วิทวัส

~ 51 ~ นอยหนา ชอ่ื วิทยาศาสตร : Annona squamosa L. วงศ : Annonaceae ช่อื สามัญ : Sugar Apple ช่อื อ่นื : นอยแน นะนอแน หมักเขียบ ลกั ษณะ : ไมยนื ตน สงู 3-5 เมตร ใบเดีย่ ว เรยี งสลับ รปู ใบหอกหรือรปู ใบหอกแกมขอบขนาน กวาง 3-6 ซม. ยาว 7-13 ซม. ดอกเด่ียว ออกท่ซี อกใบ หอยลง กลีบดอกสีเหลืองแกมเขยี ว 6 กลีบ เรยี ง 2 ชัน้ ๆ ละ 3 กลบี หนาอวบน้ำ มีเกสรตวั ผูและรังไขจำนวนมาก ผลเปนผลกลุม คอนขาง กลม ประโยชนทางสมุนไพร : ตำรายาไทยใชใบสดและเมลด็ ฆาเหา โดยใชเมล็ดประมาณ 10 เมล็ด หรือใบสดประมาณ 1 กำมอื (15 กรัม) ตำใหละเอียด ผสมกับน้ำมนั มะพราวพอแฉะ ขยใ้ี หทว่ั ศรี ษะ ใชผาคลมุ โพกไวประมาณ 10 นาทถี ึงครงึ่ ชัว่ โมง ใชหวสี างเหาออก สระผมใหสะอาด (ระวงั อยาใหเขาตา เพราะจะทำใหตาอกั เสบและแสบได) มรี ายงานยืนยนั วานำ้ ยาท่ีคน้ั จากเมลด็ บดกับ น้ำมันมะพราวในอตั ราสวน 1:2 สามารถฆาเหาไดดีท่ีสดุ คอื ฆาไดถงึ 98% ใน 2 ชัว่ โมง ใชรักษา หดิ กลากและเกลอ้ื นดวย

~ 52 ~ ยานาง ชื่อวิทยาศาสตร : Tiliacora triandra Diels วงศ : Menisspermaceae ลักษณะ : ไมเถา ใบเดี่ยว เรียงสลับ รูปไขแกมใบหอก กวาง 2-4 ซม. ยาว 5-12 ซม. ดอกชอ ออก ตามเถาและท่ีซอกใบ แยกเพศอยูคนละตน ไมมีกลบี ดอก ผลเปนผลกลมุ ผลยอย รูปวงรีประโยชน ทางสมนุ ไพร : ตำรายาไทยใชรากตมกับน้ำ ดื่มเปนยาแกไขทุกชนดิ การทดลองพบวาสารสกดั รากมฤี ทธติ์ านเช้อื มาลาเรยี ชนิดฟลซิพารัมในหลอดทดลอง

~ 53 ~ ปลาไหลเผือก ชอ่ื วทิ ยาศาสตร : Eurycoma longifolia Jack วงศ : Simaroubaceae ชอ่ื อน่ื : กรุงบาดาล คะนาง ชะนาง ตรึงบาดาล ตุงสอ แฮพันชน้ั เพยี ก หยกิ บอถอง หยกิ ไมถึง เอยี นดอน ไหลเผือกลักษณะ : ไมยืนคน สูง 4-6 เมตร ลำตนตรง ไมคอยแตกก่งิ กาน ใบประกอบ แบบขนนก เรียงสลบั ออกเปนกระจุกบริเวณปลายก่ิง ใบยอยรูปไขแกมวงรี กวาง 2-3 ซม. ยาว 5-7 ซม. สีเขยี วเขม ยอดและใบออนมขี นสนี ำ้ ตาลแดง ดอกชอ ออกท่ซี อกใบ ดอกยอยขนาด เลก็ กลีบดอกสมี วงแดง ผลเปนผลสด รูปยาวรีประโยชนทางสมนุ ไพร : ตำรายาไทยใชรากเปนยา แกไขทุกชนิดรวมทงั้ ไขจับสน่ั พบวาสารทอี่ อกฤทธ์เิ ปนสารที่มรี สขมไดแก eurycomalactone eurycomanol และ eurycomanone สารท้ังสามมฤี ทธย์ิ บั ยั้งการเจรญิ เตบิ โตของเช้อื มาเลเรีย ชนดิ ฟลซิพารมั ในหลอดทดลองได จัดเปนสมุนไพรท่ีมีศักยภาพ ควรศึกษาวิจัยตอไป

~ 54 ~ บอระเพด็ ชอื่ วทิ ยาศาสตร : Tinospora crispa ( L.) Miers ex Hook.f. & Thoms วงศ : Menisspermaceae ช่ืออืน่ : เครือเขาฮอ จุงจิง เจตมูลหนาม เจตมลู ยาน เถาหัวดวน หางหนู ลกั ษณะ : ไมเถาเลื้อยพัน มีลักษณะคลายชงิ ชามาก ตางกนั ทเี่ ถามขี นาดใหญกวา มปี ุมปมมากกวา มรี สขมกวาและไมมปี ุมใกลฐานใบ ประโยชนทางสมุนไพร : ตำรายาไทยใชเถาเปนยาแกไข ขับเหงือ่ แกกระหายน้ำ แกรอนใน โดยนำ เถาสดขนาดยาว 2 คบื คร่ึง (30-40 กรัม) ตมคั้นเอานำ้ ดม่ื หรือตมเคย่ี วกับนำ้ 3 สวนจน

~ 55 ~ เหลือ 1 สวน ดืม่ กอนอาหารวนั ละ 2 ครง้ั เชาเยน็ หรือเมือ่ มไี ข นอกจากนี้ใชเปนยาขมเจริญอาหาร ดวย ปจจุบันองคการเภสัชกรรมผลิตทงิ เจอรบอระเพ็ด เพอื่ ใชแทน Tincture Gentian ซึ่งเปน สวนผสมของยาธาตทุ ี่ตองนำเขาจากตางประเทศ การทดลองในสัตวพบวาน้ำสกดั เถาสามารถลด ไขได มังคุด

~ 56 ~ ช่อื วิทยาศาสตร : Garcinia mangostana L. วงศ : Guttiferae ชื่อสามญั : Mangosteen ลกั ษณะ : ไมยืนตน สงู 10-12 เมตร ทุกสวนมยี างสเี หลือง ใบเดีย่ ว เรยี งตรงขาม รปู ไขหรือรปู วงรี แกมขอบขนาน กวาง 6-11 ซม. ยาว 15-25 ซม. เนอื้ ใบหนาและคอนขางเหนียวคลายหนัง หลงั ใบสเี ขยี วเขมเปนมัน ทองใบสอี อนกวา ดอกเด่ียวหรือเปนคอู อกทีซ่ อกใบใกลปลายกิง่ สมบูรณเพศ หรือแยกเพศ กลบี เล้ยี งสีเขยี วอมเหลอื ง กลบี ดอกสแี ดง ฉำ่ นำ้ ผลเปนผลสด คอนขางกลม ประโยชนทางสมนุ ไพร : ตำรายาไทยใชเปลอื กผลแหงซึ่งมีสารแทนนินเปนยาฝาดสมาน แกโรค ทองรวง ทองเสยี เรื้อรังและโรคเกย่ี วกบั ลำไส พบสาร xanthone ในเปลอื กผลมีฤทธฆิ์ าเช้ือ แบคทีเรยี ซงึ่ ทำใหเกิดหนอง โดยสามารถฆาไดทั้งสายพันธุปกติและสายพันธุท่ดี ือ้ ตอยาเพนนิซลิ นิ มีฤทธิต์ านเชอื้ ราทเี่ ปนสาเหตขุ องโรคผวิ หนงั หลายชนดิ และลดอาการอกั เสบดวย จึงมกี ารพัฒนา ยาในรูปครมี ผสมสารบริสุทธ์ทิ ่แี ยกไดจากเปลือกผล เพื่อใชรักษาแผลทเ่ี ปนหนองและสวิ ซ่งึ เกดิ จากการติดเช้ือ ตลอดจนใชชวยลดรองรอยดางดำบนใบหนาดวย

~ 57 ~ กระวาน ชอื่ วทิ ยาศาสตร : Amomum krervanh Pierre วงศ : Zingiberaceae ชอ่ื สามัญ : Siam Cardamom, Camphor Seed ชือ่ อ่ืน : กระวานดำ กระวานแดง กระวานขาว (ภาคกลาง, ภาคตะวนั ออก) กระวานจนั ทร กระวานโพธสิ ัตว ลกั ษณะ : ไมลมลกุ สูง 1-3 เมตร ขึ้นในปาชืน้ บรเิ วณไหลเขาสงู มเี หงาใตดิน ใบเด่ยี ว เรยี งสลับ รปู ขอบขนาน กวาง 8-15 ซม. ยาว 40-50 ซม. ไมมกี านใบ ดอกชอแทงจากเหงา กลีบดอกสขี าว เปนหลอดและพองเปนกระเปาะ ออกดอกเมื่อตนอายุ 2-3 ป ผลกลมเกลยี้ ง ขนาด 6-15 มม. เม่อื แกเปลอื กผลจะแหงและแข็ง เมลด็ ขนาดเลก็ 12-18 เมลด็ รวมกลุมเปน 3 กลุม โดยมเี ยื่อบาง ๆ ก้ัน มีกลน่ิ หอมและรสเผด็ ประโยชนทางสมนุ ไพร : ตำรายาไทยใชผลเปนยาขบั ลม รกั ษาโรค ทองอืดเฟอแนนจุกเสียด โดยใชขนาด 1-2 กรัม ชงน้ำดื่มและใชเปนเคร่อื งเทศแตงกล่นิ อาหาร บรรณานกุ รม สมาคมแพทยแผนไทย ศนู ยฝกอาชีพตำบลคลองสาม อำเภอคลองหลวง จงั หวดั ปทุมธานี เวป็ ไซต https://sites.google.com/site/smunphirbanheamiprayochn/srrphkhun- smunphir-phun-ban

~ 58 ~

~ 59 ~

~ 60 ~