กาฬสนิ ธ์ุ
กกาฬาฬสสนิ ินธธุ์ ุ์
วดั ศรีบญุ เรือ (วดั เหนอื )
สารบญั ๗ ๘ การเดนิ ทาง สถานท่ที ่องเทีย่ ว ๘ ๑๔ อ�ำเภอเมอื งกาฬสนิ ธุ์ ๒๐ อำ� เภอสหสั ขนั ธ ์ ๒๓ อำ� เภอค�ำมว่ ง ๒๓ อำ� เภอสมเดจ็ ๒๔ อ�ำเภอนาคู ๒๕ อ�ำเภอเขาวง ๒๗ อ�ำเภอกฉุ ินารายณ์ ๓๐ อ�ำเภอกมลาไสย ๓๑ อำ� เภอยางตลาด อ�ำเภอทา่ คันโท ๓๒ ๓๔ เทศกาลงานประเพณี ๓๕ สินค้าพืน้ เมือง ๓๗ รา้ นจำ�หนา่ ยสินค้าทีร่ ะลึก ๔๑ ตัวอย่างรายการน�ำ เท่ียว สง่ิ อำ�นวยความสะดวก ๔๑ ๔๒ สถานท่ีพกั รา้ นอาหาร ๔๓ ๔๖ ข้อแนะน�ำ ในการท่องเทย่ี ว ๕๐ แผนที่ ๕๑ หมายเลขโทรศพั ท์ส�ำ คัญ ศูนยบ์ รกิ ารขา่ วสารทอ่ งเทย่ี ว ททท.
พพิ ธิ ภณั ฑส์ ริ ินธร กาฬสินธ์ุ หลวงพอ่ องคด์ ำ� ลอื เลอ่ื ง เมืองฟา้ แดดสงยาง โปงลางเลิศล้�ำ วัฒนธรรมผู้ไทย ผ้าไหมแพรวา ผาเสวยภพู าน มหาธารลำ� ปาว ไดโนเสารส์ ัตว์โลกลา้ นปี
กาฬสินธุ์ เป็นจังหวัดท่ีมีความอุดมสมบูรณ์จังหวัด ระยะทางจากอ�ำเภอเมืองกาฬสินธุ์ไป หน่ึงในภาคอีสาน จากหลักฐานทางประวัติศาสตร์ อำ� เภอตา่ ง ๆ และโบราณคดีพบว่า เคยเป็นที่อยู่อาศัยของเผ่า อ�ำเภอสหัสขนั ธ ์ ๔๐ กโิ ลเมตร ละว้า ซึ่งมีความเจริญทางด้านอารยธรรมยาวนาน อ�ำเภอสามชยั ๘๐ กิโลเมตร กวา่ ๑,๖๐๐ ปี ตอ่ มาทา้ วโสมพะมติ รไดอ้ พยพไพรพ่ ล อ�ำเภอค�ำม่วง ๘๓ กโิ ลเมตร หลบภัยจากดินแดนฝั่งซ้ายของแม่น้�ำโขงมาต้ังบ้าน อ�ำเภอสมเด็จ ๕๑ กโิ ลเมตร เรือนอยู่ริมน้�ำปาว เรียกว่า “บ้านแก่งส�ำโรง” แล้ว อ�ำเภอห้วยผึ้ง ๕๘ กิโลเมตร ได้น�ำเคร่ืองบรรณาการเข้าถวายต่อพระบาทสมเด็จ อ�ำเภอนาคู ๘๔ กิโลเมตร พระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช ซึ่งภายหลังได้มี อ�ำเภอเขาวง ๙๑ กิโลเมตร พระกรุณาโปรดเกล้าฯ ยกฐานะบ้านแก่งส�ำโรงขึ้น อ�ำเภอกุฉินารายณ์ ๗๖ กิโลเมตร เป็นเมอื งและพระราชทานนามว่า “เมอื งกาฬสินธ์ุ” อ�ำเภอนามน ๔๗ กโิ ลเมตร หรือ “เมอื งน�้ำด�ำ” พรอ้ มแต่งต้ังใหท้ า้ วโสมพะมิตร อ�ำเภอดอนจาน ๓๒ กโิ ลเมตร เป็น “พระยาชัยสุนทร” ครองเมืองกาฬสินธุ์ เมื่อ อ�ำเภอร่องค�ำ ๓๘ กโิ ลเมตร ราวปี พ.ศ. ๒๓๓๖ อ�ำเภอกมลาไสย ๒๐ กิโลเมตร กาฬสินธุ์ มีเนื้อท่ี ๖,๙๔๖.๗๔๖ ตารางกิโลเมตร อ�ำเภอฆอ้ งชยั ๓๒ กิโลเมตร ลักษณะภูมิประเทศตอนบนเป็นภูเขาตามแนวเทือก อ�ำเภอยางตลาด ๑๖ กโิ ลเมตร เขาภูพาน ตอนกลางเป็นเนินเขาสลับป่าโปร่ง แบ่ง อ�ำเภอห้วยเม็ก ๔๘ กิโลเมตร ออกเปน็ ๑๘ อ�ำเภอ คอื อ�ำเภอเมอื งกาฬสนิ ธ์ุ อ�ำเภอ อ�ำเภอหนองกุงศรี ๕๘ กิโลเมตร สหสั ขนั ธ์ อ�ำเภอสามชยั อ�ำเภอค�ำมว่ ง อ�ำเภอสมเดจ็ อ�ำเภอท่าคันโท ๗๘ กิโลเมตร อ�ำเภอหว้ ยผึง้ อ�ำเภอนาคู อ�ำเภอเขาวง อ�ำเภอกฉุ นิ การเดนิ ทาง ารายณ์ อ�ำเภอนามน อ�ำเภอดอนจาน อ�ำเภอรอ่ งค�ำ อ�ำเภอกมลาไสย อ�ำเภอฆ้องชัย อ�ำเภอยางตลาด รถยนต์ จากกรงุ เทพฯ ใชท้ างหลวงหมายเลข ๑ (ถนน อ�ำเภอห้วยเม็ก อ�ำเภอหนองกุงศรี และอ�ำเภอ พหลโยธิน) แล้วแยกขวาเข้าสู่ทางหลวงหมายเลข ทา่ คนั โท ๒ (ถนนมิตรภาพ) ท่ีจังหวัดสระบุรี ผ่านจังหวัด นครราชสีมา จนถึงอ�ำเภอบ้านไผ่ จังหวัดขอนแก่น ใชท้ างหลวงหมายเลข ๒๓ ผา่ นจงั หวัดมหาสารคาม ระยะทางจากจังหวัดกาฬสินธุ์ไปจังหวัด ต่อด้วยทางหลวงหมายเลข ๒๑๓ และทางหลวง ใกลเ้ คยี ง หมายเลข ๒๐๙ จนถงึ อ�ำเภอเมอื งกาฬสนิ ธ์ุ รวมระยะ จังหวัดอุดรธาน ี ๑๙๒ กโิ ลเมตร ทาง ๕๑๙ กโิ ลเมตร จงั หวัดสกลนคร ๑๒๘ กิโลเมตร จังหวดั รอ้ ยเอ็ด ๔๗ กโิ ลเมตร รถโดยสารประจ�ำทาง จากกรุงเทพฯ มีรถออก จงั หวดั มหาสารคาม ๔๔ กโิ ลเมตร จากสถานีขนส่งผู้โดยสารกรุงเทพฯ (จตุจักร) ถนน จงั หวัดมุกดาหาร ๑๖๖ กโิ ลเมตร ก�ำแพงเพชร ๒ ไปจงั หวัดกาฬสนิ ธทุ์ ุกวัน สอบถาม จงั หวดั ขอนแก่น ๗๗ กิโลเมตร ข้อมูลได้ที่ กาฬสินธ์ุ 7
- บรษิ ทั ขนสง่ จ�ำกดั โทร. ๑๔๙๐, ๐ ๒๙๓๖ ๒๘๕๒- ๐ ๒๕๒๙ ๙๙๙๙ เวบ็ ไซต:์ www.lionairthai.com ๖๖ ส�ำนักงานกาฬสินธุ์ โทร. ๐ ๔๓๘๑ ๒๕๑๓ - สายการบนิ แอรเ์ อเชยี เสน้ ทางกรงุ เทพฯ-ขอนแกน่ เว็บไซต์: www.transport.co.th สายการบินมีบริการรถโค้ชรับ-ส่งผู้โดยสารไปยัง - บริษทั นครชยั แอร์ จ�ำกัด โทร. ๑๖๒๔ เวบ็ ไซต์: อ�ำเภอเมืองกาฬสินธุ์ สอบถามข้อมูล โทร. www.nca.co.th หรือสอบถามข้อมูลได้ที่ สถานี ๐ ๒๕๑๕ ๙๙๙๙ เวบ็ ไซต:์ www.airasia.com ขนส่งผู้โดยสารจังหวัดกาฬสินธุ์ ถนนแก่งส�ำโรง ต�ำบลกาฬสินธุ์ โทร. ๐ ๔๓๘๑ ๑๐๗๐ การเดินทางภายในจงั หวดั ในอ�ำเภอเมืองกาฬสินธุ์ ณ สถานีขนส่งผู้โดยสาร รถไฟ จากสถานรี ถไฟกรุงเทพ (หัวล�ำโพง) มีบรกิ าร จังหวัดกาฬสินธุ์ มีรถสองแถวและรถสามล้อเครื่อง รถไฟ สายกรงุ เทพฯ-ขอนแกน่ จากนน้ั ตอ่ รถโดยสาร (สกายแลป๊ ) ใหบ้ รกิ ารบนถนนเสน้ หลกั รอบเมอื ง และ ไปจงั หวดั กาฬสนิ ธ์ุ ระยะทาง ๗๕ กโิ ลเมตร สอบถาม มรี ถโดยสารประจ�ำทาง รถตโู้ ดยสาร และรถสองแถว ข้อมูลไดท้ ี่ การรถไฟแห่งประเทศไทย โทร. ๑๖๙๐, ให้บริการไปยังอ�ำเภอต่าง ๆ ของจังหวัด สอบถาม ๐ ๒๒๒๐ ๔๓๓๔, ๐ ๒๒๒๐ ๔๔๔๔ สถานีรถไฟ ขอ้ มลู ไดท้ ่ี สถานขี นสง่ ผโู้ ดยสารจงั หวดั กาฬสนิ ธ์ุ โทร. ขอนแกน่ โทร. ๐ ๔๓๒๒ ๑๑๑๒ เวบ็ ไซต์: www. ๐ ๔๓๘๑ ๑๐๗๐ railway.co.th การเดินทางจากจังหวัดกาฬสินธุ์ไป เครื่องบิน ไม่มีเท่ียวบินตรงไปจังหวัดกาฬสินธุ์ แต่ จังหวดั ใกลเ้ คยี ง สามารถโดยสารเครื่องบินไปจังหวัดใกล้เคียง โดยมี จากสถานีขนส่งผู้โดยสารจังหวัดกาฬสินธุ์ มีรถ สายการบนิ ตา่ ง ๆ ให้บริการดังนี้ โดยสารประจ�ำทางและรถตู้โดยสาร ให้บริการ จากท่าอากาศยานนานาชาติสุวรรณภูมิ ไปจังหวัดใกล้เคียง เช่น ขอนแก่น มหาสารคาม - สายการบิน ไทยสมายล์ เส้นทางกรุงเทพฯ- มุกดาหาร สกลนคร เป็นต้น สอบถามข้อมูลได้ท่ี ขอนแก่น แล้วเดินทางต่อโดยรถยนต์หรือ สถานขี นสง่ ผโู้ ดยสารจงั หวดั กาฬสนิ ธ์ุ โทร. ๐ ๔๓๘๑ รถโดยสารไป จังหวัดกาฬสินธุ์ สอบถามข้อมูล ๑๐๗๐ โทร. ๑๑๘๑, ๐ ๒๑๑๘ ๘๘๘๘ เวบ็ ไซต:์ www. thaismileair.com สถานที่ทอ่ งเท่ียว จากทา่ อากาศยานนานาชาตดิ อนเมอื ง อำ� เภอเมืองกาฬสินธ์ุ - สายการบนิ นกแอร์ เส้นทางกรุงเทพฯ-ขอนแกน่ อนุสาวรีย์พระยาชัยสุนทร (ท้าวโสมพะมิตร) อยู่ หรือ กรุงเทพฯ-ร้อยเอ็ด แล้วเดินทางต่อโดย ถนนกาฬสินธุ์ หน้าที่ท�ำการไปรษณีย์กาฬสินธุ์ รถยนตห์ รอื รถโดยสารไปจงั หวดั กาฬสนิ ธ์ุ สอบถาม ต�ำบลกาฬสินธุ์ เดิมน้ันท้าวโสมพะมิตรรับราชการ ขอ้ มลู โทร. ๑๓๑๘ เวบ็ ไซต์: www.nokair.com ในราชส�ำนักนครเวียงจันทน์ ภายหลังได้รับพระ - สายการบิน ไทย ไลอ้อน แอร์ เสน้ ทางกรงุ เทพฯ- มหากรุณาธิคุณโปรดเกล้าฯ จากพระบาทสมเด็จ ขอนแก่น แล้วเดินทางต่อโดยรถยนต์หรือรถ พระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก (รัชกาลที่ ๑) แห่งกรุง โดยสารไปจังหวัดกาฬสินธุ์ สอบถามข้อมูล โทร. รัตนโกสินทร์ของสยามให้เป็นเจ้าเมืองกาฬสินธุ์คน 8 กาฬสินธุ์
อนุสาวรยี พ์ ระยาชยั สุนทร (ทา้ วโสมพะมิตร) แรกในฐานะเมืองประเทศราช อนุสาวรีย์พระยาชัย บริเวณศาลาใกล้กับพระอุโบสถเป็นที่ประดิษฐาน สนุ ทรหลอ่ ดว้ ยสมั ฤทธเ์ิ ทา่ ตวั จรงิ ยนื บนแทน่ มอื ขวา “หลวงพ่อองค์ด�ำ” เป็นพระพุทธรูปหล่อด้วยทอง ถือกาน้ำ� มอื ซ้ายถือดาบอาญาสิทธิ์ ชาวกาฬสินธไุ์ ด้ สัมฤทธิ์ ขนาดหน้าตักกว้าง ๒๐ น้ิว มีพระพุทธ รว่ มกนั ก่อสรา้ งอนสุ าวรีย์ข้นึ เพื่อแสดงกตเวทิตาต่อ ลักษณะงดงาม สร้างในสมัยพระเจ้าคูนาขาม พระ ผ้กู ่อต้งั เมอื งกาฬสนิ ธ์ุ ชยั สุนทร (กิ่ง) ทพ่ี ระแทน่ มีรอยจารกึ เป็นภาษาไทย โบราณ ถือเป็นพระพุทธรูปศรีเมือง (คู่บ้านคู่เมือง) วัดกลาง อยู่ถนนกาฬสินธุ์ ต�ำบลกาฬสินธุ์ ใกล้กับ ซึ่งเชื่อว่ามีความศักด์ิสิทธิ์ หากปีใดฝนแล้งชาวเมือง อนุสาวรีย์พระยาชัยสุนทร เป็นพระอารามหลวง จะอัญเชิญออกแห่เพอ่ื ขอฝน ช้ันตรี ภายในวัดมีพระอุโบสถเป็นอาคารทรงไทย ประดับด้วยช่อฟ้า ใบระกา บานประตูไม้แกะสลัก นอกจากนี้วัดกลางยังมีรอยพระพุทธบาทจ�ำลอง เป็นภาพพุทธประวัติ ส่วนหน้าต่างแกะสลักเป็น ขนาดกว้าง ๑ ศอก ยาว ๔ ศอก ท�ำด้วยศิลาแลง ชาดกเรอื่ งตา่ ง ๆ ดา้ นหนา้ และดา้ นหลงั พระอโุ บสถมี สันนิษฐานว่าสร้างในสมัยท่ีละว้าปกครองเมือง เดิม ทวารบาลปนู ปน้ั ดา้ นในมภี าพจติ รกรรมฝาผนงั เรอ่ื ง อยู่ริมล�ำปาวใกล้แก่งส�ำโรง แต่ต่อมาตล่ิงล�ำปาวพัง พระเวสสนั ดรชาดก นำ้� เขา้ มาทกุ ปี ชาวเมอื งเกรงจะถกู นำ�้ เซาะท�ำลาย จงึ ได้อญั เชิญมาไวท้ ีว่ ัดนี้ กาฬสินธุ์ 9
วดั กลาง หอเจ้าบ้านกาฬสินธุ์ อยู่ถนนกาฬสินธุ์ ต�ำบล ปี สภาพผุพังเหลือเพียงคีบ และมีซุ้มเตี้ย ๆ สีทอง กาฬสินธุ์ เป็นโบราณสถานอันเป็นท่ีเคารพศรัทธา คลมุ ไว้ ดา้ นหลังหลักเมืองมใี บเสมาหินทรายโบราณ ของชาวเมืองกาฬสินธุ์ เช่ือกันว่าสร้างข้ึนพร้อมการ ศลิ ปะสมยั ทวารวดี ซงึ่ น�ำมาจากเมอื งฟา้ แดดสงยาง ก่อต้ังเมืองกาฬสินธุ์ต้ังแต่ครั้งเม่ือท้าวโสมพะมิตรได้ มีลวดลายแกะสลักแบบนูนต่�ำเรื่องพุทธประวัติ ปัก อพยพชาวเมืองมาจากนครเวียงจันทน์ เพื่อตั้งเมือง อยู่บนฐานบัวก่ออฐิ ถือปนู แหง่ ใหมค่ อื เมอื งกาฬสนิ ธใ์ุ นปจั จบุ นั หอเจา้ บา้ นสรา้ ง ข้ึนเพื่อเป็นท่ีสถิตของมเหสักข์ (เทวดาผู้ใหญ่) และ วัดศรีบุญเรือง (วัดเหนือ) อยู่ถนนอนรรฆนาค ส่ิงศักด์ิสิทธ์ิตามความเชื่อของคนในสมัยน้ัน และได้ ต�ำบลกาฬสินธ์ุ ใกลก้ บั วัดกลาง เป็นวัดเกา่ แก่ในเขต รับการบูรณะพัฒนามาในหลายยุคสมัยจนมีรูปแบบ เทศบาลเมือง ซึ่งมีเสมาจ�ำหลักเมืองฟ้าแดดสงยาง เป็นศาลาหลังคาทรงจั่วในปจั จุบนั จ�ำนวนหน่ึงเก็บรักษาไว้ โดยปักไว้รอบพระอุโบสถ หลักเสมาจ�ำหลักที่สวยงาม คือ หลักที่จ�ำหลักเป็น ศาลหลกั เมอื ง อยถู่ นนกาฬสนิ ธ์ุ ต�ำบลกาฬสนิ ธ์ุ เปน็ รูปเทวดาเหาะอยู่เหนือปราสาทท�ำเป็นซุ้มเรือนแก้ว อาคารสถาปัตยกรรมไทยทรงจัตุรมุข ภายในศาลมี ศิลปะแบบทวารวดี ซ้อนกันเปน็ ๒ ชนั้ ด้านล่างสดุ หลักเมืองเก่าแก่ท�ำด้วยไม้ทาสีทองอายุหลายร้อย มีรูปกษัตริย์ พระมเหสี และพระราชโอรส 10 กาฬสนิ ธ์ุ
ศูนย์วัฒนธรรมเฉลิมราช พิพิธภัณฑ์ของดีเมือง วงเวยี นโปงลาง อยบู่ รเิ วณสแี่ ยกจดุ ตดั ระหวา่ งถนน กาฬสินธุ์ อยู่ศาลากลางจังหวัดกาฬสินธุ์ (หลังเก่า) กาฬสินธแ์ุ ละถนนชัยสนุ ทร ต�ำบลกาฬสนิ ธุ์ สร้างข้ึน ต�ำบลกาฬสินธุ์ เป็นแหล่งจัดแสดงความเป็นมาของ เป็นท่ีระลึกเมื่อคร้ังสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ การก่อตั้งเมืองกาฬสินธุ์ พร้อมเอกลักษณ์ความโดด สยามบรมราชกุมารี เสด็จมาทรงดนตรี เพลงลาย เด่นทางด้านวิถีวัฒนธรรมและผ้าไหมแพรวา แบ่ง เต้ยโขงและลายลมพัดพร้าว ณ วิทยาลัยนาฏศิลป การจัดแสดงออกเป็นหลายห้อง เช่น ห้องวิถีชีวิต กาฬสินธุ์ เมือ่ วนั ที่ ๒๖ กมุ ภาพนั ธ์ พ.ศ. ๒๕๓๓ ซ่ึง ชาวผู้ไทย ห้องพิพิธภัณฑ์แพรวาเฉลิมพระเกียรติ โปงลางถือเป็นเครื่องดนตรีประจ�ำจังหวัดกาฬสินธุ์ ห้องวัฒนธรรมภาพนิทัศน์ ห้องเจ้าเมือง เป็นต้น และมีถิ่นก�ำเนิดที่จังหวัดกาฬสินธุ์ โดย “ครูเปล้ือง เปิดให้เข้าชมวันอังคาร-ศุกร์ (ปิดวันจันทร์) เวลา ฉายรัศมี” เป็นผู้คิดค้นพัฒนาเกราะลอที่ใช้กันใน ๐๘.๐๐–๑๖.๓๐ น. ไม่เสยี คา่ เขา้ ชม สอบถามข้อมลู สมัยก่อนจนส�ำเร็จเป็นเคร่ืองดนตรีโปงลางท่ีใช้กัน ได้ท่ี ส�ำนักงานวัฒนธรรมจังหวัดกาฬสินธุ์ โทร. ๐ อยใู่ นปจั จบุ นั และไดร้ บั การยกยอ่ งใหเ้ ปน็ ศลิ ปนิ แหง่ ๔๓๘๑ ๑๓๙๔, ๐ ๔๓๘๑ ๕๘๐๖ ชาติ สาขาศิลปะการแสดง (ดนตรีพ้ืนบ้าน) ประจ�ำ ปี พ.ศ. ๒๕๒๙ วัดศรบี ุญเรอื ง (วัดเหนือ) กาฬสนิ ธุ์ 11
พทุ ธสถานภปู อ สวนสาธารณะกุดน�้ำกิน อยู่ถนนกมลชัยพัฒนา วดั ปา่ มชั ฌมิ วาส อยบู่ า้ นดงเมอื ง ต�ำบลล�ำพาน สรา้ ง ต�ำบลกาฬสินธุ์ บึงน�้ำขนาดใหญ่ที่ได้พัฒนามาเป็น ขนึ้ ราวปี พ.ศ. ๒๔๗๔ เปน็ วดั ปา่ สายปฏบิ ตั กิ รรมฐาน สวนสาธารณะส�ำหรบั พกั ผอ่ นหยอ่ นใจ ออกก�ำลงั กาย สายหลวงปู่มั่น ภูริทัตโต ภายในวัดมีสถานที่ส�ำคัญ และนนั ทนาการตา่ ง ๆ ในบรรยากาศใกลช้ ดิ ธรรมชาติ หลายจดุ ให้ได้เท่ียวชมศึกษาข้อธรรม เช่น “หลวงปู่ ขาว” พระพทุ ธรปู หนิ อ่อนสขี าว ประดษิ ฐานอยูบ่ น ตลาดโรงสี อยู่ถนนถีนานนท์ ต�ำบลกาฬสินธุ์ เป็น แท่นดอกบัว สร้างเป็นสัญลักษณ์แทนพระพุทธเจ้า สถานท่ีชอปปิงและแหล่งรวมร้านอาหารท้องถ่ินที่มี และยังมี “หลวงปู่ผ้าขาว” สัญลักษณ์แทนหมอชี ความหลากหลาย และยังเปน็ พ้ืนท่แี สดงดนตรี งาน วกโกมารภัจจ์ หมอประจ�ำพระองค์ของสมเด็จพระ ศิลปะ และการแสดงในโอกาสตา่ ง ๆ เปิดใหบ้ ริการ ทกุ วัน เวลา ๐๙.๐๐-๒๓.๐๐ น. 12 กาฬสินธุ์
สมั มาสมั พทุ ธเจา้ “ศาลาอศั วนิ วจิ ติ ร” หรอื พพิ ธิ ภณั ฑ์ สมัยก่อนแทรกอยู่ด้วย ทั้งประเพณีงานศพ การละ ศพ เป็นพพิ ธิ ภัณฑ์จดั แสดงรา่ งของอาจารยใ์ หญท่ ใ่ี ช้ เล่นหัวล้านชนกัน รวมถึงภาพตลกและอักษรธรรม ศกึ ษาในทางการแพทย ์ มงุ่ เนน้ สอื่ ใหเ้ หน็ ถงึ สจั ธรรม แทรกอยู่ ชา่ งแตม้ ทีเ่ ขยี น “ฮูปแตม้ ” (เปน็ ภาษาถ่นิ เร่ืองสังขารท่ีไม่เท่ียง และ “อุโบสถกลางน้�ำ” เป็น อสี าน ใชเ้ รยี กงานจติ รกรรมฝาผนงั ในพระอโุ บสถ) ที่ อุโบสถไม้ที่งดงาม ภายในประดิษฐานพระพุทธชิน สมิ แหง่ นี้ เปน็ ชาวบา้ นพนื้ ถนิ่ จากอ�ำเภอสหสั ขนั ธ์ ชอื่ ปัญญาเป็นพระประธานภายในอุโบสถ วัดแห่งนี้ยัง ว่า “อาจารยผ์ าย” และจุดเดน่ อกี อยา่ งหนึ่งของฮปู มี “พุทธบูชาคลินิก” ซ่ึงให้การรักษาพยาบาลผู้เจ็บ แตม้ ทน่ี ี่ คอื มกี ารเขยี นก�ำกับในฮูปแตม้ โดยระบุชอื่ ปว่ ยโดยไมค่ ิดค่ารักษาอกี ดว้ ย ผมู้ จี ติ ศรทั ธาจา้ งชา่ งแตม้ มาเขยี นรปู ในแตล่ ะชอ่ ง ซงึ่ การเดนิ ทาง จากอ�ำเภอเมืองกาฬสินธ์ุ ใช้ทางหลวง สะทอ้ นใหเ้ หน็ ถงึ ความศรทั ธาในพระพทุ ธศาสนาของ หมายเลข ๒๒๗ ต่อด้วยถนนท่าสินค้า เข้าสู่ถนน ชาวอีสานทมี่ อี ย่อู ยา่ งม่ันคงยาวนานนับต้งั แตอ่ ดตี โพธิ์ไทร (ถนนเลียบคลองชลประทาน) ตรงไปจะพบ การเดินทาง จากอ�ำเภอเมืองกาฬสินธุ์ ใช้ทางหลวง สะพานข้ามคลองทางซ้ายมือและมีป้ายบอกทางไป หมายเลข ๑๒ เส้นทางไปจังหวัดสกลนคร จนถึง วัดป่ามัชฌิมวาส ให้ข้ามสะพานและตรงมาเร่ือย ๆ โรงเรยี นชมุ ชนนาจารยว์ ทิ ยาซงึ่ อยรู่ มิ ถนนทางซา้ ยมอื จนถงึ วดั ระยะทางจากอ�ำเภอเมอื งกาฬสนิ ธป์ุ ระมาณ ให้กลับรถมาฝั่งขาเข้าอ�ำเภอเมืองกาฬสินธุ์ สังเกต ๑๐ กโิ ลเมตร ซอยทางซา้ ยมอื ซอยทส่ี องนบั จากจดุ กลบั รถ ใหเ้ ลย้ี ว เข้าซอยแล้วตรงไปประมาณ ๑ กิโลเมตร จะพบวัด สิม วัดอุดมประชาราษฎร์ อยู่บ้านนาจารย์ ต�ำบล อุดมประชาราษฎร์อยู่ทางซ้ายมือ ระยะทางจาก นาจารย์ วัดอุดมประชาราษฎร์สร้างขึ้นเมื่อปี พ.ศ. อ�ำเภอเมืองกาฬสนิ ธ์ุประมาณ ๑๙ กิโลเมตร ๒๔๔๘ ส�ำหรับ “สิม” (เป็นภาษาถิ่นอีสาน แปล ว่า พระอุโบสถ) นั้น ญาคูบุปผา เจ้าอาวาสในสมัย พทุ ธสถานภปู อ อยใู่ นวดั อนิ ทรป์ ระทานพร ต�ำบลภู นั้นเป็นผู้น�ำในการก่อสร้างจนแล้วเสร็จเมื่อปี พ.ศ. ปอ เป็นทีป่ ระดษิ ฐานพระพุทธรปู ปางไสยาสน์ ฝมี ือ ๒๔๗๖ โดยมีช่างญวนสองพี่น้องเป็นผู้ก่อสร้าง คือ ช่างสมัยทวาราวดี จ�ำหลกั บนหน้าผา ๒ องค์ด้วยกัน นายทองค�ำ และนายค�ำมี จันทร์เจริญ ลกั ษณะของ องค์ท่ี ๑ ประดิษฐานอยู่เชิงเขาทางข้ึนภูปอ องค์ที่ สิมสร้างแบบก่ออิฐพื้นเมือง ฉาบปูนปั้นลายประดับ ๒ ประดิษฐานอยู่บนภูปอ เป็นที่เคารพบชู าของชาว ตามแบบของชา่ งญวน หลงั คา ๓ ช้ัน มีปกี นกว่ิงรอบ จงั หวดั กาฬสินธุ์ โดยจะมีงานสมโภชประมาณเดอื น ตวั สมิ โดยมเี สานางเรยี งสเ่ี หลยี่ มกอ่ อฐิ รบั โดยรอบ มี เมษายนของทุกปี นอกจากน้ีบนยอดภูปอยังเปน็ จุด ไมแ้ กะสลกั ล�ำยองเปน็ นาคขา้ งละ ๕ ตวั ผนงั เจาะเปน็ ชมทวิ ทัศน์ในมุมสงู ทส่ี วยงามอีกแหง่ บานหนา้ ตา่ ง หนา้ บนั ดา้ นหนา้ มปี นู ปน้ั นนู ตำ�่ รปู ครฑุ การเดินทาง จากอ�ำเภอเมืองกาฬสินธุ์ ใช้ทางหลวง มีมังกรม้วนหาง ๒ ขา้ ง ทางเขา้ ดา้ นหนา้ มพี ญานาค หมายเลข ๑๒ เส้นทางไปจังหวัดสกลนคร ประมาณ เฝา้ ประตปู ระดับซุ้มโค้งทางเข้าประตู ๒๐ กิโลเมตร ให้เล้ียวซ้ายทางไปเทศบาลต�ำบลภู ปอ ผา่ นบา้ นโจด-บา้ นนาจารย์-นาคอกควาย จนถึง ภายในสิมประดิษฐานพระพุทธรูปประธาน ผนัง ภูปอ ระยะทางจากอ�ำเภอเมืองกาฬสินธุ์ประมาณ โดยรอบเป็นเร่ืองราวเก่ียวกับพระเวสสันดรชาดก ๒๘ กโิ ลเมตร นอกจากนยี้ งั มเี รอ่ื งราวการด�ำเนนิ ชวี ติ ของชาวอสี าน กาฬสินธ์ุ 13
พพิ ิธภัณฑ์สริ นิ ธร อำ� เภอสหสั ขนั ธ์ เสรจ็ ในปี พ.ศ. ๒๕๓๘ ซึ่งจากการส�ำรวจคร้ังน้นั ได้ พิพิธภัณฑ์สิรินธร อยู่ภูกุ้มข้าว ต�ำบลโนนบุรี เมื่อ พบฟอสซิลและโครงกระดูกไดโนเสาร์จ�ำนวนมาก ปี พ.ศ. ๒๕๑๓ พระครวู จิ ติ รสหสั คุณ เจา้ อาวาสวัด ในชั้นหนิ เสาขัว ยุคครีเตเซียสตอนตน้ อายุประมาณ สักกะวัน ได้พบกระดูกช้ินใหญ่ในบริเวณวัดและได้ ๑๓๐ ล้านปี นอกจากนี้ยงั พบกระดูกไดโนเสารช์ นดิ น�ำมาเก็บรกั ษาไวจ้ นปี พ.ศ. ๒๕๒๑ นายวราวธุ สธุ ี กนิ พชื มากกวา่ ๗๐๐ ช้ิน สันนิษฐานวา่ เปน็ ช้นิ สว่ น ธร นกั ธรณวี ทิ ยาและคณะกรมทรพั ยากรธรณไี ดเ้ ดนิ ของไดโนเสาร์กนิ พชื อย่างน้อย ๗ ตัว โดยฟอสซลิ ทางมาส�ำรวจบรเิ วณน้ี และพบวา่ กระดกู ดงั กลา่ วเปน็ ไดโนเสาร์ที่สมบูรณ์ท่ีสุดเป็นของ ภูเวียงโกซอรัส ซากฟอสซิลไดโนเสาร์ ต่อมาในปี พ.ศ. ๒๕๒๓ คณะ สิรินธรเน่ (Phuwiangosaurus Sirindhornae) ส�ำรวจธรณีวิทยาไทย-ฝร่ังเศสได้น�ำกระดูกเหล่านั้น โดยที่กระดูกยังคงเรียงรายต่อกันอยู่ในสภาพนอน ไปศึกษาพบว่าเป็นสว่ นกระดกู ขาหนา้ ของไดโนเสาร์ ควำ�่ กระดกู สนั หลงั ตงั้ ขน้ึ มซี โ่ี ครงออกสองขา้ งล�ำตวั ซอโรพอด (Sauropod) จนกระท่งั ปี พ.ศ. ๒๕๓๗ กระดูกสะโพกทุกชิ้นอยู่ในต�ำแหน่งเดิม กระดูกหาง จึงได้ส�ำรวจขุดค้นและอนุรักษ์อย่างเป็นระบบแล้ว เรยี งม้วนเป็นวงกลมพาดขึ้นไปกลางหลังและยาวตอ่ 14 กาฬสินธ์ุ
ไปจนกระทงั่ ถงึ ปลายหาง แตข่ าทอ่ นหลงั ขาหนา้ ขา้ ง ขวา คอ และสว่ นหัวหลุดกระจายออกไป จากการค้นพบคร้ังส�ำคัญในเวลาน้ัน กรมทรัพยากร ธรณไี ด้ก่อสรา้ งอาคารครอบแหล่งขุดค้นไว้ เพือ่ เปน็ แหล่งศึกษาเรียนรู้และแหล่งข้อมูลทางวิชาการด้าน บรรพชีวินวิทยาของไทย และได้น�ำไปสู่การสร้าง พิพิธภัณฑ์ไดโนเสาร์ภูกุ้มข้าวจนแล้วเสร็จในปี พ.ศ. ๒๕๔๙ โดยสมเดจ็ พระเทพรตั นราชสดุ าฯ สยามบรม ราชกุมารี ทรงมีพระมหากรุณาธิคุณพระราชทาน นาม “สิรินธร” เปน็ ช่ือพิพธิ ภณั ฑ์ และเมื่อวันท่ี ๑๒ ตุลาคม พ.ศ. ๒๕๔๙ พิพิธภัณฑ์ไดโนเสาร์ภกู มุ้ ขา้ ว จึงได้เปลี่ยนชื่อเป็น “พิพิธภัณฑ์สิรินธร” และเปิด ให้เข้าชมอย่างเป็นทางการเม่ือวันที่ ๙ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๕๑ โดยสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี เสด็จพระราชด�ำเนินเป็นองค์ ประธานในพธิ เี ปดิ ภายในอาคารพพิ ธิ ภณั ฑส์ ริ นิ ธร แบง่ การจดั แสดงออก ภายในพิพธิ ภณั ฑส์ ริ นิ ธร เป็น ๘ โซน ได้แก่ โซนท่ี ๑ ก�ำเนิดโลกและจกั รวาล ปี ไมเ่ สยี คา่ เขา้ ชม ชาวตา่ งชาติ ผใู้ หญ่ ๑๐๐ บาท เดก็ โซนท่ี ๒ ก�ำเนิดส่ิงมีชีวิต โซนท่ี ๓ มหายุคพาลีโอ (อายุ ๑๒ ปี ขนึ้ ไป) ๕๐ บาท เด็กอายตุ ำ่� กว่า ๑๒ ป ี โซอิก (วิวัฒนาการของส่ิงมีชีวิตโบราณ) โซนที่ ๔ ไม่เสียค่าเข้าชม สอบถามข้อมูล โทร. ๐ ๔๓๘๗ มหายุคมีโซโซอิก (โลกแห่งสัตว์เลื้อยคลานและ ๑๖๑๓ ไดโนเสาร์) แบ่งโซนย่อยจัดแสดงเรื่องราวไดโนเสาร์ การเดินทาง จากอ�ำเภอสหัสขันธ์ ใช้ทางหลวง ไทย โซนที่ ๕ วถิ ชี วี ติ ไดโนเสาร ์ โซนท่ี ๖ ปรศิ นาการ หมายเลข ๒๒๗ เส้นทางไปอ�ำเภอเมืองกาฬสินธุ์ สูญพนั ธุ์และคนื ชวี ิตให้ไดโนเสาร ์ โซนท่ี ๗ มหายคุ ระยะทาง ๘ กิโลเมตร จะพบป้ายทางเข้าพิพธิ ภัณฑ์ ซีโนโซอิก (มหายุคแห่งสัตว์เล้ียงลูกด้วยนม) และ สิรินธรและวัดสักกะวันอยู่ริมถนนทางซ้ายมือ ให้ โซนที่ ๘ เรื่องราวของมนุษย์ นอกจากนี้ยังสามารถ เลี้ยวซา้ ยเขา้ สทู่ างหลวงชนบท กส. ๓๐๕๗ ไปอกี ๑ ชมหลุมขุดค้นซ่ึงมีซากฟอสซิลจริงที่ขุดค้นพบเป็น กโิ ลเมตร ถึงพิพิธภณั ฑส์ ริ ินธร ครง้ั แรกในบริเวณภูกมุ้ ขา้ วได้อีกดว้ ย วัดสักกะวนั อยูต่ �ำบลโนนบุรี เป็นวัดที่มีส่วนส�ำคญั พพิ ธิ ภณั ฑส์ ริ นิ ธร เปดิ ใหเ้ ขา้ ชม วนั องั คาร-วนั อาทติ ย์ ในการท�ำให้เกิดจุดเร่ิมต้นของการส�ำรวจขุดค้น (ปดิ วนั จนั ทร)์ เวลา ๐๙.๐๐-๑๗.๐๐ น. คา่ เขา้ ชม ชาว ฟอสซิลไดโนเสาร์ในบริเวณภูกุ้มข้าว จากการค้น ไทย ผู้ใหญ่ ๔๐ บาท เดก็ (อายุ ๑๒ ปี ขนึ้ ไป) ๑๐ พบกระดูกไดโนเสาร์ของพระครูวิจิตรสหัสคุณ เจ้า บาท ผู้สูงอายุ ๖๐ ปี ขึ้นไป และ เดก็ อายุตำ่� กวา่ ๑๒ กาฬสินธุ์ 15
กระดกู ไดโนเสาร์ ค้นพบโดยพระครูวจิ ิตรสหัสคณุ วัดสกั กะวนั อาวาสวดั เมอื่ ปี พ.ศ. ๒๕๑๓ วัดแหง่ นย้ี งั เปน็ สถาน ตรงไป ๑ กิโลเมตร จะพบวัดสักกะวันอยู่ก่อนถึง ทป่ี ระดษิ ฐาน “หลวงพอ่ บนั ดาลฤทธิผล” (หลวงพ่อ พิพิธภัณฑส์ ิรินธร บ้านด่าน) ซึ่งเป็นพระพุทธรูปปางมารวิชัยเก่าแก่ สมัยทวารวดี ที่ชาวบ้านในท้องถ่ินเคารพนับถือเป็น วัดพทุ ธาวาส (ภสู งิ ห์) อยบู่ นยอดเขาภสู ิงห์ ต�ำบล พระพุทธรูปศักดิ์สิทธ์ิคู่บ้านคู่เมือง เดิมประดิษฐาน ภูสิงห์ จากเชิงเขาสามารถขึน้ ได้ ๒ ทาง คือ ทางทิศ อยู่ริมบึงโดน บริเวณต�ำบลโนนศิลา จนเมื่อมีการ ตะวันตกจะเป็นทางลาดยางคดเคี้ยวข้ึนตามไหล่เขา สรา้ งเขอื่ นล�ำปาวในปี พ.ศ. ๒๕๑๐ ท�ำใหน้ ำ้� เออ่ ทว่ ม และทางทิศตะวันออกเป็นทางบันได ๖๕๔ ขั้น วัด บริเวณท่ีหลวงพ่อบันดาลฤทธิผลประดิษฐานอยู่ จึง แหง่ นเี้ ปน็ ทีป่ ระดิษฐาน “พระพรหมภูมิปาโล” เปน็ มีการย้ายมาประดิษฐานไว้ที่วัดสักกะวัน เมื่อเดือน พระพทุ ธรปู ปางมารวชิ ยั หนา้ ตกั กวา้ ง ๑๐.๕๐ เมตร พฤษภาคม พ.ศ. ๒๕๑๐ เปน็ ตน้ มา สูง ๑๗.๕๐ เมตร มีพุทธลกั ษณะงดงาม สร้างขนึ้ ใน การเดินทาง จากอ�ำเภอสหัสขันธ์ ใช้ทางหลวง ปี พ.ศ. ๒๕๑๑ เพอื่ เปน็ ทยี่ ดึ เหนย่ี วทางจติ ใจของชาว หมายเลข ๒๒๗ เส้นทางไปอ�ำเภอเมืองกาฬสินธุ์ อ�ำเภอสหัสขันธ์ท่ีต้องย้ายถ่ินฐานจากบริเวณอ�ำเภอ ระยะทาง ๘ กิโลเมตร จะพบป้ายทางเข้าวัดสักกะ สหสั ขนั ธเ์ ดมิ เนอ่ื งจากไดร้ บั ผลกระทบจากการสรา้ ง วันและพิพิธภัณฑ์สิรินธรและอยู่ริมถนนทางซ้าย เข่ือนล�ำปาว ทางราชการจึงได้อพยพราษฎรมาต้ัง มือ ให้เล้ียวซ้ายเข้าสู่ทางหลวงชนบท กส. ๓๐๕๗ ภมู ลิ �ำเนาทเี่ มืองใหมซ่ ่งึ อยบู่ ริเวณใกล้ ๆ ภสู งิ ห์ และ 16 กาฬสนิ ธ์ุ
พระพรหมภูมปิ าโล วดั พุทธาวาส (ภูสิงห)์ กาฬสนิ ธุ์ 17
พระอโุ บสถไม้ วัดพทุ ธนิมติ (ภูค่าว) สรา้ งพระพรหมภมู ปิ าโลขน้ึ บนยอดเขาภสู งิ ห์ ซง่ึ เปน็ วัดพุทธนิมติ (ภคู า่ ว) อยู่บนยอดเขาภูค่าว บ้านนา ยอดเขาทม่ี คี วามสงู จากระดบั นำ้� ทะเลประมาณ ๓๔๖ สนี วล ต�ำบลสหัสขันธ์ บรเิ วณยอดเขาด้านทศิ ตะวัน เมตร บริเวณลานวัดบนยอดเขามีจุดชมทิวทัศน์ทาง ตกมี “พระพุทธไสยาสน์” แกะสลักบนแผ่นผาอายุ ธรรมชาติที่สวยงาม มองเห็นภกู ้มุ ขา้ วซง่ึ เปน็ บรเิ วณ นับพันปี ลักษณะตะแคงซ้าย พระเศียรหนุนทับต้น ทค่ี น้ พบไดโนเสารท์ ส่ี �ำคัญของไทยได้อย่างชดั เจน แขน โดยท่อนแขนท่ีหนุนพระเศียรไม่ได้ตั้งขึ้นและ การเดินทาง จากอ�ำเภอสหัสขันธ์ ใช้ทางหลวง พระหัตถ์ไม่ได้รองรับพระเศียรไม่มีเกตุมาลา ความ หมายเลข ๒๒๗ เส้นทางไปอ�ำเภอเมืองกาฬสินธุ์ ยาวตลอดองคพ์ ระ ๒ เมตร สูง ๐.๕ เมตร มที องค�ำ ระยะทาง ๖ กโิ ลเมตร จนถงึ สามแยกใหต้ รงไปตาม เปลวปิดอยู่ท่ัวองค์ สันนิษฐานว่าเป็นพระโมคคัลลา ทางหลวงชนบท กส. ๔๐๓๖ อีก ๒ กิโลเมตร จะ นะ อคั รสาวกเบ้อื งซ้ายของพระพุทธเจา้ พบทางข้ึนเขาภูสิงห์และวัดพุทธาวาสอยู่ริมถนน ทางขวามอื ภายในวดั ยงั มี “พระอโุ บสถไม”้ เปน็ พระอโุ บสถแบบ เปิด สร้างจากไม้ใต้เขื่อนล�ำปาว เป็นอาคารไม้ทรง 18 กาฬสนิ ธ์ุ
ไทย ตั้งบนฐานลวดบัวปูนป้นั หลังคาจว่ั ซอ้ นกนั สาม ทส่ี �ำคัญอกี แหง่ หนึ่งของวดั นคี้ อื “พระมหาธาตุเจดีย์ ชน้ั มชี ายคาปกี นกทง้ั สด่ี า้ น รอบพระอโุ บสถแกะสลกั พุทธนิมิต” เป็นเจดยี ย์ อดทองค�ำหนัก ๓๐ กโิ ลกรมั ลวดลายงดงามเป็นภาพสามมิติและภาพนูนต่�ำเป็น ภายในประดิษฐานพระบรมสารีริกธาตุจาก ๕ เรอ่ื งราวพทุ ธประวตั ิ ทศชาตชิ าดก และพระเวสสนั ดร ประเทศ ไดแ้ ก่ ไทย อนิ เดยี ศรลี งั กา เนปาล และพมา่ ชาดก ภายในพระอโุ บสถไม้ประดษิ ฐาน “พระมงคล รวมทง้ั พระอรหนั ตธาตุ พระพทุ ธนมิ ติ เหลก็ ไหล และ ชยั สทิ ธโิ์ รจนฤทธปิ ระสทิ ธพิ ร” เปน็ พระประธานปาง พระพุทธรูปหนิ ทรายอีกเปน็ จ�ำนวนมาก ตรัสรหู้ รอื ปางสมาธสิ ีทองสกุ อรา่ ม โดมเพดานเหนือ การเดินทาง จากอ�ำเภอสหัสขันธ์ ใช้ทางหลวง องคพ์ ระตกแตง่ ดว้ ยประตมิ ากรรมไมแ้ กะสลกั นนู ตำ�่ หมายเลข ๒๒๗ เสน้ ทางไปจงั หวัดอดุ รธานี ก่อนถงึ เร่ืองพทุ ธประวัติ ทาสที อง โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพต�ำบลบ้านค�ำลือชา ซึ่ง ต้ังอยู่ริมถนนทางซ้ายมือ ให้เล้ียวซ้ายเข้าทางหลวง นอกจากน้ียังมี “วิหารสังฆนิมิต” ซ่ึงเป็นท่ีเก็บ หมายเลข ๒๔๑๙ ตรงไป ๑ กโิ ลเมตร ถงึ วดั พทุ ธนมิ ติ พระพทุ ธรปู และพระเครอ่ื งรนุ่ ตา่ ง ๆ ทห่ี ายาก สถาน พระพทุ ธไสยาสน์ แกะสลักบนแผน่ ผาอายนุ บั พนั ปี วัดพุทปธรนาิมสาติ ท(เภมคู ือา่ งวท)ี กาฬสินธ์ุ 19
สะพานเทพสุดา เป็นสะพานคอนกรีตเสริมเหล็ก การเดนิ ทาง จากอ�ำเภอสหัสขันธ์ ใช้ถนนสขุ าภบิ าล เพ่ือใช้สัญจรข้ามเข่ือนล�ำปาว เชื่อมระหว่างแหลม ๒ ตอ่ ดว้ ยทางหลวงชนบท กส. ๓๐๕๖ และเลยี้ วซา้ ย โนนวเิ ศษ ต�ำบลโนนบรุ ี อ�ำเภอสหัสขนั ธ์ กับ ต�ำบล เขา้ สทู่ างหลวงชนบท กส. ๔๐๓๖ ไปจนถงึ ส�ำนกั งาน หนองบัว อ�ำเภอหนองกุงศรี มี ๒ ช่องจราจร เขตห้ามล่าสัตว์ป่าล�ำปาว พ้ืนที่ในบริเวณนี้ถือเป็น ความยาว ๒,๐๔๐ เมตร เริ่มก่อสร้างเม่ือปี พ.ศ. ส่วนหน่ึงของแหลมโนนวเิ ศษ ๒๕๔๙ แล้วเสร็จในปี พ.ศ. ๒๕๕๓ สมเด็จพระเทพ รัตนราชสดุ า ฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงพระกรุณา อ�ำเภอค�ำมว่ ง โปรดเกล้าฯ พระราชทานช่ือสะพานแห่งน้ีเมื่อวันที่ หมู่บ้านทอผ้าไหมแพรวาบ้านโพน อยู่ต�ำบลโพน ๒๒ เมษายน พ.ศ. ๒๕๕๓ ช่ือว่า “สะพานเทพสดุ า” เป็นหมู่บ้านชาวผู้ไทยที่เป็นแหล่งทอผ้าไหมแพรวา ถือเป็นจุดชมทัศนียภาพท่ีสวยงามของเข่ือนล�ำปาว อันมีเอกลักษณ์และมีช่ือเสียง ซ่ึงเดิมการทอผ้าไหม โดยเฉพาะยามพระอาทิตยอ์ สั ดง แพรวาเป็นเพียงวิถีชีวิตของชาวผู้ไทยที่ทอใช้เป็นผ้า การเดนิ ทาง จากอ�ำเภอสหสั ขนั ธ์ ใชถ้ นนสุขาภิบาล สไบเท่าน้นั จนกระทั่งในวันท่ี ๒๙ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒ ตอ่ ดว้ ยทางหลวงชนบท กส. ๓๐๕๖ และเลยี้ วซา้ ย ๒๕๒๐ สมเดจ็ พระนางเจา้ สิรกิ ติ ์ิ พระบรมราชนิ ีนาถ เขา้ สทู่ างหลวงชนบท กส. ๔๐๓๖ ไปจนถงึ ส�ำนกั งาน (ในรัชกาลที่ ๙) เสดจ็ พระราชด�ำเนินเย่ียมพสกนกิ ร เขตห้ามล่าสัตว์ป่าล�ำปาว เลยทางเข้าส�ำนักงานไป ที่อ�ำเภอค�ำม่วง ทรงทอดพระเนตรเห็นผ้าไหมแพร ประมาณ ๑ กโิ ลเมตร ถงึ เชิงสะพานเทพสุดา วา ทรงสนพระทัยและทรงใหค้ �ำแนะน�ำ เพ่อื ส่งเสรมิ พัฒนาผ้าไหมแพรวาท่ีชาวบ้านทออยู่ให้สามารถใช้ แหลมโนนวิเศษ เปน็ ผืนดินที่ย่ืนเขา้ ไปในอ่างเก็บน้ำ� ตดั เสื้อได้ เป็นการอนรุ กั ษใ์ หผ้ า้ ไหมแพรวาได้รบั การ ของเขอ่ื นล�ำปาว เปน็ อกี หนง่ึ จดุ ชมพระอาทติ ยอ์ สั ดง สืบสานต่อยอด พร้อมกันนี้พระองค์ทรงรับผ้าไหม ทส่ี วยงาม เดิมในปี พ.ศ. ๒๕๑๐ ทีม่ กี ารอพยพชาว แพรวาไว้ในโครงการศิลปาชพี อกี ด้วย บา้ นจากต�ำบลโนนศลิ ามาอยตู่ �ำบลโนนบรุ ใี นปจั จบุ นั เนอ่ื งจากมกี ารก่อสรา้ งเขื่อนล�ำปาวนน้ั พื้นท่ีบรเิ วณ ลักษณะเด่นของผา้ ไหมแพรวาบา้ นโพน จะประกอบ แหลมโนนวิเศษ เป็นพื้นท่ีหน่ึงซ่ึงนิคมสร้างตนเอง ด้วยลวดลายต่าง ๆ ทรงเรขาคณิตเป็นจ�ำนวนมาก ล�ำปาวได้จัดสรรไวเ้ ปน็ พ้นื ทีใ่ ห้ประชาชนทอี่ พยพมา ในผืนเดียวกัน ใช้เส้นไหมหลากสีสอดสลับกันใน ได้อยู่อาศัย เพราะเป็นเนินดินสูงท่ีน�้ำท่วมไม่ถึง จึง ลวดลาย โดยทั่วไปประกอบด้วยลายหลัก ลายคั่น เปน็ พนื้ ทพ่ี เิ ศษทเี่ หมาะสมกบั การอยอู่ าศยั ดว้ ยท�ำเล และลายช่อปลายเชิงสลับกันไป หากเป็นสไบ ที่ต้ังและทัศนียภาพที่สวยงาม จนเป็นที่มาของชื่อ หรือแพรจะมีเชิงแพรเพ่ือเพ่ิมความสวยงามย่ิงขึ้น “แหลมโนนวิเศษ” ซ่ึงค�ำว่า “โนน” เป็นภาษาถ่ิน เอกลักษณ์ดั้งเดิมของผ้าไหมแพรวาจะมีสีโทนแดง แปลวา่ เนิน และค�ำว่า “วเิ ศษ” กร่อนเสียงมาจาก เป็นพ้ืน แต่ปัจจุบันมีการพัฒนาจนมีหลากหลาย ค�ำว่า “พิเศษ” ซ่ึงหมายถึงพ้ืนท่ีพิเศษ และยังเป็น สีสนั และลวดลาย ค�ำท่ีมคี วามหมายดี ชาวบ้านจงึ เรียกบริเวณแหง่ นี้ว่า ผู้สนใจสามารถชมการจัดแสดงและเลือกซื้อผ้าไหม “แหลมโนนวิเศษ” มาจนถงึ ปจั จบุ นั แพรวาได้ที่ ศูนย์วัฒนธรรมผู้ไทยผ้าไหมแพรวา 20 กาฬสินธุ์
ทอผา้ ไหมแพรวาบ้านโพน กาฬสนิ ธุ์ 21
วนอทุ ยานภแู ฝก (แหลง่ รอยเทา้ ไดโนเสาร์) บ้านโพน ตัง้ อยภู่ ายในหม่บู ้านโพน โทร. ๐ ๔๓๘๕ ศิลปาชีพ ในสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรม ๖๒๐๔, ๐๘ ๔๗๙๐ ๘๔๒๔ นอกจากน้บี ้านโพนยงั ราชินีนาถ อยู่ริมถนนทางขวามือ ระยะทางจาก เป็นหมู่บ้านโฮมสเตย์ที่เปิดรับนักท่องเที่ยวที่สนใจ อ�ำเภอค�ำม่วง ประมาณ ๖ กิโลเมตร มาพักอาศัยเพื่อศึกษาวัฒนธรรมและวิถีชีวิตชาว ผูไ้ ทยอกี ดว้ ย พระบรมธาตเุ จดยี ฐ์ ติ สลี มหาเถรานสุ รณ์ อยภู่ ายใน การเดินทาง จากที่ว่าการอ�ำเภอค�ำม่วง (ทางหลวง วัดรังสีปาลิวัน บ้านโพน ต�ำบลโพน สร้างขึ้นเม่ือ หมายเลข ๒๒๕๓) ผา่ นโรงเรียนค�ำม่วง ตรงไปจนถึง ปี พ.ศ. ๒๕๔๘ สบื เนือ่ งจาก “พระอรยิ เวท”ี หรอื โรงเรยี นชมุ ชนโพนพทิ ยาคม จะพบทท่ี �ำการโครงการ “หลวงปเู่ ขยี น ฐติ สีโล” ซ่ึงได้ละสังขารมรณภาพไป สง่ เสรมิ การทอผา้ ไหมแพรวาบา้ นโพน มลู นธิ สิ ง่ เสรมิ แลว้ ตั้งแต่ปี พ.ศ. ๒๕๔๖ แตด่ ว้ ยทา่ นเปน็ พระเถรา 22 กาฬสนิ ธ์ุ
จารยผ์ มู้ วี ตั รปฏบิ ตั อิ นั เรยี บงา่ ยและมน่ั คงในหลกั พระ เสวยอยู่ริมถนนทางซ้ายมือ ระยะทางจากอ�ำเภอ ธรรมวนิ ยั คณะศษิ ยานศุ ษิ ยแ์ ละเหลา่ พทุ ธศาสนกิ ชน สมเดจ็ ประมาณ ๑๘ กิโลเมตร จึงได้สร้างพระบรมธาตุเจดีย์นี้ข้ึนมา และได้ท�ำพิธี บรรจพุ ระบรมสารรี กิ ธาตซุ ง่ึ ประทานโดยสมเดจ็ พระ อ�ำเภอนาคู ญานสังวร สมเด็จพระสังฆราช (เจริญ สุวัฑฒโน) วนอทุ ยานภแู ฝก (แหลง่ รอยเทา้ ไดโนเสาร)์ อยหู่ มู่ เมอื่ วันที่ ๔ กมุ ภาพันธ์ พ.ศ. ๒๕๕๐ โดยมีประธาน ที่ ๖ บา้ นนำ�้ ค�ำ ต�ำบลภแู ลน่ ชา้ ง ลกั ษณะภมู ปิ ระเทศ ในพิธี คือ พระธรรมวิสุทธิมงคล (หลวงตามหาบัว เปน็ ภเู ขาสลบั กบั เนนิ เขาไมส่ งู นกั สภาพปา่ เปน็ ปา่ เตง็ ญาณสัมปันโน) ซึ่งเป็นเพ่ือนสหธรรมิกกับหลวงปู่ รงั มพี นั ธุ์ไม้ชนดิ ตา่ ง ๆ เช่น ไม้มะคา่ โมง ไมเ้ ต็ง ไมร้ ัง เขียน นอกจากนี้ยังมีพระอรหันตธาตุ อัฐิธาตุของ ไมป้ ระดู่ ฯลฯ มสี ตั วป์ า่ ทพี่ บเหน็ ไดง้ า่ ย เชน่ กระรอก บูรพาจารย์สายวิปัสสนากรรมฐาน และอัฐิธาตุของ กระแต อเี หน็ กระตา่ ยปา่ เปน็ ต้น หลวงปเู่ ขียนบรรจอุ ยู่ในพระบรมธาตเุ จดียน์ ด้ี ว้ ย การเดินทาง จากหน้าท่ีว่าการอ�ำเภอค�ำม่วง เมื่อเดือนพฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๓๙ มีนักท่องเท่ียว (ทางหลวงหมายเลข ๒๒๕๓) ผ่านโรงเรียนค�ำม่วง และครอบครัวเดินทางมาเที่ยวและพักรับประทาน ตรงไปจนถึงเขตบ้านโพน ให้เลี้ยวซ้ายเข้าซอยโรง อาหารท่ีวนอทุ ยานภแู ฝก ได้พบรอยประหลาดกลาง พยาบาลส่งเสริมสุขภาพต�ำบลบ้านโพน จนสุดซอย ลานหนิ ล�ำห้วยเหงา้ ดู่ เชงิ เขาภแู ฝก บริเวณเทอื กเขา จะพบสามแยก ให้เลยี้ วซา้ ยและตรงไปจะพบวดั รังสี ภูพาน หลังจากน้ันได้แจง้ ให้เจ้าหน้าท่นี กั ธรณีวิทยา ปาลิวันอยู่สุดทางถนน ระยะทางจากอ�ำเภอค�ำม่วง พร้อมด้วยส่วนราชการเดินทางเข้าไปส�ำรวจพบว่า ประมาณ ๗ กิโลเมตร เปน็ รอยเทา้ ไดโนเสาร์ ประเภทเทอร์โรพอด ๗ รอย จัดอยู่ในกลุ่มคาร์โนซอร์ชนิดกินเน้ือ อายุประมาณ ๑๔๐ ล้านปี ปัจจุบันสามารถเห็นชัดเจนเพียง ๔ อำ� เภอสมเดจ็ รอย โดยรอยเท้าไดโนเสาร์นั้นถูกค้นพบบนพลาญ ผาเสวย อยู่บนเทือกเขาภูพาน บ้านแก้งกะอาม หินที่เป็นทางน้�ำ ฝังอยู่ในผิวหน้าของช้ันหินทราย ต�ำบลผาเสวย เดมิ ชาวบ้านเรียกว่า “ผารงั แรง้ ” ในปี ของหมวดหนิ พระวหิ าร ซงึ่ ตามล�ำดบั ชนั้ หนิ ตามหลกั พ.ศ. ๒๔๙๗ พระบาทสมเดจ็ พระปรมนิ ทรมหาภมู พิ ล ธรณีวิทยา หินช้ันน้ีจะวางตัวอยู่ใต้ช้ันหินของหมวด อดุลยเดชและสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรม หินเสาขัว ซึ่งเป็นช้ันหินท่ีพบกระดูกไดโนเสาร์มาก ราชินีนาถ ในรชั กาลท่ี ๙ เสดจ็ พระราชด�ำเนินมาถงึ ท่สี ุดของประเทศไทย บริเวณน้ีและเสวยพระกระยาหารกลางวัน จึงเรียก จากการพบรอยเท้าไดโนเสาร์ท�ำให้ทราบว่าชั้น ที่ประทับนั้นว่า “ผาเสวย” ลักษณะต้ังอยู่ริมหนา้ ผา หินทรายบริเวณน้ีในอดีต มีสภาพเป็นหาดทรายริม สูงชัน เบ้ืองล่างเป็นเหวลึก ชาวบ้านเรียกว่า “เหว น้ำ� เป็นทที่ ่ีไดโนเสาร์เดนิ ผา่ นหรอื มาหากิน รอยเท้า ห�ำหด” บนหน้าผาเสวยสามารถชมทัศนียภาพท่ี ที่เกิดข้ึนไม่ได้ถูกคลื่นซัดให้ลบเลือน สันนิษฐานว่า สวยงามไดโ้ ดยรอบ อาจเพราะโผล่พ้นน�้ำและแสงแดดเผาจนคงรูปร่าง การเดนิ ทาง จากอ�ำเภอสมเดจ็ ใชท้ างหลวงหมายเลข อยู่ จากนน้ั กระแสนำ�้ ไดพ้ ดั พาตะกอนมาปดิ ทบั ลงไป ๒๑๓ เส้นทางไปจังหวดั สกลนคร จนถงึ ระหว่างหลัก กิโลเมตรท่ี ๑๐๑-๑๐๒ จะพบป้ายบอกทางขึ้นผา เป็นช้นั ตะกอนใหม่ ต่อมาธรรมชาตไิ ดท้ �ำลายช้นั หนิ กาฬสินธ์ุ 23
สว่ นทีป่ ดิ ทบั รอยเทา้ ออกไป จงึ เผยใหเ้ ห็นรอยเทา้ ที่ การเดินทาง จากอ�ำเภอนาคู ใช้เส้นทางเดียวกับ ไดโนเสาร์ไดท้ ิง้ เอาไว้ ไปน�้ำตกผานางคอย โดยวัดผาเจริญธรรมตั้งอยู่ การเดินทาง จากอ�ำเภอนาคู ใชท้ างหลวงหมายเลข บนยอดเขา และบริเวณเชิงเขาด้านล่างคือน�้ำตก ๒๑๐๑ ประมาณ ๑๐ กิโลเมตร จะพบทางเข้า ผานางคอย วนอุทยานภูแฝกอยู่ริมถนนทางขวามือให้เล้ียวขวา เขา้ ไปประมาณ ๔ กโิ ลเมตร ถึงวนอยุ านฯ อ�ำเภอเขาวง วัดวังค�ำ อยู่บ้านนาวี ต�ำบลสงเปลือย เร่ิมก่อสร้าง น�้ำตกผานางคอย อยู่ต�ำบลบ่อแก้ว มีต้นก�ำเนิดมา เมื่อปี พ.ศ. ๒๕๓๙ โดยชาวบ้านนาวีและหมู่บ้าน จากเทอื กเขาภพู าน เป็นน้�ำตกขนาดใหญ่บนภูเขา มี ใกล้เคียง ประกาศต้ังเป็นวัดเมื่อวันท่ี ๗ กรกฎาคม ๓ ชัน้ ชน้ั ที่ ๑ (ช้นั ลา่ งสุด) อยใู่ กล้ลานจอดรถตดิ กับ พ.ศ. ๒๕๔๓ ต่อมาพระบาทสมเด็จพระปรมินทร ล�ำห้วยมีแอ่งน้�ำท่ีสามารถลงเล่นน�้ำได้ เมื่อเดินขึ้น มหาภูมิพลอดุลเดช มีพระบรมราชโองการ เขาไปประมาณ ๑๕๐ เมตร จะถึง ช้นั ท่ี ๒ เป็นชัน้ โปรดเกล้า ฯ พระราชทานเขตวิสุงคามสีมาแก ่ ท่ีสวยงามกว่าช้ันอื่น ๆ โดยเฉพาะจุดที่มีน�้ำไหลลง วดั วังค�ำ เม่อื วนั ที่ ๗ มนี าคม พ.ศ. ๒๕๔๕ มาจากผาสูง และ ชน้ั ท่ี ๓ อยู่ค่อนขา้ งไกลจากช้นั ที่ ๒ มาก การเดินขึ้นคอ่ นข้างล�ำบาก นอกจากนั้นบน สถาปัตยกรรมที่โดดเด่นของวัดวังค�ำ ได้แก่ “สิมไท ยอดผายงั เป็นที่ตั้งของ “วัดผาเจริญธรรม” อกี ด้วย เมืองวัง” คือ พระอุโบสถรูปทรงศิลปะล้านช้างท่ีมี ชว่ งเวลาทเี่ หมาะสมส�ำหรบั การเทยี่ วชมนำ้� ตกผานาง ความอ่อนชอ้ ยงดงาม โดยพระอุโบสถมีหลงั คามุข ๓ คอย คอื ชว่ งฤดฝู น ชน้ั มฉี ตั รตรงกลาง ๙ ยอด หลงั คาโคง้ ยาวลงมา ผนงั การเดินทาง จากอ�ำเภอนาคู ใช้ทางหลวงชนบท กส. ดา้ นหลงั พระอโุ บสถมรี ปู ตน้ โพธล์ิ วดลายประดบั ดว้ ย ๔๐๐๑ ผ่านบ้านชาด แล้วเล้ียวซ้ายเข้าสู่ทางหลวง กระจกสมี คี วามงดงามมาก ลกั ษณะคลา้ ยกบั วดั เชยี ง ชนบท กส. ๔๐๐๒ ผ่านวัดบ้านนางาม จะพบทาง ทอง เมืองหลวงพระบาง สาธารณรัฐประชาธิปไตย แยกใหเ้ ลยี้ วซา้ ยเขา้ สทู่ างหลวงชนบท กส. ๕๐๕๓ ไป ประชาชนลาว ต่อมาในวันท่ี ๑๔ มิถุนายน พ.ศ. ประมาณ ๖ กิโลเมตร ถงึ น�ำ้ ตกผานางคอย ๒๕๔๗ สมเด็จพระนางเจ้าสิริกติ ิ์ พระบรมราชินีนาถ (ในรชั กาลท่ี ๙) พระราชทานพระราชานุญาตให้เชญิ ตราสัญลักษณ์งานเฉลิมพระเกียรติ เนื่องในโอกาส วัดผาเจริญธรรม อยู่ท่ีบ้านทุ่งนางาม ต�ำบลบ่อ พระราชพธิ มี หามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๖ รอบ แก้ว เดมิ คอื ส�ำนักสงฆผ์ านางคอย กอ่ ตั้งเม่อื ปี พ.ศ. (๑๒ สงิ หาคม พ.ศ. ๒๕๔๗) ประดษิ ฐานท่ีหน้าบัน ๒๕๓๖ เป็นวัดที่มีบรรยากาศสงบร่มรื่น มีบันได สิมไทเมอื งวัง พญานาคเดนิ ขน้ึ ไปวดั จ�ำนวน ๑๙๙ ขน้ั และสามารถ นอกจากนย้ี งั มเี จดยี ส์ ีทององค์ใหญ่กลางวัด รปู แบบ ขับรถยนตข์ ึน้ ไปได้ บรเิ วณวัดเป็นทปี่ ระดษิ ฐานพระ เดียวกับเจดีย์พระธาตุหลวงเวียงจันทน์ สาธารณรัฐ สิวลี และมีจุดชมทิวทัศน์ทางธรรมชาติที่สวยงาม ประชาธิปไตยประชาชนลาว ส่วนศาลาการเปรียญ ในช่วงฤดูฝนจะได้ยินเสียงน�้ำตกผานางคอยซึ่งอยู่ ด้านในเป็นที่ประดิษฐาน “หลวงปู่วังค�ำ” พระ ไม่ไกล มีความสงบร่มเย็นในบรรยากาศของธรรมะ ประธานศิลปะล้านช้าง และยังมีธรรมมาสน์ไม้ฝีมือ และธรรมชาติ 24 กาฬสนิ ธ์ุ
ช่างอันวิจิตรงดงามให้ได้ชม วัดวังค�ำนับเป็นวัดที่ น�้ำตก ช่วงเวลาที่เหมาะส�ำหรับท่องเท่ยี วคอื ฤดฝู น มีสถาปัตยกรรมศิลปะแบบล้านช้างให้ได้ชมอย่าง การเดนิ ทาง จากอ�ำเภอเขาวง ใชท้ างหลวงหมายเลข หลากหลาย ๒๒๙๑ ถึงสามแยกกุดปลาเค้าให้เล้ียวขวาเข้า การเดนิ ทาง จากอ�ำเภอเขาวง ใชท้ างหลวงหมายเลข ทางหลวงหมายเลข ๒๒๘๗ ผา่ นบ้านโพนนาดี จนถงึ ๒๒๙๑ ต่อด้วยทางหลวงชนบท กส. ๔๐๓๐ และ บรเิ วณกโิ ลเมตรที่ ๗๖ จะพบทางเขา้ นำ้� ตกอยรู่ มิ ถนน ทางหลวงชนบท กส. ๕๐๗๔ ระยะทางจากอ�ำเภอ ทางขวามอื เขาวง ประมาณ ๑๔ กโิ ลเมตร อำ� เภอกฉุ ินารายณ์ นำ�้ ตกตาดทอง อยตู่ �ำบลกกตมู มตี น้ ก�ำเนดิ จากเทอื ก หมู่บ้านวัฒนธรรมผู้ไทยบ้านโคกโก่ง อยู่ต�ำบลกุด เขาภูพาน ในเขตอ�ำเภอดงหลวง จังหวัดมุกดาหาร หว้า เป็นกลุ่มชนผู้ไทยอีกหนึ่งกลุ่มท่ีเดินทางอพยพ เป็นน้�ำตกขนาดไม่ใหญ่นักแต่มีจุดเด่น คือ เต็มไป ย้ายถิ่นฐานมาเร่ือย ๆ จนมาต้ังหมู่บ้านโคกโก่งขึ้น ดว้ ยโขดหนิ สลบั ซบั ซอ้ นดสู วยงามแปลกตา มแี อง่ นำ้� ในราวปี พ.ศ. ๒๔๙๙ ปัจจุบันชาวผู้ไทยโคกโก่ง ใหล้ งเลน่ นำ้� ไดเ้ ปน็ ชว่ ง ๆ ทงั้ ดา้ นบนและดา้ นลา่ งของ ยังคงรักษาวัฒนธรรมดั้งเดิมของตนเองไว้อย่างเข้ม หมบู่ ้านวัฒนธรรมผู้ไทยบา้ นโคกโกง่ กาฬสินธุ์ 25
แข็งในการสืบทอดวัฒนธรรมของชาวผู้ไทยบ้าน ไคร้ แล้วเล้ยี วซา้ ยไปตามถนนลาดยาง ตรงไปอกี ๓ โคกโกง่ ยงั คงปรากฏใหเ้ หน็ ผา่ นพธิ กี รรมตามวถิ แี ละ กิโลเมตร ถึงบ้านโคกโกง่ ความเช่ือของหมู่บ้าน เช่น พิธีเหยา อันเป็นพิธีการ รักษาผู้ป่วยของชาวผู้ไทย เป็นการขอขมาผีท่ีท�ำให้ หมู่บ้านหัตถกรรมผู้ไทยบ้านหนองห้าง อยู่ต�ำบล เจ็บป่วย หรือ ประเพณีเล้ียงผีเซ้ือ ซึ่งหมอเหยาใน หนองห้าง ชาวผู้ไทยบ้านหนองห้างมีฝีมือโดดเด่น หมู่บ้านจะร่วมกันจัดข้ึนเพื่อขอบคุณดวงวิญญาณ ในด้านงานหัตถกรรม โดยเฉพาะการท�ำจักสานไม้ไผ่ ของบรรพบุรุษ มีการรวมญาติจัดงานรื่นเริง และ เปน็ ลายขดิ ฝมี อื ประณตี ทง้ั กระตบ๊ิ กระเตาะ กระเปา๋ มีอาหารเซ่นไหว้ นอกจากนี้ยังมี ประเพณีเล้ียง และภาชนะตา่ ง ๆ นอกจากนยี้ งั มีฝมี ือในการทอผ้า หอ มหศักดิ์ ท่ีชาวบ้านร่วมกันจัดเพื่อบูชาเจ้านาย ลายขิดย้อมสีธรรมชาติและผ้าลายเกล็ดเต่า มีการ ท่ีเคยปกครองเมืองไทยให้ช่วยปกป้องรักษาบ้าน จัดต้งั กลมุ่ งานหัตถกรรมต่าง ๆ ขึ้นในปี พ.ศ. ๒๕๓๒ เมืองให้อยู่เย็นเป็นสุข รวมทั้งการจัดงาน ประเพณี และด�ำเนนิ การตอ่ เนื่องมาจนถึงปจั จบุ นั น้�ำตกตาดสูง ซ่ึงมีการท�ำบุญเซ่นไหว้เจ้าปู่ และการ แสดงศิลปวัฒนธรรมผู้ไทย ประเพณีและพิธีกรรม นอกจากความโดดเด่นในเรื่องงานหัตถกรรมแล้ว เหล่านี้ เป็นภาพสะท้อนให้เห็นถึงวิถีชีวิตการยึดม่ัน บา้ นหนองหา้ งยงั มเี อกลกั ษณส์ �ำคญั อกี อยา่ งหนง่ึ คอื ในขนบธรรมเนียมประเพณีและวัฒนธรรมของชาว การเปน็ ตน้ ก�ำเนดิ ของการแสดงศลิ ปวฒั นธรรม “เซง้ิ ผูไ้ ทยบ้านโคกโก่งไดอ้ ย่างชัดเจน กระหยัง” (กระหยงั คือ ภาชนะสานคลา้ ยตะกรา้ ใส่ ของ) ซึ่งถือก�ำเนิดจากบ้านหนองห้างเป็นแห่งแรก ผสู้ นใจสามารถเทย่ี วชมวถิ ชี วี ติ ของชาวผไู้ ทยและการ และถกู น�ำไปสรา้ งสรรคใ์ หมเ่ พอื่ ใชแ้ สดงในวงโปงลาง ผลติ สนิ คา้ หตั ถกรรมพน้ื บา้ น การทอผา้ จกั สานไมไ้ ผ่ จนกลายเปน็ ชดุ การแสดงทเ่ี ปน็ ทรี่ จู้ กั อยา่ งแพรห่ ลาย ชมแหล่งท่องเท่ียวทางธรรมชาติภายในวนอุทยาน การแสดงเซ้ิงกระหยังเป็นการแสดงท่ีมีจังหวะเร้าใจ ภูผาวัว ซ่ึงอยู่ติดเขตหมู่บ้านด้านทิศเหนือ มีเส้น สนุกสนาน สะท้อนถึงรูปแบบของการท�ำมาหากิน ทางเดินป่าศึกษาธรรมชาติ ชมน�้ำตกตาดสูง น�้ำตก โดยใช้กระหยังเป็นอุปกรณ์หลัก นอกจากการแสดง ตาดยาว ผานางคอย ผานางแอ่น และดานโหลง เซิ้งกระหยังแล้วบ้านหนองห้างยังมีศิลปะการแสดง ซึ่งเป็นลานหินกว้างที่มีต้นกระบองเพชรหินข้ึน ท่ีโดดเด่นอีกคือ “ฟ้อนผู้ไทย” อันมีเอกลักษณ์การ ประดับสวยงามและแปลกตา หรือพักโฮมสเตย์ใน แต่งกายชุดแสดงที่แตกต่างจากถ่ินอื่น และ “ฟ้อน หมู่บ้านเพื่อสัมผัสวิถีชีวิตและวัฒนธรรมชาวผู้ไทย ละคอน” ซึ่งเป็นการฟ้อนร�ำเพ่ือใช้ต้อนรับแขกบ้าน บ้านโคกโก่งอย่างใกล้ชิด นอกจากนี้ บ้านโคกโก่ง แขกเมอื งเปน็ หลกั มีท่วงทา่ การฟอ้ นท่ีเปน็ แบบแผน ยังมีบริการรองรับคณะท่องเท่ียวเพื่อการศึกษาดู เฉพาะตนด้วยนาฏยลักษณ์ของการฟ้อนละคอน งานด้านภูมิปัญญาชุมชนอีกด้วย สอบถามข้อมูล ผู้ไทยบา้ นหนองหา้ ง โทร. ๐๘ ๑๙๖๔ ๓๗๗๒, ๐๘ ๓๓๐๐ ๗๓๙๗, ๐๘ ๗๒๓๒ ๖๐๕๖ ผู้สนใจสามารถเที่ยวชมข้ันตอนการท�ำงานฝีมือ การเดินทาง จากอ�ำเภอกุฉินารายณ์ ใช้ทางหลวง หตั ถกรรมและผลงานของกลมุ่ หตั ถกรรมจกั สานไมไ้ ผ่ หมายเลข ๒๐๔๒ ประมาณ ๑๒ กโิ ลเมตร ถงึ บา้ นนา ซึ่งมีท้ังกระติ๊บ กระเตาะ กระเป๋าสานไม้ไผ่ลายขิด และผลิตภัณฑ์อ่ืน ๆ รวมท้ังชมการทอผ้าของกลุ่ม 26 กาฬสนิ ธุ์
ใบเสมาหนิ ทราย จ�ำหลักภาพเร่ืองชาดกและพทุ ธประวัติ ภายในเมืองฟา้ แดดสงยาง ทอผ้าภายในหมู่บ้าน หรือเท่ียวชมแหล่งท่องเท่ียว อำ� เภอกมลาไสย ทางธรรมชาติในพื้นท่ี เชน่ ภผู าผง้ึ ถำ้� ฝา่ มอื แดง อา่ ง เมืองฟ้าแดดสงยาง อยู่บ้านเสมา ต�ำบลหนองแปน เก็บน้�ำเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าภูสีฐาน พร้อมศึกษา “เมืองฟ้าแดดสงยาง” หรือท่ีเรียกเพี้ยนเป็น “ฟ้า ธรรมชาตปิ า่ ชมุ ชนของหมู่บ้าน แดดสงู ยาง” บางแห่งเรยี ก “เมอื งเสมา” เนอ่ื งจาก การเดินทาง จากอ�ำเภอกุฉินารายณ์ ใช้ทางหลวง แผนผังของเมืองมีรูปร่างคล้ายใบเสมา เป็นเมือง หมายเลข ๒๐๔๒ ระยะทาง ๒ กิโลเมตร แลว้ เล้ยี ว โบราณที่มีคันดินล้อมรอบ ๒ ชั้น ความยาวของคัน ซ้ายเข้าถนนลาดยางไปอีก ๖ กิโลเมตร ถึงบ้าน ดนิ โดยรอบประมาณ ๕ กโิ ลเมตร คนู ำ้� จะอยตู่ รงกลาง หนองหา้ ง คนั ดินทง้ั สอง จากหลักฐานโบราณคดีท่ีคน้ พบท�ำให้ กาฬสินธ์ุ 27
พระธาตยุ าคู หรอื พระธาตใุ หญ่ ทราบวา่ มกี ารอยอู่ าศยั ภายในเมอื งมาตง้ั แตส่ มยั กอ่ น พระธาตุยาคู หรือ พระธาตุใหญ่ เป็นเจดีย์ท่ีใหญ่ ประวัติศาสตร์ และได้เจริญรุ่งเรืองมากข้ึนในสมัย ที่สุดในเมืองฟ้าแดดสงยาง ลักษณะเป็นเจดีย์ทรง ทวารวดรี าวพทุ ธศตวรรษที่ ๑๓-๑๕ ดงั หลกั ฐานทาง แปดเหล่ียมก่อด้วยอิฐ ปรากฏการก่อสร้าง ๓ สมัย พุทธศาสนาที่ปรากฏโดยท่ัวไปทั้งภายในและนอก ด้วยกัน คือ ส่วนฐานเป็นรูปส่ีเหลี่ยมย่อมุม มีบันได เมอื ง เชน่ ใบเสมาหนิ ทราย จ�ำหลกั ภาพเรือ่ งชาดก ทางข้ึน ๔ ทิศ มปี นู ปั้นประดบั สรา้ งในสมัยทวารวดี และพุทธประวัติจ�ำนวนมาก บางส่วนเก็บไว้ที่วัด ถัดข้ึนมาเป็นฐานรูปแปดเหลี่ยมซ่ึงสร้างซ้อนทับบน โพธช์ิ ยั เสมารามซง่ึ อยไู่ มไ่ กลจากบรเิ วณเมอื งฟา้ แดด ฐานเดิมเป็นรูปแบบเจดีย์ในสมัยอยุธยา ส่วนองค์ สงยาง บางแหง่ อยู่ในต�ำแหนง่ เดิมทีพ่ บและบางสว่ น ระฆังและส่วนยอดสรา้ งในสมัยรัตนโกสนิ ทร์ รอบ ๆ กน็ �ำไปเกบ็ รกั ษาและจดั แสดงทพ่ี พิ ธิ ภณั ฑสถานแหง่ องคพ์ ระธาตพุ บใบเสมาแกะสลกั ภาพนนู ตำ่� เรอ่ื งพทุ ธ ชาติขอนแก่น นอกจากนั้นยังมีศาสนสถานกระจาย ประวัติ ชาวบ้านเช่ือกันว่าในองค์พระธาตุบรรจุอัฐิ อยทู่ วั่ ไปภายในเมอื งและนอกเมอื ง เชน่ พระธาตยุ าคู ของพระเถระผใู้ หญท่ ชี่ าวเมอื งเคารพนบั ถอื สงั เกตได้ กลุ่มเจดีย์บริเวณศาสนสถานที่โนนวัดสูง โนน จากเมอื่ เมอื งเชยี งโสมชนะสงครามไดท้ �ำลายทกุ สง่ิ ทกุ ฟา้ หยาด และโนนฟ้าแดด กรมศิลปากรไดป้ ระกาศ อยา่ งในเมอื งฟา้ แดดสงยางแตไ่ มไ่ ดท้ �ำลายพระธาตยุ า ขนึ้ ทะเบยี นเมอื งฟา้ แดดสงยางเปน็ โบราณสถานเมอื่ คู จึงเปน็ โบราณสถานท่ียงั คงสภาพคอ่ นขา้ งสมบูรณ์ วันท่ี ๒๗ กนั ยายน พ.ศ. ๒๔๗๙ 28 กาฬสนิ ธ์ุ
ชาวบ้านจะจัดให้มีงานประเพณีสรงน้�ำพระธาตุยาคู อนื่ เลย ใบเสมาทพ่ี บในเมอื งฟา้ แดดสงยางมคี วามโดด เป็นประจ�ำทุกปีในเดือนพฤษภาคม เพื่อเป็นการขอ เดน่ คือ นยิ มแกะสลกั ภาพเลา่ เรื่องราวพุทธประวัติ ฝนและความร่มเยน็ ใหก้ ับหมู่บ้าน และชาดก มใี บเสมาจ�ำลองสลกั ภาพพทุ ธประวตั ติ อน การเดินทาง จากอ�ำเภอกมลาไสย ใช้ทางหลวง พระพุทธเจ้าเสด็จกลับจากกรุงกบิลพัสดุ์พร้อมด้วย หมายเลข ๒๓๖๗ ระยะทาง ๖ กโิ ลเมตร จนถึงบา้ น พระเจา้ สุทโธทนะ พระราหลุ และพระนางพิมพาได้ เสมา แล้วเลี้ยวขวาเข้าซอยฝั่งตรงข้ามกับวัดโพธิ์ชัย มาเข้าเฝ้าแสดงสักการะอย่างสูงสุดด้วยการสยาย เสมาราม เข้าไป ๔๐๐ เมตร ถึงเมอื งฟ้าแดดสงยาง พระเกศาเชด็ พระบาทองคพ์ ระสมั มาสมั พทุ ธเจา้ เรยี ก และพระธาตุยาคู เสมาหนิ ภาพ “พมิ พาพลิ าป” ซงึ่ ใบเสมาหลกั จรงิ เกบ็ รักษาไว้ทพ่ี ิพิธภณั ฑสถานแหง่ ชาตขิ อนแก่น วดั โพธิ์ชัยเสมาราม อยู่บ้านเสมา ต�ำบลหนองแปน การเดินทาง จากอ�ำเภอกมลาไสย ใช้ทางหลวง ตรงข้ามกับทางเข้าเมืองฟ้าแดดสงยาง เป็นวัดเก่า หมายเลข ๒๓๖๗ ระยะทาง ๖ กโิ ลเมตร ถงึ บา้ นเสมา ที่ชาวบ้านได้น�ำใบเสมาหินท่ีขุดพบมารวบรวมไว้ จะพบวัดโพธิช์ ัยเสมารามอยูร่ ิมถนนทางซ้ายมือ ตรง จ�ำนวนมาก มีใบเสมาหินขนาดใหญ่ท่ีอาจถือเป็น ข้ามกับทางเข้าเมอื งฟ้าแดดสงยางและพระธาตยุ าคู เอกลักษณ์ของอีสานเนื่องจากแทบจะไม่พบในภาค ใบเสมา วดั โพธช์ิ ยั เสมาราม กาฬสนิ ธ์ุ 29
เขอ่ื นล�ำปาว อำ� เภอยางตลาด หมายเลข ๑๒ เส้นทางไปจังหวัดมหาสารคาม เขื่อนล�ำปาว อยู่ต�ำบลล�ำปาว อาณาเขตของเขื่อน จนถึงระหว่างกิโลเมตรที่ ๓๓-๓๔ ให้เลี้ยวขวาเข้า ครอบคลุมพ้ืนท่ีต�ำบลล�ำปาว อ�ำเภอเมืองกาฬสินธุ์ สู่ทางหลวงหมายเลข ๒๔๑๖ ไปอีกประมาณ ๒๖ ต�ำบลหนองบัว อ�ำเภอหนองกุงศรี และต�ำบลเว่อ กโิ ลเมตร อ�ำเภอยางตลาด เขื่อนล�ำปาวเป็นเข่ือนดินสูงจาก ทอ้ งน�้ำ ๓๓ เมตร สนั เขื่อนยาว ๗.๘ เมตร กว้าง ๘ ศูนย์ศึกษาธรรมชาติและสัตว์ป่าล�ำปาว (สวน เมตร เรม่ิ กอ่ สรา้ งเมอ่ื ปี พ.ศ. ๒๕๐๖ สรา้ งเสรจ็ เมอื่ ปี สะออน) อยใู่ กล้กับอา่ งเกบ็ น�้ำเข่ือนล�ำปาว มเี นอื้ ที่ พ.ศ. ๒๕๑๑ เพอื่ ปดิ กน้ั ล�ำนำ้� ปาวและหว้ ยยางทบ่ี า้ น ๑,๕๐๕ ไร่ มีสภาพเป็นป่าเต็งรังหรือป่าแดงที่ค่อน หนองสองห้อง ต�ำบลล�ำปาว อ�ำเภอเมืองกาฬสินธุ์ ข้างสมบูรณ์ มีสัตว์ป่าที่เป็นเอกลักษณ์ของสวนสะ ท�ำให้เกิดอ่างเก็บน้�ำแฝดทางด้านเหนือเขื่อนมีการ ออน คือ วัวแดง ซึ่งเป็นสัตว์หายากที่มีอยู่มากกว่า ขดุ ทางเชอ่ื มระหวา่ งอา่ งเกบ็ นำ�้ ทง้ั สองท�ำใหส้ ามารถ ๑๐๐ ตัว ลักษณะเด่นของวัวแดง คือ มีวงก้นขาว เกบ็ นำ้� ได้ ๑,๔๓๐ ลา้ นลกู บาศกเ์ มตร จงึ ชว่ ยบรรเทา คล้ายรูปใบโพธิ์ ขาทั้งสี่มีสีขาวคล้ายสวมถุงเท้า มี อุทกภัยและใช้ประโยชน์ทางการเกษตรเป็นแหล่ง ขนสีขาวรอบขอบตาและจมูก นอกจากนั้นยังมีสัตว์ เพาะพันธุ์ปลา และมีหาดดอกเกดเป็นสถานท่ีพัก ป่าที่พบตามธรรมชาติชนิดอื่น ๆ เช่น กระต่ายป่า ผอ่ นของประชาชน กระรอก ไก่ปา่ สนุ ขั จงิ้ จอก และนกชนิดต่าง ๆ มีเสน้ การเดินทาง จากอ�ำเภอยางตลาด ใช้ทางหลวง ทางศกึ ษาธรรมชาตใิ หน้ กั ทอ่ งเทยี่ วไดเ้ ดนิ ชม สวนสะ หมายเลข ๒๔๑๖ ระยะทาง ๓๓ กโิ ลเมตร ถงึ เข่ือน ออนเปดิ ใหเ้ ขา้ ชมทกุ วนั เวลา ๐๗.๐๐-๑๘.๐๐ น. ไม่ ล�ำปาว หากมาจากอ�ำเภอเมอื งกาฬสนิ ธ์ุ ใชท้ างหลวง เสียค่าเขา้ ชม 30 กาฬสินธ์ุ
การเดินทาง จากอ�ำเภอยางตลาด ใช้ทางหลวง ไม่ทัน จึงน�ำไปฝังท่ีอ่ืนแทน และยังเป็นความลับมา หมายเลข ๒๔๑๖ ระยะทาง ๓๓ กิโลเมตร ถึงเขอื่ น จนถึงทกุ วันนี้ ล�ำปาว และจากเขอ่ื นล�ำปาวใชถ้ นนเลยี บรมิ เขอื่ นไป วัดแห่งนี้ได้รับพระราชทานวิสุงคามสีมาเม่ือปี พ.ศ. ประมาณ ๔ กิโลเมตร ถึงศูนย์ศึกษาธรรมชาติและ ๒๔๐๒ ซงึ่ ลกั ษณะของสมิ เปน็ สมิ โปรง่ รปู สเี่ หลยี่ มผนื สตั ว์ป่าล�ำปาว ผ้า กวา้ ง ๕.๑๐ เมตร ยาว ๖.๑๐ เมตร หลงั คาทรง สมิ วดั กลางโคกคอ้ อยบู่ า้ นโคกคอ้ ต�ำบลยางตลาด จ่ัวชั้นเดียวมุงด้วยกระเบื้องดินขอ มีแป้นลมไม้แกะ วดั กลางโคกค้อสรา้ งขนึ้ เมือ่ ปี พ.ศ. ๒๓๓๕ สว่ นสมิ เปน็ ลายเส้นกนก จนถงึ ไมเ้ ชิงชายรบั ชานจ่วั แบบพืน้ (พระอุโบสถ) สรา้ งแลว้ เสร็จเมือ่ ปี พ.ศ. ๒๓๖๓ โดย บ้านอสี านท�ำใหด้ ูแปลกตาจากสมิ วัดอ่นื ๆ ผนงั ด้าน พระครูเกตุเป็นผู้น�ำชาวบ้านในการสร้าง มีเรื่องเล่า ข้างท�ำเป็นข้ันบันไดไล่ขึ้นไปสู่ผนังด้านหลังองค์พระ ว่าขณะสร้างสิมแห่งน้ี มีเศรษฐีนีแห่งเมืองกาฬสินธุ์ ประธานตามลกั ษณะของสมิ โปรง่ อสี าน สว่ นฐานชกุ ชี พร้อมผู้มีจิตศรัทธา ร่วมกันบริจาคข้าวของเพ่ือร่วม ท�ำเปน็ ฐานโบกควำ่� โบกหงายชนั กวา่ ปกติ ดวั ฐานและ สร้างสิม โดยได้พากันหามไหทอง ๒ ไห มาร่วม ผนังเป็นแบบก่ออิฐฉาบปูน เสาไม้เนื้อแข็ง นับเป็น สร้างและต้องการน�ำไหทองมาฝังในหลักสิม แต่มา งานสถาปตั ยกรรมพืน้ บ้านบรสิ ทุ ธิ์ เปน็ สมิ โปรง่ แบบ เกา่ แกท่ ี่สดุ ในภาคอสี าน การเดนิ ทาง จากสแ่ี ยกอ�ำเภอยางตลาด ใชท้ างหลวง หมายเลข ๑๒ เสน้ ทางไปจังหวดั กาฬสินธุ์ แล้วเลยี้ ว ซ้ายเขา้ ไปตามทางหลวงชนบท กส. ๔๐๓๑ (สังเกต จะมีเสาชุมสายโทรศัพท์สูง ๆ อยู่ริมถนนทางซ้าย มอื ) ระยะทาง ๒๐๐ เมตร จะพบวัดกลางโคกค้ออยู่ ซา้ ยมอื ระยะทางจากสี่แยกยางตลาด ๑.๘ กิโลเมตร ถ�ำ้ พระ วนอทุ ยานภพู ระ อ�ำเภอท่าคนั โท วนอทุ ยานภูพระ อย่ตู �ำบลนาตาล เดิมเป็นปา่ ภพู ระ อยใู่ นเขตปา่ สงวนแหง่ ชาตดิ งมลู ลกั ษณะภมู ปิ ระเทศ เปน็ ภเู ขาตง้ั ตระหงา่ นอยใู่ กลช้ มุ ชน ปา่ ภพู ระมพี รรณ ไม้ข้ึนหนาแน่น มีสัตว์ป่า ล�ำธาร และทิวทัศน์ที่ สวยงาม พนื้ ทห่ี ลงั เขาเปน็ ทร่ี าบประดษิ ฐานพระพทุ ธ รูปหนิ เกา่ แก่ สถานทท่ี ่องเทย่ี วในเขตวนอุทยานฯ ไดแ้ ก่ ผาสวย เป็นลานหินผากว้าง มีความลึกของหน้าผา ๑๕๐-๒๐๐ เมตร เป็นจดุ ชมววิ ทวิ ทัศนท์ ี่สวยงาม ถำ�้ เสยี มสบั เปน็ ถ�ำ้ ของหินผาท่ีมลี กั ษณะคลา้ ยเสยี ม ทข่ี ดุ ลงหนิ ซึง่ เม่อื อยู่หน้าปากถ้ำ� จะเห็นหินผาท่ีสูง กาฬสินธ์ุ 31
ผาเสวย อ.สมเด็จ ถ้�ำพระรอด เป็นถ้�ำที่เกิดจากการแยกตัวของหินผา เทศกาลงานประเพณี ภายในถ�้ำมีทางเดินกว้าง ๒ เมตร ระยะทาง ๓๐ งานมหกรรมโปงลาง แพรวา และกาชาด จงั หวัด เมตร ในสมัยก่อนจะมีพระสงฆ์มาจ�ำพรรษาและ กาฬสินธุ์ จัดข้ึน ณ สนามหน้าศาลากลางจังหวัด ปฏิบัตธิ รรมเปน็ ประจ�ำ กาฬสินธุ์ (ชว่ งเวลาในการจัดแต่ละปไี มแ่ น่นอน ควร ผาหินแยก เป็นหน้าผาท่ีแยกตัวเป็นทางยาว ๒๐ สอบถามหน่วยงานในพ้ืนที่) ภายในงานมีกิจกรรม เมตร ลกึ ๖ เมตร ซง่ึ ผาทแ่ี ยกตวั ออกมาจะมลี กั ษณะ ท่ีน่าสนใจ อาทิ การประกวดวงดนตรีโปงลาง การ เอนเอยี งเป็นจดุ ท่ีสามารถชมทิวทัศน์ได้ จัดแสดงผ้าไหมแพรวา การแสดงศิลปวัฒนธรรม ถ�ำ้ พระ เป็นถำ�้ ท่มี คี วามลึก ๓๐ เมตร ปากถำ้� กวา้ ง พ้ืนเมืองกาฬสินธุ์ การออกร้านมัจฉากาชาด การ ๑๕ เมตร มพี ระพุทธรปู ประดษิ ฐานอยู่และชาวบ้าน สาธิตและจ�ำหน่ายสินค้าผลิตภัณฑ์ชุมชน สอบถาม ในทอ้ งถน่ิ ตา่ งใหค้ วามเคารพสกั การะเปน็ อยา่ งยงิ่ ใน ข้อมลู ได้ที่ ส�ำนกั งานปกครองจังหวดั กาฬสนิ ธ์ุ โทร. ชว่ งเทศกาลสงกรานต์จะมงี านเดนิ ขึน้ ภพู ระเพื่อสรง ๐ ๔๓๘๑ ๑๒๑๓ การท่องเท่ียวแห่งประเทศไทย น้�ำพระเป็นประจ�ำทกุ ปี ส�ำนกั งานขอนแก่น โทร. ๐ ๔๓๒๒ ๗๗๑๔-๕ การเดนิ ทาง จากอ�ำเภอทา่ คนั โท รถยนต์ ใชท้ างหลวง หมายเลข ๒๒๖๘ ถงึ กโิ ลเมตรที่ ๑๖ จะพบทางเขา้ วน อทุ ยานฯ อยู่ริมถนนทางซ้ายมือ ก่อนถึงวดั ป่าสว่าง งานมหกรรมวิจิตรแพรวา ราชินีแห่งไหม จัดข้ึน ณ อาคารเฉลมิ พระเกียรติ ๘๐ พรรษา และบรเิ วณ ถำ้� เก้ิง ระยะทางจากอ�ำเภอท่าคนั โท ประมาณ ๑๐ สนามหน้าศาลากลางจังหวัดกาฬสินธุ์ (ช่วงเวลาใน กิโลเมตร รถโดยสารประจ�ำทาง มีรถสายอุดรธานี- การจัดแต่ละปีไม่แน่นอน ควรสอบถามหน่วยงาน กาฬสนิ ธ์ุ วงิ่ ผา่ นถนนหนา้ วนอทุ ยานฯ ใหล้ งรถทห่ี นา้ ในพน้ื ท)ี่ เพื่อเปน็ การเทิดพระเกยี รติสมเดจ็ พระนาง วัดป่าสวา่ งถ้�ำเกิง้ 32 กาฬสินธ์ุ
งานประเพณีบญุ บายศรสี ่ขู วญั ขา้ วคนู ลาน (ปราสาทรวงข้าว) งานมหกรรมวิจติ รแพรวา ราชนิ แี หง่ ไหม เจา้ สิริกิติ์ พระบรมราชนิ นี าถ (ในรชั กาลที่ ๙) ท่ไี ด้ ทรงโปรดเกล้าฯ ส่งเสริมและรับงานการทอผ้าไหม แพรวาของชาวผู้ไทยกาฬสินธุ์เข้าไว้ในโครงการศิลป าชีพ ในพระบรมราชินูปถัมภ์ จนท�ำให้เป็นท่ีรู้จัก แพร่หลายทั่วไป เพื่อเป็นการสร้างอาชีพและรายได้ ใหก้ บั ชาวผไู้ ทย ภายในงานมกี จิ กรรมทน่ี า่ สนใจ อาทิ การประกวดผ้าไหมแพรวา การแสดงแบบชดุ แพรวา นิทรรศการผ้าไหมแพรวา การแสดงศิลปวัฒนธรรม พื้นเมืองกาฬสินธุ์ การออกร้านจ�ำหน่ายผ้าไหมแพร วาและอาหารท้องถ่ิน ฯลฯ สอบถามข้อมูลได้ที่ ส�ำนกั งานปกครองจงั หวดั กาฬสินธ์ุ โทร. ๐ ๔๓๘๑ ๑๒๑๓ การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย ส�ำนักงาน ขอนแกน่ โทร. ๐ ๔๓๒๒ ๗๗๑๔-๕ งานประเพณีบุญบายศรีสู่ขวัญข้าวคูนลาน (ปราสาทรวงข้าว) จัดขึ้นในช่วงเดือนกุมภาพันธ์- มนี าคม ของทกุ ปี ณ วดั เศวตวนั วนาราม หมบู่ า้ นตอ้ น ต�ำบลเหนอื อ�ำเภอเมอื งกาฬสนิ ธ์ุ ค�ำวา่ “คณู ” หมาย ถงึ เพม่ิ หรอื ท�ำใหม้ ากขนึ้ สว่ นค�ำวา่ “ลาน” หมายถงึ กาฬสินธุ์ 33
ผา้ แพรวา สถานท่ีส�ำหรับนวดข้าว ซึ่งการน�ำข้าวท่ีนวดแล้วก เครอื่ งบชู าพระแม่โพสพ แหป่ ราสาทรวงข้าวจ�ำลอง องขึ้นให้สูง เรียกว่า “คูณลาน” งานประเพณีบุญ พิธีท�ำบุญตักบาตรและถวายปราสาทรวงข้าว รวม บายศรสี ขู่ วญั ขา้ วคนู ลานจะจดั ขนึ้ ในชว่ งหลงั ฤดเู กบ็ ทงั้ การแขง่ ขนั เรอื ยาวชงิ ถว้ ยพระราชทานสมเดจ็ พระ เก่ียวตามวิถีฮีตสิบสองของชาวอีสาน ประเพณีน้ีมี เทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี สอบถาม เอกลกั ษณเ์ ฉพาะของทอ้ งถน่ิ ซงึ่ โดดเดน่ แตกตา่ งจาก ข้อมูลได้ที่ เทศบาลต�ำบลเหนือ โทร. ๐ ๔๓๘๔ ประเพณีบุญคูนลานทั่วไป โดยเฉพาะการรวบรวม ๐๘๑๒ การท่องเท่ียวแห่งประเทศไทย ส�ำนักงาน มัดรวงข้าวจากศรัทธาของชาวบ้านมาจัดสร้างเป็น ขอนแก่น โทร. ๐ ๔๓๒๒ ๗๗๑๔-๕ ปราสาทรวงขา้ วขนาดใหญ่ โดยอาศยั แรงงานศรทั ธา จากชาวชมุ ชมรว่ มกนั ขน้ึ โครงปราสาทและน�ำมดั รวง สินค้าพืน้ เมือง ข้าวมาประดับตกแต่งจนส�ำเร็จเป็นปราสาทรวงข้าว ผา้ แพรวา “แพรวา” หรอื “ผา้ ไหมแพรวา” เป็นผ้า อนั ประณตี งดงามเพอื่ ใชใ้ นการประกอบพธิ กี รรมบญุ ทอมอื อนั เปน็ เอกลกั ษณข์ องชาวผไู้ ทย ซงึ่ เปน็ กลมุ่ ชน คนู ลาน จงึ นบั เป็นศิลปะแห่งศรัทธาในพระแม่โพสพ ท่ีมีถ่ินก�ำเนิดในบริเวณแคว้นสิบสองจุไทย (ดินแดน ที่เปี่ยมคุณค่าและหาชมได้ยาก นอกจากนี้ ภายใน สว่ นเหนอื ของลาวและเวยี ดนามซง่ึ ตดิ กบั ภาคใตข้ อง งานยงั มกี ิจกรรมอีกหลากหลาย ทั้งการรวบรวมขา้ ว จนี ) ตอ่ มาไดอ้ พยพลงมาตงั้ หลกั แหลง่ แถบเทอื กเขาภู เปลอื กมารว่ มท�ำพธิ บี ญุ คนู ลาน ขบวนแหพ่ านบายศรี พานทางภาคอสี านของไทย ซง่ึ สว่ นใหญอ่ ยใู่ นจงั หวดั 34 กาฬสินธุ์
กาฬสินธุ์ นครพนม มุกดาหาร และสกลนคร โดยยงั ต้องการของตลาด การพัฒนาการทอผ้าแพรวาจึง คงรกั ษาวัฒนธรรมประเพณี ความเชอื่ การแต่งกาย เกดิ ขนึ้ เพราะพระบารมขี องสมเดจ็ พระนางเจา้ สริ กิ ติ ์ิ และการทอผ้าไหมท่ีมีภูมิปัญญาในการทอด้วยการ พระบรมราชนิ นี าถ ทไี่ ดท้ รงทอดพระเนตรเหน็ ความ เกบ็ ลายจากการเกบ็ ขดิ และการจก และมกี ารพฒั นา งามและคุณค่าแห่งศิลปะชิน้ นี้ในครั้งนัน้ มาอย่างต่อเนอื่ ง ผลิตภณั ฑเ์ นื้อสัตว์แปรรูป เช่น หมูทุบ เนื้อทบุ หมู ค�ำว่า “แพร” หมายถึง ผา้ และค�ำว่า “วา” หมายถงึ เค็ม เนอ้ื เค็ม หม่�ำ ไส้กรอกปลา กุนเชียง แหนม เปน็ ความยาวของผ้า ๑ วา “แพรวา” จึงมคี วามหมาย ผลติ ภณั ฑข์ องฝากขน้ึ ชอ่ื ของกาฬสนิ ธ์ุ มจี �ำหนา่ ยตาม รวมกันวา่ “ผ้าทอผนื ทม่ี คี วามยาว ๑ วา หรือ ๑ ช่วง ร้านขายของฝากท่ัวไปในจังหวัด แขน” ใช้ส�ำหรับคลุมไหล่หรือห่มสไบเฉียงที่เรียกว่า ผ้าเบี่ยงของชาวผู้ไทย ใช้ในโอกาสท่ีมีงานเทศกาล บุญประเพณีหรืองานส�ำคัญอ่ืน ๆ โดยมีวัฒนธรรม รา้ นจำ� หนา่ ยสินค้าท่รี ะลึก ที่หญิงสาวชาวผู้ไทยจะต้องยึดถือปฏิบัติ คือ ต้อง ตัดเย็บผ้าทอ ๓ อย่างให้ได้ คือ เส้ือด�ำ ต�ำแพร อ�ำเภอเมอื ง (หมายถงึ การทอผา้ แพรวา) และซ่ินไหม กลุ่มแม่บ้านแปรรูปเนื้อสัตว์บ้านนาจารย์ บ้าน ผ้าแพรวานิยมทอด้วยไหมท้ังผืนมีสีสันและลวดลาย นาจารย์ รมิ ทางหลวงหมายเลข ๑๒ (ฝง่ั ตรงขา้ มและ ทีห่ ลากหลาย นับเปน็ ผ้าไทยอกี ประเภทหนง่ึ ทไ่ี ด้รบั เยื้องกับเทศบาลต�ำบลนาจารย์) โทร. ๐๘ ๐๐๓๓ ความนิยมสูงในหมู่ผู้นิยมผ้าไทยท้ังที่อยู่ในประเทศ ๒๖๒๒, ๐๘ ๗๒๑๕ ๘๔๕๙ (หมูทุบ หมเู ค็ม หนัง และต่างประเทศจนไดร้ บั การขนานนามวา่ “แพรวา หมกู รอบ ปลาร้าบองสมุนไพร น�ำ้ ปลาร้าต้มสุก น้�ำ ราชินีแหง่ ไหม” โดยเฉพาะทีบ่ า้ นโพน อ�ำเภอค�ำม่วง พรกิ เผา) ซึ่งเป็นแหล่งที่มีการทอผ้าไหมแพรวาท่ีงดงามและ คุณตุ่มไส้กรอกกาฬสินธุ์ ๕๕/๕ ถนนอนรรฆนาค มีชอ่ื เสยี งของไทย ต�ำบลกาฬสนิ ธุ์ โทร. ๐ ๔๓๘๑ ๓๔๓๘, ๐๘ ๑๗๖๙ ๗๒๗๔ (ไสก้ รอกอสี าน หม่ำ� แหนม หมูแดดเดยี ว) ผ้าแพรวาได้รับการสนับสนุนและส่งเสริมจาก จรญู ไพศาล ๓๐๘/๕-๖ ถนนธนะผล ต�ำบลกาฬสนิ ธ์ุ โครงการศูนย์ศิลปาชีพพิเศษในสมเด็จพระนางเจ้าสิ โทร. ๐ ๔๓๘๑ ๑๕๗๗ (ผ้าไหมแพรวา ผลิตภัณฑ์ รกิ ติ ์ิ พระบรมราชินนี าถ ในรัชกาลที่ ๙ เมอ่ื ครง้ั เสดจ็ จากผา้ ไหม) เยี่ยมพสกนกิ รชาวอ�ำเภอค�ำมว่ ง เมื่อปี พ.ศ. ๒๕๒๐ แม่เนือ่ ง แพรวา (สาขา ๑) ๑๙๒ ถนนภิรมย์ (ติด ไดท้ รงทอดพระเนตรเหน็ ชาวผไู้ ทยบา้ นโพนแตง่ กาย ธนาคารออมสนิ และใกลว้ งเวยี นนำ�้ พ)ุ ต�ำบลกาฬสนิ ธ์ุ โดยใชผ้ า้ แพรวาหม่ ตามแบบสไบเฉยี งหรอื เรยี กวา่ ผา้ โทร. ๐ ๔๓๘๑ ๑๗๑๗ (ผ้าไหมแพรวา ผลิตภัณฑ์ เบย่ี ง ไดท้ รงสนพระทยั มากจงึ โปรดใหม้ กี ารสนบั สนนุ จากผ้าไหม) และมีพระราชด�ำรใิ หข้ ยายหน้าผ้าให้กวา้ งขึน้ เพอ่ื ท่ี แม่เน่ือง แพรวา (สาขา ๒) ๑๙๖ ถนนภริ มย์ (ใกล้ จะได้น�ำไปใชเ้ ปน็ ผ้าผนื ส�ำหรบั ตดั เสื้อผา้ ได้ อีกทงั้ สง่ กับสาขา ๑) ต�ำบลกาฬสินธ์ุ โทร. ๐ ๔๓๘๑ ๔๔๔๔ เสริมให้มีการพัฒนาลวดลายให้เหมาะสมตามความ (ผา้ ไหมแพรวา ผลิตภัณฑ์จากผ้าไหม) กาฬสนิ ธ์ุ 35
ศาลหลกั เมอื ง อำ� เภอคำ� มว่ ง พรนภาโภชนา ๘๓ หมู่ที่ ๒ ถนนถนี านนท์ บริเวณ สหกรณ์ศูนย์ศิลปาชีพทอผ้าไหมแพรวาบ้านโพน สี่แยกตลาดสมเด็จ ต�ำบลสมเด็จ โทร. ๐ ๔๓๘๖ ๑๗๓ หมู่ที่ ๕ ต�ำบลโพน โทร. ๐ ๔๓๘๕ ๖๒๐๔ (ผา้ ๑๒๗๔, ๐๘ ๙๖๒๑ ๔๗๑๗ (เน้ือทุบ หมูทบุ ไสก้ รอก ไหมแพรวา ผลิตภัณฑจ์ ากผา้ ไหม) หม�่ำ) อำ� เภอสมเด็จ อำ� เภอยางตลาด คกั อีหลี ๘๕ หมูท่ ่ี ๒ ถนนถนี านนท์ บรเิ วณสีแ่ ยก แม่เนื่อง แพรวา (สาขายางตลาด) ๑๐๐ ถนน ตลาดสมเด็จ ต�ำบลสมเดจ็ โทร. ๐ ๔๓๘๖ ๑๓๑๑ ถีนานนท์ โทร. ๐ ๔๓๘๙ ๑๗๙๗ (ผ้าไหมแพรวา (เน้ือทุบ หมูทุบ หม่�ำ) ผลิตภัณฑ์ของฝากและของท่ีระลึกจากทุกอ�ำเภอ ของกาฬสนิ ธ)ุ์ 36 กาฬสนิ ธุ์
ตวั อยา่ งรายการน�ำเที่ยว - เดนิ ทางเขา้ สทู่ พ่ี กั อ�ำเภอเมืองกาฬสินธุ์ วันท่ี ๒ (อ�ำเภอเมืองกาฬสินธุ์-อ�ำเภอกมลาไสย- รายการแนะนำ� ที่ ๑ (๒ วัน ๑ คืน) วนั ที่ ๑ (อำ� เภอเมอื งกาฬสนิ ธ-์ุ อำ� เภอคำ� มว่ ง-อำ� เภอ อำ� เภอเมืองกาฬสินธุ์) สหัสขันธ์-อำ� เภอเมืองกาฬสนิ ธ)์ุ (เชา้ ) - ท�ำบุญ ไหว้พระ ณ วัดกลาง อ�ำเภอเมอื ง (เช้า) - สกั การะ ศาลหลกั เมอื งกาฬสินธุ์ อ�ำเภอ กาฬสินธ์ุ และสักการะ “หลวงพอ่ องคด์ �ำ” เมืองกาฬสินธ์ุ ซึง่ ถือเปน็ พระพทุ ธรูปค่บู า้ นคเู่ มืองของ - ออกเดนิ ทางจากอ�ำเภอเมอื งกาฬสนิ ธไ์ุ ปยงั ชาวกาฬสนิ ธ์ุ อ�ำเภอค�ำมว่ ง - ศึกษาความเปน็ มาของการก่อต้ังเมือง กาฬสินธุ์ ณ ศนู ยว์ ัฒนธรรมเฉลมิ ราช - สักการะบรรจพุ ระบรมสารีรกิ ธาตุที่ ประดษิ ฐานอยู่ใน พระบรมธาตุเจดีย์ พพิ ธิ ภณั ฑข์ องดเี มอื งกาฬสนิ ธ์ุ อ�ำเภอเมอื ง ฐติ สลี มหาเถรานสุ รณ์ วดั รังสีปาลวิ ัน กาฬสินธ์ุ อ�ำเภอค�ำมว่ ง - ออกเดนิ ทางจากอ�ำเภอเมอื งกาฬสนิ ธไ์ุ ปยงั อ�ำเภอกมลาไสย - ชมการจัดแสดงและเลือกซอื้ ผา้ ไหม แพรวา ซงึ่ เป็นงานหัตถกรรมทมี่ ชี ื่อเสยี ง (บ่าย) - เทย่ี วชมเมอื งโบราณเดิมของกาฬสินธ์ุ ของกาฬสินธุ์ ณ ศูนย์วัฒนธรรมผ้ไู ทย เมืองฟ้าแดดสงยาง อ�ำเภอกมลาไสย และ ผา้ ไหมแพรวาบา้ นโพน อ�ำเภอค�ำม่วง สักการะ พระธาตุยาคู เจดยี ใ์ หญท่ สี่ ุดใน - ออกเดนิ ทางจากอ�ำเภอค�ำม่วงไปยงั เมอื งฟา้ แดดสงยาง - ชมใบเสมาหนิ ทรายเกา่ แก่ท่คี ้นพบจาก อ�ำเภอสหัสขันธ์ (บ่าย) - เที่ยวชมและเรยี นร้เู รอื่ งราวการค้นพบ เมอื งฟา้ แดดสงยาง ณ วดั โพธชิ์ ยั เสมาราม ฟอสซิลไดโนเสาร์ ณ พพิ ธิ ภัณฑส์ ริ ินธร อ�ำเภอกมลาไสย อ�ำเภอสหัสขนั ธ์ - ออกเดนิ ทางจากอ�ำเภอกมลาไสยกลบั ไปยงั - นมสั การ “พระพทุ ธไสยาสน”์ แกะสลกั บน อ�ำเภอเมอื งกาฬสนิ ธุ์ แผ่นผาอายนุ บั พนั ปี และ “พระมงคลชยั - แวะซ้ือผลติ ภัณฑ์อาหารแปรรูปจาก สิทธิโ์ รจนฤทธิประสิทธพิ ร” พระประธาน เนือ้ สตั ว์ เช่น หมูทบุ เนือ้ เค็ม หม�่ำ ปางตรัสรู้ในพระอโุ บสถไมท้ ี่มี แหนม ฯลฯ จากร้านขายสินค้าท่ีระลกึ สถาปัตยกรรมหาชมยาก ณ วัดพทุ ธนมิ ิต ในเขตอ�ำเภอเมอื ง (ภูค่าว) อ�ำเภอสหสั ขันธ์ - เดนิ ทางเขา้ สูท่ พ่ี ัก อ�ำเภอเมอื งกาฬสินธ์ุ - แวะชมทศั นยี ภาพอันสวยงามของเขื่อน ลำ� ปาวและชมอาทติ ย์อัสดง ณ สะพาน รายการแนะน�ำที่ ๒ (๓ วนั ๒ คืน) เทพสดุ า และ แหลมโนนวเิ ศษ อ�ำเภอ วันท่ี ๑ (อ�ำเภอเมอื งกาฬสินธุ์-อำ� เภอนาค-ู อ�ำเภอ สหัสขนั ธ์ เขาวง-อำ� เภอเมืองกาฬสนิ ธ)ุ์ - ออกเดินทางจากอ�ำเภออ�ำเภอสหสั ขันธ์ (เช้า) - ท�ำบุญ ไหว้พระ ณ วัดกลาง อ�ำเภอเมือง กลบั ไปยงั อ�ำเภอเมอื งกาฬสินธ์ุ กาฬสินธุ์ และสักการะ “หลวงพอ่ องค์ด�ำ” กาฬสินธ์ุ 37
ซ่ึงถือเป็นพระพทุ ธรูปคูบ่ า้ นคเู่ มอื งของ - เทยี่ วชมและเลน่ น�้ำ ณ น�้ำตกผานางคอย ชาวกาฬสินธ์ุ อ�ำเภอนาคู - สักการะ ศาลหลักเมอื งกาฬสินธุ์ - ออกเดินทางจากอ�ำเภอนาคูไปยงั อ�ำเภอ อ�ำเภอเมืองกาฬสนิ ธ์ุ เขาวง - ออกเดนิ ทางจากอ�ำเภอเมอื งกาฬสนิ ธไ์ุ ปยงั - ชมความงดงามของ “สมิ ไทเมืองวัง” อ�ำเภอนาคู พระอุโบสถรูปทรงศิลปะลา้ นชา้ งท่ีมี - ชมรอยเท้าไดโนเสาร์ซึ่งถูกค้นพบ ความอ่อนช้อยงดงาม ณ วดั วังค�ำ อ�ำเภอ ณ วนอุทยานภูแฝก อ�ำเภอนาคู เขาวง และมีจดุ เด่นคอื ผนงั ด้านหลงั (บ่าย) - ท�ำบุญ ไหว้พระ นมสั การพระสิวลี พระอโุ บสถมรี ปู ตน้ โพธลิ์ วดลายประดบั ดว้ ย ณ วดั ผาเจริญธรรม อ�ำเภอนาคู มีบนั ได กระจกสี มีความงดงามมาก พญานาคให้เดินขนึ้ สู่วดั จ�ำนวน ๑๙๙ ข้ัน - ออกเดินทางจากอ�ำเภอเขาวงกลับไปยงั และมจี ดุ ชมทิวทัศนใ์ นมุมสูงทส่ี วยงาม อ�ำเภอเมอื งกาฬสินธ์ุ ผาหินแยก วนอทุ ยานภูพระ 38 กาฬสินธ์ุ
วัดพทุ ธนิมิต (ภูคา่ ว) - เดนิ ทางเขา้ ส่ทู ีพ่ กั อ�ำเภอเมอื งกาฬสนิ ธ์ุ (บา่ ย) - ออกเดินทางจากอ�ำเภอค�ำมว่ งไปยัง วนั ที่ ๒ (อำ� เภอเมอื งกาฬสนิ ธ-์ุ อำ� เภอคำ� มว่ ง-อำ� เภอ อ�ำเภอสหสั ขนั ธ์ สหสั ขันธ-์ อำ� เภอเมืองกาฬสินธุ)์ - เทย่ี วชมและเรียนร้เู ร่ืองราวการค้นพบ (เชา้ ) - ศึกษาความเปน็ มาของการกอ่ ตั้งเมอื ง ฟอสซลิ ไดโนเสาร์ ณ พพิ ธิ ภัณฑ์สริ ินธร กาฬสินธ์ุ ณ ศูนยว์ ฒั นธรรมเฉลิมราช อ�ำเภอสหสั ขนั ธ์ พพิ ิธภัณฑข์ องดเี มอื งกาฬสนิ ธ์ุ - นมัสการ “พระพุทธไสยาสน์” แกะสลัก อ�ำเภอเมืองกาฬสินธ์ุ บนแผ่นผาอายุนับพันปี และ “พระมงคล - ออกเดนิ ทางจากอ�ำเภอเมอื งกาฬสนิ ธไ์ุ ปยงั ชัยสิทธ์โิ รจนฤทธปิ ระสิทธิพร” อ�ำเภอค�ำม่วง พระประธานปางตรสั รู้ในพระอุโบสถไม้ - สักการะบรรจพุ ระบรมสารีรกิ ธาตุท่ี ทม่ี สี ถาปตั ยกรรมหาชมยาก ณ วดั พทุ ธนมิ ติ ประดษิ ฐานอยใู่ น พระบรมธาตุเจดีย์ (ภูคา่ ว) อ�ำเภอสหัสขันธ์ ฐิตสีลมหาเถรานุสรณ์ วัดรงั สีปาลวิ ัน - แวะชมทัศนยี ภาพอนั สวยงามของเขือ่ น อ�ำเภอค�ำม่วง ลำ� ปาวและชมอาทติ ย์อสั ดง ณ สะพาน - ชมการจัดแสดงและเลอื กซ้ือผา้ ไหม เทพสดุ า และ แหลมโนนวิเศษ อ�ำเภอ แพรวา ซ่ึงเป็นงานหตั ถกรรมทม่ี ีชอ่ื เสยี ง สหสั ขนั ธ์ ของกาฬสนิ ธ์ุ ณ ศูนยว์ ฒั นธรรมผไู้ ทย - ออกเดินทางจากอ�ำเภออ�ำเภอสหสั ขันธ์ ผา้ ไหมแพรวาบ้านโพน อ�ำเภอค�ำมว่ ง กลบั ไปยังอ�ำเภอเมืองกาฬสนิ ธ์ุ - เดินทางเขา้ สทู่ พ่ี ัก อ�ำเภอเมืองกาฬสนิ ธ์ุ กาฬสินธุ์ 39
วงโปงลาง กาฬสนิ ธ์ุ วันที่ ๓ (อ�ำเภอเมืองกาฬสินธุ์-อ�ำเภอกมลาไลย- (บ่าย) - ไหว้พระ ท�ำบุญ และสิมโปร่งแบบเกา่ แก่ อ�ำเภอยางตลาด-อ�ำเภอเมืองกาฬสนิ ธ)ุ์ ท่สี ดุ ในภาคอีสาน ณ วดั กลางโคกค้อ (เชา้ ) - ออกเดนิ ทางจากอ�ำเภอเมอื งกาฬสนิ ธไ์ุ ปยงั อ�ำเภอยางตลาด อ�ำเภอกมลาไสย - ชมทศั นยี ภาพและเกบ็ ภาพความประทบั ใจ - เที่ยวชมเมอื งโบราณเดิมของกาฬสนิ ธุ์ ณ เขือ่ นลำ� ปาว อ�ำเภอยางตลาด เมอื งฟ้าแดดสงยาง อ�ำเภอกมลาไสย และ - ออกเดนิ ทางจากอ�ำเภอยางตลาดกลบั ไปยงั สกั การะ พระธาตยุ าคู เจดียใ์ หญ่ทส่ี ุดใน อ�ำเภอเมืองกาฬสนิ ธ์ุ เมืองฟ้าแดดสงยาง - แวะซ้อื ผลิตภณั ฑอ์ าหารแปรรูปจาก - ชมใบเสมาหนิ ทรายเกา่ แกท่ ีค่ น้ พบจาก เนอื้ สัตว์ เช่น หมูทบุ เน้อื เค็ม หมำ�่ เมอื งฟา้ แดดสงยาง ณ วดั โพธช์ิ ยั เสมาราม แหนม ฯลฯ จากร้านขายสินค้าที่ระลึกใน อ�ำเภอกมลาไสย เขตอ�ำเภอเมอื ง - ออกเดนิ ทางจากอ�ำเภอกมลาไสยกลบั ไปยงั - เดินทางเข้าสู่ท่ีพกั อ�ำเภอเมืองกาฬสินธุ์ อ�ำเภอยางตลาด 40 กาฬสินธุ์
สิง่ อ�ำนวยความสะดวก ริมปาว ๗๑/๒ ถนนกุดยางสามัคคี ต�ำบล สถานที่พกั กาฬสินธุ์ โทร. ๐ ๔๓๘๑ ๓๖๓๑-๙ เว็บไซต์: (จำ� นวนและราคาหอ้ งพกั ในเอกสารนเ้ี ปลยี่ นแปลงได้ www.rimpaohotel.com จ�ำนวน ๑๔๐ ห้อง โปรดสอบถามจากโรงแรมกอ่ นเข้าพัก) ราคา ๑,๑๐๐-๕,๐๐๐ บาท อ�ำเภอเมืองกาฬสินธุ์ สมยุ เพลส ๘ ถนนหนา้ เรอื นจ�ำ ต�ำบลกาฬสนิ ธ์ุ โทร. ๐๘ ๒๑๓๑ ๓๑๓๓ จ�ำนวน ๑๓ หอ้ ง ราคา ๕๕๐ บาท เกอ้ื พรรณ ๗๒/๖ ถนนหนองชยั วาน ต�ำบลกาฬสนิ ธ์ุ โทร. ๐ ๔๓๘๒ ๒๑๙๗ จ�ำนวน ๔๖ หอ้ ง ราคา ๔๐๐- สุภัค ๘๑/๗ ถนนเสน่หา ต�ำบลกาฬสินธุ์ โทร. ๐ ๔๕๐ บาท ๔๓๘๑ ๑๕๙๕ เวบ็ ไซต์: www.supak-hotel.com จ�ำนวน ๕๒ ห้อง ราคา ๒๕๐-๘๐๐ บาท คิวบสิ ๑ ถนนผงั เมือง ๒ ต�ำบลกาฬสนิ ธ์ุ โทร. ๐๘ ๐๔๕๔ ๕๙๒๙ จ�ำนวน ๖๓ ห้อง ราคา ๔๕๐-๕๐๐ อ�ำเภอสมเด็จ บาท ไดโน รเี ทิร์น ๑๙๑ หมทู่ ี่ ๔ ถนนศรีสมเดจ็ โทร. ๐๘ ชดา ววิ ๕๙/๔๔ ถนนเกษตรสมบรู ณ์ ต�ำบลกาฬสนิ ธ์ุ ๙๘๑๙ ๓๗๓๗, ๐๘ ๙๘๘๗ ๗๗๕๘ เวบ็ ไซต:์ www. โทร. ๐ ๔๓๘๑ ๕๙๔๔ จ�ำนวน ๖๐ ห้อง ราคา ๗๐๐- dinoreturn-resort.com ๑,๕๐๐ บาท สมเดจ็ โฮเตล็ ๑๕๘/๒ ถนนถีนานนท์ ต�ำบลสมเดจ็ ชาร์-ลอง บูทรีค ๘๘/๔๖ ถนนสนามบิน ต�ำบล โทร. ๐ ๔๓๘๖ ๑๑๕๐ จ�ำนวน ๓๒ ห้อง ราคา กาฬสินธุ์ โทร. ๐ ๔๓๘๑ ๑๗๘๙ จ�ำนวน ๕๐ ห้อง ๔๕๐ บาท ราคา ๘๐๐-๑,๐๐๐ บาท เดอะ เกรซ ๘/๗๐ ซอยตรงข้ามศูนย์การศึกษา อำ� เภอเขาวง นอกโรงเรียน ถนนสนามบิน ต�ำบลกาฬสินธุ์ โทร. เรือนภไู ท ๑๙๙ หมทู่ ่ี ๗ ต�ำบลคุ้มเกา่ โทร. ๐ ๔๓๘๕ ๐ ๔๓๘๑ ๖๖๗๗ จ�ำนวน ๑๘ ห้อง ราคา ๖๐๐- ๙๒๗๕ เว็บไซต:์ www.ruenphuthai.com ๗๐๐ บาท บลเู ทล ๓๓๓ หมทู่ ี่ ๕ ถนนกาฬสนิ ธ-์ุ สหสั ขนั ธ์ ต�ำบล อำ� เภอกุฉนิ ารายณ์ โพนทอง โทร. ๐ ๔๓๘๗ ๓๗๐๐-๒ จ�ำนวน ๖๗ ห้อง เกื้อพิมาน ๖๔๔ หมู่ที่ ๑ ถนนพันธุราษฎร์บ�ำรุง ราคา ๓๙๐-๑,๓๐๐ บาท ต�ำบลบัวขาว โทร. ๐ ๔๓๘๕ ๐๒๕๕ จ�ำนวน ๒๖ ห้อง ราคา ๔๕๐ บาท ไพบูลย์ เพลส ๑๒๕/๑๑ ถนนโสมพะมิตร ต�ำบล กาฬสินธุ์ โทร. ๐ ๔๓๘๑ ๑๖๖๑ จ�ำนวน ๑๒๔ หอ้ ง ฉตั รฤดี พารค์ ววิ ๖๙๓ หมทู่ ี่ ๑๓ ต�ำบลบวั ขาว โทร. ราคา ๒๕๐-๖๐๐ บาท ๐ ๔๓๘๕ ๑๒๕๐, ๐๘ ๘๒๐๑ ๙๗๗๖ จ�ำนวน ๒๐ ห้อง ราคา ๕๐๐ บาท ราชพฤกษ์ ๗๐๓/๑ ถนนอรรมนาค ต�ำบลกาฬสินธุ์ โทร. ๐ ๔๓๘๗ ๓๗๓๗ กาฬสินธุ์ 41
นารายณ์ เลอบัว ๒๔๖ หมู่ท่ี ๘ ถนนสมเด็จ- บา้ นตาลฟา้ ๑๑๒ ถนนหนา้ เรอื นจ�ำ ต�ำบลกาฬสนิ ธ์ุ มุกดาหาร ต�ำบลบัวขาว โทร. ๐๙ ๓๕๖๓ ๔๔๙๑ โทร. ๐๘ ๙๔๒๐ ๖๙๑๐ จ�ำนวน ๑๙ ห้อง ราคา ๔๐๐ บาท บ้านเป็ดอาหารเช้า ๑๒๕ /๑-๒ ถนนโสมพะมิตร พิริยะ ๓๖๗ หม่ทู ี่ ๑๐ ถนนกุฉินารายณ์-มุกดาหาร ต�ำบลกาฬสนิ ธ์ุ โทร. ๐๘ ๙๐๘๓ ๔๖๔๕ (เปิดบริการ ต�ำบลบัวขาว โทร. ๐ ๔๓๘๕ ๑๖๐๗, ๐๖ ๑๖๖๑ ๐๖.๐๐-๑๒.๓๐ น.) ๔๖๔๖ จ�ำนวน ๑๗ หอ้ ง ราคา ๓๕๐-๔๕๐ บาท ปาร์ค ลาบเป็ด ๑๐๗/๙ ถนนชัยสุนทร ต�ำบล วนิดา ธารา เลคววิ ๖๗๙ หมทู่ ่ี ๑๓ ต�ำบลบัวขาว กาฬสินธ์ุ (เปิดบริการ ๑๐.๐๐-๒๒.๐๐ น. โทร ๐ ๔๓๘๕ ๑๓๖๙ จ�ำนวน ๑๑ ห้อง ราคา ๕๐๐ บาท แม่เพ็งขนมจีนเส้นสด ถนนประดิษฐ์ โทร. ๐๘ ๙๖๔๑ ๑๘๑๘ (เปดิ บรกิ าร ๑๖.๐๐-๒๒.๐๐ น.) ไอซ์ แอนด์ ดรีม ๓๙๒ หมู่ท่ี ๑ บา้ นกุดหวา้ ต�ำบล กุดหว้า โทร. ๐๘ ๐๔๒๐ ๕๔๓๙ ราคา ๓๕๐ บาท สุกี้เฮาส์ ๓๓๒/๘-๙ ถนนถีนานนท์ ต�ำบลในเมือง โทร. ๐ ๔๓๘๑ ๒๘๐๔ (เปิดบริการ ๑๑.๐๐-๒๒.๐๐ น.) อำ� เภอหนองกุงศรี อุดมโภชนา ๓๙/๓-๕ ถนนประดษิ ฐ์ ต�ำบลกาฬสนิ ธ์ุ ไอ.ดี. โฮมสเตย ์ ๗๗ หมทู่ ี่ ๑๑ ต�ำบลดงมูล โทร. ๐๘ โทร. ๐ ๔๓๘๑ ๑๗๐๑ (เปดิ บริการ ๑๖.๐๐-๒๔.๐๐ ๗๒๒๓ ๑๘๘๓ ราคา ๓๕๐-๕๐๐ บาท น.) รา้ นอาหาร เฮือนกาฬสินธุ์ (สวนดอนธรรม) ๔๙ หม่ทู ี่ ๔ บ้าน อำ� เภอเมอื งกาฬสนิ ธ์ุ สะอาดใต้ ต�ำบลเหนือ โทร. ๐๘ ๒๘๐๑ ๘๘๘๕ ขนมจีน เฮือนเฮา ๘๘/๒๕ ถนนสนามบิน ต�ำบล กาฬสนิ ธ์ุ โทร ๐ ๔๓๘๒ ๐๐๗๔, ๐๘ ๔๘๓๔ ๒๑๖๗ อ�ำเภอสหัสขันธ์ ข้าวต้มนดิ หนอ่ ย ๔๓/๒ ถนนกุดยางสามคั คี ต�ำบล ไทนคิ ม ๓๖/๒ หม่ทู ่ี ๘ บ้านปากกลว้ ย ต�ำบลโนนนำ้� กาฬสินธุ์ โทร. ๐๘ ๑๖๐๑ ๘๘๑๘ (เปิดบริการ เกล้ียง โทร. ๐ ๔๓๘๗ ๑๔๒๒ (เปิดบรกิ าร ๐๘.๐๐- ๑๗.๐๐-๐๑.๐๐ น.) ๒๒.๐๐ น.) ข้าวต้มผ่องพันธุ์ ๘๙/๖-๗ ถนนกาฬสินธุ์ ต�ำบล ร้านอาหารสวัสดิการพิพิธภัณฑ์สิรินธร ภายใน กาฬสนิ ธ์ุ โทร. ๐ ๔๓๘๑ ๑๙๔๐ (เปดิ บรกิ าร ๑๗.๐๐- พิพิธภัณฑส์ ิรินธร โทร. ๐ ๔๓๘๗ ๑๖๑๓, ๐ ๔๓๘๗ ๒๔.๐๐ น.) ๑๖๑๕ แตงอาหารเช้า ๑๐๐ ถนนโสมพะมิตร ต�ำบล เฮอื นพาขา้ ว ๑๑๐ หมทู่ ่ี ๘ ต�ำบลโนนนำ�้ เกลยี้ ง โทร. กาฬสินธุ์ โทร. ๐๘ ๑๗๓๙ ๘๑๑๕ (เปิดบริการ ๐๙ ๗๓๐๕ ๐๘๘๘ (เปดิ บริการ ๑๑.๐๐-๒๓.๐๐ น.) ๐๕.๓๐-๑๒.๐๐ น.) อำ� เภอสมเด็จ บา้ นครูจำ้� ๒๔๐ ถนนกุดยางสามัคคี ต�ำบลในเมอื ง ปลาน้�ำโขง ถนนถีนานนท์ ต�ำบลสมเด็จ โทร. โทร. ๐ ๔๓๘๓ ๕๕๐๓ (เปดิ บรกิ าร ๐๙.๐๐-๒๑.๐๐ น.) ๐ ๔๓๘๖ ๐๓๒๘ (เปิดบริการ ๐๘.๐๐-๒๒.๐๐ น.) 42 กาฬสนิ ธุ์
วนอทุ ยานภแู ฝก (แหลง่ รอยเท้าไดโนเสาร์) ไอดนิ กลิ่นหญ้า ๖๔ หมู่ท่ี ๑๔ ถนนถนี านนท์ ต�ำบล ข้อแนะน�ำในการท่องเท่ียว หนองแวง โทร ๐๘ ๑๕๔๖ ๒๕๔๕ (เปิดบริการ - ศึกษาและสอบถามรายละเอียดข้อมูลเกี่ยวกับ ๑๐.๐๐-๒๓.๐๐ น.) สถานที่ท่องเที่ยวแต่ละประเภทก่อนการเดินทาง อำ� เภอหว้ ยผ้งึ หรือติดต่อวิทยากร หรือผู้น�ำทาง ตามความ เหมาะสมของสถานทที่ ่องเทีย่ วแต่ละแห่ง ครวั มัง่ มี ๓๓๓/๑๔ บ้านหนองแสง ต�ำบลนคิ มหว้ ย - การท่องเที่ยวแหล่งท่องเที่ยวทางธรรมชาติ ควร ผึง้ โทร. ๐๙ ๘๑๗๔ ๒๕๙๔ (เปดิ บริการ ๑๐.๐๐- ศึกษาฤดูกาลและช่วงเวลาที่เหมาะสมในการ ๒๓.๓๐ น.) เดินทางและเพ่ือจัดเตรียมอุปกรณ์ส�ำหรับการ อำ� เภอกฉุ ินารายณ์ ท่องเท่ียวได้ถกู ต้อง - ร่วมกันรักษาทรัพยากรทางการท่องเที่ยว เพ่ือให้ ครวั ดานงั ๓๐๖ ต�ำบลบวั ขาว โทร. ๐ ๔๓๘๕ ๑๕๓๗, เป็นการท่องเท่ียวทยี่ ่ังยนื สบื ตอ่ คนรนุ่ ต่อไป ๐๙ ๔๔๒๕ ๗๗๕๐ (เปิดบรกิ าร ๐๘.๐๐-๒๑.๐๐ น.) - ไม่ประพฤติปฏิบัติขัดต่อวิถีชีวิตและประเพณีนิยม ของคนในทอ้ งถ่ิน อำ� เภอยางตลาด - การแตง่ กายทเ่ี หมาะสมส�ำหรบั การทอ่ งเทย่ี วแตล่ ะ ดอกเกตุ ซีฟู๊ด บริเวณสันเข่ือนล�ำปาว ทางลงหาด สถานที่ เชน่ ศาสนสถานต่าง ๆ ควรแตง่ กายสภุ าพ ดอกเกตุ (เปดิ เวลา ๑๐.๐๐-๒๒.๐๐ น.) - ในการเดินทางไม่ควรประมาท และต้องค�ำนึงถึง พลอยทะเล ๓๔๖/๕ หมูท่ ่ี ๔ ถนนถีนานนท์ (ส่ีแยก ความปลอดภัย อ�ำเภอยางตลาด) โทร. ๐ ๔๓๘๙ ๑๑๓๘ (เปดิ บรกิ าร - ปฏบิ ัติตามระเบยี บ ขอ้ ก�ำหนด และค�ำแนะน�ำของ ๑๐.๐๐-๒๒.๐๐ น.) เจา้ หน้าท่ี ในสถานท่ีท่องเทยี่ วอย่างเครง่ ครัด ศุมัญญากุ้งเผา ๖๓ หมู่ท่ี ๑๒ ต�ำบลบัวบาน ทาง ไปเข่อื นล�ำปาว โทร. ๐๘ ๗๘๖๐ ๘๖๐๑ (เปิดเวลา ๐๙.๐๐-๒๑.๐๐ น.) กาฬสินธ์ุ 43
วิถีชวี ติ และขนบธรรมเนียมประเพณขี องชาวผ้ไู ทย 44 กาฬสนิ ธุ์
กาฬสินธ์ุ 45
หมายเลขโทรศพั ท์สำ� คญั ประชาสมั พันธ์จังหวัด โทร. ๐ ๔๓๘๑ ๒๑๘๔ ส�ำนักงานจงั หวดั โทร. ๐ ๔๓๘๑ ๑๖๒๐ สถานตี �ำรวจภธู รจงั หวัด โทร. ๐ ๔๓๘๑ ๒๕๒๘ สถานีต�ำรวจภธู รเมืองกาฬสินธุ ์ โทร. ๐ ๔๓๘๒ ๑๓๕๒ โรงพยาบาลกาฬสนิ ธ์ ุ โทร. ๐ ๔๓๘๑ ๑๕๒๐ ส�ำนักงานท่องเทยี่ วและกฬี าจังหวัด โทร. ๐ ๔๓๘๑ ๑๓๘๖ ต�ำรวจท่องเทยี่ ว โทร. ๑๑๕๕ ต�ำรวจทางหลวง โทร. ๑๑๙๓
Search
