ການຄຸ້ມຄອງການຂົນສົ່ງນໍ້າມັນເຊື້ອໄຟຂອງລັດວິສາຫະກິດນໍ້າມັນເຊື້ອໄຟລາວ

ຍຈ຺ ຿຃ຄກາຌ຅ຍ຺ ຆຌັ້ ລະຈຍຎະລຌິ ງາຉຌີ ຉິ ສິ າຈ ສາຂາ ກຈ຺ ໝາງ຋ລຸ ະກຈິ ກາຌ຃ຠຸ້ັ ຃ຬຄກາຌຂຌ຺ ສົ່ຄ຺ ຌາ້ັ ຠຌຽຆຬັື້ ໄຟຂຬຄລຈວສິ າຫະກຈິ ຌາ້ັ ຠຌຽຆຬັ້ື ໄຟລາວ PROTECTION OF TRANSPORT BY LAO STATE FUEL COMPANY ຋າັ້ ວ ຍຌຸ ໄຆ ຎາົ່ ຽຍົງ ຋າັ້ ວ ສລຸ ງິ ະ຃າຈ ຍຈຸ ຉ຅ິ ກ ຃ະຌະຌຉິ ສິ າຈ ຾ລະ ລຈຊະສາຈ ສກ຺ ສກື ສາ 2018-2019

ຍຈ຺ ຿຃ຄກາຌ຅ຍ຺ ຆຌ້ັ ລະຈຍຎະລິຌງາຉຌີ ຉິ ສິ າຈ ສາຂາ ກຈ຺ ໝາງ຋ລຸ ະກຈິ ກາຌ຃ຠຸັ້ ຃ຬຄກາຌຂຌ຺ ສົ່ຄ຺ ຌາັ້ ຠຌຂຬຄລຈວສິ າຫະກຈິ ຌາ້ັ ຠຌຽຆຬ້ືັ ໄຟລາວ PROTECTION OF TRANSPORT BY LAO STATE FUEL COMPANY ຌກສກຶ ສາ: ຋າ້ັ ວ ຍຌຸ ໄຆ ຎາ່ົ ຽຍົງ ຋າ້ັ ວ ສລຸ ງິ ະ຃າຈ ຍຈຸ ຉ຅ິ ກ ຬາ຅າຌຏຌ້ັູ າພາ: ອສ. ຎ຋. ຍຌຸ ຋ຼ່ົ ຄ ພຠ຺ ຠະ຅ຌ ຃ະຌະຌຉິ ສິ າຈ ຾ລະ ລຈຊະສາຈ ພາກວຆິ າກຈ຺ ໝາງ຋ລຸ ະກຈິ ສກ຺ ສກຶ ສາ 2018-2019

Final Project of Bachelor Degree of law in Business law ກາຌ຃ຠຸ້ັ ຃ຬຄກາຌຂຌ຺ ສ່ົຄ຺ ຌາັ້ ຠຌຽຆຬັ້ື ໄຟຂຬຄລຈວສິ າຫະກຈິ ຌາັ້ ຠຌຽຆຬື້ັ ໄຟລາວ Protection of Transport by Lao state fuel company Student: Mr. Bounxai PARBRIA Mr. Souliyakhath BOUTTICHAK Advisor: Ass. Prof . Bounthieng PHOMMACHANH Faculty of law and Political Science Department of Business law Academic year 2018-2019



ຍຈ຺ ຃ຈັ ຫງໄ ກາຌສກຶ ສາຍຈ຺ ຿຃ຄກາຌ຅ຍ຺ ຆຌັໄ ຫວ຺ ຂໄ “ ກາຌ຃ຠຸໄ ຃ຬຄກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຠຌັ ຽຆຬືໄ ແຟຂຬຄລຈັ ວິ ສາຫະກຈິ ຌາໄ ຠຌັ ຽຆໄືຬແຟລາວ ” ຠ຅ີ ຈຸ ຎະສຄ຺ ຽພໃ ືຬສຶກສາຽຊຄິ ຍຌັ ຈາຌຉິ ິກາຉາໃ ຄໂ຋ໃ ີກຼໃ ວຂຬໄ ຄກຍັ ກາຌ຃ຠຸໄ ຃ຬຄກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຠຌັ ຂຬຄລຈັ ວິສາຫະກຈິ ຌາໄ ຠຌັ ຽຆືໄຬແຟ, ສຶກສາກຼໃ ວກຍັ ວິ຋ີກາຌ຃ຠຸໄ ຃ຬຄກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຠຌັ ຽຆຬືໄ ແຟ, ສກຶ ສາຽຊຄິ ຍຌັ ຫາເຌກຌ຃ຠຸໄ ຃ຬຄກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຠຌັ ຽຆຬໄື ແຟລາວ ສຶກສາກາຌ຾ກແໄ ຂຍຌັ ຫາເຌກາຌ຃ຠຸໄ ຃ຬຄກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຠຌັ ຽຆໄືຬແຟຂຬຄລຈັ ວິສາຫະກຈິ ຌາໄ ຠຌັ ຽຆືໄຬແຟລາວ ວິ຋ີກາຌສຶກສາ຾ຠຌໃ ຌາເຆວໄ ິ຋ີກາຌສາຫົວຈຽກຍັ ກາຂຠໄ ຌູ ຋າຄຈາໄ ຌຎະລິຠາຌ ຾ລະ ຃ຌຸ ຌະພາຍ ຆໃ ຄຶ ເຌ຋າຄຈາໄ ຌຎະລິຠາຌຌຌັໄ ຾ຠຌໃ ພວກຂາໄ ພະຽ຅ໄ຺າແຈສໄ າໄ ຄ຾ຍຍສຬຍຊາຠ຅າຌວຌ 50 ສະຍຍັ ຾ລະ ກາຌແຎສາພາຈ຅າຌວຌ 2 ຋ໃາຌກຍັ ຉວ຺ ຾຋ຌກຠຸໃ ຽຎ຺ໄາໝາງ຾ລວໄ ຌາຂຠໄ ຌູ ຅າກ ກາຌສາຫົວຈຠາວິຽ຃າະຈວໄ ງກາຌຆຬກຫາ຅າຌວຌ ຾ລະ ສວໃ ຌອຬໄ ງ ຽພໃ ືຬຌາຠາມຄັໄ ມືຌ ຾ລະ ຬະ຋ິຍາງຏຌ຺ . ຏຌ຺ ກາຌສກຶ ສາພຍ຺ ວາໃ ກຈ຺ ໝາງ, ລະຍຼຍກາຌ ຾ລະ ຠາຈຉະກາຌກຼໃ ວກຍັ ກາຌ຃ຠຸໄ ຃ຬຄ ກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຠຌັ ຽຆຬໄື ແຟຂຬຄລຈັ ວສິ າຫະກຈິ ຌາໄ ຠຌັ ຽຆຬືໄ ແຟລາວ ຾ຠຌໃ ງຄັ ຍໃ ຠຌີ ຉິ ິກາ຋ໃ ີກາຌຈ຺ ຆຈັ ຽ຅ຌ ຾ລະ ຽຎັຌຬຌັ ສະຽພາະ ສວໃ ຌເຫງຽໃ ຫັຌວາໃ ເຫ຃ໄ ວາຠສາ຃ຌັ ເຌລະຈຍັ ຫົາງຠ຅ີ າຌວຌ 32 ຃ຌ຺ ຃ິຈຽຎັຌ 64 ສວໃ ຌອຬໄ ງ ກາຌຉິຈຉາຠ, ກວຈກາ, ສະກຈັ ກຌັໄ ກາຌ຃ຠຸໄ ຃ຬຄກາຌຉກ຺ ຽອງໃ ຽສງ ຫາງ ຂຬຄກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຠຌັ ຂຬຄລຈັ ວິສາຫະກຈິ ຌາໄ ຠຌັ ຽຆຬືໄ ແຟລາວ ຾ຠຌໃ ງຄັ ຍໃ ຠກີ າຌຎະຉິຍຈັ ຽຂັຠໄ ຄວຈຽ຋ໃ ຺າ຋ໃ ີ຃ວຌ ສວໃ ຌເຫງເໃ ຫ຃ໄ ວາຠສາ຃ຌັ ເຌລະຈຍັ ຎາຌກາຄ຿ຈງຠ຅ີ າຌວຌ 22 ຃ຌ຺ ຃ິຈ ຽຎັຌ 44 ສວໃ ຌອຬໄ ງ ຃ວາຠຫງຄຸໄ ງາກເຌກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຠຌັ ຽຆືໄຬແຟຂຬຄລຈັ ວິສາຫະກຈິ ຌາໄ ຠຌັ ຽຆຬືໄ ແຟລາວ ຾ຠຌໃ ງຄັ ຠ຃ີ ວາຠຫງຄຸໄ ງາກຬີຄ຅າກ຾ຍຍສຬຍຊາຠ຋ຄັ ໝຈ຺ 50 ຃ຌ຺ ສວໃ ຌເຫງຽໃ ຫັຌ ວາໃ ເຫໄ຃ວາຠສາ຃ຌັ ເຌລະຈຍັ ຎາຌກາຄ຿ຈງຠ຅ີ າຌວຌ 22 ຃ຌ຺ ຃ິຈຽຎັຌ 44 ສວໃ ຌອຬໄ ງ ຆໃ ຶຄ ສຬຈ຃ຬໃ ຄ຃າສາພາຈຂຬຄຫວ຺ ໜໄາພະ຾ຌກພະ຾ຌກຍລິກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຠຌັ ຽຫັຌວາໃ ງຄັ ຍໃ ຠຌີ ຉິ ິກາ ຾ລະ ລະຍຼຍກາຌແຈກໄ າຌຈ຺ ຆຈັ ຽ຅ຌ຅ໃ ຄຶ ຽອັຈເຫກໄ າຌ຃ຠຸໄ ຃ຬຄພາຫະຌະ, ພະຌກັ ຄາຌ ພຍ຺ ຃ວາຠ ຫງຄຸໄ ເຌກາຌ຃ຠຸໄ ຃ຬຄກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ , ລຈ຺ ຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຠຌັ ຍໃ ແຈຠໄ າຈຉະຊາຌ ຽຉັກຌກິ ຂຬຄລຈ຺ ຍໃ ຠ຃ີ ວາຠ ອຍັ ຎະກຌັ ຋າຄລະຍຍ຺ ຋ໃ ສໃຄ຺ , ລະຍຍ຺ ວາວ຅ໃຄຶ ຽອັຈເຫຠໄ ກີ າຌອໃວ຺ ຆຠຶ ຬຬກຉາຠຊະໜຌ຺ ກາຌ຾ກແໄ ຂຍຌັ ຫາກຼໃ ວກຍັ ກາຌ຃ຠຸໄ ຃ຬຄກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຠຌັ ຽຆືໄຬແຟລາວ ຾ຠຌໃ ງຄັ ຍໃ ຠຌີ ຉິ ິ ກາ຋ໃ ີກາຌຈ຺ ຆຈັ ຽ຅ຌ ຾ລະ ຽຎັຌຬຌັ ສະຽພາະ ຾ລະ ກາຌຎະຉິຍຈັ ກຈ຺ ລະຍຼຍເຫ຾ໄ ຂຠໄ ຄວຈ ຾ລະ ພາກສວໃ ຌ຋ໃ ີກຼໃ ວຂຬໄ ຄເຫຠໄ ຽີ ຬກະສາຌກວຈກາຽຉັກຌກິ ລຈ຺ ຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຠຌັ ຽຆຬໄື ແຟເຫ຅ໄ ະ຾຅ຄໄ ຽພໃ ືຬ ຽອັຈເຫລໄ ຈ຺ ຂຌ຺ ສໃຄ຺ ແຈຠໄ າຈຉະຊາຌ ຾ລະ ຠ຃ີ ຌຸ ຌະພາຍຽພໃ ືຬຍໃ ເຫຠໄ ຌີ າໄ ຠຌັ ຉກ຺ ຉາຠຽສັໄຌ຋າຄກາຌ ສຌັ ຅ຬຌພາຫະຌະຽພໃ ືຬ຃ວາຠຎຬຈແພເຌກາຌ຅າລະ຅ຬຌຉາຠຊະໜຌ຺ , ເຫຬໄ ຄ຺ ກາຌ຋ໃ ີກຼໃ ວຂຬໄ ຄເຆໄ ຠາຈຉະກາຌ຋ໃ ີຽຈັຈຂາຈຉໃ ກຍັ ພະຌກັ ຄາຌ຋ໃ ີລະຽຠຈີ ຉໃ ກຍັ ລະຍຼຍຂຬຄລຈັ ວິສາຫະກຈິ ຌາໄ ຠຌັ ຽຆືໄຬ ແຟລາວ i

Abstract The Porject “ Protection of transport by Lao state fuel company “ purpose is education on the prinles and legislation related to protection of transport follow and check is suppression protection lose is fuel transport by lao state fuel company join with by centre and local government for operate and function as protection is transport lao fuel. The methodology used is to use quanititative and quanititative data collection method which in turn we have created. 50 queries and interview with the target group and then extracted the data from The survery and analyzed the number and percentage to confirm and explain the results. As a result for education about law , Regulation and measure related for Protection of transport by lao state fuel company the vast majority of them cover a large degree of importance about 32 peole think of 64 percent follow and check is suppression Protection lose is fuel transport by lao state fuel company the mojor part is important is medium about 22 people think of 44 percent , Fuel transport have problem from queries have 50 people the mojor part is important is medium about 22 people think of 44 percent Result of education about : have relevant provide a technical checklist truck fuel for fuel transport is be clear to make truck fuel standard and quality, don’t have fuel on the road traffic have safety on the road , to related organization take measure to employees is violation of the rules of lao state fuel company and Increase measure employee make then do not clean, for submit fuel transport have more qiality ii

຃າຂຬຍເ຅ ເຌກາຌສຶກສາຍຈ຺ ຿຃ຄກາຌ຅ຍ຺ ຆຌັໄ ຫວ຺ ຂໄ “ ກາຌ຃ຠຸໄ ຃ຬຄກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຠຌັ ຂຬຄລຈັ ວິ ສາຫະກຈິ ຌາໄ ຠຌັ ຽຆຬືໄ ແຟລາວ ” ພວກຂາໄ ພະຽ຅ໄ຺າຂສະ຾ຈຄ຃ວາຠຂຬຍເ຅ ຾ລະ ຃ວາຠອຍູໄ ຌູ ຃ຌຸ ຬຌັ ຫົຌ຺ໄ ຽຫົືຬຠາງຄັ ອສ.ຎ຋ ຍຌຸ ຋ໃຼຄ ພຠ຺ ຠະ຅ຌັ ຋ໃ ີແຈກໄ ະລຌຸ າອຍັ ຽຎັຌຬາ຅າຌ຋ີຎຶກສາເຫ຿ໄ ຈງ ຋ໃາຌແຈຽໄ ສງສະຫົະຽວລາຬຌັ ຠ຃ີ ຌຸ ຃າໃ ເຌກາຌຊາໃ ງ຋ຬຈວິຆາ ພຬໄ ຠ຋ຄັ ຾ຌະຌາວິ຋ີຂຼຌ, ຬາໃ ຌ ກວຈ຾ກໄ ຾ລະ ຉິຈຉາຠ຃ວາຠກາໄ ວໜໄາເຌກາຌຂຼຌຍຈ຺ ຿຃ຄກາຌ຅ຍ຺ ຆຌັໄ ຠາຉະຫົຬຈ຅ຌ຺ ສາຽລັຈ ຏຌ຺ ຾ລະ ລລຸ ວໃ ຄແຎຈວໄ ງຈີ, ຊາໄ ຎາສະ຅າກ຋ໃາຌ຾ລວໄ ພວກຂາໄ ພະຽ຅຺ໄາ຅ະຍໃ ສາຠາຈສາຽລັຈຏຌ຺ ຉາຠລະຈຍັ ຃າຈໝາງແຈໄ ຂຂຬຍເ຅ຠາງຄັ ຃ະຌະກາຠະກາຌຎໄຬຄກຌັ ຍຈ຺ ຿຃ຄກາຌ຅ຍ຺ ຆຌັໄ ຋ໃ ີແຈຽໄ ສງສະຫົະຽວລາຬຌັ ຠ຃ີ ຌຸ ຃າໃ ຠາຽຂ຺ໄາອວໃ ຠຽຎັຌ຃ະຌະກາຠະກາຌເຌ຃ຄັໄ ຌໄີ ຿ຈງເຌຍຌັ ຈາ຋ໃາຌ຋ໃ ີຽຎັຌ຃ະຌະກາຠະກາຌ ແຈຠໄ ຃ີ ວາຠ຅ຄິ ເ຅ສະຽໜີເຫຏໄ ສໄູ ຶກສາ຃ຌ຺ໄ ຃ວາໄ , ຎຍັ ຎຄຸ , ຾ກແໄ ຂຽພໃ ີຠຽຉີຠ ຾ລະ ຉຈັ ຍາຄສວໃ ຌ຋ໃ ີ ຽຫັຌວາໃ ຍໃ ກຼໃ ວຂຬໄ ຄ ຽຆໃ ຄິ ຽອັຈເຫຏໄ ສໄູ ຶກສາຠ຃ີ ວາຠຽຂໄ຺າເ຅ຽຊຄິ ຍຌັ ຫາຉາໃ ຄໂມາໃ ຄຽລິກຽຆໃ ິຄກວາໃ ຽກໃ າ຺ ຂຂຬຍເ຅ພະຌກັ ຄຄາຌພະ຾ຌກຉາໃ ຄໂຂຬຄ ລຈັ ວິສາຫະກຈິ ຌາໄ ຠຌັ ຽຆືໄຬແຟລາວ, ລຈັ ວິ ສາຫະກຈິ ຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຠຌັ ຽຆຬໄື ແຟລາວ ຾ລະ ກະຆວຄຬຈຸ ສາຫະກາ ຾ລະ ກາຌ຃າໄ ຋ໃ ີແຈເໄ ຫ຃ໄ ວາຠ ອວໃ ຠຠື ຬາຌວງ຃ວາຠສະຈວກ ເຌກາຌສະໜຬຄຂຠໄ ຌູ , ກາຌສາພາຈ ຾ລະ ຉຬຍ຾ຍຍສຬຍ ຊາຠ຅ຌ຺ ສາຽລັຈແຎຈວໄ ງຈ.ີ ຂຂຬຍເ຅ຠາງຄັ ຃ະຌະຌາ, ຃ຬູ າ຅າຌພາງເຌ ຃ະຌະຌຉິ ສິ າຈ ຾ລະ ລຈັ ຊະສາຈ ຾ລະ ອຍັ ຽຆີຌ຅າກພາງຌຬກ ພໄຬຠຈວໄ ງຬາ຅າຌຎະ຅າພາກວິຆາກຈ຺ ໝາງ຋ລຸ ະກິຈ຋ໃ ີແຈ຋ໄ ໄຠຸ ຽ຋ສະຉິ ຎຌັ ງາສິຈສຬຌ, ເຫ຃ໄ ວາຠອ຋ູໄ າຄວິຆາກາຌຌ຾ກພໃ ວກຂາໄ ພະຽ຅຺ໄາຠາຉະຫົຬຈແລງະຽວລາ 2 ຎີ ຅ຌ຺ ຽອັຈເຫໄກາຌສຶກສາລະຈຍັ ຎະລິຌງາຉີຂຬຄພວກຂາໄ ພະຽ຅຺ໄາ຃ຄັໄ ຌີໄສາຽລັຈຏຌ຺ ມໃາຄ຅ຍ຺ ຄາຠ ສຈຸ ຋າໄ ງຌ,ໄີ ພວກຂາໄ ພະຽ຅າໄ຺ ຂສະ຾ຈຄ຃ວາຠອຍູໄ ຌຸ ຃ຌຸ ມາໃ ຄເຫງຫໃ ົວຄຠາງຄັ ຃ຬຍ຃ວ຺ ຋ໃ ີແຈໄ ຆກຸ ງ຋ູໄ ຶຌອຬຌເຌກາຌສກຶ ສາອາໃ ອຼຌ ຾ລະ ກາລຄັ ເ຅ເຫ຾ໄ ກພໃ ວກຂາໄ ພະຽ຅າໄ຺ ເຌຉະຫົຬຈແລະງະ຋ໃ ີ ສຶກສາ຅ຌ຺ ແຈອໄ ຍັ ຏຌ຺ ສາຽລັຈ ຂຬວງພຬຌແຆຬຌັ ຎະຽສີຈເຫຍໄ ຌັ ຈາ຋ໃາຌ຅ຄໃ ຺ ຠສີ ຂຸ ະພາຍ຾ຂຄ຾ອຄ ຾ລະ ຎະສຍ຺ ຏຌ຺ ສາຽລັຈເຌໜາໄ ຋ໃ ີວຼກຄາຌຈວໄ ງຽຊຈີ . ຃ະຌະຏຂໄູ ຼຌ: ຍຌຸ ແຆ ຎໃາຽຍົງ ສລຸ ງິ ະ຃າຈ ຍຈຸ ຉ຅ິ ກັ iii

ສາລະຍາຌ ໜາໄ ຍຈ຺ ຃ຈັ ຫງພໄ າສາລາວ..............................................................................................................i ຍຈ຺ ຃ຈັ ຫງພໄ າສາຬຄັ ກຈິ ...........................................................................................................ii ຃າຂຬຍເ຅............................................................................................................................iii ສາລະຍາຌ............................................................................................................................iv ສາລະຍາຌຉາຉະລາຄ.............................................................................................................v ຍຈ຺ ຋ີ 1 ຍຈ຺ ສະຽໜີ.................................................................................................................1 1.1 ຃ວາຠຽຎັຌຠາ ຾ລະ ຃ວາຠສາ຃ຌັ ຂຬຄຍຌັ ຫາ.............................................................1 1.2 ຅ຈຸ ຎະສຄ຺ ຂຬຄກາຌສກຶ ສາ......................................................................................2 1.3 ຂຬຍຽຂຈຂຬຄກາຌສກຶ ສາ......................................................................................2 1.4 ສຠ຺ ຠຈຸ ຉຊິ າຌຂຬຄກາຌສກຶ ສາ.................................................................................3 1.5 ຏຌ຺ ຎະ຿ຫງຈ຃າຈວາໃ ຅ະແຈອໄ ຍັ ຅າກກາຌສຶກສາ.......................................................3 1.6 ຬະ຋ິຍາງ຃າສຍັ ....................................................................................................3 ຍຈ຺ ຋ີ 2 ຋ຍ຺ ຋ວຌຽຬກະສາຌ ຾ລະ ຍຈ຺ ຃ຌ຺ໄ ຃ວາໄ ຋ໃ ີກຼໃ ວຂຬໄ ຄ.....................................................5 2.1 ຫົກັ ກາຌ຋ໃ ີກຼໃ ວຂຬໄ ຄ................................................................................................5 2.1.1 ຫົກັ ກາຌກຼໃ ວກຍັ ວຼກຄາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຋າຄຍກ຺ .........................................................5 2.1.2 ຫົກັ ກາຌກຼໃ ວກຍັ ວຼກຄາຌກາຌລຄ຺ ຋ຶຌຂຬຄລຈັ ...................................................5 2.1.3 ຫົກັ ກາຌກຼໃ ວກຍັ ວຼກຄາຌຂຏໄ ກູ ພຌັ ເຌສຌັ ງາ ຾ລະ ຌຬກສຌັ ງາ........................6 2.1.4 ຫົກັ ກາຌກຼໃ ວກຍັ ວຼກຄາຌສວໃ ງສາຬາກຬຌ.........................................................6 2.1.5 ຫົກັ ກາຌກຼໃ ວກຍັ ວຼກຄາຌຎະກຌັ ແພ.................................................................6 2.1.6 ຫົກັ ກາຌກຼໃ ວກຍັ ວຼກຄາຌ຅າລະ຅ຬຌ຋າຄຍກ຺ ...................................................7 2.1.7 ຫົກັ ກາຌກຼໃ ວກຍັ ວຼກຄາຌ຋ລຸ ະກຈິ ຌາໄ ຠຌັ ຽຆຬໄື ແຟລາວ.......................................7 2.2 ຽຌຬໄື ເຌ຋ໃ ີກຼໃ ວຂຬໄ ຄ.................................................................................................8 2.2.1 ຃ວາຠອ຋ູໄ ໃວ຺ ແຟກຼໃ ວກຍັ ຌາໄ ລຈັ ວສິ າຫະກຈິ ຌາໄ ຠຌັ ຽຆຬໄື ແຟລາວ.............................8 2.2.2 ຠຌັ ຽຆຬໄື ແຟ................................... .................................. .............................13 iv

2.2.3 ກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຠຌັ ຽຆຬືໄ ແຟຂຬຄລຈັ ວສິ າຫະກຈິ ຌາໄ ຠຌັ ຽຆຬືໄ ແຟລາວ....................14 2.2.4 ກາຌ຃ຠຸໄ ຃ຬຄກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຠຌັ ຽຆຬໄື ແຟຂຬຄລຈັ ວສິ າຫະກຈິ ຌາໄ ຠຌັ ຽຆຬື ແຟລາວ17 2.2.5 ຍຌັ ຫາ຋ໃ ີຽກຈີ ຂຌໄຶ ຌກຼໃ ວກຍັ ກາຌ຃ຠຸໄ ຃ຬຄກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຠຌັ ຂຬຄລຈັ ວສິ າຫະກຈິ ຌາໄ ຠຌັ ຽຆຬໄື ແຟລາວ...............................................................................................22 2.2.6 ວ຋ິ ີ຾ກແໄ ຂຍຌັ ຫາ຋ໃ ີຽກຈີ ຂຌໄຶ ກຼໃ ວກຍັ ກາຌ຃ຠຸໄ ຃ຬຄກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຠຌັ ຽຆຬືໄ ແຟລາວ ຂຬຄລຈັ ວິສາຫະກຈິ ຌາໄ ຠຌັ ຽຆຬືໄ ແຟລາວ.............................................................23 ຍຈ຺ ຋ີ 3 ວ຋ິ ີກາຌຈາຽຌຌີ ກາຌສຶກສາ......................................................................................24 3.1 ວ຋ິ ີກາຌສກຶ ສາ....................................................................................................24 3.2 ຎະຆາກຬຌ.........................................................................................................24 3.3 ກຠຸໃ ຉວ຺ ມາໃ ຄ..........................................................................................................24 3.4 ຽ຃ໃ ຬື ຄຠ຋ື ໃ ີເຆເໄ ຌກາຌສກຶ ສາ...................................................................................25 3.5 ກາຌຽກຍັ ຾ລະ ອວຍອວຠຂຠໄ ຌູ ........................................................................ . .25 3.6 ກາຌວຽິ ຃າະຂຠໄ ຌູ ............................................................................................ .. ..25 ຍຈ຺ ຋ີ 4 ຏຌ຺ ຂຬຄກາຌວຽິ ຃າະຂຠໄ ຌູ ຾ລະ ກາຌຬະ຋ິຍາງ................................................... ...26 4.1 ກາຌລາງຄາຌຏຌ຺ ຂຬຄກາຌສກຶ ສາ......................................................... .......26 4.1.1 ຂຠໄ ຌູ ຋ໃວ຺ ແຎຂຬຄຏຉໄູ ຬຍ຾ຍຍສຬຍຊາຠ.................................................. .... ...26 4.1.2 ຋ຈັ ສະຌະຂຬຄຏຉໄູ ຬຍ຾ຍຍສຬຍຊາຠຉໃ ກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຠຌັ ຽຆຬໄື ແຟຂຬຄລຈັ ວິ ສາຫະກຈິ ຌາໄ ຠຌັ ຽຆຬືໄ ແຟລາວ........................................................................ ... ....28 4.1.3 ສຄັ ລວຠຂຠໄ ຌູ ຅າກກາຌສາພາຈ................................................................. ....32 4.2 ຬະ຋ິຍາງຏຌ຺ ກາຌສກຶ ສາ.......................................................................... ...33 ຍຈ຺ ຋ີ 5 ສະຫຸົຍ ຾ລະ ຂສໄ ະຽໜີ................................................................................. .37 5.1 ສະຫຸົຍຏຌ຺ ຂຬຄກາຌສກຶ ສາ................................................................................ ..37 5.2 ຂສໄ ະຽໜີ......................................................................................................... ... .39 ຽຬກະສາຌຬາໄ ຄຬຄີ ຽຬກະສາຌຆຬໄ ຌ຋າໄ ງ ຆວິ ະຎະຫວັ ຈຫງຏໄ ສໄູ ກຶ ສາ v

ສະລະຍາຌຉາຉະລາຄ ຉາຉະລາຄ຋ີ 1 ຽພຈຂຬຄຏຉໄູ ຬຍ຾ຍຍສຬຍຊາຠ........................................................ . ..........26 ຉາຉະລາຄ຋ີ 2 ຬາງຂຸ ຬຄຏຉໄູ ຬຍ຾ຍຍສຬຍຊາຠ................................................................. ...26 ຉາຉະລາຄ຋ີ 3 ລະຈຍັ ກາຌສກຶ ສາຂຬຄຏຉໄູ ຬຍ຾ຍຍສຬຍຊາຠ....................................... .... ....27 ຉາຉະລາຄ຋ີ 4 ຎະສຍ຺ ກາຌເຌກາຌຽອັຈວຼກຏຉໄູ ຬຍ຾ຍຍສຬຍຊາຠ................................. .... ..27 ຉາຉະລາຄ຋ີ 5 ຍຬໃ ຌຎະ຅າກາຌຂຬຄຏຉໄູ ຬຍ຾ຍຍສຬຍຊາຠ............................................. .....28 ຉາຉະລາຄ຋ີ 6 ຅າ຾ຌກຉາ຾ໜຄໃ ຏຉໄູ ຬຍ຾ຍຍສຬຍຊາຠ................................................ ..... ...28 ຉາຉະລາຄ຋ີ 7 ກຈ຺ ໝາງ, ລະຍຼຍກາຌ ຾ລະ ຠາຈຉະກາຌກຼໃ ວກຍັ ກາຌ຃ຠຸໄ ຃ຬຄກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຠຌັ ຽຆຬືໄ ແຟຂຬຄລຈັ ວສິ າຫະກຈິ ຌາໄ ຠຌັ ຽຆຬືໄ ແຟລາວ.................................... ........28 ຉາຉະລາຄ຋ີ 8 ກາຌ຿຃ສະຌາຽຏີງ຾ຏໃຌະ຿ງຍາງ, ກຈ຺ ໝາງ, ກໃຼວກຍັ ວຼກຄາຌກາຌ ຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຠຌັ ຽຆຬໄື ແຟຂຬຄລຈັ ວສິ າຫະກຈິ ຌາໄ ຠຌັ ຽຆຬືໄ ແຟລາວ........................... ..29 ຉາຉະລາຄ຋ີ 9 ກາຌຉຈິ ຉາຠກາຌຎະຉຍິ ຈັ ລະຍຼຍກຈ຺ ໝາງ, ກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຠຌັ ຽຆຬືໄ ແຟຂຬຄລຈັ ວສິ າຫະກຈິ ຌາໄ ຠຌັ ຽຆຬືໄ ແຟລາວ.................................................................... .. ..29 ຉາຉະລາຄ຋ີ 10 ກາຌຉິຈຉາຠ, ກວຈກາ, ສະກຈັ ກຌັໄ ກາຌ຃ຠຸໄ ຃ຬຄກາຌຉກ຺ ຽອງໃ ຽສງຫາງຂຬຄ ກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຠຌັ ຂຬຄລຈັ ວສິ າຫະກຈິ ຌາໄ ຠຌັ ຽຆຬືໄ ແຟລາວ..................................30 ຉາຉະລາຄ຋ີ 11 ກາຌສະຫຸົຍຏຌ຺ ຂຬຄກາຌ຃ຠຸໄ ຃ຬຄກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຠຌັ ຽຆືໄຬແຟຂຬຄລຈັ ວິສາຫະ ກິຈຌາໄ ຠຌັ ຽຆໄືຬແຟລາວຽພໃ ືຬລາງຄາຌເຫໄກຍັ ກະຆວຄຬຈຸ ສະຫະກາ ຾ລະ ກາຌ ຃າໄ ………………………………………………………………………… .30 ຉາຉະລາຄ຋ີ 12 ກາຌພວ຺ ພຌັ ຾ລະ ຎະສາຌສຠ຺ ຋ຍ຺ ກຍັ ພາກສວໃ ຌ຋ໃ ີກຼໃ ວຂຬໄ ຄມໃູສຌູ ກາຄ ຾ລະ ຋ໄຬຄຊໃ ຌິ ຽພໃ ືຬ຅ຈັ ຉຄັໄ ຎະຉິຍຈັ ສິຈ, ໜໄາ຋ໃ ີວຼກຄາຌກາຌ຃ຠຸໄ ຃ຬຄກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຠຌັ ຂຬຄລຈັ ວິສາຫະກຈິ ຌາໄ ຠຌັ ຽຆຬໄື ແຟລາວ......................................................... ...31 ຉາຉະລາຄ຋ີ 13 ກາຌພວ຺ ພຌັ ອວໃ ຠກຍັ ຉາໃ ຄຎະຽ຋ຈ ຾ລະ ຬຄ຺ ກາຌ຅ຈັ ຉສັໄ າກຌ຺ ກຼໃ ວກຍັ ວຼກຄາຌ ກາຌ຃ຸໄຠ຃ຬຄກາຌຂຌ຺ ສໃ ຄ຺ ຌາໄ ຠຌັ ຽຆືໄຬແຟຂຬຄລຈັ ວິສາຫະກິຈຌາໄ ຠຌັ ຽຆືໄຬແຟ ລາວ……................................................................................................. ..... 31 ຉາຉະລາຄ຋ີ 14 ກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຠຌັ ຽຆຬືໄ ແຟຠ຃ີ ວາຠຫງຄຸໄ ງາກ........................................... .....32 vi

ຍຈ຺ ຋ີ 1 ຍຈ຺ ສະຽໜີ 1.1 ຃ວາຓຽຎັຌຓາ ຾ລະ ຃ວາຓສາ຃ຌັ ຂຬຄຍຌັ ຫາ ລຈັ ວິສາຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒລາວ (ລຌລ) ຌຍັ ຾ຉຓໃ ສືໄ າໄ ຄຉຄັໄ ຂຌຶໄ ຓາເຌຎີ 1976 ແຈຏໄ າໃ ຌ ກາຌຎະຉຍິ ຈັ ວຼກຄາຌຽຎັຌ 2 ແລງະ຃ື: ແລງະຏກູ ຂາຈ ຾ລະ ແລງະຽຎີຈກວາໄ ຄຽສຈຊະກຈິ ເຌ ແລງະຏກູ ຂາຈຌາໄ ຓຌັ ຋ຄັ ສຬຄແຈຌໄ າຓາ຅າກຬາຈິຈສະຫະຑາຍ຿ຆຫວຼຈ, ກາຌ຅ລະ຅ຬຌ຾຅ກ ດາງ຾ຓຌໃ ແຎຉາຓ຾ຏຌໃ ກາຌ຿ຈງຍໃ ຓກີ າຌແລລໃ ຼຄ຋າຄຈາໄ ຌຎະສຈິ ຋ິຑາຍ ຾ລະ ຋າຄຈາໄ ຌ຋ລຸ ະກຈິ ຽ຋ໃ ຺າເຈ ຾ຉໃຑາງຫົຄັ ຋ໃ ີລຈັ ຊະຍາຌແຈຎໄ ະກາຈຌະ຿ງຍາງຽຎີຈກວາໄ ຄຽສຈຊະກິຈເຌຎີ 1989 ຽຎັຌຉຌໄ຺ ຓາ ລຌລ ຍໃ ແຈຽໄ ຎັຌຏຏໄູ ກູ ຂາຈຌາໄ ຓຌັ ຾ຉຑໃ ຼຄຏຈໄູ ຼວ, ຽຑາະແຈຓໄ ຍີ ລິສຈັ ຂຬຄຽຬກະຆຌ຺ ຋ໃ ີ ຽອັຈ຋ລຸ ະກຈິ ກຼໃ ວກຍັ ຌາໄ ຓຌັ ຽກຈີ ຂຌໄຶ ຫົາງ ຽຑໃ ືຬຉຬຍສະໜຬຄຉາຓຌະ຿ງຍາງຂຬຄລຈັ ລຈັ ວິສາຫະກຈິ ແຈຈໄ າຽຌຌີ ຋ລຸ ະກຈິ ຾ລະ ອຍັ ເຆໜໄ າໄ ຋ໃ ີວຼກຄາຌກາຌຍລິກາຌຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬໄື ແຒເຫ຾ໄ ກ຋ໃ ກຸ ຑາກສວໃ ຌຽສຈຊະກຈິ ສຄັ ຃ຓ຺ .ຆໃ ຄຶ ກາຌ຃ຓຸໄ ຃ຬຄກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬໄື ແຒຂຬຄລຈັ ວິສາຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬໄື ແຒລາວເຫແໄ ຈຉໄ າຓ຃ວາຓອຼກອຬໄ ຄ ຉຬໄ ຄກາຌສະຑາຍຽສຈຊະກິຈເຌຎຈັ ຅ຍຸ ຌັ ຿ຈງກາຌສະໜຬຄເຫໄ຾ກວໃ ຼກຄາຌ ກາຌສໄາຄສາ ຑຈັ ຋ະຌາຽສຈຊະກຈິ -ສຄັ ຃ຓ຺ ຾ລະ ວຼກຄາຌຎໄຬຄກຌັ ຆາຈ ຎໄຬຄກຌັ ຃ວາຓສະຫຄຍ຺ ເຫໄຑຼຄຑ ຾ລະ ຋ໃວ຺ ຽຊຄິ ສະຌຌັໄ ຽຑໃ ືຬເຫ຋ໄ ລຸ ະກຈິ ຈາຽຌຌີ ແຎດາໃ ຄຊກື ຉຬໄ ຄລຈັ ຊະຍາຌ຅ໃ ຄຶ ຬຬກຈາລຈັ , ກຈ຺ ໝາງ, ຂກໄ າຌຈ຺ ຾ລະ ລະຍຼຍກາຌຉາໃ ຄໂຬຬກຓາຽຑໃ ືຬ຃ຓຸໄ ຃ຬຄ ຃ຈື ຄໃ ັ ຋ໃ ີອ຾ູໄ ລວໄ ວາໃ ກາຌ຃ຓຸໄ ຃ຬຄ ກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆໄືຬແຒຂຬຄລຈັ ວິສາຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆໄືຬແຒລາວ຾ຓຌໃ ຓຑີ າລະຍຈ຺ ຍາຈ຃ວາຓ ສາ຃ຌັ ຫົາງເຌກາຌຍລິກາຌເຫໄ຾ກສໃ ຄັ ຃ຓ຺ ຑໄຬຓອຍັ ເຆໜໄ ໄາ຋ໃ ີກາຌຽຓຬື ຄຂຬຄຑກັ ລຈັ ຉາຓຑາລະ ຍຈ຺ ຍາຈຂຬຄຂຌັໄ ຽ຋ິຄແຈຓໄ ຬຍໝາງເຫໄ ລຈັ ວສິ າຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒລາວແຈຓໄ ກີ າຌຉຬຍສະໜຬຄ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬໄື ແຒລາວຈວໄ ງລາ຃າ຋ໃ ີງຉຸ ິ຋າ, ຃ຌຸ ຌະຑາຍ຋ີຽຆໃ ືຬຊແື ຈໄ ລວຓ຋ຄັ ກາຌກາຌຈ຺ ລາ຃າ຅າ ໜາໃ ງຂຬຄ຾ຉລໃ ະສາຂາ, ຾ຉລໃ ະຎາໄ ເຌຂຬຍຽຂຈ຋ໃວ຺ ຎະຽ຋ຈ. ກາຌ຃ຓຸໄ ຃ຬຄກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆືໄຬແຒລາວຓຑີ າລະຍຈ຺ ຍາຈສາ຃ຌັ ເຌກາຌຂຍັ ຽ຃ໃ ືຬຌ ຽສຈຊະກິຈຽຑໃ ືຬຉຬຍສະໜຬຄ຃ວາຓອຼກອຬໄ ຄຉໄຬຄກາຌຂຬຄຍຌັ ຈາຂຄ຺ ຽຂຈເຌຂຬຍຽຂຈ຋ໃ ວ຺ ຎະຽ຋ຈຆາຈ ຽຑາະຎະຽ຋ຈລາວຽຎັຌຎະຽ຋ຈ຋ໃ ີກາລຄັ ຑຈັ ຋ະຌາ, ຓ຃ີ ວາຓຉຬໄ ຄກາຌເຌກາຌເຆຌໄ າໄ ຓຌັ ຽຆໄືຬແຒຽຎັຌສໃ ິຄ຋ໃ ີຂາຈຍໃ ແຈໄ ກາຌ຃ຓຸໄ ຃ຬຄກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆືໄຬແຒ ຓ຃ີ ວາຓສາ຃ຌັ ຾ລະ ຅າຽຎັຌຉໃ ກາຌຑຈັ ຋ະຌາຎະຽ຋ຈຆາຈຽຑາະຌາໄ ຓຌັ ຽຆໄືຬແຒຽຎັຌສໃ ິຄ຋ໃ ີຌາເຆຽໄ ຂ຺ໄາເຌຂະ຾ໜຄ

ຬຈຸ ສາຫະກາ, ກະສິກາ ຾ລະ ຂະ຾ໜຄກາຌຬໃ ືຌໂ. ສະຌຌັໄ ກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆໄືຬແຒ ຅ໃ ຄຶ ຓີ ຍຈ຺ ຍາຈສາ຃ຌັ ເຌກາຌ຾຅ກງາງຌາໄ ຓຌັ ເຌຂຬຍຽຂຈ຋ໃ ວ຺ ຎະຽ຋ຈຽຑໃ ືຬອຍັ ຎະກຌັ ຃ວາຓອຼກອຬໄ ຄ ຉຬໄ ຄກາຌຂຬຄຍຌັ ຈາຂຄ຺ ຽຂຈເຌຂຬຍຽຂຈ຋ໃ ວ຺ ຎະຽ຋ຈ, ອຍັ ຎະກຌັ ກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆໄືຬແຒເຫໄ ຋ໃວ຺ ຽຊຄິ ຾ລະ ເຌກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒຉຬໄ ຄຓ຃ີ ວາຓຎຬຈແຑ, ຃ຌຸ ຌະຑາຍຂຬຄຌາໄ ຓຌັ ເຈໄ ຉາຓຓາຈຉະຊາຌ຋ໃ ີກາຌຈ຺ ແວໄ ເຌກາຌຍລິກາຌກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒສາຓາຈແຎແຈ຋ໄ ກຸ ຍຬໃ ຌ ຋ໃ ີຓ຃ີ ວາຓອຼກອຬໄ ຄຉຬໄ ຄກາຌເຌກາຌຌາເຆຌໄ າໄ ຓຌັ ຽຆໄືຬແຒ, ອຍັ ຎະກຌັ ຍໃ ເຫຓໄ ກີ າຌຂາຈ຾຃ຌຌາໄ ຓຌັ ຋ໃ ີອຍັ ເຆໄ ເຌຽຓໃຬື ຓ຃ີ ວາຓອຼກອຬໄ ຄຉຬໄ ຄກາຌຂຬຄຎະຽ຋ຈ, ຾ຉງໃ ຄັ ຓ຃ີ ວາຓຫງຸຄໄ ງາກຍາຄ ຂຄ຺ ຽຂຈ຋ໃ ີຽສັໄຌ຋າຄສຌັ ຅ຬຌແຎຓາຍໃ ສະຈວກ ຽຎັຌຉຌໄ຺ ຽຽຓຌໃ ລະຈຐູ ຌ຺ . ສະຌຌັໄ ຅ໃ ຄຶ ຑາເຫໄຓ຃ີ ວາຓ ຫງຄຸໄ ງາກເຌກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຍໃ ຋ໃວ຺ ຽຊຄິ . ກາຌ຃ຓຸໄ ຃ຬຄກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆືໄຬແຒຂຬຄ ລຈັ ວິສາຫະກິຈ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆໄືຬແຒລາວ ເຌ ກາຌ຃ຓຸໄ ຃ຬຄງຄັ ຍໃ ຎະຉິຍຈັ ແຈຽໄ ຋ໃ ຺າ຋ໃ ີ຃ວຌຉາຓລະຍຼຍກຈ຺ ໝາງ, ງາຌຑະຫະຌະເຌກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ງຄັ ຍໃ ແຈຓໄ າຈຉະຊາຌຽ຋ໃ ຺າ຋ໃ ີ຃ວຌ. ສະຌຌັໄ ຅ໃ ຄຶ ຽອັຈເຫຌໄ າໄ ຓຌັ ຓກີ າຌຉກ຺ ຽອງໃ ຉາຓຽສັໄຌ຋າຄ຅ໃ ຄຶ ກໃເຫຓໄ ີ ຍຌັ ຫາຽອັຈເຫໄລຈ຺ ລຓ຺ໄ , ຎີໄຌ ຓ຃ີ ວາຓຫງຸຄໄ ງາກເຌກາຌສຌັ ຅ຬຌຑາຫະຌະເຌ຋ະໜຌ຺ ຫຌ຺ ຋າຄ. ຌຬກຌງໄີ ຄັ ຓຍີ າຄຂຄ຺ ຽຂຈ຋ໃ ີຍໃ ສາຓາຈຉຬຍສະໜຬຄຌາໄ ຓຌັ ຽຆືໄຬແຒ ຉາຓ຃ວາຓອຼກອຬໄ ຄຉຬໄ ຄກາຌ ຂຬຄສຄັ ຃ຓ຺ ຾ລະ ຍໃ ຓລີ ະຍຼຍກຈ຺ ໝາງກາຌຈ຺ ແວດໄ າໃ ຄຆຈັ ຽ຅ຌ. ຈໃຄັ ຌຌັໄ ຅ໃ ຄຶ ຽຎັຌ຋ໃ ີຓາຂຬຄຍຌັ ຫາເຌກາຌ຃ຌໄ຺ ຃ວາໄ ຂຬຄຑວກຂາໄ ຑະຽ຅຺ໄາ຋ໃ ີຓ຃ີ ວາຓສຌ຺ ເ຅ ຾ລະ ດາກສຶກສາຫວ຺ ຂໄ ກາຌ຃ຓຸໄ ຃ຬຄກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆືໄຬແຒຂຬຄ ລຈັ ວິສາຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬໄື ແຒ ລາວ. 1.2 ຅ຈຸ ຎະສຄ຺ ຂຬຄກາຌສກຶ ສາ - ຽຑໃ ືຬສຶກສາຽຊຄິ ຍຌັ ຈາຌຉິ ິກາຉາໃ ຄໂ຋ໃ ີກຼໃ ວຂຬໄ ຄກຍັ ກາຌ຃ຓຸໄ ຃ຬຄກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຂຬຄລຈັ ວສິ າຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒລາວ - ຽຑໃ ືຬສຶກສາກຼໃ ວກຍັ ວິ຋ີກາຌ຃ຓຸໄ ຃ຬຄກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆໃ ືຬແຒຂຬຄລຈັ ວິສາຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒລາວ - ຽຑໃ ືຬສຶກສາຽຊຄິ ຍຌັ ຫາ຋ໃ ີກຼໃ ວຂຬໄ ຄກຍັ ກາຌ຃ຓຸໄ ຃ຬຄກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬໄື ແຒຂຬຄລຈັ ວິ ສາຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬໄື ແຒລາວ - ຽຑໃ ືຬສຶກສາກາຌ຾ກແໄ ຂຍຌັ ຫາ຋ໃ ີກຼໃ ວຂຬໄ ຄກຍັ ກາຌ຃ຓຸໄ ຃ຬຄກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬໄື ແຒຂຬຄ ລຈັ ວສິ າຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬໄື ແຒລາວ 1.3 ຂຬຍຽຂຈຂຬຄກາຌສກຶ ສາ - ຂຬຍຽຂຈ຋າຄຈາໄ ຌຽຌຬືໄ ເຌສກຶ ສາກຼໃ ວກຍັ ກາຌ຃ຓຸໄ ຃ຬຄກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒຂຬຄ ລຈັ ວິສາຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒລາວ, ຉາຓກຈ຺ ໝາງ, ຈາລຈັ , ຫົກັ ກາຌ, ລະຍຼຍກາຌ ຾ລະ 2

ຽຬກະສາຌຉາໃ ຄໂ຋ໃ ີກຼໃ ວຂຬໄ ຄສກຶ ສາ຅າກກາຌລຄ຺ ສາຑາຈຉວ຺ ຅ຄິ ຾ລະ ດາງ຾ຍຍສຬຍຊາຓເຫກໄ ຓຸໃ ຉໃວ຺ ດາຄ ກາຌ຃ຓຸໄ ຃ຬຄກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬໄື ແຒຂຬຄລຈັ ວຫິ າສະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬໄື ແຒລາວ - ຂຬຍຽຂຈ຋າຄຈາໄ ຌສະຊາຌ຋ໃ ີ ກະຆວຄຬຈຸ ສາຫະກາ ຾ລະ ກາຌ຃າໄ , ລຈັ ວຫິ າສະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒລາວ, ລຈັ ວສິ າຫະກຈິ ຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬໄື ແຒລາວ ຽຓຬື ຄແຆຽສຈຊາ, ຍາໄ ຌ ຈຄ຺ ຅ຬຄ - ສກຶ ສາກາຌ຃ຓຸໄ ຃ຬຄກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬໄື ແຒຂຬຄລຈັ ວສິ າຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒລາວ ຎີ 2015 – 2018. 1.4 ສຓ຺ ຓຈຸ ຉຊິ າຌຂຬຄກາຌສກຶ ສາ ກາຌ຃ຓຸໄ ຃ຬຄກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆໄືຬແຒຂຬຄລຈັ ວິສາຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆໄືຬແຒລາວງຄັ ຑຍ຺ ຍຌັ ຫາ຃ວາຓຫງຄຸໄ ງາກງຬໄ ຌຑວກຽອ຺າຍໃ ຓລີ ະຍຼຍກຈ຺ ໝາງ຋ໃ ີລະຍຆຸ ຈັ ຽ຅ຌ ຾ລະ ງຄັ ຍໃ ຋ຌັ ຓລີ ະຍຍ຺ ກາຌ຃ຓຸໄ ຃ຬຄ຋ໃ ີຽຂັຓໄ ຄວຈ 1.5 ຏຌ຺ ຎະ຿ຫງຈ຃າຈວາໃ ຅ະແຈອໄ ຍັ ຅າກກາຌສກຶ ສາ - ອຍັ ອກູໄ ຼໃ ວກຍັ ຍຌັ ຈາຌຉິ ິກາຉາໃ ຄໂ຋ໃ ີກຼໃ ວຂຬໄ ຄກາຌ຃ຓຸໄ ຃ຬຄຂໃຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຂຬຄລຈັ ວິສາຫະ ກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬໄື ແຒລາວ - ອຍັ ອກູໄ ຼໃ ວກຍັ ວ຋ິ ີກາຌ຃ຓຸໄ ຃ຬຄກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒຂຬຄລຈັ ວິສາຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬໄື ແຒ ລາວ - ອຍັ ອກູໄ ຼໃ ວກຍັ ຍຌັ ຫາ຋ໃ ີກຼໃ ວຂຬໄ ຄກຍັ ກາຌ຃ຓຸໄ ຃ຬຄກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬໄື ແຒຂຬຄລຈັ ວສິ າຫະ ກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬໄື ແຒລາວ - ອຍັ ອກູໄ ຼໃ ວກຍັ ກາຌ຾ກແໄ ຂຍຌັ ຫາ຋ໃ ີກຼໃ ວຂຬໄ ຄກຍັ ກາຌ຃ຓຸໄ ຃ຬຄກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒຂຬຄ ລຈັ ວສິ າຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬໄື ແຒລາວ 1.6 ຬະ຋ິຍາງ຃າສຍັ ຃າສຍັ ຉາໃ ຄໂ຋ໃ ີເຆເໄ ຌຍຈ຺ ຿຃ຄກາຌ຅ຍ຺ ຆຌັໄ ສະຍຍັ ຌຓໄີ ຃ີ ວາຓໝາງຈຄໃ ັ ຌ:ີໄ ກາຌກວຈກາຽຉັກຌກິ ລຈ຺ ໝາງຽຊຄິ ກາຌກວຈກາສະຑາຍລຈ຺ ຽຎັຌຉຌໄ຺ ຿຃ຄສາໄ ຄ, ຽ຃ໃ ຬື ຄ຅ກັ ຃ວຌັ ສຼຄ, ລະຍຍ຺ ຂຍັ ຽ຃ໃ ຬື ຌ, ຫາໄ ຓລໄ, ຆວໃ ຄລາຄ. ຽ຃ໃ ືຬຄໝາງ ໝາງຽຊຄິ ກາໝາງ ສຌັ ງາລກັ (Logo) ຂຬຄ຋ລຸ ະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬໄື ແຒເຈໜໃ ຶຄ຋ໃ ີແຈ຅ໄ ຈ຺ ຋ະຍຼຌຽ຃ໃ ຬື ຄໝາງກາຌ຃າໄ ຂຬຄຂະ຾ໜຄກາຌ຋ໃ ີກຼໃ ວຂຬໄ ຄ. ສາຄຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒ ໝາງຽຊຄິ ຑືໄຌຊາຌ຿຃ຄລາໃ ຄຽກຍັ ອກັ ສາຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒຉຄັໄ ດຽໃູ ຋ິຄ ຫົື ເຉຈໄ ຌິ ເຌ ອຍູ ຾ຍຍຊຄັ , ຓລີ ະຍຍ຺ ອຍັ , ລະຍຍ຺ ຅າໃ ງ, ລະຍຍ຺ ອກັ ສາ຃ວາຓຎຬຈແຑ ຾ລະ ອກັ ສາ ສໃ ຄິ ຾ວຈລຬໄ ຓ຋ໃ ີຊກື ຉຬໄ ຄຉາຓຓາຈຉະຊາຌ. 3

ງາຌຑະຫະຌະຂຌ຺ ສໃຄ຺ ໝາງຽຊຄິ ຑະຫະຌະຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຋ກຸ ຎະຽຑຈ຋ໃ ີ຾ລຌໃ ຈວໄ ງຽ຃ໃ ຬື ຄ຅ກັ . ຋ຶຌ຅ຈ຺ ຋ະຍຼຌ ໝາງຽຊຄິ ຓຌູ ຃າໃ ຆຍັ ສຌິ ຋ຄັ ໝຈ຺ ຿ຈງ຾ຍຄໃ ຬຬກຽຎັຌຽຄຌິ , ອຌຸໄ ຾ລະ ວຈັ ຊຆຸ ໃ ຄຶ ຉຬໄ ຄກາຌຈ຺ ເຫຽໄ ຫັຌ຅ະ຾຅ຄໄ ຽຎັຌຆຍັ ສຌິ ຂຬຄຍລິສຈັ ຌຌັໄ ໂຉະຫົຬຈແລງະກາຌຈາຽຌຌີ ຋ລຸ ະ ກຈິ , ຓຌູ ຃າໃ ຆຍັ ສຌິ ຍໃ ເຫຫໄ ຸົຈ຋ຶຌ຅ຈ຺ ຋ະຍຼຌ. ຋ລຸ ະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒ ໝາງຽຊຄິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬໄື ແຒ຋ກຸ ຆະຌຈິ ຎະກຬຍຈວໄ ງຌາໄ ຓຌັ ຾ຬຈຆຄັ , ຌາໄ ຓຌັ ກາຆວຌ, ຌາໄ ຓຌັ ຽຉ຺າ, ຌາໄ ຓຌັ ຽ຃ໃ ຬື ຄ ຾ລະ ຌາໄ ຓຌັ ຎະຽຑຈຬໃ ຌື ໂຆໃ ຄຶ ແຈລໄ ະຍແຸ ວເໄ ຌ ໝວຈ ລະຫຈັ ຽຂ຺ໄາ 2710 ຂຬຄຎືໄຓສະລະຍາຌຬຈັ ຉາຑາສຂີ ຬຄ ສຎຎ ລາວ. ຏຈໄູ າຽຌຌີ ຋ລຸ ະກຈິ ກຼໃ ວກຍັ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒ ໝາງຽຊຄິ ຍກຸ ຃ຌ຺ ຫົື ຌຉິ ຍິ ກຸ ຃ຌ຺ ຋ໃ ີຈາຽຌຌີ ຋ລຸ ະກຈິ ກຼໃ ວ ກຍັ ກາຌຌາຽຂໄ຺າຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒ, ຎາໄ ຍລິກາຌ຅າໜາໃ ງ ຫົື ຉວ຺ ຾຋ຌ຅າໜາໃ ງຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒ. ລະຍຍ຺ ຂຌ຺ ສໃຄ຺ ໝາງຽຊຄິ ກາຌຌາຽຬ຺າຌາໄ ຓຌັ ຬຬກ຅າກສາຄຍຌັ ຅ຌຸ າໄ ຓຌັ ຽຆຬໄື ແຒຽຑໃ ືຬແຎສໃຄ຺ ຉາຓຎາໄ ຫົື ຉວ຺ ຾຋ຌ຅າໜາໃ ງຂຬຄຉຌ຺ ຋ໃ ີຽອັຈໜາໄ ຋ໃ ີຍລກິ າຌຂາງເຫ຾ໄ ກສໃ ຄັ ຃ຓ຺ . ລກູ ຃າໄ ຂຬຄຉຌ຺ ສາລຍັ ຍລິສຈັ ຌາຽຂ຺ໄາ ຾ລະ ສໃຄ຺ ຬຬກຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒ ໝາງຽຊຄິ ຏຆໄູ ຌໄື າໄ ຓຌັ ຽຆຬໄື ແຒ ຅າກຍລິສຈັ ຌາຽຂໄ຺າ-ສໃຄ຺ ຬຬກຌາໄ ຓຌັ ຽຆືໄຬແຒ຋ໃ ີຽຎັຌ຿຃ຄກາຌສາຎະ຋າຌ ຫົື ຿຃ຄກາຌ ລຄ຺ ຋ຶຌ ຋ໃ ີລຈັ ຊະຍາຌຬະຌຓຸ ຈັ ຫົື ຍລິສຈັ ຅າໜໃາງຑາງເຌ ຋ໃ ີຽຎັຌ຿຃ຄກາຌ຋ໃວ຺ ແຎ, ຍລິ ສຈັ ກໃສາໄ ຄ, ຍລິສຈັ ຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຋ໃ ີຓສີ ຌັ ງາຆ-ໄື ຂາງຌາກຌັ ຆໃ ຄຶ ຍລວຓຽຬ຺າ຿຃ຄກາຌສາຎະ຋າຌ ຫົື ຿຃ຄກາຌລຄ຺ ຋ຶຌ຋ໃ ີລຈັ ຊະຍາຌຍໃ ຬະຌຓຸ ຈັ . ລາ຃າຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒຉະຫົາຈ຿ລກ ໝາງຽຊຄິ ລາ຃າຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒ຋ໃ ີຆ-ໄື ຂາງເຌຉະຫົາຈ຿ລກ ຆໃ ຄຶ ຽຎັຌລາ຃າຬາໄ ຄຬຄີ ເຫ຾ໄ ກກໃ ະຆວຄຬຈຸ ສາຫະກາ ຾ລະ ກາຌ຃າໄ ກາຌຈ຺ ລາ຃າຂາງງກ຺ - ຂາງງຬໃ ງຑາງເຌ ຾ລະ ຎະກາຈເຆ.ໄ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒ ຾ຓຌໃ ສາຌ຋ໃ ີກຌໃ ັ ຉຬຄ຅າກຌາໄ ຓຌັ ຈຍິ ຾ລະ ຌາຓາຎຍັ ຎຄຸ ຎະສຓ຺ ກຍັ ຋າຈຆວໃ ງຽຏ຺າ ແໝ຋ໄ ີເຆຽໄ ຎັຌຑະລຄັ ຄາຌ ເຫ຾ໄ ກຽໃ ຃ໃ ຬື ຄ຅ກັ , ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒງຄັ ຽຎັຌຆຍັ ຑະງາກຬຌ຋າຓະ ຆາຈ ຋ໃ ີຫາງາກ ຾ລະ ຓລີ າ຃າສຄູ ລຌລ ຫງຓໄ າ຅າກ ລຈັ ວສິ າຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬໄື ແຒລາວ ລຂລ ຫງຓໄ າ຅າກ ລຈັ ວສິ າຫະກຈິ ຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒລາວ 4

ຍຈ຺ ຋ີ 2 ຋ຍ຺ ຋ວຌຽຬກະສາຌ ຾ລະ ຍຈ຺ ຃ຌ຺ໄ ຃ວາໄ ຋ໃ ີກຼໃ ວຂຬໄ ຄ 2.1 ຫົກັ ກາຌ຋ໃ ີກຼໃ ວຂຬໄ ຄ 2.1.1 ຫົກັ ກາຌກຼໃ ວກຍັ ວຼກຄາຌກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຋າຄຍກ຺ ຫົກັ ກາຌວຼກຄາຌກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຋າຄຍກ຺ ເຫຎໄ ະຉຍິ ຈັ ຉາຓຫົກັ ກາຌຑືໄຌຊາຌຈຄໃ ັ ຌ:ີໄ 1) ອຍັ ຎະກຌັ ຃ວາຓສຬຈ຃ຬໃ ຄກຍັ ຾ຏຌຑຈັ ຋ະຌາຽສຈຊະກຈິ -ສຄັ ຃ຓ຺ ຾ຫຄໃ ຆາຈ, ຎະສິຈ຋ິ ຏຌ຺ , ຃ວາຓງືຌງຄ຺ ຋າຄຈາໄ ຌຽສຈຊະກຈິ -ສຄັ ຃ຓ຺ , ຎໄຬຄກຌັ ຆາຈ-ຎໄຬຄກຌັ ຃ວາຓສະຫຄຍ຺ ຾ລະ ຎກ຺ ຎກັ ອກັ ສາສໃ ຄິ ຾ວຈລຬໄ ຓ ຃ວາຓສະຍາງ, ຃ວາຓວຬໃ ຄແວ ຾ລະ 2) ອຍັ ຎະກຌັ ຃ຌຸ ຌະຑາຍ, ຃ວາຓສະຈວກ, ຎຬຈແຑ຋າຄຈາໄ ຌຆວີ ິຈ, ສຂຸ ະຑາຍ, ຆຍັ ສິຌ, ຎກ຺ ຎໄຬຄສິຈ ຾ລະ ຏຌ຺ ຎະ຿ຫງຈຬຌັ ຆຬຍ຋າຂຬຄ ຏເໄູ ຆຍໄ ລກິ າຌ ຾ລະ ຏເໄູ ຫຍໄ ລກິ າຌ 3) ອຍັ ຎະກຌັ ຃ວາຓ຿ຎໃຄເສ, ຃ວາຓງຉຸ ຋ິ າ ຾ລະ ຓຓີ າລະງາຈເຌກາຌຍລິກາຌ 4) ອຍັ ຎະກຌັ ກາຌຈ຺ ໝາງ຋າຄຈາໄ ຌຽສຈຊະກິຈ-ຽຉັກຌິກ, ຽຉັກ຿ຌ຿ລຆີ຋ໃ ີ຋ຌັ ສະແໝ ຓາຈຉະຊາຌ຋າຄຈາໄ ຌກາຌຍລກິ າຌກຼໃ ວກຍັ ກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຋າຄຍກ຺ 5) ຎະສາຌສຓ຺ ຋ຍ຺ ລະຫວາໃ ຄຍຌັ ຈາຂະ຾ໜຄກາຌ, ຂຬຄກາຌຎກ຺ ຃ຬຄ຋ໄຬຄຊໃ ຌິ ຾ລະ ກາຌຓສີ ວໃ ຌອວໃ ຓຂຬຄສຄັ ຃ຓ຺ ເຌກາຌ຃ຓຸໄ ຃ຬຄ,ຉິຈຉາຓ, ກວຈກາວຼກຄາຌກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຋າຄຍກ຺ (ສະຑາ຾ຫຄໃ ຆາຈ.(2012). ກຈ຺ ໝາງ ວາໃ ຈວໄ ງກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຋າຄຍກ຺ , ຓາຈຉາ 4) 2.1.2 ຫົກັ ກາຌກຼໃ ວກຍັ ວຼກຄາຌກາຌລຄ຺ ຋ຶຌຂຬຄລຈັ ຫົກັ ກາຌຂຬຄກຈ຺ ໝາງກາຌລຄ຺ ຋ຶຌຂຬຄລຈັ ຓຈີ ຄໃ ັ ຌ:ໄີ 1) ສຬຈ຃ໃຬຄກຍັ ວິແສ຋ຈັ , ງຸຈ຋ະສາຈ, ຾ຏຌຑຈັ ຋ະຌາຽສຈຊະກິຈ-ສຄັ ຃ຓ຺ ຾ລະ ຃ວາຓສາຓາຈຉຬຍສະໜຬຄ຋າຄຈາໄ ຌຄຍ຺ ຎະຓາຌ຾ຫຄໃ ລຈັ 2) ຎະງຈັ , ຓ຅ີ ຈຸ ສຓຸ , ຓ຃ີ ວາຓງຉຸ ິ຋າ, ຓ຃ີ ວາຓສຓ຺ ສວໃ ຌລະຫວາໃ ຄຽຂຈ຾຃ວຌໄ ຾ລະ ວຼກຄາຌ 3) ຎະຉິຍຈັ ຉາຓ຾ຏຌຄາຌ, ຿຃ຄກາຌ຋ໃ ີດໃູເຌ຾ຏຌກາຌລຄ຺ ຋ຶຌຂຬຄລຈັ ຾ລະ ຽຎັຌ ຿຃ຄກາຌ຋ໃ ີຓ຃ີ ວາຓ຅າຽຎັຌຆໃ ຄຶ ຑາກສວໃ ຌຽສຈຊະກຈິ ຬໃ ືຌຍໃ ລຄ຺ ຋ຶຌ ຫົື ຍໃ ຓຽີ ຄໃຬື ຌແຂ 5

4) ຃ຸໄຓ຃ຬຄກາຌລຄ຺ ຋ຶຌຂຬຄລຈັ ດໃາຄຽຎັຌຽຬກະຑາຍ, ຓກີ າຌ຾ຍໃຄຂຌັໄ ຃ຸໄຓ຃ຬຄດໃາຄ ຊກື ຉຬໄ ຄ ຾ລະ ສຬຈ຃ຬໃ ຄກຍັ ກຈ຺ ໝາງ ຾ລະ ລະຍຼຍກາຌຬໃ ຌື 5) ຉຈິ ຉາຓ, ກວຈກາ ຾ລະ ຎະຽຓຌີ ຏຌ຺ ກາຌລຄ຺ ຋ຶຌຂຬຄລຈັ ຅າກຑາກສວໃ ຌ຋ໃ ີກຼໃ ວຂຬໄ ຄ 6) ຓສີ ວໃ ຌອວໃ ຓຂຬຄຎະຆາຆຌ຺ (ສະຑາ຾ຫໃຄຆາຈ. (2016). ກຈ຺ ໝາງວາໃ ຈວໄ ງກາຌ ລຄ຺ ຋ຶຌຂຬຄລຈັ , ຓາຈຉາ 5) 2.1.3 ຫົກັ ກາຌກຼໃ ວກຍັ ວຼກຄາຌຂຏໄ ກູ ຑຌັ ເຌສຌັ ງາ ຾ລະ ຌຬກສຌັ ງາ ຫົກັ ກາຌ຋ໃ ີກຼໃ ວຂຬໄ ຄກຍັ ຂຏໄ ກູ ຑຌັ ເຌສຌັ ງາ ຾ລະ ຌຬກສຌັ ງາ 1) ຂຏໄ ກູ ຑຌັ ເຌສຌັ ງາເຫຎໄ ະຉຍິ ຈັ ຉາຓຫົກັ ກາຌຑືໄຌຊາຌຈຄໃ ັ ຌ:ໄີ ກ. ຓ຃ີ ວາຓສະໝກັ ເ຅ ຂ. ຃ວາຓສະຽໝີຑາຍ ຃. ຓ຃ີ ວາຓຆໃ ສື ຈັ , ກາຌອວໃ ຓຓື ຾ລະ ຃ວາຓ຅ຄິ ເ຅ຉໃ ກຌັ ຄ. ຽ຃຺າລຍ຺ ຾ລະ ຎະຉິຍຈັ ຉາຓລະຍຼຍກຈ຺ ໝາງ ຾ລະ ອີຈ຃ຬຄຎະຽຑຌີຬຌັ ຈີຄາຓ ຂຬຄຆາຈ 2) ຂຏໄ ກູ ຑຌັ ຌຬກສຌັ ງາເຫຎໄ ະຉຍິ ຈັ ຉາຓຫົກັ ກາຌຑໄືຌຊາຌຈຄໃ ັ ຌ:ີໄ ກ. ຏເໄູ ຈກໃ຃ວາຓຽສງຫາງ຾ຓຌໃ ຏຌໄູ ຌັໄ ຽຎັຌຏອໄູ ຍັ ຏິຈຆຬຍຉໃ ຃ວາຓຽສງຫາງ຋ໃ ີຽກຈີ ຂຌຶໄ ຉາຓ ລະຍຼຍກຈ຺ ໝາງ ຂ. ກາຌເຆ຾ໄ ຋ຌ຃າໃ ຽສງຫາງ຾ຓຌໃ ຂໄຶຌກຍັ ລະຈຍັ ຃ວາຓຽສງຫາງຉາຓຓຌູ ຃າໃ ຉວ຺ ຅ຄິ ຾ລະ ຎະຉິຍຈັ ຉາຓສວໃ ຌ຃ວາຓອຍັ ຏິຈຆຬຍຂຬຄກາຌກ຃ວາຓຽສງຫາງ (ສະຑາ຾ຫໃຄຆາຈ. (2008). ກຈ຺ ໝາງວາໃ ຈວໄ ງ ເຌສຌັ ງາ ຾ລະ ຌຬກສຌັ ງາ, ຓາຈຉາ 5) 2.1.4 ຫົກັ ກາຌກຼໃ ວກຍັ ວຼກຄາຌສວໃ ງສາຬາກຬຌ ຫົກັ ກາຌກຼໃ ວກຍັ ວຼກຄາຌສວໃ ງສາຬາກຬຌຓຈີ ຄໃ ັ ຌ:ໄີ 1) ອຍັ ຎະກຌັ ກາຌ຃ຓຸໄ ຃ຬຄລວຓສຌູ ດາໃ ຄຽຎັຌຽຬກະຑາຍເຌຂຬຍຽຂຈ຋ໃວ຺ ຎະຽ຋ຈ 2) ອຍັ ຎະກຌັ ກາຌຆຸກງູໄສໃ ຄ຺ ຽສີຓກາຌຏະລິຈ຋ຸລະກິຈ ຾ລະ ກາຌລຄ຺ ຋ຶ ຌເຫໄຓກີ າຌ ຂະຫງາງຉວ຺ 3) ອຍັ ຎະກຌັ ເຫຓໄ ຃ີ ວາຓງຉຸ ິ຋າ຿ຎໃຄເສ,ວຬໃ ຄແວ, ຊກື ຉຬໄ ຄ, ຃ຍ຺ ຊວໄ ຌ ຾ລະ ສາຓາຈ ກວຈສຬຍແຈໄ 4) ຬາຌວງ຃ວາຓສະຈວກຈາໄ ຌຉາໃ ຄໂເຫຓໄ ຏີ ຽໄູ ສງຬາກຬຌ 5) ຎະສາຌສຓ຺ ຋ຍ຺ ດໃາຄກຓ຺ ກຼວລະຫວໃາຄກາຌ຃ຸຓໄ ຃ຬຄຉາຓສາງຉຄັໄ ຾ລະສາງຂວາຄ (ສະຑາ຾ຫຄໃ ຆາຈ. (2015). ກຈ຺ ໝາງວາໃ ຈວໄ ງ ສວໃ ງສາຬາກຬຌ, ຓາຈຉາ 5) 2.1.5 ຫົກັ ກາຌກຼໃ ວກຍັ ວຼກຄາຌຎະກຌັ ແຑ ຫົກັ ກາຌກຼໃ ວກຍັ ວຼກຄາຌຎະກຌັ ແຑຓຈີ ຄໃ ັ ຌ:ໄີ 1) ອຍັ ຎະກຌັ ກາຌ຃ຓຸໄ ຃ຬຄດາໃ ຄລວຓສຌູ ຾ລະ ຽຎັຌຽຬກະຑາຍຂຬຄລຈັ ເຌຂຬຍຽຂຈ 6

຋ໃວ຺ ຎະຽ຋ຈ 2) ອຍັ ຎະກຌັ ກາຌສໃຄ຺ ຽສີຓກາຌຏະລິຈ, ຋ລຸ ະກິຈ ຾ລະ ກາຌລຄ຺ ຋ຶຌເຫໄຓກີ າຌ ຂະຫງາງຉວ຺ 3) ອຍັ ຎະກຌັ ເຫຓໄ ຃ີ ວາຓງຉຸ ຋ິ າ, ຿ຎໃຄເສ, ຊກື ຉຬໄ ຄ, ຃ຍ຺ ຊວໄ ຌ ຾ລະ ສາຓາຈກວຈ ສຬຍແຈໄ 4) ຬາຌວງ຃ວາຓສະຈວກຈາໄ ຌຉາໃ ຄໂ ເຫ຾ໄ ກຏໃ ຎໄູ ະກຌັ ແຑ ຾ລະ ຏຆໄູ ຎໄື ະກຌັ ແຑລວຓ຋ຄັ ຏຽໄູ ຂ຺ໄາອວໃ ຓເຌກາຌຈາຽຌຌີ ຋ລຸ ະກຈິ 5) ຎະສາຌສຓ຺ ຋ຍ຺ ດາໃ ຄກຓ຺ ກຼວລະຫວາໃ ຄຂະ຾ໜຄກາຌ຋ໃ ີກຼໃ ວຂຬໄ ຄ ເຌກາຌ຃ຓຸໄ ຃ຬຄ ກາຌຽ຃ໃ ືຬຌແຫວ຋ລຸ ະກຈິ ຎະກຌັ ແຑ຋ໃ ີຓຎີ ະສຈິ ຋ິຏຌ຺ ສຄູ ຾ລະ ຎະກຬຍສວໃ ຌຽຂໄ຺າເຌກາຌຑຈັ ຋ະຌາ ຽສຈຊະກຈິ -ສຄັ ຃ຓ຺ (ສະຑາ຾ຫຄໃ ຆາຈ.(2011).ກຈ຺ ໝາງວາໃ ຈວໄ ງ ກາຌຎະກຌັ ແຑ, ຓາຈຉາ 5) 2.1.6 ຫົກັ ກາຌກຼໃ ວກຍັ ວຼກຄາຌ຅ະລາ຅ຬຌ຋າຄຍກ຺ 1) ອຍັ ຎະກຌັ ຃ວາຓສຬຈ຃ຬໃ ຄກຍັ ຾ຏຌຑຈັ ຋ະຌາຽສຈຊະກຈິ -ສຄັ ຃ຓ຺ ຾ຫຄໃ ຆາຈ, ຾ຏຌ ງຸຈ຋ະສາຈ ຾ລະ ຾ຏຌຈາຽຌີຌຄາຌ຃ວາຓຎຬຈແຑ຋າຄຊະໜຌ຺ ຽຑໃ ືຬຽອັຈເຫໄວຼກຄາຌ ຅ະລາ຅ຬຌ຋າຄຍກ຺ ຓລີ ະຍຍ຺ ກຓ຺ ກຼວ ຾ລະ ກາໄ ວແຎສ຃ູໃ ວາຓ຋ຌັ ສະແໝ 2) ອຍັ ຎະກຌັ ຃ວາຓຽຎັຌລະຍຼຍອຼຍອຬໄ ງ, ຃ວາຓຎຬຈແຑ, ຃ວາຓສະຈວກ,຿ລຄໃ ລຼໃ ຌ ຉໃ ຽຌໃ ືຬຄ, ຓຎີ ະສິຈ຋ິຏຌ຺ ຈວໄ ງ຃ວາຓອຍັ ຏິຈຆຬຍ ຾ລະ ກາຌຓສີ ວໃ ຌອວໃ ຓ ຂຬຄຍກຸ ຃ຌ຺ ຾ລະ ກາຌ຅ຈັ ຉຄັໄ ເຌ຋ໃວ຺ ສຄັ ຃ຓ຺ 3) ອຍັ ຎະກຌັ ຃ວາຓຽຎັຌຽຬກະຑາຍເຌຂຬຍຽຂຈ຋ໃວ຺ ຎະຽ຋ຈ ຾ລະ ກາຌ຾ຍຄໃ ຂຌັໄ ຃ຓຸໄ ຃ຬຄ ລະຫວາໃ ຄຂະ຾ໜຄກາຌດສໃູ ຌູ ກາຄ ຾ລະ ຋ຬໄ ຄຊໃ ຌິ ຍຌ຺ ຑືໄຌຊາຌຎະສາຌສຓ຺ ຋ຍ຺ ດາໃ ຄເກຆໄ ຈິ 4) ອຍັ ຎະກຌັ ກາຌ຃ຓຸໄ ຃ຬຄ ຾ລະ ຌາເຆງໄ າຌຑາຫະຌະ ຂຬຄຍກຸ ຃ຌ຺ , ຌຉິ ິຍກຸ ຃ຌ຺ ຫົື ກາຌ຅ຈັ ຉຄັໄ ເຫແໄ ຈຓໄ າຈຉະຊາຌຽຉັກຌກິ ຾ລະ ຓ຃ີ ວາຓຎຬຈແຑ 5) ອຍັ ຎະກຌັ ຃ວາຓສຬຈ຃ຬໃ ຄຂຬຄກຈ຺ ໝາງ຅າລະ຅ຬຌ຋າຄຍກ຺ ຂຬຄ ສຎຎ ລາວ ກຍັ ຑາກຑືໄຌ ຾ລະ ສາກຌ຺ ຉາຓສຌ຺ ຋ິສຌັ ງາ ຾ລະ ສຌັ ງາສາກຌ຺ ຋ໃ ີ ສຎຎ ລາວຽຎັຌຑາ຃ີ (ສະຑາ ຾ຫຄໃ ຆາຈ. (2012). ກຈ຺ ໝາງວາໃ ຈວໄ ງ ກາຌ຅າລະ຅ຬຌ຋າຄຍກ຺ , ຓາຈຉາ 5) 2.1.7 ຫົກັ ກາຌກຼໃ ວກຍັ ວຼກຄາຌ຋ລຸ ະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬໄື ແຒລາວ ຫົກັ ກາຌກຼໃ ວກຍັ ວຼກຄາຌ຋ລຸ ະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬໄື ແຒຓຈີ ຄໃ ັ ຌ:ໄີ 1) ສຬຈ຃ຬໃ ຄກຍັ ຌະ຿ງຍາງ ຾ລະ ກຈ຺ ໝາງ 2) ຃ຓຸໄ ຃ຬຄ ຾ລະ ຈຈັ ສຓ຺ ລາ຃າຉາຓກຌ຺ ແກຉະຫົາຈ຋ໃ ີຓກີ າຌ຃ຓຸໄ ຃ຬຄຂຬຄລຈັ 3) ຃ຸຓໄ ຃ຬຄ ຾ລະ ຈຈັ ສຓ຺ ຋ຸລະກິຈຌາໄ ຓຌັ ຽຆືໄຬແຒເຫໄຽໝາະສຓ຺ ຉາຓສະຑາຍກາຌ ຑຈັ ຋ະຌາຽສຈຊະກຈິ - ສຄັ ຃ຓ຺ ຾ຉລໃ ະແລງະ 7

4) ຎກ຺ ຎໄຬຄສຈິ ຾ລະ ຏຌ຺ ຎະ຿ຫງຈຂຬຄລຈັ , ຏຈໄູ າຽຌຌີ ຋ລຸ ະກຈິ , ຏຆໄູ ຓ຺ ເຆໄ 5) ສຬຈ຃ຬໃ ຄ ຾ລະ ຉຬຍສະໜຬຄ຃ວາຓອຼກອຬໄ ຄຉຬໄ ຄກາຌຂຬຄກາຌຑຈັ ຋ະຌາ ຽສຈຊະກຈິ -ສຄັ ຃ຓ຺ ຾ຫຄໃ ຆາຈ 6) ອຍັ ຎະກຌັ ກາຌສະໜຬຄຌາໄ ຓຌັ ຽຆືໄຬແຒ ຉາຓ຃ວາຓຉຬໄ ຄກາຌ ຉາຓ຾ຏຌງຸຈ຋ະ ສາຈ຾ຫຄໃ ຆາຈຈາໄ ຌຑະລຄັ ຄາຌ 7) ອຍັ ຎະກຌັ ຃ວາຓໝຌັໄ ຃ຄ຺ ຋າຄຈາໄ ຌຽສຈຊະກຈິ ຂຬຄຆາຈ, ຃ວາຓຎຬຈແຑຂຬຄສຄັ ຃ຓ຺ ຾ລະ ສໃ ຄິ ຾ວຈລຬໄ ຓ 8) ສຬຈ຃ຬໃ ຄກຍັ ສຌ຺ ຋ິສຌັ ງາ ຾ລະ ສຌ຺ ຋ິສຌັ ງາສາກຌ຺ ຋ີ ສຎຎ ລາວ ຽຎັຌຑາ຃ີ (ຌາງກ຺ ລຈັ ຊະຓຌ຺ ຉ.ີ (2017). ຈາລຈັ ວາໃ ຈວໄ ງ ຋ລຸ ະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬໄື ແຒ, ຓາຈຉາ 4) 2.2 ຽຌຬໄື ເຌ຋ໃ ີກຼໃ ວຂຬໄ ຄ 2.2.1 ຃ວຓຓອ຋ູໄ ໃວ຺ ແຒກຼໃ ວກຍັ ລຈັ ວິສາຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬໄື ແຒລາວ 1) ຃ວາຓຽຎັຌຓາຂຬຄລຈັ ວສິ າຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒລາວ ລຈັ ວສິ າຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒລາວ ຾ຓຌໃ ວສິ າຫະກຈິ ຂຬຄລຈັ 1% ແຈສໄ າໄ ຄຉຄັໄ ຂຌໄຶ ເຌຎີ 1976 ຋ໃ ີຽຎັຌຂະ຾ໜຄໜໃ ຶຄຂຬຄກະຆວຄສະໜຬຄວຈັ ຊຸຽຉັກຌກິ ເຌ ຎີ 198 ແຈ຅ໄ ຈັ ຉຄັໄ ຎະຉິຍຈັ ຍລສິ ຈັ ສະໜຬຄວຈັ ສະຈຽຸ ຆຬໄື ແຒ ຾ລະ ເຌຎີ 1986 ແຈຎໄ ໃຼຌຆໃ ຓື າຽຎັຌ ລຈັ ວິສາຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬໄື ແຒລາວ ຅ຌ຺ ຽຊຄິ ຎຈັ ຅ຍຸ ຌັ . ຉໃ ຓາຎີ 1992 ແຈຓໄ ກີ າຌຎະຉິອຍູ ຅ຈັ ຉຄັໄ ຂຌໄຶ ເໝຽໃ ຑໃ ືຬເຫສໄ ຬຈ຃ຬໃ ຄກຍັ ສະຑາຍກາຌຈາຽຌຌີ ຋ຸລະກິຈ ຾ລະ ອຍັ ເຆໜໄ ໄາ຋ໃ ີກາຌຽຓຬື ຄຉາຓຌະ຿ງຍາງຽຎີຈກວາໄ ຄຂຬຄ ລຈັ ຊະຍາຌ ຏາໃ ຌຈາຌຈາຽຌຌີ ຄາຌ ຾ລະ ຎະສຍ຺ ກາຌ 3 ຎີ຋ໃ ີຏາໃ ຌຓາ, ລຈັ ວິສາຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆໄືຬ ແຒລາວ ຓຏີ ຌ຺ ສາຽລັຈເຌກາຌຂະຫງາງ ຾ລະ ຑຈັ ຋ະຌາຑໄືຌຊາຌວຈັ ຊຸຽຉັກຌກິ ແຈຽໄ ຎັຌດໃາຄຈີ ຾ລະ ສາຓາຈຽອັຈເຫກໄ າຌສະໜຬຄຌາໄ ຓຌັ ຾ກວໃ ຼກຄາຌຑຈັ ຋ະຌາຽສຈຊະກຈິ -ສຄັ ຃ຓ຺ ຾ລະ ກາຌ ຎກ຺ ຎກັ ອກັ ສາສະຑາຍ຾ວຈລຬໄ ຓ. ລຈັ ວສິ າຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬໄື ແຒລາວ ງຄັ ຓຫີ ວ຺ ໜວໃ ງ຋ລຸ ະກຈິ ສາ ອຬຄ຃ື ຍລິສຈັ ຉຈິ ຉຄັໄ , ກໃສາໄ ຄ຋ໃ ີຏະລິຈຊຄັ ຌາໄ ຓຌັ ຾ລະ ຽອັຈເຫກໄ ໃສາໄ ຄຊຄັ ຌາໄ ຓຌັ , ຉຶກຬາ຃າຌ ສາຌກັ ຄາຌ ຾ລະ ຬໃ ືຌໂ, ໜວໃ ງຏະລິຈຍລິກາຌຌາໄ ຓຌັ ຽອືຬຍິຌເຫກໄ ຍັ ສາງກາຌຍິຌ຋າຄຑາງເຌ ຾ລະ ຉາໃ ຄຎະຽ຋ຈ, ຑໄຬຓຌຌັໄ ງຄັ ຓກີ າຌຍລິກາຌຬາງ຾ກຈ໅ ຫຄຸ ຉຓໄ຺ ຋ໃ ີ຅າໜໃາງຬາງ຾ກຈ໅ ສ ຾ລະ ຬຎຸ ະກຬຌ຾ກຈ໅ ຃ວ຺ ຽອຬື ຌຉາໃ ຄໂ. ລຈັ ວິສາຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆືໄຬແຒລາວແຈອໄ ຍັ ລາຄວຌັ ຫົຼຌ຃າ 2 ຃ຄັໄ ຋ຄັ ຃ຌຸ ຌະຑາຍ ຾ລະ ກາຌຍລິຫາຌ຋ລຸ ະກຈິ ຅າກຬຄ຺ ກາຌ Business Initiative Directions-BID ຾ລະ ແຈກໄ າງຽຎັຌ ຍລິສຈັ ຋ໃ ີແຈອໄ ຍັ ຃ວາຓຽຆໃ ືຬຊ຅ື າກຌກັ ລຄ຺ ຋ຶຌຑາງເຌ ຾ລະ ຉາໃ ຄຎະຽ຋ຈເຌກາຌສະໜຬຄຌາໄ ຓຌັ ເຫ຾ໄ ກໃ ຍຌັ ຈາ຿຃ຄກາຌກໃສາໄ ຄຂະໜາຈເຫງຽໃ ຆໃ ັຌ ລຈັ ວສິ າຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒລາວ ກາລຄັ ສະ 8

ໜຬຄຌາໄ ຓຌັ ເຫໄ຾ກ຿ໃ ຃ຄກາຌຂຸຈ຃ຌໄ຺ ຍໃ ຃າ - ຋ຬຄ຾ຈຄຽຆ຿ຎຌ ຋ໃ ີ຾ຂວຄສະຫວັ ຌຌະຽຂຈ ຿຃ຄກາຌກໃ ສາໄ ຄຽຂໃ ຬື ຌແຒຒໄາຌາໄ ຄໃຓື II, ຽຂໃ ຬື ຌແຒຒໄາຽຆກະໝາຌ III ຋ໃ ີ຾ຂວຄຽຆກຬຄ, ຽຂໃ ຬື ຌ ແຒຒໄາຽຆກະໝາຌ I ຋ໃ ີ຾ຂວຄຬຈັ ຉະຎື ຾ລະ ຬໃ ຌື ໂ (ກະຆວຄກາຌຬຈຸ ສາຫະກາ ຾ລະ ກາຌ຃າໄ . ( 2012:2). ຎໄືຓ຃ຓູໃ ຍື ລກິ າຌຂຬຄ ລຈັ ວສິ າຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒລາວ). 2) ຅ຈຸ ຎະສຄ຺ ຂຬຄກາຌສາໄ ຄຉຄັໄ ລຈັ ວສິ າຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬໄື ແຒລາວ ລຈັ ວສິ າຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆືຬໄ ແຒລາວຓ຅ີ ຈຸ ຎະສຄ຺ ສາໄ ຄຉຄັໄ ຂຌຶໄ ຽຑໃ ືຬສະໜຬຄຌາໄ ຓຌັ ເຫ຾ໄ ກສໃ ຄັ ຃ຓ຺ ເຫ຋ໄ ໃວ຺ ຽຊຄິ ຾ລະ ຑຼຄຑຽຑໃ ືຬອຍັ ເຆຽໄ ຂ຺ໄາເຌກາຌກາຌຈາລຄ຺ ຆວີ ຈິ ຂຬຄສຄັ ຃ຓ຺ ເຫຓໄ ຃ີ ວາຓສະຈວກ ວຬໃ ຄແວ ຾ລະ ງຄັ ຽຎັຌກາຌຆວໃ ງສາໄ ຄສາຑຈັ ຋ະຌາຎະຽ຋ຈຬີກຈວໄ ງ.ຌຬກ຅າກຌຌັໄ , ລຈັ ວສິ າຫະ ກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆືໄຬແຒລາວ ງຄັ ຌາຽຂ຺ໄາ຅າໜໃາງຌາໄ ຓຌັ ຋ກຸ ຆະຌຈິ ຽຆໃ ັຌ ດາຄຎ຋ູ າຄ຋ກຸ ຆະຌຈິ , ດາຄ ຉີຌລຈ຺ , ຫົກັ ຾ຏຌໃ , ຫວ຺ ຽຍີກ຅າໃ ງຌາໄ ຓຌັ , ຬຎຸ ະກຬຌຽ຃ໃ ືຬຄຬາແຫົ,ໃ ຊຄັ ຍຌັ ຅ຽຸ ຽກສ໅ , ຬຎຸ ະກຬຌຬາ ແຫົໃກຼໃ ວກຍັ ຾ກສ໅ ຾ລະ ຬໃ ືຌໂ ຆໃ ຶຄເຌ຾ຉລໃ ະຎີກາຌຌາຽຂໄ຺າ ຾ລະ ກາຌ຅າໜໃາງຌາໄ ຓຌັ ແຈຓໄ ຅ີ າ ຌວຌ຋ໃ ີຽຑໃ ີຓຂຌຶໄ ຉາຓກາຌຆຓ຺ ເຆຌໄ າໄ ຓຌັ ຂຬຄຎະຽ຋ຈ຋ໃ ີສຄູ ຂຌໄຶ ເຌ຾ຉລໃ ະຎີ ຾ລະ ແຈຽໄ ຎັຌຏຌໄູ າ຋າຄ ຈາໄ ຌສວໃ ຌ຾ຍຄໃ ກາຌຉະຫົາຈ (ລຈັ ວສິ າຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬໄື ແຒລາວ. (2012). ຿຃ຄອາໃ ຄກາຌ຅ຈັ ຉຄັໄ ຂຬຄລຈັ ວສິ າຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬໄື ແຒລາວ) 3) ຿຃ຄອາໃ ຄກາຌ຅ຈັ ຉຄັໄ ຂຬຄລຈັ ວສິ າຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬໄື ແຒລາວ ກ. ຃ະຌະຏຉໄູ າຄໜາໄ ຏຊໄູ ອື ຌຸໄ ລຈັ ຊະຍາຌ 4 ຋າໃ ຌ ຂ. ຃ະຌະຬາຌວງກາຌ 6 ຋າໃ ຌ ຄ. ຫວ຺ ໜາໄ ຑະ຾ຌກ 8 ຋າໃ ຌ ຃. ຫວ຺ ໜາໄ ຫຬໄ ຄກາຌ 4 ຋າໃ ຌ ຅. ຫວ຺ ໜາໄ ສຌູ 1 ຋າໃ ຌ ຆ. ຫວ຺ ໜາໄ ກຬຄ 1 ຋າໃ ຌ ງ. ຫວ຺ ໜາໄ ຿຃ຄກາຌ 1 ຋າໃ ຌ 4) ຿຃ຄຎະກຬຍ຋າຄຈາໄ ຌກຄ຺ ຅ກັ ຆວໃ ງວຼກຎະກຬຍຓ:ີ ກ. ຑະ຾຾ຌກ ຂ. 4 ຫຬໄ ຄກາຌ ຃. 1 ສຌູ ຍລກິ າຌ ຄ. 1 ກຬຄຏະລຈິ ຅. 1 ຿຃ຄກາຌ (ລຈັ ວິສາຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒລາວ.(2012).຿຃ຄອາໃ ຄກາຌ຅ຈັ ຉຄັໄ ຂຬຄ ລຈັ ວສິ າຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬໄື ແຒລາວ) 5) ສຈິ ຾ລະ ໝາໄ ຋ໃ ີຂຬຄລຈັ ວສິ າຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬໄື ແຒລາວ ລຈັ ວສິ າຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒລາວ ຾ຓຌໃ ກາຌ຅ຈັ ຉຄັໄ ຽສຈຊະກຈິ ໜໃ ຶຄຂຬຄລຈັ ຊະຍາຌ 9

ສຎຎ ລາວ ຓໜີ າໄ ຋ໃ ີຈາຽຌຌີ ຋ລຸ ະກຈິ ຍລິກາຌສະໜຬຄຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒເຫ຋ໄ ກຸ ຑາກສວໃ ຌຽສຈຊະກຈິ ສຄັ ຃ຓ຺ , ຋ຄັ ອຍັ ຎະກຌັ ຈາຽຌຌີ ຋ລຸ ະກິຈເຫໄຓຏີ ຌ຺ ກາແລ ຾ລະ ຂະຫງາງຉວ຺ ຋ຄັ ອຍັ ຎະກຌັ ກາຌ ຎະຉຍິ ຈັ ໜາໄ ຋ໃ ີກາຌຽຓຬື ຄຂຬຄລຈັ ຊະຍາຌ ຽຑໃ ືຬຎະຉິຍຈັ ສຬຄໜໄາ຋ໃ ີຈໃຄັ ກາໃ ວເຫສໄ າຽລັຈຏຌ຺ , ລຈັ ວິສາຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆໄືຬແຒລາວ຅ະ ຉຬໄ ຄຎະກຬຍຈວໄ ງ຿຃ຄສາໄ ຄ຃ຍ຺ ຆຸຈ ຾ລະ ສຓ຺ ຍຌູ ຆໃ ຄຶ ຿຃ຄກາຌຽຫໃ ຺ົາຌຓໄີ ກີ າຌຑວ຺ ຑຌັ ຎະສາຌສຓ຺ ຋ຍ຺ ຓກີ າຌ຾ຍຄໃ ຄາຌກຌັ ລະຬຼຈ຋ຄັ ເຌຂຬຄ຾ຉລໃ ະ຿຃ຄສາໄ ຄກາຌ຅ຈັ ຉຄັໄ ຾ລະ ຑວ຺ ຑຌັ ກຍັ ຿຃ຄສາໄ ຄ ກາຌ຅ຈັ ຉຄັໄ ຬໃ ຌື ຾ຍຍກາງງະຬີຌຆີຽຑໃ ືຬຽອັຈເຫ຿ໄ ຃ຄສາໄ ຄລວຓຽ຃ໃ ືຬຌແຫວດາໃ ຄຽຎັຌລະຍຍ຺ ຾ລະ ຓີ ຆວີ ຈິ ຆວີ າ ສະຌຌັໄ , ຽຑໃ ືຬເຫກໄ າຌ຅ຈັ ຉຄັໄ ຓກີ າຌຑວ຺ ຑຌັ ຾ລະ ຽ຃ໃ ືຬຌແຫວຽຎັຌລະຍຍ຺ , ຬາຌວງກາຌ ຅ໃ ຄຶ ແຈ຃ໄ ຌໄ຺ ຃ວໄ າ, ຎຍັ ຎຄຸ ລະຍຼຍຫົກັ ກາຌ, ກາຌຈ຺ ຂຬຍຽຂຈສິຈໜໄາ຋ໃ ີຂຬຄ຾ຉລໃ ະຉາ຾ໜໃຄ ຾ລະ ກາຌຈ຺ ຑາລະຍຈ຺ ຍາຈ, ໜາໄ ຋ໃ ີຑໄືຌຊາຌຂຬຄ຾ຉລໃ ະ຿຃ຄສາໄ ຄຆໃ ຄຶ ລາງລະຬຼຈຓຈີ ຄໃ ັ ຌ:ີໄ ກ. ຬາຌວງກາຌ: ຓສີ ຈິ ຾ຉຄໃ ຉຄັໄ , ຆຍັ ຆຬໄ ຌ, ງກ຺ ງາໄ ງ ຫົື ຎຈ຺ ໜາໄ ຋ໃ ີຉາ຾ໜຄຫວ຺ ໜາໄ ກຬຄ ຐໃາງ, ຑະ຾ຌກ ຾ລະ ສາຂາລຄ຺ ຓາອຬຈຑະຌກັ ຄາຌ຋ໃວ຺ ແຎ, ຆໄີຌາກວຈກາວຼກຄາຌອຬຍຈາໄ ຌ ຂຬຄ ລຈັ ວິສາຫະກິຈຌາໄ ຓຌັ ຽຆືໄຬແຒລາວ, ຆີໄຌາຍຌັ ຈາຫວ຺ ໜໄາກຬຄ, ຐໃາງ, ຑະ຾ຌກ ຾ລະ ສາຂາ ຂ. ຃ະຌະຬາຌວງກາຌ: ຌາຑາຍລິຫາຌຄາຌອຬຍຈາໄ ຌ຋າຄຈາໄ ຌວຼກຄາຌ຾ຌວ຃ິຈ ກາຌ຅ຈັ ຉຄັໄ ຾ລະ ຈາຽຌຌີ ຋ລຸ ະກຈິ ຌາຑາຍລິຫາຌ຋ລຸ ະກຈິ ເຫຓໄ ຏີ ຌ຺ ກາແລ ຾ລະ ສາຓາຈຎຍັ ຎຄຸ ຆວີ ິຈກາຌຽຎັຌດໃຂູ ຬຄຑະຌກັ ຄາຌເຫຈໄ ຂີ ຌຶໄ ຽ຋ໃ ືຬລະກາໄ ວ ຑວ຺ ຑຌັ ຾ລະ ຽຆັຌສຌັ ງາຉາໃ ຄໂກຍັ ຃຃ູໃ າໄ ຓາງຄັ ຑາງເຌ ຾ລະ ຉາໃ ຄຎະຽ຋ຈ ຃. ຑະຌກັ ຄາຌ-ກາຓະກຬຌ: ຾ຉຂໃ ຌັໄ ໜໃວງຄາຌລຄ຺ ຓາຎະຉິຍຈັ ໜໄາ຋ໃ ີເຌຂຬຍຽຂຈສິຈ຋ໃ ີ ຍຌັ ຈາຫວ຺ ໜາໄ ກຬຄ, ຐາໃ ງ, ຑະ຾ຌກ, ສາຂາ ຓຬຍໝາງເຫໄ ຑະຌກັ ຄາຌຎະຉິຍຈັ ກາຌ຋ກຸ ຃ຌ຺ ຉຬໄ ຄຓ຃ີ ວາຓອຍັ ຏິຈຆຬຍສຄູ ຉໃ ວຼກຄາຌ ຾ລະ ຓສີ ະຉິສຄູ ຉໃ ກາຌຎະຉິຍຈັ ຂກໄ າຌຈ຺ , ລະຍຼຍຂຬຄ ລຈັ ວິສາຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆໄືຬແຒລາວ ຾ລະ ກຈ຺ ໝາງຂຬຄລຈັ ຑະຌກັ ຄາຌຓສີ ິຈສະຽໜີ ຫົື ລາງ ຄາຌຍຌັ ຫາວຼກຄາຌຉາໃ ຄໂຉໃ ຫວ຺ ໜາໄ ຐາໃ ງ, ຑະ຾ຌກ, ກຬຄ, ສາຂາຂຬຄຉຌ຺ ຽຑໃ ືຬຌາສະຽໜີແຎງຄັ ຂຌັໄ ຽ຋ິຄເຫອໄ ຍັ ອູໄ ຾ລະ ຾ກແໄ ຂ (ລຈັ ວສິ າຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬໄື ແຒລາວ. (2006:2) ຑາລະຍຈ຺ ຍາຈ- ໜາໄ ຋ໃ ີ ຾ລະ ກາຌຑວ຺ ຑຌັ ຑໄືຌຊາຌຂຬຄ຾ຉລໃ ະຑາກສວໃ ຌ) 6) ຂຬຍຽຂຈສຈິ ຾ລະ ໜາໄ ຋ໃ ີຂຬຄ຾ຉລໃ ະຑາກສວໃ ຌ ກ. ຃ະຌະຬາຌວງກາຌ - ຌາຑາຍລຫິ າຌຄາຌອຬຍຈາໄ ຌ຋າຄຈາໄ ຌວຼກຄາຌ຾ຌວ຃ຈິ , ກາຌ຅ຈັ ຉຄັໄ ຾ລະ ຈາ ຽຌຌີ ຋ລຸ ະກຈິ 10

- ຌາຑາຍລິຫາຌ຋ລຸ ະກຈິ ເຫຓໄ ຏີ ຌ຺ ກາແລ ຾ລະ ສາຓາຈຎຍັ ຎຄຸ ຆວີ ຈິ ກາຌຽຎັຌດຂໃູ ຬຄ ຑະຌກັ ຄາຌເຫຈໄ ຂີ ຌໄຶ ຽ຋ໃ ືຬລະກາໄ ວ - ຑວ຺ ຑຌັ ຎະສາຌສຓ຺ ຋ຍ຺ ກຍັ ຬຄ຺ ກາຌຓະຫາຑາກ ຾ລະ ຋ກຸ ຑາກສວໃ ຌ຋ໃ ີກຼໃ ວຂຬໄ ຄຽຑໃ ືຬ ສາໄ ຄເຫໄ ລຈັ ວິສາຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆືຬໄ ແຒລາວ ຽຂັໄຓ຾ຂຄສາຓາຈອຍັ ເຆ຾ໄ ຏຌຑຈັ ຋ະຌາຽສຈຊະກຈິ ຾ລະ ສຄັ ຃ຓ຺ ຂຬຄລຈັ ຊະຍາຌ ເຌ຾ຉລໃ ະແລງະ - ຌາຑາ຃ຌ຺ໄ ຃ວາໄ , ຎືກສາຫາລື ຾ກແໄ ຂ ຾ລະ ຉຈັ ສິຌ຋ກຸ ວຼກຄາຌຂຬຄ ລຈັ ວິສາຫະ ກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬໄື ແຒລາວ (ຈາໄ ຌ຅ຈັ ຉຄັໄ , ຌະ຿ງຍາງ ຾ລະ ຋ລຸ ະກຈິ ) - ຌາຑາຎະຉິຍຈັ ກຈ຺ ລະຍຼຍວາໃ ຈວໄ ງກາຌ຅ຈັ ຉຄັໄ ຾ລະ ຽ຃ໃ ືຬຌແຫວຂຬຄ ຾ລະ ລຈັ ວິ ສາຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆືໄຬແຒລາວ ກຈ຺ ໝາງຂຬຄລຈັ ດໃາຄຽຂັໄຓຄວຈ (ລຈັ ວິສາຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆືໄຬແຒ ລາວ. (2006:3). ຑາລະຍຈ຺ ຍາຈ-ໜາໄ ຋ໃ ີ ຾ລະ ກາຌຑວ຺ ຑຌັ ຑືໄຌຊາຌຂຬຄ຾ຉລໃ ະຑາກສວໃ ຌ) ຂ. ຐາໃ ງ຅ຈັ ຉຄັໄ -ຍລຫິ າຌ - ຌາຑາວຼກຄາຌ຾ຌວ຃ິຈກາຌຽຓຬື ຄ, ວຼກຄາຌ຅ຈັ ຉຄັໄ ຑະຌກັ ຄາຌ ຾ລະ ຌະ຿ງຍາງ ຉາໃ ຄໂ - ຌາຑາກາຌ຾ກແໄ ຂແກຽໃ ກງໃ ຍຌັ ຫາຉາໃ ຄໂ຋ໃ ີກຼໃ ວຑຌັ ກຍັ ຑະຌກັ ຄາຌ ຾ລະ ຌະ຿ງຍາງ - ຌາຑາວຼກຄາຌ຃ຓຸໄ ຃ຬຄວຼກຄາຌຍລຫິ າຌ, ວຼກຄາຌຎຬໄ ຄກຌັ ຽວຌງາຓ - ຌາຑາວຼກຄາຌ຃ຓຸໄ ຃ຬຄຍລິຫາຌ, ວຼກຄາຌຎໄຬຄກາຌຽວຌງາຓ - ຌາຑາວຼກຄາຌກາຌຑວ຺ ຑຌັ ຉາໃ ຄໂ຋າຄຑາງເຌ ຾ລະ ຉາໃ ຄຎະຽ຋ຈ - ຌາຑາວຼກຄາຌກວຈກາອຬຍຈາໄ ຌກາຌຎະຉຍິ ຈັ ກຈ຺ ລະຍຼຍ, ສຌັ ງາ, ຓະຉ຃ິ າສຄໃ ັ - ຌາຑາວຼກຄາຌອາໄ ຌ຃າໄ , ອາໄ ຌຬາຫາຌ ຾ລະ ວຼກຄາຌຬໃ ຌື ໂ ຂຬຄ຿຃ຄກາຌສະຍຼຄ - ຽຎັຌຽ຅ໄ຺າກາຌສຓ຺ ຋ຍ຺ ກຍັ ຑາກສວໃ ຌຉາໃ ຄໂ ຽຑໃ ືຬ຾ກແໄ ຂ຃ະຈເີ ຌ ລຈັ ວິສາຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆືໄຬແຒລາວ (ລຈັ ວິສາຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒລາວ.(2006:3) ຑາລະຍຈ຺ ຍາຈ-ໜາໄ ຋ໃ ີ ຾ລະ ກາຌ ຑວ຺ ຑຌັ ຑໄືຌຊາຌຂຬຄ຾ຉລໃ ະຑາກສວໃ ຌ) ຃. ຐາໃ ງກາຌຉະຫົາຈ - ຌາຑາສກຶ ສາ຾ຌວກາຌຽຓຬື ຄຑາງເຌເຫຓໄ ຃ີ ວາຓສະຫຄຍ຺ ຾ລະ ຫາໄ ວຫຌັ ຉໃ ວຼກຄາຌ - ວາຄກາຌຑຈັ ຋ະຌາຈາໄ ຌກາຌຉະຫົາຈ ຾ລະກາຌ຅າໜໃາງແລງະສຌັໄ ຾ລະ ແລງະ ງາວຉາຓ຋ິຈ຋າຄຂຬຄ ລຈັ ວສິ າຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬໄື ແຒລາວວາຄຬຬກ - ຌາຑາວຼກຄາຌກາຌ຅ຈັ ຉຄັໄ ວຼກຄາຌວິຆາສະຽຑາະເຫໄແຎຉາຓຂໄກາຌຈ຺ , ລະຍຼຍ ຫົກັ ກາຌ ຾ລະ ຌະ຿ງຍາງຉາໃ ຄໂຽຑໃ ືຬຍຌັ ລຉຸ າຓ຃າຈໝາງ, ຾ຏຌກາຌ຋ໃ ີ ລຈັ ວິສາຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬໄື ແຒລາວວາຄຬຬກ. - ຃ຌ຺ໄ ຃ວາໄ ຎຍັ ຎຄຸ ຾ກແໄ ຂຂກໄ າຌຈ຺ , ລະຍຼຍຫົກັ ກາຌ ຾ລະ ຌະ຿ງຍາງກາຌຉະຫົາຈ, ຅າ ໜາໃ ງເຫສໄ ຬຈ຃ຬໃ ຄກຍັ ສະຑາຍກາຌເຌ຾ຉລໃ ະແລງະ 11

- ສຓ຺ ຋ຍ຺ ກຍັ ຑະ຾ຌກ຾ຏຌກາຌ ຾ລະ ກາຌຽຄຌິ ເຌກາຌຎຍັ ລາ຃າຌາໄ ຓຌັ ເຫສໄ ຬຈ຃ຬໃ ຄ ກຍັ ກຌ຺ ແກຉະຫົາຈຽອັຈເຫກໄ າຌ຾ຂຄໃ ຂຌັ ຃຃ູໃ າໄ ຾ລະ ຓຎີ ະສິຈ຋ິຏຌ຺ ຋າຄຈາໄ ຌກາຌຽຄຌິ ຂຬຄ ລຈັ ວິ ສາຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬໄື ແຒລາວ - ຬະຌຓຸ ຈັ ຎວໃ ງໜີໄ຃າໃ ຌາໄ ຓຌັ ຉາຓຂກໄ າຌຈ຺ ຋ໃ ີແຈວໄ າຄແວໄ - ສາໄ ຄສາງຑວ຺ ຑຌັ ຋ໃ ີຈກີ ຍັ ຃຃ູໃ າໄ , ລກູ ຃າໄ ຾ລະ ສຄ຃ຓ຺ ເຫຽໄ ຎັຌຎກ຺ ກະຉິ - ກວຈກາສະຫຸົຍສຄັ ລວຓຉີລາ຃າຏຌ຺ ກາຌ຅ຈັ ຉຄັໄ ຎະຉິຍຈັ ວຼກຄາຌວິຆາສະຽຑາະ ຾ລະ ສໃຄ຺ ຾ສຄລາງຄາຌຍຌັ ຫາຉາໃ ຄໂ ເຫຬໄ າຌວງກາຌຽຎັຌຎກ຺ ກະຉິ - ຓສີ ິຈຽຆັຌຽຬກະສາຌຉາໃ ຄໂ຋າຄຈາໄ ຌກາຌຉະຫົາຈຉາຓຂກໄ າຌຈ຺ ຋ໃ ີແຈວໄ າຄແວໄ (ລຈັ ວິ ສາຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆືໄຬແຒລາວ. (2006:6). ຑາລະຍຈ຺ ຍາຈ-ໜໄາ຋ໃ ີ ຾ລະ ກາຌຑວ຺ ຑຌັ ຑືໄຌຊາຌ ຂຬຄ຾ຉລໃ ະຑາກສວໃ ຌ) ຄ. ຐາໃ ງຽຉັກຌກິ ຐາໃ ງຽຉັກຌກິ ຓໜີ າໄ ຋ໃ ີຈຄໃ ັ ຌ:ີໄ - ຓໜີ ໄາ຋ໃ ີສາໄ ຄ຾ຏຌຑຈັ ຋ະຌາຑໄືຌຊາຌວຈັ ຊຽຸ ຉັກຌກິ , ຈາໄ ຌກາຌສຬໄ ຓ຾ຎຄ ຾ລະ ຍາ ລຄຸ ອກັ ສາຬຎຸ ະກຬຌ, ຅ຈັ ຫາຬຎຸ ະກຬຌ ຾ລະ ຬາແຫົ,ໃ ຈາໄ ຌ຃ຓຸໄ ຃ຬຄ຃ຌຸ ຌະຑາຍ ຾ລະ ຍລິຓາຈ ຈາໄ ຌກວຈກາຽຉັກຌກິ ຾ລະ ຃ຓຸໄ ຃ຬຄສະຊາຌຽີ ຍກີ ຅າໃ ງ ຾ລະ ສາຄຌາໄ ຓຌັ ຋ໃວ຺ ຎະຽ຋ຈຈາໄ ຌຽຉັກຌກິ ຃ວາຓຎຬຈແຑຉໃ ກາຌຬຬກ຾ອຄຄາຌ ຾ລະ ຎຬໄ ຄກຌັ ຬກັ ຃ແີ ຑ - ຌາຑາ຅ຈັ ຉຄັໄ ວຼກຄາຌວິຆາສະຽຑາະເຫໄແຎຉາຓ຾ຏຌງຈຸ ຋ະສາຈ, ຂກໄ າຌຈ຺ , ກຈ຺ ລະຍຼຍ ຾ລະ ຌະ຿ງຍາງຉາໃ ຄໂ ຽຑໃ ືຬຍຌັ ລຽຸ ຎ຺ໄາໝາງ ຾ລະ ຾ຏຌກາຌຂຬຄ ລຈັ ວິສາຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆໄືຬແຒລາວ ຃ຌໄ຺ ຃ວາໄ , ຎຍັ ຎຄຸ , ຾ກແໄ ຂ ຾ລະ ຬຬກຂກໄ າຌຈ຺ ກຈ຺ ລະຍຼຍ຋າຄຈາໄ ຌຽຉັກຌກິ ຾ລະ ຃ວາຓຎຬຈແຑເຫສໄ ຬຈ຃ຬໃ ຄກຍັ ສະຑາຍເຌ຾ຉລໃ ະແລງະ ຎະສາຌສຓ຺ ຋ຍ຺ ກຍັ ຑາກສໃວຌ຋ໃ ີກຼໃ ວຂຬໄ ຄຑາງເຌ ລຈັ ວິສາຫະກິຈຌາໄ ຓຌັ ຽຆືໄຬແຒລາວ ຽຑໃ ືຬຎະຉິຍຈັ ວຼກຄາຌວິຆາສະຽຑາະເຫໄສຬຈ຃ໃຬຄກຍັ ຾ຏຌຑຈັ ຋ະຌາ຋າຄຈາໄ ຌຽຉັກຌິກ຾ຏຌ ຑຈັ ຋ະຌາຑາງເຌສາຄ - ຎາໄ ເຫຓໄ ຎີ ະສຈິ ຋ິຑາຍ ຾ລະ ຋ຌັ ສະແໝ - ຑວ຺ ຑຌັ ກຍັ ວຼກຄາຌຂຬຄລຈັ ຽຑໃ ືຬ຃ຌ຺ໄ ຃ວາໄ , ຎຍັ ຎຄຸ ຂກໄ າຌຈ຺ ຋າຄຈາໄ ຌຽຉັກຌກິ ຾ລະ ກໃສາໄ ຄ - ສະຫຸົຍສຄັ ລວຓຉີລາ຃າຏຌ຺ ກາຌ຅ຈັ ຉຄັໄ ຎະຉິຍຈັ ວຼກຄາຌວຆິ າສະຽຑາະຽຑໃ ືຬສໃຄ຺ ເຫຬໄ າ ຌວງກຌ ລຌລ - ຓສີ ິຈຽຆັ ຌຽຬກະສາຌຉໃາຄໂ຋ໃ ີກາຌຈ຺ ແວໄ. (ລຈັ ວິສາຫະກິຈຌາໄ ຓຌັ ຽຆໄືຬແຒລາວ. (2006:8). ຑາລະຍຈ຺ ຍາຈໜາໄ ຋ໃ ີ ຾ລະ ກາຌຑວ຺ ຑຌັ ຑືໄຌຊາຌຂຬຄ຾ຉລໃ ະຑາກສວໃ ຌ) 12

຅. ກຬຄຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒ ກຬຄຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒຓໜີ າໄ ຋ໃ ີອຍັ ຏິຈຆຬຍຈຄໃ ັ ຌ:ີໄ - ອຍັ ຏິຈຆຬຍຌາຑາວຼກຄາຌກາຌຽຓຬື ຄ຾ຌວ຃ິຈ ຾ລະ ກາຌ຅ຈັ ຉຄັໄ ດໃຑູ າງເຌກຬຄ, ສກຶ ສາຑະຌກັ ຄາຌເຫຓໄ ຃ີ ວາຓອຍັ ຏິຈຆຬຍສຄູ ຉໃ ວຼກຄາຌຎໄຬຄກຌັ ຽວຌງາຓ - ຓໜີ ໄາ຋ໃ ີຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆືໄຬແຒ຋ກຸ ຆະຌິຈເຫໄ຾ກລໃ ູກ຃າໄ ຂຬຄ ລຈັ ວິສາຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒລາວ ຾ລະ ລກູ ຃າໄ ຋ໃວ຺ ແຎ - ຓໜີ ໄາ຋ໃ ີສາໄ ຄ຾ຏຌກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ດໃາຄອຬຍຈາໄ ຌ ຾ລະ ຅ຈັ ຉຄັໄ ຎະຉິຍຈັ ເຫສໄ າຽລັຈ, ຓີ ຃ວາຓຎຬຈແຑ ຾ລະ ຓຎີ ະສຈິ ຋ິຏຌ຺ - ຓໜີ ໄາ຋ໃ ີ຃ຸໄຓ຃ຬຄ ຾ລະ ຆີໄຌາຑະຌກັ ຄາຌ-ກາຓະກຬຌ ຑາງເຌກຬຄເຫໄຓ຃ີ ວາຓ ສະຫຄຍ຺ ຾ລະ ຫາໄ ວຫຌັ ຉໃ ວຼກຄາຌ ຓສີ ິຈແລລໃ ຼຄ຋ລຸ ະກຈິ ຈຌຸໃ ຈຼໃ ຄລາງອຍັ ກຓຸໄ ລາງ຅າໃ ງ ຾ລະ ຓຏີ ຌ຺ ກາແລຑຬໄ ຓ຋ຄັ ຎະຉິຍຈັ ຑຌັ ຋ະຉໃ ລຈັ ດາໃ ຄຊກື ຉຬໄ ຄ - ຓສີ ິຈຂຶໄຌ຋ະຍຼຌ ຾ລະ ຂຬະຌງຸ າຈຈາຽຌີຌ຋ຸລະກິຈສາງຉຄັໄ ຋ໃ ີກຬຄຂຶໄຌກຍັ ຾ລະ ລາງຄາຌສະຑາຍກາຌຽ຃ໃ ຬື ຌແຫວ຋ລຸ ະກຈິ ເຫ຃ໄ ະຌະຬາຌວງກາຌ ລຈັ ວສິ າຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬໄື ແຒ ລາວ - ຓສີ ິຈຌາສະຽໜີ຃ະຌະຬາຌວງກາຌ ລຈັ ວິສາຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆໄືຬແຒລາວ ຽຑໃ ືຬຂຽຑໃ ີຓ ຫົື ຫຸົຈຑາຫະຌະ ຾ລະ ຑະຌກັ ຄາຌເຫສໄ ຬຈ຃ຬໃ ຄກຍັ ໜາໄ ຋ໃ ີຊກື ຓຬຍໝາງ - ຓສີ ິຈຌາສະຽໜີ຃ະຌະຬາຌວງກາຌ ລຈັ ວິສາຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆໄືຬແຒລາວ ເຌກາຌ ຎະຉິຍຈັ ວິເຌ ຫົື ຽລໃ ືຬຌຆຌັໄ , ຂຌັໄ ຫົື ຎຈ຺ ຉາ຾ໜໃຄງກ຺ ງາໄ ງໜໄາ຋ໃ ີຂຬຄຑະຌກັ ຄາຌ-ກາຓະກຬຌ ຑາງເຌກຬຄ (ລຈັ ວິສາຫະກຈິ ຌາໄ ຎະຽຆໄຬື ແຒ. (2006:10). ຑາລະຍຍ຺ ຍາຈ-ໜໄາ຋ໃ ີ ຾ລະ ກາຌ ຑວ຺ ຑຌັ ຑືໄຌຊາຌ) 2.2.2 ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬໄື ແຒ 1) ຃ວາຓໝາງ ຾ລະ ຃ວາຓສາ຃ຌັ ຂຬຄຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬໄື ແຒ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆໄືຬແຒ຾ຓຌໃ ສາຌ຋ໃ ີກຌໃ ັ ຉຬຄ຅າກຌາໄ ຓຌັ ຈຍິ ຾ລະ ຌາຓາຎຍັ ຎຄຸ ຎະສຓ຺ ກຍັ ຋າຈ ຆວໃ ງຽຏ຺າແໝ຋ໄ ີເຆຽໄ ຎັຌຑະລຄັ ຄາຌເຫ຾ໄ ກຽໃ ຃ໃ ືຬຄ຅ກັ , ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬໄື ແຒງຄັ ຽຎັຌຆຍັ ຑະງາກຬຌ຋າຓະ ຆາຈ຋ໃ ີຫາງາກ ຾ລະ ຓລີ າ຃າສຄູ , ຆໃ ຄຶ ເຌງກຸ ຎຈັ ຅ຍຸ ຌັ ງກຸ ຾ຫຄໃ ກາຌຌາເຆຽໄ ຉັກ຿ຌ຿ລຆງີ າຌ ຑາຫະຌະ ຾ລະ ຽ຃ໃ ືຬຄກຌ຺ ຅ກັ ຉາໃ ຄໂ ຽຑໃ ືຬຎະກຬຍສວໃ ຌຽຂໄ຺າເຌກາຌຽອັຈວຼກ. ຈໃຄັ ຌຌັໄ ກລວໄ ຌ ຾ລວໄ ຾ຉຓໃ ຃ີ ວາຓ຅າຽຎັຌຉຬໄ ຄເຆຌໄ າໄ ຓຌັ ຽຑໃ ືຬຉຬຍສະໜຬຄ຃ວາຓອຼກອຬໄ ຄຉຬໄ ຄກາຌຂຬຄຏຆໄູ ຓ຺ ເຆໄ ຆໃ ຄຶ ຽຎັຌຎຈັ ແ຅ສາ຃ຌັ ເຌກາຌຂຍັ ຽ຃ໃ ຬື ຌ຋າຄຈາໄ ຌຽສຈຊະກຈິ -ສຄັ ຃ຓ຺ , ກາຌຑຈັ ຋ະຌາຑໄືຌຊາຌ຿຃ຄ ລາໃ ຄ, ຓ຃ີ ວາຓສາ຃ຌັ ຾ລະ ຓຍີ ຈ຺ ຍາຈຉໃ ກາຌຈາລຄ຺ ຆວີ ຈິ ຎະ຅າວຌັ ຂຬຄ຋ກຸ ຃ຌ຺ ດາໃ ຄຫົວຄ ຫົາງ 13

2) ຎະຽຑຈຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬໄື ແຒ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒຓີ 3 ຎະຽຑຈ຃:ື ກ. ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒ: ຌາໄ ຓຌັ ຾ຬັຈຆຄັ , ຌາໄ ຓຌັ ກະຆວຌ, ຌາໄ ຓຌັ ກາຈ. ຂ. ຌາໄ ຓຌັ ລໃ ຽລໃ ືຌ: ຌາໄ ຓຌັ ຽ຃ໃ ືຬຄ, ຌາໄ ຓຌັ ກະ຾ລັຈ. ຃. ຌາໄ ຓຌັ ຽຉ຺າ (ກະຆວຄກາຌຬຈຸ ສາຫະກາ ຾ລະ ກາຌ຃າໄ . (2012:1). ຎືໄຓ຃ຓູໃ ື ຍລກິ າຌ ລຈັ ວສິ າຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒລາວ) 2.2.3 ກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬໄື ແຒຂຬຄລຈັ ວສິ າຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬໄື ແຒລາວ 1) ຓາຈຉະຊາຌອຍັ ຽຂໄ຺າຽຎັຌຑະຌກັ ຄາຌຂຍັ ລຈ຺ ຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ . ກ. ຓຬີ າງລຸ ະຫວາໃ ຄ 25 ຫາ 45 ຎີ ຂ. ຽຎັຌຏ຋ໄູ ໃ ີຓສີ ຂຸ ະຑາຍ຾ຂຄ຾ອຄຈ຿ີ ຈງຓເີ ຍງຄັໄ ດືຌກວຈສຂຸ ະຑາຍ຅າກ຿ອຄໝຂຬຄ ລຈັ ຫົື ຅າກຽຬກະຆຌ຺ ຋ໃ ີແຈຓໄ າຈຉະຊາຌ ຃. ຽຎັຌຍຸກ຃ຌ຺ ຋ໃ ີ ຓຓີ ະຌຸຈສາຑຌັ ຈີເຌກາຌຍລິກາຌ, ຓ຃ີ ວາຓຆໃ ືສຈັ ຍລິສຸຈຉໃ ກາຌ຅ຈັ ຉຄັໄ ຾ລະ ຎະຽ຋ຈຆາຈ ຄ. ຓເີ ຍຂຍັ ຂໃ ຎີ ະຽຑຈລຈ຺ ໜກັ (ຫຬໄ ຄ C) ຂຌຶໄ ແຎ, ຬາງຂຸ ຬຄເຍຂຍັ ຂໃ ີ 3 ຎີຂຌໄຶ ແຎ ຅. ຽຎັຌ຃ຌ຺ ລາວ ຫົື ຉຈັ ສຌັ ຆາຈຽຎັຌ຃ຌ຺ ລາວ຋ໃ ີຓສີ າຓະ຿ຌ຃ວ຺ ຃ຍ຺ ຊວໄ ຌ ສ. ຓເີ ຍ຾຅ຄໄ ຿຋ຈ຅າກສາຌຑາງເຌ 3 ຽຈຬື ຌ ຆ. ຓຎີ ະສຍ຺ ກາຌດາໃ ຄໜຬໄ ງ 3 ຎີຂຌຶໄ ແຎ ງ. ຓເີ ຍດຄັໄ ດືຌຏາໃ ຌວຼກຄາຌ ຫົື ເຍຎຈ຺ ຎຬໃ ງ຅າກກຓ຺ ກຬຄຽກໃ າ຺ ຋ໃ ີ຿ຉສຄັ ກຈັ ດໃູ ຈ. ຓຑີ ະຫະຌະ຋ຼວກາຌຽຎັຌຂຬຄຉຌ຺ ຽຬຄ. (ລຈັ ວິສາຫະກຈິ ຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆໄືຬແຒ ລາວ. (2011) .ຂກໄ າຌຈ຺ ຆໃວ຺ ຃າວ ວາໃ ຈວໄ ງກາຌ຃ຓຸໄ ຃ຬຄຑະຌກັ ຄາຌ ຂຍັ ລຈ຺ ຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬໄື ແຒ (ຎຍັ ຎຄຸ ), ຓາຈຉາ 1) 2) ຏ຋ໄູ ໃ ີຓສີ ຈິ ຂຍັ ລຈ຺ ຍລິກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒລາວ. ກ. ແຈຏໄ າໃ ຌກາຌສຬຍຽສັຄຽຂໄ຺າຽຎັຌຑະຌກັ ຄາຌຂຍັ ລຈ຺ ຍລິກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຋ຄັ ຑາກ ຋ິຈສະຈີ ຾ລະ ຿ຉ຅ຄິ ຂ. ວາຄຽຄຌິ ຃າໄ ຎະກຌັ ຉາຓຂກໄ າຌຈ຺ ວາໃ ຈວໄ ງຫົກັ ຆຍັ ຃າໄ ຎະກຌັ ຋ໃ ີກາຌ຅ຈັ ຉຄັໄ ວາຄຬຬກ ເຌ຾ຉລໃ ະແລງະ ຃. ແຈຏໄ າໃ ຌກາຌຐືກຬຍ຺ ອຓ຺ ຈາໄ ຌກາຌຍລິກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒຂຌັໄ ຑືໄຌຊາຌກາຌ ຎໄຬຄກຌັ ຃ວາຓຎຬຈແຑ ຾ລະ ຍຌັ ຈາຂກໄ າຌຈ຺ ກຈ຺ ລະຍຼຍຂຬຄກາຌ຅ຈັ ຉຄັໄ ເຌ຾ຉລໃ ະແລງະ ຄ. ແຈອໄ ຍັ ກາຌຽຆັຌສຌັ ງາ຾ອຄຄາຌລະຫວາໃ ຄກາຌ຅ຈັ ຉຄັໄ ກຍັ ຑະຌກັ ຄາຌຂຍັ ລຈ຺ ດາໃ ຄ ຊກື ຉຬໄ ຄ຃ຍ຺ ຊວໄ ຌ 14

຅. ຬາງຂຸ ຬຄຑະຌກັ ຄາຌຂຍັ ລຈ຺ ເຌ຾ຉລໃ ະ຅ຈຸ ຓ຃ີ ື: ຍລິກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຏາໃ ຌ຾ຈຌ ຽ຃ໃ ືຬຌ ງາໄ ງ (ສາງຌຬກ) ຉຬໄ ຄຓຬີ າງດຸ ລໃູ ະຫວາໃ ຄ 25 ຫາ 55 ຎີ ຾ລະ ຍລິກາຌເຫຎໄ າໄ ຿ຉ຾຋ຌລກູ ຃າໄ ຉາໃ ຄໂ (ສາງເຌ) 55 ຫາ 60 ຎີ, ສວໃ ຌຓາຈຉະຊາຌຬໃ ຌື ໂ 25 ຫາ 60 ຎີ ສ. ຉຬໄ ຄຏາໃ ຌກາຌ຋ຈ຺ ສຬຍຉວ຺ ຅ຄິ 6 ຽຈຬື ຌ (ລຈັ ວິສາຫະກຈິ ຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆໄືຬແຒ ລາວ. (2011). ຂກໄ າຌຈ຺ ຆໃວ຺ ຃າວ ວາໃ ຈວໄ ງກາຌ຃ຓຸໄ ຃ຬຄຑະຌກັ ຄາຌ ຂຍັ ລຈ຺ ຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒ (ຎຍັ ຎຄຸ ), ຓາຈຉາ 2) 3) ກາຌສຬຍຽສັຄຽຬ຺າຑະຌກັ ຄາຌຂຍັ ລຈ຺ ຍລກິ າຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒລາວ ກ. ຏໄສູ ະໝກັ ຽຂ຺ໄາສຬຍຽສັຄຉຬໄ ຄຏໃາຌກາຌສາຑາຈກວຈກາ຋າຄຈາໄ ຌຽຬກະສາຌ ຉາໃ ຄໂຉາຓຓາຈຉາ 1 ຂ. ຉຬໄ ຄຓຂີ ຉໄ ກ຺ ລຄ຺ ວາໃ ຈວໄ ງກາຌສຬຍຽສັຄຽຬ຺າຑະຌກັ ຄາຌຂຍັ ລຈ຺ ຍລິກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒລາວ຅າກ຃ະຌະຬາຌວງກາຌ ຃. ຉຬໄ ຄຓຂີ ໄຉກ຺ ລຄ຺ ວາໃ ຈວໄ ງກາຌ຾ຉຄໃ ຉຄັໄ ຃ະຌະກາຓະກາຌເຌກາຌສຬຍຽສັຄຽຬ຺າ ຑະຌກັ ຄາຌຂຍັ ລຈ຺ ຅າກ຃ະຌະຬາຌວງກາຌ ຄ. ຃ະຌະກາຓະກາຌສຬຍຽສັຄຎະກຬຍຈວໄ ງ ຃ະຌະວຆິ າກາຌ ຅າກຑະ຾ຌກ຅ຈັ ຉຄັໄ - ຍລິຫາຌ ຃ະຌະວຆິ າກາຌ ຅າກຑະ຾ຌກຽຉັກຌກິ ຃ະຌະວຆິ າກາຌ ຅າກຑະ຾ຌກວຆິ າກາຌ ຅. ອຍູ ກາຌສຬຍຽສັຄ຾ຍຄໃ ຽຎັຌ 2 ຑາກຽຆໃ ັຌ: ຋ິຈສະຈ:ີ ຏສໄູ ຬຍຽສັຄຉຬໄ ຄແຈ຃ໄ ະ຾ຌຌຉາຓຽຄໃຬື ຌແຂ ຓາຈຉະຊາຌ ຋ໃ ີ຃ະຌະ ກາຓະກາຌວາຄຬຬກ ຑາກຉວ຺ ຅ຄິ : ສຬຍຽສັຄຂຍັ ລຈ຺ ຽຂ຺ໄາ຿ຉ T ຾ລະ ຿ຉ C ຉາຓລະຍຼຍຂຬຄກຓ຺ ຂຌ຺ ສໃຄ຺ ກະຆວຄ຿ງ຋າ຋ິກາຌ ຾ລະ ຂຌ຺ ສໃຄ຺ ວາຄຬຬກຽຑໃ ືຬສຬຍຽສັຄຉຬໄ ຄຂຍັ ລຈ຺ ຽຂ຺ໄາ຿ຉ T ຾ລະ ຿ຉ C ຍເຫຫໄ ຸົຈ 1 ເຌ 2 ຃ຄັໄ ສ. ວາໃ ຈວໄ ງໜາໄ ຋ໃ ີຂຬຄ຃ະຌະກາຓະກາຌສຬຍຽສັຄ ຓໜີ ໄາ຋ີ຅ຈັ ຉຄັໄ , ກາຌຈ຺ ວຌັ ຾ລະ ຈາຽຌີຌກາຌສຬຍຽສັຄເຫໄສາຽລັ ຈ ຏຌ຺ ຊກື ຉຬໄ ຄຉາຓລະຍຼຍວາຄຬຬກ ຓໜີ າໄ ຋ໃ ີ຅ຈັ ກາຌຽຏີງ຾ຏກໃ ຈ຺ ລະຍຼຍ, ຂກໄ າຌຈ຺ ລະຍຼຍກາຌ຅ຈັ ຉຄັໄ ກຼໃ ວກຍັ ວຼກຄາຌກາຌ ຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ , ຃ວາຓຎຬຈແຑເຫໄຑະຌກັ ຄາຌຂຍັ ລຈ຺ ຏໄ຋ູ ໃ ີແຈອໄ ຍັ ຽຂໄ຺າເໝໃ ຑາງຫົຄັ ອຏູໄ ຌ຺ ຂຬຄກາຌສຬຍຽສັຄ ຾ລະ ກາຌຈ຺ ເຫຑໄ ະຌກັ ຄາຌ຋ໃ ີ຅ະຽຂໄ຺າສຄັ ກຈັ ເຌກາຌ຅ຈັ ຉຄັໄ ຽຎັຌ຋ໃ ີອຼຍອຬໄ ງ ຾ລວໄ (ລຈັ ວິສາຫະກຈິ ຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒລາວ. (2011). ຂກໄ າຌຈ຺ ຆໃວ຺ ຃າວ ວາໃ ຈວໄ ງກາຌ຃ຓຸໄ ຃ຬຄຑະຌກັ ຄາຌ ຂຍັ ລຈ຺ ຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒ, ຓາຈຉາ 4) 15

4) ກາຌຍລິກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ກ. ວຼກຄາຌຍລິກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຓໃຬື ແຈອໄ ຍັ ເຍຂຌ຺ ສໃຄ຺ ສິຌ຃າໄ ຫົື ຾ຏຌຎໃຬງລຈ຺ ຾ລວໄ ກຉຬໄ ຄອຍີ ອຬໄ ຌ຅ຈັ ຉຄັໄ ຎະຉຍິ ຈັ ຉາຓກາຌ຅ຈັ ຉຄັໄ ຓຬຍໝາງເຫ,ໄ ຽຬ຺າເ຅ເສຎໃ ະຉິຍຈັ ລະຍຼຍເຌ ກາຌຽຂໄ຺າ-ຬຬກສາຄຌາໄ ຓຌັ ຾ລະ ກາຌຫກັ ຽຬ຺າຌາໄ ຓຌັ ຽຂ຺ໄາຽຂັຓໄ ຄວຈ, ຍໃ ຽຬ຺າລຈ຺ ຍຌັ ຋ກຸ ຌາໄ ຓຌັ ແຎ ຅ຬຈ຃າໄ ຄ຃ືຌແວດໄ ຽໃູ ອຬື ຌ ຫົື ຅ຬຈແວຍໄ ຬໃ ຌຉຬໄ ຄຫາໄ ຓຉາໃ ຄໂ, ຍໃ ຽຬ຺າຏ຿ໄູ ຈງສາຌ, ຍໃ ຾ກສໃ ິຌ຃າໄ ຫົື ສໃ ຄິ ຉຬໄ ຄຫາໄ ຓຬໃ ຌື ໂເຌຽວລາລຈ຺ ຬຬກຎະຉຍິ ຈັ ໜາໄ ຋ໃ ີ, ຍໃ ຽສຍສໃ ິຄຽສຍຉຈິ ຂຬຄຓຌື ຽຓາ຺ , ຫົໄິຌກຌິ ຽອອໃ າ ຾ລະ ແຑສຄັ ຃ຓ຺ ເຌຽວລາຬຬກຎະຉິຍຈັ ໜໄາ຋ໃ ີ, ຎະຉິຍຈັ ຍຌັ ຈາກາຌຈ຺ ຽວລາເຌກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ແຎ-ກຍັ ຊກື ຉຬໄ ຄຉາຓຽວລາ຋ໃ ີກາຌຈ຺ ແວ,ໄ ຃ຓຸໄ ຃ຬຄຎກ຺ ຎໄຬຄອກັ ສາສິຌ຃າໄ ຌາໄ ຓຌັ ຋ໃ ີແຈຂໄ ຌ຺ ສໃຄ຺ ຾ລະ ສໃຄ຺ ຓຬຍເຫຽໄ ຅າໄ຺ ຂຬຄຽຆັຌດຄັໄ ດືຌເຫ຃ໄ ຍ຺ ຊວໄ ຌ ຑຬໄ ຓ຋ຄັ ຊກື ຉຬໄ ຄຉາຓຓາຈຉະຊາຌ຋າຄຈາໄ ຌຽຉັກຌກິ ອກັ ສາກາຌຈ຺ ເຍຌາໄ ຍກ຺ ຾ຫຄໄ , ອກັ ສາຽຬກະສາຌເຍຌາສໃຄ຺ ສິຌ຃າໄ ຾ລະ ສໃຄ຺ ຓຬຍເຫຑໄ າກສວໃ ຌ຋ໃ ີ ກຼໃ ວຂຬໄ ຄດາໃ ຄ຃ຍ຺ ຊວໄ ຌ ຾ລະ ຋ຌັ ຽວລາ. ຂ. ແຈອໄ ຍັ ຃ວາຓແວວໄ າຄເ຅຅າກກາຌ຅ຈັ ຉຄັໄ ຾ລະ ຽ຅ໄ຺າຂຬຄສິຌ຃າໄ , ຋ໃ ີຽຎັຌຏໄູ ຫາໄ ວຫຌັ ຓວີ ິແຌ ຾ລະ ຍໃ ຽ຃ີງຊກື ຉາຌສິ ໃຄ຺ ຂາໃ ວ຅າກລກູ ຃າໄ ຫົື ຽ຅ໄ຺າຂຬຄສຌິ ຃າໄ ຾ຉດໃ າໃ ຄເຈຓຓີ ະຌຈຸ ສາຑຌັ ຈຉີ ໃ ຽຑໃ ືຬຌສະຫາງ ຾ລະ ຉໃ ກຍັ ຏເໄູ ຆຍໄ ລິກາຌ ຃. ຓ຃ີ ວາຓອູໄ ຾ລະ ຃ວາຓສາຓາຈເຌກາຌຂຍັ ລຈ຺ ຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ , ຑໄຬຓ຋ຄັ ຎະຉຍິ ຈັ ຊກື ຉຬໄ ຄຉາຓຫົກັ ວຆິ າກາຌ, ຓ຃ີ ວາຓອກູໄ ຼໃ ວກຍັ ລະຍຼຍຽຉັກຌກິ ຂຬຄລຈ຺ ຋ໃ ີຉຌ຺ ຽຬຄຂຍັ , ກາ ແຈກໄ ຼໃ ວກຍັ ກຈ຺ ລະຍຼຍ຅າລະ຅ຬຌຑໄຬຓ຋ຄັ ຍໃ ຽອັຈເຫລໄ ຈ຺ ຎີໄຌ, ຉກ຺ ຋າຄ, ຉກ຺ ຽຫວ ຉາກຌັ ງຬໄ ຌ ສາງຽຫຈເຌຉວ຺ ຂຬຄຏຂໄູ ຍັ ລຈ຺ ຄ. ກາຌຍວ຺ ລະຍຈັ ອກັ ສາລຈ຺ ຑຬໄ ຓຈວໄ ງຽ຃ໃ ຬື ຄຬຎຸ ະກຬຌ ຋ີຎະກຬຍແວດໄ ເໃູ ຌລຈ຺ ເຫໄ ຽຎັຌຎກ຺ ກະຉຽິ ຆໃ ັຌ: ກວຈກາລະຍຍ຺ ຽຉັກຌກິ , ຎໃຼຌຊາໃ ງຬາແຫົ,ໃ ຌາໄ ຓຌັ ລໃ ລໃ ືຌ, ດາໃ ຄຉິຌລຈ຺ , ໝໄ ແຑ, ໝໄ ຌາໄ , ໝໄ ກຬຄຬໃ ືຌໂ, ກາຌຬຌໃຸ ຅ກັ , ກາຌຽຈຌີ ຋າຄຉຬໄ ຄເຫຊໄ ກື ຉຬໄ ຄຉາຓຽຉັກຌກິ , ຽຌັໄຌເສກໃ າຌ ຍວ຺ ລະຍຈັ ອກັ ສາ຃ວາຓສະຬາຈ຋ຄັ ຑາງເຌ ຾ລະ ຑາງຌຬກເຫສໄ ະຬາຈ, ຾ລະ ສວງຄາຓ, ກວຈ ຽຬກະສາຌລຈ຺ ຉາໃ ຄໂເຫ຃ໄ ຍ຺ ຊວໄ ຌ ຅. ຓຌີ າໄ ເ຅ອກັ ຬາຆຍີ ເຌກາຌຂຍັ ລຈ຺ ຍລິກາຌ, ຉຬໄ ຄຓ຃ີ ວາຓກະຉລຶ ືລຌໄ຺ ຉໃ ໜາໄ ຋ໃ ີວຼກ ຄາຌຍໃ ຽລືຬກວຼກ, ຽລືຬກລກູ ຃າໄ ຾ລະ ຽລືຬກຽວລາອຍັ ສໃຄ຺ ສິຌ຃າໄ ງາຓເຈກໃຓ຃ີ ວາຓກຼຓຑຬໄ ຓດໃູ ສະຽໝີ ຽຑໃ ືຬຬຬກຎະຉິຍຈັ ໜາໄ ຋ີຉາຓກາຌ຅ຈັ ຉຄັໄ ຓຬຍໝາງເຫ,ໄ ຎຍັ ຎຄຸ ຾ກແໄ ຂ຅ຈຸ ຬຬໃ ຌຂຬຄຉຌ຺ ຽຬຄ ຾ລະ ຆຬກອອູໄ າໃ ອຼຌຽຬ຺າສໃ ຄິ ຋ໃ ີຈຌີ າໝ຃ໃູ ູໃ ສ. ກາຌຆຬກຽ຃ໃ ືຬຄໝາງ຋າກາຌຏະລິຈ຾ຉລໃ ະຽ຋ໃ ືຬຉຬໄ ຄແຎຽຎັຌຂະຍວຌຉໃ ຽຌໃ ຬື ຄ ຿ຈງຓີ ຫວ຺ ໜາໄ ໝວຈ ຾ລະ ອຬຄໝວຈຽຎັຌຏອໄູ ຍັ ຏິຈຆຬຍ, ເຌກລະຌຍີ ໃ ຓຫີ ວ຺ ໜໄາໝວຈ ຫົື ອຬຄ ໝວຈແຎຌາ ກາຌ຅ຈັ ຉຄັໄ ຅ະ຾ຉຄໃ ເຫໄຓຏີ ໄເູ ຈຏໄໜູ ໃ ຶຄຽຎັຌຏໄອູ ຍັ ຏິຈຆຬຍຌາຑາຂະຍວຌ຋ຄັ ຌີໄຽຑໃ ືຬ ຉຈິ ຉາຓລາງຄາຌ ຾ລະ ຾ກແໄ ຂຍຌັ ຫາຉາໃ ຄໂ຋ໃ ີຬາຈ຅ະຽກຈີ ຂຌໄຶ ເຫ຋ໄ ຌັ ຽວລາ 16

ຆ. ກາຌຽ຃ໃ ືຬຌແຫວຬຬກ຋າກາຌຑະລິຈ຾ຉລໃ ະຽ຋ໃ ືຬ ຽຓໃ ຬື ຓຬີ ຎຸ ະຉິຽຫຈຽກຈີ ຂຶໄຌ ຑະຌກັ ຄາຌຂຍັ ລຈ຺ ຍລິກາຌ຋ກຸ ຃ຌ຺ ເຌຂະຍວຌກາຌຉຬໄ ຄຽຎັຌຽ຅຺ໄາກາຌ຾ກແໄ ຂ ຾ລະ ຆວໃ ງຽຫົືຬຆໃ ຄຶ ກຌັ ຾ລະ ກຌັ ຈວໄ ງ຃ວາຓອຍັ ຏິຈຆຬຍສຄູ ເຌຽວລາຬຌັ ອຍີ ຈວໃ ຌ຋ໃ ີສຈຸ ຽ຋ໃ ຺າ຋ໃ ີ຅ະສາຓາຈ຅ະຽອັຈແຈຏໄ ໄູ ເຈລະຽລງີ ຎະຎໃຬງ຅ະຊກື ຎະຉຍິ ຈັ ວເິ ຌຂຌັໄ ຽຈັຈຂາຈ ງ. ກາຌຐາໃ ຐືຌຂຫໄ າໄ ຓຉາໃ ຄໂຂຬຄຂກໄ າຌຈ຺ ຃ຓຸໄ ຃ຬຄສະຍຍັ ຌີໄ ຾ລະ ຐາໃ ຐືຌຂກໄ າຌຈ຺ ກຈ຺ ລະຍຼຍ຅າລະ຅ຬຌ຿ຈງຏາໃ ຌກາຌສຌັ ລະສຈູ ຉວ຺ ຅ຄິ ຅າກຽ຅ໄ຺າໜໄາ຋ໃ ີ ຋ໃ ີຓລີ າງລກັ ຬກັ ສຬຌ຋ກຸ ກາຌຽສງຫາງ ຑະຌກັ ຄາຌ, ກາຓະກຬຌ ຏຌໄູ ຌັໄ ຉຬໄ ຄອຍັ ຏິຈຆຬຍຽຬ຺າຽຬຄ 100% ຋ໃ ີຌຬກຽໜືຬ ຅າກວຄ຺ ຽຄຌິ ຃ຓຸໄ ກຌັ ຂຬຄຍລິສຈັ ຎະກຌັ ແຑອຍັ ຏິຈຆຬຍ ຫົື ຉາຓສຈັ ສວໃ ຌຉາຓກາຌຉກ຺ ລຄ຺ ຂຬຄ ຃ະຌະກາຓະກາຌ຃ຌໄ຺ ຃ວາໄ ຈ. ຑະຌກັ ຄາຌຂຍັ ລຈ຺ ຍລິກາຌ຋ໃ ີ ດໃູເຌກາຌ຅ຈັ ຉຄັໄ ຂຬຄ ລຂລ ຫາກແຈໄຌາ ຑາຫະຌະຂຬຄສວໃ ຌລວຓແຎເຆວໄ ຼກສວໃ ຌຉວ຺ , ຊາໄ ຫາກຽກຈີ ຃ວາຓຽສງຫາງຍໃ ວາໃ ຅ະດໃເູ ຌກລະຌີ ເຈໂກໃຉາຓຏຌໄູ ຌັໄ ຫົ ກຓຸໃ ຃ຌ຺ ຌຌັໄ ຉຬໄ ຄແຈອໄ ຍັ ຏິຈຆຬຍ. (ລຈັ ວິສາຫະກຈິ ຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒລາວ. (2011). ຂໄກາຌຈ຺ ຆໃວ຺ ຃າວ ວໃາຈວໄ ງກາຌ຃ຸໄຓ຃ຬຄຑະຌກັ ຄາຌ ຂຍັ ລຈ຺ ຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆືໄຬແຒ (ຎຍັ ຎຄຸ ), ຓາຈຉາ 6) 2.2.4 ກາຌ຃ຓຸໄ ຃ຬຄກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒຂຬຄລຈັ ວິສາຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬໄື ແຒລາວ 1) ຅ຈຸ ຎະສຄ຺ ເຌກາຌ຃ຓຸໄ ຃ຬຄກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒລາວ ກາຌ຃ຓຸໄ ຃ຬຄກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຂຬຄລຈັ ວິສາຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆໄືຬແຒລາວ ຽຑໃ ືຬເຫຑໄ ະຌກັ ຄາຌຓີ ຅ຌັ ງາຍຌັ , ຓ຃ີ ວາຓຽຎັຌລະຍຼຍອຼຍອຬໄ ງຂຬຄສຄັ ຃ຓ຺ ເຌກາຌຈາຽຌຌີ ຋ລຸ ະກຈິ ກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒຂຬຄລຈັ ວິສາຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬໄື ແຒລາວ, ຃ຓຸໄ ຃ຬຄຑະຌກັ ຄາຌຑາງເຌລຈັ ວສິ າຫະກຈິ ຽຑໃ ືຬ ຍໃ ເຫຑໄ ະຌກັ ຄາຌສວງເຆໜໄ ໄາ຋ໃ ີຉາ຾ໝຄໃ , ຆຬໃ ຄຫວາໃ ຄເຌກາຌສລໄ າຈຍາຄຫົວຄ ຫົື ຋ກຸ ກາຌກະ຋າ ຽຑໃ ືຬຽອັຈຍລິສຈັ ຓ຃ີ ວາຓຽສງຫາງຽຆໃ ັຌ ຋າຄຈາໄ ຌຆຍັ ສຌິ , ຆໃ ືສຼຄຂຬຄລຈັ ວິສາຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬໄື ແຒລາວ (຃າສາຑາຈຂຬຄຫວ຺ ໜາໄ ຑະ຾ຌກຍລິກາຌກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຂຬຄລຈັ ວິສາຫະກຈິ ຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬໄື ແຒ (ວຌັ ຋ໃ ີ 5 ຽຈຬື ຌ ກລະກຈ຺ ຎີ 2019) - ກາຌຍລກິ າຌ ຈາໄ ຌຽຬກະສາຌຌາສໃຄ຺ ສິຌ຃າໄ : ຊາໄ ຫາກຽສງຫາງ, ຎຬຓ຾ຎຄ, ດຄັໄ ດຶຌຍໃ ຃ຍ຺ ຊວໄ ຌຉາຓ ລະຍຼຍກາຌຓຬຍອຍັ ສຌິ ຃າໄ ຉຬໄ ຄເຆ຾ໄ ຋ຌ຃ຌື ຉາຓ຅າຌວຌ ຾ລະ ຓຌູ ຃າໃ ສຌິ ຃າໄ ຋ໃ ີຽສງຫາງ. ຍລຓິ າຈສຌິ ຃າໄ ຂຌ຺ ສໃຄ຺ : ຌາໄ ຓຌັ ຽສງຫາງຽກຌີ ກາຌຈ຺ ໝາງ 20 ລຈິ ຉຬໄ ຄສາລະເຌຊຼໄ ວ຿ລຈ ກລະຌສີ ິຌ຃າໄ ຌາໄ ຓຌັ ຍໃ ຓກີ າຌຈ຺ ໝາງຍກ຺ ຾ຫໄຄ ຊາໄ ຂາຈຉຬໄ ຄເຆ຾ໄ ຋ຌ຃ືຌຉາຓຓຌູ ຃າໃ ຋ໃ ີຽສງ ຫາງເຌຊຼໄ ວຌຌັໄ ຿ລຈ 17

ສິຌ຃າໄ ຋ໃ ີຽສງຫາງ຅າກຬຎຸ ະຉິຽຫຈ: ຬຈັ ຉະວິແສຉຬໄ ຄເຆ຾ໄ ຋ຌ຃ືຌຉາຓຓຌູ ຃າໃ ສິຌ຃າໄ ຋ໃ ີຽສງ ຫາງຉວ຺ ຅ຄິ , ຑາວະວເິ ສກາຌ຅ຈັ ຉຄັໄ ຉຬໄ ຄ຃ຌ຺ໄ ຃ວໄ າດາໃ ຄສຓ຺ ຽຫຈສຓ຺ ຏຌ຺ ຃ຌຸ ຌະຑາຍຌາໄ ຓຌັ : ສິຌ຃າໄ ຽສງຫາງ຋ໃ ີຽກຈີ ຅າກ຃ຌຸ ຌະຑາຍຌາໄ ຓຌັ ຓກີ າຌຎໃຼຌ຾ຎຄ, ຌາໄ ຓຌັ ລຄ຺ ຏິຈຊຄັ ຑະຌກັ ຄາຌຂຍັ ລຈ຺ ຉຬໄ ຄອຍັ ຏິຈຆຬຍຉໃ ຃ວາຓຽສງຫາງ ຾ລະ ສຌິໄ ຽຎືຬຄຉາໃ ຄໂ຋ຄັ ໝຈ຺ ກາຌ຅ຈັ ສໃຄ຺ ສິຌ຃າໄ ຍໃ ຊກື ຅ຈຸ ໝາງຓຬຍ-ອຍັ ຽກຈີ ຓກີ າຌຽສງຫາງ຋ກຸ ກາຌເຆ຅ໄ າໃ ງຑະຌກັ ຄາຌຂຍັ ລຈ຺ ຍລກິ າຌຉຬໄ ຄອຍັ ຏິຈຆຬຍ. ກລະຌຑີ ະຌກັ ຄາຌຂຍັ ລຈ຺ ຍລິກາຌ ຊາໄ ຫາກຂາງຌາໄ ຓຌັ ຌຬກລະຍຍ຺ ຊາໄ ຫາກກາຌ຅ຈັ ຉຄັໄ ຅ຍັ ແຈ,ໄ ສຍື ອຉູໄ ຬໄ ຄແຈເໄ ຆ຾ໄ ຋ຌ຃ຌື ສຬຄຽ຋ໃ ຺າຂຬຄຓຌູ ຃າໃ ຃ວາຓຽສງຫາງ ກລະຌີຑະຌກັ ຄາຌຂຍັ ລຈ຺ ຍລິກາຌຊາໄ ຌາຽຬ຺າລຈ຺ ແຎຽ຃ໃ ືຬຌແຫວຍໃ ຊືກຉຬໄ ຄຽຆໃ ັ ຌ ສວງ ຿ຬກາຈແຎອຍັ ຅າໄ ຄຂຌ຺ ຌາໄ ຓຌັ ເຫ຋ໄ າຄຌຬກ, ຂຌ຺ ສໃຄ຺ ສຌິ ຃າໄ ຉຬໄ ຄຫາໄ ຓ, ຆຸກຽຆໃ ຬື ຄຽ຃ໃ ຬື ຄໜີຑາສຈີ ວໄ ງ ຉຌ຺ ຽຬຄ ຫົື ຓກີ າຌສຓ຺ ອອູໄ ວໃ ຓ຃ິຈກຍັ ຃ຌ຺ ຬໃ ືຌ, ຊາໄ ຽ຅຺ໄາໜໄາ຋ໃ ີ຅ຍັ ແຈໄ ຫົື ສືຍອ຾ູໄ ຓຌໃ ຅ະຓຬຍເຫຽໄ ຅຺ໄາ ໜໄາ຋ໃ ີຈາຽຌຌີ ຃ະຈີຉາຓ຋ໃ ີກຈ຺ ໝາງຍາໄ ຌຽຓຬື ຄ, ກາຌ຅ຈັ ຉຄັໄ ຅ະຍໃ ອຍັ ຏິຈຆຬຍຌາຏໄກູ ຼໃ ວ ຾ລະ ຎະຉຍິ ຈັ ຉາຓວແິ ຌຉາຓຂກໄ າຌຈ຺ ຃ຓຸໄ ຃ຬຄຑະຌກັ ຄາຌຂຬຄລຈັ ວສິ າຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒລາວ ຑະຌກັ ຄາຌຂຍັ ລຈ຺ ຋ກຸ ຃ຌ຺ ຉຬໄ ຄອຍັ ອຽູໄ ຆໃ ຬື ຓຆໃ ຓື ຽຌຬໄື ເຌ຅ຈິ ເ຅ຂກໄ າຌຈ຺ ຃ຓຸໄ ຃ຬຄສະຍຍັ ຌໄີ ຊາໄ ຍກຸ ຃ຌ຺ ເຈຍໃ ຎະຉິຍຈັ ຫົື ຓຽີ ຅ຈຉະຌາລະຽຓຈີ ຂກໄ າຌຈ຺ ສະຍຍັ ຌ຅ໄີ ະແຈຎໄ ະຉິຍຈັ ລະຍຼຍວິເຌຉາຓ ສະຑາຍຽຄໃ ຬື ຌແຂໜກັ ຫົື ຽຍ຺າ (ລຈັ ວິສາຫະກຈິ ຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆືໄຬແຒລາວ. (2011). ຂກໄ າຌຈ຺ ຆໃວ຺ ຃າວ ວາໃ ຈວໄ ງກາຌ຃ຓຸໄ ຃ຬຄຑະຌກັ ຄາຌ ຂຍັ ລຈ຺ ຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬໄື ແຒ, ຓາຈຉາ 10) 2) ຍຌັ ຈາຂາໄ ຫາໄ ຓຉາໃ ຄໂຂຬຄຑະຌກັ ຄາຌຂຍັ ລຈ຺ ຫາໄ ຓຍໃ ເຫໄຽຬ຺າລຈ຺ ຍຌັ ຋ກຸ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆືໄຬແຒແຎ຅ຬຈສະຆາງຉາຓຉວ຺ ຽຓຬື ຄ, ຆຸຓຆຌ຺ ຾ລະ ຍຬໃ ຌ຋ໃ ີຓຎີ ໄາງຫາໄ ຓດາໃ ຄຽຈັຈຂາຈ ຂ. ຫາໄ ຓຍໃ ເຫໄຏຂໄູ ຍັ ຂໃ ຌີ າຽຬ຺າສິຌ຃າໄ ຉາໃ ຄໂຂໄຶຌຽສີຓຫົຄັ ຾຋ໃຄຍໃ ວາໃ ຅ະຽຎັຌລຈ຺ ຽຎໃ ຺າ ຫົື ຽຉັຓ ສວງ຿ຬກາຈຽຬ຺າຽ຃ໃ ຬື ຄໜີຑາສີ ຫົື ຋ໃ ີຏິຈກຈ຺ ໝາງເສລໃ ຈ຺ ດາໃ ຄຽຈັຈຂາຈ ຃. ຫາໄ ຓຍໃ ເຫຏໄ ຂໄູ ຍັ ຂໃ ອີ ຍັ ຽຬ຺າ຃ຌ຺ ຿ຈງສາຌຂຌໄຶ ຂໃ ລີ ຈ຺ , ຍໃ ວາໃ ຅ະຌຄໃ ັ ຫຬໄ ຄຂຍັ ຫົື ຫົຄັ ຾຋ຄໃ ຊາໄ ຽກຈີ ຬຎຸ ະຉຽິ ຫຈຈວໄ ງຽ຅ຈຉະຌາ ຫົື ຍໃ ຽ຅ຈຉະຌາກໃຉາຓຽກຈີ ຓ຃ີ ວາຓຽສງຫາງຈາໄ ຌສຍັ ສຌິ , ຆວີ ຈິ ຂຬຄຏຂໄູ ຍັ ຂໃ ຉີ ຬໄ ຄອຍັ ຏິຈຆຬຍຏຌ຺ ຽສງຫາງຉາໃ ຄໂຽຬ຺າຽຬຄ 100%, ກາຌ຅ຈັ ຉຄັໄ ຅ະຓຌີ ະ຿ງຍາງຉໃ ຏໄູ ຂຍັ ຂໃ ຽີ ຋ໃ ຺າຌຌັໄ ຄ. ຫາໄ ຓຍໃ ເຫກໄ ຌິ ຽຫ຺ໄົາຽຓາ຺ ເຌຽວລາຂຍັ ຂໃ ລີ ຈ຺ ຍລິກາຌຎະຉຍິ ຈັ ໜາໄ ຋ໃ ີວຼກຄາຌ, ຍໃ ເຫຉໄ ຈິ ແຑ ສຄັ ຃ຓ຺ ຃:ື ກາຌຫົໄີຌກຌິ ຒຓໃຸ ຽຒືຬງ, ຫົໄິຌກາຌຑະຌຌັ , ສຄັ ຃ຓ຺ ຆສູໄ າວ, ຽຬ຺າຽຓງຌຬໄ ງຆໃ ຄຶ ຽຎັຌກາຌ ສາໄ ຄ຃ວາຓຎໃຌັ ຎວໃ ຌເຫກໄ າຌ຅ຈັ ຉຄັໄ , ຃ຬຍ຃ວ຺ ຾ລະ ສຄັ ຃ຓ຺ ຅. ຫາໄ ຓຍໃ ເຫຑໄ ະຌກັ ຄາຌຂຍັ ລຈ຺ ຎຬຓ຾ຎຄຍລິຓາຈລຈ຺ , ຈຈັ ຾ກໄ ຾ລະ ຎໃຼຌ຾ຎຄຽຉັກຌກິ ລຈ຺ ຽຬ຺າຽຬຄ຿ຈງຍໃ ແຈອໄ ຍັ ຬະຌງຸ າຈ຅າກກາຌ຅ຈັ ຉຄັໄ ຂຬຄຉຌ຺ 18

ສ. ຫາໄ ຓຍໃ ເຫໄຽຬ຺າລຈ຺ ຬຬກຎະຉິຍຈັ ໜໄາ຋ໃ ີວຼກຄາຌ, ຊາໄ ຽຫັຌວາໃ ສະຑາຍລຈ຺ ຍໃ ອຍັ ຎະກຌັ ຋າຄຈາໄ ຌຽຉັກຌກິ , ຉຬໄ ຄແຈຌໄ າສະຽໜີສຬໄ ຍ຾ຎຄອຍັ ຎະກຌັ ຃ວາຓຎຬຈແຑຽສງກຬໃ ຌ ຆ. ຫໄາຓຍໃ ເຫໄຽຬ຺ າລຈ຺ ຂຌ຺ ສໃຄ຺ ແຎຌາ ຫົື ແຎແວໄດໃູຽອືຬຌດໃາຄຽຈັຈຂາຈ, ຊາໄ ຍໃ ແຈອໄ ຍັ ຬະຌງຸ າຈ຅າກກາຌ຅ຈັ ຉຄັໄ , ຽຓໃຬື ລຈ຺ ກຍັ ຓາ຾ຉກໃ າຌຽ຃ໃ ືຬຌແຫວຉຬໄ ຄແຈຽໄ ຬ຺າລຈ຺ ຽຂໄ຺າ຅ຬຈແວລໄ ວຓ ສຌູ ຉາຓກາຌຉຈັ ຅ຄັໄ ຅ຈັ ສຌັ ຋ໃ ີສາຌກັ ຄາຌຉາຓຍຬໃ ຌ຅ຬຈລຈ຺ ຋ໃ ີແຈກໄ າຌຈ຺ ແວ,ໄ ຑຬໄ ຓ຋ຄັ ກະ຾຅ກຄ຺ ຉກັ ຓຬຍເຫຑໄ າກສວໃ ຌ຋ໃ ີກຼໃ ວຂຬໄ ຄ - ກາຌກວຈກາລະຍຍ຺ ຽຉັກຌກິ ລຈ຺ ຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຽຑໃ ືຬຽຎັຌຍຬໃ ຌຬີຄເຫ຾ໄ ກກໃ າຌ຅ຈັ ຉຄັໄ ຎະຉິຍຈັ ກຼໃ ວກຍັ ວຼກຄາຌ ກາຌ຃ຓຸໄ ຃ຬຄລະຍຍ຺ ຽຉັກຌກິ ຉາໃ ຄໂຂຬຄລຈ຺ ຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຂຬຄລຈັ ວິສາຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆໄຬື ແຒລາວ, ໜໃວງຄາຌຽຉັກຌກິ ຽອ຺າຫາກຑໄຬຓກຌັ ຎະຉິຍຈັ ຉາຓຉາຉະລາຄ຋ໃ ີດໃູເຌຽຬກະສາຌຆຬໄ ຌ຋ໄາງ (ໜໃວງຄາຌຽຉັກຌິກ ກຂລ. (2005). ຉາຉະລາຄຉຈິ ຉາຓກວຈກາລະຍຍ຺ ຽຉັກຌກິ ຂຬຄລຈ຺ ຂຌ຺ ສໃຄ຺ ) - ກຬຄຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒເຌກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒ ອຍັ ຏິຈຆຬຍວຼກຄາຌກາຌຽຓຬື ຄ຾ຌວ຃ິຈ ຾ລະ ກາຌ຅ຈັ ຉຄັໄ ດໃຑູ າງເຌກຬຄ, ສຶກ ສາຬຍ຺ ອຓ຺ ຑະຌກັ ຄາຌເຫຓໄ ຃ີ ວາຓອຍັ ຏິຈຆຬຍສຄູ ຉໃ ວຼກຄາຌຎໄຬຄກຌັ ຽວຌງາຓ ຓໜີ ໄາ຋ໃ ີຍລິກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆໄືຬແຒ຋ກຸ ຆະຌຈິ ເຫ຾ໄ ກລໃ ກູ ຃າໄ ຂຬຄ ລຌລ ເຫໄ຾ກໃ ລກູ ຃າໄ ຋ໃວ຺ ແຎ ຓໜີ າໄ ຋ໃ ີສາໄ ຄ຾ຏຌກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ດາໃ ຄອຬຍຈາໄ ຌ ຾ລະ ຅ຈັ ຉຄັໄ ຎະຉິຍຈັ ເຫສໄ າຽລັຈ, ຓີ ຃ວາຓຎຬຈແຑ ຾ລະ ຓຎີ ະສຈິ ຋ິຏຌ຺ ຓໜີ າໄ ຋ໃ ີ຃ຓຸໄ ຃ຬຄ ຾ລະ ຌາເຆຆໄ ຍັ ສຓ຺ ຍຈັ ຋ຄັ ໝຈ຺ ຋ໃ ີ ລຌລ ຓຬຍໝາງເຫ,ໄ ຃ຓຸໄ ຃ຬຄ ສຌິ ຃າໄ ຋ີຉຌ຺ ຽຬຄຂຌ຺ ສໃຄ຺ ເຫຽໄ ຊຄິ ຅ຈຸ ໝາງ, ອຍັ ຎະກຌັ ຎະລຓິ າຌ ຾ລະ ຃ຌຸ ຌະຑາຍ ຓໜີ ໄາ຋ໃ ີ຃ຸຓໄ ຃ຬຄ ຾ລະ ຆໄີຌາຑະຌກັ ຄາຌ-ກາຓະກຬຌຑາງເຌກຬຄເຫໄຓ຃ີ ວາຓ ສະຫຄຍ຺ ຾ລະ ຫາໄ ວຫຌັ ຉໃ ວຼກຄາຌ ຓສີ ິຈແລໃລຼຄ຋ຸລະກິຈຈຸຌຈຼຄລາງອຍັ ກຓຸໄ ລາງ຅າໃ ງ ຾ລະ ຏຌ຺ ກາແລຑໄຬຓ຋ຄັ ຎະຉຍິ ຈັ ຑຌັ ຋ະຉໃ ລຈັ ດາໃ ຄຊກື ຉຬໄ ຄ ຓສີ ິຈຂຶໄຌ຋ະຍຼຌ ຾ລະ ຂຬະຌງຸ າຈຈາຽຌຌີ ຋ລຸ ະກຈິ ຉາຓສາງຉຄັໄ ຋ໃ ີກຬຄຂຌຶໄ ກຍັ ຾ລະ ລາງຄາຌສະຑາຍກາຌຽ຃ໃ ຬື ຌແຫວ຋ລຸ ະກຈິ ເຫ຃ໄ ະຌະຬາຌວງກາຌ ລຌລ ຓສີ ຈິ ຌາສະຽໜີ຃ະຌະຬາຌວງກາຌ ລຌລ ເຌກາຌຎະຉຍິ ຈັ ວແິ ຌ ຫົື ຽລໃ ຬື ຌຆຌັໄ ຂຌໄຶ ຫົື ຎຈ຺ ຉາ຾ໜຄໃ , ງກ຺ ງາໄ ງໜາໄ ຋ໃ ີຂຬຄຑະຌກັ ຄາຌ ຾ລະ ກາຓະກຬຌຑາງເຌກຬຄ ຓີສິຈຌາສະຽ ໜີ ຃ະຌະຬາຌວງກາຌ ລຌລ ຽຑໃ ືຬຂຽຑໃ ີ ຓ ຫົື ຫຸົ ຈຑະຫະຌະ ຾ລະ ຑະຌກັ ຄາຌເຫໄສຬຈ຃ຬຄກຍັ ໜໄາ຋ໃ ີ ຋ໃ ີຊືກຓຬຍໝາງ. (ລຈັ ວິສາຫະກິຈຌາໄ ຓຌັ ຽຆືໄຬແຒລາວ. (2006:10 ). ຑາລະຍຈ຺ ຍາຈ-ໜາໄ ຋ໃ ີ ຾ລະ ກາຌກາຌຑວ຺ ຑຌັ ຑືໄຌຊາຌ) 19

3) ຬຄ຺ ກາຌ຃ຓຸໄ ຃ຬຄຌາໄ ຽຆຬືໄ ແຒລາວ ລຈັ ຊະຍາຌ ຃ຓຸໄ ຃ຬຄ຋ລຸ ະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒດາໃ ຄລວຓສຌູ ຾ລະ ຽຎັຌຽຬກະຑາຍເຌຂຬຍ ຽຂຈ຋ໃ ວ຺ ຎະຽ຋ຈ຿ຈງຓຬຍເຫໄກະຆວຄຬຈຸ ສະຫະກາ ຾ລະ ກາຌ຃າໄ ຽຎັຌຏອໄູ ຍັ ຏິຈຆຬຍ຿ຈງກຄ຺ ຾ ລ ະ ຽ ຎັ ຌ ເ ຅ ກ າ ຄ ຎ ະ ສ າ ຌ ສຓ຺ ຋຺ຍ ກ ຍັ ກ ະ ຆ ວ ຄ ຿ງ ຋ າ ຋ິ ກ າຌ ຾ ລ ະ ຂ ຌ຺ ສໃ ຄ຺ , ກ ະ ຆ ວ ຄ ຆຍັ ຑະງາກຬຌ຋າຓະຆາຈ ຾ລະ ສໃ ິຄ຾ວຈລໄຬຓ, ກະຆວຄຎໄຬຄກຌັ ຃ວາຓສະຫຄຍ຺ , ກະຆວໃ ຄ ວ຋ິ ະງາສາຈ ຾ລະ ຽຉັກ຿ຌ຿ລຆ,ີ ກະຆວຄກາຌຽຄຌິ , ກະຆວຄຑະລຄັ ຄາຌ ຾ລະ ຍໃ ຾ອ,ໃ ກະຆວຄ ຬຄ຺ ກາຌລຈັ ຋ຼຍຽ຋ໃ ຺າກະຆວຄ ຾ລະ ຬຄ຺ ກາຌຎກ຺ ຃ຬຄ຋ໄຬຄຊໃ ຌິ ຋ໃ ີກຼໃ ວຂຬໄ ຄ. (ຌາງກ຺ ລຈັ ຊະຓຌ຺ ຉີ. (2017). ຈາລຈັ ວາໃ ຈວໄ ງ຋ລຸ ະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬໄື ແຒລາວ, ຓາຈຉາ 65) (1) ຂະ຾ໜຄຬຈຸ ສາຫະກາ ຾ລະ ກາຌ຃າໄ ເຌກາຌ຃ຓຸໄ ຃ຬຄຄ຋ລຸ ະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒຂະ຾ໜຄກາຌຬຈຸ ສາຫະກາ ຾ລະ ກາຌ຃າໄ ຓສີ ຈິ ຾ລະ ໜາໄ ຋ໃ ີຈຄໃ ັ ຌ:ໄີ ກ. ຃ຌໄ຺ ຃ວໄາ, ສໄາຄຌະ຿ງຍາງ ຾ລະ ກຈ຺ ໝາງກຼໃ ວກຍັ ຋ຸລະກິຈຌາໄ ຓຌັ ຽຆໄືຬແຒ ຽຑໃ ືຬຌາສະຽໜີຂຌັໄ ຽ຋ິຄຑິ຅າລະຌາ ຂ. ຑິ຅າລະຌາອຍັ ອຬຄ຾ຏຌກາຌຌາຽຂ຺ໄາ ຾ລະ ຅າໜາໃ ງຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬໄື ແຒຎະ຅າຎີ ຃. ຉິຈຉາຓ, ກວຈກາອວໃ ຓກຍັ ຂະ຾ໜຄກາຌຽຄຌິ ເຌກາຌ຃ຓຸໄ ຃ຬຄຌາໄ ຓຌັ ຽຆໄຬື ແຒ຋ໃ ີ ຊກື ງກ຺ ຽວັຌໄ ຑາສີ ຄ. ສະຫຸົຍ ຾ລະ ລາງຄາຌກາຌ຅ຈັ ຉຄັໄ ຎະຉິຍຈັ ວຼກຄາຌ຃ຓຸໄ ຃ຬຄ຋ລຸ ະກຈິ ຌາໄ ຽຆໄືຬ ແຒເຫຂໄ ຌັໄ ຽ຋ິຄດາໃ ຄຽຎັຌຎກ຺ ກະຉິ ຅. ຎະສາຌສຓ຺ ຋ຍ຺ ກຍັ ຍຌັ ຈາຂະ຾ໜຄກາຌຉາໃ ຄໂ຋ໃ ີກຼໃ ວຂຬໄ ຄກຍັ ຋ລຸ ະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒ ສ. ຌາເຆສໄ ິຈ ຾ລະ ຎະຉິຍຈັ ໜາໄ ຋ໃ ີຬໃ ືຌຉາຓ຋ໃ ີແຈກໄ າຌຈ຺ ແວເໄ ຌກຈ຺ ໝາງ (ຌາງກ຺ ລຈັ ຋ະຓຌ຺ ຉ.ີ (2017). ຈາລຈັ ວາໃ ຈວໄ ງ຋ລຸ ະກຌິ າໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒລາວ, ຓາຈຉາ 66) (2) ຂະ຾ໜຄກາຌ຿ງ຋າ຋ິກາຌ ຾ລະ ຂຌ຺ ສໃຄ຺ ເຌກາຌ຃ຓຸໄ ຃ຬຄ຋ລຸ ະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆືໄຬແຒຂະ຾ໜຄກາຌ຿ງ຋າ຋ິກາຌ ຾ລະ ຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຓສີ ິຈ ຾ລະ ໜາໄ ຋ໃ ີຈຄໃ ັ ຌ:ີໄ ກ. ຃ຌ຺ໄ ຃ວາໄ , ສາໄ ຄຌະ຿ງຍາງ ຾ລະ ກຈ຺ ໝາງ ກຼໃ ວກຍັ ກາຌຎກຸ ສາໄ ຄສາຄ, ຎາໄ ກາຌ຃ຌ຺ ສໃຄ຺ ຾ລະ ຑາຫະຌະຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒເຫສໄ ຄັ ຃ຓ຺ ດາໃ ຄ຋ໃວ຺ ຽຊຄິ ຂ. ຿຃ສະຌາ, ຽຏີງ຾ຏໃຌະ຿ງຍາງ ຾ລະ ກຈ຺ ໝາງກຼໃ ວກຍັ ກາຌຎກຸ ສາໄ ຄສາຄ ຎາໄ , ກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຾ລະ ຑາຫະຌະຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬໄື ແຒເຫສໄ ຄັ ຃ຓ຺ ດາໃ ຄ຋ໃວ຺ ຽຊຄິ 20

຃. ຑິ຅າລະຌາຬຬກ, ຿຅ະ ຫົື ຊຬຌເຍຬະຌງຸ າຈກາຌຽ຃ໃ ືຬຌແຫວ຋ລຸ ະກຈິ ຽຆໃ ຺າ ຑາຫະຌະຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຾ລະ ຍລກິ າຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬໄື ແຒ ຄ. ກາຌຈ຺ ຽຉັກຌກິ ຑາຫະຌະຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒ ຅. ຌາເຆໄສິຈ ຾ ລະ ຎະຉິຍຈັ ໜໄາ຋ໃ ີ ຬໃ ືຌຉາຓ຋ໃ ີ ແຈໄກາຌຈ຺ ແວໄເຌກຈ຺ ໝ າງ (ຌາງກ຺ ລຈັ ຊະຓຌ຺ ຉ.ີ (2017). ຈາລຈັ ວາໃ ຈວໄ ງ຋ລຸ ະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬໄື ແຒ, ຓາຈຉາ 67) (3) ຂະ຾ໜຄກາຌຆຍັ ຑະງາກຬຌ຋າຓະຆາຈ ຾ລະ ສໃ ຄິ ຾ວຈລຬໄ ຓ ເຌກາຌ຃ຓຸໄ ຃ຬຄ຋ລຸ ະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆືໄຬແຒຂະ຾ໜຄກາຌຆຍັ ຑະງາກຬຌ຋າຓະຆາຈ ຾ລະ ສໃ ຄິ ຾ວຈລຬໄ ຓຓສີ ຈິ ຾ລະ ໜາໄ ຋ໃ ີຈຄໃ ັ ຌ:ີໄ ກ. ຃ຌ຺ໄ ຃ວາໄ , ສາໄ ຄຌະ຿ງຍາງ ຾ລະ ກຈ຺ ໝາງກຼໃ ວກຍັ ກາຌຎະຽຓຌີ ຏຌ຺ ກະ຋ຍ຺ ຉໃ ສໃ ຄິ ຾ວຈລຬໄ ຓ, ສຄັ ຃ຓ຺ ຾ລະ ຋າຓະຆາຈກຼໃ ວຍັ ກາຌສາໄ ຄຉຄັໄ ສາຄ ຾ລະ ຎາໄ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒ ຂ. ຌາເຆໄສິຈ ຾ ລະ ຎະຉິຍຈັ ໜໄາ຋ໃ ີ ຬໃ ືຌຉາຓ຋ໃ ີ ແຈໄກາຌຈ຺ ແວໄເຌກຈ຺ ໝ າງ (ຌາງກ຺ ລຈັ ຊະຓຌ຺ ຉ.ີ (2017). ຈາລຈັ ວາໃ ຈວໄ ງ຋ລຸ ະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒ, ຓາຈຉາ 68) (4) ຂະ຾ໜຄກາຌຎໄຬຄກຌັ ຃ວາຓສະຫຄຍ຺ ເຌກາຌ຃ຓຸໄ ຃ຬຄ຋ລຸ ະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆໄຬື ແຒ ຂະ຾ໜຄກາຌຎໄຬຄກຌັ ຃ວາຓສະຫຄຍ຺ ຓີ ສຈິ ຾ລະ ໜາໄ ຋ໃ ີຈຄໃ ັ ຌ:ໄີ ກ. ຃ຌ຺ໄ ຃ວາໄ , ສາໄ ຄຌະ຿ງຍາງ ຾ລະ ກຈ຺ ໝາງກຼໃ ວກຍັ ກາຌ຃ຓຸໄ ຃ຬຄ, ຎໄຬຄກຌັ ສະກຈັ ກຌັໄ ຾ລະ ຉາໄ ຌຬກັ ຃ແີ ຑ ຂ. ຌາເຆໄສິຈ ຾ ລະ ຎະຉິຍຈັ ໜໄາ຋ໃ ີ ຬໃ ືຌຉາຓ຋ໃ ີ ແຈໄກາຌຈ຺ ແວໄເຌກຈ຺ ໝ າງ (ຌາງກ຺ ລຈັ ຊະຓຌ຺ ຉ.ີ (2017). ຈາລຈັ ວາໃ ຈວໄ ງ຋ລຸ ະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬໄື ແຒ, ຓາຈຉາ 69) (5) ຂະ຾ໜຄກາຌວ຋ິ ະງາສາຈ ຾ລະ ຽຉັກ຿ຌ຿ລຆີ ເຌກາຌ຃ຓຸໄ ຃ຬຄ຋ລຸ ະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒ ຂະ຾ໜຄກາຌວິ຋ະງາສາຈ ຾ລະ ຽຉັກ຿ຌ຿ລຆີ ຓສີ ຈິ ຾ລະ ໜາໄ ຋ໃ ີຈຄໃ ັ ຌ:ີໄ ກ. ຃ຌໄ຺ ຃ວາໄ , ສາໄ ຄຌະ຿ງຍາງ ຾ລະ ກຈ຺ ໝາງ ກຼໃ ວກຍັ ກາຌກວຈກາ຃ຌຸ ຌະຑາຍ ຾ລະ ຓາຈຉະຊາຌ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬໄື ແຒ ຂ. ຑິ຅າລະຌາກາຌສະຽໜີຬຬກ ຫົື ລຍ຺ ລາໄ ຄ ເຍດຄັໄ ດືຌຏຌ຺ ກາຌກວຈສຬຍ຃ຌຸ ຌະຑາຍຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒ ຾ລະ ເຍດຄັໄ ດືຌກາຌກວຈສຬຍ຃ຌຸ ຌະຑາຍຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒ ຃. ຃ຓຸໄ ຃ຬຄ ຾ລະ ກວຈສຬຍຈາໄ ຌ຃ຸຌຌະຑາຍ ຾ລະ ຍລິຓາຈກຼໃ ວກຍັ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒ ຄ. ຌາເຆໄສິຈ ຾ລະ ຎະຉິຍຈັ ໜໄາ຋ໃ ີ ຬໃ ືຌ ຉາຓ຋ໃ ີ ແຈໄກາຌຈ຺ ແວໄເຌກຈ຺ ໝາງ (ຌາງກ຺ ລຈັ ຊະຓຌ຺ ຉ.ີ (2017). ຈາລຈັ ວາໃ ຈວໄ ງ຋ລຸ ະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬໄື ແຒ, ຓາຈຉາ 70) 21

(6) ຂະ຾ໜຄກາຌຽຄຌິ ເຌກາຌ຃ຓຸໄ ຃ຬຄຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬໄື ແຒ ຂະ຾ໜຄກາຌຽຄຌິ ຓສີ ຈິ ຾ລະ ໜາໄ ຋ໃ ີຈຄໃ ັ ຌ:ໄີ ກ. ຃ຌ຺ໄ ຃ວໄາ, ສໄາຄຌະ຿ງຍາງ ຾ລະ ກຈ຺ ໝາງ ກຼໃ ວກຍັ ຑາສີ-ຬາກຬຌ ຾ລະ ຑຌັ ຋ະຉາໃ ຄໂເຌກາຌຈາຽຌຌີ ຋ລຸ ະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬໄື ແຒ ຂ. ຎະສາຌສຓ຺ ຋ຍ຺ ກຍັ ຍຌັ ຈາຂະ຾ໜຄກາຌຉາໃ ຄໂ຋ໃ ີກຼໃ ວຂຬໄ ຄກຍັ ຋ລຸ ະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬໄື ແຒ ຃. ຌ າ ເຆໄສິ ຈ ຾ ລ ະ ຎ ະ ຉິຍ ຈັ ໜໄາ ຋ໃ ີ ຬໃ ືຌ ຉ າຓ ຋ໃ ີ ແຈໄກ າຌ ຈ຺ ແ ວໄເຌ ກ ຈ຺ ໝ າ ງ (ຌາງກ຺ ລຈັ ຊະຓຌ຺ ຉ.ີ (2017). ຈາລຈັ ວາໃ ຈວໄ ງ຋ລຸ ະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬໄື ແຒ, ຓາຈຉາ 71) (7) ຂະ຾ໜຄກາຌຑະລຄັ ຄາຌ ຾ລະ ຍໃ ຾ອໃ ເຌກາຌ຃ຓຸໄ ຃ຬຄ຋ລຸ ະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆືໄຬແຒ ຂະ຾ໜຄກາຌຑະລຄັ ຄາຌ ຾ລະ ຍໃ ຾ອໃ ຓສີ ິຈ ຾ລະ ໜາໄ ຋ໃ ີຈຄໃ ັ ຌ:ີໄ ກ. ຃ຌໄ຺ ຃ວາໄ , ສາໄ ຄຌະ຿ງຍາງ ຾ລະ ກຈ຺ ໝາງກຼໃ ວກຍັ ກາຌຏະລິຈ ຾ລະ ກາຌ ຎຄຸ ຾ຉຄໃ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬໄື ແຒຆວີ ະຑາຍ ຂ. ຎະສາຌສຓ຺ ຋ຍ຺ ກຍັ ຍຌັ ຈາຂະ຾ໜຄກາຌຉາໃ ຄໂ຋ໃ ີກຼໃ ວຂຬໄ ຄກຍັ ຋ລຸ ະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬໄື ແຒລາວ ຃. ຌາເຆໄສິຈ ຾ລະ ຎະຉິຍຈັ ໜໄາ຋ໃ ີ ຬໃ ືຌ ຉາຓ຋ໃ ີ ແຈໄກາຌຈ຺ ແວໄເຌກຈ຺ ໝາງ (ຌາງກ຺ ລຈັ ຊະຓຌ຺ ຉ.ີ (2017). ຈາລຈັ ວາໃ ຈວໄ ງ຋ລຸ ະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬໄື ແຒ, ຓາຈຉາ 72) (8) ຾ໜຄກາຌຬໃ ຌື ຾ລະ ຬຄ຺ ກາຌຎກ຺ ຃ຬຄ຋ຬໄ ຄຊໃ ຌິ . ຂະ຾ໜຄກາຌກຼໃ ວຂຬໄ ຄ, ຬຄ຺ ກາຌຎກ຺ ຃ຬຄ຋ໄຬຄຊໃ ຌິ ຓສີ ິຈ ຾ລະ ໜໄາ຋ໃ ີເຌກາຌສໃຄ຺ ຽສີຓ ສະໜຍັ ສະໜຌູ , ຃ຓຸໄ ຃ຬຄ, ຉິຈຉາຓ ຾ລະ ກວຈກາ ກາຌຈາຽຌຌີ ຋ລຸ ະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆໄຬື ແຒ ຿ຈງ ຎະສາຌສຓ຺ ຋ຍ຺ , ອວໃ ຓຓກື ຍັ ຂະ຾ໜຄກາຌຬຈຸ ສາຫະກາ ຾ລະ ກາຌ຃າໄ ຉາຓຑາລະຍຈ຺ ຍາຈ ຾ລະ ຂຬຍຽຂຈ຃ວາຓອຍັ ຏິຈຆຬຍຂຬຄຉຌ຺ (ຌາງກ຺ ລຈັ ຊະຓຌ຺ ຉີ. (2017). ຈາລຈັ ວາໃ ຈວໄ ງ຋ລຸ ະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬໄື ແຒ, ຓາຈຉາ 73) 2.2.5 ຍຌັ ຫາ຋ໃ ີຽກຈີ ຂໄຶຌກຼໃ ວກຍັ ກາຌ຃ຓຸໄ ຃ຬຄກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຂຬຄລຈັ ວິສາຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒລາວ ຍຌັ ຫາ຋ໃ ີຽກຈີ ຂຌຶໄ ກຼໃ ວກຍັ ກາຌ຃ຓຸໄ ຃ຬຄກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬໄື ແຒຂຬຄລຈັ ວສິ າຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒລາວ ຈາໄ ຌຌຉິ ິກາ ຽຫັຌວາໃ ງຄັ ຍໃ ຓຌີ ຉິ ິກາ ຾ລະ ລະຍຼຍກາຌແຈກໄ າຌຈ຺ ຆຈັ ຽ຅ຌ຅ໃ ຄຶ ຽອັຈເຫກໄ າຌ ຃ຸຓໄ ຃ຬຄຑາຫະຌະ, ຑະຌກັ ຄາຌກວຈກາ ຑຍ຺ ຃ວາຓຫງຸຄໄ ເຌກາຌ຃ຸຓໄ ຃ຬຄກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ , ລຈ຺ ຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຍໃ ແຈຓໄ າຈຉະຊາຌ ຽຉັກຌກິ ຂຬຄລຈ຺ ຍໃ ຓ຃ີ ວາຓອຍັ ຎະກຌັ ຋າຄລະຍຍ຺ ຋ໃ ສໃຄ຺ , ລະຍຍ຺ 22

ວາວ຅ໃ ຄຶ ຽອັຈເຫໄຓກີ າຌອໃວ຺ ຆໃ ຶຓຬຬກຉາຓຊະໜຌ຺ ຽອັຈເຫກໄ າຌສຌັ ຅ຬຌຑຍ຺ ຃ວາຓຫງຄຸໄ ງາກ, ຽກຈີ ຬຎຸ ະຉິຽຫຈຽຆັຌ ຎໄີຌ ລຈ຺ ຋ໃ ີຌາເຆຂໄ ຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຎັຌລຈ຺ ຋ໃ ີຽກໃ ຺າ຾ກສໃ ະຑາຍຂຬຄລຈ຺ ຍໃ ແຈຉໄ າຓ ຓາຈຉະຊາຌ ຾ລະ ຬີກດາໃ ຄຽຎັຌ຃ວາຓຏິຈຂຬຄຑະຌກັ ຄາຌຂຍັ ລຈ຺ ຋ໃ ີຬຈັ ຐາຍໃ ຾ໜຌໄ ຽອັຈເຫຌໄ າໄ ຓຌັ ອໃວ຺ ແຫົຽອັຈເຫຓໄ ຌີ າໄ ຓຌັ ຉກ຺ ຉາຓຍາຄຽສັໄຌ຋າຄ ຑະຌກັ ຄາຌຂຍັ ລຈ຺ ຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຂຬຄລຈັ ວິສາຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒລາວ ຋ໃ ີລກັ ຌາໄ ຓຌັ ຿ຈງ ຽ຅ຈຉະຌາຌຌັໄ ຾ຓຌໃ ຌກັ ຄາຌຂາຈລະຍຼຍ, ຂາຈ຅ຌັ ງາຍຌັ ຂຬຄກາຌຽຎັຌຑະຌກັ ຄາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຾ລະ ກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຍາຄຽສັໄຌ຋າຄງຄັ ຑຍ຺ ຃ວຓຫງຄຸໄ ງາກ ງຄັ ຍໃ ຬາຌວງ຃ວາຓສະຈວກ຿ຈງ ສະຽຑາະຽຂຈອາໃ ຄແກຆຬກຫໃ ົີກຽອັຈເຫຍໄ າຄ຃ຄັໄ ຑະຌກັ ຄາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒເຫລໄ ກູ ຃າໄ ຬາຈ຅ະ ຆາໄ ກວາໃ ຽວລາ຋ໃ ີກາຌຈ຺ ແວໄ ເຌກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຓ຃ີ ວາຓຫງຄຸໄ ງາກກວາໃ ກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ສິຌ຃າໄ ຽ຃ີຬຄ ຾ຫຄໄ ຎະຽຑຈຬໃ ຌື ຽຑາະກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆໃ ຬື ຽຎັຌກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຋າຈ຾ຫົວຊາໄ ຫາກວາໃ ກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ເຆໄ ຽວລາຈຌ຺ ຌາໄ ຓາັ ກໃ຅ະຓກີ າຌລະຽຫີງຬາງຽອັຈເຫຌໄ າໄ ຓຌັ ຫຸົຈລຄ຺ 2.2.6 ວ຋ິ ີ຾ກແໄ ຂຍຌັ ຫາ຋ໃ ີຽກຈີ ຂຌໄຶ ກຼໃ ວກຍັ ກຍັ ກາຌ຃ຓຸໄ ຃ຬຄກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒຂຬຄລຈັ ວິສາຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬໄື ແຒລາວ ວິ຋ີ຾ກແໄ ຂຍຌັ ຫາກາຌ຃ຓຸໄ ຃ຬຄກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆໄືຬແຒຂຬຄລຈັ ວິສາຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆໄືຬ ແຒລາວຓຈີ ຄໃ ັ ຌ:ໄີ ສຶກສາຬຍ຺ ອຓ຺ ເຫໄຑະຌກັ ຄາຌຍລິກາຌຂຍັ ລຈ຺ ຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຂຬຄລຈັ ວິສາຫະກຈິ ຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆືໄຬແຒລາວ ຓຬຍສິຌ຃ໄາເຫໄລູກ຃ໄາຉາຓ຅າຌວຌ຋ໃ ີ ລູກ຃ໄາສໃຄັ ຆືໄ, ຬຈັ ຆໃຬຄຫວໃາຄຂຬຄ ຑະຌກັ ຄາຌຂຍັ ລຈ຺ ຋ໃ ີ຅ະສວງ຿ຬກາຈລກັ ຌາໄ ຓຌັ ຈວໄ ງກາຌຎໃຼຌລະຍຍ຺ ກຫິ ວງຂຬຄລຈ຺ ຋ໃ ີຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ , ຾ຂຓໄ ຫຄວຈຉໃ ກາຌຎະຉິຍຈັ ລະຍຼຍວິເຌຉໃ ຑະຌກັ ຄາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒຂຬຄລຈັ ວສິ າຫະ ກຈິ ຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒລາວ ກຬໃ ຌ຋ໃ ີ ຅ະຬຬກລຈ຺ ຂຌ຺ ສໃ ຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ເຫໄ຾ກລໃ ູກ຃ໄາກໃ ຉໄຬຄກວຈກາສະຑາຍລຈ຺ ເຫໄດໃູເຌ ຓາຈຉະຊາຌ຋ໃ ີກາຌຈ຺ ແວ,ໄ ຉາຓກາຌສາຑາຈຂຬຄຫວ຺ ໜໄາຑະ຾ຌກຍລິກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຂຬຄລຈັ ວິ ສາຫະກຈິ ຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ເຌກລະຌຑີ ະຌກັ ຄາຌຂຍັ ລຈ຺ ຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຫາກຽອັຈເຫຌໄ າໄ ຓຌັ ຂຬຄລກູ ຃າໄ ຂາຈ ຿ຈງຍໃ ຽຉີຓຉາຓ຅າຌວຌ຋ໃ ີລກູ ຃າໄ ຆໄື ເຫໄລກູ ຃າໄ ຂຼຌ຅າຌວຌ຋ໃ ີຂາຈຌຌັໄ ເສເໃ ຍຍິຌສິຌ຃າໄ ຾ລວໄ ຋ຄັ ຍລສິ ຈັ ຅ະຉຈັ ຽຄຌິ ຽຈຬື ຌຂຬຄຑະຌກັ ຄາຌຉາຓຓຌູ ຃າໃ ຋ໃ ີຽສງຫາງ ຾ລະ ເຌກລະຌຑີ ະຌກັ ຄາຌຂຍັ ລຈ຺ ຓຽີ ຅ຈຉະຌາລກັ ຌາໄ ຓຌັ ຅ະຓຓີ າຈຉະກາຌເຫເໄ ຆ຾ໄ ຋ຌ຃ືຌ 2 ຽ຋ໃ ຺າຂຬຄຓຌູ ຃າໃ ຋ໃ ີຽສງຫາງຌຌັໄ ກລະຌອີ າໄ ງ຾ອຄຓກີ າຌລກັ ຌາໄ ຓຌັ ຽຎັຌ຅າຌວຌຫົາງເຫ຿ໄ ຅ະກາຌຽ຃ໃ ືຬຌແຫວ຿ຈງຆຍັ ຎໃຼຌຉາ຾ໜຄໃ ກາຌຽອັຈວຼກເຫແໄ ຎຎະຉິຍຈັ ໜາໄ ວຼກຬໃ ຌື ຫົື ຎຈ຺ ຬຬກ຅າກກາຌຽຎັຌຑະຌກັ ຄາຌຂຬຄລຈັ ວສິ າຫະ ກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬໄື ແຒລາວ 23

ຍຈ຺ ຋ີ 3 ວ຋ິ ີກາຌຈາຽຌຌີ ກາຌສກຶ ສາ 3.1 ວ຋ິ ີກາຌສກຶ ສາ ວິ຋ີກາຌສຶກສາຍຈ຺ ຿຃ຄກາຌ຅ຍ຺ ຆຌັໄ ຫວ຺ ຂໄ “ກາຌ຃ຓຸໄ ຃ຬຄກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆືຬໄ ແຒຂຬຄ ລຈັ ວິສາຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆໄືຬແຒລາວ” ຏໄສູ ຶກສາແຈຌໄ າເຆວໄ ິ຋ີກາຌ຃ຌ຺ໄ ຃ວາໄ ຋າຄຈາໄ ຌ຃ຸຌຌະຑາຍ ຾ລະ ຎະລິຓາຌ. ສາລຍັ ຋າຄຈາໄ ຌ຃ຌຸ ຌະຑາຍ຾ຓຌໃ ແຈອໄ ິຍ຿ອຓຂຓໄ ຌູ ຅າກຽຬກະສາຌ຋ໃ ີກຼໃ ວຂຬໄ ຄ ຽຎັຌຉຌໄ຺ ຾ຓຌໃ ຋ິຈສະຈ,ີ ຽຬກະສາຌ຾ຌວ຋າຄຂຬຄຑກັ , ກຈ຺ ໝາງຂຬຄລຈັ ຾ລະ ຎືໄຓຉາລາອຼຌ ຑຬໄ ຓ຋ຄັ ສາຑາຈຏໄ຋ູ ໃ ີຽອັຈວຼກຉວ຺ ຅ຄິ ກຼໃ ວກຍັ ຬາຆະງາກາ຋າຄຈາໄ ຌຽສຈຊະກຈິ ຽຑໃ ືຬສຬຍຊາຓ ຋ຈັ ສະຌະ຃ວາຓ຃ິຈຽຫັຌຂຬຄຏເໄູ ຫສໄ າຑາຈຽຑໃ ືຬຎະກຬຍເສກໃ າຌ຃ຌໄ຺ ຃ວາໄ ຽຑໃ ືຬຬະ຋ິຍາງ ຾ລະ ວິຽ຃າະ. ສວໃ ຌກາຌສຶກສາ຾ຍຍຎະລິຓາຌຌຌັໄ ຏສໄູ ຶກສາ຅ະແຈ຾ໄ ຅ກດາງ຾ຍຍສຬຍຊາຓ຅າກກຓຸໃ ຉວ຺ ດໃາຄ ຽຑໃ ືຬຌາຽຬ຺າຏຌ຺ ຂຬຄກາຌຉຬຍ຾ຍຍສຬຍຊາຓຓາວິຽ຃າະ຾ລວໄ ຬະ຋ິຍາງຏຌ຺ ຽຑໃ ືຬຽຎັຌ ກາຌສະໜຍັ ສະໜຌູ ກາຌ຃ຌ຺ໄ ຃ວາໄ ຾ຍຍ຃ຌຸ ຌະຑາຍ 3.2 ຎະຆາກຬຌ ຎະຆາກຬຌ຋ໃ ີຌາຓາສຶກສາເຌ຃ຄັໄ ຌ຾ໄີ ຓຌໃ ຑະຌກັ ຄາຌ, ວິຆາກາຌຉາໃ ຄໂ ຾ລະ ຑະຌກັ ຄາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬໄື ແຒ ຋ໃ ີສຄັ ກຈັ ດໃເູ ຌ ລຈັ ວິສາຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆໄືຬແຒລາວ,ຑະຌກັ ຄາຌວິຆາກາຌກະຆວຄ ຬຈຸ ສາຫະກາ ຾ລະ ກາຌ຃າໄ , ຑະຌກັ ຄາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒລາວຂຬຄລຈັ ວສິ າຫະກຈິ 3.3 ກຓຸໃ ຉວ຺ ດາໃ ຄ ກຓຸໃ ຉວ຺ ດໃາຄ຋ໃ ີຌາຓາສຶກສາ຾ຓຌໃ ແຈຽໄ ລືຬກຽຬ຺າສະຽຑາະກຓຸໃ ຍກຸ ຃ຌ຺ ຋ໃ ີຓຎີ ະສຍ຺ ກາຌເຌກາຌ ຽອັຈວຼກ ຾ຉໃ 2 ຎີຂຌຶໄ ແຎ ຾ລະ ຍກຸ ຃ຌ຺ ຋ໃ ີຽຫັຌວາໃ ຓ຃ີ ວາຓກຼໃ ວຂຬໄ ຄກຍັ ຽລໃ ືຬຄ຋ໃ ີກາລຄັ ສຶກສາຆໃ ຶຄ ຾ຍຄໃ ຬຬກຽຎັຌກຓຸໃ ຈຄໃ ັ ຌ:ໄີ 1) ຑະຌກັ ຄາຌລຈັ ວສິ າຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒລາວ ຅າຌວຌ 20 ຋າໃ ຌ . 2) ຑະຌກັ ຄາຌວິຆາກາຌກະຆວຄຬຈຸ ສາຫະກາ ຾ລະ ກາຌ຃າໄ , ກຓ຺ ຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຅າຌວຌ 15 ຋າໃ ຌ 3) ຑະຌກັ ຄາຌຂຌ຺ ສໃ ຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆໄືຬແຒລາວ ຂຬຄລຈັ ວິສາຫະກິຈ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆືໄຬແຒລາວ ຅າຌວຌ 15 ຋າໃ ຌ 24

ຆໃ ຄຶ ສຬຍຊາຓລວຓ຋ຄັ ໝຈ຺ ຽຎັຌ 50 ສະຍຍັ ຌຬກ຅າກຌຌັໄ ງຄັ ແຈສໄ າຑາຈຏກໄູ ຼໃ ວຂຬໄ ຄ຋ໃ ີລຈັ ວິ ສາຫະກຈິ ຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒລາວ 2 ຋າໃ ຌ ຫວ຺ ໜາໄ ຑະ຾ຌກຍລິກາຌ, ຫວ຺ ໜາໄ ຑະ຾ຌກ຅ຈັ ຉຄັໄ . 3.4 ຽ຃ໃ ຬື ຄຓ຋ື ໃ ີເຆຽໄ ຂໄ຺າເຌກາຌສກຶ ສາ ສາລຍັ ຽ຃ໃ ືຬຄຓ຋ື ີເຆຽໄ ຂໄ຺າເຌກາຌຽກຍັ ກາຂຓໄ ຌູ ຃ຄັໄ ຌ຾ໄີ ຓຌໃ ເຆ຾ໄ ຍຍສຬຍຊາຓ, ຾ຍຍສາຑາຈ ຋ໃ ີຓ຿ີ ຃ຄສາໄ ຄ ຾ລະ ເຆຬໄ ຎຸ ະກຬຌຬໃ ຌື ໂຬີກຽຆໃ ັຌ ຍກິ , ຎໄືຓ, ຃ຬຓຑິວຽຉີ, ຎິໄຌຽຉີໄ, ຽ຅ງໄ ຽຬ 4 ຽ຃ໃ ຬື ຄຍຌັ ຋ຶກ ຾ລະ ຬຌິ ຽຉຽີ ຌຈັ ຉາໃ ຄໂ. 3.5 ກາຌຽກຍັ ຾ລະ ອວຍອວຓຂຓໄ ຌູ ວິ຋ີຽກຍັ ກາຂຓໄ ຌູ ຾ຓຌໃ ຆຬກອູໄ ຾ລະ ອິຍ຿ອຓຽຬ຺າຽຬກະສາຌຉາໃ ຄໂ຋ໃ ີກຼໃ ວຂຬໄ ຄກຍັ ຽລໃ ືຬຄ ກາຌ຃ຓຸໄ ຃ຬຄກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆໄືຬແຒຂຬຄລຈັ ວິສາຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆໄືຬແຒລາວ ຿ຈງສະຽຑາະ ຾ຓຌໃ ກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆືໄຬແຒຂຬຄລຈັ ວິສາຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆໄືຬແຒລາວ ຆໃ ຶຄແຈ຾ໄ ກຍໃ ຌັ ຈາຌຉິ ິກາ ຉາໃ ຄໂຽຆໃ ັຌ ຽຬກະສາຌກຼໃ ວກຍັ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒ, ກຈ຺ ໝາງ, ຈາລຈັ , ຂຉໄ ກ຺ ລຄ຺ , ຎືໄຓ຃ຓູໃ ຆື ໃ ຄຶ ຏສໄູ ຶກສາ ແຈລໄ ຄ຺ ຽກຍັ ກາຂຓໄ ຌູ ຈວໄ ງຉຌ຺ ຽຬຄ 3.6 ກາຌວຽິ ຃າະຂຓໄ ຌູ ກາຌວິຽ຃າະຂຓໄ ຌູ ຾ຓຌໃ ຬີຄເສ຅ໃ ຈຸ ຎະສຄ຺ ຾ລະ ສຓ຺ ຓຈຸ ຉິຊາຌ຋ໃ ີຉຄັໄ ແວໄ ຅າກຌຌັໄ ຅ະຬີຄເສໃ ຌະ຿ງຍາງຫົກັ ກາຌ຋ໃ ີກຼໃ ວຂຬໄ ຄ ຾ລະ ຬີຄເສຂໃ ໄຓຌູ ຋ໃ ີແຈ຅ໄ າກ຾ຍຍສຬຍຊາຓຌຌັໄ ຅ະ຃ິຈແລຽໃ ຎັຌ ຅າຌວຌ ຾ລະ ສວໃ ຌອຬໄ ງຉໃ 1 ຃າຊາຓ ສາລຍັ ຂຓໄ ຌູ ຋ໃ ີແຈຓໄ າ຅າກ຾ຍຍສາຑາຈ຾ຓຌໃ ຅ະສຄັ ລວຓ ຽຎັຌໝວຈ຃າ຃ຈິ ຽຫັຌ. ຑາງຫົຄັ ຋ໃ ີແຈຽໄ ກຍັ ກາຂຓໄ ຌູ ສາຽລັຈ຾ລວໄ ກໃ຅ະແຈ຋ໄ າກາຌກວຈກາ຃ືຌ຃ວາຓ ຊກື ຉຬໄ ຄຂຬຄຂຓໄ ຌູ ຽຫໃ ຺ົາຌຌັໄ ຿ຈງ຃ຈັ ຽລືຬກຽຬ຺າຎະຽຈັຌ຋ໃ ີສາ຃ຌັ ຽຑໃ ືຬຌາຓາວິຽ຃າະ ຾ລະ ຎະຽຓຌີ ຏຌ຺ ຂຬຄກາຌ຃ຌໄ຺ ຃ວໄ າ ຽຑໃ ືຬຬະ຋ິຍາງຽຎັຌກາຌສະຽໜີ ຫົື ຾ຍໃຄ຃ວາຓ຃ິຈຽຫັຌຉາໃ ຄໂ ຋ໃ ີຽຎັຌ ຎະ຿ຫງຈ ຾ລະ ຽຎັຌ຾ຌວ຋າຄເຌກາຌ຅ຈັ ຉຄັໄ ຎະຉິຍຈັ ຑຬໄ ຓ຋ຄັ ສຓ຺ ຋ຼຍກຍັ ຂສໄ ຓ຺ ຓຈຸ ຉິຊາຌ຋ໃ ີຉຄັໄ ແວ.ໄ 25

ຍຈ຺ ຋ີ 4 ຏຌ຺ ຂຬຄກາຌວຽິ ຃າະຂຓໄ ຌູ ຾ລະ ກາຌຬະ຋ິຍາງ ຑາງຫົຄັ ຋ໃ ີສກຶ ສາຍຌັ ຈາຌຉິ ກິ າ ຾ລະ ຫົກັ ກາຌຉາໃ ຄໂ຾ລວໄ ຑວກຂາໄ ຑະຽ຅າໄ຺ ຾ຓຌໃ ຅ະແຈ຋ໄ າ ກາຌວຽິ ຃າະຂຓໄ ຌູ ຋ໃ ີແຈຓໄ າ຅າກກາຌຉຬຍ຾ຍຍສຬຍຊາຓ ຾ລະ ຾ຍຍສາຑາຈຍຌັ ຈາກຓຸໃ ຽຎ຺ໄາໝາງ ຆໃ ຶຄກາຌວິຽ຃າະຂຓໄ ຌູ ຋ໃ ີແຈຓໄ າ຅າກຉຬຍ຾ຍຍສຬຍຊາຓຌຌັໄ ຅ະ຃ິຈແລຽໃ ຎັຌ຅າຌວຌ ຾ລະ ສວໃ ຌ ອຬໄ ງຉໃ ໜໃ ຶຄ຃າຊາຓ, ສາລຍັ ຂຓໄ ຌູ ຋ໃ ີແຈຓໄ າ຅າກ຾ຍຍສາຑາຈ຾ຓຌໃ ຅ະສຄັ ລວຓຽຎັຌ ໝວຈ຃າ຃ຈິ ຽຫັຌກຬໃ ຌ຋ໃ ີ຅ະຌາຂຓໄ ຌູ ຈຄໃ ັ ກາໃ ວຌຌັໄ ຓາວຽິ ຃າະຽຑໃ ືຬຽຎັຌກາຌຆຬກຫາຏຌ຺ ຂຬຄກາຌສກຶ ສາຈຄໃ ັ ລຓຸໃ ຌ:ໄີ 4.1 ກາຌລາງຄາຌຏຌ຺ ຂຬຄກາຌສກຶ ສາ 4.1.1 ຂຓໄ ຌູ ຋ໃວ຺ ແຎຂຬຄຏຉໄູ ຬຍ຾ຍຍສຬຍຊາຓ ຉາຉະລາຄ຋ີ 1 ຽຑຈຂຬຄຏຉໄູ ຬຍ຾ຍຍສຬຍຊາຓ ຽຑຈ ຅າຌວຌ (຃ຌ຺ ) ສວໃ ຌອຬໄ ງ (%) ຆາງ 28 56 ງຄິ 22 44 ລວຓ 50 100 ຅າກຉາຉາລາຄ຋ີ 1: ຽຫັຌວາໃ ຏຉໄູ ຬຍ຾ຍຍສຬຍຊາຓ຋ຄັ ໝຈ຺ 50 ຃ຌ຺ ສວໃ ຌເຫງ຾ໃ ຓຌໃ ຽຑຈຆາງ຅າຌວຌ 28 ຃ຌ຺ ຃ິຈຽຎັຌ 56 ສວໃ ຌອຬໄ ງ຾ລະ ຽຑຈງິຄ 22 ຃ຌ຺ ຃ິຈຽຎັຌ 44 ສວໃ ຌ ອຬໄ ງ ຉາຉະລາຄ຋ີ 2 ຬາງຂຸ ຬຄຏຉໄູ ຬຍ຾ຍຍສຬຍຊາຓ ຬາງຸ ຅າຌວຌ (຃ຌ຺ ) ສວໃ ຌອຬໄ ງ (%) 22-30 15 30 31-40 20 40 41-50 11 22 4 8 50 ຎີຂຌຶໄ ແຎ 50 100 ລວຓ 26

຅າກຉາຉະລາຄ຋ີ 2 ຑຍ຺ ວາໃ ຏຉໄູ ຬຍ຾ຍຍສຬຍຊາຓສວໃ ຌຫົາງ຾ຓຌໃ 31 – 40 ຎີ ຽຎັຌ຅າ ຌວຌ 20 ຃ຌ຺ ຃ຈິ ຽຎັຌ 40 ສວໃ ຌອຬໄ ງ , ອຬຄລຄ຺ ຓາ຾ຓຌໃ 22-30 ຎີ ຽຎັຌ຅າຌວຌ 15 ຃ຌ຺ ຃ິຈ ຽຎັຌ 30 ສວໃ ຌອຬໄ ງ , ຬາງຸ຾ຉໃ 41-50 ຎີ ຽຎັຌ຅າຌວຌ 11 ຃ຌ຺ ຃ິຈຽຎັຌ 22 ສວໃ ຌອຬໄ ງ ຬາງຸ 50 ຎີຂຌຶໄ ແຎ ຽຎັຌ຅າຌວຌ 4 ຃ຌ຺ ຃ຈິ ຽຎັຌ 8 ສວໃ ຌອຬໄ ງ ຉາຉະລາຄ ຋ີ 3 ລະຈຍັ ກາຌສກຶ ສາຂຬຄຏຉໄູ ຬຍ຾ຍຍສຬຍຊາຓ ລະຈຍັ ກາຌສກຶ ສາ ຅າຌວຌ (຃ຌ຺ ) ສວໃ ຌອຬໄ ງ (%) ຆຌັໄ ຉຌໄ຺ 5 10 ຆຌັໄ ກາຄ 6 12 ຆຌັໄ ສຄູ 10 20 ຎະລິຌງາຉີ 21 42 ຎະລິຌງາ຿຋ 8 16 ລວຓ 50 100 ຅າກຉາຉະລາຄ ຋ີ 3 ຅າຌວຌຏຉໄູ ຬຍ຾ຍຍສຬຍຊາຓ຋ຄັ ໝຈ຺ 50 ຃ຌ຺ , ສວໃ ຌຫົາງ຾ຓຌໃ ລະຈຍັ ກາຌສຶກສາຎະລິຌງາຉີ ຓ຅ີ າຌວຌ 21 ຃ຌ຺ ຃ຈິ ຽຎັຌ 42 ສວໃ ຌອຬໄ ງ, ລະຈຍັ ກາຌສຶກສາ ຆຌັໄ ສຄູ ຓ຅ີ າຌວຌ 10 ຃ຌ຺ ຃ິຈຽຎັຌ 20 ສວໃ ຌອຬໄ ງ, ລະຈຍັ ກາຌສຶກສາ ຎະລິຌງາ຿຋ ຓ຅ີ າ ຌວຌ 8 ຃ຌ຺ ຃ິຈຽຎັຌ຅າ 16 ສວໃ ຌອຬໄ ງ, ຅າຌວຌລະຈຍັ ກາຌສຶກສາ ຆຌັໄ ກາຄ ຅າຌວຌ 6 ຃ຌ຺ ຃ຈິ ຽຎັຌ 12 ສວໃ ຌອຬໄ ງ, ລະຈຍັ ກາຌສກຶ ສາຆຌັໄ ຉຌ຺ໄ ຓ຅ີ າຌວຌ 5 ຃ຌ຺ ຃ຈິ ຽຎັຌ 10 ສວໃ ຌອຬໄ ງ ຉາຉະລາຄ຋ີ 4 ຎະສຍ຺ ກາຌເຌກາຌຽອັຈວຼກຏຉໄູ ຬຍ຾ຍຍສຬຍຊາຓ ຎະສຍ຺ ກາຌເຌກາຌຽອັຈວຼກ ຅າຌວຌ (຃ຌ຺ ) ສວໃ ຌອຬໄ ງ (%) 1 - 5 ຎີ 18 36 5 - 10 ຎີ 13 26 10 ຎີ ຂຌຶໄ ແຎ 19 38 ລວຓ 50 100 ຅າກຉາຉະລາຄ ຋ີ 4 ຅າຌວຌຏຉໄູ ຬຍ຾ຍຍສຬຍຊາຓ຋ຄັ ໝຈ຺ 50 ຃ຌ຺ , ສວໃ ຌຫົາງ຾ຓຌໃ ຬາງກຸ າຌຽອັຈວຼກ 10 ຎີ ຂຌຶໄ ຓ຅ີ າຌວຌ 19 ຃ຌ຺ ຃ຈິ ຽຎັຌ 38 ສວໃ ຌອຬໄ ງ, ຬາງກຸ າຌຽອັຈວຼກ 1-5 ຎີ ຓ຅ີ າຌວຌ 18 ຃ຌ຺ ຃ຈິ ຽຎັຌ 36 ສວໃ ຌອຬໄ ງ, ຬາງກຸ າຌຽອັຈວຼກ 5-10 ຎີ ຓ຅ີ າຌວຌ 13 ຃ຌ຺ ກວຓຽຬ຺າ 26 ສວໃ ຌອຬໄ ງ. 27

ຉາຉະລາຄ຋ີ 5 ຍຬໃ ຌຎະ຅າກາຌຂຬຄຏຉໄູ ຬຍ຾ຍຍສຬຍຊາຓ ຍຬໃ ຌຎະ຅າກາຌ ຅າຌວຌ (຃ຌ຺ ) ສວໃ ຌອຬໄ ງ (%) ກະຆວຄຬຈຸ ສາຫະກາ ຾ລະ ກາຌ຃າໄ 15 30 ລຈັ ວສິ າຫະກຈິ ຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬໄື ແຒລາວ 15 30 ລຈັ ວສິ າຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒລາວ 20 40 ລວຓ 50 100 ຅າກຉາຉະລາຄ຋ີ 5 ຅າຌວຌຏໄຉູ ຬຍ຾ຍຍສຬຍຊາຓ ຋ຄັ ໝຈ຺ 50 ຃ຌ຺ , ຽຫັຌແຈວໄ ໃາ ຑະຌກັ ຄາຌສຄັ ກຈັ ລຈັ ວິສາຫະກິຈຌາໄ ຓຌັ ຽຆໄືຬແຒລາວ ຓ຅ີ າຌວຌ 20 ຃ຌ຺ ຃ິຈຽຎັຌ 40 ສວໃ ຌ ອຬໄ ງ, ຑະຌກັ ຄາຌສຄັ ກຈັ ລຈັ ວສິ າຫະກຈິ ຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬໄື ແຒລາວ ຓ຅ີ າຌວຌ 15 ຃ຌ຺ ຃ິຈຽຎັຌ 30 ສວໃ ຌອຬໄ ງ, ຑະຌກັ ຄາຌສຄັ ກຈັ ກະຆວຄ ຬຈຸ ສາຫະກາ ຾ລະ ກາຌ຃າໄ ຓ຅ີ າຌວຌ 15 ຃ຌ຺ ຃ຈິ ຽຎັຌ 30 ສວໃ ຌອຬໄ ງ. ຉາຉະລາຄ຋ີ 6 ຅າ຾ຌກຉາ຾ໜຄໃ ຏຉໄູ ຬຍ຾ຍຍສຬຍຊາຓ ຉາ຾ໜຄໃ ຅າຌວຌ (຃ຌ຺ ) ສວໃ ຌອຬໄ ງ (%) ຫວ຺ ໜາໄ ຫຬໄ ຄກາຌ 2 4 ອຬຄຫວ຺ ໜາໄ ຫຬໄ ຄກາຌ 3 6 ຫວ຺ ໜາໄ ຑະ຾ຌກ 5 10 5 10 ອຬຄຫວ຺ ໜາໄ ຑະ຾ຌກ 7 14 ຫວ຺ ໜາໄ ໜວໃ ງຄາຌ ລຈັ ຊະກຬຌວຆິ າກາຌ 28 56 ລວຓ 50 100 ຅າກຉາຉະລາຄ຋ີ 6 ຅າຌວຌຏໄູຉຬຍ຾ຍຍສຬຍຊາຓ຋ຄັ ໝຈ຺ 50 ຃ຌ຺ ຽຫັ ຌແຈໄວໃາ ຑະຌກັ ຄາຌລຈັ ຊະກຬຌວິຆາກາຌ ຓ຅ີ າຌວຌ 28 ຃ຌ຺ ຃ິຈຽຎັຌ 56 ສວໃ ຌອຬໄ ງ, ຉາ຾ໜຄໃ ຫວ຺ ໜາໄ ໜວໃ ງຄາຌຓ຅ີ າຌວຌ 7 ຃ຌ຺ ຃ຈິ ຽຎັຌ 14 ສວໃ ຌອຬໄ ງ, ຫວ຺ ໜາໄ ຑະ຾ຌກຓ຅ີ າຌວຌ 5 ຃ຌ຺ ຃ິຈຽຎັຌ 10 ສວໃ ຌອຬໄ ງ, ອຬຄຫວ຺ ໜໄາຑະ຾ຌກ ຓ຅ີ າຌວຌ 5 ຃ຌ຺ ຃ຈິ ຽຎັຌ 10 ສວໃ ຌອຬໄ ງ, ອຬຄຫວ຺ ໜາໄ ຫຬໄ ຄກາຌ ຓ຅ີ າຌວຌ 3 ຃ຌ຺ ຃ຈິ ຽຎັຌ 6 ສວໃ ຌອຬໄ ງ, ຫວ຺ ຫຬໄ ຄກາຌ ຓ຅ີ າຌວຌ 2 ຃ຌ຺ ຃ຈິ ຽຎັຌ 4 ສວໃ ຌອຬໄ ງ. 4.1.2 ຋ຈັ ສະຌະຂຬຄຏຉໄູ ຬຍ຾ຍຍສຬຍຊາຓຉໃ ກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆໄືຬແຒຂຬຄລຈັ ວິສາຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒລາວ ຉາຉະລາຄ຋ີ 7 ກຈ຺ ໝາງ, ລະຍຼຍກາຌ ຾ລະ ຓາຈຉະກາຌກຼໃ ວກຍັ ກາຌ຃ຓຸໄ ຃ຬຄກາຌ ຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒຂຬຄລຈັ ວສິ າຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬໄື ແຒລາວ 28

ລະຈຍັ ຃ວາຓ຃ຈິ ຽຫັຌ ຅າຌວຌ (຃ຌ຺ ) ສວໃ ຌອຬໄ ງ (%) ຫົາງ຋ໃ ີສຈຸ 7 14 ຫົາງ 32 64 ຎາຌກາຄ 11 22 ລວຓ 50 100 ຅າກຉາຉະລາຄ຋ີ 7 ຽຫັຌວາໃ ຏໄຉູ ຬຍ຾ຍຍສຬຍຊາຓກຼໃ ວກຍັ ກຈ຺ ໝາງ, ລະຍຼຍກາຌ ຾ລະ ຓາຈຉະກາຌກຼໃ ວກຍັ ກາຌ຃ຓຸໄ ຃ຬຄກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒຂຬຄລຈັ ວິສາຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒລາວ ສວໃ ຌເຫງຽໃ ຫັຌວາໃ ເຫ຃ໄ ວາຓສາ຃ຌັ ເຌລະຈຍັ ຫົາງຓ຅ີ າຌວຌ 32 ຃ຌ຺ ຃ິຈຽຎັຌ 64 ສວໃ ຌ ອຬໄ ງ, ລະຈຍັ ຎາຌກາຄ ຓ຅ີ າຌວຌ 11 ຃ຌ຺ ຃ິຈຽຎັຌ 22 ສວໃ ຌອຬໄ ງ, ລະຈຍັ ຫົາງ຋ໃ ີສຈຸ ຓ຅ີ າ ຌວຌ 7 ຃ຌ຺ ຃ຈິ ຽຎັຌ 14 ສວໃ ຌອຬໄ ງ. ຉາຉະລາຄ຋ີ 8 ກາຌ຿຃ສະຌາຽຏີງ຾ຏໃຌະ຿ງຍາງ, ກຈ຺ ໝາງ, ກຼໃ ວກຍັ ວຼກຄາຌກາຌ ຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒຂຬຄລຈັ ວສິ າຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬໄື ແຒລາວ ລະຈຍັ ຃ວາຓ຃ຈິ ຽຫັຌ ຅າຌວຌ(຃ຌ຺ ) ສວໃ ຌອຬໄ ງ (%) ຫົາງ຋ໃ ີສຈຸ 3 6 ຫົາງ 24 48 ຎາຌກາຄ 18 36 ຅າກຉາຉະລາຄ຋ໃ ີ 8 ກາຌ຿຃ສະຌາຽຏີງ຾ຏຌໃ ະ຿ງຍາງ, ກຈ຺ ໝາງ, ກຼໃ ວກຍັ ວຼກຄາຌ ກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆືໄຬແຒຂຬຄລຈັ ວິສາຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆືໄຬແຒລາວ ຅າກ຾ຍຍສຬຍຊາຓ຋ຄັ ໝຈ຺ ຓ຅ີ າຌວຌ 50 ຃ຌ຺ ສວໃ ຌເຫງຽໃ ຫັຌວາໃ ເຫໄ຃ວາຓສາ຃ຌັ ເຌລະຈຍັ ຫົາງ຿ຈງຓ຅ີ າຌວຌ 24 ຃ຌ຺ ຃ິຈຽຎັຌ 48 ສວໃ ຌອຬໄ ງ, ລະຈຍັ ກາຄຓ຅ີ າຌວຌ 18 ຃ຌ຺ ຃ິຈຽຎັຌ 36 ສວໃ ຌອຬໄ ງ, ລະຈຍັ ໜໄຬງ ຓ຅ີ າຌວຌ 5 ຃ຌ຺ ຃ຈິ ຽຎັຌ 10 ສວໃ ຌອຬໄ ງ, ລະຈຍັ ຫົາງ຋ໃ ີສຈຸ ຓີ 3 ຃ຌ຺ ຃ຈິ ຽຎັຌ 6 ສວໃ ຌອຬໄ ງ. ຉາຉະລາຄ຋ີ 9 ກາຌຉິຈຉາຓກາຌຎະຉິຍຈັ ລະຍຼຍກຈ຺ ໝາງ, ກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒ ຂຬຄລຈັ ວສິ າຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒລາວ ລະຈຍັ ຃ວາຓ຃ຈິ ຽຫັຌ ຅າຌວຌ (຃ຌ຺ ) ສວໃ ຌອຬໄ ງ (%) ຫົາງ຋ໃ ີສຈຸ 9 18 ຫົາງ 21 42 ຎາຌກາຄ 20 40 ລວຓ 50 100 29

຅າກຉາຉະລາຄ຋ີ 9 ກາຌຉຈິ ຉາຓກາຌຎະຉິຍຈັ ລະຍຼຍກຈ຺ ໝາງ, ກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆໄືຬ ແຒຂຬຄລຈັ ວິສາຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬໄື ແຒລາວ ຅າກ຾ຍຍສຬຍຊາຓ຋ຄັ ໝຈ຺ 50 ຃ຌ຺ ສວໃ ງເຫງຽໃ ຫັຌ ວາໃ ເຫໄ຃ວາຓສາ຃ຌັ ລະຈຍັ ຫົາງ຿ຈງຓ຅ີ າຌວຌ 21 ຃ຌ຺ ຃ິຈຽຎັຌ 42 ສວໃ ຌອຬໄ ງ, ລະຈຍັ ຎາຌ ກາຄຓ຅ີ າຌວຌ 20 ຃ຌ຺ ຃ິຈຽຎັຌ 40 ສວໃ ຌອຬໄ ງ, ລະຈຍັ ຫົາງ຋ໃ ີສຈຸ ຓ຅ີ າຌວຌ 9 ຃ຌ຺ ຃ິຈຽຎັຌ 18 ສວໃ ຌອຬໄ ງ ຉາຉະລາຄ຋ີ 10 ກາຌຉິຈຉາຓ, ກວຈກາ, ສະກຈັ ກຌັໄ ກາຌ຃ຓຸໄ ຃ຬຄກາຌຉກ຺ ຽອງໃ ຽສງ ຫາງ ຂຬຄກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຂຬຄລຈັ ວສິ າຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒລາວ ລະຈຍັ ຃ວາຓ຃ຈິ ຽຫັຌ ຅າຌວຌ (຃ຌ຺ ) ສວໃ ຌອຬໄ ງ (%) ຫົາງ຋ໃ ີສຈຸ 4 8 ຫົາງ 18 36 ກາຄ 22 44 ໜຬໄ ງ 5 10 ລວຓ 50 100 ຉາຉະລາຄ຋ີ 10 ກາຌຉິຈຉາຓ, ກວຈກາ, ສະກຈັ ກຌັໄ ກາຌ຃ຓຸໄ ຃ຬຄກາຌຉກ຺ ຽອງໃ ຽສງ ຫາງ ຂຬຄກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຂຬຄລຈັ ວິສາຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬໄື ແຒລາວ ຅າກຏຉໄູ ຬຍ຾ຍຍສຬຍຊາຓ ຋ຄັ ໝຈ຺ 50 ຃ຌ຺ ສວໃ ຌເຫງເໃ ຫ຃ໄ ວາຓສາ຃ຌັ ເຌລະຈຍັ ຎາຌກາຄ຿ຈງຓ຅ີ າຌວຌ 22 ຃ຌ຺ ຃ິຈຽຎັຌ 44 ສວໃ ຌອຬໄ ງ, ລະຈຍັ ຫົາງຓ຅ີ າຌວຌ 18 ຃ຌ຺ ຃ິຈຽຎັຌ 36 ສວໃ ຌອຬໄ ງ, ລະຈຍັ ໜຬໄ ງຓ຅ີ າຌວຌ 5 ຃ຌ຺ ຃ຈິ ຽຎັຌ 10 ສວໃ ຌອຬໄ ງ, ລະຈຍັ ຫົາງ຋ໃ ີສຈຸ ຓ຅ີ າຌວຌ 4 ຃ຌ຺ ຃ຈິ ຽຎັຌ 8 ສວໃ ຌອຬໄ ງ ຉາຉະລາຄ຋ີ 11 ກາຌສະຫຸົຍຏຌ຺ ຂຬຄກາຌ຃ຓຸໄ ຃ຬຄກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬໄື ແຒຂຬຄລຈັ ວິ ສາຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒລາວຽຑໃ ືຬລາງຄາຌເຫກໄ ຍັ ກະຆວຄຬຈຸ ສະຫະກາ ຾ລະ ກາຌ຃າໄ . ລະຈຍັ ຃ວາຓ຃ຈິ ຽຫັຌ ຅າຌວຌ຃ຌ຺ ສວໃ ຌອຬໄ ງ ຫົາງ຋ໃ ີສຈຸ 7 14 ຫົາງ 28 56 ຎາຌກາຄ 15 30 ລວຓ 50 100 ຅າກຉາຉະລາຄ຋ີ 11 ກາຌສະຫຸົຍຏຌ຺ ຂຬຄກາຌ຃ຓຸໄ ຃ຬຄກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒຂຬຄ ລຈັ ວສິ າຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬໄື ແຒລາວຽຑໃ ືຬລາງຄາຌເຫກໄ ຍັ ກະຆວຄຬຈຸ ສະຫະກາ ຾ລະ ກາຌ຃າໄ ຅າກ ຾ຍຍສຬຍຊາຓ຋ຄັ ໝຈ຺ 50 ຃ຌ຺ ສວໃ ຌເຫງຽໃ ຫັຌວາໃ ເຫ຃ໄ ວາຓສາ຃ຌັ ລະຈຍັ ຫົາງ຿ຈງຓ຅ີ າຌວຌ 28 ຃ຌ຺ ຃ຈິ ຽຎັຌ 56 ສວໃ ຌອຬໄ ງ, ລະຈຍັ ຎາຌກາຄຓ຅ີ າຌວຌ 15 ຃ຌ຺ ຃ິຈຽຎັຌ 30 ສວໃ ຌອຬໄ ງລະຈຍັ ຫົາງ຋ໃ ີສຈຸ ຓ຅ີ າຌວຌ 7 ຃ຌ຺ ຃ຈິ ຽຎັຌ 14 ສວໃ ຌອຬໄ ງ. 30

ຉາຉະລາຄ຋ີ 12 ກາຌຑວ຺ ຑຌັ ຾ລະ ຎະສາຌສຍ຺ ຋ຍ຺ ກຍັ ຑາກສວໃ ຌ຋ໃ ີກຼໃ ວຂຬໄ ຄດໃສູ ຌູ ກາຄ ຾ລະ ຋ຬໄ ຄຊໃ ຌິ ຽຑໃ ືຬ຅ຈັ ຉຄັໄ ຎະຉຍິ ຈັ ສຈິ , ໜາໄ ຋ໃ ີວຼກຄາຌກາຌ຃ຓຸໄ ຃ຬຄກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຂຬຄລຈັ ວິ ສາຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬໄື ແຒລາວ ລະຈຍັ ຃ວາຓ຃ຈິ ຽຫັຌ ຅າຌວຌ຃ຌ຺ ສວໃ ຌອຬໄ ງ ຫົາງ຋ໃ ີສຈຸ 5 10 ຫົາງ 30 60 ຎາຌກາຄ 15 30 ລວຓ 50 100 ຅າກຉາຉະລາຄ຋ີ 12 ກາຌຑວ຺ ຑຌັ ຾ລະ ຎະສາຌສຍ຺ ຋ຍ຺ ກຍັ ຑາກສວໃ ຌ຋ໃ ີກຼໃ ວຂຬໄ ຄດໃສູ ຌູ ກາຄ ຾ລະ ຋ໄຬຄຊໃ ຌິ ຽຑໃ ືຬ຅ຈັ ຉຄັໄ ຎະຉິຍຈັ ສິຈ, ໜໄາ຋ໃ ີວຼກຄາຌກາຌ຃ຓຸໄ ຃ຬຄກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຂຬຄລຈັ ວສິ າຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒລາວ ຅າກ຾ຍຍສຬຍຊາຓ຋ຄັ ໝຈ຺ 50 ຃ຌ຺ ຽຫັຌວາໃ ສວໃ ຌເຫງໃ ຽຫັຌວາໃ ເຫ຃ໄ ວາຓສາ຃ຌັ ລະຈຍັ ຫົາງ຿ຈງຓ຅ີ າຌວຌ 30 ຃ຌ຺ ຃ຈິ ຽຎັຌ 60 ສວໃ ຌອຬໄ ງ, ເຌລະຈຍັ ຎາຌກາຄ຿ຈງຓ຅ີ າຌວຌ 15 ຃ຌ຺ ຃ິຈຽຎັຌ 30 ສວໃ ຌອຬໄ ງ, ເຌລະຈຍັ ຫົາງ຋ໃ ີສຈຸ ຓ຅ີ າຌວຌ 5 ຃ຌ຺ ຃ຈິ ຽຎັຌ 10 ສວໃ ຌອຬໄ ງ. ຉາຉະລາຄ຋ີ 13 ກາຌຑວ຺ ຑຌັ ອວໃ ຓກຍັ ຉາໃ ຄຎະຽ຋ຈ ຾ລະ ຬຄ຺ ກາຌ຅ຈັ ຉຄັໄ ສາກຌ຺ ກຼໃ ວກຍັ ວຼກຄາຌກາຌ຃ຓຸໄ ຃ຬຄກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒຂຬຄລຈັ ວສິ າຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬໄື ແຒລາວ ລະຈຍັ ຃ວາຓ຃ຈິ ຽຫັຌ ຅າຌວຌ຃ຌ຺ ສວໃ ຌອຬໄ ງ (%) ຫົາງ຋ໃ ີສຈຸ 8 16 ຫົາງ 26 52 ຎາຌກາຄ 16 32 ລວຓ 50 100 ຅າກຉາຉະລາຄ຋ີ 13 ກາຌຑວ຺ ຑຌັ ອວໃ ຓກຍັ ຉາໃ ຄຎະຽ຋ຈ ຾ລະ ຬຄ຺ ກາຌ຅ຈັ ຉຄັໄ ສາກຌ຺ ກຼໃ ວ ກຍັ ວຼກຄາຌກາຌ຃ຓຸໄ ຃ຬຄກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬໄື ແຒຂຬຄລຈັ ວິສາຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒລາວ ຅າກ ຾ຍຍສຬຍຊາຓ຋ຄັ ໝຈ຺ 50 ຃ຌ຺ , ສວໃ ຌເຫງຽໃ ຫັຌວາໃ ເຫ຃ໄ ວາຓສາ຃ຌັ ລະຈຍັ ຫົາງ຿ຈງຓ຅ີ າຌວຌ 26 ຃ຌ຺ ຃ິຈຽຎັຌ 52 ສວໃ ຌອຬໄ ງ, ລະຈຍັ ຎາຌກາຄຓ຅ີ າຌວຌ 16 ຃ຌ຺ ຃ິຈຽຎັຌ 32 ສວໃ ຌອຬໄ ງ ເຌລະຈຍັ ຫົາງ຋ໃ ີສຈຸ ຓ຅ີ າຌວຌ 8 ຃ຌ຺ ຃ຈິ ຽຎັຌ 16 ສວໃ ຌອຬໄ ງ 31

ຉາຉະລາຄ຋ີ 14 ກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒຓ຃ີ ວາຓຫງຄຸໄ ງາກ ລະຈຍັ ຃ວາຓ຃ຈິ ຽຫັຌ ຅າຌວຌ (຃ຌ຺ ) ສວໃ ຌອຬໄ ງ (%) ຫົາງ຋ໃ ີສຈຸ 7 14 ຫົາງ 16 32 ຎາຌກາຄ 22 44 ໜຬໄ ງ 5 10 ລວຓ 50 100 ຅າກຉາຉະລາຄ຋ີ 14 ກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬໄື ແຒຓ຃ີ ວາຓຫງຄຸໄ ງາກ ຅າກ຾ຍຍສຬຍຊາຓ ຋ຄັ ໝຈ຺ 50 ຃ຌ຺ , ສວໃ ຌເຫງຽໃ ຫັຌວາໃ ເຫ຃ໄ ວາຓສາ຃ຌັ ເຌລະຈຍັ ຎາຌກາຄ຿ຈງຓ຅ີ າຌວຌ 22 ຃ຌ຺ ຃ຈິ ຽຎັຌ 44 ສວໃ ຌອຬໄ ງ, ລະຈຍັ ຫົາງຓ຅ີ າຌວຌ 16 ຃ຌ຺ ຃ິຈຽຎັຌ 32 ສວໃ ຌອຬໄ ງ, ລະຈຍັ ຫົາງ຋ໃ ີ ສຈຸ ຓ຅ີ າຌວຌ 7 ຃ຌ຺ ຃ິຈຽຎັຌ 14 ສວໃ ຌອຬໄ ງ, ລະຈຍັ ໜໄຬງຓ຅ີ າຌວຌ 5 ຃ຌ຺ ຃ິຈຽຎັຌ 10 ສວໃ ຌອຬໄ ງ. 4.1.3 ສຄັ ລວຓຂຓໄ ຌູ ຅າກກາຌສາຑາຈ ຅າກຏຌ຺ ກາຌສາຑາຈຉວ຺ ຾຋ຌຂຬຄລຈັ ວິສາຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬໄື ແຒລາວ ຅າຌວຌ 2 ຋ໃາຌ ກຉໃ ວຼກຄາຌກາຌ຃ຸໄຓ຃ຬຄກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຂຬຄລຈັ ວິສາຫະກິຈຌາໄ ຓຌັ ຽຆືໄຬແຒລາວສາຓາຈ ສຄັ ລວຓຽຎັຌກຓຸໃ ຃າຽຫັຌຈຄໃ ັ ຌ:ໄີ ຋ຈັ ສະຌະຂຬຄຏເໄູ ຫສໄ າຑາຈກຼໃ ວກຍັ ກາຌ຃ຓຸໄ ຃ຬຄກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຂຬຄລຈັ ວສາຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒລາວ ກາຌ຃ຓຸໄ ຃ຬຄກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒຂຬຄລຈັ ວສິ າຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬໄື ແຒລາວກາຌ຃ຓຸໄ ຃ຬຄຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆືໄຬແຒລາວ຾ຓຌໃ ແຈສໄ າໄ ຄຓາຉະກາຌ຋ໃ ີຈ຾ີ ລວໄ ຿ຈງຬາແສຎະສຍ຺ ກາຌຓາງາວ ຌາຌ ຾ລະ ແຈອໄ ຍັ ອຬຄຓາຈຉະຊາຌ຅າກາຌ຃ຸຓໄ ຃ຬຄຂຬຄລຈັ ຊະຍາຌ຿ຈງຓເີ ຍດຄັໄ ດືຌ ຾ລະ ກາຌກວຈສຬຍຽຎັຌ຾ຉລໃ ະແລງະ (຃າສາຑາຈຂຬຄຫວ຺ ໜາໄ ຑະ຾ຌກ຅ຈັ ຉຄັໄ , ຂຬຄລຈັ ວສິ າຫະກຈິ ຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆໄືຬແຒ. ວຌັ ຋ີ 3 ຑຶຈສະຑາ ຎີ 2019)ຈາໄ ຌຽຉັກຌິກຂຬຄກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຾ຓຌໃ ຓີ ຓາຈຉະຊາຌ຋ໃ ີຈ,ີ ຾ຉຂໃ ຬຈກາຌ຃ຓຸໄ ຃ຬຄຑະຌກັ ຄາຌຂຍັ ລຈ຺ ຾ຓຌໃ ຽຎັຌຍຌັ ຫາ຋ໃ ີ຾ກຍໄ ໃ ຉກ຺ ເຌຎຈັ ຅ຍຸ ຌັ ງຄັ ຓຎີ ະກຈ຺ ກາຌສວງ຿ຬກາຈເຌກາຌລກັ ຌາໄ ຓຌັ (຃າສາຑາຈຂຬຄຫວ຺ ໜໄາຑະ຾ຌກຍລິກາຌກາຌ ຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຂຬຄລຈັ ວສິ າຫະກຈິ ຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ .ວຌັ ຋ີ 3 ຑຶຈສະຑາ ຎີ 2019) ຍຌັ ຫາກາຌ຃ຓຸໄ ຃ຬຄກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆໄືຬແຒຂຬຄລຈັ ວິສາຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆືໄຬແຒລາວ ຍຌັ ຫາຈາໄ ຌຽສັໄຌ຋າຄ຃ຓ຺ ຓະຌາ຃ຓ຺ ຽສັໄຌ຋າຄງຄັ ຍໃ ຬາຌວງ຃ວາຓສະຈວກ ຾ລະ ງາຌຑາຫະຌະ ຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຍໃ ແຈຓໄ າຈຉະຊາຌ, ຏາໃ ຌຓາຽຫັຌວາໃ ຍຌັ ຫາກາຌ຾ກແໄ ຂຎະກຈ຺ ກາຌຫງ຋ໄ ໄຂຬຄຑະຌກັ ຄາຌຂຍັ ລຈ຺ ລະຽຓຈີ ລະຍຼຍງຄັ ຾ກແໄ ຂຍໃ ຽຈັຈຂາຈຽອັຈເຫໄຍຌັ ຫາ຃ຓຸ ຽ຃ືຬ, ຍໃ ສາຓາຈ຾ຂຄໃ ຂຌັ ກຍັ ຍຌັ ຈາ ຎະຽ຋ຈຬຬໄ ຓຂາໄ ຄແຈ,ໄ ກາຌກວຈກາ຃ຌຸ ຌະຑາຍຌາໄ ຓຌັ ຂຬຄກຓ຺ ຓາຈຉະຊາຌງຄັ ຍໃ ແຈຓໄ າຈຉະຊາຌ 32

ຍໃ ຃ວຌກວຈກາດຈໃູ າໃ ຌງຬໄ ຌງາໄ ຌຽກຈີ ຬກັ ຃ແີ ຑ, ຉຬໄ ຄຆຬກຫາສະຊາຌ຋ໃ ີຽໝາະສຓ຺ ເຌກາຌກວຈກາ ລຈັ ວິສາຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆືໄຬແຒລາວ ຃ວຌຎຍັ ຎຄຸ ຃ຌຸ ຌະຑາຍຂຬຄຑາຫະຌະ, ຍກຸ ຃ະລາກຬຌເຌ ກາຌຍລິກາຌ ຽຑໃ ືຬສາຓາຈ຾ຂຄໃ ຂຌັ ກຍັ ຉາໃ ຄຎະຽ຋ຈແຈໄ (຃າສາຑາຈຂຬຄຫວ຺ ໜາໄ ຑະ຾ຌກ຅ຈັ ຉຄັໄ ຂຬຄລຈັ ວິສາຫະກິຈຂຌ຺ ສໃ ຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆໄືຬແຒ. ວຌັ ຋ີ 3 ຑຶຈສະຑາ ຎີ 2019) ຽຑໃ ີຓລາງອຍັ (ຽຄຌິ ຽຈືຬຌ) ຑະຌກັ ຄາຌຂຍັ ລຈ຺ ເຌຬຈັ ຉາ຋ໃ ີຽໝາະສຓ຺ ກຍັ ຃ໃາ຃ຬຄຆີຍເຌຎຈັ ຅ຍຸ ຌັ ຽຑໃ ືຬ຾ກແໄ ຂ ຍຌັ ຫາກາຌລກັ ຌາໄ ຓຌັ ຂຬຄຑະຌກັ ຄາຌຂຍັ ລຈ຺ (຃າາສາຑາຈຂຬຄຫວ຺ ໜໄາຑະ຾ຌກຍລິກາຌກາຌ ຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຂຬຄລຈັ ວສິ າຫະກຈິ ຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ .ວຌັ ຋ີ 3 ຑຶຈສະຑາ ຎີ 2019) ຓາຈຉະກາຌ ຾ລະ ວິ຋ີ ກາຌສະຽຑາະເຌກາຌ຾ກແໄ ຂຍຌັ ຫາ ກາຌ຃ຸໄຓ຃ຬຄກາຌ ຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬໄື ແຒຂຬຄລຈັ ວິສາຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆືໄຬແຒລາວ ຉຬໄ ຄເຆຓໄ າຈຉະກາຌຂຌັໄ ຽຈັຈຂາຈ ກຍັ ຑະຌກັ ຄາຌຂຍັ ລຈ຺ , ຎະຉຍິ ຈັ ວແິ ຌ ຾ລະ ອຍັ ຏິຈຆຬຍຉໃ ກຍັ ຃ວາຓຽສງຫາງ (຃າສາຑາຈຂຬຄ ຫວ຺ ໜໄາຑະ຾ຌກ຅ຈັ ຉຄັໄ , ຂຬຄລຈັ ວິສາຫະກິຈຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆໄືຬແຒ. ວຌັ ຋ີ 3 ຑຶຈສະຑາ ຎີ 2019)ເຌ຃ວາຓ຃ຈິ ຽຫັຌຂຬຄຏຉໄູ ຬຍ຾ຍຍສຬຍຊາຓສວໃ ຌຫຫົາງ຾ຓຌໃ ເຫຂໄ ຃ໄ ຈິ ຽຫັຌກຼໃ ວກຍັ ລະຍຍ຺ ກາຌ຃ວຓ຃ຓຸ ງຄັ ຍໃ ແຈຓໄ າຈ຃ະຊາຌຽ຋ໃ ຺າ຋ໃ ີ຃ວຌ ຌຬກຌໄີ ຏຉູ ຬຍ຾ຍຍສຬຍຊາຓງຄັ ຌາສະຽໜີເຫໄ ຽຬ຺ າລະຍຍ຺ ແຬ຋ີ ຋ໃ ີ ຋ຌັ ສະເໝໃຽຂ຺ໄາຓາ຃ຸໄຓ຃ຬຄກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຽຑໃ ືຬເຫໄກາຌ຃ວາຓ຃ຸໄຓ຃ຬຄແຈໄ ຓາຈຉະຊາຌ (຃າສາຑາຈຂຬຄຫວ຺ ໜາໄ ຑະ຾ຌກຍລິກາຌກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຂຬຄລຈັ ວສິ າຫະກຈິ ຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ .ວຌັ ຋ີ 3 ຑຶຈສະຑາ ຎີ 2019) 4.2. ຬະ຋ິຍາງຏຌ຺ ກາຌສກຶ ສາ ຅າກຏຌ຺ ກາຌສກຶ ສາຂາໄ ຄຽ຋ິຄຌໄີ ກຓຸໃ ຑວກຂາໄ ຑະຽ຅າ຺ໄ ຏສໄູ ກຶ ສາສາຓາຈວິຽ຃າະຍຌັ ຈາຫົກັ ກາຌ ລວຓຽຊຄິ ວ຋ິ ີກາຌ຋ໃ ີກຼໃ ວຂຬໄ ຄຉາຓ຋ໃ ີແຈ຋ໄ ຍ຺ ຋ວຌແວເໄ ຌຍຈ຺ ຋ີ 2 ຽຑໃ ືຬຆຬກເຫຽໄ ຫັຌ຃ວາຓສຬຈ຃ຬໃ ຄ ເຌກາຌຎະຉຍິ ຈັ ຉວ຺ ຅ຄິ ຆໃ ຄຶ ຓຽີ ຌຬໄື ເຌ ຈຄໃ ັ ຌີໄ ຂໄຓຌູ ຋ໃ ວ຺ ແຎຂຬຄລຈັ ວິສາຫະກິຈຌາໄ ຓຌັ ຽຆໄືຬແຒລາວຽຫັຌວໃາຏໄຉູ ຬຍ຾ຍຍສຬຍຊາຓ຋ຄັ ໝຈ຺ 50 ຃ຌ຺ ສວໃ ຌເຫງ຾ໃ ຓຌໃ ຽຑຈຆາງ຅າຌວຌ 28 ຃ຌ຺ ຃ິຈຽຎັຌ 56 ສວໃ ຌອຬໄ ງ, ຑຍ຺ ວາໃ ຏຉໄູ ຬຍ ຾ຍຍສຬຍຊາຓສວໃ ຌຫົາງ຾ຓຌໃ 31 – 40 ຎີ ຽຎັຌ຅າຌວຌ 20 ຃ຌ຺ ຃ິຈຽຎັຌ 40 ສວໃ ຌອຬໄ ງ, 3 ຅າຌວຌຏຉໄູ ຬຍ຾ຍຍສຬຍຊາຓ຋ຄັ ໝຈ຺ 50 ຃ຌ຺ , ສວໃ ຌຫົາງ຾ຓຌໃ ລະຈຍັ ກາຌສຶກສາຎະລິຌງາຉີ ຓ຅ີ າຌວຌ 21 ຃ຌ຺ ຃ິຈຽຎັຌ 42 ສວໃ ຌອຬໄ ງ, ຅າຌວຌຏຉໄູ ຬຍ຾ຍຍສຬຍຊາຓ຋ຄັ ໝຈ຺ 50 ຃ຌ຺ ສວໃ ຌຫົາງ຾ຓຌໃ ຬາງກຸ າຌຽອັຈວຼກ 10 ຎີ ຂຌຶໄ ຓ຅ີ າຌວຌ 19 ຃ຌ຺ ຃ິຈຽຎັຌ 38 ສວໃ ຌອຬໄ ງ, ຅າ ຌວຌຏຉໄູ ຬຍ຾ຍຍສຬຍຊາຓ ຋ຄັ ໝຈ຺ 50 ຃ຌ຺ , ຽຫັຌແຈວໄ າໃ ຑະຌກັ ຄາຌສຄັ ກຈັ ລຈັ ວິສາຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬໄື ແຒລາວ ຓ຅ີ າຌວຌ 20 ຃ຌ຺ ຃ິຈຽຎັຌ 40 ສວໃ ຌອຬໄ ງ, ຅າຌວຌຏຉໄູ ຬຍ຾ຍຍສຬຍຊາຓ຋ຄັ ໝຈ຺ 50 ຃ຌ຺ ຽຫັຌແຈວໄ າໃ ຑະຌກັ ຄາຌລຈັ ຊະກຬຌວິຆາກາຌ ຓ຅ີ າຌວຌ 28 ຃ຌ຺ ຃ິຈຽຎັຌ 56 ສວໃ ຌອຬໄ ງ. 33

ຌຉິ ິກາ ຾ລະ ຫົກັ ກາຌຉໃາຄໂ຋ໃ ີກຼໃ ວຂຬໄ ຄກຍັ ກາຌ຃ຸຓໄ ຃ຬຄກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຂຬຄລຈັ ວິ ສາຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬໄື ແຒລາວ ຅າກຏຉໄູ ຬຍ຾ຍຍສຬຍຊາຓ຋ຄັ ໝຈ຺ 50 ຃ຌ຺ , ຽຫັຌແຈວໄ າໃ ກຈ຺ ໝາງ, ລະຍຼຍກາຌ ຾ລະ ຓາຈຉະກາຌກຼໃ ວກຍັ ກາຌ຃ຓຸໄ ຃ຬຄກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒຂຬຄລຈັ ວິສາຫະ ກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆືຬໄ ແຒລາວ ຽຫັຌແຈວໄ າໃ ສວໃ ຌເຫງເໃ ຫ຃ໄ ວາຓສາ຃ຌັ ເຌລະຈຍັ ຫົາງ 32 ຃ຌ຺ ຃ິຈຽຎັຌ 64 ສວໃ ຌອຬໄ ງ, ກາຌ຿຃ສະຌາຽຏີງ຾ຏຌໃ ະ຿ງຍາງ, ກຈ຺ ໝາງ, ກຼໃ ວກຍັ ວຼກຄາຌກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆືໄຬແຒຂຬຄລຈັ ວິສາຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬໄື ແຒລາວ ຽຫັຌແຈເໄ ຫ຃ໄ ວາຓສາ຃ຌັ ເຌລະຈຍັ ຫົາງ຿ຈງ ຓ຅ີ າຌວຌ 24 ຃ຌ຺ ຃ຈິ ຽຎັຌ 48 ສວໃ ຌອຬໄ ງ, ກາຌຉຈິ ຉາຓກາຌຎະຉຍິ ຈັ ລະຍຼຍກຈ຺ ໝາງ, ກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆືຬໄ ແຒຂຬຄລຈັ ວິສາຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆໄຬື ແຒລາວ ຽຫັຌແຈວໄ າໃ ສວໃ ຌເຫງໃ ເຫ຃ໄ ວາຓສາ຃ຌັ ເຌລະຈຍັ ຫົາງ຿ຈງຓ຅ີ າຌວຌ 21 ຃ຌ຺ ຃ິຈຽຎັຌ 42 ສວໃ ຌອຬໄ ງ ກາຌ຃ຓຸໄ ຃ຬຄ ຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒລາວ຾ຓຌໃ ແຈສໄ າໄ ຄຓາຉະກາຌ຋ໃ ີຈ຾ີ ລວໄ ຿ຈງຬາແສຎະສຍ຺ ກາຌຓາງາວຌາຌ ຾ລະ ແຈອໄ ຍັ ອຬຄຓາຈຉະຊາຌ຅າກາຌ຃ຓຸໄ ຃ຬຄຂຬຄລຈັ ຊະຍາຌ຿ຈງຓເີ ຍດຄັໄ ດືຌ ຾ລະ ກາຌກວຈ ສຬຍຽຎັຌ຾ຉລໃ ະແລງະ (຃າສາຑາຈຂຬຄຫວ຺ ໜາໄ ຑະ຾ຌກ຅ຈັ ຉຄັໄ , ຂຬຄລຈັ ວສິ າຫະກຈິ ຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒ. ວຌັ ຋ີ 3 ຑຶຈສະຑາ ຎີ 2019) ຈາໄ ຌຽຉັກຌກິ ຂຬຄກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຾ຓຌໃ ຓຓີ າຈຉະຊາຌ຋ໃ ີ ຈີ ຾ຉຂໃ ຬຈກາຌ຃ຓຸໄ ຃ຬຄຑະຌກັ ຄາຌຂຍັ ລຈ຺ ຾ຓຌໃ ຽຎັຌຍຌັ ຫາ຋ໃ ີ຾ກຍໄ ໃ ຉກ຺ ເຌຎະ຅ຍຸ ຌັ ງຄັ ຓຎີ ະກຈ຺ ກາຌສວງ຿ຬກາຈເຌກາຌລກັ ຌາໄ ຓຌັ (຃າສາຑາຈຂຬຄຫວ຺ ໜໄາຑະ຾ຌກຍລິກາຌກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຂຬຄ ລຈັ ວສິ າຫະກຈິ ຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ .ວຌັ ຋ີ 3 ຑຶຈສະຑາ ຎີ 2019) ວ຋ິ ີກາຌ຃ຓຸໄ ຃ຬຄກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຂຬຄລຈັ ວສິ າຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒລາວ ກາຌຉິຈຉາຓ ກວຈກາ, ສະກຈັ ກຌັໄ ກາຌ຃ຓຸໄ ຃ຬຄກາຌຉກ຺ ຽອງໃ ຽສງຫາງ ຂຬຄກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຂຬຄລຈັ ວິສາຫະ ກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆໄືຬແຒລາວ ຽຫັຌແຈວໄ າໃ ສວໃ ຌເຫງເໃ ຫ຃ໄ ວາຓສາ຃ຌັ ເຌລະຈຍັ ຎາຌກາຄ຿ຈງຓ຅ີ າຌວຌ 22 ຃ຌ຺ ຃ຈິ ຽຎັຌ 44 ສວໃ ຌອຬໄ ງ, ກາຌສະຫຸົຍຏຌ຺ ຂຬຄກາຌ຃ຓຸໄ ຃ຬຄກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒຂຬຄ ລຈັ ວິສາຫະກິຈຌາໄ ຓຌັ ຽຆໄືຬແຒລາວຽຑໃ ືຬລາງຄາຌເຫໄກຍັ ກະຆວຄຬຈຸ ສະຫະກາ ຾ລະ ກາຌ຃າໄ ຽຫັຌແຈວໄ າໃ ສວໃ ຌເຫງເໃ ຫ຃ໄ ວາຓສາ຃ຌັ ເຌລະຈຍັ ຫົາງ຿ຈງຓ຅ີ າຌວຌ 28 ຃ຌ຺ ຃ິຈຽຎັຌ 56 ສວໃ ຌ ອຬໄ ງ, ກາຌຑວ຺ ຑຌັ ຾ລະ ຎະສາຌສຍ຺ ຋ຍ຺ ກຍັ ຑາກສວໃ ຌ຋ໃ ີກຼໃ ວຂຬໄ ຄດໃູສຌູ ກາຄ ຾ລະ ຋ໄຬຄຊໃ ິຌ ຽຑໃ ືຬ຅ຈັ ຉຄັໄ ຎະຉິຍຈັ ສິຈ, ໜໄາ຋ໃ ີວຼກຄາຌກາຌ຃ຓຸໄ ຃ຬຄກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຂຬຄລຈັ ວິສາຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆືໄຬແຒລາວ ຽຫັຌແຈວໄ າໃ ສວໃ ຌເຫໃງເຫ຃ໄ ວາຓສາ຃ຌັ ເຌລະຈຍັ ຫົາງ຿ຈງຓ຅ີ າຌວຌ 30 ຃ຌ຺ ຃ຈິ ຽຎັຌ 60 ສວໃ ຌອຬໄ ງ, ກາຌຑວ຺ ຑຌັ ອວໃ ຓກຍັ ຉາໃ ຄຎະຽ຋ຈ ຾ລະ ຬຄ຺ ກາຌ຅ຈັ ຉຄັໄ ສາກຌ຺ ກຼໃ ວກຍັ ວຼກຄາຌກາຌ຃ຓຸໄ ຃ຬຄກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬໄື ແຒຂຬຄລຈັ ວິສາຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒລາວ ຽຫັຌແຈໄ ວາໃ ສວໃ ຌເຫງເໃ ຫໄ຃ວາຓສາ຃ຌັ ເຌລະຈຍັ ຫົາງ຿ຈງຓ຅ີ າຌວຌ 26 ຃ຌ຺ ຃ິຈຽຎັຌ 52 ສວໃ ຌອຬໄ ງ ຉາຓກາຌສາຑາຈຂຬຄຑະ຾ຌກ຅ຈັ ຉຄັໄ ຍຌັ ຫາຈາໄ ຌຽສັໄຌ຋າຄ຃ຓ຺ ຓະຌາ຃ຓ຺ ຽສັໄຌ຋າຄງຄັ ຍໃ ຬາຌວງ ຃ວາຓສະຈວກ ຾ລະ ງາຌຑາຫະຌະຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຍໃ ແຈຓໄ າຈຉະຊາຌ, ຏາໃ ຌຓາຽຫັຌວາໃ ຍຌັ ຫາກາຌ຾ກໄ ແຂຎະກຈ຺ ກາຌຫງ຋ໄ ໄຂຬຄຑະຌກັ ຄາຌຂຍັ ລຈ຺ ລະຽຓຈີ ລະຍຼຍງຄັ ຾ກແໄ ຂຍໃ ຽຈັຈຂາຈຽອັຈເຫຍໄ ຌັ ຫາ 34

຃ຓຸໄ ຽ຃ໃ ຬື , ຍໃ ສາຓາຈ຾ຂຄໃ ຂຌັ ກຍັ ຍຌັ ຈາຎະຽ຋ຈຬຬໄ ຓຂາໄ ຄແຈ,ໄ ກາຌກວຈກາ຃ຌຸ ຌະຑາຍຌາໄ ຓຌັ ຂຬຄ ກຓ຺ ຓາຈຉະຊາຌງຄັ ຍໃ ແຈຓໄ າຈຉະຊາຌ, ຍໃ ຃ວຌກວຈກາດຈໃູ າໃ ຌງຬໄ ຌງາໄ ຌຽກຈີ ຬກັ ຃ິແຒ, ຉຬໄ ຄຆຬກ ຫາສະຊາຌ຋ໃ ີຽໝາະສຓ຺ ເຌກາຌກວຈກາ, ລຈັ ວິສາຫະກິຈຌາໄ ຓຌັ ຽຆໄືຬແຒລາວ຃ວຌຎຍັ ຎໃຸຄ຃ຌຸ ຌະຑາຍຂຬຄຑາຫະຌະ, ຍກຸ ຃ະຌະກຬຌເຌກາຌຍລິກາຌ ຽຑໃ ືຬສາຓາຈ຾ຂຄໃ ຂຌັ ກຍັ ຉາໃ ຄຎະຽ຋ຈ ແຈໄ (຃າສາຑາຈຂຬຄຫວ຺ ໜາໄ ຑະ຾ຌກ຅ຈັ ຉຄັໄ , ຂຬຄລຈັ ວສິ າຫະກຈິ ຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒ. ວຌັ ຋ີ 3 ຑຶຈສະຑາ ຎີ 2019) ຽຑໃ ີຓລາງອຍັ (ຽຄຌິ ຽຈຬື ຌ) ຑະຌກັ ຄາຌຂຍັ ລຈ຺ ເຌຬຈັ ຉາ຋ໃ ີຽໝາະສຓ຺ ກຍັ ຃າໃ ຃ຬຄຆີຍເຌຎຈັ ຅ຍຸ ຌັ ຽຑໃ ືຬ຾ກແໄ ຂຍຌັ ຫາກາຌຫົກັ ຌາໄ ຓຌັ ຂຬຄຑະຌກັ ຄາຌຂຍັ ລຈ຺ . (຃າາສາ ຑາຈຂຬຄຫວ຺ ໜໄາຑະ຾ຌກຍລິກາຌກາຌຂຌ຺ ສໃ ຄ຺ ຂຬຄລຈັ ວິສາຫະກິຈຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ .ວຌັ ຋ີ 3 ຑຶຈສະຑາ ຎີ 2019) ຍຌັ ຫາ ຾ລະ ຬຎຸ ະສກັ ຋ໃ ີຽກຈີ ຂໄຶຌກຼໃ ວກຍັ ກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆືໄຬແຒຓ຃ີ ວາຓຫງຄຸໄ ງາກ ຽຫັຌແຈວໄ າໃ ສວໃ ຌເຫງເໃ ຫໄ຃ວາຓສາ຃ຌັ ເຌລະຈຍັ ຎາຌກາຄ຿ຈງຓ຅ີ າຌວຌ 22 ຃ຌ຺ ຃ິຈຽຎັຌ 44 ສວໃ ຌອຬໄ ງ, ກາຌ຃ຓຸໄ ຃ຬຄກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຑະຌກັ ຄາຌຂຍັ ລຈ຺ ຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຂຬຄລຈັ ວິສາຫະ ກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆືໄຬແຒລາວ ຋ໃ ີລກັ ຌາໄ ຓຌັ ຿ຈງຽ຅ຈຉະຌາຌຌັໄ ຾ຓຌໃ ຌກັ ຄາຌຂາຈລະຍຼຍ, ຂາຈ຅ຌັ ງາ ຍຌັ ຂຬຄກາຌຽຎັຌຑະຌກັ ຄາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຾ລະ ກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຍາຄຽສັໄຌ຋າຄງຄັ ຑຍ຺ ຃ວຓ ຫງຸໄຄງາກ ງຄັ ຍໃ ຬາຌວງ຃ວາຓສະຈວກ຿ຈງສະຽຑາະຽຂຈອໃາຄແກສຬກຫົີກຽອັຈເຫໄຍາຄ຃ຄັໄ ຑະຌກັ ຄາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆໄືຬແຒເຫລໄ ກູ ຃າໄ ຬາຈ຅ະຆາໄ ກວາໃ ຽວລາ຋ໃ ີກາຌຈ຺ ແວໄ ເຌກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຓ຃ີ ວາຓຫງຄຸໄ ງາກກວາໃ ກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ສິຌ຃າໄ ຽ຃ໃ ືຬຄ຾ຫຄໄ ຎະຽຑຈຬໃ ືຌຽຑາະກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆໄືຬ ຽຎັຌກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຋າຈ຾ຫົວຊາໄ ຫາກວາໃ ກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ເຆຽໄ ວລາຈຌ຺ ຌາໄ ຓຌັ ກໃ຅ະຓກີ າຌລະຽຫີງຬາງຽອັຈ ເຫຌໄ າໄ ຓຌັ ຫຸົຈລຄ຺ , ຈາໄ ຌຌຉິ ກິ າຽຫັຌວາໃ ງຄັ ຍໃ ຓຌີ ຉິ ກິ າ ຾ລະ ລະຍຼຍກາຌແຈກໄ າຌຈ຺ ຆຈັ ຽ຅ຌ຅ໃຄຶ ຽອັຈ ເຫໄກາຌ຃ຸໄຓ຃ຬຄຑາຫະຌະ, ຑະຌກັ ຄາຌ ຑຍ຺ ຃ວາຓຫງຸຄໄ ເຌກາຌ຃ຸໄຓ຃ຬຄກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ , ລຈ຺ ຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຍໃ ແຈຓໄ າຈຉະຊາຌ ຽຉັກຌກິ ຂຬຄລຈ຺ ຍໃ ຓ຃ີ ວາຓອຍັ ຎະກຌັ ຋າຄລະຍຍ຺ ຋ໃ ສໃຄ຺ , ລະຍຍ຺ ວາວ຅ໃ ຄຶ ຽອັຈເຫໄຓກີ າຌອໃວ຺ ຆໃ ຓື ຬຬກຉາຓຊະໜຌ຺ ຽອັຈເຫກໄ າຌສຌັ ຅ຬຌຑຍ຺ ຃ວາຓຫງຄຸໄ ງາກ, ຽກຈີ ຬຍຸ ຈັ ຉິຽຫຈຽຆໃ ັຌ ລຈ຺ ລຓໄ຺ , ຎໄີຌ ລຈ຺ ຋ໃ ີຌາເຆຂໄ ຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຎັຌລຈ຺ ຋ໃ ີຽກໃ າ຺ ຾ກສໃ ະຑາຍຂຬຄລຈ຺ ຍໃ ແຈໄ ຉາຓຓາຈຉະຊາຌ ຾ລະ ຬີກດາໃ ຄຽຎັຌ຃ວາຓຏິຈຂຬຄຑະຌກັ ຄາຌ຋ໃ ີຬຈັ ຐາຍໃ ຾ໜຌໄ ຽອັຈເຫຌໄ າໄ ຓຌັ ອໃວ຺ ແຫົຽອັຈເຫຓໄ ຌີ າໄ ຓຌັ ຉກ຺ ຉາຓຍາຄຽສັໄຌ຋າຄ. ກາຌ຾ກແໄ ຂຍຌັ ຫາ ສຶກສາຬຍ຺ ອຓ຺ ເຫໄຑະຌກັ ຄາຌຍລິກາຌຂຍັ ລຈ຺ ຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຂຬຄລຈັ ວິ ສາຫະກຈິ ຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒລາວ ຓຬຍສຌິ ຃າໄ ເຫລໄ ກູ ຃າໄ ຉາຓ຅າຌວຌ຋ໃ ີລກູ ຃າໄ ສໃຄັ ຆໄື, ຬຈັ ຆຬໃ ຄ ຫວາໃ ຄຂຬຄຑະຌກັ ຄາຌຂຍັ ລຈ຺ ຋ໃ ີ຅ະສວງ຿ຬກາຈລກັ ຌາໄ ຓຌັ ຈວໄ ງກາຌຎໃຼຌລະຍຍ຺ ກຫິ ວງຂຬຄລຈ຺ ຋ໃ ີ ຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ , ຽຂັຓໄ ຄວຈຉໃ ກາຌຎະຉຍິ ຈັ ລະຍຼຍວິແຌຉໃ ຑະຌກັ ຄາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬໄື ແຒຂຬຄລຈັ ວິ ສາຫະກິຈຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆືໄຬແຒລາວ, ກຬໃ ຌ຋ໃ ີ຅ະຬຬກລຈ຺ ຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ເຫໄ຾ກລໃ ູກ຃ໄາກໃ ຉໄຬຄ 35

ກວຈກາສະຑາຍລຈ຺ ເຫດໄ ເໃູ ຌຓາຈຉະຊາຌ຋ໃ ີກາຌຈ຺ ແວເໄ ຌລະຍຼຍກາຌ ຉາຓກາຌສາຑາຈຂຬຄຫວ຺ ໜໄາຑະ຾ຌກຍລິກາຌຂຌ຺ ສໃ ຄ຺ ຌາໄ ຂຬຄລຈັ ວິສາຫະກິຈຂຌ຺ ສໃ ຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆືໄຬແຒລາວ ເຌກລະຌີ ຑະຌກັ ຄາຌຂຍັ ລຈ຺ ຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຫາກຽອັຈເຫຌໄ າໄ ຓຌັ ຂຬຄລກູ ຃າໄ ຂາຈ຿ຈງຍໃ ຽຉັຓຉາຓ຅າຌວຌ຋ໃ ີລກູ ຃າໄ ຆໄື ເຫໄລູກ຃ໄາຂຼຌ຅າຌວຌ຋ໃ ີ ຂາຈຌຌັໄ ເສໃເຍຍິຌສິຌ຃ໄາ຾ລໄວ຋ັຄຍລິສຈັ ຅ະຉຈັ ຽຄິຌຽຈືຬຌຂຬຄ ຑະຌກັ ຄາຌຉາຓຓຌູ ຃າໃ ຋ໃ ີຽສງຫາງຌຌັໄ ເຫລໄ ກູ ຃າໄ ຾ລະ ເຌກລະຌຑີ ະຌກັ ຄາຌຂຍັ ລຈ຺ ຓຽີ ຅ຈຉະຌາ ລກັ ຌາໄ ຓຌັ ຅ະຓຓີ າຈຉະກາຌເຫເໄ ຆ຾ໄ ຋ຌ຃ືຌ 2 ຽ຋ໃ ຺າຂຬຄຓຌູ ຃າໃ ຋ໃ ີຽສງຫາງຌຌັໄ ກລະຌອີ າໄ ງ຾ອຄຓີ ກາຌລກັ ຌາໄ ຓຌັ ຽຎັຌ຅າຌວຌຫົາງເຫ຿ໄ ຅ະກາຌຽ຃ໃ ຬື ຌແຫວໜາໄ ຋ໃ ີຈຄໃ ັ ກາໃ ວ຿ຈງຆຍັ ຎໃຼຌຉາ຾ໜຄໃ ກາຌ ຽອັຈວຼກເຫແໄ ຎຎະຉຍິ ຈັ ໜາໄ ວຼກຬໃ ຌື ຫົື ຎຈ຺ ຬຬກ຅າກກາຌຽຎັຌຑະຌກັ ຄາຌຂຬຄລຈັ ວິສາຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬໄື ແຒລາວ ຾ລະ ຈາຽຌຌີ ຃ະຈຉີ າຓກຈ຺ ໝາງ 36

ຍຈ຺ ຋ີ 5 ສະຫຸົຍ ຾ລະ ຂສໄ ະຽໜີ 5.1 ສະຫຸົຍຏຌ຺ ກາຌສກຶ ສາ ເຌກາຌສກຶ ສາຫວ຺ ຂໄ “ ກາຌ຃ຓຸໄ ຃ຬຄກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຂຬຄລຈັ ວິສາຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬໄື ແຒ ລາວ ” ຓ຅ີ ຈຸ ຎະສຄ຺ ສຶກສາຌຉິ ິກາຉາໃ ຄໂ, ສືກສາວິ຋ີກາຌ຃ຓຸໄ ຃ຬຄກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒຂຬຄ ລຈັ ວິສາຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆືໄຬແຒລາວ, ສຶກສາຍຌັ ຫາກາຌ຃ຓຸໄ ຃ຬຄກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆໄືຬແຑລາວ ຾ລະ ກາຌ຾ກແໄ ຂຍຌັ ຫາເຌກາຌ຃ຓຸໄ ຃ຬຄກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆືໄຬແຒຂຬຄລຈັ ວິສາຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆໄືຬແຒລາວ. ຏໃາຌກາຌສຶກສາ຃ຌໄ຺ ຃ວໄ າຽຫັຌວາໃ ຅ຈຸ ຎະສຄ຺ ຋ໃ ີຉຄັໄ ແວຌໄ ຌັໄ ຓ຃ີ ວາຓ຾຋ຈຽໝາະກຍັ ສະຑາຍຉວ຺ ຅ຄິ ຋ໃ ີຽກຍັ ກາຂຓໄ ຌູ ເຌຌຌັໄ ຍຌັ ຈາຌຉິ ິກາ ຾ລະ ລະຍຼຍກາຌຉາໃ ຄໂ຋ໃ ີກຼໃ ວຂຬໄ ຄກຍັ ກາຌ ຃ຓຸໄ ຃ຬຄກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆືໄຬແຒຂຬຄ ລຌລ ຆໃ ຶຄແຈກໄ າຌຈ຺ ດໃາຄຆຈັ ຽ຅ຌ຿ຈງສະຽຑາະ຾ຓຌໃ ຽຄໃຬື ຌແຂ ຾ລະ ຓາຈຉະຊາຌຂຬຄກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຿ຈງຑໄືຌຊາຌ຾ລວໄ ຾ຓຌໃ ຓ຃ີ ວາຓຽໝາະສຓ຺ ຾ລະ ຓີ ຃ວາຓ຾຋ຈຽໝາະກຍັ ຉວ຺ ຅ຄິ ຋ໃ ີຈາຽຌຌີ ແຎຉາຓຂຌັໄ ຉຬຌ, ຽຄໃຬື ຌແຂ ຾ລະ ຓາຈຉະຊາຌ຿ຈງຬຄີ ເສໃ ຌຉິ ກິ າ ຾ລະ ລະຍຼຍກາຌຂຬຄລຈັ ຋ໃ ີວາຄຬຬກຽຑໃ ືຬຽຎັຌລະຍຼຍອຼຍອຬໄ ງ ຾ລະ ອຍັ ຎະກຌັ ກາຌ ສະໜຬຄຌາໄ ຓຌັ ເຫຓໄ ຃ີ ຌຸ ຌະຑາຍເຫ຾ໄ ກລໃ ກູ ຃າໄ ດາໃ ຄ຋ໃວ຺ ຽຊຄິ ຅າກກາຌສກຶ ສາກຓຸໃ ຂຬຄຑວກຂາໄ ຑະຽ຅າໄ຺ ແຈຌໄ າເຆຽໄ ຃ໃ ືຬຄຓຉື າໃ ຄໂ຅າກກາຌວຽິ ຃າະຏຌ຺ ຅າກ ກາຌຽອັຈ຾ຍຍຎະລິຓາຌ ຾ລະ ຃ຌຸ ຌະຑາຍ຿ຈງແຈຽໄ ອັຈ຾ຍຍສຬຍຊາຓ຅າຌວຌ 50 ສະຍຍັ ຽຑໃ ືຬ ຾຅ກດາງເຫກໄ ຓຸໃ ຽຎໄ຺າໝາງຽຆໃ ັຌ ຑະຌກັ ຄາຌ ລຈັ ວິສາຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆືໄຬແຒລາວ , ລຈັ ວິສາຫະ ກຈິ ຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆໄຬື ແຒລາວ ຾ລະ ກະຆວຄຬຈຸ ສະຫະກາ ຾ລະ ກາຌ຃າໄ ຅າຌວຌ 20 ສະຍຍັ ຾ຓຌໃ ລຈັ ວສິ າຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒລາວ, ຅າຌວຌ 15 ສະຍຍັ ຾ຓຌໃ ລຈັ ວສິ າຫະກຈິ ຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆືຬໄ ແຒລາວ ຾ລະ ຅າຌວຌ 15 ສະຍຍັ ຾ຓຌໃ ກະຆວຄຬຈຸ ສາຫະກາ ຾ລະ ກາຌ຃າໄ , ຾ຍຍ຃ຌຸ ຌະຑາຍ຿ຈງອີຍ຿ອຓ຅າກຽຬກະສາຌ, ກຈ຺ ໝາງຂຬຄລຈັ , ຈາລຈັ ຽຽລະ ຽຬກະສາຌຬໃ ືຌໂ຋ໃ ີ ກຼໃ ວຂຬໄ ຄ ຌຬກ຅າກຌງໄີ ຄັ ແຈຽໄ ອັຈ຾ຍຍສາຑາຈຽຑໃ ືຬສາຑາຈຑະຌກັ ຄາຌຂຬຄລຈັ ວສິ າຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆໄືຬແຒລາວ ຅າຌວຌ 2 ຋ໃາຌ ຾ລະ ຬະ຋ິຍາງຏຌ຺ ຂຬຄກາຌສຶກສາວາໃ ສາຓາຈ຃ຓຸໄ ຃ຬຄ ຾ລະ ຉຬຍສະໜຬຄແຈຉໄ າຓ຃ວາຓອຼກອຬໄ ຄຉຬໄ ຄກາຌຂຬຄຏຎໄູ ະກຬຍກາຌ. ຽຫັຌວາໃ ຏຉໄູ ຬຍ຾ຍຍສຬຍຊາຓກຼໃ ວກຍັ ກຈ຺ ໝາງ, ລະຍຼຍກາຌ ຾ລະ ຓາຈຉະກາຌກຼໃ ວ ກຍັ ກາຌ຃ຓຸໄ ຃ຬຄກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆໄືຬແຒຂຬຄລຈັ ວິສາຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆືໄຬແຒລາວ ສວໃ ຌເຫງໃ 37

ຽຫັ ຌວໃາເຫໄ຃ວາຓສາ຃ຌັ ເຌລະຈຍັ ຫົາງຓ຅ີ າຌວຌ 32 ຃ຌ຺ ຃ິຈຽຎັຌ 64 ສໃວຌອຬໄ ງ, ກາຌ ຿຃ສະຌາຽຏີງ຾ຏຌໃ ະ຿ງຍາງ, ກຈ຺ ໝາງ, ກຼໃ ວກຍັ ວຼກຄາຌກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆືໄຬແຒຂຬຄລຈັ ວິ ສາຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆືຬໄ ແຒລາວ ສວໃ ຌເຫງຽໃ ຫັຌວາໃ ເຫ຃ໄ ວາຓສາ຃ຌັ ເຌລະຈຍັ ຫົາງ຿ຈງຓ຅ີ າຌວຌ 24 ຃ຌ຺ ຃ຈິ ຽຎັຌ 48 ສວໃ ຌອຬໄ ງ, ກາຌຉິຈຉາຓກາຌຎະຉິຍຈັ ລະຍຼຍກຈ຺ ໝາງ, ກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬໄື ແຒຂຬຄລຈັ ວສິ າຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬໄື ແຒລາວ ສວໃ ຌເຫງຽໃ ຫັຌວາໃ ເຫ຃ໄ ວາຓສາ຃ຌັ ລະຈຍັ ຫົາງ ຿ຈງຓ຅ີ າຌວຌ 21 ຃ຌ຺ ຃ິຈຽຎັຌ 42 ສວໃ ຌອຬໄ ງ, ກາຌຉິຈຉາຓ, ກວຈກາ, ສະກຈັ ກຌັໄ ກາຌ຃ຓຸໄ ຃ຬຄກາຌຉກ຺ ຽອງໃ ຽສງຫາງ ຂຬຄກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຂຬຄລຈັ ວິສາຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒລາວ ສວໃ ຌ ເຫງເໃ ຫ຃ໄ ວາຓສາ຃ຌັ ເຌລະຈຍັ ຎາຌກາຄ຿ຈງຓ຅ີ າຌວຌ 22 ຃ຌ຺ ຃ຈິ ຽຎັຌ 44 ສວໃ ຌອຬໄ ງ, ກາຌ ສະຫຸົຍຏຌ຺ ຂຬຄກາຌ຃ຓຸໄ ຃ຬຄກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆໄືຬແຒຂຬຄລຈັ ວິສາຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆໄືຬແຒລາວ ຽຑໃ ືຬລາງຄາຌເຫກໄ ຍັ ກະຆວຄຬຈຸ ສະຫະກາ ຾ລະ ກາຌ຃າໄ ຅າກ຾ຍຍສຬຍຊາຓ຋ຄັ ໝຈ຺ 50 ຃ຌ຺ ສວໃ ຌເຫງຽໃ ຫັຌວາໃ ເຫ຃ໄ ວາຓສາ຃ຌັ ລະຈຍັ ຫົາງ຿ຈງຓ຅ີ າຌວຌ 28 ຃ຌ຺ ຃ິຈຽຎັຌ 56 ສວໃ ຌອຬໄ ງ ກາຌຑວ຺ ຑຌັ ຾ລະ ຎະສາຌສຍ຺ ຋ຍ຺ ກຍັ ຑາກສວໃ ຌ຋ໃ ີກຼໃ ວຂຬໄ ຄດສໃູ ຌູ ກາຄ ຾ລະ ຋ໄຬຄຊໃ ຌິ ຽຑໃ ືຬ຅ຈັ ຉຄັໄ ຎະຉຍິ ຈັ ສຈິ , ໜາໄ ຋ໃ ີວຼກຄາຌກາຌ຃ຓຸໄ ຃ຬຄກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຂຬຄລຈັ ວສິ າຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬືໄ ແຒ ລາວ ຅າກ຾ຍຍສຬຍຊາຓ຋ຄັ ໝຈ຺ 50 ຃ຌ຺ ຽຫັຌວາໃ ສວໃ ຌເຫງຽໃ ຫັຌວາໃ ເຫ຃ໄ ວາຓສາ຃ຌັ ລະຈຍັ ຫົາງ຿ຈງຓ຅ີ າຌວຌ 30 ຃ຌ຺ ຃ິຈຽຎັຌ 60 ສວໃ ຌອຬໄ ງ, ກາຌຑວ຺ ຑຌັ ອວໃ ຓກຌັ ຉາໃ ຄຎະຽ຋ຈ ຾ລະ ຬຄ຺ ກາຌ຅ຈັ ຉຄັໄ ສາກຌ຺ ກຼໃ ວກຍັ ວຼກຄາຌກາຌ຃ຓຸໄ ຃ຬຄກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆໄືຬແຒຂຬຄລຈັ ວິສາຫະ ກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬໄື ແຒລາວ ຅າກ຾ຍຍສຬຍຊາຓ຋ຄັ ໝຈ຺ 50 ຃ຌ຺ , ສວໃ ຌເຫງເໃ ຫ຃ໄ ວາຓສາ຃ຌັ ລະຈຍັ ຫົາງ຿ຈງຓ຅ີ າຌວຌ 26 ຃ຌ຺ ຃ິຈຽຎັຌ 52 ສໃວຌອຬໄ ງ, ກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆືໄຬແຒຓ຃ີ ວາຓ ຫງຄຸໄ ງາກ ຅າກ຾ຍຍສຬຍຊາຓ຋ຄັ ໝຈ຺ 50 ຃ຌ຺ , ສວໃ ຌເຫງຽໃ ຫັຌວາໃ ເຫໄ຃ວາຓສາ຃ຌັ ເຌລະຈຍັ ຎາຌກາຄ຿ຈງຓ຅ີ າຌວຌ 22 ຃ຌ຺ ຃ຈິ ຽຎັຌ 44 ສວໃ ຌອຬໄ ງ. - ຑະຌກັ ຄາຌຂຍັ ລຈ຺ ຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຂຬຄລຈັ ວິສາຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆໄຬື ແຒລາວ ຋ໃ ີລກັ ຌາໄ ຓຌັ ຿ຈງຽ຅ຈຉະຌາຌຌັໄ ຾ຓຌໃ ຌກັ ຄາຌຂາຈລະຍຼຍ, ຂາຈ຅ຌັ ງາຍຌັ ຂຬຄກາຌຽຎັຌຑະຌກັ ຄາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຾ລະ ກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຍາຄຽສັໄຌ຋າຄງຄັ ຑຍ຺ ຃ວຓຫງຄຸໄ ງາກ ງຄັ ຍໃ ຬາຌວງ຃ວາຓສະຈວກ ຿ຈງສະຽຑາະຽຂຈອາໃ ຄແກສຬກຫົີກຽອັຈເຫຍໄ າຄ຃ຄັໄ ຑະຌກັ ຄາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆຬໄື ແຒເຫລໄ ກູ ຃າໄ ຬາຈ ຅ະຆາໄ ກວາໃ ຽວລາ຋ໃ ີກາຌຈ຺ ແວໄ ເຌກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຓ຃ີ ວາຓຫງຄຸໄ ງາກກວາໃ ກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ສິຌ຃ໄາ ຽ຃ໃ ືຬຄ຾ຫຄໄ ຎະຽຑຈຬໃ ືຌຽຑາະກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆໃ ືຬຽຎັຌກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຋າຈ຾ຫົວຊາໄ ຫາກວາໃ ກາຌ ຂຌ຺ ສໃຄ຺ ເຆຽໄ ວລາຈຌ຺ ຌາໄ ຓາັ ກໃ຅ະຓກີ າຌລະຽຫີງຬາງຽອັຈເຫຌໄ າໄ ຓຌັ ຫຸົຈລຄ຺ - ຈາໄ ຌຌິຉິກາ ຽຫັຌວໃາງຄັ ຍໃ ຓຌີ ິຉິກາ ຾ລະ ລະຍຼຍກາຌແຈກໄ າຌຈ຺ ຆຈັ ຽ຅ຌ຅ໃ ຶຄຽອັຈ ເຫໄກາຌ຃ຸໄຓ຃ຬຄຑາຫະຌະ, ຑະຌກັ ຄາຌ ຑຍ຺ ຃ວາຓຫງຸຄໄ ເຌກາຌ຃ຸໄຓ຃ຬຄກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ , ລຈ຺ ຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຍໃ ແຈຓໄ າຈຉະຊາຌ ຽຉັກຌກິ ຂຬຄລຈ຺ ຍໃ ຓ຃ີ ວາຓອຍັ ຎະກຌັ ຋າຄລະຍຍ຺ ຋ໃ ສໃຄ຺ , ລະຍຍ຺ 38

ວາວ຅ໃ ຄຶ ຽອັຈເຫຓໄ ກີ າຌອໃວ຺ ຆຶຓຬຬກຉາຓຊະໜຌ຺ ຽອັຈເຫໄກາຌສຌັ ຅ຬຌຑຍ຺ ຃ວາຓຫງຄຸໄ ງາກ, ຽກຈີ ຬຍຸ ຈັ ຉຽິ ຫຈຽຆັຌ: ລຈ຺ ລຓ຺ໄ , ຎີໄຌ ລຈ຺ ຋ໃ ີຌາເຆຂໄ ຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຎັຌລຈ຺ ຋ໃ ີຽກໃ າ຺ ຾ກສໃ ະຑາຍຂຬຄລຈ຺ ຍໃ ແຈໄ ຉາຓຓາຈຉະຊາຌ ຾ລະ ຬີກດາໃ ຄຽຎັຌ຃ວາຓຏິຈຂຬຄຑະຌກັ ຄາຌ຋ໃ ີຬຈັ ຐາຍ຾ໜໄຌຽອັຈເຫຌໄ າໄ ຓຌັ ອໃວ຺ ແຫົຽອັຈເຫຓໄ ຌີ າໄ ຓຌັ ຉກ຺ ຉາຓຍາຄຽສັໄຌ຋າຄ 5.2 ຂສໄ ະຽໜີ ຅າກກາຌສຶກສາ຃ຌໄ຺ ຃ວໄາ຋ໃ ີ ຏໃາຌຓາ ສາຓາຈອຍັ ອູໄແຈໄຫົາງຍຌັ ຫາ຋ໃ ີ ສາ຃ຌັ ຾ຉໃຽຑໃ ືຬ ອຍັ ຎະກຌັ ເຫຊໄ ກື ຉຬໄ ຄສຬຈ຃ຬໃ ຄກຍັ ກຈ຺ ໝາງ, ອຍັ ຎະກຌັ ສຈິ ຾ລະ ຏຌ຺ ຎະ຿ຫງຈ ຾ລະ ຃ວາຓ ຽຎັຌລະຍຼຍອຼຍອຬໄ ງຂຬຄສຄັ ຃ຓ຺ ຈຄໃ ັ ຌຌັໄ , ຑວກຂາໄ ຑະຽ຅າໄ຺ ຅ໃຄຶ ຂສະຽໜີຈຄໃ ັ ຌ:ໄີ 1) ສະຽໜີເຫຑໄ າກສວໃ ຌ຋ໃ ີກຼໃ ວຂຬໄ ຄເຫຓໄ ຽີ ຬກະສາຌກວຈກາຽຉັກຌກິ ລຈ຺ ຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆືໄຬ ແຒເຫ຅ໄ ະ຾຅ຄໄ ຽຑໃ ືຬຽອັຈເຫລໄ ຈ຺ ຂຌ຺ ສໃຄ຺ ແຈຓໄ າຈຉະຊາຌ ຾ລະ ຓ຃ີ ຌຸ ຌະຑາຍ ຍໃ ເຫຓໄ ຌີ າໄ ຓຌັ ຉກ຺ ຉາຓ ຽສັໄຌ຋າຄກາຌສຌັ ຅ຬຌຑາຫະຌະຽຑໃ ືຬ຃ວາຓຎຬຈແຑເຌກາຌ຅າລະ຅ຬຌຉາຓຊະໜຌ຺ 2) ສະຽໜີເຫຬໄ ຄ຺ ກາຌ຋ໃ ີກຼໃ ວຂຬໄ ຄເຆຓໄ າຈຉະກາຌ຋ໃ ີຽຈັຈຂາຈຉໃ ກຍັ ຑະຌກັ ຄາຌ຋ໃ ີລະຽຓຈີ ຉໃ ກຍັ ລະຍຼຍຂຬຄລຈັ ວິສາຫະກຈິ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆືໄຬແຒລາວ ຾ລະ ຬຬກຓາຈຉະກາຌຉໃ ກຍັ ຑະຌກັ ຄາຌ຋ໃ ີ ຽອັຈຌາໄ ຓຌັ ຉກ຺ ເສຽໃ ສັໄຌ຋າຄ຾ລວໄ ຍໃ ຬະຌາແຓ 3) ສະຽໜີເຫຓໄ ກີ ຈ຺ ໝາງສະຽຑາະເຌກາຌ຃ຓຸໄ ຃ຬຄກາຌຂຌ຺ ສໃຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆໄຬື ແຒລາວ ຊາໄ ຓີ ກຈ຺ ໝາງ຃ຸໄຓ຃ຬຄສະຽຑາະ຅ະຽອັຈເຫໄກາຌ຃ຸໄຓ຃ຬຄກາຌຂຌ຺ ສໃ ຄ຺ ຌາໄ ຓຌັ ຽຆໄືຬແຒລາວແຈໄອຍັ ຎະສຈິ ຋ິຑາຍ຋ໃ ີຈຂີ ຌໄຶ 39

ເຬກະສາຌຬາ້ ຄຬຄີ ສະພາແຫຄ່ ຆາຈ. (2016). ກຈ຺ ໝາງວາ່ ຈວ້ ງກາຌລຄ຺ ຋ຶຌຂຬຄລຈັ ສະພາແຫຄ່ ຆາຈ. (2012). ກຈ຺ ໝາງວາ່ ຈວ້ ງ ກາຌ຅ະລາ຅ຬຌ຋າຄຍກ຺ ສະພາແຫຄ່ ຆາຈ. (2008). ກຈ຺ ໝາງວາ່ ຈວ້ ງ ຂຏ້ ກູ ພຌັ ໃຌສຌັ ງາ ແລະ ຌຬກສຌັ ງາ ສະພາແຫຄ່ ຆາຈ. (2016). ກຈ຺ ໝາງວາ່ ຈວ້ ງ ກາຌສ່ຄ຺ ເສ່ ຠີ ກາຌລຄ຺ ຋ືຌ ສະພາແຫຄ່ ຆາຈ. (2011). ກຈ຺ ໝາງວາ່ ຈວ້ ງ ກາຌຎະກຌັ ໄພ ສະພາແຫຄ່ ຆາຈ. (2015). ກຈ຺ ໝາງວາ່ ຈວ້ ງ ສວ່ ງສາຬາກຬຌ ສະພາແຫຄ່ ຆາຈ. (2011). ກຈ຺ ໝາງວາ່ ຈວ້ ງ ພາສີ ສະພາແຫຄ່ ຆາຈ. (2012). ກຈ຺ ໝາງວາ່ ຈວ້ ງ ຂຌ຺ ສ່ຄ຺ ຋າຄ຋າຄຍກ຺ ຌາງກ຺ ລຈັ ຊະຠຌ຺ ຉ.ີ (2017). ຈາລຈັ ວາ່ ຈວ້ ງ ຋ລຸ ະກຈິ ຌາ້ ຠຌັ ເຆຬື້ ໄຟ ລຈັ ວິສາຫະກິຈຌາຠຌັ ເຆື້ຬໄຟ ລາວ. (2011). ຂ້ກາຌຈ຺ ຆ່ວ຺ ຃າວ ວ່າຈວ້ ງກາຌ຃ູ້ຠ຃ຬຄ ພະຌກັ ຄາຌ ຂຍັ ລຈ຺ ຂຌ຺ ສ່ຄ຺ ຌາ້ ຠຌັ ເຆຬື້ ໄຟ ລຈັ ວສິ າຫະກຈິ ຌາ້ ຠຌັ ເຆື້ຬໄຟລາວ(2012).ຎ້ືຠ຃ຠູ່ ຍື ລີກາຌຂຬຄ ລຈັ ວິສາຫະກຈິ ຌາ້ ຠຌັ ເຆຬື້ ໄຟ ລາວ ກະຆວຄຬຈຸ ສາຫະກາ ແລະ ກາຌ຃້າ. (2006). ພາລະຍຈ຺ ຍາຈ-ໜ້າ຋່ ີ ແລະ ກາຌພວ຺ ພຌັ ພື້ຌຊາຌຂຬຄແຉລ່ ະພາກສວ່ ຌ ຃າສາພາຈລຈັ ວສິ າຫະກຈິ ຂຌ຺ ສ່ຄ຺ ຌາ້ ຠຌັ .(2019). ຫວ຺ ໜາ້ ພະແຌກ຅ຈັ ຉຄັ້ , ວຌັ ຋ີ 3 ພຶຈສະພາ ຎີ 2019 ຃າສາພາຈລຈັ ວສິ າຫະກຈິ ຂຌ຺ ສ່ຄ຺ ຌາ້ ຠຌັ .(2019). ຫວ຺ ໜາ້ ພະແຌກຍລິກາຌ, ວຌັ ຋ີ 3 ພຶຈສະພາ ຎີ 2019