หน่วยที่ 1 ความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับโลจิสติกส์และซัพพลายเชน

สัปดาห์ท่ี 1

หน่วยที่ 1 ความร้เู บ้อื งต้นเก่ียวกับโลจิสติกส์ และซัพพลายเชน 1.ความหมายของโลจิสติกส์ 2.ความเป็นมาของโลจิสติกส์ 3.ประโยชนข์ องโลจิสตกิ ส์ 4.ความสาคัญของโลจิสติกส์ 5. ความหมายของซพั พลายเชน 6. องคป์ ระกอบของซัพพลายเชน 7.ความสมั พันธ์โลจิสติกส์และซัพพลายเชน 8.ความแตกต่างระหว่างการจัดการโลจิสติกส์และซัพพลายเชน 9.โครงสร้างโลจิสติกส์และซพั พลายเชน





โลจิสติกส์ (Logistics) เป็นคาท่ีมีการกล่าวถึงกันอย่างกว้างขวาง โดยทว่ั ไปสว่ นใหญ่ยงั เข้าใจว่าโลจิสติกส์ คือการขนส่ง ซง่ึ ท่ีจริงการขนสง่ เป็นเพียง สว่ นหนง่ึ ในกิจกรรมโลจิสติกส์ โลจิสตกิ ส์เริ่มมกี ารนามาใช้มากในทางทหาร โดยหมายถึง การส่งกาลงั บารุง หรือพลาธิการในการรบ ซ่งึ ความหมายของโลจิสติกส์ ท่ีใช้กนั อย่างแพร่หลายตาม คานิยามของ The Council of Logistics Management คือ กระบวนการวางแผนการดาเนินงาน การควบคมุ การเคลอ่ื นย้ายทงั้ ไปและกลบั การ เก็บรักษาสินค้ า บริการ และข้ อมูลที่เกี่ยวข้ องอย่างมีประสิทธิภาพและมี ประสิทธิผล ตงั้ แต่จุดเร่ิมต้นของการผลิตไปส่จู ดุ สดุ ท้ายของการบริโภคหรือลกู ค้า ผ้บู ริโภค เพอ่ื ตอบสนองความต้องการของลกู ค้า

ความหมายของโลจิสติกส์ คาวา่ โลจิสตกิ ส์ (Logistics) มาจากภาษาฝร่ังเศสคาว่า logistique ท่ีมี รากศพั ท์คาวา่ โลเชร์ (loger) ท่ีหมายถงึ การเก็บโดยมจี ดุ เริ่มต้นมาจากการขนส่ง สินค้าทางการทหาร ในการส่งกาลงั บารุง ทงั้ เสบียงอาวธุ กาลงั พล เพื่อสนบั สนุน การรบ หรือ กิจกรรมที่มีการเคลื่อนย้าย จดั เก็บจากอีกท่ีหน่ึงไปยงั อีกที่หนึง่ อาจมี การจัดเก็บระยะเวลานานหรือระยะเวลาชั่วคราวเช่น เอกสาร สินค้าสาเร็จรูป วตั ถดุ บิ และอน่ื ๆ

ความหมายของโลจิสติกส์ โลจิสติกส์ (Logistics) คือระบบการจัดการการส่งสินค้า ข้อมูล และ ทรัพยากรอย่างอื่นตา่ งๆ ทกุ อย่างท่ีมีการขนส่ง หรือเคล่ือนย้ายจาก จดุ ต้นทางไป ยงั จุดบริโภคตามความต้องการของลกู ค้า โลจิสติกส์เกี่ยวข้องกบั การผสมผสาน ของ ข้อมลู การขนส่งการบริหารวสั ดุคงคลงั การจัดการวัตถดุ ิบ การบรรจุหีบห่อ โลจิสติกส์เป็นช่องทางหนึ่งของห่วงโซ่อปุ ทานที่เพิ่มมลู ค่าของการใช้ประโยชน์ของ เวลาและสถานที่ สรุปง่ายๆก็คือ ทุกอย่างที่มีเกี่ยวกับการขนส่ง จะเก่ียวข้องกับ โลจิสติกส์ทงั้ หมด เปา้ หมายของโลจิสติกส์ นนั้ เพอื่ ให้ลดคา่ ใช้จ่าย ลดระยะเวลาใน การขนสง่ ลดปัญหาตา่ งๆ ทกุ อยา่ งท่ีจะเกิดขนึ ้ โดยใช้ต้นทนุ น้อยที่สดุ

ความเป็ นมาของโลจิสติกส์ ประวตั คิ วามเป็นมาของโลจิสตกิ ส์ อาจกลา่ วได้วา่ เกิดขนึ ้ มาพร้อมกบั การ อบุ ตั ิขนึ ้ ของมนษุ ย์บนโลกนี ้มนษุ ย์เป็นสตั ว์สงั คมอยกู่ นั เป็นกลมุ่ ชมุ ชน สงั คม ประชาคมโลก ตา่ งต้องทามาหากิน ไปมาหาสกู่ นั แลกเปล่ียนสนิ ค้า วฒั นธรรม ขนบธรรมเนียมประเพณี รวมทงั้ มีการตอ่ ส้ศู กึ สงคราม เพือ่ แยง่ ชิงการครอบครอง ทรัพยากรตามความปรารถนาของตน กิจกรรมการเคลอ่ื นย้ายและการจดั เกบ็ ทรัพยากรของมนษุ ย์ล้วนแล้ว แตเ่ ป็นงานการจดั การโลจิสติกส์ทงั้ สนิ ้ Logistics ในปัจจบุ นั ดจู ะเป็นคายอดฮิตท่ีเป็นที่รู้จกั กนั ทงั้ ในระดบั ผู้ ประกอบภาคเอกชนและภาครัฐ

ประโยชนข์ องโลจิสติกส์ ประโยชน์ของโลจิสติกส์ ต่อภาคธุรกิจและอตุ สาหกรรม สามารถ ลดต้นทนุ และสร้างกาไรทางธรุ กิจ เป็นเครื่องมือสาคญั ในการแขง่ ขนั ธรุ กิจ เปลี่ยนการทางานจากหน้าท่ีท่ีเกี่ยวข้องกนั เป็นขบวนการ ประสานงานให้ บรรลุเป้าหมายและนโยบายองค์การทาให้งานที่เกี่ยวข้องกับฝ่ ายอื่นท่ี ต้นทุนสงู สามารถลดต้นทุนได้ ก่อให้เกิดการใช้ทรัพย์สินท่ีค้มุ ค่าขึน้ เพิ่ม ประสิทธิภาพในการบริการลกู ค้า สร้างสมั พนั ธ์ลกู ค้าภายในและภายนอก องค์การ เป็นพืน้ ฐานของการเจริญเติบโตของธรุ กิจทาให้เกิดความรวดเร็ว อนั เน่ืองจากเทคโนโลยีสารสนเทศ

5 ประโยชน์ เป็ นพนื้ ฐานให้ธุรกจิ เตบิ โต ของโลจสิ ตกิ ส์ ลดต้นทนุ ทากาไรเพ่มิ เพ่มิ ประสทิ ธิภาพในการ บริการ สร้างมูลค่าเพ่มิ ให้สนิ ค้า ความรวดเร็วในการส่อื สาร

ความสาคญั ของโลจิสตกิ ส์ ความสาคัญของโลจิสติกส์เป็ นกุญแจสาคัญในระบบเศรษฐกิจ กล่าวคือโลจิสติกส์เป็นรายจ่ายท่ีสาคญั สาหรับธุรกิจต่างๆ ซ่ึงส่งผลกระทบและ ได้รับผลกระทบจากกิจกรรมอื่นในระบบเศรษฐกิจ การปรับปรุงประสิทธิภาพของ กระบวนการด้านโลจิสติกส์ จะส่งผลโดยตรงต่อการปรับปรุงสภาพเศรษฐกิจ โดยรวมให้ดีขนึ ้ ได้ ซงึ่ โลจิสติกส์นนั้ ได้กลายเป็นกิจกรรมสาคญั ในด้านการสนบั สนนุ ในการทาธุรกิจผ้ ูประกอบการโดยส่วนใหญ่จะคานึงถึงการลดต้ นทุนลงและการ สร้างมลู คา่ เพ่มิ ในสนิ ค้าหรือบริหารเพ่อื เพมิ่ ผลกาไรกบั ธรุ กิจนนั้ ๆ

เป้าหมายทีส่ าคญั ของ Logistics ประกอบด้วยผลลพั ธ์ท้งั หมด 6 ประการ ได้แก่ ความรวดเร็วในการส่งมอบสนิ ค้า การสร้างมลู ค่าเพ่มิ (Value Added) (Speed Delivery) ลดต้นทุนในส่วนท่ีเกย่ี วกบั การดาเนนิ การเกยี่ วกบั การไหลล่นื ของสนิ ค้า สินค้าและการดแู ลและขนส่งสินค้า(Cargoes (Physical Flow) Handling & Carriage Cost) การไหลล่ืนของข้อมูลข่าวสาร (Information Flow) เพ่มิ ศักยภาพและประสิทธิภาพของ การแข่งขัน (Core Competitiveness)

ผู้เกย่ี วข้องหลกั ในระบบโลจสิ ตกิ ส์ ระบบโลจิสตกิ ส์มีผ้เู กี่ยวข้องหลกั แบง่ ออกเป็น 3 ฝ่าย คอื ผ้จู ดั ส่งสินค้า ผ้ผู ลิต และลกู ค้าโดยทงั้ 3 ฝ่ ายจะมีการติดตอ่ ซงึ่ กนั และกนั ซงึ่ จะทาให้สินค้า หรือบริการ เกิดการไหล หรือเคล่ือนย้ายได้อยา่ งมีประสทิ ธิภาพ ผู้จดั ส่ง ผู้ผลติ ลูกค้า

ผู้เกยี่ วข้องหลกั ในระบบโลจสิ ตกิ ส์

ประเภทของการจัดการโลจสิ ตกิ ส์ การจดั การโลจสิ ตกิ ส์สามารถแบ่งเป็ น 3 ประเภทใหญ่ ๆ ตามลักษณะของ บทบาทหน้าท่มี หภาคของประเทศได้ดงั นี้ การจดั การโลจสิ ติกส์ด้านการทหาร (Military Logistics Management) หมายถงึ การจดั การการจดั สง่ กาลงั บารุงด้านการทหาร เชน่ ยทุ โธปกรณ์ ปัจจยั สี่ การรักษาพยาบาลและสารสนเทศ เพื่อมงุ่ หวงั ชยั ชนะทางทหาร เป็นสาคญั การจดั การโลจสิ ตกิ ส์ด้านวิศวกรรม (Engineering Logistics Management) หมายถงึ การจดั การด้านการวิศวกรรมจดั สง่ ลาเรียง อนั ได้แก่การสร้าง การบรู ณาการและการบารุงรักษาสาธารณปู การ ทงั้ ระบบขนสง่ ทางบก ทางนา้ ทางอากาศ และทางทอ่ ระบบการจดั เก็บและระบบสารสนเทศ

ประเภทของการจดั การโลจสิ ติกส์ การจดั การโลจิสติกด้านธรุ กิจ (Business Logistics Management) หมายถงึ การจดั การด้านการจดั เกบ็ และจดั สง่ สินค้า คน สตั ว์ ส่งิ ของ จากจดุ หนงึ่ ไปยงั จดุ หนง่ึ ตามท่ีมนษุ ย์ต้องการ เพื่อมงุ่ หวงั ความสาเร็จ ทางธรุ กิจเป็นสาคญั

ลกั ษณะของ Logistics มี 2 แบบ 1. ลักษณะกิจกรรมเคล่ือนย้ายสินค้าแบบแยกส่วน เป็นลกั ษณะการ ดาเนินงาน โดยกิจกรรมท่ีเก่ียวข้องกับการเคล่ือนย้ายสินค้า จะแยก ออกเป็นส่วนๆ โดยไม่มีการสอดประสานกัน ต่างกิจกรรมก็จะดาเนินไป ตามภารกิจหรือหน้าที่ของตนเอง 2. ลักษณะการเคล่ือนย้ายสนิ ค้าแบบบูรณาการ (Integration Logistics) เป็นรูปแบบท่ีมีกระบวนการในการเคล่ือนย้ายสินค้าที่เป็นองค์รวมในการ จดั การ วตั ถดุ ิบ Raw Material และสินค้า (Goods) จาก Supply Source จน ไปถงึ Demand Source คือไปถงึ ผ้บู ริโภคหรือผ้ซู อื ้ ในลกั ษณะแบบ Just In Time



องค์ประกอบหลักของโลจสิ ตกิ ส์ การบริหารจดั การสารสนเทศ (Information Management) ในปัจจบุ นั องค์กรส่วนใหญ่มักนาระบบคอมพิวเตอร์และการจดั การธุรกิจเชิงอิเล็คทรอนิคส์ เข้ามาช่วย เพ่ือความสะดวกและรวดเร็ว สว่ นสารสนเทศถือเป็นหวั ใจหลกั ในงานโลจิสติกส์ เพื่อควบคุมกระบวนการทัง้ หมด ตัง้ แต่ การวางแผนคาดการณ์ความต้องการของลูกค้า (Demand Forecasting ) คาดการณ์ความต้องการในตวั สินค้าหรือการบริการลกู ค้า และเพื่อ ให้บริการลกู ค้า (Customer Service) เป็นกิจกรรมทอ่ี งค์กรพยายามตอบสนองความต้องการ ของลกู ค้า การบริหารการจัดซื้อ (Procurement Management) เน้นการบริหารในการจดั ซอื ้ จดั หาวตั ถดุ บิ และบริการทงั้ ในสว่ นของการเลือกผู้ จาหน่ายวตั ถดุ ิบ กาหนดช่วงเวลาและปริมาณในการสง่ั ซอื ้ และสร้าง ความสมั พนั ธ์กบั ผ้จู าหน่ายวตั ถดุ ิบ

องค์ประกอบหลักของโลจสิ ตกิ ส์ การบริหารสินค้าคงคลงั (Inventory Management) การจดั การคลงั สนิ ค้า เนื่องจากปริมาณสนิ ค้าคงคลงั จะเป็นต้นทนุ หลกั ท่ี สง่ ผลตอ่ องค์กร การมปี ริมาณสนิ ค้าคงคลงั ท่ีมากจะสง่ ผลให้เกิดคา่ ใช้จ่าย ที่สงู ทงั้ เสียโอกาสด้านการนาเงินทนุ ไปหมนุ เวียน เสยี คา่ ใช้จา่ ยในการเกบ็ รักษาสินค้า การบริหารการขนส่ง (Transportation Management) กิจกรรมที่เกี่ยวข้องกบั การเคลอื่ นย้ายสินค้า โดยจะต้องจดั สง่ สินค้า ถกู ต้องครบจานวนในสภาพที่สมบรู ณ์ และตรงเวลาท่ีกาหนด

งานทเี่ กยี่ วข้องกบั โลจสิ ตกิ ส์ จึงเป็นงานที่ศึกษา วิเคราะห์ แนะนา และเข้าสู่กระบวนการปฏิบัติ เพื่อ ลดต้นทุนสินค้าทงั้ ในด้านบริหารคลงั สินค้า วตั ถุดิบ สินค้าสาเร็จรูป รวมไปถึง การบริหารการขนสง่ ขณะเดยี วกนั งานด้าน Logistics ยงั ต้องตรวจสอบ ควบคมุ ดแู ลสินค้า สถานท่ี และจัดเก็บสินค้าให้เป็นหมวดหมู่ ไปจนถึงประสานงานกบั หน่วยงานภายนอก – ภายในองค์กร เพื่อดาเนินงานให้เป็นไปอย่างราบรื่น ในปัจจบุ นั เจ้าหน้าที่ผ้ปู ฏิบตั ิการด้าน Logistics ยงั เป็นท่ีต้องการจานวนมาก และ มี Career Path ในอาชีพ อย่างรวดเร็วหากคณุ มีความเชี่ยวชาญในด้านการ วิเคราะห์ รวมถงึ บริหารจดั การด้านการขนสง่ ที่ดี

กระบวนการทางานโลจิสติกส์ กระบวนการทางานโลจิสตกิ ส์ หมายถงึ การจดั การโลจิสติกส์จะเน้นไป ที่การเช่ือมโยงระหว่างกิจกรรมตัง้ แต่ขัน้ ตอนในการจัดหาวัตถุดิบ (Raw Material) สินค้า (Goods) และบริการ (Services) การเคลื่อนย้ายจากต้น ทาง (Source of Origin) ไปยังผู้บริโภคปลายทาง (Final Destination) ได้ทนั เวลา (Just-in-time) และมปี ระสิทธิภาพ

การกาหนดกลยุทธ์โลจิสตกิ ส์

แนวคดิ ทเี่ กย่ี วข้องกบั โลจิสตกิ ส์ โลจิสติกส์เป็นกระบวนการในการจัดการวางแผนจดั สายงานและควบคมุ กิจกรรมทัง้ ในส่วนที่มีการเคลื่อนย้ายและ ไม่มีการเคล่ือนย้ายในการอานวย ความสะดวกของกระบวนการไหลของสินค้า ตงั้ แตจ่ ดุ เร่ิมจดั หาวตั ถดุ ิบไปถงึ จุด ท่ีมีการบริโภค การประกอบธุรกิจทว่ั ไปผ้ปู ระกอบการจะคานงึ ถงึ ต้นทนุ การผลิต เป็นหลกั และจะหาวิธีลดต้นทนุ การผลิตให้ต่าเพื่อต่อส้กู บั ค่แู ขง่ รายอ่ืนๆ ท่ีอย่ใู น ตลาด นอกจากต้นทนุ วตั ถดุ ิบและแรงงานตา่ งๆ แล้ว คา่ ใช้จา่ ยด้านโลจิสติกส์ถือ ว่าเป็นอีกตวั หนง่ึ ที่มีสดั ส่วนค่อนข้างสงู และมีผลต่อราคาสินค้าและบริการโลจิ สติกส์

สรุป  สรุปแลว้ การจดั การโลจสิ ตกิ ส์ คอื กระบวนการจดั การและกระบวนการสารสนเทศ ทท่ี าหน้าท่ี เป็นเสมอื นแกนกลาง ในการแสวงหาแหลง่ ของวตั ถุดบิ และบรกิ าร, การจดั หา, การเกบ็ สนิ คา้ เขา้ คลงั และการจดั สง่ ผลติ ภณั ฑ์ ทถ่ี กู ตอ้ งไปยงั สถานทท่ี ถ่ี ูกตอ้ งในเวลาทพ่ี อเหมาะ โดยมกี ารเกบ็ สนิ คา้ คงคลงั , การสน้ิ เปลอื งเวลา คา่ ใชจ้ า่ ย, ความเพยี รพยาม. และเงนิ ทนุ น้อยทส่ี ุดเพอ่ื ทจ่ี ะทาใหล้ กู คา้ พงึ พอใจ อยา่ งมปี ระสทิ ธผิ ล  วตั ถุประสงคท์ ม่ี คี วามสาคญั อนั ดบั แรกของการจดั การระบบโลจสิ ตกิ สใ์ นระบบธรุ กจิ คอื การ สรา้ งประโยชน์จากเวลาและสถานท่ี หรอื การสรา้ งคณุ คา่ โดยการนาสนิ คา้ จากตน้ กาเนิดไปสู่ ทๆ่ี มคี วามตอ้ งการ หน้าทน่ี ้กี ค็ อื การนาสนิ คา้ จากแหลง่ ทถ่ี กู ตอ้ งในรปู แบบ จงั หวะเวลา คณุ ภาพ ปรมิ าณทถ่ี กู ตอ้ งดว้ ยตน้ ทุนทพ่ี อเหมาะไปสสู่ ถานทท่ี ถ่ี ูกตอ้ ง  พนั ธกจิ ของการบรหิ ารโลจสิ ตกิ ส์ คอื การวางแผน การดาเนนิ งาน และประสานการดาเนินงาน ในกจิ กรรมตา่ งๆ ทม่ี ุง่ บรรลุผลในดา้ นการตอบสนอง ความตอ้ งการของลูกคา้ โดยการนาเสนอ บรกิ ารและคุณภาพในระดบั ทเ่ี หนอื กวา่ ดว้ ยตน้ ทนุ การดาเนนิ งานทส่ี ามารถแขง่ ขนั ไดอ้ ยา่ งมี ประสทิ ธภิ าพ

แบบฝึ กหดั ท้ายบท 1. ใหน้ กั ศึกษาอธิบายความหมายของคาวา่ โลจิสติกส์ (Logistics) หมายถึงอะไร 2. ใหน้ กั ศึกษาบอกความเป็นมาของโลจิสติกส์มาพอสังเขป 3. นกั ศึกษาบอกประโยชนข์ องโลจิสติกส์ ต่อภาคธุรกิจและอุตสาหกรรม มีประโยชน์ อยา่ งไร 4. นกั ศึกษาบอก 5 ประโยชนข์ องโลจิสติกส์ ที่บริษทั และคนทาธุรกิจจะไดร้ ับวา่ มีอะไรบา้ ง 5. นกั ศึกษาบอกความสาคญั ของโลจิสติกส์ต่อระบบเศรษฐกิจเป็นอยา่ งไร 6. นกั ศึกษาบอกเป้าหมายที่สาคญั ของ Logistics ประกอบดว้ ยอะไรบา้ ง 7. นกั ศึกษาบอกประเภทของการจดั การโลจิสติกส์มีก่ีประเภท อะไรบา้ งอธิบาย 8. การดาเนินธุรกิจโดยการใชโ้ ลจิสติกส์ในการจดั การธุรกิจ ประกอบดว้ ยผลลพั ธท์ ้งั หมดก่ี ประการอะไรบา้ ง 9. ใหน้ กั ศึกษาบอกองคป์ ระกอบหลกั ของโลจิสติกส์ประกอบดว้ ยอะไรบา้ ง อธิบาย 10.ใหน้ กั ศึกษาคน้ หาคาศพั ทท์ ี่เก่ียวกบั งานโลจิสติกส์ มา 30 คา พร้อมความหมาย

สัปดาห์ท่ี 2



Supply chain เป็นชื่อที่ค้นุ หมู าก พอแปลเป็นไทยเรียกวา่ หว่ งโซ่ อปุ ทาน ในตอนแรกที่ได้ยินก็คิดว่า เหมือนกับห่วงโซ่อาหารไหม แต่พอ ได้มาหาข้อมลู ดคู ือไมใ่ ช่เลย เพราะ Supply chain เก่ียวกบั การ ขนสง่ ไมไ่ ด้มีความเก่ียวข้องกบั สตั ว์ใหญ่กินสตั ว์เลก็ เลยแม้แตน่ ้อย แล้วตกลง Supply chain หรือห่วงโซ่อปุ ทาน คืออะไร ถ้าสรุปให้ เข้าใจง่าย ๆ อยากให้ทกุ คนนึกถึง โซ่ ท่ีมีการเก่ียวกนั การทางานก็มีการ ส่งต่อ ทางานเกี่ยวเนื่องกนั โดยเริ่มตงั้ แต่การหาสินค้า หรือวตั ถุดิบ จน สิน้ สดุ กระบวนการส่งถึงมือลกู ค้า เพ่ือตอบสอบความพงึ พอใจของลกู ค้า โดยส่ิงทเี่ ช่ือม Supply Chain ด้วยกนั คอื Logistic นนั้ เอง

ความหมายของซพั พลายเชน ความหมาย คานิยาม Supply Chain ของ Mentzer กลา่ วว่า หว่ งโซ่อปุ ทาน ( Supply chain) คือ กระบวนการตา่ งๆ ที่ ทางานประสานกนั โดยเริ่มต้นแตก่ ระบวนการจดั ซือ้ จดั หา การผลิต การเคลือ่ นย้าย การขนสง่ การจดั เกบ็ การจดั จาหน่าย การขาย รวมถงึ การนาเทคโนโลยีสารสนเทศมา ใช้ในการสนบั สนนุ กระบวนการตา่ งๆ ให้ สามารถดาเนินการประสานกนั ได้อย่างคลอ่ งตวั

ความหมายของซพั พลายเชน(ต่อ) Council of Logistics Management (CLM) กลา่ ววา่ หว่ งโซอ่ ปุ ทานเป็นความสมั พนั ธ์ระหวา่ ง การวางแผนและการบริหาร กิจกรรมตา่ งๆ ที่เกี่ยวข้องกบั การจดั หา การแปรรูป และกิจกรรม โลจิสติกส์ทกุ กิจกรรม ซงึ่ จะรวมถึงการประสานงานกนั (Coordination) และการปฏิบตั ิ/ร่วมมอื กนั (Collaboration) ระหว่างผ้จู าหนา่ ยวตั ถดุ ิบ ตวั กลาง ผ้ใู ห้บริการขนสง่ และลกู ค้า

ความหมายของซพั พลายเชน(ต่อ) นอกจากนีย้ งั มคี านิยามของ Stock และ Lambert (2544) กลา่ ววา่ ห่วงโซอ่ ปุ ทาน คือ การบรู ณาการดชั นีการดาเนินธรุ กิจจากลกู ค้า คนสดุ ท้ายไปถงึ ผ้ผู ลิตรายแรกประกอบด้วยการจดั หา วตั ถดุ บิ สินค้า บริการ และข้อมลู ทางการค้าที่ชว่ ยสร้างประโยชน์สว่ นเพ่มิ ให้แก่ลกู ค้า และผ้มู สี ว่ นได้ สว่ นเสียในระบบการค้านนั้ โดยกาหนดดชั นีชีว้ ดั การดาเนินธรุ กิจเก่ียวกบั กิจกรรมทางการค้า 8 กิจกรรม

กิจกรรมซพั พลายเชน (1) การบริหารจดั การความสมั พนั ธก์ บั ลกู คา้ (Customer Relationship Management) (2) การบริหารจดั การการบริการลกู คา้ (Customer Service Management) (3) การบริหารจดั การความตอ้ งการ (Demand Management) (4) การเตมิ เต็มคาสงั่ ซ้ือ (Order Fulfillment) (5) การบริหารจดั การการไหลในการผลติ (Manufacturing Flow Management) (6) การบริหารจดั การความสมั พนั ธผ์ จู้ ดั สง่ (Supplier Relationship Management ) (7) การพฒั นาผลติ ภณั ฑแ์ ละส่อื สาร (Product Development and Commercialization) (8) การยอ้ นกลบั (Return)

ตัวอย่างของ Supply Chain มอี ะไรบ้าง การเช่ือมกนั ของ โซอ่ ปุ ทาน เพือ่ ให้สินค้าจากต้นนา้ ไปถงึ ปลายทางหรือคือ ลกู ค้า ประกอบไปด้วย • การจดั หาวตั ถดุ บิ • การผลิตสนิ ค้า/การนาเข้าวตั ถดุ บิ (ผลติ เพอื่ ใคร ผลิตอย่างไร ) • การจดั เก็บสินค้า (การจดั การคลงั สนิ ค้า) • การสง่ สนิ ค้า/การกระจายสนิ ค้า (วิธีการสง่ สนิ ค้า) • การสร้างความสมั พนั ธ์กบั ลกู ค้า (ความพงึ พอใจของลกู ค้า)



องคป์ ระกอบซพั พลายเชน

กระบวนการการบริหารห่วงโซ่อุปทาน (Supply Chain Management หรือ SCM) เป็นกระบวนการของการบริหารทกุ ขนั้ ตอน นับตงั้ แต่การนาเข้า วตั ถุดิบส่กู ระบวนการผลิต กระบวนการ สงั่ ซือ้ จนกระทง่ั ส่งสินค้าถึงมือ ลกู ค้าให้มีความตอ่ เนื่องและมีประสิทธิภาพสงู สดุ พร้อมกบั สร้างระบบให้ เกิดการไหลเวียนของข้ อมูล ท่ีทาให้ เกิดกระบวนการทางาน ของแต่ละ หน่วยงานส่งผ่านไปทว่ั ทงั้ องค์การ การไหลเวียนของข้อมูลยังรวมไปถึง ลกู ค้า และผ้จู ดั สง่ วตั ถดุ ิบด้วย ซงึ่ ในการบริหารจดั การห่วงโซ่อปุ ทาน ให้มี ประสิทธิภาพจึงจาเป็นต้องมีความเข้าใจความรู้พืน้ ฐานของโซ่อุปทาน ตงั้ แตร่ ูปแบบของโซ่อปุ ทาน จนกระทงั่ องค์ประกอบของโซอ่ ปุ ทาน

องค์ประกอบโซ่อุปทาน ได้แก่ 1. Upstream Supply Chain (หว่ งโซอ่ ปุ ทานที่เข้าสผู่ ้ผู ลติ ) ประกอบด้วย กระบวนการที่ เกี่ยวกบั การจดั หาโดยมผี ้เู กี่ยวข้อง หลกั คือ Supplier 2. Internal Supply Chain (หว่ งโซอ่ ปุ ทานภายใน กระบวนการผลติ ) ประกอบด้วย กระบวนการทีเ่ กี่ยวกบั การเปลยี่ น Input ให้เป็น Output โดยมผี ้เู ก่ียวข้องหลกั คือ ผ้ผู ลิต (Manufacturer) 3. Downstream Supply Chain (หว่ งโซอ่ ปุ ทานท่เี ข้าสู่ ลกู ค้า) ประกอบด้วยกระบวนการท่ี เก่ียวกบั การจดั สง่ สนิ ค้าให้ถงึ มอื ผ้บู ริโภค



ความสมั พนั ธโ์ ลจิสติกสแ์ ละซพั พลายเชน การจดั การโลจิสติกส์และโซอ่ ปุ ทาน : ความสมั พนั ธ์ที่ขาดกนั ไมไ่ ด้การจดั การธรุ กิจ ในยคุ นี ้จงึ ไมใ่ ช่เพยี งแคม่ กี ารดาเนินงานให้เกิดการซอื ้ ขายและบริการเท่านนั้ แต่ โจทย์หลกั ของธรุ กิจนอกจากจะเป็นเรื่องของการปรับตวั ให้เข้ากบั สภาพแวดล้อม แล้ว ยงั ต้องเข้าใจในเร่ืองของการจดั การโลจิสติกส์และซพั พลายเชนด้วย เพือ่ เพมิ่ ขดี ความสามารถทางการแขง่ ขนั ให้อย่รู อดทา่ มกลางการเปล่ียนแปลงที่รวดเร็ว และตอบสนองความต้องการของผ้บู ริโภคให้ได้ดีกวา่ คแู่ ขง่ ขนั ด้วย ซง่ึ ยทุ ธศาสตร์ท่ี สาคญั ของธรุ กิจตอ่ การตอบสนองความต้องการของลกู ค้ากค็ ือ “การสร้าง คณุ คา่ ” และการนาสง่ “คณุ คา่ ” แก่ลกู ค้า จงึ ไมน่ า่ แปลกใจเลยและปฏเิ สธไมไ่ ด้ วา่ หลายธรุ กิจให้ความสาคญั กบั การจดั การโลจิสติกส์ภายในธรุ กิจมากขนึ ้ ซงึ่ โลจิสตกิ ส์ไมใ่ ชแ่ ค่ “การขนสง่ สินค้า” “การจดั เกบ็ ” “คลงั สนิ ค้า” แตเ่ ป็นการสร้าง หรือสง่ ผ่านของคณุ คา่ ไปยงั ลกู ค้า

โลจสิ ตกิ ส์ และห่วงโซ่อุปทาน สภาการจดั การลอจิสตกิ ส์ (Council of Logistics Management : CLM) ได้ให้คาจากดั ความของคาว่าโลจิสตกิ ส์ กบั โซอ่ ปุ ทานสาหรับในธุรกิจซงึ่ ใช้กนั โดยทวั่ ไป ไว้ดงั นี ้: “โลจิ สติกส์ คือ ส่วนหน่ึงของกระบวนการโซ่อุปทานซึ่งจะวางแผน ดาเนินการ และควบคมุ การไหลไปข้างหนา้ และการไหลยอ้ นกลบั และการ จดั เก็บสินค้า การบริการ และสารสนเทศทีเ่ กี่ยวข้องกนั ระหว่างจุดกาเนิด และจุดบริโภคอย่างมีประสิทธิผลและประสิทธิภาพเพือ่ ตอบสนองความ ตอ้ งการของลูกคา้ ”

ความแตกต่างโลจสิ ตกิ ส์ (Logistics) กับ ห่วงโซ่อุปทาน (supply chain) คืออะไร ? โลจสิ ตกิ ส์ (logistics) เป็นกระบวนการวางแผนการดาเนินการเพื่อ ควบคมุ ประสิทธิภาพการไหลเวียนสินค้า/บริการ ซง่ึ ครอบคลมุ ตงั้ แตก่ าร จดั หาวตั ถดุ ิบ การจดั การคลงั สนิ ค้า บริหารต้นทนุ การขนสง่ หว่ งโซแ่ หง่ คณุ คา่ ไปจนถงึ จดุ ท่ีมีการใช้งานหรือถงึ มอื ผ้บู ริโภค เรียกอกี อยา่ ง วา่ “ตงั้ แต่ต้นนา้ ถงึ ปลายนา้ ”

ความแตกต่างโลจสิ ตกิ ส์ (Logistics) กบั ห่วงโซ่อุปทาน (supply chain) คอื อะไร ? ห่วงโซ่อุปทาน (supply chain) เป็นกระบวนการวางแผน การผลติ และกิจกรรมทางการตลาด ทีม่ ีกิจกรรมทเี่ กี่ยวข้องกบั Product Concept (แนวคิดเกี่ยวกบั ผลิตภณั ฑ์) , Product Design , Raw Material Supply (การจดั หาวตั ถดุ บิ ) , Production Process (ขบวนการเก่ียวกบั การผลิต) , Transport (ขนสง่ ) , Warehouse (คลงั สนิ ค้า) และ Distributor (ศนู ย์การกระจายสนิ ค้า) กระบวนการดงั กลา่ วนี ้ เรียกวา่ “หว่ งโซข่ องการสร้างมลู คา่ ” หรือ VALUE CHAIN

โครงสรา้ งโลจิสติกสแ์ ละซพั พลายเชน

โครงสรา้ งโซ่อปุ ทาน (Supply Chain Model) ลกั ษณะโครงสร้างของโซอ่ ปุ ทานมอี ยหู่ ลายรูปแบบสว่ นมากมลี กั ษณะที่ คล้าย ๆ กนั ไมแ่ ตกตา่ งกนั มากนกั ซงึ่ รูปแบบแรกจะมีการไหลในลกั ษณะ ของอปั สตรีม คอื ผ้จู ดั จา่ ยวตั ถดุ บิ (Supplier) ถงึ ผ้กู ระจาย สินค้า (Distributor) และ ดาวน์สตรีม ผ้กู ระจายสนิ ค้า (Distributor) ถงึ ผ้บู ริโภค (Customer)

หน้าท่หี ลักของการจัดการ Supply Chain จะมี 3 ส่วนคือ 1.Material Flow การไหล ของ วตั ถดุ ิบ วสั ดุ 2.Information Flow การไหลของข้อมลู ข่าวสาร 3.Money Flow การไหลของ เงินทนุ