โรคสมาธิสั้นหรือภาวะสมาธิสั้น

หอ้ งสมดุ ประชาชน “เฉลิมราชกมุ าร”ี อาเภอดอนเจดยี ์ สพุ รรณบรุ ี ท่มี า www.parentsone.com

โรคสมาธิสั้นหรือภาวะสมาธิส้ัน (Attention Deficit Hyperactivity Disorder; ADHD) เปน็ ภาวะที่เกิด จากสมองส่วนหน้า ซึ่งทาหน้าท่ีเกี่ยวกับการควบคุมสมาธิและพฤติกรรมมี การทางานลดลง โดยเป็นภาวะที่มีการค้นพบมานานแล้วแต่อาจเพิ่งเป็นที่ ร้จู ักในสงั คมไทยเมอื่ ไม่นานมานี้

สาเหตุของโรคสมาธิสั้น เกิดจากปัจจัยหลายอยา่ งร่วมกันโดย มีปัจจัยหลัก คือ ปัจจัยทางชีวภาพ ได้แก่ ปัจจัยทางด้านพันธุกรรม พบว่า โรคนี้สามารถถ่ายทอดภายในครอบครัวได้ถึงร้อยละ 75 ปัจจัยทางด้าน ระบบประสาท พบว่ามีการทางานของสมองส่วนหน้าที่ผิดปกติ โดยเฉพาะ บริเวณท่ีทางานเกี่ยวกับการคิด การวางแผน การจัดลาดับสิ่งต่างๆ และ การควบคุมตนเอง รวมถึงมีสารในสมองที่สาคัญบางตัวน้อยกว่าคนปกติ ทั่วไป นอกจากน้ียังพบว่าการที่แม่สูบบุหร่ี ดื่มสุราระหว่างต้ังครรภ์ เด็กท่ีมี ประวัติการคลอดก่อนกาหนด มีน้าหนักแรกคลอดน้อยกว่าปกติคลอด ก็ เป็นปัจจยั เส่ยี งหนึง่ ท่ีทาใหเ้ ดก็ มีโอกาสเปน็ สมาธสิ นั้ ด้วย

อีกปัจจัยสาคัญท่ีทาให้เด็กท่ีเป็นโรคสมาธิส้ันมีอาการมากข้ึน หรือ ทาให้เด็กปกติดูมีอาการคล้าย สมาธิส้ัน หรือที่เรียกว่า “สมาธิสั้นเทียม” คือ ปัจจยั ทางด้านการเลี้ยงดแู ละส่ิงแวดล้อม เช่น การเล้ียงดูท่ีขาดระเบียบ วินัย ตามใจ ไม่มีกฎระเบียบภายในบ้าน ไม่มีการควบคุมท่ีสม่าเสมอ หรือ ความเห็นในการเลี้ยงดูท่ีไม่ตรงกันของพ่อแม่ผู้ปกครอง และที่สาคัญคือ การใชส้ ่อื อเิ ล็กทรอนกิ ส์ ตา่ งๆ เช่น ไอแพด แทบ็ เลต็ มอื ถือ รวมถงึ โทรทศั น์ เป็นเวลานานๆ โดยขาดการควบคุมจากผู้ปกครอง ซ่ึงสื่อหรืออุปกรณ์ ท้ังหลายเหล่าน้ีถือเป็นส่วนหน่ึงของการดารงชีวิตในปัจจุบัน พ่อแม่มัก สังเกตเห็นว่าเวลาท่ีลูกอยกู่ ับอุปกรณ์เหล่านี้จะน่ิง อยไู่ ด้นาน ไม่รบกวนพ่อ แม่ พ่อแม่ควบคุมได้งา่ ยข้ึน ทาให้พ่อแม่หลายคนเลี้ยงดูลกู โดยการให้อยกู่ บั หน้าจอตลอดเวลาท้ังในบ้านและนอกบ้าน เด็กที่มีการใช้สื่อเหล่าน้ีมากๆ จะกลายเป็นเด็กท่ีมีพัฒนาการล่าช้าโดยเฉพาะด้านการพูดและการสื่อสาร ขาดทักษะสังคม ใจร้อน รอคอยอะไรไม่ได้ หงุดหงิดง่าย รวมถึงอาจมี ปญั หาพฤติกรรมรุนแรงท่เี กิดจากการเลยี นแบบสิง่ ที่ดูจากสอื่ อเิ ล็กทรอนกิ ส์

สังเกตอาการโรคสมาธิสน้ั ประกอบด้วยกลุ่มอาการหลัก 3 ด้าน ได้แก่ 1. พฤติกรรมขาดสมาธิ วอกแวกง่าย เหมอ่ ลอย จดจอ่ อะไรนานๆ ไมไ่ ด้ ขี้ ลมื เบอ่ื ง่าย ไมค่ ่อยรอบคอบ ทางานไมเ่ สร็จตามเวลา ไม่ชอบทางานทตี่ ้อง อาศยั สมาธิ หรอื ความพยายาม 2. พฤตกิ รรมซุกซนไมอ่ ยนู่ ง่ิ เคลอื่ นไหวตลอดเวลา ยกุ ยกิ ต้องหาอะไรทา เหมือนเดก็ ท่ตี ิดเคร่อื งตลอดเวลา พูดมาก พูดเก่ง ชอบเล่นหรือทาเสียงดงั ๆ เลน่ กบั เพอ่ื นแรงๆ เดก็ กลุม่ นจ้ี ะรู้จักกันในชอ่ื วา่ “เดก็ ไฮเปอร”์ 3. พฤติกรรมขาดความยับยั้งชงั่ ใจตนเอง ใจรอ้ น วู่วาม หนุ หนั พลันแล่น ขาดความระมดั ระวังในการทาส่งิ ต่างๆ พดู โพล่ง พดู แทรก รอคอยอะไรไม่ ค่อยได้

นอกจากน้ียงั รวมไปถึงภาวะซมึ เศร้าจากปฏิกริ ิยาทางใจ เช่น อาการ ซึมเศร้าหลังจากคู่แต่งงานเสียชีวิต ตกงาน หย่าร้าง ภาวะซึมเศร้าเพราะ สภาพจิตใจอ่อนล้า เป็นการตอบสนอง ทางใจต่อสภาวะความเครียดเรื้อรัง เช่น ชีวิตสมรสมีปัญหาขัดแย้งไม่รู้จบ ความกดดันจากงานท่ีต้องรับผิดชอบ การเปล่ียนงาน ภาระมากเกินไป ภาวะซมึ เศร้าชนิดนี้มักเกิดในหญิงซึง่ ต้อง รับภาระทั้งในครอบครัวและทางานนอกบ้าน และในชายท่ีอยู่ในช่วงอายุ 50-60 ปี ซึ่งถูกกดดันจากการไม่อาจข้ึนสู่จุดสูงสุดในอาชีพการงานของตน ได้ การรักษาโรคสมาธิส้ัน เมื่อสงสัยว่าลูกมีอาการเข้าได้กับสมาธิสั้น ควร พาเข้ารับการปรึกษาจากจิตแพทย์เด็กและวัยรุ่น เพ่ือการวินิจฉัยและการ รักษาที่ถูกต้องเหมาะสม สาหรับการช่วยเหลือเด็กสมาธิส้ันน้ัน จะ ประกอบด้วยการปรับพฤติกรรม ร่วมกับการใช้ยาในบางราย โดยในเด็กท่ีมี อาการไม่มาก อาการไม่ไดร้ บกวนการเรยี นหรือการใช้ชีวิตประจาวนั มาก หรือเด็กท่ีเป็นสมาธิสั้นเทียม ก็จะใช้การปรับพฤติกรรมในเบื้องต้น ส่วนเด็กสมาธิส้ันที่มีอาการค่อนข้างมากทาให้รบกวนการเรียน การใช้ ชวี ติ ประจาวัน การเข้าสังคม กจ็ าเป็นตอ้ งมีการใช้ยาควบคไู่ ปดว้ ย

การปรับพฤติกรรม พ่อแม่ต้องมีความต้ังใจที่จะร่วมมือกันปรับ พฤติกรรมเด็ก ไม่ปล่อยให้เป็นหน้าท่ีของฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งเท่าน้ัน โดย หลักการปรับพฤติกรรมในเบื้องต้นเพื่อช่วยให้เด็กสมาธิสั้นมีอาการดีขึ้น หรือช่วยใหเ้ ด็กสมาธสิ นั้ เทียมหายจากการมีอาการคล้ายสมาธิสั้น มดี งั น้ี • ใช้การสื่อสารที่ส้ัน กระชับ ตรงไปตรงมา เวลาที่ต้องการพูดหรือออก คาสั่ง ควรให้เด็กหยุดกิจกรรมที่ทาอยู่ มองหน้าสบตาพ่อแม่ และให้ทวนส่ิง ท่พี ่อแมพ่ ดู หรอื ส่งั เพื่อเช็ควา่ เดก็ รับฟังไดค้ รบและเข้าใจถกู ต้อง

• ทาตารางเวลาท่ีชัดเจน ให้กับเด็กว่าเวลาไหนต้องทาอะไรบ้าง และติดไว้ ในทที่ เี่ ด็กเห็นได้ชดั เพ่อื ให้เด็กดูได้ด้วยตนเอง ไม่ต้องใหพ้ ่อแม่คอยเตือนซา้ ในทุกๆ วัน เป็นการฝึกให้เห็นความสาคัญของเวลาและรู้จักวางแผนแบ่ง เวลา โดยผู้ปกครองจะต้องคอยกากับดูแลในช่วงแรกจนเด็กคุ้นเคยและ ปฏบิ ตั ิจนเป็นนิสยั • ปรับบรรยากาศการทาการบ้านของเด็กให้สงบ ไม่มีเสียงโทรทัศน์ ไม่มี อุปกรณ์ที่ไม่เก่ียวข้องกับการเรียน พ่อแม่ควรน่ังประกบเด็กเวลาทา การบา้ นเพ่อื คอยกระตนุ้ ไม่ใหเ้ ดก็ เหมอ่ หรอื วอกแวก • ในเด็กทพี่ ลังงานเยอะ ควรหากิจกรรมให้เดก็ ได้ทาในแตล่ ะวัน เชน่ เลน่ กฬี า เพ่ือให้มีการใช้พลงั งานในทางทีส่ รา้ งสรรค์และเหมาะสม

• จากดั การดู ไอแพด แทบ็ เล็ต หรือโทรทศั น์ วันละไม่เกิน 1 ชัว่ โมง มีเวลา ใหเ้ ล่นทีช่ ัดเจน ไม่ควรให้เมอื่ ไหร่ก็ไดท้ ่ีอยากจะเล่น และพ่อแม่ควรอยกู่ ับ เดก็ ในขณะทเ่ี ด็กเลน่ เพ่อื ดูความเหมาะสมของสง่ิ ทีเ่ ด็กเล่นหรือดู • ชน่ื ชมในสง่ิ ทเ่ี ดก็ ทาไดด้ ี อาจมีการใชต้ ารางสะสมดาวเพ่ือกระตนุ้ ให้เดก็ มี พฤติกรรมท่ดี ี หากต้องมกี ารลงโทษ ควรใชก้ ารจากัดสทิ ธิ เชน่ ลดคา่ ขนม ลดเวลาในการเล่นเกม • พ่อแม่ตอ้ งเป็นแบบอย่างทดี่ ใี ห้กบั เด็กในเรอ่ื งของความมรี ะเบยี บวินัย การร้จู กั อดทนรอคอย รวมถึงการใช้ไอแพด แท็บเล็ต หรอื โทรทัศนด์ ้วย • ลองหันมาอ่านหนังสอื วันละ 15 นาที เพือ่ ให้สมองไดค้ ิดและไตร่ตรอง มากยงิ่ ข้ึน

ขอขอบคณุ ที่มา : https://www.parentsone.com/