วรรณคดี เรื่อง โคลงโลกนิติ

วรรณคดี เรื่อง โคลงโลกนติ ิ อาจารย์ปทั มา อาจแสน

วเิ คราะหเ์ นื้อหาโคลงโลกนิติ โคลงโลกนิติ เป็นโคลงสุภาษิตเก่าแก่ท่ีแนะแนวทางการปฏิบัติตนในสังคม คนไทย ใช้สอนและยึดถือปฏิบัติกันสืบมาตั้งแต่สมัยโบราณ ถ้อยคาภาษาท่ีใช้เรียบง่าย แต่มีความ ไพเราะและมีความเปรยี บคมคายจงึ ทาใหไ้ ด้รบั ความนิยมเรือ่ ยมา

ความเปน็ มาของโคลงโลกนติ ิ ลาดับความเปน็ มาของโคลงโลกนิติ

ประวตั ิผูแ้ ตง่ โคลงโลกนิติ สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ สมเด็จพระเจา้ บรมวงศเ์ ธอ กรมพระยาเดชาดิศร กรมพระยาเดชาดิศร - ประสูติเม่อื วนั ที่ ๑๑ พฤษภาคม ๒๓๓๖ - เป็นพระราชโอรสในพระบาทสมเดจ็ พระพุทธเลศิ หล้า นภาลัย (รัชกาลที่ ๒) - ทรงว่าราชการตาแหน่ง กรมอาลกั ษณ์ ตั้งแต่สมัย รัชกาลที่ ๒-๔ - สนิ้ พระชนมใ์ นปี พ.ศ.๒๔๐๒ - เป็นต้นราชสกลุ “เดชาติวงศ”์ - ผลงานพระราชนพิ นธ์ ได้แก่ โคลงโลกนติ ิ, โคลงภาพ ตา่ งภาษา, โคลงนริ าศเสดจ็ ไปทัพเวียงจนั ทร์,ฉนั ท์ดษุ ฎี สังเวยสรรเสรญิ พระพทุ ธมหามณีรตั นปฏมิ ากร

ลกั ษณะคาประพันธ์ โคลงส่ีสภุ าพ แผนผังลกั ษณะคาประพันธ์ เสียงลือเสยี งเล่าอ้าง อนั ใด พี่เอย เสียงย่อมยอยศใคร ทั่วหล้า สองเขือพ่ีหลับใหล ลืมต่ืน ฤาพี่ สองพคี่ ดิ เองอา้ อยา่ ได้ ถามเผอื ๑. โคลงสส่ี ภุ าพ ๑ บท มี ๔ บาท(บรรทัด) บาทละ ๒ วรรค รวมมี ๓๐ คา ๒. คาสรอ้ ยสามารถมไี ด้ในบาทท่ี ๑ และ ๓ ๓. มีการบังคบั จานวนและตาแหน่งคาท่ลี งรูปวรรณยุกต์เอก ๗ คา โท ๔ คา ๔. คาโทโทษ เช่น ข้า(ฆ่า), เหลน้ (เล่น) คาเอกโทษ เช่น ม่ันหมาย (หมน้ั หมาย)

วเิ คราะห์เน้อื หาโคลงโลกนติ ิ บทท่ี ๑ บทนา (บอกจุดประสงคใ์ นการแต่ง) คาศพั ท์

วเิ คราะห์เนื้อหาโคลงโลกนิติ บทท่ี ๒ บทนา (บอกความเปน็ มาและคุณค่า) คาศพั ท์

วเิ คราะหเ์ นอื้ หาโคลงโลกนิติ บทท่ี ๓ คบคนพาล พาลพาไปหาผิด คาศพั ท์

วเิ คราะห์เนอื้ หาโคลงโลกนติ ิ บทท่ี ๔ คบบัณฑิต บัณฑติ พาไปหาผล คาศัพท์ ใบพ้อพันหอ่ หุ้ม กฤษณา ใบพอ้ ใบของตน้ พอ้ กฤษณา ไม้หอมชนดิ หน่ึง มสี ีดา หอมระรวยรสพา เพรศิ ดว้ ย ระรวย กลิ่นหอมอ่อนๆ เพรศิ ดีงาม คือคนเสพเสนหา นักปราชญ์ เสพ คบหา/ผูกมิตร นกั ปราชญ์ ผู้มกี ารศึกษา ผ้รู ู้ คนดี ความสขุ ซาบฤๅมว้ ย ดุจไมก้ ลนิ่ หอม ถอดความ ไม้กฤษณาที่ห่อหุ้มด้วยใบพ้อ กล่ินหอมของ กฤษณานั้นจะทาให้ใบพ้อหอมไปด้วย เปรียบได้กับ คนท่ีคบกบั บณั ฑิตย่อมไดร้ ับความสุขตดิ ตามไปดว้ ย

วิเคราะหเ์ นอื้ หาโคลงโลกนติ ิ บทท่ี ๕ หนา้ ซ่ือใจคด/หน้าอย่างหลงั อยา่ ง คาศัพท์ ขา้ งนอกสกุ ใสขา้ งในเป็นโพรง ผลเดื่อ ชอ่ื ไม้ยืนตน้ ชนดิ หน่ึง ๏ ผลเด่ือเมือ่ สุกไซร้ มีพรรณ พรรณ ผิว/พน้ื ผวิ ภายนอก บอ่ น กินอยู่ข้างใน ภายนอกแดงดูฉัน ชาดบ้าย ชาด สีแดงสด บ้าย ป้าย ภายในย่อมแมลงวนั หนอนบ่อน ดุจดัง่ คนใจร้าย นอกน้ันดูงาม ถอดความ ผลมะเดอ่ื เวลาสกุ แลว้ ย่อมมีสีสวยงาม ภายนอก ดูแดงราวกับเอาสีชาด (สีแดง) มาป้าย แตภ่ ายในกบั มี แมลงวันและหนอนมาชอนไช เปรียบเหมือนคนช่ัวที่ ภายนอกอาจดดู ีแตภ่ ายในมจี ติ ใจคิดช่ัวทาชัว่

วเิ คราะหเ์ นอ้ื หาโคลงโลกนิติ บทท่ี ๖ ข้างนอกขรขุ ระข้างในตะ๊ ติง๊ โหน่ง คาศัพท์ ๏ ขนุนสุกสล้างแห่ง สาขา ขนนุ ตน้ ไม้ชนดิ หนึ่งผลเป็น หนามๆ เนื้อในเป็นยวง ภายนอกเห็นหนามหนา หน่ันแท้ สลา้ ง รสหวาน เนอ้ื ไมส้ ีเหลือง รสา ตัง้ อยู่สูงเดน่ เห็นชดั เจน ภายในย่อมรสา เอมโอช เอมโอช รส สาธชุ น รสหวานอร่อย สาธุชนนั่นแล้ เลศิ ด้วยดวงใจ คนดี ถอดความ ผลขนนุ นัน้ แม้ดูภายนอกจะมหี นามอย่เู ตม็ รอบ แต่เมื่อพิจารณาถึงเน้ือขนุน กลับมีรสหวานเปรียบได้ กลับผู้ท่ีมีจิตใจงาม ภายนอกดูไม่งดงาม ภายในจิตใจ งดงาม

วิเคราะห์เนื้อหาโคลงโลกนิติ บทท่ี ๗ สีซอใหค้ วายฟัง คาศัพท์ ๏ คนพาลผู้บาปแท้ ทุรจติ คนพาล คนชัว่ ทรุ จติ จิตใจคิดชัว่ ไป่ สู่หาบัณฑิต คา่ เช้า บัณฑติ ผ้มู คี วามรู้ /คนดี เนื่องนิตย์ เป็นประจา ฟังธรรมอยู่เน่ืองนิตย์ บ่ทราบ ใจนา จวัก เครือ่ งมอื ใช้ตกั แกง คอื จวกั ตักเข้า ห่อนรู้รสแกง /กับข้าว/ทัพพี หอ่ น ไม่ ถอดความ คนพาลผู้มีแต่ความทุจริต แม้จะไปหาผู้ท่ีมี ความรู้ทุกเวลา ฟังธรรมอยู่เป็นประจา ก็ไม่สามารถ ซาบซ้งึ ได้ เปรยี บไดก้ บั จวักทีไ่ มส่ ามารถรบั รรู้ สแกงได้

วเิ คราะหเ์ นือ้ หาโคลงโลกนติ ิ บทท่ี ๘ ใกล้เกลอื กินดา่ ง คาศัพท์

วิเคราะห์เนื้อหาโคลงโลกนิติ บทท่ี ๙ ไม้ออ่ นดัดงา่ ย ไมแ้ กด่ ัดยาก คาศัพท์ ๏ ไม้ค้อมมีลูกน้อม นวยงาม ไม้ค้อม น้อมลงมา, โน้มลงมา นวย นอ้ ม คอื สัปปุรุษสอนตาม ง่ายแท้ สัปปุรุษ คนดี,คนทตี่ ง้ั มั่นในศลี ธรรม คนทราม คนช่วั ไม้ผุดง่ั คนทราม สอนยาก แล้ สุดกาลงั ห่อน ไม่ ดดั กห็ ักแหลกแล้ ห่อนรื้อโดยตาม รอื้ นากลบั มาทาใหม่ ถอดความ ไมท้ มี่ ีลกู แลว้ นอ้ มลูกนนั้ ลงมา เปรียบได้กับคน ดีที่สามารถอบรมส่ังสอนได้ แต่ไม้ผุเปรียบได้กับคน ท่ีไม่ดี ไม่สามารถสอนให้เข้าใจได้ ถ้าฝืนดัดไม้น้ันก็ อาจจะทาใหไ้ ม้หกั ไปได้

วเิ คราะหเ์ นอื้ หาโคลงโลกนิติ บทท่ี ๑๐ เสอื ซอ่ นเล็บ คาศัพท์

วเิ คราะหเ์ นื้อหาโคลงโลกนิติ บทที่ ๑๑ ฝนทงั่ ใหเ้ ป็นเข็ม คาศัพท์ ๏ ความรู้ผู้ปราชญ์น้ัน นักเรียน ปราชญ์ ผมู้ คี วามรู้ นักเรียน ผทู้ ี่ศกึ ษาหาความรู้ ฝนทงั่ เท่าเข็มเพยี ร ผ่ายหน้า ฝน ถู ทัง่ แทง่ เหลก็ คนเกยี จเกลียดหน่ายเวยี น วนจิต ผ่ายหน้า ภายหนา้ คนเกียจ คนขเี้ กียจ กลอุทกในตะกร้า เป่ี ยมล้นฤๅมี อทุ ก น้า ถอดความ คนที่จะเป็นบัณฑิตจะต้องมีความเพียรฝึกฝนเรียนรู้ เพอ่ื อนาคตอยเู่ สมอ เปรียบกับการฝนท่ังให้เป็นเข็มได้ต้อง อาศัยความพยายามอย่างมาก ตรงข้ามกับคนข้ีเกียจมีแต่ ความเบื่อหน่ายท้อแท้ ไม่มีความพยายามทาอะไร เปรียบ เหมือนตะกร้าทมี่ รี ูเต็มไปหมดไมม่ ีทางเก็บนา้ ไว้ได้

วเิ คราะห์เนอ้ื หาโคลงโลกนิติ บทที่ ๑๒ สอนเรอื่ งการรักษาคาพดู (ความซอ่ื สัตย์) คาศพั ท์ ๏ งาช้างฤๅเหีย้ นห่อน หดคืน เห้ียน หมดสิ้น หอ่ น ไม่ คากล่าวสาธุชนยนื อย่างน้ัน สาธชุ น คนดี ผา่ ยหนา้ ภายหนา้ ทุรชนกล่าวคาฝื น คาเล่า ทุรชน, ทรชน คนชว่ั เล่ห์ กลอุบายที่ทาใหผ้ ู้อืน่ หลงผดิ หัวเต่ายาวแล้วส้ัน เล่ห์ลนิ้ ทรชน ถอดความ งาช้างนั้นเมื่องอกออกมาแล้วไม่สามารถหดคืน เข้าไปได้ เปรียบกับคากล่าวของคนดีที่กล่าวมาแล้ว ย่อมอยอู่ ยา่ งนั้น แต่ถ้าเป็นคากล่าวของคนไม่ดีเช่ือถือ ไมไ่ ด้ เปรียบกบั หวั ทีย่ าวแลว้ หดได้ ย่อมไมน่ ่าเชื่อถือ

วเิ คราะห์เนื้อหาโคลงโลกนติ ิ บทท่ี ๑๓ หมากดั อยา่ กดั ตอบ คาศัพท์ ๏ หมาใดตัวร้ายขบ บาทา ขบ กดั บาทา เทา้ อย่าขบตอบต่อหมา อย่าขึง ขึง โกรธ ทรชน คนช่ัว ทรชนชาติช่วงทา รุณโทษ ทารุณ โหดร้าย ถอ้ ย คาพูด อย่าโกรธทาหน้าบึง้ ตอบถ้อยถือความ ถอดความ สนุ ัขตัวใดทข่ี บกดั เราอย่าไปหาเร่ืองกับสุนขั อย่า โกรธ เปรยี บได้กบั คนชั่วคนพาลท่ีมายั่วยุทาร้ายเรา ก็ อย่าไปโกรธหรือถือสาหาความเพราะย่อมไม่เกิด ประโยชน์อนั ใด

วเิ คราะห์เนอื้ หาโคลงโลกนิติ บทที่ ๑๔ สอนใหเ้ ปน็ คนจิตใจหนกั แนน่ มั่นคง คาศัพท์ ๏ ภูเขาท้งั แท่งล้วน ศิลา ศิลา หิน พยุ ลมพายุ ลมพยุพดั พา บ่ขึน้ สรรเสรญิ คาพูดยกย่อง นินทา คาพูดวา่ ร้ายลบั หลัง สรรเสริญและนินทา คนกล่าว เฟอื้ ง ฟุ้งกระจาย จล สัน่ ,หวนั่ ไหว ใจปราชญ์ฤๅเฟ่ื องฟื้ น ห่อนได้จนิ ต์จล ถอดความ ภเู ขาทย่ี ิ่งใหญ่หนักแน่นด้วยหินท้ังก้อน แม้มีลม พายุพัดผ่านก็ไม่สามารถโค่นล้มลงได้ เปรียบได้กับ บัณฑิตคายกย่องและคานินทาย่อมไม่สามารถทาให้ จติ ใจของคนดหี ว่นั ไหวได้

วิเคราะห์เน้ือหาโคลงโลกนติ ิ บทที่ ๑๕ นินทากาเลเหมอื นเทนา้ คาศพั ท์ ๏ หา้ ม เพลงิ ไว้อย่าให้ มคี วัน เพลิง ไฟ สุรยิ ดวงอาทิตย์ หา้ ม สรุ ยิ แสงจนั ทร์ ส่องไซร้ จันทร์ พระจนั ทร์ หา้ ม อายุใหห้ ัน คนื เล่า หา้ ม ด่ังนีไ้ ว้ได้ จ่ึงหา้ มนนิ ทา ถอดความ หากสามารถห้ามไฟไม่ให้มีควัน ห้ามพระ อาทิตย์ หา้ มพระจันทร์ไม่ให้ส่องแสง ห้ามอายุให้หวน กลับคนื มาได้ ก็จงึ จะสามารถห้ามคนไมใ่ หน้ ินทาได้

วเิ คราะห์เนอ้ื หาโคลงโลกนติ ิ บทท่ี ๑๖ ไก่เห็นตนี งู งูเหน็ นมไก่ คาศพั ท์

วเิ คราะห์เนือ้ หาโคลงโลกนติ ิ บทที่ ๑๗ สอนใหเ้ ป็นคนหมั่นศึกษาหาความรู้ คาศพั ท์ พฒั นาตนเองอย่เู สมอ วิจารณ์ แสดงความคดิ เห็นว่าสง่ิ ๏ เวน้ วจิ ารณ์ว่างเว้น สดบั ฟงั นนั้ ดไี ม่ดอี ยา่ งไร เว้นท่ีถามอันยงั ไปร่ ู้ สดบั การรบั ฟัง ลิขติ การเขียน เว้นเล่าลิขิตสัง- เกตวา่ ง เว้นนา สงั เกต การต้งั ใจดูส่งิ ต่าง ๆ เว้นด่งั กลา่ วว่าผู้ ปราชญไ์ ดฤ้ ามี ถอดความ เว้นจากการพจิ ารณาไตร่ตรอง เว้นจากการฟงั ผู้ มีความรู้ เว้นจากการตั้งคาถามที่ยังไม่รู้ เว้นจากการ จดบันทึกความรู้ หากเว้นคุณลักษณะ ๔ ประการน้ี ก็ไมส่ มควรไดร้ ับการยกยอ่ งเปน็ นกั ปราชญ์

วเิ คราะหเ์ น้ือหาโคลงโลกนิติ บทที่ ๑๘ กบในกะลา คาศัพท์ ๏ ร้นู อ้ ยว่ามากรู้ เริงใจ เริงใจ สบายใจ กล เหมือน กลกบเกดิ อยใู่ น สระจ้อย จอ้ ย เลก็ ชเล ทะเล ไปเ่ ห็นชเลไกล กลางสมุทร ชมว่าน้าบ่อนอ้ ย มากล้าลกึ เหลือ ถอดความ มีความรู้น้อยแต่กลับนึกว่าตนเองมีความรู้มาก เปรียบได้กับกบท่ีเกิดมาแล้วเคยแต่เห็นน้าในสระ ยัง ไม่เคยเห็นทะเลที่กว้างใหญ่กว่าสระท่ีตนเองอยู่ ย่อม ทะนงวา่ ตนเองเก่งและเปน็ ใหญเ่ หนือผู้อนื่

วเิ คราะห์เน้อื หาโคลงโลกนิติ บทท่ี ๑๙ น้าพงึ เรือเสอื พงึ ปา่ คาศัพท์ ๏ จระเข้คับน่านนา้ ไฉนหา ภักษ์เฮย ภักษ์ อาหาร รัถยา ถนน รถใหญ่กว่ารถั ยา ยากแท้ วนา ป่า ชเล ทะเล เสือใหญก่ ว่าวนา ไฉนอยู่ ไดแ้ ฮ เรือเขือ่ งคับชเลแล้ แล่นโล้ไปไฉน ถอดความ หากจระเข้มีขาดใหญ่กว่าแม่น้าจะหาอาหารได้ อย่างไร ถนมีขนาดใหญ่กว่าถนนจะแล่นไปอย่างไร หาก เสอื ตัวใหญ่กวา่ ปา่ จะอาศัยอยไู่ ด้อยา่ งไร เรอื ใหญ่กว่าทะเล จะแล่นไปได้อย่างไร ดังนั้นควรอยู่บนทางสายกลางด้วย ความพอดี รู้จกั พึงพาอาศัยชว่ ยเหลือกนั และกัน

วิเคราะหเ์ น้ือหาโคลงโลกนิติ บทท่ี ๒๐ ตกน้าใสก่ ะโหลกชะโงกดเู งา คาศัพท์ ๏ หิง่ หอ้ ยส่องกน้ ซู่ แสงจนั ทร์ ซู่ มาจากคาว่า สู้ หมายถงึ การแขง่ ขันกนั เอาชนะ ปัดเทยี บเทยี มรัตน์อนั เอีย่ มขา้ สวุ รรณ ทองคา ทองเหลอื งลูส่ วุ รรณ ธรรมชาติ ลู่ เอนไปตามแรง ข้า มาจากคาว่า คา่ (คุณคา่ ) พาลว่าตนเองอา้ อาจล้าเกนิ กวี ถอดความ หง่ิ หอ้ ยแข่งแสงตนเองสู่กับแสงจนั ทร์ ลกู ปดั ไรค้ า่ เอา มาเทียบกับเพชร ทองเหลืองมีค่าน้อยเอามาเทียบกับ ทองคา เปรียบเหมือนคนโง่ที่ชอบอวดตนว่าฉลาดกว่า บัณฑติ

วิเคราะหเ์ นื้อหาโคลงโลกนิติ บทที่ ๒๑ สอนให้รักในศกั ด์ิศรขี องตนเอง คาศพั ท์ ๏ จามรีขนข้องอยู่ หยดุ ปลด จามรี สตั วเ์ คี้ยวเออ้ื งชนดิ หน่ึง ขนยาวสนี า้ ตาลจนถงึ ดา ชีพบร่ ักรักยศ ยิ่งไซร้ อาศัยอยแู่ ถบภเู ขาสูงใน ทิเบต สัตวโ์ ลกซึง่ สมมติ มีชาติ ข้อง เก่ียว,ติด ดูเยย่ี งสตั ว์นั้นได้ ยศซ้องสรรเสรญิ ถอดความ จามรีรักขนตัวเองยิ่งกว่าชีวิต หากขนไปเก่ียวติดกับ สิ่งใดก็จะหยุดหาทางแกะขนออกจนกว่าจะได้ ตัวอย่าง ของจามรนี ั้นเปรียบไดก้ ับการรกั ศักด์ศิ รียงิ่ กวา่ ชีวิต

วิเคราะห์เนอ้ื หาโคลงโลกนิติ บทท่ี ๒๒ เสยี ชีพอย่าเสยี สัตย์ คาศพั ท์ ๏ เสีย สินสงวนศักดไ์ิ ว้ วงศ์หงส์ เสยี หมดไป,หายไป,ชารุด สงวน รักษาไว้ เสีย ศักดิ์สู้ประสงค์ สง่ิ รู้ ศักด์ิ ศกั ดิศ์ รี มรณา ตาย เสีย รู้เร่งดารง ความสตั ย์ ไวน้ า เสยี สัตย์อย่าเสียสู้ ชพี มว้ ยมรณา ถอดความ แม้จะสูญเสียทรัพย์สินไปมากมายเท่าไรให้รักษา ศักด์ิศรีของวงศ์ตระกูลไว้ แม้จะเสียศักด์ิศรีไปเพื่อให้ได้รับ ความรู้ก็ต้องยอม แม้จะเสียรู้หรือเสียชีวิตก็ขอให้รักษา ความซื้อสตั ย์ไว้

วิเคราะหเ์ น้อื หาโคลงโลกนติ ิ บทที่ ๒๓ ความประมาทเปน็ หนทางสคู่ วามตาย คาศัพท์ ๏ น้าเคย้ี วยูงว่าเงยี้ ว ยงู ตาม เคย้ี ว คดเค้ียว เง้ียว งู ทรายเหลอื บหางยูงงาม ว่าหญา้ ยูง นกยงู ทราย เน้ือทราย ตาทรายยงิ่ นลิ วาม พรายเพริศ นลิ พลอยชนิดหนึ่งมสี ีดา พรายเพรศิ งดงาม ลิงวา่ หว้าหวังหวา้ หว่าด้ินโดยตาม หว้า ลกู หว้า ผลสกุ สมี ่วงกินได้ ถอดความ นา้ ท่ีมีลักษณะคดเคย้ี วตามเส้นทาง นกยูงเห็นนึกว่าเป็น งูจึงตามไป เน้ือทรายเห็นหางของนกยูงงามนึกว่าเป็นหญ้าก็ ตามไป ลงิ เห็นดวงตาของเน้อื ทราบมีลักษณะคล้ายนิล คิดว่า เป็นลูกหว้าจึงตามไป แต่ท้ังหมดก็ต้องผิดหวังเพราะความ หลงผดิ

วิเคราะหเ์ น้ือหาโคลงโลกนติ ิ บทท่ี ๒๔ จิตใจมนุษย์อยากแทห้ ยัง่ ถึง คาศพั ท์ ๏ พระสมทุ รสดุ ลึกล้น คณนา คณนา การนบั สายดงิ่ ปลายเชอื กด้านหน่งึ สายด่ิงทง้ิ ทอดมา หย่ังได้ ผูกตดิ กับลูกดิ่งทีใ่ ช้ เขาสูงอาจวดั วา กาหนด วดั ความลึกของนา้ จติ มนษุ ยน์ ้ีไซร้ ยากแทห้ ย่งั ถงึ ถอดความ มหาสมุทรที่กว้างใหญ่นั้นสามารถวัดความลึกได้ ด้วยสายด่ิง ภูเขาท่ีสูงก็ยังสามารถวัดความสูงได้ แต่ กับจิตใจของมนุษย์ลึกกว่าทุกสิ่งไม่สามารถวัดได้ว่า ใครคดิ ส่งิ ใด

วเิ คราะห์เนือ้ หาโคลงโลกนติ ิ บทท่ี ๒๕ ความประมาทเปน็ หนทางส่คู วามตาย คาศัพท์ ๏ รักกนั อยขู่ อบฟา้ เขาเขียว เขาเขียว ภูเขาสูงจรดฟ้า เหลียว มองดู เสมออยู่หอแหง่ เดยี ว ร่วมหอ้ ง ชังกันบ่แลเหลียว ตาต่อ กนั นา เหมือนขอบฟา้ มาปอ้ ง ป้าไมม้ าบัง ถอดความ คนที่รักกันแม้จะอยู่ไกลกันก็เหมือนอยู่ใกล้ชิดกัน แต่คนที่เกลียดชังกันต่อให้อยู่ใกล้กันก็ไม่สนใจกัน เหมือนมีขอบฟ้ามาขวางกัน มีป่าไม้มาบดบัง ทาให้ มองไมเ่ ห็นกัน

วิเคราะหเ์ นื้อหาโคลงโลกนิติ บทท่ี ๒๖ ใจเขาใจเรา คาศพั ท์ ๏ ใหท้ า่ นทา่ นจกั ให้ ตอบสนอง สนอง ทาตามความต้องการ นบ ใหค้ วามเคารพ นบท่านท่านจักปอง นอบไหว้ ทรชน คนช่วั รักทา่ นทา่ นควรครอง ความรกั เรานา สามส่งิ นีเ้ วน้ ไว้ แตผ่ ้ทู รชน ถอดความ ผู้ที่เป็นผู้ให้ย่อมได้รับการตอบแทน ผู้ท่ีให้ความ เคารพผู้อ่ืนย่อมได้รับความเคารพกลับคืน เช่นกันให้ ความรักไปย่อมได้รับความรักกลับคืนมา สามสิ่งนี้ ยกเวน้ ไว้แต่ผู้มจี ติ ใจชัว่ รา้ ยหยาบชา้

วิเคราะหเ์ นอื้ หาโคลงโลกนิติ บทที่ ๒๗ สอนใหม้ คี วามกตญั ญูและถ่อมตน คาศัพท์ ๏ แม้นมีความรู้ด่ัง สพั พญั ญู สพั พัญญู ผทู้ ร่ี แู้ จง้ , พระพุทธเจา้ หอ่ น ไม่ ผิบ่มีคนชู หอ่ นขึ้น ตรู งดงาม ศรี สิริมงคล,ความร่งุ เรอื ง หัวแหวนค่าเมอื งตรู ตาโลก ทองบร่ องรบั พื้น หอ่ นแก้วมีศรี ถอดความ แม้จะเป็นผู้มีความรู้มากเท่ากับผู้รู้แจ้ง แต่ถ้า ไม่มีใครยกย่องเชิดชูก็ไม่สามารถรุ่งเรืองขึ้นมาได้ เปรียบได้กับหัวแหวนท่ีมีค่ามาก แต่ขาดเรือนทอง รองรับก็ไมม่ ีคา่ อันใด

วเิ คราะหเ์ นอ้ื หาโคลงโลกนิติ บทที่ ๒๘ สอนให้มวี ินัยในตนเอง คาศพั ท์ ๏ เจด็ วันเวน้ ดดี ซ้อม ดนตรี อักขระ ตัวอกั ษร เน่นิ เป็นเวลายาวนาน อกั ขระหา้ วนั หนี เน่นิ ชา้ นารี ผูห้ ญิง ศรี สิริมงคล,ความรงุ่ เรอื ง สามวันจากนารี เปน็ อืน่ วันหน่ึงเวน้ ลา้ งหนา้ อับเศรา้ ศรหี มอง ถอดความ เว้นจากการฝึกซอ้ มดนตรีไปเจ็ดวัน ย่อมอาจลืม ได้ เว้นจากการเรียนการเขียนหนังสือไปห้าวัน ย่อม ลืมความรู้ท่ีเรียน จากผู้หญิงที่รักไปสามวัน นางก็ อาจจะเปล่ียนใจได้ ถ้าไม่ล้างหน้าเพียงหน่ึงวันก็ทา ให้สง่าราศีหมองลงไปได้

วิเคราะหเ์ น้ือหาโคลงโลกนิติ บทที่ ๒๙ ธรรมะยอ่ มชนะอธรรม คาศพั ท์ ๏ ผจญคนมกั โกรธดว้ ย ไมตรี ผจญ พยายามต่อสู่เพือ่ เอาชนะ ไมตรี ความเปน็ มิตรท่ดี ีตอ่ กัน ผจญหมู่ทรชนดี ต่อตั้ง สัตย์ การรกั ษาคาพูด, ความ ผจญคนจติ โลภมี ทรัพยแ์ ผ่ เผอื่ นา ซือ่ สตั ย์ ผจญอสัตยใ์ ห้ย้ัง หยุดดว้ ยสัตยา ถอดความ เม่ือตง้ั พบกับผทู้ มี่ ีอารมณ์โกรธ ความผูกด้วย ความเป็นมติ ร หากตอ้ งพบกบั คนชว่ั ห้องเอาความ ดีเข้าสู้ หากต้องพบกับคนทม่ี ีความโลภ ต้องรู้จักให้ หากต้องพบกับคนไม่ซ่ือสัตย์ให้แสดงความซื่อสัตย์ ให้เขาเหน็

วเิ คราะหเ์ นือ้ หาโคลงโลกนิติ บทท่ี ๓๐ ใจเป็นนายกายเปน็ บ่าว คาศัพท์ ๏ คนใดคนหนง่ึ ผู้ใจฉกรรจ์ ฉกรรจ์ ใจคอโหดเห้ียม เคียด แค้น เคียดฆ่าคนอนนั ต์ หนักแท้ อนนั ต์ มากมายนบั ไมถ่ ว้ น ไป่ ไม่ ไปป่ านบุรษุ อนั ผจญจิต เองนา ผจญ การตอ่ สู้เอาชนะกนั เธียร นักปราชญ์ เธยี รท่านเยนิ ยอแล้ วา่ ผ้มู ีชัย ถอดความ คนใดก็ตามท่ีมีความโหดเหี้ยมคร่าชีวิต ผู้อื่นได้เป็นจานวนมาก นักปราชญ์ย่อมไม่ยก ย่องว่าเป็นผู้ชนะ แต่ถ้าคนใดสามารถชนะใจ ตนเองได้ นกั ปราชญย์ ่อมยกยอ่ งสรรเสรญิ