ฉันทามติ 63

ฉนั ทามติ (consensus)

คาจากัดความของ...  เสยี งขา้ งมาก (majority)  ฉนั ทามติ (consensus)

เสยี งข้างมากหมายความว่าอะไร?

เสียงข้างมาก คือ ma·jor·i·ty 1. จานวนหรือส่วนที่มากกวา่ คร่ึง 2. จานวนคะแนนเสียงส่วนใหญท่ ่ีได้มาจาก การแข่งขนั ท่ีเกินจากจานวนเสยี งท่ีเหลอื อยู่

ฉนั ทามติ หมายความว่าอะไร?

ฉันทามติ con·sen·sus “ข้อสรุป หรือ ผลของการตดั สนิ ใจของกลุ่มท่ี ผ่านการพูดคยุ ปรกึ ษา โต้แยง้ ดว้ ยเหตุผล และคนส่วนใหญ่ยอมรับในเหตผุ ลนน้ั ๆ”

ฉันทามติ จงึ ไมใ่ ชเ่ ปน็ เสียงข้างมาก

1. ถกแถลงถงึ แต่ละปญั หา หยบิ ยกคาถาม นามาโต้แยง้ กันและ พจิ ารณาถึงหนทางปฏบิ ัตใิ นการแกไ้ ขทเ่ี ปน็ จรงิ ได้ 2. หาความแตกต่างและความคลา้ ยคลึง ความตกลงและข้อขัดแยง้ ระหวา่ งปญั หาต่างๆ 3. ใหค้ าแนะนาในการผสมผสานปญั หาทีค่ ลา้ ยกันหรอื ปรบั ปรุง แก้ไขปญั หา 4. หยบิ ยกปญั หาใหมท่ ี่เกดิ จากการถกแถลง

และทสี่ าคญั .....ฉนั ทามติในห้องเรยี นได้มาจาก........ 1. การสรา้ งสิ่งแวดลอ้ มที่สง่ เสรมิ ใหม้ ีการถกแถลงทีม่ เี หตผุ ลและมีแนวคดิ ท่ีดี 2. การให้นักเรียนออกความคิดเป็นที่หลากหลายและค้นหาแนวคดิ ที่แตกตา่ ง 3. ไมค่ วรใหน้ ักเรยี นถกู ชักนาโดยเพอ่ื นที่มีความคิดที่ หรือ (โดยคร)ู 4. มกี ระบวนในการผสมผสานความคิดท่ีแตกตา่ งกนั เมอื่ มกี ารลงเป็นฉันทามติ โดยปลอ่ ยใหม้ ีท้งั ท่คี วามคดิ ทไ่ี มเ่ ห็นด้วยหรอื แนวความคดิ ที่แตกตา่ งกัน

การปกครองในระบอบประชาธิปไตยของประเทศไทย เป็นประชาธปิ ไตยแบบมสี ว่ นร่วม

กระบวนการมสี ่วนร่วม จงึ มคี วามสัมพันธ์อยา่ งมากตอ่ การตัดสนิ ใจ เร่อื งหรอื โครงการใดท่ไี ม่มผี ลกระทบต่อประชาชนมาก รฐั หรอื ผูม้ อี านาจตดั สนิ ใจแลว้ มาบอกกบั ประชาชนกจ็ ะไม่มีปญั หา

แต่เรอื่ งหรือโครงการท่ีมผี ลกระทบต่อประชาชนตอ่ สุขภาพอนามยั ต่อสงิ่ แวดล้อมจาเป็นต้องดาเนินการปรกึ ษาหารือกอ่ นตัดสินใจ โดยให้เวลา ให้โอกาสประชาชนได้เขา้ ใจในประเดน็ ในปญั หา และ มารว่ มคดิ แตย่ ิง่ เรือ่ งหรือโครงการใดก็ตามมีผลกระทบมาก ๆ ประชาชนจะตอ้ งการมากกวา่ การแสดงความคิดเห็น ประชาชนต้องการมีสว่ นรว่ มในการตัดสนิ ใจ

กระบวนรว่ มตดั สินใจดังกลา่ ว เปน็ กระบวนการท่มี าพดู จากนั หาทางออกท่ดี ีทสี่ ดุ โดยกระบวนการเรยี นรู้รว่ มกนั

การตดั สนิ ใจจะไมใ่ ชเ้ สียงข้างมากโดยการลงมตยิ กมือ หรอื หย่อนบตั ร แตจ่ ะใช้การพจิ ารณาแตล่ ะประเดน็ และดูถงึ ความต้องการ ความห่วงกงั วลของทกุ ๆ ฝา่ ย (Interests) แล้วเลือกส่ิงทคี่ ิดว่า เกิดประโยชนส์ งู สดุ ต่อสังคมต่อประเทศชาติ กระบวนการท่ีใช่ ก็ไมใ่ ช่มาโต้วาที (Debate) กันว่าของฉันถูก ของเธอผดิ หรอื มาบอกวา่ วิธกี ารหรือสง่ิ ท่ฉี ันเสนอดีกว่าของเธอ แต่จะใชก้ ระบวนการพูดคุยกัน (Dialogue) ซึ่งบางครง้ั จะต้องมีกติกา (Ground Rules) ในการพูดคุยกันซง่ึ กล่มุ ผมู้ สี ว่ นไดส้ ่วนเสียรว่ มกนั กาหนด

หลักการของกระบวนการตัดสินใจโดยฉันทามติ มอี ยู่ 10 ประการคอื • หลักการที่ 1: Purpose Driven หลกั การการมีเหตผุ ลท่ีต้องการมารว่ มในกระบวนการ • หลกั การที่ 2: Inclusive not exclusive ผู้มสี ่วนได้เสียทุกกลุ่มทม่ี ีความสนใจในประเด็นนั้นๆ ควรมีส่วนรว่ มในกระบวนการฉนั ทามติ • หลักการที่ 3: Voluntary Participation ผู้มสี ่วนได้เสยี มารว่ มดว้ ยความสมัครใจ • หลกั การท่ี 4: Self Design กล่มุ ตา่ ง ๆ ทีม่ ามสี ว่ นรว่ มร่างกระบวนการฉนั ทามติเอง • หลักการที่ 5: Flexibility ใหม้ ีความยดื หย่นุ อย่ใู นกระบวนการ

• หลักการท่ี 6: Equal Opportunity ทกุ กลุ่มตอ้ งสามารถเข้าถงึ ขอ้ มลู ที่ เกยี่ วข้องและมโี อกาสในการมสี ่วนร่วมอย่างมปี ระสทิ ธิภาพตลอดกระบวนการ • หลักการท่ี 7: Respect for Diverse Interests ยนิ ดีรับฟังความคิดเห็นท่ี แตกต่างกันในเรอื่ งของคา่ นยิ ม ผลประโยชน์หรอื ความต้องการและความรู้ของกลมุ่ ตา่ งๆ • หลกั การที่ 8: Accountability กลมุ่ ทั้งหลายมภี าระรบั ผดิ ชอบต่อทง้ั กลุ่มของ เขาและตอ่ กระบวนการที่เขารว่ มกันตกลงกาหนดขึ้น • หลักการท่ี 9: Time Limits การกาหนดเวลาสนิ้ สุดจากกระบวนการในแตล่ ะ ขน้ั ตอนมีความจาเป็นตลอดกระบวนการ • หลักการที่ 10: Implementation การตกลงยอมรับท่จี ะนาไปปฏิบตั แิ ละมีการ ติดตามตรวจสอบอยา่ งมีประสิทธภิ าพถือเปน็ ส่วนสาคญั ของขอ้ ตกลง

กระบวนการเจรจาเพ่อื หาฉนั ทามติหรอื สรา้ งความเปน็ น้าหน่ึงใจเดยี ว จึงเป็นกระบวนการท่ีมขี น้ั ตอน มเี ป้าหมาย มีกระบวนการชดั เจน ไม่ใชน่ กึ อยากจะเจรจากร็ ีบเจรจาไปเลย การเตรียมตัวและการซกั ซ้อม อาจทาให้กระบวนการสร้างฉันทามตนิ าไปสคู่ วามสาเรจ็ ได้ ความสาเร็จจากกระบวนการสรา้ งฉนั ทามติ คอื ความสามารถทจ่ี ะ บรรลุขอ้ ตกลง แบบชนะ – ชนะ อาจจะไมห่ มายถึง ทาโครงการได้ หรือไมไ่ ด้ แตห่ มายถึงข้อสรุปทเี่ ป็นที่พงึ พอใจของทกุ ๆ ฝ่าย

ประชาธิปไตยแบบฉนั ทามติ จึงเป็นกระบวนทศั นใ์ หม่ทีอ่ าจจะนาไปสู่สันติสุข สนั ตภิ าพสถาพร ถา้ เราค่อยๆ ทาความเขา้ ใจและค่อยๆ นาไปพจิ ารณาทดลองใชใ้ นสังคมไทย