การขับเคลื่อนปรัชญาของเสรษฐกิจพอเพียงด้านการศึกษา

การขับเคลือ่ น ปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพียง ดา้ นการศึกษา (พ.ศ. ๒๕๔๙ - พ.ศ. ๒๕๕๗) ดร. ปรยี านุช ธรรมปิยา ศนู ย์สถานศึกษาพอเพียง มูลนธิ ยิ วุ สถริ คุณ



การขับเคลื่อน ปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพียง ด้านการศึกษา (พ.ศ. ๒๕๔๙ - พ.ศ. ๒๕๕๗) * * เรียบเรียงโดย ดร.ปรยี านชุ ธรรมปิยา ผู้อ�ำ นวยการศูนยส์ ถานศึกษาพอเพยี ง มูลนิธิยุวสถิรคุณ ธันวาคม ๒๕๕๗

ค ว า ม เ ป็ น ม า ๑ความเป็นมา การขับเคลื่อนปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ด้านการศึกษา หมายถึง การดำาเนินการส่งเสริมและ สนับสนุนให้บุคลากรในภาคการศึกษาทุกระดับ น้อมนาำ หลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงมาใช้ในชีวิตประจาำ วัน และการปฏิบัติภารกิจ เช่น ในการบริหารการศึกษา การ บริหารงบประมาณการศกึ ษา การจดั การสถานศกึ ษา การ จัดกิจกรรมการเรียนรู้ การจัดกิจกรรมนักเรียน เป็นต้น เพื่อท่ีท้ายท่ีสุดแล้วเกิดกระบวนการปรับเปลี่ยนวิธีคดิ และ วิถีปฏิบัติจนเป็นวิถีชีวิต เพ่ือผลให้เกิดการปลูกฝังและบ่ม เพาะผู้เรียน -เด็กและเยาวชน- ให้มีจิตสาำ นึกและอุปนิสัย “พอเพียง” (Sufficiency Mindset and Behavior) จะได้ สามารถดาำ รงตนและดาำ เนนิ ชวี ติ ใหเ้ จรญิ กา้ วหนา้ ไปไดอ้ ยา่ ง สมดุลและพรอ้ มรบั ตอ่ การเปล่ยี นแปลงตา่ งๆ 2

จดุ เรมิ่ ตน้ ของการขบั เคลอ่ื นฯ สบื เนอ่ื งมาจากกระแส พระราชดาำ รัส “เศรษฐกจิ พอเพียง” ทีป่ วงชนชาวไทยได้ เริ่มรับรู้และเรียนรูม้ าต้งั แต่ปี พ.ศ. ๒๕๔๐ และโดยเฉพาะ อยา่ งยงิ่ พระราชดาำ รสั เมอื่ เดอื นธนั วาคม พ.ศ.๒๕๔๑ ความ ตอนหนึง่ ว่า ...คนเราถา้ พอในความตอ้ งการ กม็ ีความโลภน้อย เมื่อมคี วามโลภนอ้ ย ก็เบียดเบยี นคนอ่ืนนอ้ ย. ถ้าทกุ ประเทศมีความคดิ “อนั นไ้ี มใ่ ช่เศรษฐกิจ” มีความคิดวา่ “ทำาอะไรตอ้ งพอเพยี ง หมายความว่า พอประมาณ ไม่สดุ โต่ง ไม่โลภอยา่ งมาก คนเราก็อยู่เป็นสขุ . พอเพียงนอ้ี าจจะมีมาก อาจจะมขี องหรูหราก็ได้ แตว่ า่ ตอ้ งไม่ไปเบียดเบียนคนอนื่ . ต้องใหพ้ อประมาณตามอัตภาพ พูดจาก็พอเพยี ง ทำาอะไรกพ็ อเพยี ง ปฏิบตั ติ นก็พอเพียง... จึงเป็นท่ีมาของความเข้าใจว่า “เศรษฐกิจพอเพียง” เป็นหลักคิดและหลักปฏิบัติในการดำ าเนินชีวิต (หมายถึง ”หลักพอประมาณ มีเหตุผล และมีภูมิคุ้มกันในตัวท่ีดี บนพ้ืนฐานจิตใจที่มีคุณธรรม และใช้ความรู้อย่างรอบรู้ รอบคอบ ระมดั ระวงั เพอ่ื ใหช้ วี ติ สมดลุ และพรอ้ มรบั ตอ่ การ เปลยี่ นแปลงในดา้ นวตั ถุ สงั คม สง่ิ แวดลอ้ ม และวฒั นธรรม - ๓ หว่ ง ๒ เงือ่ นไข ๔ มิติ) ท่ที ุกคน ทกุ ประเทศ สามารถ นาำ ไปใชใ้ นทกุ กจิ กรรม ทกุ สาขาอาชพี และทุกระดบั เพอ่ื ให้เกิดการพัฒนาทส่ี มดลุ ม่นั คง และย่ังยนื 3

4

หลักสตู รการศึกษา เพื่อบ่มเพาะ “จิตสาำ นึกและอุปนิสยั พอเพียง” ๒หลักสตู รการศึกษา เพื่อบม่ เพาะ “จิตสำานึกและ อปุ นสิ ัยพอเพยี ง” หลักสูตรการศึกษาข้ันพื้นฐาน พ.ศ.๒๕๔๔ ไดน้ อ้ มนาำ เนอื้ หาเกยี่ วกบั “หลกั การเศรษฐกจิ พอเพยี ง” ตามคาำ นยิ ามทส่ี าำ นกั งานคณะกรรมการพฒั นาการ เศรษฐกจิ และสงั คมแห่งชาติ (สศช.) ได้รบั พระราชทานเมื่อ วนั ที่ ๒๙ พฤศจกิ ายนพ.ศ.๒๕๔๒ เขา้ สหู่ ลกั สตู ร โดยระบไุ ว้ ในมาตรฐานการเรยี นรขู้ องสาระการเรยี นรกู้ ลมุ่ สงั คมศกึ ษา - ศาสนาและวัฒนธรรม สาระเศรษฐศาสตร์ กาำ หนดให้ นักเรียนทุกระดับชั้น เม่ือจบการศึกษาตามหลักสูตรน้ีแล้ว จะต้อง “เข้าใจและสามารถบริหารจัดการทรัพยากรใน การผลิตและการบรโิ ภค การใชท้ รพั ยากรท่มี อี ยอู่ ยา่ งจาำ กดั ไดอ้ ยา่ งมปี ระสทิ ธภิ าพและคมุ้ คา่ รวมทงั้ เขา้ ใจหลกั การของ เศรษฐกิจพอเพียงเพ่ือการดำารงชีวิตอย่างมีดุลยภาพ” ส่งผลให้เกิดการจัดการเรียนรู้เก่ียวกับ “หลักเศรษฐกิจ พอเพยี ง” อย่างแพรห่ ลายในโรงเรียนทั่วไป 5

ในปี พ.ศ.๒๕๔๗ คณะอนกุ รรมการขบั เคลอื่ นเศรษฐกจิ พอเพยี ง สศช. ได้จัดกิจกรรมประกวดความเรียง “ตัวอย่างการประยุกต์ใช้ ปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพยี ง” ทกุ ระดบั (ประถม-มธั ยม-อาชวี ศกึ ษา - อุดมศกึ ษา - ประชาชนทั่วไป) จากความเรียงท่ีสง่ มาเกอื บ ๒,๐๐๐ ช้ิน ทำาให้พบว่ายังมีความเข้าใจท่ีคลาดเคล่ือน ไม่ถูกต้องชัดเจนเก่ียวกับ “หลกั เศรษฐกจิ พอเพียง” ในภาคการศกึ ษา กล่าวคอื การจัดการเรยี นรู้ ตามหลักสูตรที่กำาหนดไว้ดังกล่าว มักจะมุ่งเน้นกิจกรรมเกษตร การ ปลูกพืชผักสวนครัวทำานาในโรงเรียน หรือกิจกรรมประหยัด การออม เปน็ สว่ นมาก แตไ่ มไ่ ดม้ งุ่ เนน้ การจดั กจิ กรรมใหผ้ เู้ รยี นไดย้ ดึ หลกั เศรษฐกจิ พอเพยี ง เปน็ หลกั คดิ และหลกั ปฏบิ ตั ิ ในการประพฤตติ น และทำ ากจิ กรรม ต่างๆ ตามท่มี าตรฐานตวั ช้ีวัดในหลักสตู รการศึกษา มงุ่ หวงั ให้เกิดขน้ึ คณะอนุกรรมการขับเคล่ือนเศรษฐกิจพอเพียง จึงได้รว่ มมอื กบั สำานักงานรับรองมาตรฐานและประเมินคุณภาพการศึกษา (องค์การ มหาชน) หรอื สมศ. ในปีพ.ศ.๒๕๔๘ จดั ประกวด “สอ่ื การเรยี นการสอน รากฐานการเรยี นรู้ ปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพยี ง” ทกุ ระดบั เพอื่ คน้ หา สอ่ื การเรยี นการสอนทีส่ ามารถใชเ้ ป็นแบบอยา่ งในการสร้างความเข้าใจ ที่ถูกต้องและให้แนวคิดในการนำาไปปฏิบัติในช้ันเรียน ซ่ึงผลจากการ ประกวด ทาำ ให้ได้สื่อเรียนรู้ที่สามารถใช้เป็นแบบอย่างในระดับต่างๆ ท่ีหลากหลาย มาใช้ในการเผยแพร่สร้างความเข้าใจเกี่ยวกับ “ปรัชญา ของเศรษฐกจิ พอเพียง” อยา่ งไรกด็ ี สอ่ื แบบอยา่ งทไ่ี ดจ้ ากการประกวดดงั กลา่ ว มขี อ้ จำากดั ในการนำาไปปรับใช้ในการจัดกิจกรรมการเรียนรู้จริง เนื่องจากความ แตกตา่ งทางบรบิ ทของโรงเรยี น (เชน่ โรงเรยี นในชนบท-เมอื ง) และเนอ้ื หา ของแตล่ ะสาระการเรยี นรทู้ มี่ คี วามหลากหลาย (เชน่ การนำ าไปใชใ้ นสาระ วิทยาศาสตร์ สุขศกึ ษา) 6

ต่อมาในเดือนสิงหาคม พ.ศ. ๒๕๔๙ คณะทำางานขับเคลื่อน ปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพยี งดา้ นการศกึ ษา ภายใตค้ ณะอนกุ รรมการ ขับเคล่ือนเศรษฐกิจพอเพียง จึงได้ร่วมมือกับกระทรวงศึกษาธิการ สำานักงานคณะกรรมการการศกึ ษาขั้นพ้ืนฐาน (สพฐ.) และโครงการ วิจัยเศรษฐกิจพอเพียง สาำ นักงานทรัพย์สินส่วนพระมหากษัตริย์ จดั การประชมุ อบรมเชงิ ปฏบิ ตั กิ าร “สรา้ งคน สรา้ งสงั คม สคู่ วามพอเพยี ง” เพื่อจัดทำาตัวอย่างแผนการจัดการเรียนการสอนสำาหรับครูที่สอนสาระ การเรยี นรู้ และระดบั ชน้ั ตา่ งๆ นำาไปใชเ้ ปน็ แนวทางในการจดั การเรยี นรู้ ให้บรรลมุ าตรฐานตวั ชวี้ ดั ตามทีก่ ำาหนดไว้ในหลักสตู ร คณะผู้บริหารและครูจิตอาสาจากทุกภูมิภาคท่ัวประเทศ ๑๓๕ คน ได้ร่วมกันทำางานกับคณะผู้เช่ียวชาญ เพ่ือให้ได้แนวทางในการจัด 7

การเรยี นการสอนทค่ี รใู นทกุ ภมู ภิ าค ในบรบิ ทตา่ งๆ สามารถนำาไปปรบั ใช้ ในการจัดการเรียนการสอนไดจ้ รงิ จนไดผ้ ลผลิต ๒ ประการ ได้แก่ ๑. กรอบเนื้อหาในการจดั กิจกรรมการเรยี นรู้ “หลักเศรษฐกิจ พอเพยี ง” ของแตล่ ะชว่ งช้ัน ประถมตน้ : ตนเองและครอบครวั ประถมปลาย : โรงเรยี นและชมุ ชนใกลเ้ คียง มธั ยมต้น : ทอ้ งถิน่ จงั หวดั มัธยมปลาย : ประเทศ โลก ๒. ตัวอย่างแผนการจัดการเรียนรู้ที่บูรณาการ “ปรัชญาของ เศรษฐกิจพอเพียง” ทุกระดับชั้น และทุกสาระการเรียนรู้ จัดทาำ เป็น e-book เผยแพรไ่ ปยังสถานศกึ ษาทว่ั ประเทศ ในช่วงตน้ ปี พ.ศ. ๒๕๕๐ ตอ่ มาการเปลยี่ นแปลงทางการเมอื งในเดอื นกนั ยายน พ.ศ.๒๕๔๙ ซงึ่ รัฐบาลได้ประกาศให้ “ปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพียง” เปน็ นโยบาย หลัก และ สศช. ได้น้อมนำามาเป็นแนวทางในการจัดทำาแผนพัฒนา ประเทศอย่างต่อเน่ือง ทาำ ให้หน่วยงานภาคการศึกษาและสถานศึกษา ตา่ งๆ ตน่ื ตวั และสนใจทจ่ี ะจดั การเรยี นรเู้ พอื่ ปลกู ฝงั “หลกั เศรษฐกจิ พอ เพยี ง” ใหก้ บั ผเู้ รยี น ตามทก่ี ำาหนดไวใ้ นหลกั สตู รการศกึ ษา โดยมตี วั อยา่ ง แผนการจดั การเรียนรู้ฯ เปน็ แนวทางในการปฏิบตั ิ สาำ นกั งานคณะกรรมการการศึกษาขน้ั พ้นื ฐาน (สพฐ.) ไดด้ าำ เนนิ การปรบั ปรงุ หลกั สตู รการศกึ ษาขนั้ พน้ื ฐาน พ.ศ. ๒๕๔๔ ใหม้ คี วามชดั เจน ของเป้าหมายและคุณภาพของผู้เรียน และสอดคล้องกับรัฐธรรมนูญ พ.ศ. ๒๕๕๐ โดยประกาศใช้ “หลกั สตู รแกนกลางการศกึ ษาขนั้ พน้ื ฐาน พ.ศ. ๒๕๕๑” ซง่ึ กาำ หนด ๑ ใน ๕ เปา้ หมายของหลกั สตู ร คอื การพฒั นา ผู้เรียนให้มีคุณธรรม จริยธรรม และค่านิยมท่ีพึงประสงค์ มีวินัย และ 8

ปฏิบัติตนตามหลักธรรมของพระพุทธศาสนาหรือศาสนาที่ตนนับถือ ยึดหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง และคุณลักษณะอันพึงประสงค์ (Character) หรือจุดเน้นคุณภาพผู้เรียน ๘ ประการ ได้แก่ รักชาติ - ศาสน์ - กษตั รยิ ์ ซื่อสัตยส์ ุจริต มีวนิ ยั ใฝเ่ รียนรู้ อยอู่ ยา่ งพอเพยี ง มงุ่ ม่นั ในการทำางาน รักความเป็นไทย มจี ิตสาธารณะ การกาำ หนดมาตรฐานตวั ช้ีวดั ในหลกั สตู ร พ.ศ. ๒๕๕๑ จงึ เป็นไป ในทิศทางท่ีจะปลูกฝังและบ่มเพาะผู้เรียนให้ยึดหลักเศรษฐกิจพอเพียง ในการคิด - วางแผนและปฏิบัติตน พร้อมกับคุณลักษณะอื่นๆ และ สมรรถนะต่างๆ ทจี่ าำ เป็นในการดาำ เนนิ ชีวิตในศตวรรษท่ี ๒๑ 9

10

สถานศึกษาพอเพียง ๓ สถานศกึ ษาพอเพียง เปน็ ทที่ ราบกนั ดวี า่ การจดั การศกึ ษา เพื่อปลูกฝังค่านิยมและบ่มเพาะอุปนิสัยและคุณลักษณะ (Cultivating mindset and building character) ให้ สมั ฤทธิผลนัน้ นอกเหนือจากการจดั การเรียนการสอนตาม หลักสูตรแล้ว จำาเป็นต้องมีสภาพแวดล้อมที่เอื้อต่อการ เรยี นรู้ (Enabling environment) ซง่ึ รวมถงึ สภาพแวดลอ้ ม ทางกายภาพ วัฒนธรรมการอยู่ร่วมกันของสังคม (หรือ คา่ นยิ มร่วมขององคก์ ร/ชมุ ชน/สงั คม) และแบบอย่างท่ีดใี น ทางปฏิบัติ (Role Model) กระทรวงศึกษาธิการ และหน่วยงานท่ีเกี่ยวข้อง จึง รเิ รม่ิ ทจ่ี ะผลกั ดนั ให้ ผบู้ รหิ ารสถานศกึ ษานอ้ มนำาปรชั ญาของ เศรษฐกจิ พอเพยี งมาเปน็ แนวทางในการบรหิ ารสถานศกึ ษา 11

และการจดั การศกึ ษาในสถานศกึ ษาในทกุ มติ ิ รวมถงึ การพฒั นาบคุ ลากร ท้ังผู้บริหารและคณะครูให้เป็นแบบอย่างในการใช้ชีวิตอย่างพอเพียง โดยนำาหลักเศรษฐกิจพอเพียงมาเป็นหลักคิดและหลักปฏิบัติในการ ทำางานและการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ (Whole School Approach) นาำ มาสกู่ ารขับเคลอื่ น “สถานศึกษาพอเพียง” (Sufficiency School) ในปี พ.ศ. ๒๕๕๐ โดยมงุ่ ให้เกิดการนอ้ มนาำ หลักเศรษฐกิจพอเพียงเขา้ สู่ ทุกกิจกรรมในสถานศึกษา ไม่จาำ กัดเฉพาะการจัดการเรียนการสอน ตามหลกั สตู รเท่านนั้ คณะกรรมการขับเคลื่อนปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ภาค การศึกษา กระทรวงศึกษาธิการ (รมว.ศธ. เป็นประธาน) จึงได้จัดทาำ ยทุ ธศาสตรก์ ารขบั เคลอื่ นปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพยี งสสู่ ถานศกึ ษา (พ.ศ. ๒๕๕๐ - พ.ศ. ๒๕๕๔) โดยกำาหนดเปา้ หมายให้มกี ารพัฒนาและ ขยายผลใหม้ ี “สถานศกึ ษาทเี่ ปน็ แบบอยา่ งในการจดั การเรยี นการสอน และการบรหิ ารสถานศกึ ษาตามหลกั ปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพยี ง” หรือท่ีรู้จักกันในชื่อ “สถานศึกษาพอเพียง” ไม่ต่ำากว่า ๘๐๐ แห่ง ทว่ั ประเทศ ภายในปีพ.ศ.๒๕๕๒ และสถานศกึ ษาทกุ แหง่ นอ้ มนาำ ปรชั ญา ของเศรษฐกจิ พอเพียงเขา้ ส่สู ถานศึกษาภายในปี พ.ศ. ๒๕๕๔ เพ่ือให้บรรลุเป้าหมายของยุทธศาสตร์ข้างต้น คณะทำางาน ขับเคล่ือนปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงสู่สถานศึกษา กระทรวง ศึกษาธิการ และโครงการวจิ ยั เศรษฐกิจพอเพยี ง สำานกั งานทรพั ย์สนิ ส่วนพระมหากษตั รยิ ์ ไดร้ ว่ มมือกันพัฒนาสอื่ เรียนรู้ต่างๆ และวทิ ยากร ขบั เคลอื่ น (เนน้ ศกึ ษานเิ ทศก์) เพือ่ พฒั นาคณุ ภาพการดาำ เนนิ งาน และ พัฒนาเคร่ืองมือประเมิน “สถานศึกษาพอเพียง” ผู้ประเมินทุกสังกัด ตลอดจนระเบียบวิธีการและเกณฑ์การประเมิน เพื่อให้การประเมิน “สถานศึกษาพอเพยี ง” เป็นไปอยา่ งมีคุณภาพและประสทิ ธภิ าพ 12

เกณฑก์ ารประเมนิ “สถานศกึ ษาพอเพยี ง” ประกอบดว้ ย ๕ ดา้ น ๖๒ ตวั ชว้ี ดั คอื ดา้ นการบรหิ ารสถานศกึ ษา ดา้ นการจดั การเรยี นการสอน ดา้ นกจิ กรรมพฒั นาผเู้ รยี น ดา้ นการพฒั นาบคุ ลากร และดา้ นผลลพั ธ์ ซง่ึ สะทอ้ นแนวคดิ การขบั เคลอื่ นหลกั เศรษฐกจิ พอเพยี งทงั้ โรงเรยี น (Whole School Approach) ดังน้ี กลา่ วโดยสรปุ คอื สถานศกึ ษาทผี่ า่ นการประเมนิ เปน็ “สถานศกึ ษา พอเพียง” คือ สถานศึกษาที่ ๑. น้อมนำาปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง เข้ามาเป็นหลักการ ในการบริหารจัดการสถานศึกษาในทุกมิติ ได้แก่ นโยบาย งบประมาณ บคุ ลากร สถานท่ี และชมุ ชนสัมพนั ธ์ ๒. มีการจัดการเรียนการสอนที่สอดแทรกกระบวนการปลูกฝัง ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงให้เป็นหลักคิดและหลักปฏิบัติ ของผ้เู รยี น ในทกุ กลุ่มสาระการเรยี นรู้ และทุกระดับชั้น ๓. มีการจัดกิจกรรมพัฒนาผู้เรยี นทห่ี ลากหลาย และสอดคล้อง กับบริบทและภูมิสังคมของสถานศึกษา เพื่อเสริมหนุนการ ปลกู ฝงั ปรชั ญาของเศรษฐกิจพอเพยี งใหก้ บั ผู้เรยี น ๔. มกี ารพฒั นาบคุ ลากรของสถานศกึ ษา ใหไ้ ดเ้ รยี นรแู้ ละพฒั นาตน เพอ่ื ดาำ เนนิ ชวี ติ และปฏบิ ตั หิ นา้ ทโี่ ดยยดึ ปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพียง อย่างตอ่ เนื่อง ๕. มีสภาพแวดล้อมทางกายภาพท่ีเอื้อต่อการบ่มเพาะอุปนิสัย “อยู่อย่างพอเพียง” เช่น ความสะอาด ร่มรื่น ปลอดภัย มี ฐานเรยี นรตู้ า่ งๆ ทใ่ี ชท้ รพั ยากรอยา่ งประหยดั คมุ้ คา่ สอดคลอ้ ง กับบริบท (clean green safe save less-waste) และมี ผ้บู รหิ าร ครู และนกั เรียนทีเ่ ปน็ แบบอย่าง (อยา่ งน้อยห้องละ ๑ คน) ในการดาำ เนินชวี ติ ตามปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพยี ง 13

คณุ ลกั ษณะ “อยอู่ ยา่ งพอเพยี ง” หรอื การดำาเนนิ ชวี ติ ตามปรชั ญา ของเศรษฐกิจพอเพียง คือการที่แต่ละคนนาำ หลัก ๓ ห่วง ๒ เง่ือนไข มาเปน็ กรอบและแนวทางในการคดิ -วางแผน-ตดั สนิ ใจ และลงมอื ปฏบิ ตั ิ ในทุกเร่ือง จนกระทั่งชีวิตเจริญก้าวหน้าไปพร้อมกับความสมดุลและ พร้อมรบั การเปลี่ยนแปลงใน ๔ ด้าน ได้แก่ ด้านวัตถุ ใช้ทรัพยากร เงินทอง ของใช้ต่างๆ อย่างประหยัด และคมุ้ ค่า สอดคลอ้ งกับความเปน็ จริงของชีวติ แต่ละคน อย่างมีเหตุผล ด้วยความไมป่ ระมาท ด้านสังคม เห็นคุณค่าและมีทักษะในการอยู่ร่วมกันในสังคม โดยการมีวินยั เคารพกฎ - กติกา รูจ้ ักแบง่ ปัน เอือ้ เฟื้อเผ่อื แผ่ ชว่ ยเหลือ ผู้อื่นตามกำาลัง มีความซื่อสัตย์สุจริต ไม่เบียดเบียน จนส่งผลให้เกิด ความสามคั คี และเป็นโรงเรยี น - ชมุ ชนแหง่ ความสุข ดา้ นสิ่งแวดล้อม เหน็ คุณคา่ ของทรพั ยากรธรรมชาติ ดิน นาำ้ ปา่ - ต้นไม้ อากาศ พลังงาน ฯลฯ ร่วมในกิจกรรมและปฏิบัติตนเพ่ือรักษ์ โลก - รกั ษ์สง่ิ แวดลอ้ ม ลดขยะ เป็นต้น ด้านวัฒนธรรม ภูมิใจในความเป็นไทย - รักษ์ท้องถ่นิ ด้วยฐาน ความรแู้ ละความเขา้ ใจรากเหงา้ ของตน-ชมุ ชน-ประเทศชาติ รว่ มกจิ กรรม และปฏบิ ตั ติ นเพอ่ื อนรุ กั ษแ์ ละสบื ทอด ประเพณี - วฒั นธรรม ทด่ี งี าม สถานศกึ ษาพอเพียง จึงเปน็ สถานศกึ ษาทน่ี ำาหลกั ปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพียง มาจดั การศกึ ษาในทุกมิติ -ทั้งการจดั สภาพแวดลอ้ ม การจัด การเรียนการสอนและการมีแบบอย่าง- และเริ่มปรากฏผล จากการดาำ เนินการทีอ่ ปุ นิสยั ของผูเ้ รียนบ้างแล้ว (เดนิ ถกู ทาง รวู้ ิธีการ และเรม่ิ เหน็ ผล = พ่งึ ตนเองได้) 14

หลงั จากทภี่ าคการศกึ ษาบรรลเุ ปา้ หมายยทุ ธศาสตรก์ าร ขับเคล่ือนฯ ในระยะแรก โดยมีสถานศึกษาผ่านการประเมิน เปน็ สถานศกึ ษาพอเพียง ๑,๒๖๑ แหง่ จากทุกสังกดั ในปี พ.ศ. ๒๕๕๒ แลว้ สพฐ.ไดก้ าำ หนด “ยทุ ธศาสตรข์ บั เคลอ่ื นเพอ่ื ขยายผล สถานศกึ ษาพอเพยี ง (พ.ศ. ๒๕๕๔ - พ.ศ. ๒๕๕๖)” โดยกาำ หนด เปา้ หมายทจ่ี ะใหม้ สี ถานศกึ ษาพอเพยี งในสงั กดั สพฐ.ไมน่ อ้ ยกวา่ ๙,๙๙๙ แห่ง ภายในปี พ.ศ. ๒๕๕๖ ซ่ึงกส็ ามารถดาำ เนินการได้ เกนิ เปา้ หมาย คอื ผา่ นการประเมนิ ๑๓,๘๓๗ แหง่ และหนว่ ยงาน อน่ื ๆ ทม่ี สี ถานศกึ ษาในสงั กดั กไ็ ดด้ าำ เนนิ การขยายผลอยา่ งตอ่ เนอ่ื ง ทำาให้ในปัจจุบันมีสถานศึกษาพอเพียง รวมทุกสังกัด ท้ังส้ิน ๑๔,๕๘๐ แห่ง กระจายอยู่ท่ัวประเทศ (ณ เดือนมิถุนายน พ.ศ. ๒๕๕๗) 15

16

ศูนย์การเรียนรู้ ตามหลกั ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ด้านการศึกษา (ศรร.) ๔ศนู ยก์ ารเรียนรู้ ตามหลักปรชั ญาของ เศรษฐกิจพอเพียง ด้านการศกึ ษา (ศรร.) ในระยะแรกของการขบั เคลอื่ นสถานศกึ ษา พอเพยี งนน้ั ไดม้ ีสถานศกึ ษาพอเพียงหลายแหง่ ทม่ี ีความ ประสงค์จะพัฒนาอย่างตอ่ เนอ่ื ง และมศี ักยภาพทจ่ี ะเปน็ พเ่ี ลย้ี งใหก้ บั สถานศกึ ษาอน่ื ๆ ในการพฒั นาไปสสู่ ถานศกึ ษา พอเพยี ง ซ่ึงมูลนิธิสยามกมั มาจล ธนาคารไทยพาณชิ ย์ ได้ มีบทบาทสำาคัญในการพฒั นาสถานศกึ ษาพอเพยี งเหล่าน้ี โดยร่วมมือกับหน่วยงานต่างๆ และดาำ เนินการโดยเน้น ความสมัครใจ การถอดบทเรียน และการสร้างเครือข่าย ผ่านตลาดนัดวิชาการเพื่อให้เกิดการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ และพฒั นาคณุ ภาพการจดั การศกึ ษาตามหลกั ปรชั ญาของ เศรษฐกิจพอเพยี ง 17

หลงั จากทมี่ กี ารดาำ เนนิ การระยะหนงึ่ ในปี พ.ศ.๒๕๕๓ กระทรวง ศึกษาธิการ จึงได้ร่วมกับหลายหน่วยงานพัฒนาเครื่องมือประเมิน “ศนู ยก์ ารเรยี นรตู้ ามหลกั ปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพยี งดา้ นการศกึ ษา (ศรร.)” รวมถงึ ขนั้ ตอนวธิ กี ารประเมนิ ตลอดจนพฒั นาและแตง่ ตงั้ คณะ กรรมการประเมนิ ฯ จากสว่ นกลาง โดยมอี งคป์ ระกอบจากหลายภาคสว่ น เพอ่ื ใหเ้ กดิ การขบั เคลอ่ื นศรร.อยา่ งเปน็ ระบบ ทำาใหใ้ นปจั จบุ นั (มถิ นุ ายน พ.ศ. ๒๕๕๗) มีสถานศึกษาพอเพยี งทีผ่ ่านการประเมินเปน็ ศรร. ทง้ั สิ้น ๔๗ แหง่ กระจายอยตู่ ามภมู ภิ าคตา่ งๆ โดยแบง่ ตามระดบั ชน้ั ทเ่ี ปดิ สอน ตามตารางข้างล่าง สถานศึกษาพอเพียงท่ผี า่ นการประเมินแบง่ ตามระดับชั้น จาำ นวน อนุบาล ๑ - ประถมศกึ ษาปีที่ ๖ ๑๑ แหง่ อนุบาล ๑ - มัธยมศกึ ษาปีที่ ๓ ๑๑ แห่ง อนุบาล ๑ / ประถมศกึ ษาปีท่ี ๖ - มธั ยมศกึ ษาปีท่ี ๖ ๖ แหง่ มธั ยมศกึ ษาปที ่ี ๑ - มธั ยมศึกษาปีที่ ๖ ๑๙ แหง่ 18

กล่าวได้ว่า โรงเรียนศูนย์การเรียนรู้ตามหลักปรัชญา ของเศรษฐกิจพอเพียงด้านการศึกษา เป็นสถานศึกษาพอเพียง ท่ีมีศักยภาพและความสมารถในการขยายผลการขับเคล่ือนฯ (นอกจากจะพง่ึ ตนเองไดแ้ ลว้ ยงั สามารถเปน็ ทพ่ี ง่ึ ใหก้ บั ผอู้ น่ื ได)้ ดว้ ยการเปน็ สถานทศี่ กึ ษาดงู านการจดั การศกึ ษาตามปรชั ญาของ เศรษฐกิจพอเพียง มบี ุคลากร (ผ้บู รหิ าร ครู และนกั เรียนแกนนำ า) ที่สามารถเป็นวิทยากรและพี่เลี้ยงให้กับสถานศึกษาอื่นได้ และ มีผลงานเชิงประจักษ์ในการสามารถพัฒนาสถานศึกษาอ่ืนให้ ประเมนิ ผ่านเป็นสถานศกึ ษาพอเพยี งได้อยา่ งน้อย ๑ แหง่ ทั้งน้ี สพฐ. ได้มีนโยบายที่จะขยายผล ศรร. ให้ครอบคลุม ทุกสังกัดและทุกเขตพ้ืนท่ีการศึกษา เพื่อช่วยให้การขับเคลื่อน ปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพยี ง สมั ฤทธิผล และขยายวงกวา้ ง การ ปลูกฝังและบ่มเพาะผู้เรียนเพื่อให้เป็นไปตามเป้าหมายหลักสูตร การศึกษาชาติ 19

20

การพัฒนา สู่ความเข้มแขง็ และยั่งยืน ๕ การพฒั นา สู่ความเข้มแขง็ และย่ังยนื ศูนย์สถานศึกษาพอเพียง มูลนิธิ ยวุ สถริ คณุ (ศสพ.มยส.) กอ่ ตงั้ ขนึ้ เมอ่ื เดอื นเมษายน ๒๕๕๗ มวี ตั ถปุ ระสงคห์ ลกั ของการดาำ เนินงาน เพอ่ื เสริมสร้างความเข้มแข็งของสถานศึกษาพอเพียงให้ สามารถเป็นแบบอย่างได้อย่างยั่งยืน และพัฒนา คุณภาพการเรียนรู้เกี่ยวกับการพัฒนาตามแนว พระราชดำาริ หลักการทรงงาน และการปฏิบัติตน ตามปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพยี ง ในกลมุ่ เปา้ หมาย เดก็ และเยาวชน รวมถึงการสนบั สนุนภาคเี ครอื ขา่ ย ในการขับเคล่ือนปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงด้าน การศกึ ษา 21

ศูนยส์ ถานศึกษาพอเพียง มลู นิธิยวุ สถิรคณุ ค ว า ม เ ป็ น ม า คณะทาำ งานขบั เคลอ่ื นปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพยี งสสู่ ถานศกึ ษา ของกระทรวงศึกษาธกิ าร ได้เริม่ ดำาเนนิ งานมาตงั้ แตป่ ี ๒๕๕๐ จนปรากฏ ผลทำาให้มีสถานศึกษาพอเพียง กว่า ๑๔,๐๐๐ แห่งทั่วประเทศ ในปี ๒๕๕๗ ดงั นนั้ เพอ่ื เสรมิ หนนุ การขบั เคลอ่ื นของภาครฐั และภาคเี ครอื ขา่ ย ใหม้ ีความเข้มแขง็ และมีคุณภาพยง่ิ ขึน้ มลู นิธิยุวสถิรคุณ จงึ ไดจ้ ัดตง้ั ศูนย์ สถานศกึ ษาพอเพยี ง โดยเรม่ิ เปดิ ดำาเนนิ การตงั้ แตว่ นั ที่ ๒ เมษายน ๒๕๕๗ ศูนย์สถานศึกษาพอเพียง มูลนิธิยุวสถิรคุณ มุ่งม่ันที่จะพัฒนา คุณภาพการขับเคล่ือนปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงเข้าสู่สถานศึกษา โดยเนน้ การคน้ หาแบบอย่างปฏบิ ตั ทิ ม่ี ีคณุ ภาพ คุณคา่ และคุณประโยชน์ เพื่อนำามาเผยแพร่และจัดเวทีแลกเปล่ียนเรียนรู้อย่างต่อเน่ือง พร้อมท้ัง วิจัยและพัฒนานวัตกรรมที่จะช่วยเสริมหนุนสถานศึกษาพอเพียงให้มี ความเขม้ แขง็ และเปน็ แบบอยา่ งได้อยา่ งยง่ั ยืน วัตถุประสงค์การดาำ เนินงาน ๑. เพื่อเสริมสร้างความเข้มแข็งของสถานศึกษาพอเพียงให้สามารถเป็น แบบอยา่ งไดอ้ ยา่ งยง่ั ยืน ๒. เพอ่ื พฒั นาคณุ ภาพการเรยี นรเู้ กยี่ วกบั การพฒั นาตามแนวพระราชดาำ ริ หลักการทรงงานและการปฏิบัติตน ตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจ พอเพยี ง ๓. สนบั สนนุ ภาคเี ครอื ขา่ ยในการพฒั นาโรงเรยี นทว่ั ไปใหป้ ระเมนิ ผา่ นเปน็ สถานศกึ ษาพอเพียง

ศูนย์สถานศึกษาพอเพียง (ศสพ.) มูลนิธิยุวสถิรคุณ (มยส.) มี แผนงานในการดาำ เนินการในปี พ.ศ. ๒๕๕๗ ดงั นี้ ๕.๑ การพัฒนาคุณภาพสถานศกึ ษาพอเพยี งให้เข้มแข็งและย่ังยนื การขับเคล่ือนปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงด้านการศึกษาใน ระยะต่อไปน้ัน ในส่วนของศูนย์สถานศึกษาพอเพียง มูลนิธิยุวสถิรคุณ มแี ผนงานทจ่ี ะสนบั สนนุ การเสรมิ สรา้ งความเขม้ แขง็ ใหก้ บั สถานศกึ ษา พอเพยี ง ใหส้ ามารถคงสภาพและมกี ารพฒั นาคณุ ภาพการจดั การเรยี นรู้ อยา่ งต่อเนื่อง โดยในช่วงท่ีผา่ นมา (พฤษภาคม - มถิ ุนายน พ.ศ. ๒๕๕๗) ได้ขอให้แต่ละเขตพ้ืนท่ีการศึกษา และหน่วยงานตา่ งๆ ท่ีมสี ถานศึกษา พอเพียงในสังกัด เช่น กรมการปกครองส่วนท้องถ่ิน กรุงเทพมหานคร กองตำารวจตระเวนชายแดน เป็นต้น ส่งผลงานที่มีการปฏิบัติเป็นเลิศ (Best Practices) ของบคุ ลากร (ผบู้ รหิ าร ครู หรอื นกั เรยี น) จากสถานศกึ ษา พอเพยี งในสงั กดั มายงั ศูนยส์ ถานศกึ ษาพอเพียง 23

หลงั จากนน้ั ศนู ยส์ ถานศกึ ษาพอเพยี ง มลู นธิ ยิ วุ สถริ คณุ ไดด้ าำ เนนิ การคัดเลือกผลงานท่มี ีคุณภาพของสถานศึกษาพอเพียงจากท่สี ่งเข้ามา เพ่ือนำาไปพัฒนาให้เป็นแบบอย่างปฏิบัติท่ีดีของสถานศึกษาพอเพียง ทเ่ี ขม้ แขง็ สามารถพฒั นาตนเองไปไดอ้ ยา่ งตอ่ เนอ่ื ง (ยง่ั ยนื ) และสามารถ เปน็ พเ่ี ลย้ี งใหส้ ถานศกึ ษาพอเพยี งอน่ื ๆ (ชว่ ยขยายผล) เกณฑ์ท่ี ศสพ. มยส. ใช้ในการคัดกรองผลงานจากสถานศึกษา พอเพยี งที่มีการปฏบิ ตั เิ ปน็ เลศิ ประกอบด้วย ๔ ด้าน ดงั น้ี คณุ ลกั ษณะ : มคี วามชดั เจนในการปฏบิ ตั ติ ามหลกั ปรชั ญาของ เศรษฐกจิ พอเพียง คณุ ภาพ : มนี วตั กรรมและคุณภาพของการทำางาน คณุ ประโยชน์ : เกดิ ประโยชนต์ ่อตนเอง ผอู้ นื่ และสว่ นรวม คุณคา่ : สร้างแรงบันดาลใจ สง่ ผลกระทบท่ีดีในวงกว้าง 24

๕.๒ การพัฒนา ศรร. เพื่อขยายผลการขับเคล่ือนฯ ศูนย์สถานศึกษาพอเพียง มูลนิธิยุวสถิรคุณ มีแผนงานที่จะ พัฒนาโรงเรียนศูนย์การเรียนรู้ตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ดา้ นการศกึ ษา(ศรร.)ใหเ้ ปน็ หนว่ ยคณุ ภาพในการขยายผลการขบั เคลอื่ นฯ ด้วยการพฒั นาความเขม้ แขง็ โดยรวมของสถานศึกษา และคณุ ภาพของ บุคลากร โดยมีกิจกรรมหลัก ๓ ประการ ได้แก่ การวิจัยพัฒนาเพื่อ สังเคราะห์บทเรียนและคุณลักษณะเด่นของ ศรร. การประเมินตนเอง แบบมีส่วนร่วมสกู่ ารพฒั นาทย่ี ง่ั ยืน และการพัฒนาบุคลากรใหส้ ามารถ เปน็ วิทยากรขยายผลอยา่ งมีคณุ ภาพ โดยมรี ายละเอียด ดงั นี้ ๑. งานวิจัยพัฒนาเพ่ือสังเคราะห์บทเรียนและคุณลักษณะเด่น ของ ศรร. (๒๕๕๗) เพื่อสร้างความเข้าใจที่ชัดเจนตรงกันระหว่างทุกภาคส่วนที่ เกยี่ วขอ้ ง จะไดข้ ยายผลการขบั เคลอื่ นฯ อยา่ งมคี ณุ ภาพและประสทิ ธภิ าพ ศสพ.มยส.จงึ รว่ มกบั ทมี วจิ ยั จากคณะครศุ าสตร์ จฬุ าลงกรณม์ หาวทิ ยาลยั ทาำ การวจิ ยั เพอ่ื สงั เคราะหค์ ณุ ลกั ษณะ (เอกลกั ษณ)์ ของโรงเรยี นศนู ยก์ าร เรยี นรู้ตามหลกั ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงดา้ นการศึกษา คณะวิจัยได้คัดเลือก กลุ่มตัวอย่าง ศรร. ๙ แห่ง โดยเน้นความ แตกต่างที่หลากหลาย (โรงเรียนขนาดเล็ก - กลาง - ใหญ่ / โรงเรียน ประถม - ขยายโอกาส - มัธยม / ชนบท - เมือง / พุทธ - คริสต์ - อสิ ลาม / ไทย - กลุ่มชาติพันธ์ุ / ยากจน - มฐี านะ) เพอ่ื ทำางานวจิ ัยเชงิ คุณภาพดว้ ย วธิ กี ารสงั เคราะห์ คณุ ลกั ษณะเดน่ ของสถานศกึ ษาพอเพยี งและศนู ยก์ าร เรยี นรฯู้ และ แนวทาง-กลยทุ ธใ์ นการพฒั นาสสู่ ถานศกึ ษาพอเพยี ง และ ศรร. เพื่อใชเ้ ปน็ องค์ความรู้ในการขยายผลการขบั เคล่ือนฯ 25

จากผลการวจิ ยั เบอื้ งตน้ ไดม้ ีสมมตฐิ านคณุ ลกั ษณะเดน่ ของศรร. ๕ ประการ ซงึ่ จะใชก้ ระบวนการวจิ ยั หาบทสรุปจากกลุ่มตวั อยา่ ง ศรร. ท่ีคัดเลอื ก ดงั น้ี การเตรยี มความพรอ้ มของบคุ ลากรโดยเฉพาะอยา่ งยงิ่ การดแู ล ชว่ ยเหลอื นกั เรยี นใหพ้ รอ้ มทจ่ี ะเรยี นรู้ทงั้ สขุ ภาพกาย (เชน่ การ เดนิ ทางมาโรงเรยี น อาหารกลางวนั ) สขุ ภาพจติ (ปรบั พฤตกิ รรม เกเร ปญั หาครอบครวั สมาธสิ น้ั ) สตปิ ญั ญา (เรยี นให้ทนั เพ่อื น อ่านออกเขียนได้) เพ่ือให้ผู้เรียนมีภูมิคุ้มกันท่ีดีในชีวิตและ พรอ้ มทจี่ ะเรียนรอู้ ย่างมคี วามสขุ ระบบการเรยี นรู้ เพอื่ ปลกู ฝงั หลกั คดิ เศรษฐกจิ พอเพยี ง การจดั การเรียนการสอนที่บูรณาการ ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ในทุกสาระการเรียนรู้ ทุกชนั้ ปี และบม่ เพาะอุปนิสยั พอเพียง ผ่านกิจกรรมการเรียนรู้ท่ีหลากหลาย เหมาะสมกับวัยและ บรบิ ทของโรงเรยี น กจิ กรรมนกั เรยี นและกจิ กรรมโรงเรยี น เพอ่ื ใหม้ กี ารฝกึ ปฏบิ ตั ทิ ี่ เสรมิ หนนุ ระบบเรยี นรทู้ บ่ี ม่ เพาะอปุ นสิ ยั “พอเพยี ง” เชน่ การ มฐี านเรยี นรตู้ า่ งๆ แหลง่ เรยี นรทู้ งั้ ในและนอกโรงเรยี น กจิ กรรม ชุมนุม - ชมรม กิจกรรมเสริมสร้างวินัย - สามัคคี - จิตอาสา -บาำ เพญ็ ประโยชน์ การแลกเปลย่ี นเรยี นรขู้ องบคุ ลากร จนเปน็ กิจวัตรเพ่ือใหเ้ กดิ การพฒั นาและช่วยเหลอื กนั เป็นตน้ การเปลยี่ นแปลงที่เหน็ ไดช้ ดั เช่น การปรบั เปล่ยี นพฤติกรรม - วถิ ชี วี ติ เขา้ สเู่ สน้ ทาง “พอเพยี ง” ของ ผบู้ รหิ าร-ครู-นกั เรยี น- ผู้ปกครอง ผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนท่ีสูงข้ึน จาำ นวนนักเรียน ที่มากขึ้น (เพราะคุณภาพผู้เรียนดีขึ้น) สภาพแวดล้อมของ โรงเรียนทีน่ า่ อยู่ (สะอาด ร่มรน่ื ปลอดภัย ประหยดั เรยี บงา่ ย 26

ปลอดมลพษิ -ขยะ-อบายมขุ ) ความสมั พนั ธท์ ดี่ รี ะหวา่ งทกุ กลมุ่ ในโรงเรยี น (ผบู้ รหิ าร ครแู ละเดก็ ) รวมถงึ พอ่ แมผ่ ปู้ กครองและ ชมุ ชน เป็นต้น มศี กั ยภาพในการขยายผลอยา่ งมคี ณุ ภาพและประสทิ ธภิ าพเชน่ การจัดการคณะศึกษาดูงานโดยไม่ให้กระทบการจัดการเรียน การสอน การขยายเครือขา่ ย การเป็นพ่ีเลี้ยง เปน็ ตน้ ๒. การประเมินตนเองแบบมสี ่วนร่วมเพ่ือการพฒั นาทยี่ ั่งยนื จากการขับเคลื่อนฯ ที่ผ่านมา พบว่าความร่วมมือที่ดีระหว่าง ผู้บริหาร คณะครู และผู้ปกครอง - ชุมชน และนักเรียน มีส่วนสาำ คัญ ที่จะทำาให้สถานศกึ ษาพอเพยี งเข้มแข็ง และมีการพัฒนาอย่างต่อเน่ือง ศนู ย์สถานศกึ ษาพอเพียง มูลนิธยิ วุ สถิรคณุ จึงจดั ใหม้ กี จิ กรรมประเมิน 27

ตนเองและวิจัยรว่ มกบั ศรร. ทงั้ ๔๗ แหง่ โดยใช้กระบวนการมีสว่ นร่วม จากทุกภาคสว่ น อย่างเป็นขนั้ ตอน ดังน้ี ทำาความเข้าใจร่วมกันเก่ียวกับปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง (เรียนรู้จากพระราชดำารัสท่เี ก่ยี วข้อง) และเป้าหมายของการ นอ้ มนาำ ปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพียงเขา้ สสู่ ถานศกึ ษา รว่ มกนั วาดภาพลกั ษณข์ องการเปน็ ศรร. ทพ่ี งึ ประสงคข์ องทกุ คน รว่ มกนั กำาหนดเป้าหมายในการพฒั นา ศรร. จัดลำาดับความสำาคัญของโครงการ-กิจกรรมท่ีจะดำาเนินการ และสามารถทำาได้จริงตามศักยภาพ เพ่ือทาำ ให้ ศรร. มีความ เขม้ แข็งและพัฒนาคุณภาพอยา่ งเป็นข้ันตอน 28

กจิ กรรมเพ่ือสรา้ งความยงั่ ยืนของ ศรร. น้ี สอดคลอ้ งกับหลักการ ทรงงาน “ระเบดิ จากขา้ งใน และร-ู้ รกั -สามคั ค”ี เพราะเปน็ กระบวนการ ทที่ าำ ใหท้ กุ ฝา่ ยทเ่ี กยี่ วขอ้ ง มคี วามประสงคร์ ว่ มกนั ทจ่ี ะพฒั นาตนเองอยา่ ง ตอ่ เนอื่ ง หลงั จากทเี่ หน็ ภาพของ ศรร. ทตี่ อ้ งการใหเ้ กดิ ขนึ้ รว่ มกนั รวมถงึ ปญั หา-จดุ ออ่ น-จดุ แขง็ และการรว่ มกนั กาำ หนดกจิ กรรมทจี่ ะดาำ เนนิ การ ต่อไปเพื่อบรรลุเปา้ หมาย โดยท่ี ศสพ. มยส. เป็นหนว่ ยทชี่ ่วยสนับสนุน ใหเ้ กิดกระบวนการเรียนรแู้ ละอยากจะพฒั นาร่วมกัน ๓. การพฒั นาบคุ ลากรของ ศรร. ใหส้ ามารถเปน็ วทิ ยากรขยายผล อยา่ งมคี ุณภาพ เพอ่ื ใหบ้ คุ ลากรของศรร.ทง้ั ๔๗แหง่ สามารถเปน็ วทิ ยากรขยายผล ได้อย่างมีคุณภาพและประสิทธิภาพ ศสพ. มยส. จะจัดให้มีหลักสูตร พัฒนาบคุ ลากรของ ศรร. ดังน้ี หลักสูตรพัฒนาผู้บริหาร : การศึกษาดูงานท่ีเน้นการคิดและ แกป้ ญั หาเชงิ ระบบตามหลกั ปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพยี ง หลกั สตู รพฒั นาครแู กนนาำ :การจดั ทาำ แผนจดั การเรยี นรบู้ รู ณาการ หลกั ปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพยี ง 29

หลักสูตรพัฒนาครูพอเพียงแบบอย่าง เพ่ือช่วยให้ครูมีทักษะ ในการจัดการการเงนิ ตามปรัชญาของเศรษฐกจิ พอเพียง และ สามารถจดั กจิ กรรมการเรยี นรู้ การจดั การการเงนิ ของนกั เรยี น หลักสูตรพัฒนานักเรียนแกนนำา : ค่ายเรียนรู้การพัฒนาตาม แนวพระราชดำาริ หลักการทรงงาน และปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพียง (จดั รว่ มกับกปร.ใน ๔ ภูมภิ าค / ช่วงปดิ เทอม / แยก ระดบั เด็กประถม - มธั ยม / ใช้สถานที่ศนู ยก์ ารศึกษาพัฒนาฯ ในภูมิภาคต่างๆ และพื้นที่พัฒนาลุ่มแม่น้ำาปากพนังสำาหรับ ภาคใต)้ ๕.๓ การพฒั นานกั เรยี นทนุ เศรษฐกจิ พอเพยี ง ศนู ยส์ ถานศกึ ษาพอเพยี ง มลู นิธยิ ุวสถิรคณุ ไดค้ ัดเลอื กนกั เรยี นท่ี จบระดับชั้นมัธยมปลาย จากโรงเรียนศูนย์การเรียนรู้ตามหลักปรัชญา ของเศรษฐกจิ พอเพียงดา้ นการศึกษา (ศรร.) ทไ่ี ด้แสดงตนว่ามีศกั ยภาพ คณุ ธรรม และมีจติ อาสา เปน็ แกนนำาในการช่วย ศรร. ในการขบั เคลื่อน ขยายผลหลกั ปรชั ญาของเศรษฐกจิ พอเพยี ง ใหร้ บั ทนุ การศกึ ษาในระดบั ปริญญาตรี เพ่ือเป็นขวัญและกำาลังใจสำาหรับนักเรียนในการมุ่งม่ันทำา ความดเี พื่อประโยชน์ของส่วนรวมและสงั คมวงกว้าง 30

นักเรยี นทุน จาำ นวนนักเรยี นทนุ จำานวนมหาวทิ ยาลัย จำานวนคณะ จำานวนสาขาวชิ า รุ่น ๑ ๑๒ ๑๒ ๘ ๑๐ รุ่น ๒ ๑๖ ๑๔ ๑๑ ๑๔ รนุ่ ๓ ๑๙ ๑๕ ๑๓ ๑๙ รนุ่ ๔ ๒๕ ๑๖ ๑๓ ๒๑ รวมทกุ ร่นุ ๗๒ ๓๓ ๒๔ ๔๘ ตลอดระยะเวลาท่ีนักเรียนรับทนุ เศรษฐกจิ พอเพยี งน้นั โครงการ ทุนฯ มีกิจกรรมเสรมิ สร้างพื้นฐานจติ ใจใหม้ คี ุณธรรม จรยิ ธรรม ปลกู ฝงั อุดมการณร์ กั ชาติ ศาสนา และพระมหากษัตริย์ ตลอดจนพัฒนาทักษะ ความรู้และประสบการณ์ในการเรียนรู้การทำ างานพัฒนาตามแนว พระราชดำาริในพ้ืนท่ีต้นแบบ เพื่อเรียนรู้และฝึกปฏิบัติงานจริงกับ ชาวบ้าน รวมท้ังหน่วยงานราชการระดับท้องถิ่น และสามารถนาำ ไป ปรบั ใช้ในการเรียนและการประกอบอาชพี หลังจากสาำ เร็จการศกึ ษา ๕.๔ การผลติ ส่อื และเผยแพร่ประชาสมั พันธ์ ศนู ย์สถานศึกษาพอเพียง มลู นธิ ิยุวสถิรคุณ ไดจ้ ัดทาำ สอ่ื เพ่อื สรา้ ง ความรู้ ความเข้าใจ และพัฒนาการเรียนรู้ในสถานศึกษาพอเพียงผ่าน ตวั อยา่ งทเ่ี ปน็ รปู ธรรมอยา่ งหลากหลาย ทง้ั ในรปู แบบของหนงั สอื ซดี ี เกม บอร์ดนิทรรศการ ตลอดจนเผยแพรป่ ระชาสัมพันธ์ผ่านเว็บไซต์ www. sufficiencyeconomy.org / Facebook ศูนย์สถานศึกษาพอเพียง มูลนิธิ ยุวสถิรคณุ / YouTube “sufficiency school channel” เพอ่ื นำาขอ้ มลู ขา่ วสาร ที่มีสาระ และประโยชน์ สู่บุคลากร ทางการศกึ ษา เยาวชน และบคุ คลทวั่ ไป อยา่ งตอ่ เน่ือง 31

การขับเคลือ่ นปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงด้านการศกึ ษา (พ.ศ. ๒๕๔๙ - พ.ศ. ๒๕๕๗) โดย ดร.ปรียานชุ ธรรมปยิ า พิมพ์ครั้งที่ ๑ : สงิ หาคม ๒๕๕๗ จ�ำ นวน ๑๐,๐๐๐ เลม่ พมิ พค์ รงั้ ท่ี ๒ : มีนาคม ๒๕๕๘ จำ�นวน ๑๐,๐๐๐ เล่ม ออกแบบรปู เลม่ : นายสชุ าติ มุกดามณี พมิ พท์ ี่ : บรษิ ทั ศูนยก์ ารพิมพเ์ พชรรุ่ง จำ�กดั สงวนลขิ สิทธิโ์ ดย © ศูนยส์ ถานศกึ ษาพอเพียง มลู นิธิยุวสถิรคณุ หา้ มผลติ เพ่ือจ�ำ หน่ายในรปู แบบใดๆ แตส่ ามารถผลิตเพ่ือแจกเป็นวิทยาทานได้ โดยท�ำ จดหมายขออนญุ าตมายัง ศนู ยส์ ถานศึกษาพอเพยี ง มลู นธิ ิยวุ สถิรคุณ ๑๗๓ ถนนนครราชสมี า เขตดสุ ติ กรุงเทพมหานคร ๑๐๓๐๐ โทรศัพท์ ๐ ๒๗๘๗ ๗๐๓๓ - ๔ โทรสาร ๐ ๒๒๘๒ ๘๒๒๖ คน้ หารายละเอียดเพิ่มเติมได้จาก www.sufficiencyeconomy.org Facebook ศนู ยส์ ถานศึกษาพอเพียง มลู นธิ ยิ วุ สถิรคุณ YouTube sufficiency school



ศนู ย์สถานศกึ ษาพอเพียง มลู นธิ ยิ วุ สถริ คุณ ๑๗๓ ถนนนครราชสมี า เขตดสุ ติ กรุงเทพมหานคร ๑๐๓๐๐ โทรศัพท์ ๐ ๒๗๘๗ ๗๐๓๓ - ๔ โทรสาร ๐ ๒๒๘๒ ๘๒๒๖ www.sufficiencyeconomy.org Facebook ศนู ยส์ ถานศกึ ษาพอเพยี ง มลู นธิ ิยุวสถริ คุณ YouTube sufficiency school