Ilościowa i jakościowa kontrola towarów

Źródło: http://pl.fotolia.com/KURS Towar jako element sprzedażyMODUŁ Ilościowa i jakościowa kontrola towarówKurs: Towar jako element sprzedaży 1

6 Ilościowa i jakościowa kontrola towarów6.1 Przepisy dotyczące jakości Sprawy jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych oraz organizacjęi zasady działania Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych regulujeustawa z dnia 21 grudnia 2000 r. o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych zezmianami. http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU20010050044 Ustawa ta reguluje wdrożenie następujących dyrektyw Wspólnot Europejskich:  dyrektywy Rady 89/396/EWG z dnia 14 czerwca 1989 r. w sprawie wskazówek lub oznakowań identyfikacyjnych partii towaru, do której należy dany środek spożywczy (Dz.Urz. WE L 186 z 30.06.1989, str. 21, ze zm.; Dz.Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 13, t. 10, s. 1, ze zm.);  dyrektywy Rady 91/238/EWG z dnia 22 kwietnia 1991 r. zmieniającej dyrektywę 89/396/EWG w sprawie wskazówek lub oznakowań identyfikacyjnych partii towaru, do której należy dany środek spożywczy (Dz.Urz. WE L 107 z 27.04.1991, s. 50; Dz.Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 13, t. 10, s. 275);  dyrektywy Rady 92/11/EWG z dnia 3 marca 1992 r. zmieniającej dyrektywę 89/396/EWG w sprawie wskazówek lub oznakowań identyfikacyjnych partii towaru, do której należy dany środek spożywczy (Dz.Urz. WE L 65 z 11.03.1992, s. 32; Dz.Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 13, t. 11, s. 81);  dyrektywy 2000/13/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 marca 2000 r. w sprawie zbliżenia ustawodawstw państw członkowskich w zakresie etykietowania, prezentacji i reklamy środków spożywczych (Dz.Urz. WE L 109 z 6.05.2000, str. 29, z zm.; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne, rozdz. 15, t. 5, s. 75, ze zm.). Wprowadzane do obrotu artykuły rolno-spożywcze powinny spełniaćwymagania w zakresie jakości handlowej (o ile w przepisach o jakości handlowej takiewymagania zostały określone) oraz dodatkowe wymagania dotyczące tych artykułów(o ile ich spełnienie zostało zadeklarowane przez producenta). Określenie wymagań wzakresie jakości handlowej artykułu rolno-spożywczego może nastąpić w szczególnościprzez ustalenie jego klasy jakości. Ustawy i rozporządzenia dotyczące jakości wyrobów dostępne sąw Internetowym Systemie Aktów Prawnych na:http://isap.sejm.gov.pl/KeyWordServlet?viewName=thasJ&passName=jako%C5%9B% C4%87%20wyrob%C3%B3w&isPriv=true Wraz z wejściem Polski do Unii Europejskiej prawo dotyczące standardówmusiało zostać dostosowane do wymagań stawianych przez Unię Europejską. Wszystkiekraje członkowskie zobowiązane zostały do wprowadzenia dyrektywy 93/43/EWGo higienie żywności. Nakłada ona obowiązek wprowadzenia systemu HACCP weKurs: Towar jako element sprzedaży 2

wszystkich zakładach zajmujących się produkcją, dystrybucją, magazynowaniemi dostarczaniem konsumentom żywności. System HACCP to postępowanie mające na celu zapewnienie bezpieczeństważywności. Polega ono na identyfikacji i oszacowaniu skali zagrożeń z punktu widzeniawymagań zdrowotnych, żywności oraz ryzyka wystąpienia zagrożeń podczas przebieguwszystkich etapów produkcji i obrotu żywnością. System HACCP ma na celu określeniemetod eliminacji lub ograniczania zagrożeń oraz ustalenie działań korygujących. W Polsce dyrektywa 93/43/EWG została wprowadzona ustawą z dnia 11 maja2001 r. o warunkach zdrowotnych żywności i żywienia (Dz.U. z 2001 r. Nr 63, poz. 634ze zm.). http://isap.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU20010630634 Od 1 stycznia 2006 r. w Polsce stosuje się unijne rozporządzenia dotyczącehigieny żywności, w szczególności rozporządzenie nr 852/2004 z dnia 29 kwietnia2004 r. dotyczące higieny środków spożywczych. Od 28 października 2006 r. obowiązuje ustawa z 25 sierpnia 2006 r.o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz.U. z 2006 r. Nr 171, poz. 1225), którazastąpiła ustawę z 11 maja 2001 r. o warunkach zdrowotnych żywności i żywienia.Ustawa ta nie reguluje zagadnień systemu HACCP i higieny żywności (objętychrozporządzeniem 852/2004), ponieważ przepisy krajowe nie mogą regulować tychsamych zagadnień, które są uregulowane w rozporządzeniach unijnych.6.2 Czynniki wpływające na jakość towarów Zapoznaj się z audiocastem pt. „Wybrane czynniki wpływające na jakośćtowarów”. Prawidłowe warunki przechowywania dają gwarancję zachowania smaku,wyglądu, wartości odżywczych i walorów zdrowotnych towarów. Warunki te powinnybyć zachowane na wszystkich etapach drogi od producenta do konsumenta. Na jakość przechowywanych towarów wpływają czynniki naturalne,tj.: wilgotność powietrza, wartość temperatury, dostęp światła, powietrze (tlenatmosferyczny), obecność drobnoustrojów oraz czas przechowywania. Polska Norma PN–84/N–01800 definiuje warunki przechowywania jako zbiórwymagań przechowalniczych w zakresie dopuszczalnych temperatur i wilgotnościwzględnej powietrza w magazynie, częstotliwości wymiany powietrza, możliwościwspólnego przechowywania zapasów oraz dopuszczalnego okresu przechowywania1. 6.2.1 Wilgotność powietrza Wilgotność powietrza to zawartość pary wodnej w powietrzu. Wilgotnośćwpływa na temperaturę panującą w pomieszczeniu ― i choć nie jest wyczuwalna przezczłowieka, to ma bezpośredni wpływ na towary. Wilgotność względna jest toprocentowy stosunek masy pary wodnej zawartej w pewnej objętości powietrza do1 http://www.logistyka.net.pl/bank-wiedzy/logistyka/item/82362-czynniki-naturalne-wplywajace-na-przechowywanie-towarowKurs: Towar jako element sprzedaży 3

masy pary, która nasyciłaby tę objętość w tej samej temperaturze. Wilgotnośćbezwzględna to ilość pary wodnej w jednostce objętości powietrza (1 cm3). Wilgotnośćw magazynach określa się za pomocą wilgotności względnej. Zbyt mała wilgotnośćpowoduje, że towary kurczą się, pękają i zmieniają konsystencję. Duża wilgotnośćpowoduje natomiast zbrylanie artykułów sypkich (np. cukru), korozję artykułówmetalowych, a także niszczenie opakowań produktów (głównie tekturowych). Normydla poszczególnych towarów określają wartość względną powietrza w czasieprzechowywania określonego produktu. Do pomiaru wilgotności względnejw magazynie stosuje się higrometr włosowy oraz psychometr. Higrometr włosowy do pomiaru wilgotności względnej w magazynie Rysunek 6.1 Higrometr włosowy Źródło: http://www.nopex.com.pl/higrometr.html W poniższej tabeli przedstawione zostały wymagania dotyczące wilgotnościpodczas przechowywania niektórych towarów.Kurs: Towar jako element sprzedaży 4

Wymagania dotyczące wilgotności podczas przechowywania towarów Tabela 6.1 Wymagania jakościowe Źródło: Misiarz M., Kocierz K., Towaroznawstwo, Wydawnictwo Rea, Warszawa 2008, s. 52 6.2.2 Temperatura Kolejnym ważnym czynnikiem jest temperatura przechowywania towarów.Niewłaściwa temperatura wpływa na psucie się produktów i ich jakość. Podwyższonatemperatura powoduje np.: zmianę konsystencji w wyniku parowania wody,rozwarstwianie się składników, zniekształcenie towaru czy ulatnianie się substancjizapachowych. Niska temperatura powoduje natomiast zmianę barwy, smakui konsystencji oraz przemarznięcie towaru. Wymagania dotyczące temperatury podczas przechowywania towarów Tabela 6.2 Wymagania temperaturoweŹródło: Misiarz M., Kocierz K., Towaroznawstwo, Wydawnictwo Rea, Warszawa 2008, s. 52Kurs: Towar jako element sprzedaży 5

6.2.3 Inne czynniki Owady i gryzonie to kolejny czynnik negatywnie wpływający na przechowywanietowarów. Szkodniki zjadają towary, zanieczyszczają je odchodami, niszczą opakowania.Ważne jest więc ścisłe przestrzeganie zasad przechowywania, transportu i odbiorutowarów.6.3 Odbiór ilościowy i jakościowy towarów 6.3.1 Odbiór ilościowy towarów W placówce handlowej dokonuje się odbioru ilościowego towarów. Sprawdza sięw ten sposób, czy zamówiony towar dostał doręczony w komplecie. Właściwiezorganizowany odbiór ilościowy pozwala uniknąć strat wynikających z braku towaru, atakże problemów związanych z dochodzeniem roszczeń wobec dostawcy. Odbiór ilościowy polega na sprawdzeniu ilości i stanu dostarczonego towaruz zamówieniem oraz ilością wykazaną w dokumentacji towarzyszącej dostawie. Odbiórilościowy dokonywany jest w dwóch etapach: odbioru wstępnego oraz odbioruszczegółowego. Odbiór wstępny dokonywany podczas odbioru towarów, obejmuje następująceczynności:  sprawdzenie zgodności ilości dostarczonego towaru z ilością określoną w zamówieniu i dokumentach towarzyszących dostawie (np. na fakturze VAT). W przypadku towarów dostarczonych w opakowaniach zbiorczych przelicza się ich ilość;  kontrolę stanu opakowań zbiorczych oraz umieszczonych na nich oznaczeń . Odbiór szczegółowy dokonywany jest przed złożeniem towaru w magazynie lubprzed dostarczeniem towaru do sali sprzedażowej. Polega on na wyrywkowymsprawdzeniu towaru (przy dużych dostawach np. co 10. opakowanie) lub sprawdzeniucałej partii towaru. Odbiór szczegółowy polega na skontrolowaniu: liczby jednostekw opakowaniach zbiorczych, stanu opakowań zbiorczych i jednostkowych. Odbioru ilościowego dokonuje pracownik wyznaczony przez kierownika sklepulub sam kierownik. Prawidłowo przeprowadzony odbiór pozwala uniknąć niepotrzebnejstraty czasu. Osoba dokonująca odbioru powinna natychmiast zabezpieczyć towar, abywykluczyć straty wynikające ze zniszczenia, uszkodzenia lub zagarnięcia. Podczasprzeprowadzania kontroli ilościowej należy zwrócić uwagę na oznaczenia znajdujące sięna opakowaniach, które informują o ilości towarów w opakowaniu zbiorczym i masietowaru w opakowaniu jednostkowym. Informacje te należy porównać z dokumentacją.Kurs: Towar jako element sprzedaży 6

Pracownik dokonuje odbioru ilościowego Rysunek 6.2 Odbiór ilościowy towarów Źródło: http://pl.fotolia.com/ Jeżeli towary dostarczone są w opakowaniach zbiorczych, wówczas sprawdza się,czy nie zostały one uszkodzone, a następnie przelicza się je (bez sprawdzaniazawartości). Po przyjęciu i pokwitowaniu odbioru dokonuje się otwarcia opakowańzbiorczych (często dopiero podczas wykładania towarów na sali sprzedażowej)i przelicza się ich zawartość, porównując z ilością zadeklarowaną na opakowaniach.Towary, które sprzedawane są na wagę, należy zważyć i porównać otrzymany wynikz dokumentacją. Jeżeli dostawie towarów nie towarzyszą żadne dokumenty, wówczas sporządzasię dowód przyjęcia towarów. Podczas odbioru ilościowego mogą zostać stwierdzone różnice (braki, nadwyżki,niezgodności z zamówieniem, uszkodzenia) wówczas sporządza się protokół różnic(protokół rozbieżności w dostawie). Stanowi on podstawę do zgłoszenia reklamacji.Kurs: Towar jako element sprzedaży 7

Protokół różnic Rysunek 6.3 Protokół rozbieżności w dostawie Źródło: http://www.vinderen.pl/vinderen/files/Pliki/PROTOKOL_ROZBIEZNOSCI_W_DOSTAWIE.pdf 6.3.2 Odbiór jakościowy towarów Zapoznaj się z videocastem pt. „Odbiór jakościowy towarów”.6.4 Znaki i cechy jakościowe towarów Na opakowaniach towarów umieszcza się różnego rodzaju znaki jakości. Mogąbyć one obowiązkowe, dobrowolne lub promocyjne. Certyfikatem obowiązkowym jest znak „CE”, który określa zgodność wyrobuz wymogami dotyczącymi bezpieczeństwa produktu, zdrowia i ochrony konsumenta,a także ochrony środowiska według określonych dyrektyw unijnych.Kurs: Towar jako element sprzedaży 8

Obowiązkowy znak CE Rysunek 6.4 Znak CE Źródło: http://www.certification-experts.com/wp-content/uploads/2012/10/CE-logo1.jpg Jednym z certyfikatów dobrowolnych jest Znak Zgodności z Polską Normą (PN).Znak ten wydawany jest przez jednostki do tego uprawnione na podstawie umowyzawartej z Polskim Komitetem Normalizacyjnym. Znak ten oznacza, że towar jest zgodnyz określoną normą lub innym dokumentem normatywnym. Znak Zgodności z Polską Normą Rysunek 6.5 Znak PN Źródło: http://www.pkn.pl/znak-pn Przed wejściem Polski do Unii Europejskiej znak bezpieczeństwa „B” był znakiemobowiązkowym. Po wejściu do UE zastąpiony został przez znak CE. Jednak wieluodbiorców w dalszym ciągu preferuje potwierdzenie bezpieczeństwa wyrobu przezjednostkę niezależną, dlatego producenci nadal umieszczają go na swoich produktach.Kurs: Towar jako element sprzedaży 9

Znak bezpieczeństwa B Rysunek 6.6 Znak B Źródło: http://www.biall.com.pl/newsy,Znak_B_dla_testerow_elektryczny_Brymen_BT66_i_BT69,1456.html Znak jakości „Q” wydawany jest przez Polskie Centrum Badań i Certyfikacji. Jestpotwierdzeniem, że wyrób spełnia wymagania zawarte w kryteriach stanowiącychpodstawę do wydania certyfikatu. Znak „Q” przyznawany jest producentom, którychtowary charakteryzują się najwyższą jakością. Znak jakości Q Rysunek 6.7 Znak Q Źródło: http://www.generiks.pl/?page_id=90 Znak certyfikowanego rolnictwa ekologicznego nadawany jest przez PolskieCentrum Badań Certyfikacji. Oznakowane są nim towary, których producenci respektująeuropejskie normy ekologiczne. Znak certyfikowanego rolnictwa ekologicznego Rysunek 6.8 Znak certyfikowanego rolnictwa ekologicznegoŹródło: http://www.zielonalekcja.pl/index.php?mod=informacja&id=5141 Kurs: Towar jako element sprzedaży 10

Znak rolnictwa ekologicznego Unii Europejskiej jest informacją, że przynajmniej95% składników tego produktu zostało wyprodukowane metodami ekologicznymi.Wszystkie polskie certyfikowane gospodarstwa ekologiczne mogą tym znakiemoznaczać swoje produkty. Znak rolnictwa ekologicznego Unii Europejskiej Rysunek 6.9 Znak rolnictwa ekologicznego UE Źródło: http://www.zielonalekcja.pl/index.php?mod=informacja&id=5141 Polski znak ekologiczny EKO jest oficjalnym znakiem ekologicznym w Polsce,przyznawanym przez Polskie Centrum Badań i Certyfikacji. Stanowi gwarancję, żeokreślony produkt nie jest szkodliwy dla środowiska i zdrowia. Polski znak ekologiczny EKO Rysunek 6.10 Znak EKO Źródło: http://www.zielonalekcja.pl/index.php?mod=informacja&id=5141 Europejski znak jakości Keymark, jest znakiem certyfikacji określającymzgodność wyrobów z odpowiednimi normami UE, nadawany jest przez EuropejskiKomitet Normalizacji (CEN) oraz Europejski Komitet Normalizacji Elektrotechnicznej(CENELEC).Kurs: Towar jako element sprzedaży 11

Europejski znak Keymark Rysunek 6.11 Znak Keymark Źródło: http://www.fiordo.it/certify.asp?lang=en&page=14 Znak Gwarancji Najwyższej Jakości EU przyznawany jest przez PrezydiumKapituły Europejskiego Centrum Jakości. Jest wyróżnieniem przyznawanym w celupodniesienia jakości usług i towarów. Gwarancja Najwyższej Jakości EU Rysunek 6.12 Znak Gwarancji Najwyższej Jakości EU Źródło: http://www.referencje-firm.pl/znakij.php Certyfikat „Gwarantowana jakość” przyznawany jest przez Polskie CentrumBadań i Certyfikacji producentom wyrobów spełniających deklarowaną jakośći właściwości użytkowe. Gwarantowana jakość Rysunek 6.13 Znak Gwarantowana jakośćŹródło: http://www.generiks.pl/?page_id=90 Kurs: Towar jako element sprzedaży 12

Na opakowaniach towarów umieszcza się również znaki jakościowe będąceznakami promocyjnymi. Dotyczy to znaków przyznawanych przez różnego rodzajustowarzyszenia, instytuty i producentów. O jakości towarów decydują ich cechy: techniczne (np. wymiary, twardość),użytkowe (np. trwałość, bezpieczeństwo), estetyczne (np. wygląd, zapach), ekonomiczne(np. cena), ergonomiczne (np. wygoda użytkowania), ekologiczne (np. możliwośćrecyklingu) oraz logistyczne.6.5 Literatura 6.5.1 Literatura obowiązkowa  Misiarz M., Kocierz K., Towaroznawstwo, Wydawnictwo Rea, Warszawa, 2008;  Ustawa z dnia 24 października 2008 r. o zmianie ustawy o jakości handlowej artykułów rolno–spożywczych oraz niektórych innych ustaw;  Ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia;  Ustawa z dnia 30 października 2003 r. o zmianie ustawy o warunkach zdrowotnych żywności i żywienia oraz niektórych innych ustaw;  Zielińska H., Organizacja sprzedaży, Wydawnictwo Rea, Warszawa 2009. 6.5.2 Literatura uzupełniająca  Sikora T., Giemza M., Obsługa klienta. Elementy towaroznawstwa, WSiP, Warszawa 2008;  Sprzedawca, przygotowanie do egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe dla zasadniczych szkół zawodowych, Wydawnictwo IDEA, Kraków 2006. 6.5.3 Netografia  http://new.koweziu.edu.pl/programy-modulowe;  http://www.ijhar-s.gov.pl;  http://isap.sejm.gov.pl;  http://haccp.lublin.pl/index.php?page=akty;  http://www.djb.com.pl/haccp_wymogi_prawne.php;  http://www.vinderen.pl;  http://markiwlasne.com.pl;  http://www.referencje-firm.pl;  http://www.generiks.pl;  http://www.zielonalekcja.pl.Kurs: Towar jako element sprzedaży 13

6.6 Spis rysunków i tabelRysunek 6.1 Higrometr włosowy..............................................................................................................4Tabela 6.1 Wymagania jakościowe...........................................................................................................5Tabela 6.2 Wymagania temperaturowe .................................................................................................5Rysunek 6.2 Odbiór ilościowy towarów.................................................................................................7Rysunek 6.3 Protokół rozbieżności w dostawie..................................................................................8Rysunek 6.4 Znak CE ......................................................................................................................................9Rysunek 6.5 Znak PN .....................................................................................................................................9Rysunek 6.6 Znak B...................................................................................................................................... 10Rysunek 6.7 Znak Q ..................................................................................................................................... 10Rysunek 6.8 Znak certyfikowanego rolnictwa ekologicznego.................................................... 10Rysunek 6.9 Znak rolnictwa ekologicznego UE ................................................................................ 11Rysunek 6.10 Znak EKO ............................................................................................................................. 11Rysunek 6.11 Znak Keymark ................................................................................................................... 12Rysunek 6.12 Znak Gwarancji Najwyższej Jakości EU ................................................................... 12Rysunek 6.13 Znak Gwarantowana jakość......................................................................................... 126.7 Spis treści6 Ilościowa i jakościowa kontrola towarów....................................................................................2 6.1 Przepisy dotyczące jakości ...........................................................................................................................2 6.2 Czynniki wpływające na jakość towarów...............................................................................................3 6.2.1 Wilgotność powietrza .....................................................................................................................................................3 6.2.2 Temperatura........................................................................................................................................................................5 6.2.3 Inne czynniki .......................................................................................................................................................................6 6.3 Odbiór ilościowy i jakościowy towarów.................................................................................................6 6.3.1 Odbiór ilościowy towarów............................................................................................................................................6 6.3.2 Odbiór jakościowy towarów ........................................................................................................................................8 6.4 Znaki i cechy jakościowe towarów............................................................................................................8 6.5 Literatura..........................................................................................................................................................13 6.5.1 Literatura obowiązkowa .............................................................................................................................................13 6.5.2 Literatura uzupełniająca.............................................................................................................................................13 6.5.3 Netografia ..........................................................................................................................................................................13 6.6 Spis rysunków i tabel...................................................................................................................................14 6.7 Spis treści..........................................................................................................................................................14Kurs: Towar jako element sprzedaży 14