การออกแบบอาคารประหยัดพลังงาน

เอกสารเผยแพร ภาคอาคารธรุ กิจ หมวดที่ 1 : การออกแบบอาคารประหยดั พลงั งาน (Passive Design for Buildings) หมวดท่ี 1 : การออกแบบอาคารประหยัดพลังงาน (Passive Design for Buildings) ชุดการจัดแสดงที่ 38 คณุ ลกั ษณะของอาคาร (Building Features) อาคารอนุรักษพ ลงั งานเฉลมิ พระเกยี รติ : อาคารตัวอยา งดานการออกแบบอาคารประหยดั พลงั งานของประเทศไทย1. หลักการของเทคโนโลยี การออกแบบอาคารแบบบูรณาการ หมายถึง กระบวนการออกแบบอาคารท่ีคํานึงถึงการผสมผสานวิธีในการออกแบบทุกๆ ระบบเขาดวยกัน หรือออกแบบใหทุกๆระบบมีความสอดคลองกัน โดยมีเปาหมายหลักเพื่อใหอาคารมีประสิทธิภาพดานการประหยัดพลังงานสูงสุด ขณะท่ีมีคาใชจายในการออกแบบและอาคารตํ่า ซ่ึงแนวคิดหลักก็คือการใชปจจัยธรรมชาติและปองกันความรอนเขาสูกรอบอาคาร (Passive Design) เพือ่ ทจี่ ะใหม กี ารใชพ ลงั งานในระบบปรับอากาศในระดบั ตาํ่ สดุ แนวคดิ การออกแบบอาคารแบบบรู ณาการสามารถแสดงไดดังรปู ท่ี 1 ตอ ไปนี้ชดุ การจัดแสดงที่ 38 : คุณลักษณะของอาคาร (Building Features) หนา 1 จาก 45

เอกสารเผยแพร ภาคอาคารธรุ กิจ หมวดที่ 1 : การออกแบบอาคารประหยดั พลงั งาน (Passive Design for Buildings) (2) (3) (4) (5) (1) Building Envelope Indoor Air- Site Elements Placement Component Environment conditioning Orientation ConsiderationConsideration System รอ นกวาอากาศ Designed ภายนอก Building Climate Building A4 เยน็ กวาอากาศ ภายนอก Envelope Building A3 Configura- tion Micro - A2 Climate การออกแบบทั่วไปท่ีไมเนนการประหยดั พลังงาน A1 (Common Design Practice) Micro - แนวความคดิ ใหมของการออกแบบท่ีเนนการประหยดั พลังงาน Climate (New Design Concept with Energy Awareness) B1 Building Configura- tion B2 Building Envelope B3 Passive Building เขตสบาย B4 Desirable Building (C O M F O R T Z O N E) B5 รูปท่ี 1 แสดงการออกแบบอาคารแบบบรู ณาการโดยแสดงใหเ หน็ ถึงการใชป ระโยชนจาก ธรรมชาตแิ ละการปอ งกนั ความรอ น (Passive Design) เขา สอู าคารอยา งเหมาะสม อาคารอนุรักษพลังงานเฉลิมพระเกียรติ ซ่ึงต้ังอยูบริเวณเทคโนธานี ตําบลคลองหาอําเภอคลองหลวง จังหวัด ปทุมธานี ซ่ึงถือไดวาเปนอาคารตัวอยางที่มีการออกแบบอาคารแบบบูรณาการของประเทศไทย โดยมกี ารใชพ ลังงานเพียง 1 ใน 3 ของอาคารท่ีออกแบบทั่วไป ไดใชแนวคิดในการออกแบบทั้งทางดา น Passive และ Active Design โดยแบงออกเปน 5 ดาน ดงั ตอไปน้ี 1. การปรุงแตง สภาพแวดลอมบรเิ วณรอบอาคารใหร มรื่น เยน็ สบาย 2. การเลือกรปู ทรงอาคารและการใชประโยชนจ ากปจ จยั ธรรมชาตใิ หเ กดิ การประหยัดพลังงาน 3. การใชเทคโนโลยที เี่ หมาะสมสาํ หรับสภาพภูมิอากาศรอ นช้นื เพ่อื ลดความรอ นเขา สอู าคาร 4. การใชร ะบบและอุปกรณป ระสทิ ธิภาพสูง 5. การใชระบบตรวจสอบและควบคุมอาคารใหมกี ารใชพลงั งานอยา งมีประสิทธิภาพชุดการจดั แสดงที่ 38 : คณุ ลกั ษณะของอาคาร (Building Features) หนา 2 จาก 45

เอกสารเผยแพร ภาคอาคารธุรกิจ หมวดที่ 1 : การออกแบบอาคารประหยดั พลงั งาน (Passive Design for Buildings)สําหรบั รายละเอียดแนวคดิ การประหยัดพลงั งานของแตละดานสามารถอธบิ ายไดดงั ตอ ไปน้ีการปรงุ แตงสภาพแวดลอ มบรเิ วณรอบอาคาร รูปท่ี 2 แสดงการใชปจ จัยธรรมชาติปรบั อณุ หภมู แิ วดลอ มอาคารใหม ีความเย็นสบาย การปรงุ แตงสภาพแวดลอมโดยรอบอาคาร เปนขั้นตอนแรกที่ผอู อกแบบควรพิจารณาโดยมแี นวคดิ ท่ีสําคญั คอื การทําใหสภาวะแวดลอ มโดยรอบภายนอกอาคารมีอณุ หภูมลิ ดตาํ่ ลงกวาสภาพภมู อิ ากาศปกติ และลดผลกระทบท่ีเกดิ จากความรอ นของรงั สีอาทติ ยใ นเวลากลางวนั ซง่ึ จะมีผลทําใหส ามารถลดภาระในการทาํ ความเยน็ ใหกับตวั อาคารได โดยมีตวั แปรทคี่ วรพจิ ารณาใช ไดแก ตนไมพมุ ไม พชื คลุมดิน แหลงนํ้า กระแสลม ความลาดเอียงของพน้ื ดนิ เปน ตนชดุ การจัดแสดงที่ 38 : คุณลักษณะของอาคาร (Building Features) หนา 3 จาก 45

เอกสารเผยแพร ภาคอาคารธุรกจิ หมวดท่ี 1 : การออกแบบอาคารประหยดั พลงั งาน (Passive Design for Buildings)การเลอื กรปู ทรงอาคารและการใชป ระโยชนจ ากธรรมชาติ รปู ที่ 3 แสดงรปู ทรงอาคารท่ีมีอัตราสว นพนื้ ที่ผวิ ตอ พ้นื ท่ีใชส อยในระดบั ตางๆ รปู ทรงอาคารท่ีดตี อ งมีอัตราสว นพ้ืนทีผ่ วิ ตอพ้ืนท่ีใชสอยต่ําสุด และมีรูปทรงโคงมน เพ่ือลดการรั่วซึมของอากาศภายนอกเขาสูภายในอาคารซ่ึงเปนการลดภาระการทําความเย็นของเครอ่ื งปรับอากาศภายในอาคาร รูปที่ 4 แสดงรูปทรงอาคารที่มีการรวั่ ซึมของอากาศภายนอกเขาสอู าคารในระดบั ตา งๆชดุ การจัดแสดงที่ 38 : คุณลักษณะของอาคาร (Building Features) หนา 4 จาก 45

เอกสารเผยแพร ภาคอาคารธุรกจิ หมวดท่ี 1 : การออกแบบอาคารประหยดั พลงั งาน (Passive Design for Buildings) ตัวแปรท่ีเก่ียวของกับตัวอาคารที่มีผลตอการใชพลังงานในอาคารเปนอยางมากถัดไปคือทิศการวางตัวอาคาร เพราะความรอนจากรังสีอาทิตยซึ่งเปนที่มาของภาระการทําความเย็นจะแปรผันไปตามทิศทางของดวงอาทิตย โดยทิศการวางตัวอาคารท่ีเหมาะสมควรหันดานแคบของอาคารไปทางทิศตะวันออก-ทิศตะวันตก เพอ่ื ลดผลกระทบจากรังสแี สงอาทติ ยต อนบายทีม่ คี วามรอนสูงใหมากท่สี ดุ รูปท่ี 5 แสดงทิศการวางตวั อาคารทสี่ อดคลองกับการโคจรของดวงอาทิตย เพอื่ ลดรังสคี วามรอนในทศิ ตะวันออกและตะวันตก นอกจากน้ี การใชประโยชนจากแสงธรรมชาติ สามารถทําไดหากอาคารมีการออกแบบใหมีชองเปดในทิศท่ีเหมาะสม (ทิศเหนือ) และมีมุมลาดเอียงที่เพียงพอตอการนําแสงสะทอนจากทองฟา(Diffuse Light) ดานบนเพ่อื หลกี เล่ียงภาระความรอ นของระบบปรับอากาศท่ีเพ่มิ ข้ึน รปู ท่ี 6 แสดงการมชี องเปดรบั แสงอาทติ ยท างดา นขา งและดานบนชดุ การจัดแสดงที่ 38 : คณุ ลักษณะของอาคาร (Building Features) หนา 5 จาก 45

เอกสารเผยแพร ภาคอาคารธรุ กจิ หมวดท่ี 1 : การออกแบบอาคารประหยัดพลงั งาน (Passive Design for Buildings)การใชเทคโนโลยที ีเ่ หมาะสมสําหรับสภาพภูมอิ ากาศรอนช้ืนเพอ่ื ลดภาระความรอนเขาสอู าคาร ปจจัยท่ีสําคัญในการออกแบบระบบเปลือกอาคารคือการพิจารณาใชมวลสารและฉนวนปองกันความรอนอยางเหมาะสม โดยตองสามารถลดภาระความรอนและความช้ืนผานกรอบอาคารไดทุกทศิ ทาง รูปท่ี 7 แสดงภาระความรอ นทเ่ี ขาสกู รอบอาคารในลกั ษณะตางๆ ความรอนท่ีเขาผานเขาสูกรอบอาคาร มีหลายรูปแบบ อาทิ การร่ัวซึมของความรอนความชื้นตามรอยแยกของกรอบอาคาร การแผรังสีความรอนโดยตรงจากดวงอาทิตยผานทางหนาตาง การนําและการแผร ังสคี วามรอนผา นกรอบอาคารในสว นของผนงั ทึบ หลังคา เสาและคาน ดังน้ัน การใชมวลสารท่ีมีคาความตานทานความรอนสูง ไมวาจะเปนผนังทึบ หรือผนังโปรงแสงและการใชฉนวนกันความรอนเสริมบริเวณชั้นผนัง หรือ ชองวางใตหลังคา จะเปนการปองกันและหนวงเวลา (Time-lag) ของความรอ นท่เี ขาสูกรอบอาคารไดเ ปนอยา งดีชุดการจัดแสดงที่ 38 : คณุ ลักษณะของอาคาร (Building Features) หนา 6 จาก 45

เอกสารเผยแพร ภาคอาคารธุรกจิ หมวดท่ี 1 : การออกแบบอาคารประหยัดพลงั งาน (Passive Design for Buildings)การใชร ะบบอุปกรณป ระสิทธิภาพสูง รูปท่ี 8 แสดงงานวิศวกรรมระบบไฟฟาและเครอ่ื งกลทต่ี อ งพิจารณาการใช ระบบอุปกรณประสทิ ธิภาพสูง นอกจากการพิจารณาการออกแบบอาคารโดยพ่ึงพาระบบธรรมชาติ (Passive Design) ใหมากที่สุดแลวนั้น การใชระบบอุปกรณประสิทธิภาพสูงเพ่ือปรับสภาวะภายในอาคารใหมีความสะดวกสบาย(Active Design) เปนความจําเปนท่ีจะตองพิจารณาเลือกใชอยางระมัดระวังเนื่องจากสงผลโดยตรงตอการใชพลังงานโดยเฉพาะอยางย่ิงในระบบปรับอากาศและระบบแสงสวาง ซึ่งใชพลังงานกวา 60-80%ของการใชพลังงานในอาคารทัง้ หมดชุดการจัดแสดงที่ 38 : คณุ ลกั ษณะของอาคาร (Building Features) หนา 7 จาก 45

เอกสารเผยแพร ภาคอาคารธุรกจิ หมวดที่ 1 : การออกแบบอาคารประหยดั พลังงาน (Passive Design for Buildings) การใชร ะบบตรวจสอบและควบคมุ อาคารใหม กี ารใชพ ลังงานอยางมีประสทิ ธิภาพ แนวคิดทั้ง 4 ดานขางตน เปนปจจัยสําคัญในข้ันตอนการออกแบบใหมีการใชพลังงานในระดับตํ่าสุด อยางไรก็ตามการใชพลังงานหลังการกอสรางและติดตั้งระบบอุปกรณมีความจําเปนอยางยิ่งที่จะตองมีระบบตรวจสอบและควบคุมอาคาร เพ่ือใหม่ันใจไดวา การใชพลังงานของระบบอุปกรณตางๆยงั คงเปนไปตามสภาวะการออกแบบที่มปี ระสิทธิภาพสูงสุดตลอดเวลา รปู ที่ 9 แสดงหองควบคุมของระบบควบคุมอาคารอตั โนมตั ิ (Building Management System) เนื่องจากระหวา งการออกแบบไดม กี ารตงั้ สมมตฐิ าน เพอื่ ใหการใชงานของระบบอปุ กรณต า งๆเปน ไปอยางเต็มพิกัด (Full Load) ดังนน้ั ในการใชงานจรงิ การตรวจสอบและควบคมุ อาคารควรพจิ ารณาในประเด็นตา งๆ ดงั ตอไปน้ี • คาปรบั ตง้ั (Set Point) และคาจรงิ (Actual Value) ทีแ่ สดงผล ณ ปจ จุบนั เทยี บกับคาออกแบบมี ความเหมาะสมหรือไม อยา งไร • สมรรถนะของระบบ/อปุ กรณท ่ีใชงาน ณ ภาระโหลด ณ เวลาตางๆ เปน อยา งไร • พฤตกิ รรม (Load Profiles) ของการใชพ ลงั งานไฟฟาของระบบและอปุ กรณตา งๆสอดคลองกับ พฤตกิ รรมการใชง านอาคารหรอื ไม อยา งไร • อณุ หภมู แิ ละความชืน้ ภายนอกอาคาร มีการบนั ทกึ ทเ่ี พยี งพอตอการนาํ มาพจิ ารณาถงึ ผลของ ปจ จัยภายนอกตอระบบปรบั อากาศหรือไมชุดการจัดแสดงท่ี 38 : คณุ ลกั ษณะของอาคาร (Building Features) หนา 8 จาก 45

เอกสารเผยแพร ภาคอาคารธุรกจิ หมวดท่ี 1 : การออกแบบอาคารประหยัดพลังงาน (Passive Design for Buildings)2. การประยุกตใชง านเทคโนโลยี ¾ สภาพท่ีเหมาะสมในการใชง าน จากหลักการและแนวคดิ ของเทคโนโลยกี ารออกแบบอาคารประหยัดพลังงานขางตน สามารถสรปุ แนวทางปฏิบตั ิหรอื สภาพการใชงานทเี่ หมาะสมไดดังตอ ไปนี้พืชพันธธุ รรมชาติ • ปลูกตนไมขนาดใหญทม่ี ีทรงแผกวางและพมุ ใบโปรง บริเวณรอบๆ อาคาร เพือ่ ให รม เงาชวยลดความรอ นท่เี กิดจากรังสีตรงจากดวงอาทติ ย (Direct Sun) แตไมกัก เก็บความช้นื • ใชไ มพ มุ เพอ่ื สรา งสภาพแวดลอ มที่เยน็ โดยใหม ลี มพดั ผานทําใหเ กดิ การระเหยของ นํ้า • ปลกู หญาหรอื พืชคลุมดนิ เพ่ือปอ งกันความรอนใหก ับดนิ และทาํ ใหอ ณุ หภมู ิผิวของ สภาพแวดลอมเย็นลงสภาพภมู ปิ ระเทศ • ปรับความลาดเอียงของพ้ืนดินใหเ อียงไปทางทศิ เหนอื (North Slope) เพอ่ื ใหร บั แสงแดดนอ ยลง • ปรับแตง เนินดินรอบอาคารเพื่อชว ยใหก ระแสลมเยน็ สามารถพดั ผานตัวอาคาร • ใชประโยชนจากอุณหภูมิของดนิ ท่เี ย็นกวาอากาศ โดยใหพ้นื ช้ันลางของอาคาร สัมผสั กับผิวดนิ หรอื ออกแบบใหผนงั อาคารบางสว นอยใู ตด ิน • ใชแ หลง น้าํ ขนาดใหญ (ความลกึ ตั้งแต 1.5 เมตรขึน้ ไป) สรางความเยน็ ใหแก สภาพแวดลอม โดยใหม กี ระแสลมพดั ผา นเพื่อทาํ ใหเ กดิ การระเหยของนา้ํสภาพภูมิอากาศ • การใชประโยชนจากลม (Cross Ventilation) สําหรับประเทศไทยมกี ระแสลมหลัก มาจากทิศใต/ ตะวนั ตกเฉยี งใตใ นฤดรู อ น และจากทางทิศเหนอื /ตะวันออกเฉยี งเหนือ ในฤดูหนาว จงึ ควรวางอาคารและชองเปด ใหขวางทิศทางลม • ควรออกแบบใหอ าคารมีชองทางใหลมเขา และลมออกทมี่ ขี นาดเหมาะสม โดยใหล ม พดั ผา นชว งตวั ผูอยภู ายในอาคาร (บรเิ วณทไ่ี มม กี ารปรับอากาศ)ชดุ การจดั แสดงที่ 38 : คณุ ลักษณะของอาคาร (Building Features) หนา 9 จาก 45

เอกสารเผยแพร ภาคอาคารธุรกิจ หมวดที่ 1 : การออกแบบอาคารประหยัดพลงั งาน (Passive Design for Buildings)ตัวอาคาร • หนั ดา นแคบของอาคารไปทางทศิ ตะวันออก-ตะวันตก หรอื ใหดานแคบของอาคาร หนั ไปทางทศิ ท่ีไดรบั แสงอาทิตยตอนบาย (ทิศตะวนั ตกเฉียงใต) • ใชก ารวางทศิ ทางอาคารของอาคารประกอบกบั การปลกู ตน ไมรอบอาคารในการ กําหนดทิศทางลมใหพ ดั ผา นอาคาร • วางอาคารใหต้งั ฉากกบั ทศิ ทางลม โดยพจิ ารณาความเรว็ และทศิ ทางของลมในแต ละฤดกู าล เพ่ือใชประโยชนจ ากลมธรรมชาตไิ ดอ ยางมีประสิทธภิ าพ • อดุ หรอื ปดรอยตอ ในสว นตา งๆ ของอาคารเพอ่ื ลดการรวั่ ซมึ ของอากาศ เชน ตามวง กบหนา ตา งและประตู ระหวางผนังกบั ฐานราก ระหวางกาํ แพงกับหลงั คา รอยตอ ระหวา งผนงั ชองเจาะที่พน้ื ผนังหรอื หลงั คาสาํ หรบั การเดินทอตางๆ ฯลฯ ใหสนิท ดว ยซีเมนตและซิลิโคนรปู ทรงอาคาร มีอตั ราสวนพนื้ ทผี่ วิ ตอ พืน้ ที่ใชสอยตํ่าสดุ หรือการออกแบบใหก รอบอาคารมเี สน • รอบรูปนอย • มีการร่วั ซมึ ของอากาศตํ่า แตยอมใหม กี ารไหลเวยี นอากาศผา นผวิ อาคาร • ในกรณีที่อาคารมีรูปทรงเรยี วยาว ควรวางอาคารในแนวทิศตะวันออก-ตะวนั ตกตําแหนงชองเปด • ใชแ สงธรรมชาตใิ หมากท่ีสดุ โดยเฉพาะแสงกระจาย (Diffuse Light) หลกี เลี่ยง แสงแดด (Direct Sun) • ควรลดปรมิ าณกระจกทางดา นทิศตะวนั ออกและตะวนั ตกใหเ หลือนอ ยที่สดุ เพื่อลด ความรอ นที่เขาอาคารและการระคายเคอื งในการมองเห็น (Glare) • ติดตัง้ อปุ กรณบ ังแดด (Shading Device) แบบถาวรเหนือกระจกเพอื่ บังรงั สีอาทติ ย โดยตรง (Direct Solar Radiation) หรอื พจิ ารณาใชการออกแบบภมู ทิ ศั น (Landscape) ชวยในการบงั แดด และจํากัดปรมิ าณกระจกในทศิ ตะวนั ออกและ ตะวันตกใหมนี อยทส่ี ุด เพราะบงั แดดไดย ากกวากระจกทางดานทศิ ใต • ไมควรมีชอ งแสงขนาดใหญบนหลังคา (Skylight) ยกเวน กรณที ี่ไดม กี ารออกแบบให สามารถปองกันรังสตี รงไดอยางสมบรู ณ • การออกแบบอุปกรณบังแดดมผี ลกบั การใชแสงสวางธรรมชาติภายในอาคาร โดยตรง ดังนัน้ จงึ ควรพจิ ารณาควบคกู นั ไปชดุ การจดั แสดงที่ 38 : คุณลักษณะของอาคาร (Building Features) หนา 10 จาก 45

เอกสารเผยแพร ภาคอาคารธรุ กจิ หมวดท่ี 1 : การออกแบบอาคารประหยัดพลังงาน (Passive Design for Buildings) • ใหแ ตละหอ งมีทางเขา ออกของลมโดยใหทางลมออกอยูส งู เพ่ือใหเ กิดการลอยตวั ของอากาศรอ น (Stack Effect)ผนงั ทบึ • เพิม่ ความสามารถในการตานทานความรอนใหกับผนัง (คา R สูง) หรอื คา สัมประสิทธก์ิ ารถา ยเทความรอน (U-Value) ตา่ํ โดยการติดตงั้ หรอื บุฉนวนกนั ความ รอนท่ผี นังดา นนอกของอาคาร หรือใชผ นัง 2 ชน้ั มชี องวา งอากาศ (Air-Gap) ระหวา งชน้ั ของผนังเปนอากาศหรือฉนวนเพ่ือกนั ความรอ น ในบางกรณีท่มี ีความ เหมาะสมเชน ไมต องการใชร ะบบปรับอากาศในอาคาร อาจออกแบบผนังใหม มี วล สารที่หนวงความรอ นได 12 ช่ัวโมง เพ่ือปรับปรงุ สภาวะนาสบายและเพมิ่ ประสิทธภิ าพของอาคารโดยเฉพาะผนงั ทางทิศตะวนั ตกท่ไี ดรบั ความรอนมาก • อาคารปรับอากาศท่ีมีการเปด และปดเครือ่ งปรับอากาศระยะยาว อาจพจิ ารณาใช ผนงั ที่มีการผสมผสานของมวลสารและฉนวนอยา งเหมาะสม โดยใหมวลสารอยดู า น นอก ติดต้งั ฉนวน ในดา นในผนงั อาคาร และใชฉนวนสะทอนความรอนเพิม่ คา R ใหชองวา งอากาศระหวา งผนงั • อาคารปรับอากาศท่ีมกี ารเปด และปด เคร่อื งปรบั อากาศระยะสนั้ ควรใชผนงั ทม่ี ีมวล สารนอ ย ตดิ ต้งั ฉนวนความรอนและใชว ัสดุที่มีการสะสมความรอ นความชื้นนอย ตัวอยางเชน ผนงั ระบบฉนวนกันความรอ นภายนอก (External Insulation and Finished System : EIFS) • สีของผนงั ภายนอกอาคารควรเปน สอี อ น หรือใชว สั ดุผิวมันเพือ่ สะทอ นความรอ น • ในกรณีของอาคารขนาดใหญ ที่มคี วามหนาของผนังบรเิ วณแกน (Core) หรือชอ ง ลฟิ ตห นามาก ควรใหอ ยูในทิศตะวนั ตก เพือ่ ใชเ ปนสว นปองกันความรอน (Buffer Zone) ทีร่ อนจดั ในชว งบา ย • ทําท่บี งั แดดเพอื่ ใหผ นงั อยูในรมเงาตลอดทง้ั วนั โดยเวน ชองวา งระหวา งทบ่ี ังแดด กับผนังเพ่ือลดการสะสมความรอ น • ผนงั ทมี่ กี ารเลน ผวิ (Texture) เพิ่มพื้นทผี่ ิว เพ่ือลดผลกระทบจากความรอ นหลังคาทบึ • เพิ่มความสามารถในการตา นทานความรอนใหก ับหลงั คา (คา R สูง) โดยการตดิ ต้ัง หรอื บุฉนวนกนั ความรอนใตหลงั คาหรือระหวา งชัน้ ฝาเพดานกบั หลงั คา โดยอาจมี ชอ งระบายอากาศเพื่อระบายอากาศรอนจากใตห ลงั คาออกสูภายนอกอาคารชุดการจัดแสดงท่ี 38 : คณุ ลกั ษณะของอาคาร (Building Features) หนา 11 จาก 45

เอกสารเผยแพร ภาคอาคารธรุ กิจ หมวดท่ี 1 : การออกแบบอาคารประหยดั พลงั งาน (Passive Design for Buildings) • • ตดิ ตั้งแผน ฟล ม อลูมินม่ั (Reflective Aluminum Film) บางๆ ที่สะทอนความรอ นได • ไวท่ดี านลา งของหลงั คา เลือกใชห ลงั คาสีออ นเพื่อสะทอนรงั สีอาทิตย • หลีกเล่ียงการทําชอ งแสงบนหลังคา (Skylight) แตถาตองมีควรทาํ แผงบานเกล็ดบงั • แสงแดดและติดตั้งใหถกู ทศิ ทาง เพราะความรอนมากกวา 90%มาจากการแผรงั สี • ความรอนของหลงั คาเขามายังภายในอาคาร วสั ดุหลงั คาอาคารควรเปน วสั ดุทม่ี ีมวลสารนอ ย มกี ารดูดกลนื และสะสมความรอน ตาํ่ มคี าความตา นทานความรอ นสูง (Rสงู ) ใหลอนของกระเบอ้ื งหลังคาขวางกับการโคจรของดวงอาทติ ย (ตะวนั ออกไป ตะวนั ตกออมใต) เพอ่ื บงั แดดใหกันและลดความรอ น ออกแบบเปน หลังคาจั่ว หรือเพม่ิ ชองวางใตห ลังคา หรอื ทําเปนหลังคา 2 ชน้ั หรือ หลงั คาทรงสูงระบายอากาศรอ นออกดา นบน ไมค วรเปน หลงั คาแบนราบและหนาฉนวนกันความรอน • ใยแกว หรือ ไฟเบอรก ลาส มีคณุ สมบัติในการกันความรอ นไดด ี มีคา การกนั ไฟได สูงถงึ 300 องศาเซลเซยี ส และกันเสียงไดดวยแตไมทนตอ ความช้ืน • รอ็ ควลู กันความรอนเทียบเทาฉนวนใยแกว แตทนไฟไดดกี วา และดูดซบั เสียงไดดี แตไมทนตอ ความชน้ื • โฟมชนิดตา งๆ มคี ุณสมบัติในการกันความรอนไดด ี (ใกลเ คยี งกบั ฉนวนใยแกว และรอ็ ควลู )และกันนํ้าได แตไ มท นตอรงั สีอัลตราไวโอเลต (UV) และความรอนสูงๆ (จดุ หลอมเหลวมักต่าํ กวา 100 องศาเซลเซยี ส) • เซลลโู ลสกันความรอนดพี อๆกบั ใยแกว และร็อควลู ตองใสส ารกนั ไฟลามเพราะทาํ จากเย่อื ไมและกระดาษ • อลูมนิ ่มั ฟอยลใ หม ปี ระสิทธภิ าพในการกนั ความรอน ตอ งทาํ ใหมีชอ งวา งอากาศ ระหวางแผนฟอยลก ับฝาเพดานไมน อยกวา 1 นิว้ เพอื่ เพ่มิ คาความเปนฉนวนกระจก • ใชก ระจกทีม่ คี าสมั ประสทิ ธ์ิการบังแดด (Shading Coefficient : SC) ตํ่า เพือ่ ลด ปรมิ าณรังสอี าทติ ย (คลืน่ สนั้ ) ที่ผา นกระจกเขา สูภายในอาคารและเปลยี่ นเปน ความ รอ น (คล่นื ยาว)ชดุ การจัดแสดงที่ 38 : คณุ ลักษณะของอาคาร (Building Features) หนา 12 จาก 45

เอกสารเผยแพร ภาคอาคารธุรกิจ หมวดที่ 1 : การออกแบบอาคารประหยดั พลังงาน (Passive Design for Buildings) • • ใชกระจกท่มี คี า การสองผานของแสง (Light Transmittance : LT) ในชวงคลนื่ ท่ี • จําเปน ตอ การมองเห็น (Visible Light) สูงมากพอท่จี ะนาํ แสงธรรมชาติมาใช • ประโยชนใ นอาคารได (LT ไมควรนอ ยกวา 20%) • • ควรพิจารณากระจกทม่ี ีอตั ราสว น LSG (Light-to-Solar-Gain Ratio) สูง คา LSG • • เปนคา ทีใ่ ชเปรียบเทยี บปรมิ าณของแสงสวา งกบั ปริมาณความรอ นท่ีผานกระจก • (LT/SC) ดงั นั้นถากระจกมคี า LSG มากกวา 1 แสดงวามีแสงสวา งผา นเขามา • ภายในอาคารมากกวาความรอ น และเปนกระจกทเ่ี หมาะสมสาํ หรบั นาํ แสง ธรรมชาติเขา มาใชภายในอาคาร ใชก ระจกท่มี คี า สมั ประสิทธ์กิ ารถายเทความรอนรวม (U) ต่าํ เพ่อื ลดปริมาณความ รอ นทีเ่ กดิ จากนาํ (Conduction) จากภายนอกเขาสูภายในอาคาร เชน กระจก 2 ชนั้ (Double Glazing) หรือ 3 ชนั้ (Triple Glazing) เปนตน ควรเลอื กวัสดกุ ระจกทีม่ ีคา SHGC (Solar Heat Gain Coefficient) ต่ํา คา SHGC เปนผลรวมของรงั สีอาทิตยท ่สี งผานกระจกกับสวนของรงั สีทถ่ี ูกดูดซับอยภู ายใน กระจก โดยเฉพาะอยา งยง่ิ สําหรับผนงั ทางดานทศิ ตะวนั ออก ตะวนั ตก และใต เพื่อ ปองกันรงั สีอาทิตยแ ละเพ่ือความสบายตาของผใู ชงานอาคาร พิจารณาอทิ ธพิ ลของอณุ หภูมิผิวกระจกเมอ่ื ไดรบั ความรอน ซึง่ เกิดจากการแผรงั สี เขาสูภายในอาคารและมผี ลตอคา เฉลยี่ ของอณุ หภมู ผิ วิ โดยรอบ (Mean Radiant Termperature : MRT) ทําใหม ีผลตอ สภาวะนาสบายของผใู ชอาคาร กระจกตัดแสง (Tinted Glass) ลดแสงจาและความรอ น ถา ทอ งฟามดื มวั จะทําให แสงสวา งเขา สูอาคารไดไมเ พยี งพอ กระจกดดู กลืนความรอน (Heat Absorbing Glass) ดูดซึมความรอ นได 45% และ ถามที ีก่ ันแดดใหกระจกอยูในรม จะลดความรอ นไดถงึ 75% กระจกเคลอื บผิวสะทอ นแสง (Reflecting Metallic Coating) ลดทั้งความรอ นและ แสงสวา ง มคี า R มากกวากระจกดดู กลืนความรอ น แตข ณะเดยี วกันกจ็ ะแผ กระจายความรอนใหก ับภายในหอง ดงั นั้นจึงเหมาะสมกับเมืองหนาวมากกวา กระจกสองชัน้ (Double Glazing) ลดความรอ นไดถ ึง 80% และยอมใหแ สงสวา ง ผานเขา มาไดม าก ลดแสงจา ปอ งกนั UV แตร าคาคอนขา งสูงเมื่อเทยี บกับกระจก ชนดิ อน่ื ๆ เชน กระจก Heat Stop ใชกบั อาคารสวนปรบั อากาศ มคี า SC ตํ่า แสง สวางผา นเขามาไดมาก แตค วามรอ นผา นไดน อ ย มีคาการนาํ ความรอ นตาํ่ (เปน กระจก 2 ช้นั มกี าซเฉอื่ ยบรรจุอยูต รงกลาง) กระจกติดฟล ม Low E (Low Emissivity) หรอื ฟลม ที่มีคาสมั ประสทิ ธก์ิ ารแผรงั สตี า่ํ และเคลอื บ Sun Protection ทมี่ คี าสมั ประสทิ ธกิ์ ารบงั แดดต่ํา จะชว ยลดความรอ น เขาสอู าคารไดม ากชดุ การจดั แสดงที่ 38 : คณุ ลักษณะของอาคาร (Building Features) หนา 13 จาก 45

เอกสารเผยแพร ภาคอาคารธุรกิจ หมวดท่ี 1 : การออกแบบอาคารประหยดั พลังงาน (Passive Design for Buildings) • • กระจกลามิเนต ใชกับอาคารสวนไมป รบั อากาศ เพ่ือประโยชนในการนําความรอ น ออกสูภ ายนอกอาคาร หามใชกระจกที่มีคา สมั ประสทิ ธิ์การสะทอ นรังสีอาทิตย (Reflectance) เกินกวา 0.2 รูปที่ 10 แสดงภาระความรอ นทผ่ี านเขาสูอาคารโดยประมาณของกระจกชนดิ ตางๆระบบแสงสวา ง การประหยัดพลงั งานในระบบแสงสวางเปนสิ่งท่ีดีแตต อ งระมดั ระวงั ในเร่อื งของคณุ ภาพแสง มิเชนนน้ั แลว อาจทาํ ใหป ระสิทธภิ าพในการทาํ งานลดลง ตลอดจนอบุ ตั ิเหตทุ ่ีอาจเกดิ ข้ึน โดยคณุ ภาพของแสงสวา งที่ดี จะประกอบดว ย 1. การมรี ะดบั แสงสวา งท่เี พียงพอ 2. การมคี วามสมาํ่ เสมอของการสอ งสวา งและความสวาง 3. การมสี ีของแสงที่ใหความถกู ตอ งของสใี นการมองเหน็ 4. การควบคมุ แสงบาดตา 5. การควบคมุ ทศิ ทางของแสง การประหยดั พลังงานของแสงสวา ง สามารถทําไดโดย 1. การปดเมอ่ื ไมใชง าน หรือการตดิ ตง้ั อปุ กรณค วบคมุ การเปด ปด แสงสวา ง การ ปรับหร่ีแสงสวางโดยการลดหลอดหรอื ใชอ ปุ กรณป รับหรีแ่ สงสวาง เปนตนชุดการจดั แสดงที่ 38 : คณุ ลักษณะของอาคาร (Building Features) หนา 14 จาก 45

เอกสารเผยแพร ภาคอาคารธรุ กจิ หมวดท่ี 1 : การออกแบบอาคารประหยัดพลงั งาน (Passive Design for Buildings) 2. การใชหลอดและอปุ กรณป ระสิทธิภาพสูงท่ีเหมาะสมกบั พนื้ ทใ่ี ชง าน การใชแสง ธรรมชาติมาชว ย การหมัน่ ทําความสะอาดโคมไฟและหลอดไฟ การเลอื กใชส ี ผนังหอง และสเี ฟอรนิเจอรท่ีมีสีออน เปนตน คาํ ศพั ทท คี่ วรพจิ ารณาสาํ หรับระบบแสงสวา ง มดี ังตอ ไปน้ี • ประสทิ ธผิ ลการสอ งสวา งของหลอด (Lamp Luminous Efficacy) คืออตั ราสวน ระหวา งปริมาณของแสงที่หลอดเปลง ออกมาได (ปรมิ าณฟลกั ซก ารสอ งสวา งท่ี ออกจากหลอด โดยท่วั ไปวดั ท่ีคาฟลักซก ารสองสวางเร่มิ ตน คอื หลังหลอด ทํางาน 100 ช่ัวโมง) ตอกําลงั ไฟฟา ทหี่ ลอด ซ่งึ จะเรียกวา คาประสิทธผิ ลการสอ ง สวา งของหลอด มีหนว ยเปน ลูเมนตอวตั ต ซึ่งยิง่ มากย่งิ ดี • คา ประสทิ ธิภาพของโคมไฟ (Luminaire Efficiency) เปน คาทีใ่ ชบ อก ประสทิ ธิภาพการใหแ สงของโคมไฟ ซ่ึงมาจากอตั ราสวนของแสงโดยรวมที่ออก จากโคมเมอ่ื เทียบกับแสงทอ่ี อกจากหลอดทต่ี ดิ ต้งั เชน โคมฟลอู อเรสเซนต ตะแกรงโดยทว่ั ไป อาจจะมคี า ประสทิ ธภิ าพของโคมไฟ ประมาณ 60% แตโ คม ฟลูออเรสเซนตแ บบประสิทธิภาพสงู จะมีคาประสิทธิภาพไดสูงมากถงึ 80% หมายความวา หากหลอดเปลง แสงออกจากหลอดคิดเปน 100% เมื่อนาํ หลอด ประเภททเ่ี หมาะสมกับโคมไฟดังกลา วไปตดิ ในโคมประสทิ ธภิ าพสูงกจ็ ะใหแสง ออกมาจากโคมไฟมากถึง 80%ระบบปรับอากาศพิจารณาภาวะอากาศท่ที ําใหผ อู ยอู าศยั เกดิ สภาวะนาสบาย (Comfort) จากเกณฑเ บอ้ื งตนตอ ไปน้ี 1. ระดบั อุณหภมู ิ 24 + 2 องศาเซลเซยี ส 2. ความชืน้ 55 + 5% RH 3. ความเรว็ ลมในพน้ื ที่ 15-25 ฟุตตอ นาที 4. ปริมาณอากาศบรสิ ทุ ธ์ิ ที่เขา มาเติมทดแทนปรมิ าณอากาศท่ถี กู ดดู ทง้ิ ออกไป หรือปรมิ าณ CO2 ในพ้ืนที่ ไมควรเกนิ 2% หรือ 200 ppm ทง้ั นเ้ี กณฑด ังกลา ว อาจขนึ้ กับกจิ กรรมท่ีดาํ เนินอยูซ ่งึ จะแตกตา งกันออกไปในแตล ะพ้ืนท่ีอยางไรก็ตามระบบปรบั อากาศทีท่ ํางานจะตงั้ อยบู นพนื้ ฐานทที่ ําใหเ กิดสภาวะนา สบายดังกลาว ดังน้ันการประหยดั พลงั งานในระบบปรับอากาศจึงตองพจิ ารณาถงึ การออกแบบและเลอื กใชร ะบบ และลักษณะการใชง านท่ีไมเหมาะสมตางๆ ดังตอ ไปนี้ชดุ การจดั แสดงท่ี 38 : คุณลกั ษณะของอาคาร (Building Features) หนา 15 จาก 45

เอกสารเผยแพร ภาคอาคารธุรกิจ หมวดที่ 1 : การออกแบบอาคารประหยัดพลังงาน (Passive Design for Buildings) • เครือ่ งปรับอากาศแบบแยกสว นขนาดเล็กท่ีวางขายโดยท่วั ไป ไมเหมาะกับอาคาร ขนาดใหญ เน่อื งจาก ไมมีการเฉล่ยี ภาระความเยน็ (Cooling Load Sharing) ทํา ใหป ระสิทธิภาพโดยรวมตาํ่ และมคี วามตอ งการไฟฟา มาก นอกจากนี้เคร่อื ง ระบายความรอ น (Condensing Unit) ทต่ี ดิ ตั้งรอบอาคารจะทาํ ใหเ กิดความรอน สะสมรอบอาคาร • เครื่องปรับอากาศแบบทม่ี ีการระบายความรอนดว ยอากาศท่ีมีขนาดใหญ ไม เหมาะกับการใชงานท่ัวไป ทมี่ ชี ่ัวโมงการทํางานมาก เนอ่ื งจากประสิทธิภาพ โดยรวมตาํ่¾ ศักยภาพการประหยัดพลังงาน การใชพ ลงั งานของอาคารโดยรวมของอาคารประหยัดพลังงาน โดยคาํ นึงถงึ แนวคิดทั้ง5 ดาน ขา งตน เมอื่ เทียบกบั การออกแบบอาคารโดยทวั่ ไป โดยไมไดคาํ นงึ ถงึ ประสทิ ธิภาพทางพลงั งาน จะอยูในระดบั ทตี่ ํ่ากวา ประมาณ 30-60% ซึ่งหากพจิ ารณาการใชพ ลงั งานรวมของทัง้อาคาร (kWh/m2yr) แลว พบวา มคี า ตํา่ กวา เกณฑก ารใชพ ลงั งานรวมทั้งปของอาคารอา งอิงคอนขา งมากชุดการจดั แสดงท่ี 38 : คุณลักษณะของอาคาร (Building Features) หนา 16 จาก 45

เอกสารเผยแพร ภาคอาคารธรุ กจิ หมวดท่ี 1 : การออกแบบอาคารประหยดั พลังงาน (Passive Design for Buildings)¾ กลุมเปา หมายการประยกุ ตใ ชเทคโนโลยี • สถาปนิก วิศวกรผูออกแบบ • เจาของกจิ การ • นิสติ และนักศกึ ษาในสาขาวิชาที่เกย่ี วขอ ง เชน วิศวกรรมศาสตร สถาปต ยกรรมศาสตร • ประชาชนผสู นใจทั่วไป¾ ผลกระทบตอ สง่ิ แวดลอ ม ไมมีชดุ การจัดแสดงที่ 38 : คณุ ลกั ษณะของอาคาร (Building Features) หนา 17 จาก 45

เอกสารเผยแพร ภาคอาคารธรุ กจิ หมวดท่ี 1 : การออกแบบอาคารประหยัดพลังงาน (Passive Design for Buildings)3. ตัวอยา งขอ มูลดา นเทคนคิ ของเทคโนโลยี • ตวั อยางคณุ ลกั ษณะเฉพาะดานเทคนคิ ของวัสดอุ ุปกรณประหยดั พลังงานตารางท่ี 1 : แสดงตวั อยางคณุ สมบัตขิ องกระจกใสและกระจกสี (Clear & Tinted Glass)ชดุ การจดั แสดงที่ 38 : คุณลกั ษณะของอาคาร (Building Features) หนา 18 จาก 45

เอกสารเผยแพร ภาคอาคารธุรกจิ หมวดที่ 1 : การออกแบบอาคารประหยัดพลังงาน (Passive Design for Buildings)ตารางที่ 2 : แสดงตวั อยา งคณุ สมบตั ิของกระจก Low-Eชดุ การจัดแสดงที่ 38 : คณุ ลกั ษณะของอาคาร (Building Features) หนา 19 จาก 45

เอกสารเผยแพร ภาคอาคารธุรกจิ หมวดท่ี 1 : การออกแบบอาคารประหยดั พลงั งาน (Passive Design for Buildings)ตารางท่ี 3 : แสดงตัวอยา งคณุ สมบัติของกระจกสะทอ นรังสีอาทิตยชดุ การจดั แสดงที่ 38 : คุณลกั ษณะของอาคาร (Building Features) หนา 20 จาก 45

เอกสารเผยแพร ภาคอาคารธรุ กจิ หมวดท่ี 1 : การออกแบบอาคารประหยัดพลังงาน (Passive Design for Buildings) รูปท่ี 11 แสดงลกั ษณะการสง ผา นความรอ นของกระจกสะทอ นรังสอี าทติ ยชุดการจดั แสดงที่ 38 : คุณลักษณะของอาคาร (Building Features) หนา 21 จาก 45

เอกสารเผยแพร ภาคอาคารธรุ กจิ หมวดที่ 1 : การออกแบบอาคารประหยัดพลังงาน (Passive Design for Buildings)ตารางท่ี 4 : แสดงคณุ สมบัตขิ องอิฐมอญรปู ท่ี 12 แสดงผนังกอ อฐิ มอญ 2 ชั้นเวน ชอ งวางตรงกลาง (ควรมากกวา 10 ซม.)ชุดการจดั แสดงท่ี 38 : คุณลักษณะของอาคาร (Building Features) หนา 22 จาก 45

เอกสารเผยแพร ภาคอาคารธุรกจิ หมวดที่ 1 : การออกแบบอาคารประหยดั พลังงาน (Passive Design for Buildings) ฉาบปนู แบบเทปนู และใสฉนวนระหวา งอฐิ มอญ 2 ชนั้ตารางที่ 5 : แสดงคณุ สมบัตขิ องคอนกรีตบลอ็ ก รูปที่ 13 ผนงั คอนกรีตบลอ็ กทําเปนผนังประกอบกบั ผนงั มวลสารนอ ย(ยิปซม่ั บอรด ,ไมอดั ,ไฟเบอรบอรด) ทง้ั แบบที่มกี ารใสฉ นวนไวภ ายในและไมมฉี นวนชุดการจัดแสดงที่ 38 : คณุ ลกั ษณะของอาคาร (Building Features) หนา 23 จาก 45

เอกสารเผยแพร ภาคอาคารธุรกจิ หมวดท่ี 1 : การออกแบบอาคารประหยดั พลังงาน (Passive Design for Buildings)ตารางที่ 6 : แสดงคุณสมบตั ิของคอนกรตี มวลเบา รปู ที่ 14 แสดงการใชคอนกรีตมวลเบาเฉพาะหอ งท่ปี รับอากาศและใชว สั ดุผนงั ท่ัวไปกบั บริเวณทไ่ี มปรบั อากาศ โดยใชก ารระบายอากาศดว ยลมธรรมชาติชดุ การจดั แสดงท่ี 38 : คุณลกั ษณะของอาคาร (Building Features) หนา 24 จาก 45

เอกสารเผยแพร ภาคอาคารธรุ กิจ หมวดที่ 1 : การออกแบบอาคารประหยัดพลังงาน (Passive Design for Buildings)ตารางท่ี 7 : แสดงคณุ สมบตั ิของกระจกเขยี วตัดแสง (Heat Absorbing Glass)ชดุ การจดั แสดงท่ี 38 : คุณลกั ษณะของอาคาร (Building Features) หนา 25 จาก 45

เอกสารเผยแพร ภาคอาคารธุรกิจ หมวดที่ 1 : การออกแบบอาคารประหยัดพลังงาน (Passive Design for Buildings)ตารางท่ี 8 : แสดงคุณสมบตั ขิ องยิปซัม่ บอรดรปู ท่ี 15 แสดงการใชยิปซม่ั บอรดทําเปนผนังประกอบโดยอาจเพิ่มฉนวนชนิดอ่ืนค่นั กลางชุดการจดั แสดงท่ี 38 : คุณลักษณะของอาคาร (Building Features) หนา 26 จาก 45

เอกสารเผยแพร ภาคอาคารธุรกิจ หมวดท่ี 1 : การออกแบบอาคารประหยัดพลังงาน (Passive Design for Buildings)ตารางท่ี 9 : แสดงคณุ สมบัติของไฟเบอรบ อรด รปู ที่ 16 แสดงการนาํ แผนไฟเบอรบ อรด มาทาํ เปน ผนังประกอบชดุ การจัดแสดงที่ 38 : คณุ ลกั ษณะของอาคาร (Building Features) หนา 27 จาก 45

เอกสารเผยแพร ภาคอาคารธรุ กจิ หมวดท่ี 1 : การออกแบบอาคารประหยดั พลังงาน (Passive Design for Buildings)ตารางที่ 10 : แสดงคุณสมบัติของเซรามิคโคทติง้ชดุ การจดั แสดงที่ 38 : คุณลักษณะของอาคาร (Building Features) หนา 28 จาก 45

เอกสารเผยแพร ภาคอาคารธรุ กิจ หมวดท่ี 1 : การออกแบบอาคารประหยดั พลงั งาน (Passive Design for Buildings)ตารางที่ 11 : แสดงคณุ สมบัตขิ องใยแกวชดุ การจดั แสดงที่ 38 : คณุ ลกั ษณะของอาคาร (Building Features) หนา 29 จาก 45

เอกสารเผยแพร ภาคอาคารธุรกิจ หมวดท่ี 1 : การออกแบบอาคารประหยดั พลังงาน (Passive Design for Buildings)รูปท่ี 17 แสดงการติดตง้ั ฉนวนใยแกว ภายในโครงเครา เปน ผนังประกอบรว มกับวสั ดุอนื่ชดุ การจดั แสดงที่ 38 : คุณลักษณะของอาคาร (Building Features) หนา 30 จาก 45

เอกสารเผยแพร ภาคอาคารธรุ กจิ หมวดท่ี 1 : การออกแบบอาคารประหยัดพลังงาน (Passive Design for Buildings)ตารางท่ี 12 : แสดงคณุ สมบัติของฉนวนโฟมชดุ การจดั แสดงท่ี 38 : คุณลักษณะของอาคาร (Building Features) หนา 31 จาก 45

เอกสารเผยแพร ภาคอาคารธุรกจิ หมวดที่ 1 : การออกแบบอาคารประหยัดพลังงาน (Passive Design for Buildings)ตารางท่ี 12 : แสดงคณุ สมบัตขิ องฉนวนโฟม (ตอ) รปู ที่ 18 แสดงการใชง านฉนวนบรเิ วณหลังคา และผนงัชดุ การจดั แสดงที่ 38 : คณุ ลักษณะของอาคาร (Building Features) หนา 32 จาก 45

เอกสารเผยแพร ภาคอาคารธุรกจิ หมวดท่ี 1 : การออกแบบอาคารประหยัดพลงั งาน (Passive Design for Buildings)ตารางท่ี 13 : แสดงคณุ สมบตั ขิ องอลมู นิ ่มั ฟอยล รูปท่ี 19 แสดงพืน้ ท่ีทม่ี กี ารใชอ ลมู ินม่ั ฟอยล หนา 33 จาก 45ชดุ การจัดแสดงที่ 38 : คณุ ลกั ษณะของอาคาร (Building Features)

เอกสารเผยแพร ภาคอาคารธุรกจิ หมวดที่ 1 : การออกแบบอาคารประหยดั พลงั งาน (Passive Design for Buildings)ตารางท่ี 14 : แสดงการเปรียบเทยี บคณุ สมบัติของวสั ดปุ ระกอบอาคารชดุ การจดั แสดงที่ 38 : คุณลักษณะของอาคาร (Building Features) หนา 34 จาก 45

เอกสารเผยแพร ภาคอาคารธรุ กิจ หมวดท่ี 1 : การออกแบบอาคารประหยดั พลงั งาน (Passive Design for Buildings)ตารางท่ี 14 : แสดงการเปรยี บเทียบคุณสมบัตขิ องวสั ดปุ ระกอบอาคาร (ตอ )ชดุ การจดั แสดงท่ี 38 : คณุ ลักษณะของอาคาร (Building Features) หนา 35 จาก 45

เอกสารเผยแพร ภาคอาคารธรุ กิจ หมวดท่ี 1 : การออกแบบอาคารประหยดั พลงั งาน (Passive Design for Buildings)ตารางท่ี 14 : แสดงการเปรยี บเทียบคุณสมบัตขิ องวสั ดปุ ระกอบอาคาร (ตอ )ชดุ การจดั แสดงท่ี 38 : คณุ ลักษณะของอาคาร (Building Features) หนา 36 จาก 45

เอกสารเผยแพร ภาคอาคารธรุ กิจ หมวดท่ี 1 : การออกแบบอาคารประหยดั พลงั งาน (Passive Design for Buildings)ตารางท่ี 14 : แสดงการเปรยี บเทียบคุณสมบัตขิ องวสั ดปุ ระกอบอาคาร (ตอ )ชดุ การจดั แสดงท่ี 38 : คณุ ลักษณะของอาคาร (Building Features) หนา 37 จาก 45

เอกสารเผยแพร ภาคอาคารธรุ กิจ หมวดท่ี 1 : การออกแบบอาคารประหยดั พลงั งาน (Passive Design for Buildings)ตารางท่ี 14 : แสดงการเปรยี บเทียบคุณสมบัตขิ องวสั ดปุ ระกอบอาคาร (ตอ )ชดุ การจดั แสดงท่ี 38 : คณุ ลักษณะของอาคาร (Building Features) หนา 38 จาก 45

เอกสารเผยแพร ภาคอาคารธรุ กิจ หมวดท่ี 1 : การออกแบบอาคารประหยดั พลงั งาน (Passive Design for Buildings)ตารางท่ี 14 : แสดงการเปรยี บเทียบคุณสมบัตขิ องวสั ดปุ ระกอบอาคาร (ตอ )ชดุ การจดั แสดงท่ี 38 : คณุ ลักษณะของอาคาร (Building Features) หนา 39 จาก 45

เอกสารเผยแพร ภาคอาคารธรุ กิจ หมวดท่ี 1 : การออกแบบอาคารประหยดั พลงั งาน (Passive Design for Buildings)ตารางท่ี 14 : แสดงการเปรยี บเทียบคุณสมบัตขิ องวสั ดปุ ระกอบอาคาร (ตอ )ชดุ การจดั แสดงท่ี 38 : คณุ ลักษณะของอาคาร (Building Features) หนา 40 จาก 45

เอกสารเผยแพร ภาคอาคารธรุ กจิ หมวดท่ี 1 : การออกแบบอาคารประหยัดพลังงาน (Passive Design for Buildings)4. กรณีศกึ ษาหมวดที่ 1 : การออกแบบอาคารประหยัดพลงั งาน (Passive Design for Buildings)8: คณุ ลกั ษณะของอาคาร (Buildings Features)กรณศี ึกษา คุณลกั ษณะของอาคาร (Buildings Features)ขอ มลู บริษทั มหาวทิ ยาลัยชินวตั รสถานท่ตี ั้ง 99 หมู 10 บางเตย อ.สามโคก จ.ปทมุ ธานี 12160 โทรศัพท 02-599-0000รูปแบบธุรกิจ มหาวิทยาลัยการศกึ ษาเทคโนโลยที ่ตี ิดต้ัง การออกแบบอาคารประหยัดพลงั งาน (Passive Design for Buildings) จากวัตถปุ ระสงคห ลกั ทผ่ี ูอ อกแบบตอ งการใหอ าคารตา งๆ ในมหาวทิ ยาลัยชนิ วตั รมีศักยภาพสูงสุด ในการใชง าน ประหยัดพลงั งานและเหมาะสมกบั ภูมิอากาศรอ นชน้ื ของประเทศไทย เพอ่ื ใหผ ใู ชอ าคารมี คณุ ภาพชวี ิตทีด่ ีและนกั ศกึ ษาสามารถใชป ระโยชนอาคารในการเรยี นรูไดอ ยางมีประสทิ ธภิ าพ ผูออกแบบจงึ ตองมคี วามเขา ใจในแนวคิดและกรรมวธิ ีการออกแบบทถ่ี ูกตอ งเหมาะสมเพ่อื ใหตอบสนองความตอ งการดงั กลาวไดอยางสมบรู ณ ปจ จุบันมหาวทิ ยาลัยชนิ วัตรไดก อสรา งเสรจ็ แลว การดูแลสภาพภายในอาคารเปน ไปอยา งสมบรู ณ ทําใหส ามารถพจิ ารณาและประเมินผลดา นตางๆ ดังน้ีดา นการออกแบบอาคาร ในมหาวทิ ยาลัยชินวัตรไมว า จะเปน อาคารเรียนรวม อาคารธรรมสถาน อาคารปฎบิ ัตกิ ารรวมและโภชนาการ และอาคารหอพักนักศกึ ษาลว นมีการออกแบบเพื่อใหผูใชอาคารอยใู นสภาวะสบายอยา งเหมาะสมกบั การประกอบกิจกรรมในพ้นื ท่ี คือไมร สู กึ รอนหรือหนาวเกินไป มคี วามชื้นสมั พนั ธท ่ีเหมาะสมสง ผลใหผใู ชอ าคารคือ นักศกึ ษาและคณาจารยม สี มาธิในการเรียนรแู ละการทาํ งานสูง ผลลัพธเหลา นเี้ กิดจากการออกแบบที่เขาใจถึงปจ จัยตางๆทเ่ี ก่ียวขอ งอยา งสมบูรณ ปจจัยดงั กลา วประกอบไปดวย 1.การเลือกรูปแบบอาคารทเี่ หมาะสม รูปแบบอาคารทีด่ ีตองมคี วามเหมาะสมกบั การใชงานที่เกดิ ข้นึ ภายในอาคาร ดงั นั้นรปู ทรงของอาคารตางๆในมหาวทิ ยาลยั ชนิ วัตรจงึ มีความแตกตา งกนั ไปตามชดุ การจดั แสดงที่ 38 : คุณลักษณะของอาคาร (Building Features) หนา 41 จาก 45

เอกสารเผยแพร ภาคอาคารธุรกจิ หมวดที่ 1 : การออกแบบอาคารประหยัดพลังงาน (Passive Design for Buildings)สภาพการใชงานและกิจกรรมทเี่ กดิ ข้ึนตวั อยา งเชน อาคารเรยี นรวมเปนรูปทรงกลมเพ่อื ปอ งกนั การร่ัวซึมของอากาศและลดอัตราสว นระหวางพ้นื ที่เปลือกอาคารตอ พื้นที่ใชสอยเปน หลัก อาคารโภชนาการตอ งการใหต วั อาคารสามารถนาํ ปจ จยั ธรรมชาตเิ ขา มาใชในภายในอาคารไดมากท่ีสดุ จึงมีผังพนื้ เปนรปู ครง่ึ วงกลมที่เอ้ืออาํ นวยตอ การใชประโยชนจากปจ จัยธรรมชาตไิ ดจากทุกทิศทางเปนตน การเลือกรปู แบบอาคารที่เหมาะสมจึงเปน การแกปญ หาทตี่ นเหตแุ ละเปน แนวทางสําคญั ในการสรา งอาคารใหม ปี ระสทิ ธภิ าพสงู ขึ้น 2.การใชว ัสดปุ องกนั ความรอ น-ความช้นื การเลอื กใชวัสดทุ สี่ ามารถปอ งกันความรอนและความช้นื จากภายนอกไดดีเพื่อใหอาคารตางๆอยใู นสภาวะนาสบาย การออกแบบอาคารดว ยวสั ดทุ ่ีเหมาะสมกบั สภาพภมู ิอากาศของประเทศไทยจงึ เปน สง่ิ จาํ เปน เพื่อผลในการประหยดั พลังงานและคุณภาพชีวติ สงู สดุ ของผูใชอ าคาร 3.การเลอื กใชอุปกรณที่มปี ระสทิ ธ์ิภาพสงู สุด ไดแก ระบบไฟฟาแสงสวา ง อปุ กรณ หรอืเคร่อื งใชไฟฟา อนื่ ๆรวมท้งั ระบบปรบั อากาศที่ใชการระบายความรอนจากน้ําในสระการใชอปุ กรณท ี่มีประสทิ ธภิ าพสงู และมคี วามเหมาะสมกบั สภาพแวดลอมจะชว ยประหยดั พลังงานทีต่ องใชในอาคารไดม าก 4.ระบบควบคุมที่มีประสทิ ธภิ าพ การเลือกใชระบควบคุมท่ีมปี ระสิทธภิ าพและเหมาะสมกบั ผใู ชอาคาร ระบบตา งๆในมหาวิทยาลัยชนิ วตั รเปนระบบทีม่ ีประสทิ ธภิ าพสูงแตออกแบบใหส ามารถบํารงุ รักษาไดง าย สงผลใหง านระบบตา งๆมปี ระสทิ ธภิ าพสงู ขนึ้ แตมีคา ใชจา ยนอ ยลง การจัดพืน้ ท่ใี หเ หมาะสมกับกิจกรรม แนวคิดในการจัดแบง พ้ืนทีแ่ ละควบคมุ สภาพอากาศใหเหมาะสมกับการประกอบกิจกรรมแตล ะประเภทนอกจากจะทาํ ใหอาคารตางๆภายในมหาวิทยาลยั ชนิ วตั รเกดิ การการประหยดั พลงั งานสูงสดุ แลวยังคํานงึ การใชง านของผใู ชอ าคารใหเ หมาะสมกบั การทํากิจกรรมตา งๆโดยแบง พ้ืนทอ่ี อกเปน 4 สว น คือ • พ้ืนทธี่ รรมชาติ เปนพืน้ ทภี่ ายนอกอาคารท่ีมกี ารเปลยี่ นแปลงไปตามสภาพแวดลอม เหมาะสมสําหรบั การประกอบกจิ กรรมกลางแจง • พ้ืนทค่ี วบคมุ ดวยธรรมชาติ เปน พ้นื ทภี่ ายในอาคารทีป่ รุงแตง ดวยปจจัยทางธรรมชาติ ทําใหรูส กึ เย็นลงกวา พืน้ ทธ่ี รรมชาตอิ ีกระดับหนึ่ง • พนื้ ทีก่ ง่ึ ควบคุมสภาพแวดลอม เปนพนื้ ทภี่ ายในอาคารทีม่ กี ารควบคุมสภาพแวดลอ ม ภายในดวยระบบเครอ่ื งกลบางพอสมควร โดยมีการปรบั อากาศบางเลก็ นอยดว ยการการ กระจายลมเยน็ บางๆชดุ การจดั แสดงท่ี 38 : คณุ ลักษณะของอาคาร (Building Features) หนา 42 จาก 45

เอกสารเผยแพร ภาคอาคารธรุ กจิ หมวดที่ 1 : การออกแบบอาคารประหยดั พลงั งาน (Passive Design for Buildings) • พ้นื ทคี่ วบคมุ สภาพแวดลอ ม เปน พ้นื ท่คี วบคมุ ดว ยระบบปรบั อากาศอยางสมบรู ณแ บบ เหมาะสมกบั การประกอบกิจกรรมท่ีตอ งใชสมาธสิ ูง เชน การเรียนในหอ งเรียน การสัมมนา การประชุม ฯลฯดา นการประหยดั พลงั งาน การศกึ ษาถงึ ศกั ยภาพของโครงการในดา นการประหยัดพลังงานมีหลายวธิ กี ารตามความเหมาะสมไดแก1.คา การถา ยเทความรอน(OTTV, RTTV) การคํานวณการถายเทความรอนรวมของเปลอื กอาคารหรอื คาOTTVและ RTTV เปนวิธีการหน่งึ ท่ีจะบงช้ีถึงประสิทธภิ าพของอาคารใดๆ ในดา นการประหยัดพลงั งานสําหรบั โครงการมหาวิทยาลยั ชินวัตรไดเลือ อาคารเรยี นรวมมาเปนตวั อยา งเพอื่ ใชใ นการประเมมินเพื่อตรวจสอบประสทิ ธิภาพภายในการปองกนั ความรอนจากสภาพแวดลอ มภายนอกของอาคารปรบั อากาศ ผลจากการคํานวณคาการถา ยเทความรอ นของเปลือกอาคารพบวา อาคารเรยี นรวมของมหาวทิ ยาลัยชินวตั ร มปี ระสทิ ธิภาพในดา นการปองกนั การถายเทความรอ นของบรเิ วณปรบั อากาศดีกวามาตรฐานภายในประเทศประมาณ 4 เทาท้งั จากกรอบอาคารและหลงั คาประเภทอาคาร OTTV(วัตต/ตร.ม) RTTV(วตั ต/ตร.ม) อาคารเกา 55 25อาคารใหม 45 25มหาวิทยาลยั ชนิ วตั ร 10.16 5.91แสดงการเปรียบเทียบคา OTTVและ RTTV ของมหาวิทยาลยั ชนิ วตั รกับมาตรฐานประเทศไทย2.ปริมาณการใชพ ลังงาน การประเมนิ ศักยภาพดานการใชพ ลังงานของโครงการมหาวทิ ยาลยั ชินวตั รทาํไดโ ดยการเปรยี บเทยี บกบั อาคารท่มี พี ้ืนทเ่ี ทา กนั ทใี่ ชร ะบบการกอส รา งและเทคนคิ ทัว่ ไปในปจจุบันคาความแตกตา งทเ่ี กดิ ข้นึ สามารถบงบอกถงึ ศกั ยภาพท่ีแทจริงของอาคารภายในโครงการไดอยา งชัดเจนเมือ่เปรยี บเทยี บปรมิ าณการใชพ ลังงานไฟฟา ตอหนงึ่ หนว ยพ้นื ทีอ่ าคารมหาวทิ ยาลยั ชินวตั รกับอาคารท่ัวไปพบวา มผี ลดังนี้ จากการคาํ นวณเบือ้ งตนเพอ่ื เปรยี บเทียบปรมิ าณการใชพลงั งานไฟฟา รวมของระบบปรบั อากาศและระบบแสงสวางในเวลา 1 ป พบวามหาวิทยาลยั ชนิ วัตรมีความตอ งการใชพ ลังงานประมาณ50 กิโลวตั ต- ชั่วโมงตอ ตารางเมตร ในขณะทอี่ าคารทว่ั ไปทมี่ พี นื้ ทเ่ี ทากนั ตองการใชพ ลงั งานมากถึง250 กิโลวตั ต- ช่ัวโมงตอตารางเมตร นัน่ คอื อาคารมหาวิทยาลัยชินวตั รสามารถประหยัดพลังงานไฟฟา ลงไดประมาณ 5 เทา เมอื่ เทยี บกบั อาคารทั่วไปชดุ การจัดแสดงที่ 38 : คุณลักษณะของอาคาร (Building Features) หนา 43 จาก 45

เอกสารเผยแพร ภาคอาคารธรุ กิจ หมวดท่ี 1 : การออกแบบอาคารประหยดั พลงั งาน (Passive Design for Buildings) ประเภทของพลงั งาน การใชพ ลงั งานของอาคารทวั่ ไป การใชพ ลังงานของพลงั งานที่ใชในระบบไฟฟา (วตั ต/ ตร.ม) มหาวทิ ยาลยั ชนิ วตั รแสงสวางพลงั งานท่ีใชในระบบปรบั อากาศ (วัตต/ตร.ม) รวม 16 6 105 15 121 21การใชพ ลังงานของอาคาร กิโลวัตต- ช่วั โมงตอตารางเมตรตอ ป อาคารทวั่ ไป 287.4 49.8 มหาวทิ ยาลยั ชนิ วตั รเปรยี บเทยี บการใชพลงั งานไฟฟาของมหาวทิ ยาลยั ชนิ วัตรเมอื่ เทยี บกบั อาคารทัว่ ไปดา นการลงทนุ และบาํ รุงรกั ษา ผลจากการใชเ ทคนิคในออกแบบ การวิจยั และการใชว สั ดุทที่ นั สมัย ทาํ ใหอาคารตา งๆภายในมหาวิทยาลยั ชนิ วตั รเปนอาคารทเ่ี หมาะสมกับภูมิอากาศแบบรอ นชื้น มปี ระสิทธภิ าพและสามารถประหยัดคา ใชจายในดา นตางๆ คือคา ลงทุนกอ สราง คา พลังงานและคาบาํ รุงรกั ษามากกวาอาคารทีใ่ ชระบบการกอ สรา งท่ัวไปและเมือ่ นาํ มาเปรียบเทียบกนั แลวสามารถสรุปไดผ ลดงั น้ี จากแนวคิดของการออกแบบประสานระบบทเ่ี นน การประหยดั พลังงานสง ผลใหมหาวทิ ยาลยั ชนิ วตั รมีขนาดของระบบปรบั อากาศเล็กกวาอาคารท่วั ไปท่มี พี ื้นที่เทากันประมาณ 1,500 ตนั เมอื่ คดิ คาลงทุนในสว นของเคร่อื งปรบั อากาศประมาณ 50,000บาทตอ ตนั จะพบวา มหาวทิ ยาลยั ชินวัตรสามารถประหยัดคาใชจ า ยลงไดป ระมาณ 75 ลานบาท แตต อ งไปเพม่ิ คา ใชจ า ยสําหรบั กระจกและผนังภายนอกเปนเงนิประมาณ 25 ลา นบาท สรปุ ก็คอื มหาวทิ ยาลัยชินวตั รมคี าใชจา ยลดลง 50 ลานบาท ดังน้ี• ลดคาลงทนุ เคร่อื งปรบั อากาศลง 75,000, 000 บาท• เพิม่ มูลคา เปลอื กอาคารขึน้ 25,000,000 บาท• สามารถประหยดั คา ลงทุน 50,000,000 บาทชดุ การจดั แสดงที่ 38 : คณุ ลักษณะของอาคาร (Building Features) หนา 44 จาก 45

เอกสารเผยแพร ภาคอาคารธุรกิจ หมวดที่ 1 : การออกแบบอาคารประหยดั พลังงาน (Passive Design for Buildings) รายการ มหาวทิ ยาลัย มาตราฐานตามพ.ร.บ คาเฉล่ยี ของอาคาร ชินวตั ร การสงเสริมอนรุ ักษ ท่ัวไป พลงั งานคา การถายเทความรอน(OTTV) 10.16(วตั ต/ ตร.ม) 45(วตั ต/ ตร.ม) 55(วตั ต/ตร.ม)คาการถา ยเทความรอน( RTTV) 5.91(วัตต/ ตร.ม) 25(วตั ต/ตร.ม) 25(วตั ต/ ตร.ม)การใชพลงั งานของระบบไฟฟา 6(วตั ต/ ตร.ม) 16(วตั ต/ ตร.ม) 16(วตั ต/ตร.ม)แสงสวา งภาระการทาํ ความเยน็ ของ 45 ไมไ ดก ําหนด 12.5ระบบปรบั อากาศ (ตร.ม/ตนั ความเย็น (ตร.ม/ตันความเยน็ )ขนาดของเครอื่ งปรบั อากาศ 650ตนั ความเย็น ไมไ ดก าํ หนด 1250ตันความเย็นพลงั งานท่ีใช 1.684 MW/H ไมไ ดก าํ หนด 9.703 MW/Hคาใชจา ยไฟฟา 4.21ลา นบาท/ป ไมไดกาํ หนด 24.25ลานบาท/ปหมายเหตุ พ้นื ท่ใี ชส อยอาคาร 33,000 ตารางเมตร• แหลงขอมลู อางอิง 1. “คมู ือการออกแบบอาคารทมี่ ปี ระสทิ ธิภาพดานการประหยดั พลงั งาน (Energy Efficient Design Guideline)”, จัดทาํ โดย สถาบันเทคโนโลยีแหง เอเชีย (AIT) เสนอ กรมพัฒนา พลงั งานทดแทนและอนรุ กั ษพ ลงั งาน (พพ.) และ Danish International Development Assistance (DANIDA), กรกฎาคม 2547 2. ศ.ดร.สนุ ทร บุญญาธกิ าร,“อาคารอนุรักษพ ลังงานเฉลมิ พระเกยี รต”ิ , กรมพัฒนาพลงั งาน ทดแทนและอนุรกั ษพ ลงั งาน, 2545 3. “รายงานฉบบั สุดทายโครงการปรบั ปรงุ ขอกาํ หนดการใชพลังงานในอาคารควบคมุ ”, จดั ทาํ โดย สถาบนั เทคโนโลยีแหง เอเชีย (AIT) เสนอ กรมพฒั นาพลังงานทดแทนและ อนุรกั ษพ ลงั งาน (พพ.) และ Danish International Development Assistance (DANIDA), กรกฎาคม 2547 4. “เอกสารเผยแพร แนวทางการเลือกใชว สั ดกุ อสรางและฉนวนเพื่อการอนรุ กั ษพ ลงั งาน”, กรมพฒั นาพลังงานทดแทนและอนรุ กั ษพ ลงั งานชุดการจดั แสดงที่ 38 : คณุ ลักษณะของอาคาร (Building Features) หนา 45 จาก 45