Participatory_Health_Region_book

มติ ิใหม่ในการจดั การระบบสขุ ภาพ ส�ำนกั งานคณะกรรมการสุขภาพแหง่ ชาติ โทร 02-832-9000 หรือ www.nationalhealth.or.th

ท่ีปรึกษา นพ.พลเดช ป่นิ ประทีป อรพรรณ ศรสี ขุ วัฒนา อนศุ กั ด์ิ สภุ าพร บรรณาธิการ ดร.นาตยา พรหมทอง พิมพค์ รัง้ ท่ี 1 ธนั วาคม 2559 ปกและรปู เล่ม บ้านท้ายซอยดไี ซน์ จัดท�ำโดย ส�ำนกั งานคณะกรรมการสขุ ภาพแหง่ ชาติ (สช.) 88/39 ถ.ตวิ านนท์ 14 หมทู่ ่ี 4 ต.ตลาดขวัญ อ.เมือง จ.นนทบุรี 11000 โทรศัพท์ 0 2832 9000 โทรสาร 0 2832 9001 ถึง 2 www.nationalhealth.or.th

ความเป็นมา 1. ความเป็นพหลุ ักษณข์ องระบบสขุ ภาพไทย ระบบสุขภาพไทย เป็นระบบพหุลักษณ์ มีผู้เกี่ยวข้องหลาย ภาคส่วน ไม่ว่าจะเป็น กระทรวงสาธารณสุข กระทรวงกลาโหม หนว่ ยงานทม่ี ี พรบ. เฉพาะตา่ งๆ องคก์ รบรหิ ารสว่ นทอ้ งถนิ่ องคก์ ร พัฒนาเอกชน ประชาสังคม ชุมชน และหนว่ ยงานสังกดั อื่นๆ แตล่ ะ ภาคส่วนมีการด�ำเนินงานด้านสุขภาพท่ีแตกต่างกันทั้งงานด้าน การสรา้ งสขุ ภาพ และซอ่ มสขุ ภาพ ดงั นนั้ การทำ� ใหป้ ระชาชนมสี ขุ ภาพดี คงไม่สามารถปล่อยเป็นหน้าท่ีของใครหรือหน่วยงานใดเพียงแห่ง เดียวได้ เพราะสุขภาพไม่ได้หมายถึงเพียงแค่สุขภาพทางร่างกาย เทา่ นนั้ แตย่ งั รวมถงึ จติ ใจ ปญั ญา และสภาพสงั คมทอี่ ยรู่ อบตวั เราดว้ ย ความเชื่อมโยงของกลไกตา งๆ รฐั สภา ในระบบสขุ ภาพแหง ชาติ ครม. • พฒั นา/ขบั เคลอ่ื น สช. กระทรวงสาธารณสุขและ สสส. • บริหารกองทนุ นโยบายสาธารณะ กระทรวงอน่ื ๆ ทีท่ ำงาน สรา งเสรมิ สขุ ภาพ เพอ่ื สุขภาพ แบบมสี ว นรว ม สวรส.• สรางความรู เก่ยี วขอ งกับสขุ ภาพ สปสช. • บรหิ ารกองทนุ เชงิ ระบบ หลักประกันสุขภาพ • ดำเนนิ งาน • พฒั นาและ ดา นสขุ ภาพ สพฉ. • บรหิ ารระบบ รบั รองคุณภาพ สรพ. การแพทยฉุกเฉิน สถานพยาบาล เครอื ขา ย จังหวดั ประชาคมและ ภาคสี ุขภาพ หนว ยงานสวนภูมิภาค องคกรปกครอง เครอื ขา ย สวนทองถ่ิน วชิ าการ วิชาชพี เครือขาย เอกชน เครอื ขายสอื่ มวลชน 6 เครือขา ยอน่ื ๆ เขตสุขภาพเพื่อประชาชน

2. การจดั ตั้งเขตสขุ ภาพเพอื่ ประชาชน เขตสุขภาพเพ่ือประชาชน เป็นกลไกใหม่ที่มีรูปแบบ เมื่อวันที่ 8 สิงหาคม 2557 คณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติ การท�ำงานโดยการเช่ือมร้อย องค์กรต่างๆ ทั้งภาครัฐ ภาควชิ าการ/วชิ าชพี ภาคเอกชน และภาคประชาสงั คม ทม่ี งุ่ ปฏบิ ตั งิ าน ท่ีมีพลเรือเอกณรงค์ พิพัฒนาศัย รองหัวหน้าคณะรักษาความสงบ ด้านสุขภาพ อยู่ในเขตพื้นท่ีเดียวกัน มาบูรณาการการท�ำงานและ แหง่ ชาตเิ ปน็ ประธาน จงึ มมี ตเิ หน็ ชอบการจดั ตงั้ เขตสขุ ภาพเพอ่ื ประชาชน แลกเปลี่ยนข้อมูลต่างๆ เพื่อร่วมกันจัดการระบบสุขภาพของพื้นท่ี ตามข้อเสนอของ 5 หน่วยงาน คอื กระทรวงสาธารณสขุ สปสช. สสส. อยา่ งมีพลงั กรมบญั ชกี ลาง และ สช. และ พลเอกประยทุ ธ์ จันทรโ์ อชา หวั หน้าคณะ รกั ษาความสงบแห่งชาติ ได้อนมุ ัติการจดั ตั้งเขตสขุ ภาพเพื่อประชาชน เขตสขุ ภาพเพอ่ื ประชาชน จงึ เปน็ เสมอื นเสน้ ดา้ ยแนวนอนท่ี เมื่อวันท่ี 25 สิงหาคม 2557 หลังจากนั้นคณะกรรมการสุขภาพแห่ง ทำ� หนา้ ทเ่ี ชอ่ื มรอ้ ยเสน้ ดา้ ยแนวตงั้ คอื หนว่ ยงาน,องคก์ รและเครอื ขา่ ย ชาติ ได้ตั้งคณะท�ำงานร่วมหลายหน่วยงาน พัฒนารูปแบบการจัดตั้ง ทุกภาคส่วน ในการขับเคล่ือน การพัฒนานโยบายสาธารณะเพื่อ เขตสุขภาพเพื่อประชาชน เปิดเวทีรับฟังความเห็นอย่างกว้างขวาง สุขภาพ และก�ำหนดทิศทางของระบบสุขภาพ ให้ตรงกับความ แล้วจัดท�ำเป็นร่างระเบียบส�ำนักนายกรัฐมนตรีว่าด้วยการจัดตั้ง จำ� เปน็ ของประชาชนในพน้ื ที่ สอดคลอ้ งกบั ‘ปัจจัยก�ำหนดสขุ ภาพ’ เขตสขุ ภาพเพอื่ ประชาชน พ.ศ. ... ซง่ึ คณะรฐั มนตรมี มี ตใิ หค้ วามเหน็ ชอบ ของพี่น้องในท้องถ่ิน ไม่ว่าจะเป็น วิถีชีวิตความเป็นอยู่ พฤติกรรม สภาพสังคม ฯลฯ น�ำทุกคน ไปสู่ระบบสุขภาพและคุณภาพชีวิตที่ดี เม่ือวันท่ี 4 ตุลาคม 2559 และ ขึ้นทุกมติ ิ ประกาศในราชกิจจานุเบกษา เมื่อ วนั ที่ 12 ตุลาคม 2559 8 7 เขตสขุ ภาพเพ่ือประชาชน เขตสุขภาพเพื่อประชาชน

ขับเคล่อื น 10 การทำ� งานท่ัวประเทศ ... เขตสขุ ภาพเพ่อื ประชาชน 13 เขตสขุ ภาพ เพอ่ื ประชาชน เขตสุขภาพเพ่ือประชาชน ประกอบด้วย 13 เขตพื้นที่ ได้แก่ 12 เขตทั่วประเทศและ กทม. อีก 1 เขต เป็นพื้นที่ที่สอดคล้องกับเขตพ้ืนท่ีของ กระทรวงสาธารณสุข และส�ำนักงานหลักประกันสุขภาพ แหง่ ชาติ ซงึ่ จะชว่ ยใหก้ ารปฏบิ ตั หิ นา้ ทปี่ ระสานเชอ่ื มโยงกนั ได้อย่างมปี ระสิทธิภาพ “ประโยชน์สขุ และสขุ ภาวะ ของคนในพืน้ ท่ี เป็นศูนย์กลางในการท�ำงาน” 9 เขตสุขภาพเพ่ือประชาชน

รปู แบบของเขตสขุ ภาพ เพ่ือประชาชน เขตสุขภาพเพื่อประชาชน ยึดหลักการท�ำงานแบบมี สว่ นรว่ ม แสวงหาแนวทางการใชท้ รพั ยากรรว่ มกนั เพอ่ื เสรมิ การทำ� งาน ซ่ึงกันและกัน โดยไม่ใช้อ�ำนาจบังคับเหนือกัน มีหัวใจส�ำคัญคือ การสานพลงั 3 ส่วน ไดแ้ ก่ พลงั ปญั ญา พลงั สงั คม และพลังรัฐ ร่วมกันจัดการประเด็นหรือปัญหาทางสุขภาพ เพ่ือประโยชน์สุขของ ประชาชนในเขตพน้ื ทเี่ ปน็ ศนู ยก์ ลางอยา่ งมพี ลงั ทกุ ภาคสว่ นรสู้ กึ ถงึ ความเป็นเจา้ ของและมสี ่วนรบั ผดิ ชอบต่อภารกจิ นี้ร่วมกัน ท่ีส�ำคัญคือ การจุดประกาย กระตุ้น ให้ทุกภาคส่วนก�ำหนด วสิ ยั ทศั นร์ ว่ มทางสขุ ภาพ ของเขตพนื้ ทตี่ นเอง และออกแบบอนาคต ใหต้ รงกบั ความตอ้ งการของชมุ ชนไดใ้ นทกุ มติ ิ ไมว่ า่ สขุ ภาพทางกาย ใจ ปัญญา และสังคม เสรมิ สร้างความเขม้ แข็งให้กับทอ้ งถ่ิน ไม่เพียงบูรณาการความร่วมมือเท่าน้ัน แต่เขตสุขภาพ เพอื่ ประชาชน ยงั มภี ารกจิ สำ� คญั นนั่ คอื การสรา้ งความเปน็ ธรรม และ ลดช่องว่าง ความเหลื่อมล้�ำ ในระบบสุขภาพ ที่ทุกฝ่ายต้องระดม สรรพกำ� ลงั ทง้ั องคค์ วามรู้ ความคดิ และทรพั ยากร ในการขบั เคลอื่ น รว่ มกัน กอ่ นจะนำ� ไปปฏบิ ตั ิภายใต้กลไกหรอื กฎระเบียบ ตามภารกิจ ความรับผดิ ชอบของหน่วยงานตนเองไดต้ อ่ ไป ❝ทุกคนมีส่วนรว่ มก�ำหนดอนาคต ระบบสขุ ภาพของตวั เอง❞ 11 เขตสขุ ภาพเพ่อื ประชาชน

บูรณาการ 1.คณะกรรมการเขตสุขภาพเพอ่ื ประชาชน (กขป.) เขตสขุ ภาพเพอื่ ประชาชนแตล่ ะเขต มคี ณะกรรมการเขตสขุ ภาพ กลไกการท�ำงาน เพอื่ ประชาชน (กขป.) ทม่ี อี งคป์ ระกอบจาก 3 ภาคสว่ น เปน็ กลไกหลกั ระดบั กลมุ่ จังหวดั มวี าระการด�ำรงต�ำแหนง่ 4 ปี ไดแ้ ก่ โครงสร้างกลไกการขับเคล่ือนเขตสุขภาพเพ่ือประชาชน 1) กรรมการผู้แทนส่วนราชการและหน่วยงานของรฐั เป็นการผนึกความร่วมมือของภาคีเครือข่าย หลายหน่วยงานท่ี 2) กรรมการผู้ทรงคณุ วุฒิและวิชาชพี เกี่ยวข้องในระบบสุขภาพ มีบุคลากร ผู้เชี่ยวชาญ และทรัพยากร 3) กรรมการภาคเอกชน และภาคประชาสังคม สนบั สนุน ประกอบด้วย กระทรวงสาธารณสขุ , สปสช., สช., สสส., สถานพยาบาลภาครฐั และเอกชน, องค์กรวชิ าชพี , วิชาการ, ชุมชน, กขป. ท�ำหนา้ ท่ี ดงั น้ี ภาคประชาสงั คม, องคก์ รปกครองสว่ นทอ้ งถน่ิ และเครอื ขา่ ยองคก์ ร • กำ� หนดเป้าหมาย ทศิ ทางและยทุ ธศาสตร์ ในการดำ� เนินการ ต่างๆ ท่ีท�ำงานพัฒนาระบบสขุ ภาพอกี เป็นจ�ำนวนมาก ดงั น้ี และพัฒนาระบบสุขภาพในเขตฯ โดยบูรณาการภารกจิ อ�ำนาจหนา้ ที่ คณะกรรมการ องคป์ ระกอบ กลไกเลขานุการ หมายเหตุ และการมสี ว่ นรว่ มของทกุ ภาคสว่ น และดำ� เนนิ การหรอื ประสานใหเ้ กดิ การขบั เคลอ่ื น 1. คณะกรรมการ ประธาน+รองฯ: เป็นกองเลขานุการรว่ ม กรรมการ • ให้ข้อเสนอแนะและให้ค�ำปรึกษาเก่ียวกับการด�ำเนินงาน เขตสขุ ภาพเพือ่ ประชาชน • มีประธานและรองฯ อกี ไมเ่ กนิ 2 คน มอี งคป์ ระกอบดงั น้ี มวี าระ 4 ปี ด้านสุขภาพในเขตพ้ืนที่ต่อองค์กรที่เก่ียวข้อง รวมถึงประสานงาน กับ กขป. ในเขตพน้ื ทอ่ี น่ื เพ่อื ให้เกดิ การบูรณาการงานด้านสขุ ภาพ (กขป.) เขตท่ี 1-12 • มาจากการประชุมคณะกรรมการ • สช. เป็นเลขานุการ ให้มปี ระสิทธิภาพ และเลือกกันเอง • กท.สธ., สปสช., สสส. • ตดิ ตาม ประเมนิ ผลการดำ� เนนิ งาน และรายงานผลการดำ� เนนิ งาน ตอ่ คณะกรรมการสขุ ภาพแหง่ ชาติ (คสช.) อยา่ งนอ้ ยปลี ะ 1 คร้งั องค์ประกอบ (45 คน) ดงั น้ี เปน็ เลขานุการรว่ ม 2.ฝา่ ยเลขานกุ ารร่วม • หน่วยงานภาครฐั (17 คน) สนับสนุนการดำ� เนนิ งานของ กขป. ทัง้ 13 เขต ประกอบดว้ ย ผแู้ ทนจากหนว่ ยงานหลกั ๆ ไดแ้ ก่ กระทรวงสาธารณสขุ , สปสช., สช., • ภาควชิ าการ, วชิ าชีพ (11 คน) สสส., และกรุงเทพมหานคร (ในเขตพ้ืนที่ 13) โดยใช้ทรัพยากร ของหน่วยงานหรอื องคก์ รทเี่ กยี่ วข้องมาท�ำงานรว่ มกนั • ภาคประชาชน, สงั คม (17 คน) 14 2. คณะกรรมการ ประธานฯ: ผูว้ ่า กทม. เปน็ กองเลขานุการร่วม กรรมการ มอี งค์ประกอบดงั น้ี มวี าระ 4 ปี เขตสุขภาพเพือ่ ประชาชน เขตสขุ ภาพเพ่อื ประชาชน รองประธาน: ปลัด กทม. • กทม. เป็นเลขานกุ าร องคป์ ระกอบ (46 คน) ดงั นี้ • สช., กท.สธ., สปสช., เขตท่ี 13 (กรุงเทพฯ) • ภาครัฐ (20 คน) สสส., เปน็ เลขานุการ • ภาควชิ าการ, วชิ าชีพ (11 คน) ร่วม • ภาคประชาชน, สงั คม (15 คน) 13 เขตสขุ ภาพเพ่อื ประชาชน

ทกุ หนว่ ยงาน 16 พรอ้ มกา้ วสู่ มิติใหม่ เขตสขุ ภาพเพ่อื ประชาชน ในทิศทางเดยี วกนั การขับเคล่ือนการท�ำงาน ข อ ง เ ข ต สุ ข ภ า พ เ พ่ื อ ป ร ะ ช า ช น มุ่งไปสู่การพัฒนาระบบสุขภาพ โ ด ย เ ช่ื อ ม โ ย ง ก ล ไ ก ก า ร ท� ำ ง า น ทงั้ ระดบั ประเทศ กระทรวง ไปจนถงึ จงั หวดั องคก์ รปกครองสว่ นทอ้ งถนิ่ ต�ำบล อ�ำเภอ ร่วมบูรณาการเพ่ือ ให้นโยบาย ยุทธศาสตร์ และแผน ปฏิบัติการ เดินหน้าไปในทิศทาง เดียวกัน เป็นการท�ำงานเชื่อม ประสานกันในแนวราบ ท่ีเรียกว่า การอภิบาลโดยเครอื ขา่ ย 15 เขตสุขภาพเพื่อประชาชน