หน่วย4บัญชีเบื้องต้น

หนังสอื อา่ นเพมิ่ เตมิ รายวชิ าการบัญชเี บื้องต้น รหัส ง30283 หนว่ ยการเรียนรูท้ ่ี 4 งบดุล นางสาวจิราพร พิมพว์ ชิ ยั ครชู านาญการพิเศษ โรงเรียนรอ้ ยเอด็ วทิ ยำลยั สำนักงำนเขตพน้ื ทก่ี ำรศึกษำมธั ยมศกึ ษำร้อยเอด็ สำนกั งำนคณะกรรมกำรกำรศกึ ษำขั้นพ้นื ฐำน กระทรวงศึกษำธกิ ำร

หน่วยที่ 4 งบดลุ งบดุล งบดุลคอื งบการเงินที่แสดงให้เห็นยอด ณ วันท่ีส้นิ งวด ณ จุดเวลาใดเวลาหนึง่ เช่น ณ วันท่ี 31 ธันวาคม 2564 วา่ บรษิ ทั มสี นิ ทรพั ย์ หน้ีสิน ส่วนของผ้ถู ือหุ้นเปน็ จำนวนเท่าใด ยกตวั อย่างเช่น ณ วนั ท่ี 31 ธนั วาคม 2564 บริษัทมเี งนิ สด 100 บาท ลูกหนี้ 200 บาท สินคา้ 300 บาท เจ้าหนกี้ ารคา้ เป็นจำนวน 400 บาท เป็นต้น ซง่ึ จะแสดงใหเ้ ห็นว่า ณ วันน้ันๆบริษัทมฐี านะการเงนิ เป็นอย่างไร ตามท่ีไดอ้ ธิบายไปแลว้ ว่า คำว่างบดลุ น้ันเปน็ คำทถ่ี ูกยกเลิกไปแล้ว โดยตามมาตรฐานบัญชีได้เปลี่ยน คำว่างบดลุ เปน็ งบแสดงฐานะการเงนิ เพ่ือใหช้ ือ่ งบการเงินแสดงความหมายท่ีถูกต้องมากย่งิ ขน้ึ หากลองพิจารณาดู คำว่า งบดุล นัน้ ไม่ไดแ้ สดงความหมายอะไรเลย โดยความหมายแสดงเพยี งว่างบ การเงนิ นัน้ จะต้องสมดุลกนั กลา่ วคือ สินทรัพย์ = หนส้ี นิ + สว่ นของเจ้าของ ซึ่งให้ความหมายในมุมดังกล่าว เพียงเท่านน้ั แต่ไมไ่ ด้ให้ความหมายอน่ื ท่ีทำใหผ้ ู้ใชง้ บการเงินทราบว่างบดุลคืออะไร ดงั น้นั มาตรฐานรายงานทางการเงนิ ของต่างประเทศจึงมกี ารเปลีย่ นชื่องบการเงนิ เพ่ือใหช้ ่ือของงบ การเงินน้นั สามารถส่ือถึงความหมายท่ดี ียง่ิ ข้นึ ดังนน้ั มาตรฐานรายงานทางการเงินของต่างประเทศ จึงเปลีย่ น ช่ืองบจาก Balance sheet เปน็ Statement of financial position หลงั จากนน้ั มาตรฐานรายงานทาง การเงินของประเทศไทย จึงมาปรบั ชอ่ื งบภาษาไทยให้ถูกต้องตามมาตรฐานรายงานทางการเงนิ ของ ต่างประเทศ จงึ เปน็ ที่มาในการเปล่ียนช่อื งบการเงินน้จี าก งบดลุ เป็น งบแสดงฐานะการเงิน โครงสรา้ งของงบดุล งบดลุ จะแบง่ สว่ นประกอบเป็น 3 ส่วนหลักๆดังน้ี 1. สนิ ทรัพย์ – ทรพั ยากรที่อยู่ในความควบคมุ ของกิจการ และสามารถกอ่ ใหเ้ กิดประโยชน์เชิง เศรษฐกิจต่อกจิ การได้ เช่น เงินสด ลูกหน้ี สนิ คา้ ที่ดิน อาคารและอปุ กรณ์ สินทรัพยไ์ มม่ ีตวั ตน เปน็ ตน้ 2. หนีส้ ิน – ภาระผกู พนั ทเ่ี ป็นผลจากอดีตถึงปัจจุบัน ทำให้กิจการต้องสญู เสยี ประโยชนเ์ ชงิ เศรษฐกิจ ในอนาคต (เพราะต้องจา่ ยชำระคืน) เช่น เจา้ หน้ี คา่ ใชจ้ า่ ยคา้ งจ่าย เงนิ กู้ยืม เปน็ ต้น 3. ส่วนของผู้ถือหุ้น – มูลคา่ สินทรพั ยส์ ุทธิ หลกั จากหักหนี้สินท้งั สิ้นออกแล้ว ซ่ึงสามารถเขียนเป็น สมการได้ดังนี้ สว่ นของเจ้าของ = สินทรพั ย์ – หนีส้ ิน งบดุล (Balance Sheet) หรอื งบแสดงฐานะการเงิน คอื รายงานทางการเงินท่จี ดั ทำขึ้นเพ่อื ฐานะการเงนิ ของกิจการณขณะใดขณะหนึ่งโดยท่ัวไปจะแสดงข้อมูลสิน้ สดุ วนั ใดวนั หนงึ่ โดยจะแสดงถงึ ข้อมูลตา่ งๆ ดงั น้ี

1. ทรพั ยากรต่างๆที่กจิ การเปน็ เจา้ ของหรือมีอยูม่ ีจำนวนเทา่ ใดประกอบด้วยอะไรบ้าง 2. ภาระผูกพนั ต่อบุคคลภายนอกมจี ำนวนเท่าใดประกอบด้วยอะไรบ้าง 3. ส่วนของเจ้าของกิจการมีจำนวนเทา่ ใดประกอบดว้ ยอะไรบ้าง ซง่ึ งบดลุ จะประกอบไปด้วย1.สนิ ทรพั ย์2.หนสี้ ิน3.สว่ นของเจ้าของหรือส่วนของผู้ถอื หุ้น งบดุลมีรูปแบบอยู่ 2 แบบคือ 1. แบบบัญชี(Account Form)เปน็ รูปแบบท่รี ายงานสินทรัพยไ์ ว้ด้านซ้ายส่วนดา้ นขวาเป็นข้อมูลหน้ีสิน และสว่ นของเจ้าของ 2. แบบรายงาน(Report form)เป็นรปู แบบที่รายงานสินทรัพยอ์ ยู่สว่ นบนสำหรบั หน้ีสนิ และสว่ นของ เจา้ ของไวส้ ่วนล่างของรายงาน สำหรับหมวดหมู่ในงบดุลผู้ทำรายการจะต้องรู้จักความหมายของแต่ละหมวดหมู่ซงึ่ มดี งั ต่อไปน้ี 1. สนิ ทรัพยค์ ือสทิ ธแิ ละทรัพยากรทกี่ ิจการมีอยู่ซ่ึงเกิดจากการประกอบการและสามารถแสดงเปน็ ตวั เงนิ สามารถทจ่ี ะให้ประโยชน์ในอนาคตซง่ึ แบ่งออกเป็น – สินทรัพยห์ มุนเวียนหมายถึงเงินสดหรอื สนิ ทรัพย์อ่ืนๆทส่ี ามารถเปล่ยี นแปลงเปน็ เงนิ สดไดภ้ ายในระยะเวลา 1 ปีหรือ1 รอบระยะเวลาการดำเนินงานตามปกติของกิจการเช่นเงนิ สดเงนิ ฝากธนาคารลุกหนี้ที่สามรารถชำระ ภายในรอบระยะเวลาบัญชสี นิ คา้ คงเหลือรวมไปถงึ ค่าใช้จา่ ยลว่ งหน้าอนื่ ๆเช่นคา่ เช่าจา่ ยลว่ งหนา้ – สินทรพั ย์ไม่หมนุ เวยี นหมายถงึ สนิ ทรัพย์ทีไ่ มส่ ามารถเปล่ียนเปน็ เงินสดไดภ้ ายใน 1 ปีหรอื 1รอบระยะบัญชี ของกจิ การซึ่งส่วนใหญแ่ ล้วจะเป็นสินทรพั ย์ที่มมี ลู คา่ มากและมคี วามถาวรเชน่ อาคารที่ดนิ รวมไปถงึ เงนิ ลงทนุ ในบริษัทอนื่ ๆท่ีลงทนุ ในระยะยาว การจัดเรยี งสินทรัพย์ในงบดุลหลกั การโดยท่ัวไปในการจดั ลำดบั ก่อนและหลงั นี้พจิ ารณาการจดั ลำดบั ของสภาพ คลอ่ งตัวที่จะเปล่ียนเปน็ เงนิ สด (Liquid) ได้ง่ายทส่ี ดุ ไว้เป็นอนั ดับแรกแล้วจงึ ตามดว้ ยสนิ ทรัพย์ที่มสี ภาพ คล่องตวั ในการเปลย่ี นเปน็ เงนิ สดน้องกวา่ ไปตามลำดับ 2. หน้สี นิ คอื พนั ธะผูกพันท่บี ุคคลภายนอกได้แกเ่ จา้ หนี้มีตอ่ กิจการอันเกิดจากรายการทางธุรกิจการกยู้ ืม หรือจากเหตุการณ์อื่นๆท่จี ะต้องชำระคนื ในภายหน้าด้วยสนิ ทรัพย์หรือบริการตัวอยา่ งของหน้ีสนิ ของ หน้ีสินเช่นเจา้ หนกี้ ารคา้ เจา้ หนเี้ งินกู้ตั๋วเงินจา่ ยซ่ึงแบง่ ออกเปน็ 2 ประเภทคือ – หน้สี ินหมนุ เวียน คือ พนั ธะผูกพนั ทต่ี ้องมีการจา่ ยชำระคืนแก่เจา้ หนไี้ มเ่ กนิ 1 ปหี รือในรอบระยะเวลาการ ปฏบิ ตั ิงานตามปกตขิ องกิจการเช่นเจา้ หนี้ทางการค้าคา่ ใชจ้ ่ายค้างจ่าย – หนสี้ ินระยะยาวคือ หนี้สนิ ทมี่ ีกำหนดชำระมากกวา่ 1 ปีหรอื เกินกว่าระยะเวลาการปฏิบัติงานตามปกติของ กจิ การเชน่ หนุ้ กเู้ งนิ กู้ระยะยาว+ การจัดเรยี งในงบดลุ นัน้ ให้ใช้ระยะเวลาการชำระคนื ก่อนหลังเป็นเกณฑ์ในการติดสนิ ในการแสดงรายการในงบ ดุลห้ามมใิ ห้นำสินทรัพย์หมนุ เวียนไปหักลบกบั หนส้ี ินหมันเวียน

3. ส่วนของเจา้ ของหรือส่วนของผู้ถอื หนุ้ คอื สิทธเิ รียกรอ้ งหรือส่วนได้เสยี ที่เจ้าของมีอยู่เหนือสนิ ทรพั ย์ หลงั จากไดห้ ักสทิ ธเิ รียกรอ้ งท่ีเป็นของเจา้ หนี้ออกไปแลว้ หรอื กล่าวไดว้ า่ คือสนิ ทรัพย์สทุ ธิหรือสว่ นท่สี ินทรพั ย์ มากกวา่ หนี้สิน (สนิ ทรัพย์ – หน้ีสิน = ส่วนของเจา้ ของ)สว่ นของเจ้าของนีถ้ ้าธรุ กจิ เปน็ บรษิ ัท จำกัดเรียกว่า ส่วนของผูถ้ ือหุน้ งบแสดงฐานะการเงนิ งบดุล การทำงบดุลแบง่ ออกเป็น 2 แบบ ดงั นี้ 1. การจัดทำงบดุลแบบรายงาน 1. ส่วนหวั งบ 3 บรรทัด บรรทัดแรก เขยี น “ ชือ่ กิจการ ” บรรทัดท่สี อง เขยี นกำไรขาดทุนในและบรรทดั ทส่ี ามเขียนระยะเวลา บญั ชี 2. เขียนคำว่า “ สนิ ทรัพย์ ” ไวก้ ึ่งกลางหน้ากระดาษ แลว้ นำบญั ชีหมวดทรัพยส์ นิ มา ลงรายการทางด้านซ้ายมือ และ เขียนจำนวนเงินทางขวามือ 3. เขยี นคำว่า “ หน้ีสนิ และสว่ นของเจา้ ของ ” กลางหน้ากระดาษ แล้วนำบญั ชี หมวดหนสี้ ินมาลงรายการทางซา้ ยมือ และเขียนจำนวนเงนิ ทางขวามือแล้วรวมยอดหนสี้ ิน สุดทา้ ยรวมยอด หนส้ี ินและสว่ นของเจา้ ของ ซ่ึงต้องเท่ากบั ยอดรวมของสินทรัพย์ ทง้ั หมด รปู แบบงบดุลแบบรายงาน

2. การจดั ทำงบดุลแบบบญั ชี 1. ส่วนหวั เขียนเหมอื นกับแบบรายงาน 2. แบง่ สนิ ทรัพยไ์ วท้ างซ้ายมือ หนส้ี นิ และส่วนของเจ้าของไว้ทางขวามอื 3. ยอดรวมของสินทรัพยท์ างซา้ ยมือ จะต้องเทา่ กับยอดรวมรวมหนส้ี นิ และสว่ นของ เจา้ ของทางขวามือ รูปแบบงบดลุ แบบบัญชี

ตวั อย่างที่ 2 งบดุลแบบรายงาน

งบดลุ แบบบญั ชี

ประโยชนข์ องการทำงบการเงิน 1. เป็นหลกั ฐานในการบนั ทึกรายการเปิดบัญชี เมอื่ เรม่ิ รอบระยะเวลาบญั ชีใหม่ 2. เปน็ เอกสารรายงานต่อทางราชการ และยังเป็นเอกสารใชป้ ระกอบการกูย้ มื เงนิ จากสถาบัน การเงนิ ได้ 3. ทำให้ทราบผลการดำเนนิ งานและฐานะการเงนิ ของกิจการค้าได้

บรรณานกุ รม กรมวชิ าการ. (2532), ระเบียนการเงิน 1 และระเบียนการเงิน 2 หนงั สือเรียน พิมพค์ รงั้ ที่ 9. กรุงเทพมหานคร :โรงพิมพ์คุรุสภาลาดพรา้ ว. นนั ท์ ศรสี วุ รรณ. (2549),บัญชเี บือ้ งต้น 1. หนงั สือเรียนสาระการเรยี นรเู้ พิ่มเตมิ งานธุรกจิ , กรุงเทพมหานคร : สํานักพมิ พ์วงั อักษร นนั ทิยา ศุภราชโยธนิ . (2550). แบบฝึกทกั ษะงานวชิ าระเบียนการเงนิ , คน้ เม่ือ มีนาคม 10, 2556, จาก http://gotoknow.org/file/nuntiya/innovation, ปิยฉตั ร วฒุ สิ รรพ์. (2550), รายงานการใช้เอกสารประกอบการเรยี น วิชาระเบยี นการเงิน ง 30282 ช้นั มธั ยมศกึ ษา ปีที่ 2. คน้ เมื่อ มีนาคม 10, 2556, จาก http://www.horpra.ac.th/pdf /krupiyachat.pdf. สวทช. (2557). ความหมายของระเบียน คน้ เมอ่ื มนี าคม 10, 2557, จาก http://dict.longdo.com/search/ https://tanateauditor.com/accounting-equation/ search/ https://www.pw.ac.th/emedia/media/tech/accounting1/lesson8.php