yutthapoom120

หนังสอื อเิ ล็กทรอนิกส์เรอ่ื ง ความรู้เบอื้ งต้นเกยี่ วกับตวั ต้านทาน จดั ทาโดยนายยุทธภมู ิ ชมภเู ครือ รหสั นกั ศกึ ษา : 60181700120 สาขาวชิ าอตุ สาหกรรมศลิ ป์ คณะเทคโนโลยีอุตสาหกรรม มหาวทิ ยาลัยราชภฏั ลาปาง

คานา หนังสืออิเล็กทรอนิกส์ เร่ือง ความรู้เบื้องต้นเก่ียวกับตัวต้านทาน ได้จัดทาขึ้นเพื่อใช้ประกอบการเรียนการสอน สาหรับนักเรียนและนักศึกษา ตลอดจนบุคคลท่ีสนใจ โดยผู้พัฒนาได้แบ่งเนื้อหาของหนังสืออิเล็กทรอนิกส์น้ีไว้ 12หัวเร่ือง ได้แก่ ตัวต้านทานResistor , ความหมายของโอห์ม , หน่วยของความต้านทาน , กฎของโอห์ม , ตัวต้านทานต่ออนุกรมและต่อขนาน ,ตัวอย่างตัวต้านทานคงท่ี , ตัวอย่างตัวต้านทานปรับค่าได้ ,ตัวอย่างตัวต้านทาน , ตัวต้านทานแบบ 5 แถบสี , สีของตัวต้านทาน , วธิ ีหาคา่ ตัวตา้ นทาน , คา่ ความคลาดเคลอื่ น เป็นตน้ ผพู้ ฒั นาหวังเปน็ อยา่ งยิ่งว่า เน้อื หาสาระของหนังสืออิเล็กทรอนกิ ส์เลม่ น้ี จะเป็นประโยชนแ์ ละใหค้ วามรู้แก่ผเู้ รยี นและผู้สนใจทว่ั ไป นายยุทธภมู ิ ชมภเู ครือ คณะเทคโนโลยอี ุตสาหกรรม มหาวทิ ยาลยั ราชภัฏลาปาง 4 กันยายน 2561

เร่อื ง สารบัญ หน้า 4ตวั ตา้ นทาน Resistor 5ความหมายของโอหม์ 6หน่วยของความตา้ นทาน 7กฎของโอหม์ 8ตัวต้านทานตอ่ อนกุ รมและตอ่ ขนาน 12ตวั อยา่ งตวั ตา้ นทานคงที่ 16ตวั อยา่ งตัวตา้ นทานปรบั ค่าได้ 20ตัวอย่างตวั ตา้ นทาน 22สขี องตวั ตา้ นทาน 23วิธีหาคา่ ตัวต้านทาน 24ค่าความคลาดเคลอื่ น 25สรุป 26แบบฝึกหดั 30ทีม่ าของข้อมลู 30ที่มาของภาพ

ตัวตา้ นทาน Resistor รปู ภาพ ก. ตวั ตา้ นทาน หรอื รซี ิสเตอร์ (resistor) เป็นอุปกรณ์ไฟฟา้ ชนดิ หนึ่งทม่ี ีคุณสมบัติในการต้านการไหลผ่านของกระแสไฟฟา้ ทาด้วยลวดต้านทานหรอื ถ่านคาร์บอน เปน็ ต้นถา้ อปุ กรณน์ นั้ มีความต้านทานมาก กระแสไฟฟ้าทไ่ี หลผ่านจะนอ้ ยลง เปน็ อปุ กรณ์ไฟฟา้ ชนดิ พาสซฟี สองขั้ว ทีส่ ร้างความตา่ งศักยไ์ ฟฟ้าคร่อมขว้ั ทงั้ สอง (V) โดยมีสดั สว่ นมากนอ้ ยตามปรมิ าณกระแสไฟฟา้ ทไี่ หลผา่ น (I) อัตราส่วนระหวา่ งความต่างศกั ย์ และปริมาณกระแสไฟฟา้ คือ ค่าความต้านทานทางไฟฟ้า หรือคา่ ความตา้ นทานของตวั นามหี น่วยเป็นโอห์ม (Ω)

ความหมายของโอหม์ โอห์ม (Ω) เป็นหนว่ ย SI ของความตา้ นทานไฟฟ้าถกู ต้ังช่อื ตาม จอรจ์ ไซมอนโอหม์ หน่ึงโอหม์ เทียบเทา่ กบั หนงึ่โวลตต์ ่อหนง่ึ แอมแปร์ เนอ่ื งจากตัวตา้ นทานถูกระบุค่าและถูกผลิตในจานวนทเ่ี ยอะมาก หน่วยท่ีหาไดเ้ ปน็ มลิ ลิโอห์ม(1 mΩ =10−3 Ω), กิโลโอห์ม (1 kΩ = 103 Ω) และ เมกะโอหม์ (1MΩ = 106 Ω) ยังมใี นการใช้งานทัว่ ไป ค่าตรงข้ามความตา้ นทานเรยี กวา่ ค่า conductanceตว้ ย่อ G = 1/R และมีหนว่ ยวัดเป็น siemens (หนว่ ย SI)บางครงั้ เรยี กวา่ mho ดังนั้นซเี มนส์เป็นส่วนกลับของโอห์ม:������ = Ω−1 แมว้ ่าแนวคิดของ conductance มักจะถกู ใช้ในการวิเคราะห์วงจร ตัวต้านทานในทางปฏบิ ตั ิจะถกู ระบไุ วเ้ สมอในแงข่ องความต้านทาน (โอหม์ ) มากกว่าค่า conductance

หน่วยของความตา้ นทาน คา่ ความตา้ นทานของตวั ต้านทาน ถูกกาหนดใหม้ หี นว่ ยเรยี กเป็น โอห์ม (OHM) เขยี นแทนดว้ ยเครอ่ื งหมายอักษรกรกีโบราณ คอื Ω (โอ เมกา้ หรือ โอห์ม) ซ่งึ ไดจ้ ากคา่ มาตรฐานโดยการเอาแรงดันไฟฟา้ 1 โวลต์ ตอ่ กบั ความต้านทาน 1 โอห์มและทาให้มกี ระแสไหลในวงจร 1 แอมแปร์ ประกอบด้วย หนว่ ยคา่ ความต้านทานต่าง ๆ ดงั น้ี- 1000 Ω(โอหม์ ) เทา่ กับ 1 KΩ (กโิ ลโอห์ม)- 1000 KΩ (กิโลโอหม์ ) เท่ากับ 1 MΩ (เมกกะโอหม์ ) ตัวตา้ นทาน บอกค่าความสามารถในการทนกาลังไฟฟ้ามหี น่วยเป็น วัตต์ (Walt)

กฎของโอห์ม พฤตกิ รรมของตวั ต้านทานในอุดมคตจิ ะถูกกาหนดโดยความสมั พันธ์ที่ระบไุ วใ้ นกฎของโอห์มดังน้ี: กฎของโอหม์ ระบุว่า แรงดันไฟฟ้า(V) ทีต่ กคร่อมความตา้ นทานจะเปน็ สัดสว่ นกบั กระแส(I) เมื่อค่าคงที่ของสดั ส่วนเปน็ความต้านทาน(R)ในส่วนที่เท่าเทยี มกนั กฎของโอห์มสามารถระบุได้วา่ : สมการนี้กาหนดวา่ กระแส(I)เปน็ สัดสว่ นกับแรงดนั ไฟฟา้ (V)และแปรผกผันกับความต้านทาน(R) สมการนจ้ี ะถูกนามาใชโ้ ดยตรงในการคานวณในทางปฏิบัติ ตัวอยา่ งเช่นถา้ตัวตา้ นทาน 300 โอหม์ ตอ่ คร่อมระหวา่ งขวั้ ของแบตเตอร่ี 12โวลต์ ดงั นนั้ กระแส 12/300 = 0.04 แอมแปร์ (หรือ 40milliamperes) จะไหลผา่ นตัวตา้ นทานตัวน้ัน

ตวั ต้านทานต่ออนุกรมและตอ่ ขนาน การตอ่ แบบอนกุ รม กระแสทไ่ี หลผ่านตัวตา้ นทานทกุ ตวั มีจานวนเท่ากนั แต่แรงดนั ไฟฟา้ ในแต่ละตวั ตา้ นทานจะเป็น สัดสว่ นกบั ความตา้ นทานของมัน ความตา่ งศักย์(แรงดัน)ทเ่ี ห็น ตกครอ่ มในเครือขา่ ยท้งั หมดคือผลรวมของแรงดนั ไฟฟ้าเหล่านั้น ความต้านทานรวมสามารถหาไดจ้ ากผลรวมของความต้านทาน ของแตล่ ะตวั เหลา่ นั้น ในกรณีพเิ ศษ ตวั ต้านทานของจานวน (N) ตวั มีความ ตา้ นทานเทา่ กนั เท่ากบั R ต่อกนั แบบอนุกรม ความต้านทาน รวมจะเท่ากับ NxR ดงั น้ันหากตวั ต้านทานหนึ่งตัวขนาด 100K โอห์ม ตอ่ อนุกรมกบั ตวั ต้านทานขนาด 22K โอห์มหน่งึ ตวั ความตา้ นทานรวมจะเทา่ กับ 122K โอห์ม ท้งั สองตวั น้จี ะทางาน ในวงจรราวกับวา่ พวกมนั เปน็ ตวั ต้านทานตวั เดียวที่มคี า่ ความ ตา้ นทาน 122K โอห์ม สาม ตวั ตา้ นทานขนาด 22K โอหม์ (จานวน = 3, R = 22K ) จะสรา้ งความตา้ นทานเทา่ กับ 3x22K = 66K โอห์ม

ตวั ต้านทานท่ีต่อแบบขนานกัน ความต่างศกั ย์(แรงดัน)ของแต่ละตวั จะมคี ่าเท่ากนั แตก่ ระแสทงั้ หมดจะเท่ากับกระแสทไ่ี หลผ่านตวั ตา้ นทานแต่ละตัวนามารวมกนั ค่า conductances ของตัวตา้ นทานจะถูกนามารวมกันเพื่อพจิ ารณาค่า conductancesของเครอื ข่าย ดงั นนั้ คา่ ความต้านทานเทยี บเท่า (Req) ของเครอื ขา่ ยทีส่ ามารถคานวณไดด้ ังนี้ :1 11 1������������������ = ������1 + ������2 + ⋯ + ������������ ดังน้นั ตวั อยา่ งเชน่ ตัวตา้ นทาน 10 โอห์มตอ่ ขนานกบัตัวต้านทาน 5 โอหม์ และ15 โอห์ม ตวั ต้านทานจะผลติ สว่ นผกผันของ 1/10+1/5+1/15 หรือ 1/(.1+.2+.067) = 2,725 โอห์มย่งิ มจี านวนของตวั ต้านทานตอ่ ขนานกนั มาก ความตา้ นทานโดยรวมย่งิ นอ้ ยลง และความตา้ นทานรวมจะไม่สูงไปกว่าตัวต้านทานท่ีมคี ่าตา่ สุดในกลุ่ม(ในกรณขี ้างต้นตวั ต้านทานน้อยที่สดุคือ 5 โอหม์ ดงั นัน้ ความต้านทานรวมของตัวต้านทานที่ต่อกันแบบคู่ขนานจะไมม่ ที างสูงกว่า 5 โอหม์ )

ความต้านทานขนานเทียบเทา่ สามารถแสดงในสมการโดยสองเสน้ แนวตั้ง \"||\" (เหมอื นในเรขาคณิต)ใหเ้ ป็นสัญลักษณ์ง่ายๆ บางคร้งั สอง slashes \"//\" ถกู นามาใช้แทน \"||\" ในกรณที ี่ แปน้ พมิ พห์ รอื ฟ้อนทข์ าดสญั ลกั ษณเ์ สน้ แนวตั้ง สาหรับกรณี ท่สี องตัวตา้ นทานต่อแบบขนานนีส้ ามารถคานวณโดยใช้ :������������������ = ������1 ∥ ������2 = ������1������2 ������1 + ������2 เครอื ขา่ ยตัวตา้ นทานทีม่ ีการรวมกนั ของการเชือ่ มต่อแบบขนานและอนุกรมสามารถแบง่ ออกเป็นสว่ นเลก็ ๆท่ีมีบางตวั ต่ออนกุ รมและบางตวั ต่อขนานกนั ยกตัวอยา่ งเชน่

������������������ = ������1 ∥ ������2 + ������3 = ������1������2 + ������3 ⋅ ������1 + ������2 อย่างไรกต็ าม เครือข่ายตัวต้านทานทีซ่ ับซอ้ นบางส่วนไม่สามารถแกไ้ ขได้ดว้ ยลักษณะนี้ จาเป็นต้องใชก้ ารวเิ คราะหว์ งจรท่ีซบั ซ้อนมากขนึ้ เชน่ พจิ ารณาลกู บาศกอ์ นั หนึ่ง แตล่ ะขอบถกู แทนที่ดว้ ยตวั ต้านทานตัวหนง่ึ แลว้ ความต้านทานจะเป็นเทา่ ไร ถา้ วัดระหว่างสองจุดตรงขา้ มในแนวดิง่ ในกรณที ่มี ี 12 ตวั ต้านทานเทยี บเท่ากส็ ามารถแสดงใหเ้ หน็ ว่าความต้านทานจากมุมหนงึ่ มาอีกมมุ หนง่ึ จะเปน็ 5⁄6 ของความตา้ นทานแตล่ ะตัว ทวั่ ไปแล้ว การแปลง Y- Δ หรอื วิธกี ารเมทรกิ ซ์ หนง่ึ ในการใชง้ านภาคปฏบิ ัติของความสมั พนั ธเ์ หล่าน้ีคือค่าทีไ่ มไ่ ด้มาตรฐานของความตา้ นทาน โดยท่วั ไปจะสามารถถกูสงั เคราะหโ์ ดยการเชื่อมตอ่ คา่ มาตรฐานหลายตวั แบบอนกุ รมหรือแบบขนาน นอกจากน้ยี ังสามารถถูกนามาใชเ้ พือ่ ใหไ้ ดค้ วามตา้ นทานท่มี ีระดบั พลงั งานสงู กว่าของแตล่ ะตัวตา้ นทานทีถ่ กู ใช้ ในกรณพี เิ ศษของตวั ต้านทาน N ตวั ขนาดเดยี วกนั ท้งั หมดถูกเช่อื มตอ่ แบบอนุกรม หรอื แบบขนาน ระดับพลงั งานของตัวตา้ นทานรวมจะเทา่ กับ N เท่าของระดบั พลงั งานของตวั ตา้ นทานแต่ละตวั

ตัวอย่างตัวตา้ นทานคงท่ี รูปภาพ ข.ฟลิ ์มคารบ์ อน ฟลิ ์มคาร์บอนจะถูกวางลงบนพืน้ ผวิ ฉนวนและถกู ตัดเป็นวงรีเพื่อสรา้ งเป็นเสน้ ทางความต้านทานทีย่ าวและแคบ การเปล่ยี นแปลงของรปู ทรง ควบค่ไู ปกบั ความต้านทานของคาร์บอนอสัณฐาน (ระหว่าง 500-800 μΩ เมตร) สามารถให้ความหลากหลายของความต้านทาน เมอื่ เทียบกับองคป์ ระกอบคาร์บอนพวกมันใหค้ ณุ ลกั ษณะของเสยี งรบกวนต่า เนอื่ งจากความแมน่ ยาของการกระจายแกรไฟทบ์ ริสทุ ธโ์ิ ดยไมต่ ้องมีผลผูกพัน ตวัต้านทานฟิลม์ คารบ์ อนมชี ่วงอัตรากาลังท่ี 0.125-5 วตั ต์ท่ี70 ฐC. ความตา้ นทานช่วงใช้ได้มีตั้งแต่วนั ท่ี 1 โอห์ม ถงึ 10megohm ตวั ตา้ นทานฟลิ ม์ คารบ์ อนมชี ่วงอุณหภูมิการดาเนินงานระหวา่ ง -55 ฐ C ถึง 155 ฐ C. และมีช่วงแรงดันไฟฟา้ สูงสดุในการทางานท่ี 200-600 โวลต์ ตัวต้านทานฟิลม์ คารบ์ อนพเิ ศษถกู ใช้ใน งานท่ตี อ้ งการความมั่นคงของพัลสส์ งู

รปู ภาพ ค.ฟิล์มโลหะออกไซด์ ตวั ต้านทานฟลิ ม์ ลหะออกไซดถ์ ูกทาข้ึนจากโลหะออกไซด์เช่นดบี ุกออกไซด์ ซงึ่ สง่ ผลให้มี อุณหภมู ใิ นการทางานท่สี ูงกว่าและมีความมนั่ คง/น่าเชือ่ ถือมากกว่าฟิล์มโลหะ พวกมันจะถกู ใช้ ในงานท่มี คี วามต้องการความอดทนสูง

ฟิล์มหนาและบาง รูปภาพ ง.ตัวตา้ นทานฟิล์มบางจะถกู ทาโดยการสปตั เตอร์(วธิ ีการของการสะสมสูญญากาศ)วัสดตุ า้ นทานบนพื้นผิวฉนวนจากนัน้ ฟิลม์ จะถกู ฝังในลกั ษณะทคี่ ล้ายกันกบั วิธกี ารเกา่ (แบบลด) เพื่อทาแผงวงจรพิมพ์ นน่ั คือ พื้นผวิ จะถูกเคลือบดว้ ยวสั ดไุ วแสง จากนน้ั จะถูกคลมุ ด้วยฟิลม์ตามแบบ, ฉาบดว้ ยรงั สีอลั ตราไวโอเลต และจากนน้ั จดั การฉายแสงลงบนบรเิ วณท่เี คลอื บดว้ นสารไวแสง ฟลิ ม์ บางๆท่อี ยดู่ ้านใต้จะถูกกัดออกไปตวั ตา้ นทานฟิลม์ หนาเป็นผลิตภณั ฑ์ทผี่ ลิตโดยใช้การสกรนี และการพมิ พ์ลายฉลุเพราะชว่ งเวลาระหว่างการทาสปัตเตอร์จะสามารถควบคมุ ได้ ความหนาของฟิล์มบางจงึสามารถ ควบคุมไดอ้ ย่างแม่นยา ชนิดของวัสดกุ ย็ งั แตกต่างกันมกั จะประกอบด้วยตัวนาเซรามกิ (cermet )หน่งึ ตัวนาหรอืมากกวา่ เช่น แทนทาลมั ไนไตรด์ (TaN), รูทเี นยี มออกไซด์(RuO 2), ตะกว่ั ออกไซด์ (PbO), bismuth ruthenate (Bi2RU 2O7), นกิ เกิลโครเมียม (NiCr) หรอื bismuth iridate(Bi2Ir2O7)

รปู ภาพ จ.ลวดพนั ตวั ต้านทานแบบลวดพนั โดยทั่วไปถกู ทาขึน้ โดยการพนัลวดโลหะทม่ี ักจะเป็น Nichrome รอบแกนเซรามิก, พลาสติกหรอืไฟเบอร์กลาส ปลายของลวดทงั้ สองดา้ นจะถูกบัดกรหี รือเชื่อมเข้ากบั จกุ หรือแหวนสองอัน ทีผ่ กู ติดอยูก่ ับปลายของแกน ชิน้ งานถกูปกปอ้ งด้วยชน้ั ของสี, พลาสติก หล่อหรือสารเคลอื บทถ่ี ูกอบท่ีอุณหภมู สิ งู ตวั ตา้ นทานเหลา่ น้ีถกู ออกแบบมาเพื่อทนตอ่ อณุ หภูมิที่สงู ผดิ ปกตถิ งึ +450 ฐCเส้นลวดในตัวต้านทานลวดพนั กาลังงานต่าปกตมิ เี สน้ ผ่าศูนย์กลางระหว่าง 0.6 และ 0.8 มม.และเคลอื บด้วยดีบกุ เพ่อื ความสะดวกในการบดั กรี สาหรับ ตวั ต้านทานลวดพันกาลงั งานที่สงู กวา่ ไมว่ ่าจะใช้แบบกล่องใสเ่ ซรามิกหรอื กล่องใส่อะลมู เิ นยี มดา้ นนอกบนยอดของชั้นฉนวน - ถา้ กลอ่ งดา้ นนอกเปน็ เซรามิก,

ตวั อยา่ งตวั ต้านทานปรับค่าได้ตวั ต้านทานปรบั ได้ ตวั ตา้ นทานแบบน้ีอาจจะมจี ุดแยกติดอยู่กับที่หน่ึงจุดหรอืมากกว่า เพ่อื ใหค้ วามต้านทานสามารถเปล่ียนแปลงได้โดยการย้ายสายไฟไปเชอ่ื มตอ่ กับข้วั อ่นื ท่ีแตกต่างกัน บางตวั ต้านทานกาลังแบบลวดพันมจี ดุ แยกท่ีสามารถเลือ่ นไปตามความยาวของตวั ต้านทานเพอ่ื ปรบั ค่าของความตา้ นทานใหม้ ขี นาดเลก็ ลงหรือใหญ่ขึ้นตามความยาวนนั้ ในกรณที ่ีตอ้ งการปรบั คา่ ความตา้ นทานอย่างตอ่ เน่ืองระหว่างการทางานของอุปกรณ์ จุดแยกความต้านทานท่ีเลอ่ื นได้สามารถเช่อื มต่อกับลกู บิดทีผ่ ใู้ ชส้ ามารถเข้าถึงได้ อปุ กรณ์ดงั กล่าวเรียกว่ารีโอสตัท(องั กฤษ: rheostat) มสี องขว้ั ไฟฟ้า(ขา)ฃอปุ กรณ์พเิ ศษ มีอุปกรณ์ต่างๆทีม่ ีความต้านทานเปลี่ยนแปลงค่าได้หลายค่า ความตา้ นทานของเทอรม์ สิ เตอร์ NTC แสดงคา่สมั ประสทิ ธ์ิอณุ หภมู ิเชิงลบทแ่ี ขง็ แกรง่ ทาใหม้ ันมปี ระโยชน์สาหรบัการวดั อณุ หภูมิ เน่อื งจาก ความต้านทานของมันสามารถมีขนาดใหญจ่ นกระทั่งมันจะถูกทาใหร้ อ้ นขึ้นเมอื่ มีกระแสไหลผ่าน มนั ยังถกูใช้เพอ่ื ปอ้ งกนั ไมใ่ หเ้ กดิ กระแสกระชากมากเกินไป

เมื่ออุปกรณถ์ กู เปดิ ใช้งาน ในทานองเดียวกนั ความตา้ นทานของhumistor จะแปรตามความชน้ื ความตา้ นทานของวารสิ เตอร์โลหะออกไซดจ์ ะลดลงมากเม่อื ไดร้ บั แรงดนั สูง ทาใหม้ ันมปี ระโยชน์สาหรบั ปกป้องอปุ กรณอ์ ิเลก็ ทรอนิกสโ์ ดยการดดู ซบั อันตรายจากไฟกระชาก photodetector ประเภทหน่ึงคือ photoresistorมคี วามต้านทานท่เี ปล่ียนแปลงตามแสงสว่าง เครื่องวดั แรงตึง(stain gauge)ประดษิ ฐค์ ดิ ค้นโดย เอด็เวริ ด์ อี ซมิ มอนส์ และ อาเธอร์ ซี รจู ใน ปี 1938 เปน็ ชนิดหน่งึ ของตัวต้านทานท่เี ปลี่ยนแปลงคา่ ตามแรงตึงท่ีใช้ ตวั ตา้ นทานอาจถูกใช้เปน็ ตวั เดี่ยวหรอื เป็นคู่ (half bridge) หรอื สีต่ วัต้านทานเชื่อมตอ่ แบบ Wheatstone bridge ตวั ต้านทานความตงึ ถูกผกู มัดดว้ ยกาวกับวัตถทุ ่ีจะถูกทาใหต้ ึงเชิงกล ด้วย สเตรนเกจและตัวกรอง ตวั ขยายสญั ญาณและตัวแปลงอะนาลอ็ ก/ดิจิตอลความตึงบนวัตถุจึงสามารถวดั ได้ เทอร์มสิ เตอร์ (thermistor) เปน็ ตัวตา้ นทานทีม่ ีคา่ความต้านทานเปล่ยี นแปลงตามระดับอณุ หภูมิ แบ่งเป็นสองประเภท คือ

 ตัวตา้ นทานทม่ี ีคา่ สมั ประสทิ ธขิ์ องความตา้ นทานตอ่ อุณหภูมิ เปน็ ลบ (NTC - Negative Temperature Coefficient) เมอ่ื อุณหภูมิสูงขึ้น ค่าความต้านทานมีค่า ลดลง ปกติใช้เปน็ อุปกรณ์ตรวจวดั อุณหภูมิ ตวั ตา้ นทานทีม่ ีค่าสัมประสิทธข์ิ องความต้านทานต่ออุณหภูมิ เปน็ บวก (PTC - Positive Temperature Coefficient) เมอ่ื อณุ หภูมสิ ูงขนึ้ คา่ ความต้านทานมคี ่า สงู ขน้ึ ตาม มีพบใชใ้ นวงจรเครื่องรบั โทรทัศน์ โดยตอ่ อนุกรม กับ ขดลวดลบสนามแม่เหลก็ (demagnetizing coil) เพ่อื ป้อนกระแสในชว่ งเวลาสัน้ ๆ ใหก้ บั ขดลวดในขณะเปิด โทรทศั น์ นอกจากนัน้ แล้ว ตัวตา้ นทานประเภทน้ยี ังมกี าร ออกแบบเฉพาะเพอ่ื ใชเ้ ป็น ฟวิ ส์ (fuse) ทส่ี ามารถซอ่ มแซม ตัวเองได้ เรียกว่า โพลสี วิตช์ (polyswitch)

กลอ่ งทศวรรษตวั ต้านทาน รูปภาพ ฉ.กล่องทศวรรษตัวตา้ นทานหรอื กลอ่ งสารองตวั ตา้ นทานเป็นหนว่ ยท่ีมคี วามตา้ นทานหลายค่าและ สวทิ ช์กลหน่งึ ตวั หรือมากกวา่ ท่ชี ว่ ยให้ตัวตา้ นทานเดี่ยวตัวใดตวั หน่ึงที่อยใู่ นกล่องสามารถถกู เลอื กไปใชไ้ ด้ ปกติ ความตา้ นทานมักมีความถูกต้องแมน่ ยาสูงตงั้ แต่เกรดหอ้ งปฏิบัตกิ าร/การสอบเทยี บที่แม่นยาถงึ20 ส่วนตอ่ ล้านสว่ น, จนถึงเกรดสนามท่ี 1% นอกจากนี้ กลอ่ งราคาถูกกับความถูกตอ้ งนอ้ ยกวา่ ยังมีให้ใชอ้ ีกด้วย ทุกชนิดจะให้วธิ ที ่ีสะดวกในการเลือกและการเปลีย่ นแปลงของความต้านทานอยา่ งรวดเร็วในหอ้ งปฏบิ ตั ิการ, หอ้ งทดลองงานและงานพฒั นาโดยไม่ตอ้ งต่อตวั ตา้ นทานทีละตัว หรอื แมก้ ระทงั่ เก็บในคลังทุกๆคา่ ชว่ งของความต้านทานทจ่ี ัดให้, ความละเอยี ดสูงสดุ และความถูกตอ้ งจะเปน็ ตวั บอกคณุ ลกั ษณะของกลอ่ ง ตวั อย่างเช่น กล่อง หนึ่งมคี วามตา้ นทาน 0-24 megohms, ความละเอียดสูงสดุ 0.1 โอห์ม,ความถกู ต้อง 0.1%

ตัวอยา่ งตัวตา้ นทาน ตัวต้านทานแบบ 4 แถบสี รูปภาพ ช ตัวตา้ นทานแบบมี 4 แถบสนี ้นั เป็นแบบที่นยิ มใช้มากท่ีสุด โดยจะมีแถบสีระบายเปน็ เส้น 4 เสน้ รอบตวั ต้านทาน โดยค่าตัวเลขของ 2 แถบแรกจะเป็น ค่าสองหลักแรกของความต้านทาน แถบท่ี 3 เปน็ ตวั คูณ และ แถบท่ี 4 เปน็ ค่าขอบเขตความเบ่ียงเบน ซึ่งมคี า่ เป็น 5%, 10%, หรือ 20%

ตวั ต้านทานแบบ 5 แถบสี รูปภาพ ซ. ตวั ต้านทานแบบ 5 แถบสนี ัน้ ปกติใช้สาหรับตวัตา้ นทานที่มคี วามแมน่ ยาสูง (โดยมีคา่ ขอบเขตของความเบย่ี งเบน 1%, 0.5%, 0.25%, 0.1%) แถบสี 3 แถบแรกน้ันใชร้ ะบคุ า่ ความต้านทาน แถบที่ 4 ใชร้ ะบคุ ่าตวั คูณ และ แถบที่5 ใช้ระบขุ อบเขตของความเบยี่ งเบน ส่วนตัวต้านทานแบบ 5แถบสที ีม่ คี วามแมน่ ยาปกติ มพี บได้ในตวั ต้านทานรุ่นเก่า หรอืตวั ต้านทานแบบพเิ ศษ ซึ่งค่าขอบเขตของความเบ่ยี งเบน จะอยู่ในตาแหนง่ ปกตคิ ือ แถบที่ 4 สว่ นแถบท่ี 5 นนั้ ใช้บอกค่าสัมประสทิ ธ์ิของอุณหภูมิ

สขี องตัวตา้ นทาน รปู ภาพ ฌ.

วธิ หี าค่าตวั ตา้ นทาน รปู ภาพ ญ.หาค่าตวั Rเรม่ิ จากการอา่ นซา้ ยสดุ จะได้วา่หลกั ท่ี 1 สีแดง 2หลกั ท่ี 2 สมี ว่ ง 7หลกั ที่ 3 สีเหลอื ง 10000หลักที่ 4 สีทอง 5%R=(หลักที่ 1 รวมกับ หลักที่ 2) x หลกั ท3่ี = (27)x10,000สามารถตอบได้ 2 วิธีคอื = 270,000 Ω หรือ 270000 ÷1000=270KΩข้นึ อยูก่ บั วา่ โจทยถ์ าม เป็น Ω หรอื KΩ

ค่าความคลาดเคลื่อน ตัวตา้ นทานมาตรฐานท่ผี ลิต มคี า่ ตัง้ แต่มลิ ลิโอห์มจนถงึ จกิ ะโอห์ม ซึง่ ในชว่ งนี้ จะมเี พียงบางคา่ ท่เี รียกวา่ คา่ ทพ่ี งึประสงค์ เทา่ น้นั ท่ถี ูกผลติ และตัวทรานซสิ เตอร์ทเ่ี ปน็ อปุ กรณแ์ ยกในท้องตลาดเหล่าน้ีนั้น ในทางปฏิบัติแลว้ ไม่ไดม้ ีค่าตามอดุ มคติดังนั้นจึงมกี ารระบุของเขตของการเบี่ยงเบนจากคา่ ที่ระบไุ ว้ โดยการใชแ้ ถบสแี ถบสดุ ท้าย: เงิน 10% ทอง 5% แดง 2% น้าตาล 1% นอกจากนแี้ ล้ว ตัวต้านทานทม่ี ีความแมน่ ยามากกวา่ ปกติก็มีขายในท้องตลาดตัวอยา่ งการหาค่าความคลาดเคลอื่ นถา้ ต้องการหาค่าความคลาดเคลอื่ นให้นามา บวก หรือลบ 5% คือ270,000+5%= 283500270,000-5%= 256500

สรปุ ตัวต้านทาน หรือ รีซิสเตอร์ (องั กฤษ: resistor) เป็นอุปกรณ์ไฟฟ้าชนิดหน่ึงทม่ี ีคณุ สมบตั ใิ นการตา้ นการไหลผ่านของกระแสไฟฟา้ ทาดว้ ยลวดตา้ นทานหรอื ถ่านคาร์บอน เปน็ ต้นน่ันคือ ถา้ อปุ กรณน์ ้นั มคี วามต้านทานมาก กระแสไฟฟา้ ที่ไหลผา่ นจะนอ้ ยลง ค่าความตา้ นทานทางไฟฟ้า หรอื คา่ ความต้านทานของตัวนามหี นว่ ยเปน็ โอห์ม ( สญั ลกั ษณ์ : Ω ) โอหม์ (สญั ลกั ษณ์: Ω) เป็นหน่วย SI ของความตา้ นทานไฟฟา้ ถูกตง้ั ช่ือตาม จอร์จ ไซมอนโอห์ม หนงึ่ โอห์มเทียบเท่ากบั หนึ่งโวลต์ต่อหนงึ่ แอมแปร์ เน่อื งจากตัวต้านทานถูกระบุคา่ และถกู ผลิตในจานวนท่ีเยอะมาก ตวั ตา้ นทานมี 2 ประเภทคอื ตัวต้านทานค่าคงท่ี และตวัต้านทานปรับค่าได้

แบบฝกึ หดั1. ให้หาคา่ ตัวตา้ นทานตามสีต่อไปน้ีหลกั ท1่ี สแี ดง หลักท2่ี สีมว่ ง หลักท่ี3 สเี หลือง หลกั ท4ี่ สีทอง ว่ามกี ี่ KΩตอบ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

2. ให้นาคา่ ท่ไี ด้จากข้อ 1. มาหาค่าความคลาดเคล่อื นให้หน่วยเป็นKΩตอบ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

3. ใหห้ าคา่ ตวั ตา้ นทานตามสีต่อไปนี้หลกั ท1่ี สีนา้ ตาล หลักท่ี2สดี า หลักท3่ี สีเหลือง หลักท4ี่ สีทอง ว่ามีก่ี Ωตอบ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

4. ให้นาค่าทีไ่ ดจ้ ากข้อ 3. มาหาคา่ ความคลาดเคล่อื นใหห้ นว่ ยเปน็ Ωตอบ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

ท่มี าของข้อมูล - วิกพิ ีเดยี . ตัวตา้ นทาน(online). https://th.wikipedia.org/wiki/ตวั ต้านทาน ที่มาของภาพ- รูปภาพตัวตา้ นทานรปู หนา้ ปก (online). http://commandronestore.com/products/br103.php 29 ธนั วาคม 2561- รปู ภาพ ก. https://th.wikipedia.org/wiki/ตวั ตา้ นทาน- รปู ภาพ ข. https://th.wikipedia.org/wiki/ตวั ตา้ นทาน- รปู ภาพ ค. http://www.psptech.co.th/ตวั ต้านทานrisistor คืออะไร-14842.page- รปู ภาพ ง http://www.psptech.co.th/ตวั ต้านทานrisistor คอื อะไร-14842.page- รปู ภาพ จ. http://www.hs8jyx.com/html/r_read.html- รูปภาพ ฉ. https://th.wikipedia.org/wiki/ตัวตา้ นทาน- รปู ภาพ ช. http://ansbox.tarad.com/webboard-th- 17679-1152573-จะสัง่ +ซอื้ +ts808+คบั .html

- รปู ภาพ ซ. https://www.joom.com/ru/products/151015207815 0090012-2-1-709-665621811- รูปภาพ ฌ. https://perspactiveroom.wordpress.com/2016/11/1 8- รูปภาพ ญ. https://www.gravitechthai.com/guru2.php?p=244- รูปภาพพน้ื หลงั https://th.pngtree.com/freebackground/intelligent- electronic-flat-blue-background_592042.html

นายยทุ ธภูมิ ชมภูเครอืรหัสนกั ศึกษา 60181700120 สาขาอุตสาหกรรมศิลป์ คณะเทคโนโลยอี ุตสาหกรรม มหาวทิ ยาลยั ราชภัฏลาปาง