ฐานข้อมูลการจัดการทรัพยากรปูม้า บริเวณอ่าวคุ้งกระเบน จังหวัดจันทบุรี

ฐานขอมลู การจดั การทรพั ยากรปมู า บริเวณอาวคงุ กระเบน จงั หวดั จันทบุรี Contact: ชุตาภา คณุ สขุ คณะวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี มหาวทิ ยาลัยราชภฏั รําไพพรรณี Email: [email protected]

สัตวน ํ้าพลอยจบั ได สัตวน ํ้าพลอยได (Bycatch) หมายถงึ สตั วนํา้ ท่ไี มพ งึ ประสงคห รือสัตวนาํ้ ทไ่ี มใ ชกลมุ เปาหมาย แบงเปน สตั วน ํ้า ท่จี ับไดและนําไปขาย สตั วน ้าํ ท่คี ัดแยกทิง้ และสตั วน ้ําท่ีไมใ ชเปา หมาย ดังภาพท่ี 2.4 (อนญั ญา พัชรโพธิวฒั น, 2553) สตั วน้ําพลอยไดเปน โครงสรางที่สําคัญของระบบนเิ วศบรเิ วณชายฝง มีหนา ทส่ี ําคญั ๆ หลายหนา ที่ใน ระบบนิเวศ อาทเิ ชน ทาํ หนา ทเ่ี ปนผูบรโิ ภค ทาํ หนาทีเ่ ปน ผกู นิ ซาก ทาํ ใหเกิดการไหลเวยี นของอินทรียสารใน ระบบนเิ วศไดเปน อยา งดี (พรเพ็ญ แสงศรี และสุดารฐั กะฐนิ ศร,ี 2559) นอกจากนส้ี ัตวน ้ําพลอยไดยงั เปน อาหารใหก บั ปูมา หรือเปน อาหารใหก ับสตั วท ีเ่ ปนอาหารของปมู า อีกดวย ซง่ึ ปมู า เปนสัตวเ ปาหมายของ การศึกษา ในอดตี ทีผ่ า นมาความหลากหลาย ของสัตวน ํ้าพลอยไดบรเิ วณชายฝง ท่ีไดจากการทําประมงนนั้ มี จาํ นวนมากและหลากหลายชนิด อาทิเชน กุง หอย ปู และปลา แตใ นปจจุบันมีการใชเ ครือ่ งมือประมง และเทคนิคการทําประมงที่มีประสิทธภิ าพ หน่ึงในเครื่องมือประมงนั้น ไดแก ลอบปแู บบพบั ได ซ่งึ เปน เคร่อื งมือทไ่ี ดรับความนิยมใชในการทําประมง เน่อื งจากตัวลอบสามารถพบั ไดทําใหใชพนื้ ที่ในการบรรทกุ นอ ย เรอื ประมง จงึ สามารถบรรทุกลอบไปทาํ การประมงไดเ ปนจาํ นวนมาก (ชตุ าภา คณุ สขุ และคณะ, 2559) ดว ยเหตุน้เี องจึงทาํ ใหม ีความพยายามจากหนวยงานตาง ๆ ในการหาวธิ ใี นการชว ยเหลือ เพอื่ ลดการจบั สตั วน ้ํา พลอยไดขนึ้ มา เชน การกาํ หนดขนาดตาลอบ 2.50 นว้ิ ขนาดลอบสงู ไมเกิน 65.00 เซนตเิ มตร และขนาดเสน ผานศนู ยกลางไมเกนิ 2.00 เมตร (Shanks, 2004) เพราะการทําประมงลอบปนู ้ัน อาจกอใหเ กดิ ผลกระทบตอ แหลง ทอ่ี ยอู าศัยของสัตวน า้ํ พลอยได อีกทง้ั ยังสง ผลตอสายใยอาหารทเี่ ปล่ยี นแปลงไป คอื สตั วนํา้ ทีท่ าํ หนาท่ี เปน ผูบริโภคจะหนั มากินกนั เอง ทาํ ใหป ระชากรสตั วนา้ํ ไมเพ่ิมขนึ้ และความอุดมสมบรู ณของระบบนิเวศ ชายฝง เสื่อมโทรมลง นอกจากน้ียงั สงผลในดา นเศรษฐกจิ อนั เนื่องมาจากความเส่ือมโทรมของทรัพยากรประมง คอื กุง หอย ปู ปลา ในทะเลลดนอ ยลงอยา งรวดเรว็ จงึ มผี ลกระทบตอ รายไดแ ละการดาํ รงชีพของชาวประมง (ไพลนิ เทียนปรุ และลิษา สมคั รพนั ธ, 2556)

ตารางที่ 4.1 ชนดิ ของสัตวน้ําพลอยจับไดจากลอบปมู าขนาดทอ งลอบ 2.00 น้วิ ไฟลัม ชนิด ช่ือสามัญ ชอ่ื วทิ ยาศาสตร จํานวน สัดสว น Arthropoda ท่ี Thalamita crenata (ตวั ) (%) Matuta victor 40 23.52 Molluska 1 ปูหินกา มฟา Charybdis anisodon 2 1.18 Chordata 2 ปูหนมุ าน Charybdis affinis 1 0.59 3 ปูกะตอยขาว Myomenippe hardwickii 49 28.82 4 ปกู ะตอยแดง Scylla transquebarica 1 0.59 5 ปูใบก ามโต Clibanarius infraspinatus 2 1.18 6 ปูดาํ Clibanarius longitarsus 25 14.70 7 ปเู สฉวนขาสม Carcinoscorpius 2 1.18 8 ปูเสฉวนขาฟา rotundicauda 1 0.59 9 แมงดาหางกลม Charybdis feriatus 15 8.82 10 ปมู าลาย Portunus sanguinolentus 4 2.35 11 ปูดาวสามจุด Oratosquilla nepa 1 0.59 12 กงั้ ต๊ักแตน Varuna litterata 1 0.59 13 ปูแปน Charybdis natator 2 1.18 14 ปหู ินกา มสัน Puqilina cochlidium 10 5.88 15 หอยสังขโมฬเี ล็ก Patella vulgata 9 5.29 16 หอยหมวกเจก Lethrinus lentjan 2 1.18 17 ปลาหมูสีแกมแดง Epinephelus patoca 1 0.59 18 ปลาเกา Siganus javus 1 0.59 19 ปลาสลิดหินแขก Chelonodon patoca 1 0.59 20 ปลาปก เปา

ตารางที่ 4.2 ชนดิ ของสตั วนา้ํ พลอยจบั ไดท จ่ี บั ไดจ ากลอบปูมา ขนาดทองลอบ 2.50 นว้ิ ไฟลมั ชนดิ ชอื่ สามัญ ชอ่ื วิทยาศาสตร จํานวน สดั สวน Arthropoda ท่ี Scylla tranquebarica (ตัว) (%) Charybdis anisodon 4 2.69 Molluska 1 ปูดํา Thalamita crenata 6 4.03 Chordata 2 ปกู ะตอยขาว Portunus sanguinolentus 28 18.80 3 ปูหินกา มฟา Charybdis feriatus 5 3.36 รวม 4 ปูดาวสามจุด Charybdis affinis 13 8.72 5 ปูมา ลาย Matuta victor 27 18.12 6 ปูกระตอยแดง Clibanarius infraspinatus 1 0.67 7 ปูหนุมาน Clibanarius longitarsus 29 19.46 8 ปูเสฉวนขาสม Charybdis natator 3 2.01 9 ปเู สฉวนขาฟา Charybdis hellerii 5 3.36 10 ปหู นิ กามสนั Hyastenus dicanthus 3 2.01 11 ปูหินอนิ โดแปซฟิ ก Oratosquilla nepa 2 1.34 12 ปแู มงมุม Octopus dolifusi 1 0.67 13 ก้งั ตัก๊ แตน Patella vulgata 1 0.67 14 หมกึ สาย Puqilina cochlidium 7 4.70 15 หอยหมวกเจก Siganus javus 10 6.71 16 หอยสงั ขโ มฬีเลก็ Lethrinus lentjan 1 0.67 17 ปลาสลดิ หนิ แขก Epinephelus coiodes 1 0.67 18 ปลาหมูสแี กม แดง Allenbatrachus grunniens 1 0.67 19 ปลาเกา 1 0.67 20 ปลาคางคก 149 100.00

ตารางท่ี 4.3 ชนดิ ของสตั วนํา้ พลอยจับไดทจ่ี ับไดจ ากลอบปมู า ขนาดทอ งลอบ 3.00 นว้ิ ไฟลมั ชนดิ ช่อื สามญั ชอื่ วิทยาศาสตร จาํ นวน สดั สวน ที่ (ตัว) (%) Arthropoda 1 ปหู ินกา มสนั Charybdis natator 2 2.08 2 ปดู าวสามจดุ Portunus sanguinolentus 1 1.04 3 ปูมา ลาย Charybdis feriatus 6 6.25 4 ปหู ินกามฟา Thalamita crenata 31 32.3 5 ปูหนุมาน Matuta victor 2 2.08 6 ปกู ะตอยแดง Charybdis affinis 16 16.67 7 ปูหินอินโดแปซฟิ ก Charybdis hellerii 1 1.04 8 ปดู ํา Scylla tranquebarika 1 1.04 9 ปูเสฉวนขาสม Clibanarius infraspinatus 17 17.71 10 ปแู ปน Varuna litterata 1 1.04 11 แมงดาหางกลม Carcinoscorpius 2 2.08 rotundicauda 1 1.04 12 ก้ังต๊กั แตน Oratosquilla nepa 1 1.04 13 กุงขาว Penaeus monodon 5 5.21 Molluska 14 หอยหมวกเจก Patella vulgata 4 4.17 15 หอยสงั ขโมฬีเลก็ Puqilina cochlidium 1 1.04 16 หมึกสาย Octopus dolifusi 3 3.13 Chordata 17 ปลาหมูสแี กมแดง Lethrinus lentjan 1 1.04 18 ปลาเกา Epinephelus coiodes 96 100.00

ตารางท่ี 4.4 ชนดิ ของสัตวนํ้าพลอยจับไดท่ีจบั ไดจ ากลอบปมู าขนาดทองลอบ 2.50 น้ิวทกุ ดาน ไฟลมั ชนดิ ชือ่ สามัญ ช่ือวทิ ยาศาสตร จํานวน สดั สว น ที่ Charybdis affinis (ตัว) (%) Clibanarius infraspinatus 19 19.39 Arthropoda 1 ปกู ระตอยแดง Thalamita crenata 38 38.78 2 ปูเสฉวนขาสม Scylla tranquebarica 16 16.33 3 ปูหินกา มฟา Charybdis feriatus 6 6.12 4 ปดู ํา Charybdis anisodon 3 3.06 5 ปูมา ลาย Penaeus monodon 4 4.08 6 ปูกะตอยขาว Puqilina cochlidium 1 1.02 7 กุง ขาว Patella vulgata 8 8.16 Chiropsalmus 2 2.04 Molluska 8 หอยสงั ขโมฬเี ลก็ quadrumanus 1 1.02 9 หอยหมวกเจก 98 100.00 Cnidaria 10 แมงกะพรนุ รวม

ภาคผนวกท่ี 1ภาพปูในวงศ Portunidae ข. ก. 1 cm 1 cm ค. ง. 1 cm 1 cm จ. ฉ. 1 cm 1 cm ภาพที่ 6(ก.-ข.) ดา นหนาและดานหลงั ของปมู า (Portunuspelagicus),(ค.-ง.) ดา นหนาและ ดา นหลังของปูหินกามฟา (Thalamitacrenata), (จ.-ฉ.) ดา นหนา และดานหลังของปูหิน (T.spinimana)

ภาคผนวกที่ 1 ภาพปูในวงศPortunidae (ตอ ) ซ. ช. 1 cm 1 cm ฌ. ญ. 1 cm 1 cm ภาพที่ 6 (ช.-ซ.) ดา นหนา และดานหลงั ของปหู นิ (Thalamitadanae), (ฌ.-ญ.) ดานหนา และ ดานหลงั ของปหู นิ (T.tenuipes)

ภาคผนวกที่ 1 ภาพปใู นวงศPortunidae (ตอ ) ฏ. ฎ. 1 cm 1 cm ฐ. ฑ. 1 cm 1 cm ภาพท่ี 6 (ฎ.-ฏ.) ดา นหนาและดานหลังของปูหินอนิ โดแปซฟิ ก (Charybdis helleri),(ฐ.-ฑ.) ดานหนาและดา นหลงั ของปูหินหนาม(C.acutifrons)

ภาคผนวกที่ 1 ภาพปูในวงศ Menippidae ข. ก. 1 cm 1 cm ภาพที่ 7 (ก.-ข.) ดานหนาและดานหลงั ของปูใบกา มโต(Myomenippehardwickii)