หลักสูตรเล่านิทานเพื่อพัฒนาการเด็ก

ปริมาณหรอื สัดสว่ นอาหารตามหมวดอาหารแลกเปลยี่ นของไทย ปรมิ าณ ในตาราง แสดงคุณคา่ รายการอาหารแลกเปลยี่ นไทย 1/2-1 ทัพพี 1-1/2 ทัพพี หมวดอาหาร 1/2-1 ทพั พี ไม่แนน่ อน 1. หมวดข้าว-แป้ง 2 ชอ้ นโต๊ะ 2. หมวดผัก 2 ชอ้ นโต๊ะ ประเภท ก เชน่ ผกั ตำ�ลงึ 2 ช้อนโตะ๊ ประเภท ข เช่น หวั ผักกาด 240 มล. 3. หมวดผลไม้ 4. หมวดเน้อื สัตว์ 1 ชอ้ นชา ก. ไขมนั ตำ่� เชน่ อกไก่ ข. ไขมนั ปานกลาง เชน่ ปลาทูนง่ิ ค. ไขมนั สูง เชน่ หมสู ามช้ัน ปลาดุก 5. หมวดนม นมรสจดื 6. หมวดไขมัน น้ำ�มนั พชื 41

ปริมาณอาหารในหมวดอาหารแลกเปลี่ยนเรียกว่า “สว่ น” หรอื “Exchange” และเป็นอาหารที่สกุ แล้ว ในแต่ละหมวดมหี ลากหลายชนิดให้แลกเปลยี่ นหรือทดแทนกันได้ กล่มุ ขา้ วแปง้ ขา้ วสวย 1 ทพั พี แทนดว้ ย กว๋ ยเตี๋ยวเส้นเลก็ 1 ทัพพี (60 กรมั ) (60 กรมั ) ข้าวเหนียว 1/2 ทัพพี (40 กรัม) ขนมจีน 1 จับ (90 กรัม) . .......... ........... .......... ........... .......... ........... .......... ........... .......... ......................ข..น...ม..ป..ัง.. ..... ..... ................1....แ..ผ..น่.... . ...........(..2..5...ก..ร..มั ..). กล่มุ ผัก ฟกั ทอง 1 ทัพพี แทนด้วย ผักคะนา้ 1 ทพั พี .......... ......... ......... .......... ......... ......................... ........ ......... ........ ....................ห..ัว..ผ...ัก..ก..า..ด..ส..ด... ... ..............1...ท..พั...พ...ี ........................... กลมุ่ เนื้อสตั ว์ เนือ้ ปลาทู 2 ชอ้ นโตะ๊ (1 ตวง) แทนดว้ ย เน้อื หมูสุก 2 ชอ้ นโต๊ะ (30 กรมั ) ไขไ่ ก่ 1 ฟอง (50 กรมั ) เต้าหขู้ าวแข็ง 1/2 ก้อน (60 กรมั ) ......... ......... ......... ........ .......................... ......... ......... ......... ......... ....................เ.ต..้า..ห...ู้ไ.ข...่ .. ...... .................1../.2....ห..ล...อ..ด... .......(..1..2..0...ก..ร..มั . ) กลุ่มผลไม้ ส้ม 1 ผล แทนด้วย กล้วยน้ำ�ว้า 1 ผล (50 กรัม) กลว้ ยหอม 1/2 ผล ( 50 กรัม) เงาะ 4-5 ผล ( 80 กรมั ) แตงโม 5 ชิ้นคำ� (280 กรมั ) ........... ........... .......... ........... .......... ........... .......... ........... .......... ......................ม..ะ..ล..ะ..ก..อ..ส...กุ ....... .. .............5....ช..น้ิ..ค...ำ�.... .........(..1..2..0.....ก..ร.มั ) กลุม่ น้ำ�มัน น้ำ�มนั 1 ชอ้ นชา หนกั 5 กรัม คุณภาพรายการอาหารทดี่ ีควรมกี ารกระจายพลงั งาน อาหารมือ้ กลางวนั และอาหารว่างบา่ ยท่ีศนู ยเ์ ด็กเล็กจดั ในอาหารของเดก็ วยั กอ่ นเรยี น ควรไดร้ ับพลงั งาน 480 กิโลแคลอรี่ ให ้ พลงั งาน1,000 – 1,300 กิโลแคลอรีต่ ่อวัน ตัวอยา่ ง อาหารทจ่ี ัดให้เดก็ 1 คนต่อม้อื คาร์โบไฮเดตร (CHO) ร้อยละ 55-65 ขขขออองงงพพพลลลังงัังงงงาาานนนทททไ่ไี่ไีี่ ดดด้ร้รร้ ัับบับทททั้ั้งงั้งววว ัันนนั ข้าวสาร 1 ทพั พี โปรตีน (Prot) รอ้ ยละ 10-15 ขา้ วสวย 11/2 ทัพพี ไขมัน (Fat) รอ้ ยละ 25-30 ผกั 11/2 ทัพพี เน้ือสตั ว์ 11/2 ชอ้ นโตะ๊ 42 ผลไม้ 5 ช้ิน หรอื 1 ผลกลาง

ใบงาน 7 กิจกรรมเรยี นรตู้ ำ�รบั อาหารสำ�หรบั ศูนย์พฒั นาเดก็ เล็ก ในปี 2549 ได้มีการทดลองใช้ ต�ำ รับอาหารกลางวันภาคเหนอื จึงนำ�ปัญหาและข้อเสนอแนะมาปรบั และพัฒนาเพือ่ จดั ท�ำ ตำ�รบั อาหารกลางวันสำ�หรับศูนย์ พัฒนาเด็กเล็ก ท้ังนเ้ี พอ่ื ใหส้ อดคลอ้ งกับความต้องการของเดก็ และสภาพทอ้ งถน่ิ โดยท่ีใหส้ ารอาหารและคุณค่าทางโภชนาการครบตามความตอ้ งการของวยั เด็กกอ่ น เรยี น จดุ ประสงค ์ เพอ่ื แลกเปลย่ี นประสบการณใ์ นการจดั อาหารให้เด็ก ขน้ั ตอน 1. ให้แม่ครวั หรอื ครูพ่เี ลี้ยง พดู คยุ แลกเปล่ียนประสบการณก์ ารจัดอาหารใหเ้ ดก็ ที่ปฏิบัติกนั เปน็ ประจำ� พร้อมปญั หาทพี่ บ รวมท้งั ข้อดีและข้อเสีย ประมาณ 5 คน ใชเ้ วลาประมาณ 20 นาที 2. สรปุ ในภาพรวม ช่วยอธิบายตำ�รับอาหารส�ำ หรับศนู ยพ์ ัฒนาเดก็ เล็ก http://icoh.anamai.moph.go.th/booksonline/lesson7.php 43

จดุ ประสงค์ ใบงาน 8 อุปกรณ์ กิจกรรมฝึกตกั อาหาร : ขา้ วสวย ขา้ วสารสำ�หรบั เดก็ ขนั้ ตอน เพ่ือสร้างความเขา้ ใจในการตกั อาหารไดต้ ามสดั สว่ นท่ีเหมาะสมกับเด็ก ทพั พี ขา้ วสาร ขา้ วสวย ตราช่ัง จาน ต�ำ รับอาหาร 1. ให้ผ้เู ขา้ อบรมทุกคนตกั ข้าวสวย และขา้ วสารต่อเดก็ 1 คน 2. สรปุ การตักอาหารสำ�หรบั เด็กของผ้เู ข้าอบรม และแนะน�ำ การตักอาหารในสดั ส่วนท่ีเหมาะสมกับเดก็ ท่คี วรไดร้ บั ใน 1 ม้อื http://icoh.anamai.moph.go.th/booksonline/lesson7.php 44

ใบงาน 9 กจิ กรรม : สือ่ เพ่อื การพฒั นาเด็ก (3) “พลงั มือของเรา” “งานฉกี กระดาษ” เป็นกิจกรรมที่ฝึกสมาธิและจินตนาการในการสร้างผลงาน ซึ่งผู้ผลิตสามารถเชื่อมโยงภาพฝัน หรือสร้างกำ�ลังใจได้ ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับ ผลงานทจี่ ะผลิต เชน่ ฉกี ตัวเด็ก ฉกี เปน็ รูปมือ อุปกรณ ์ กระดาษขนาด A 4 กระดาษกาว สเี มจิก สีไม้ / สเี ทียน ขั้นตอน 1.ใหผ้ ู้เข้าอบรมจับคกู่ นั 2. แจกกระดาษ A4 วางแนวตง้ั ไว้ตรงหนา้ ของตนเอง 3. กางมอื ออกแล้วลากเส้นตามฝ่ามือ เขยี นชื่อไว้ดา้ นหลงั แลว้ เปลี่ยนกระดาษกบั เพือ่ นตรงกนั ขา้ ม 4. ให้แต่ละคนนึกถงึ “เหตุการณ์ท่สี รา้ งพลงั ก�ำ ลงั ใจให้ตนเองในยามท่ีทอ้ แท้” แล้วเลา่ ใหเ้ พอ่ื นทน่ี ่งั ตรงข้ามฟัง 5. เพอื่ นทน่ี งั่ ฟงั (นั่งฟงั อยา่ งเดียวหา้ มพดู คุยซกั ถาม) เม่ือเพือ่ นเล่าจบแล้ว เขียนสรุปเรอื่ งราวลงในฝ่ามอื แลว้ สลบั กัน 6. นำ�กระดาษคนื เจา้ ของ แล้วฉกี ใหเ้ ป็นรปู ฝ่ามอื นำ�ไปตดิ ไวใ้ นห้อง สรปุ ผลทีไ่ ด้ ผเู้ ข้าอบรมเหน็ คุณค่าในตนเอง มกี ำ�ลงั ใจในการทำ�งาน และเกดิ ความภาคภูมใิ จในการดแู ลเดก็ http://icoh.anamai.moph.go.th/booksonline/lesson7.php 45

ใบงานท่ี 9 พลังมอื ของฉนั พéนื ·ÕèãËéÊÓËÃѺá»ะµÑÇงานหลังการอบรม 46

ใบงาน 10 กิจกรรม : น้วิ มือสรา้ งภาพ การสรา้ งงานศลิ ปะใหเ้ กดิ ภาพมหี ลายวธิ ี “การใชน้ ว้ิ มอื ” เปน็ วธิ หี นง่ึ ทง่ี า่ ย สะดวก เปน็ การฝกึ สมาธิ และฝกึ แกไ้ ขปญั หา ดว้ ยการน�ำ จนิ ตนาการมาสรา้ งเปน็ ภาพ อุปกรณ์ สนี ้ำ� กระดาษรอ้ ยปอนด์ ข้ันตอน 1. แบง่ กลุ่ม ๆ ละ 8 คน 2. แจกกระดาษร้อยปอนด์ใหค้ นละ 1 แผน่ 3. ใหส้ มาชกิ ทกุ คนเลือกสี 1 สี แลว้ ยนื เป็นวงกลมนึกส่ิงทวี่ าดดว้ ยนิ้วมือลงไปบนกระดาษ 4. สมาชิกแต่ละคนวาดภาพลงไป แล้วหมนุ เวียนไปวาดใหส้ มาชิกในกลุม่ จนกลบั มาทีข่ องตนเอง 5. ตอ่ เติมใหเ้ ปน็ ภาพทสี่ มบรู ณ์ 6. นำ�เสนอเร่อื งราวใหเ้ พอื่ นในกลมุ่ ฟงั http://icoh.anamai.moph.go.th/booksonline/lesson7.php 47

ใบงานที่ 10 นวิ้ มือสร้างภาพ พéืน·ÕèãËéÊÓËÃѺá»ะµÑǧÒนหลงั การอบรม 48

ใบความรู้ 8 เรือ่ ง นิทานกับเด็ก 49

ใบความรู้ 8 เรือ่ ง นทิ านกับเด็ก เดก็ ชอบฟงั นทิ าน เพราะในนทิ านมเี รอ่ื งราว “นิทานเปน็ เครอื่ งบนั เทงิ ในยามว่าง และเป็นเร่ืองราวทางศาสนาและการสั่งสอน” (กหุ ลาบ มัลลิกะมาส,2509 : 55) ตอบสนองความต้องการของเดก็ คอื 1. ตอ้ งการความรกั 2. ต้องการใหค้ นอืน่ สนใจ 3. ตอ้ งการใหค้ วามรกั แก่คนอ่ืน 4. ตอ้ งการเล่น 5. ตอ้ งการกนิ 6. ต้องการสง่ิ วเิ ศษ มหศั จรรย์ 7. ต้องการความสวยงาม 8. ต้องการสิง่ ลึกลับ 9. ต้องการความขบขนั นทิ านเปน็ เร่ืองเลา่ ท่ีมีวัตถุประสงคห์ ลกั คอื การสั่งสอนอย่างสนุก ทำ�ใหเ้ ด็กไมร่ ู้สึกว่าถูกสอน นทิ านมปี ระโยชนด์ งั นี้ • นิทานชว่ ยเสริมปญั ญาเดก็ ขณะทเ่ี ลา่ นทิ าน จะเปน็ บรรยากาศแหง่ ความสขุ ของทกุ คน แสดงถงึ ความรกั ความอบอนุ่ สรา้ งความผกู พนั มน่ั ใจ เชอ่ื มน่ั ในตนเอง ซง่ึ จะเสรมิ ปญั ญาเดก็ ไดอ้ ยา่ งดี • นทิ านปลกู ฝงั ใหเ้ ปน็ เด็กช่างคดิ ช่างถาม ช่างสังเกต นทิ านชว่ ยใหเ้ ดก็ เปน็ เดก็ กลา้ ถาม เดก็ จะมคี วามมน่ั ใจ ฉลาด แสดงความคดิ เหน็ ถกู จงั หวะ เรยี กวา่ มคี วามฉลาดทง้ั ทางปญั ญา (IQ) และฉลาดทางอารมณ์ (EQ) • เด็กเรียนรภู้ าษาไดเ้ ร็ว การเลา่ นทิ านเปรยี บเหมอื นเปน็ การสอนภาษาไทยไปในตวั เดก็ จะไดย้ นิ ไดฟ้ งั รปู ประโยค การใชภ้ าษา อยา่ งสนกุ สนาน เดก็ จะมที ศั นคตทิ ด่ี ใี นการเรยี น ภาษาไทย • จับประเด็นเกง่ วเิ คราะหเ์ กง่ การเลา่ นทิ านใหเ้ ดก็ ฟงั เลา่ ซ้ำ� ๆ เดก็ จะจ�ำ ไดท้ ง้ั เรอ่ื ง เดก็ จะมองภาพรวมของเรอ่ื งท�ำ ใหเ้ ดก็ รจู้ กั จบั ประเดน็ ยอ่ ความเปน็ รจู้ กั มองสรรพสง่ิ เปน็ ระบบ เขา้ ใจ เรอ่ื งไดเ้ รว็ 50

• สรา้ งสมาธใิ ห้เด็ก ชว่ งของการเลา่ นทิ าน เดก็ มกั จะฟงั นทิ านอยา่ งใจจดจอ่ ตง้ั อกตง้ั ใจ ยง่ิ เลา่ นทิ านทเ่ี หมาะกบั อายขุ องเดก็ เดก็ จะเขา้ ใจและอยากรตู้ อ่ ไปวา่ จะเกดิ อะไรขน้ึ เปน็ การสรา้ งสมาธใิ หก้ บั เดก็ พบวา่ เดก็ ฉลาดหรอื คนเกง่ มกั จะเปน็ คนทม่ี สี มาธสิ งู สมาธจิ งึ เปน็ องคป์ ระกอบของความฉลาดทางปญั ญา (IQ) • สร้างให้เด็กมีจนิ ตนาการ ขณะทเ่ี ลา่ นทิ าน เสยี งทเ่ี ลา่ จะกระตนุ้ ใหเ้ ดก็ สรา้ งจนิ ตนาการเปน็ ภาพ จนิ ตนาการสรา้ งสรรคส์ ง่ิ ตา่ ง ๆ ใหม่ ๆ เกดิ ขน้ึ ในโลกของเรา การเลา่ นทิ านบอ่ ย ๆ มาก ๆ เรอ่ื ง เปน็ การสรา้ งจนิ ตนาการไปพรอ้ ม ๆ กบั การรบั รถู้ งึ ความรใู้ หม่ ๆ ทไ่ี มเ่ คยรมู้ ากอ่ น • สร้างคุณธรรมแก่เด็กไดง้ ่าย นทิ านแตง่ ขน้ึ เพอ่ื สอดแทรกคณุ ธรรม ทกั ษะชวี ติ หรอื ขอ้ คดิ ตา่ ง ๆ เปน็ อทุ าหรณใ์ หผ้ รู้ บั ฟงั ไดต้ ระหนกั รไู้ ว้ คณุ ธรรมทง้ั หลายทล่ี กู ไดฟ้ งั ตง้ั แตป่ ฐมวยั จะจ�ำ ฝงั แนน่ อยใู่ นตวั เดก็ น�ำ ไปใชใ้ นวยั รนุ่ และวยั ผใู้ หญไ่ ดอ้ ยา่ งมริ ลู้ มื หากคณุ พอ่ คณุ แมอ่ ยากจะสอนคณุ ธรรม ความดเี รอ่ื งใด ๆ ใหล้ กู ยดึ ถอื เครอ่ื งมอื ทด่ี ที ส่ี ดุ คอื นทิ าน นทิ านเปน็ การขยายสง่ิ ทเ่ี ปน็ นามธรรมใหเ้ ปน็ รปู ธรรมทเ่ี ดก็ จะมองเหน็ คดิ ออก และเหน็ คลอ้ ยไดอ้ ยา่ งงา่ ยดาย • สร้างเดก็ ใหเ้ ปน็ เด็กรกั การอ่าน การเลา่ นทิ านหรอื อา่ นนทิ านใหล้ กู ฟงั บอ่ ย ๆ จะเปน็ การชว่ ยปลกู ฝงั นสิ ยั รกั การเรยี นรขู้ องเดก็ ทกุ มติ ิ เดก็ จะเปน็ คนรกั การอา่ นหนงั สอื อา่ นหนงั สอื ไวมสี มาธิ • สรา้ งเด็กใหม้ ีความรู้ความฉลาดทางอารมณ์ เดก็ ๆ ชอบฟงั นทิ านและหาวธิ ปี รบั ตวั และสรา้ งความสมั พนั ธก์ บั ผใู้ หญ่ เพอ่ื จะไดฟ้ งั นทิ านบอ่ ย ๆ เดก็ จะมวี ธิ กี ารและพฒั นาปรบั ตวั เพอ่ื ใหอ้ ยใู่ นสงั คมไดอ้ ยา่ ง มคี วามสขุ นทิ านสรา้ งความเขา้ ใจเรอ่ื งยากใหเ้ ปน็ เรอ่ื งงา่ ย เมอ่ื เดก็ ฟงั นทิ านเดก็ จะรจู้ กั คดิ จนิ ตนาการ และน�ำ นทิ านมาปรบั ใชใ้ นชวี ติ ประจ�ำ วนั จากนามธรรมเปน็ รปู ธรรม เทคนิคการเลา่ นทิ าน การอา่ นหนังสอื ให้เดก็ ฟงั คอื การกระตุ้นให้เดก็ ได้คดิ และเกดิ จนิ ตนาการจากเรื่องท่ีได้ฟัง จากภาพท่ไี ดด้ ู เคลด็ ลับในการอา่ นหนงั สอื ใหส้ นกุ มีดงั นี้ 1. อ่านให้เต็มเสยี ง เพอ่ื เด็กจะได้ฟงั อย่างชดั เจน 2. อา่ นใหถ้ ูกอักขระ เพื่อเด็กจะได้ฟงั ภาษาทส่ี ละสลวย นำ�ไปสูก่ ารแปลความหมายที่ถกู ตอ้ ง 3. ต้องมจี งั หวะดี ในการอา่ นหนงั สอื มกี ารเวน้ วรรคในหนงั สอื แลว้ คอ่ ยอา่ นตอ่ ถา้ ประโยคทยี่ าวผอู้ า่ นควรแบง่ วรรคใหถ้ กู ตอ้ งเพอื่ ใหเ้ กดิ จงั หวะในการ อ่าน 4. ให้ผฟู้ ังมสี ว่ นรว่ ม ผฟู้ งั มสี ว่ นรว่ มในการแสดงออกในการอา่ นหนงั สอื หรอื ใหเ้ ดก็ ชว่ ยกนั จนิ ตนาการตอ่ จากภาพทเี่ หน็ เพอื่ เดก็ จะไดเ้ กดิ ความสนทิ สนมกบั หนังสือ อ้างองิ : ชวี ัน วสิ าสะ , สร้างสรรคส์ อื่ และหนังสือสนกุ . ม.ป.ป. เอกสารถา่ ยสำ�เนา., หนังสือเด็กดี :สมาคมไทสรา้ งสรรค์ 51 ปรดี า ปัญญาจนั ทร์ และชวี นั วสิ าสะ, เล่านทิ านอยา่ งไรให้สนกุ เลม่ 1. กรุงเทพฯ : แพรวเพือ่ นเดก็ , 2537 ศกึ ษาธิการ, กระทรวง. คมู่ ือการเขียนเร่ืองบันเทงิ คดีและสารคดสี �ำ หรับเด็ก. กรงุ เทพฯ : กรมวิชาการ, 2541)

ใบความรู้ 9 เร่อื ง การเล่น และของเล่น สำ�หรบั เดก็ อายุ 1 - 3 ปี 52

ใบความรู้ 9 เรอื่ ง การเลน่ และของเล่นสำ�หรับเด็ก อาย1ุ -3 ปี เด็กวยั น้ีเรียนรู้ผา่ นการเลน่ และเรียนรู้ผ่านทางการใชป้ ระสาทสัมผสั ทงั้ 5 คอื ตาดู หฟู งั จมูกรบั กล่ิน ล้นิ รบั รส และผิวหนังรับสมั ผัส ในวยั นี้เดก็ มกั ชอบนำ�ของทุกชนดิ เข้าปาก โดยใชป้ ากในการสำ�รวจของนน้ั ๆ ท้งั ดูด เลยี อม ผู้ดูแลฯ ควรสง่ เสริมให้เด็กไดใ้ ช้ทักษะเหล่านี้ โดยหาของเลน่ ทมี่ ขี นาดเหมาะมือ น้ำ�หนกั เบา ขนาดไมเ่ ลก็ จนเกินไป ปลอดภัย ลา้ งทำ�ความสะอาดงา่ ย เพอ่ื ใหเ้ ด็กได้ฝึกทักษะ ในการใชม้ อื และตาประสานกัน ในการคว้าจบั เขยา่ เอาเขา้ ปาก ผูด้ แู ลฯ ไมค่ วรดึงมอื หรอื ของเล่นออกจากปากเดก็ เพราะจะท�ำ ใหเ้ ดก็ หงุดหงิด อารมณเ์ สยี และขาดโอกาสในการใช้ปากส�ำ รวจเพอ่ื การเรียนรู้ และทีส่ ำ�คัญผู้ดแู ลฯควรพูดคยุ ช้ีชวนให้เดก็ เลน่ และมปี ฏสิ มั พนั ธ์กับเด็กระหว่าง เลน่ อยา่ ปล่อยใหเ้ ด็กเล่นคนเดียว เพราะเดก็ ยังไมร่ ้จู ักว่าของเล่นแตล่ ะชิ้น มีวธิ กี ารเลน่ อย่างไร ไม่ควรจำ�กดั หรือห้ามปราม ไมใ่ ห้เดก็ เอาของเข้าปาก เพราะกลัวสกปรกหรือกลวั สำ�ลกั ซึง่ จะทำ�ให้เดก็ หงุดหงิด , อารมณ์เสยี และไม่เกิดการเรยี นรู้ ผใู้ กล้ชิดควรเข้าใจ พฤตกิ รรมของเดก็ และสง่ เสริมทักษะการเรยี นรู้ใหถ้ กู ตอ้ งเหมาะสม รวมท้งั ดแู ลเรอ่ื งความปลอดภยั ในการเลน่ ของลูก โดยเฉพาะอุปกรณก์ ารเลน่ ควรทีจ่ ะมีขนาดใหญ่ สีสัน ปลอดภัย จบั หรอื กำ�ไดถ้ นดั มือ สามารถให้เด็กได้สมั ผสั ผ่านการกดั ดดู หรือเลยี ได้ ขนาดและน้ำ�หนกั ตอ้ งเหมาะสมกบั เดก็ แต่ละคน สามารถลา้ งหรอื ซกั ท�ำ ความสะอาดได้ ความหมายของการเล่น การเลน่ เปน็ กจิ กรรมการเรยี นรแู้ ละเปน็ ตวั กระตนุ้ ใหเ้ ดก็ เกดิ การรบั รทู้ ด่ี ีมผี ลตอ่ พฒั นาการทางสมองและระบบประสาทอกี ดว้ ยและเดก็ ไดเ้ รยี นรตู้ วั เองและบคุ คลอนื่ โดย ไม่ร้ตู ัว ประโยชนข์ องการเล่น 1. ชว่ ยเสริมสร้างให้เดก็ มพี ฒั นาการในทกุ ดา้ น 2. ชว่ ยเสรมิ สรา้ งการใช้ประสาทสัมผัสท้ัง 5 3. ช่วยพฒั นาด้านสตปิ ญั ญา เสรมิ สรา้ งจนิ ตนาการ และความคดิ สรา้ งสรรค์ 4. ช่วยพัฒนาความสามารถในดา้ นการส่อื สาร โดยเฉพาะค�ำ ศพั ท์ 5. ชว่ ยเสริมสร้างความม่ันใจในตัวเอง 6. ช่วยเสรมิ สรา้ งลกั ษณะนิสยั ที่ดที างสังคม เชน่ การแบ่งปนั การผลัดเปลี่ยน การชว่ ยเหลือ การอดทนต่อการรอคอย ความยืดหยนุ่ 7. ชว่ ยเสรมิ สร้างใหเ้ ด็กร้จู ักตนเองได้ดีข้ึนซงึ่ จะนำ�ไปสคู่ วามส�ำ เรจ็ ทีไ่ ด้กระท�ำ 8. ชว่ ยเสริมสรา้ งสขุ ภาพจติ และอารมณ์ทด่ี ี 9. ช่วยพฒั นาและส่งเสรมิ บทบาททางเพศ และบทบาทสมมุติ 10. ชว่ ยพัฒนาและเสริมสรา้ งความสนใจและสมาธิ 53

การเลือกของเล่น เพ่อื ให้เหมาะกับความสามารถของเดก็ ในแต่ละวัย มคี วามส�ำ คัญต่อการพฒั นาศกั ยภาพของเด็กเป็นอยา่ งมาก ผู้ดูแลจงึ มีบทบาทสำ�คัญตอ่ การเลอื กสรรของเล่น และ จัดสภาพแวดล้อมใหเ้ อ้ืออ�ำ นวยต่อเด็ก เพื่อใหเ้ กิดศกั ยภาพในการเรียนรู้ โดยค�ำ นึงถงึ ความปลอดภยั ความเหมาะสมกบั อายุและพฒั นาการของเด็ก ความสนใจของเดก็ ความ สะอาด ความเหมาะสมของราคา และวิธีการเลน่ การเลน่ และของเลน่ สำ�หรับเดก็ อายุ 1-3 ปี 1. รถไม้ กลอ่ งกระดาษตอ่ เปน็ ขบวน เพอ่ื ลากจงู จกั รยาน 3 ลอ้ ชว่ ยฝกึ การเคลอ่ื นไหว การทรงตวั ความสมั พนั ธข์ องประสาทสว่ นตา่ งๆ เพราะเดก็ ชอบเดนิ ไมอ่ ยู่ นง่ิ ควรหาของเลน่ แบบลากจูงให้เด็กไดล้ ากไป-มา 2. กลอ่ งกระดาษ กระป๋องแป้งพลาสติก ลกู บอลเล็ก คอ้ นไมต้ อก ชว่ ยฝกึ การใชก้ ล้ามเน้อื มอื ตา และเดก็ ชอบปาสง่ิ ของ ควรหาของเลน่ ทต่ี กไม่แตกให้เดก็ ได้ ทดลองขวา้ งปา ตอกหรือถอด 3. ภาพตดั ต่องา่ ยๆ ไม้บลอ็ ก กลอ่ งมรี ใู ส่บล็อก ช่วยฝกึ การใช้มือกบั การสังเกต เพราะเด็กชอบเล่นคนเดยี ว ควรหาของเลน่ สร้างสรรค์ ใหเ้ ดก็ เล่นอย่างอิสระ 4. ดนิ สอเทียน กระดาษ ช่วยฝึกการใช้มอื นว้ิ มอื การประสานสายตา เพราะเดก็ ชอบขดี เขียน ควรหาสีเทียนแท่งใหญ่ และกระดาษใหข้ ีดเขียนเล่น 5. รูปภาพเหมือนจรงิ หนังสือนทิ าน ชว่ ยฝึกการสงั เกต ภาษา รจู้ กั ชอ่ื สิ่งของ เพราะเดก็ สนใจฟงั นทิ านและดูรูปภาพ ควรสอนใหร้ ูจ้ กั คำ�เรยี กรูปรา่ งลกั ษณะการ เล่านิทาน 6. ของเล่นที่ตกั ตวง น้ำ� ทราย ท�ำ ดว้ ยพลาสตกิ กระป๋องตักน้ำ� ชว่ ยฝกึ การใชม้ อื นวิ้ มือ การใช้แขน ประสานสมั พนั ธ์กับตา เพราะเด็กชอบเล่นน้ำ�เล่นทราย ควร ให้เด็กไดต้ ักน้ำ�เล่น รดน้ำ�ลงพ้ืน หาของเล่นทใี่ ชต้ วงทราย 7. ต๊กุ ตามีเส้ือผา้ ถอดได้ ของใช้ในบ้านจำ�ลอง ชว่ ยพัฒนาการดา้ นสังคม การเรียนแบบการกระท�ำ เพราะเด็กเร่มิ เลียนแบบผูใ้ หญ่ ควรหาของเล่นเลียนแบบ ผูใ้ หญใ่ ห้เล่น 8. เครื่องเล่นสนาม ชงิ ชา้ ไม้กระดานล่นื ทีป่ ีนป่าย จักรยาน 3 ล้อ ช่วยฝึกการทรงตัว พัฒนาการกลา้ มเนอ้ื ใหญ่ แขน ขา การทรงตัว เพราะเดก็ ชอบวงิ่ กระโดด ปีนปา่ ย ควรให้เด็กไดอ้ อกก�ำ ลังกาย ได้เลน่ เคร่อื งเลน่ สนาม สรปุ การเล่นของเด็กในวยั นีค้ วรอยูใ่ นสายตาของผู้ใหญต่ ลอดเวลา แต่เปดิ โอกาสให้เดก็ ได้ทดลองท�ำ และเรียนรจู้ ากการกระท�ำ ดว้ ยตนเอง ใหโ้ อกาสเด็กไดฝ้ กึ ความ สามารถในการคิดแก้ปญั หาดว้ ยตัวเอง โดยมีผ้ใู หญ่เป็นผชู้ แี้ นะ หรือใหค้ �ำ ปรึกษา เพอ่ื พัฒนาความร้สู ึกทีด่ ีต่อตนเอง รูว้ า่ ตนเองมคี ุณค่าซง่ึ จะสามารถพัฒนาใหเ้ กดิ ความม่นั ใจ และมบี คุ ลิกภาพทด่ี ตี อ่ ไปในอนาคต นอกจากน้เี ดก็ ยังมีความเปน็ ตวั ของตัวเองสงู ชอบลองผดิ ลองถกู และต้องการสำ�รวจสง่ิ แวดล้อมรอบตัวทแ่ี ปลกใหม่ด้วยตวั เอง ตลอดทง้ั ยงั ยึดตวั เองเป็นศูนยก์ ลาง ไมช่ อบใหใ้ ครมาสัง่ หรอื บงั คบั จงึ อาจแสดงออกโดยการตอ่ ต้าน เช่น ขัดใจลงไปนอนดน้ิ รอ้ งกวนอาละวาด หากพอ่ แม่รูจ้ กั หลอกล่อหรือเบีย่ งเบน ความสนใจ กจ็ ะลดพฤติกรรมเหลา่ นน้ั ได้ 54

ใบงาน 11 กจิ กรรม : รจู้ กั เลอื กของเลน่ จากการให้ความรแู้ ละประสบการณเ์ ดมิ ขอให้ผ้เู ขา้ รว่ มไดท้ บทวนสง่ิ ที่ได้เรยี นรู้ และรว่ มแลกเปลี่ยนแสดงความคิดเห็น ต่อของเลน่ ทแ่ี จกใหด้ ู วา่ จะน�ำ ไป ประยุกตใ์ ช้กับเด็กไดอ้ ย่างไร และ ระบทุ กั ษะที่เด็กจะได้รบั คอื อะไร อุปกรณ ์ แบบทบทวนความรู้ของเลน่ ของเล่นตัวอย่าง จัดให้ กลมุ่ ละ 2 ชน้ิ ขัน้ ตอน 1. แจกแบบทบทวนความรขู้ องเลน่ ให้แต่ละคนเขียนบนั ทกึ 2. แบง่ กลุ่ม ๆ ละ 8 คน แจกกระดาษปรฟู๊ และปากกาเมจกิ สมาชกิ ในกลุ่มชว่ ยกนั ระดมความคิด ที่ไดเ้ รยี นรู้ ระบุถงึ ของเลน่ 2 ช้นิ ท่ีได้รบั มา ว่าจะน�ำ ไปประยุกตใ์ ชอ้ ยา่ งไร และระบุทกั ษะทเี่ ดก็ จะไดร้ บั 3. กลมุ่ ยอ่ ย น�ำ เสนอกลุ่มใหญ่ แบบทบทวนความรู้เกี่ยวกบั ของเล่น เดก็ ได้เรยี นรู้ (พฒั นาการเดก็ ) น�ำ มาประยกุ ตเ์ สริมความรใู้ นเรือ่ ง กจิ กรรมท่สี ามารถนำ�ไปพัฒนาเด็ก ... ของเลน่ http://icoh.anamai.moph.go.th/booksonline/lesson9.php 55

ใบเฉลย ของเล่น วสั ดอุ ุปกรณ/์ เกม ประโยชน์ 1. บล็อกขนาดต่าง ๆ ประมาณ 5-6 ชนิ้ อาจท�ำ ดว้ ยไม้ พลาสติก เพื่อฝกึ ทักษะการจับวาง การวางซอ้ น การวางเรยี ง ฝกึ ทักษะการใช้มอื และตา ประสานกนั ฝึก หรือกระดาษแข็ง หรอื เคร่ืองเลน่ Lego หรอื อาจใชก้ ลอ่ งสบู่ กล่อง การกะระยะ ฝึกการสังเกต ฝกึ ความคดิ เปรยี บเทียบขนาดต่าง ๆ ของวตั ถุ นมแทน ซ่ึงสามารถวางตอ่ กนั หรือวางซ้อนกัน 2. กระดาน ฆอ้ นตอก อาจทำ�ดว้ ยไม้ หรอื พลาสตกิ เพ่ือฝกึ ทักษะการใชม้ อื ข้อมือ และท่อนแขน ตลอดท้ังการท�ำ งานประสานงานกันระหว่างมือ กับตา ฝกึ การกะระยะ ทำ�ให้เดก็ ได้เรียนรถู้ ึงการใช้อุปกรณ์ของเลน่ ในการตอก 3. ของเลน่ เป็นชน้ิ ท่มี ีขนาดตา่ ง ๆ กนั ใหญ่บ้างเล็กบา้ ง หรอื ยาวบ้าง เพื่อฝกึ ทกั ษะการใช้กลา้ มเนือ้ มอื สังเกตรปู ร่าง และขนาด และรู้จักการเรยี งขนาดเป็นระบบ ส้ันบา้ ง อาจท�ำ ด้วยไมห้ รือ พลาสติก เช่น เรียงตามลำ�ดบั จากเล็กไปใหญ่ หรือจากสน้ั ไปยาวโดยเด็กสามารถเรียนรู้การจัดวางรปู ขนาดเป็นชนั้ ตา่ ง ๆ อยา่ งเหมาะสม 4. ของเล่นทท่ี �ำ ใหเ้ กิดเสียง เช่น กลอ่ งดนตรี ของเลน่ ทจี่ บั เขยา่ เคาะ เพื่อฝึกความสนใจฟงั เสียงต่าง ๆ จากเครอื่ งดนตรี และสนกุ สนาน ฝกึ สมาธแิ ละความสนใจ มเี สยี ง หรือ เครอ่ื งดนตรีประเภท Keyboard กรับพวง ฯลฯ ตลอดท้ังฝกึ การใชม้ อื นิ้วมอื ในการกด เคาะ หรือตี 5. บอลผา้ หรือลกู บอลพลาสตกิ ยาง หรือแปน้ หลักใสห่ ่วง เพื่อฝกึ การกะระยะใช้สายตาประสานกบั มือ – แขน ในการโยน กลงิ้ ปา ลงเป้าหมาย (อาจเป็นบคุ คล หรอื ตะกรา้ หรอื ลงั ) ได้คล่องแคล่ว แมน่ ยำ� 6. ของลากจงู เชน่ สตั วต์ ่าง ๆ รถ เรือ รถไฟ มีเชอื กร้อยให้เดก็ เพ่อื ฝกึ ความคลอ่ งแคลว่ ของการเคล่อื นไหวของกลา้ มเนือ้ มดั ใหญ่ ในการเดนิ หรอื วง่ิ ลากจงู ลากจงู ของเล่นไป-มา อาจจะเคล่ือนไหวช้า – เรว็ แล้วแต่ความสามารถและความสนใจของเดก็ แต่ ละคน 7. อปุ กรณ์เลน่ ทราย เช่น พล่ัว ช้อน ถงั พลาสตกิ ใชเ้ ล่นกบั ทราย เพอื่ ฝึกการใช้มือ นิ้วมือ แขน และการท�ำ งานประสานกันระหวา่ งมือ และ ตา ตลอดทั้งทกั ษะ หรือ ขา้ วสารยอ้ มสี หรอื เมด็ ถว่ั ตา่ ง ๆ ทางสงั คมในการแบง่ ปนั การให้ – รับ ระหวา่ งบคุ คลอน่ื อาจดดั แปลงใช้กบั อุปกรณใ์ นครัว เรือนไดเ้ ช่น ชอ้ น จาน ถว้ ย 8. หนงั สอื รปู ภาพ อาจทำ�ดว้ ยกระดาษแขง็ อย่างดี ท�ำ ด้วยผ้า ทำ� เพื่อฝึกการใชม้ ือ นิว้ มอื ขอ้ มอื ในการพลิกหน้าหนังสอื และใชน้ ว้ิ ชี้รูปภาพตา่ ง ๆ ตลอดท้งั ดว้ ยพลาสติกรวมท้ัง โปสเตอรภ์ าพสตั ว์ตา่ งๆ ทกั ษะดา้ นความเข้าใจภาษา และการพูด 56

วสั ดอุ ุปกรณ/์ เกม ประโยชน์ 9. ภาพตัดต่อ (Jigsaw) ควรมจี ำ�นวน 3 – 6 ชิ้น อาจท�ำ ด้วยพลาสติก เพื่อฝกึ ใหเ้ ดก็ สังเกต เปรียบเทียบ ฝึกการคดิ แบบบูรณาการ (ภาพรวม) ฝกึ การจ�ำ โดย ไม้ กระดาษแขง็ อย่างดี การน�ำ ช้นิ สว่ นของภาพมาตอ่ เรยี งกนั เพื่อเกดิ ภาพไดอ้ ยา่ งสมบรู ณ์ ท�ำ ให้เดก็ เกดิ ความ ภาคภูมใิ จ เสรมิ สร้างความรู้สกึ ทีดตี อ่ ตัวเอง (Self - esteem) 10. สีเทยี น สีเมจกิ แทง่ ใหญ่ ขีดเขียนบนกระดาน หรือกระดาษ เพ่ือใชข้ ดี เขยี น ในลักษณะทไ่ี มเ่ ป็นรปู ร่างใด ๆ ทัง้ สิน้ เด็กจะขดี เขียนเอง และสร้างสรรค์ จินตนาการของตวั เอง โดยเดก็ เร่มิ จบั ดินสอในลักษณะของมือกำ� ตอ่ มาจึงจับในลักษณะของ การใชน้ ้วิ มือไดใ้ นที่สุด และเรมิ่ เขยี นแบบมรี ปู ร่างทางเรขาคณติ มากข้ึน คอื ขีดเสน้ ตรง และ วงกลม เพือ่ ฝึกทกั ษะการควบคมุ การทำ�งานของกล้ามเน้อื นว้ิ มอื ขอ้ มอื และทอ่ นแขน ตลอดท้งั ฝกึ การคิดจนิ ตนาการต่าง ๆ 11. ของเลน่ Pop – Up ท่ีเป็นรูปสัตว์ เพอ่ื ฝกึ การท�ำ งานของนิ้วมือ มอื ในการกด หมนุ บดิ ดึง ตลอดทงั้ สรา้ งเสริมทักษะของ 12. เกมวาดรูปจากน้ิวมอื อาจใชส้ ีน�ำ้ สโี ปสเตอร์ หรอื กาวน้ำ� หรือ พัฒนาการทางภาษา ในด้านความเขา้ ใจ และการพูด รวมท้งั สร้างความสนใจ และสร้างสมาธิ เกมน้เี พื่อกระตนุ้ การใชก้ ล้ามเนือ้ มัดเล็ก ได้แก่ น้ิวมอื มอื ตลอดจนการประสานงานของตา แปง้ เปยี กผสมสี และมือ สามารถกระตุน้ ความสนใจ สร้างสมาธิในขณะทำ�กิจกรรม และฝกึ งานดา้ นความคิด 13. เกมจ�ำ้ จ้ีมะเขอื เปาะ สร้างสรรค์ โดยให้เดก็ ใชน้ ้ิว หรือมอื ในการละเลงสนี ้ำ� สีโปสเตอร์ สแี ปง้ เปยี ก ลงบนกระดาษ หรือกระดาน 14. เครื่องเล่นสนาม ชิงชา้ ไม้ลน่ื ทป่ี ีนปา่ ย จกั รยาน 3 ล้อ เพอ่ื ฝกึ การสร้างความสัมพนั ธ์ กบั บคุ คลอืน่ ๆ โดยผใู้ หญ่ หรอื เดก็ จะเป็นผู้นำ�เกม ใชน้ ิว้ จิม้ ลงบนนว้ิ มือของผูเ้ ลน่ ทลี ะน้ิว พร้อมกบั รอ้ งเพลง “จ้ำ�จ้ีมะเขือเปาะ” เปน็ การฝกึ การฟงั สร้าง ความสนใจ และการมสี มาธิในการเล่นกิจกรรม ตลอดทงั้ ได้รับการเสรมิ ทักษะพฒั นาการดา้ น ภาษา และรู้จกั กตกิ าอยา่ งง่ายในการเลน่ เพื่อฝึกการทรงตวั พฒั นาการกลา้ มเน้ือมดั ใหญ่ แขน ขา 57

ใบความรู้ 10 เร่ือง การจดั สิง่ แวดลอ้ มในศูนย์พัฒนาเด็กเล็ก การจดั สภาพแวดล้อมในศนู ยพ์ ฒั นาเด็กเลก็ ไม่วา่ จะเปน็ ภายนอกหอ้ งเรยี น หรือในหอ้ ง ก็มีความส�ำ คญั ต่อพฒั นาการของเดก็ มีสว่ นช่วยสรา้ งบรรยากาศ ในการเรียนรู้ มโี อกาสพัฒนากลา้ มเนอ้ื ส่วนตา่ ง ๆ ของร่างกาย ฝึกการประสานสมั พนั ธ์ของรา่ งกาย จิตใจและอารมณ์ พัฒนาการทางภาษาและทกั ษะทางสังคม การจดั สภาพแวดล้อมภายนอกห้อง ไดแ้ ก่ การจัดสิ่งแวดล้อมกลางแจง้ จดั เป็นสถานท่ีเล่น สนามเด็กเล่น หรือสวนหยอ่ ม ควรได้รบั การดแู ลสภาพแวดล้อมให้ สะอาด เปน็ ระเบียบ ไมม่ เี ศษวสั ดุ เศษไม้ กดี ขวาง ไมใ่ หเ้ กิดเป็นหลมุ บอ่ หรอื แอง่ น�้ำ เฉอะแฉะ หากมที ่อระบายนำ�้ ต้องมฝี าปดิ มิดชิด เครื่องเล่นสนามต้องอยู่ใน สภาพใช้งานได้ดี และมวี ิธกี ารปดิ กั้นไมใ่ ห้สตั ว์เลยี้ งเขา้ มา นอกจากนอี้ าจท�ำ แปลงปลูกผกั หรือดอกไม้ เพือ่ ใหเ้ ดก็ เรียนรู้เร่ืองธรรมชาติ การจดั สภาพภายในหอ้ งเรยี น จดั อย่างมีจดุ หมาย วสั ดอุ ุปกรณต์ ่าง ๆ ต้องจัดวางทั้งในตู้ บนตู้ วางกับพนื้ วางกับทร่ี องต่าง ๆ ตามสภาพห้องโดยใหส้ มดลุ กนั แยก สดั ส่วนเปน็ มมุ ตา่ ง ๆ ในการเรยี นรู้ - เพอ่ื ความปลอดภัยของเดก็ ควรจดั เก็บวัสดอุ ุปกรณเ์ คร่อื งใช้ต่างๆ ให้เปน็ ระบบ - ของเด็กเล่นมภี าชนะรองรบั แยกเปน็ กลุ่มการเรยี นรู้ - ส่ิงทีจ่ ะเปน็ อันตรายต่อเดก็ ควรเกบ็ ให้พน้ มอื พน้ ตาเด็ก ปลัก๊ ไฟมีทคี่ รอบอย่างมดิ ชิด - มเี ครือ่ งมอื ดับเพลงิ ใหอ้ ย่ใู นสภาพพร้อมใช้   - สภาพภายในตอ้ งมแี สงสว่างเพียงพอ มีการระบายอากาศอย่างท่ัวถงึ - มีป้ายแสดงผลงานของเดก็ และไม่ควรตดิ แผน่ ภาพ หรอื ข้อมูลมากจนเกนิ ไป - ในกรณีที่มีการชำ�รดุ ของตัวอาคาร อุปกรณ์ โต๊ะ เกา้ อี้ ต้องรบี ซอ่ มแซม เพราะอาจเกดิ อันตรายกบั เดก็ ได้ - ไม่ควรมสี ิง่ กดี ขวางประตูทางเข้าออก นอกจากน้ี หอ้ งครัว และบรเิ วณสำ�หรับรบั ประทานอาหาร ตอ้ งแยกเป็นสัดส่วน มีประตปู ิดป้องกันเด็กเขา้ ไปเลน่ มถี งั ขยะท่ีมีฝาปดิ มดิ ชดิ อย่างนอ้ ย 2 ถัง แยกเป็นขยะเศษอาหาร และขยะทัว่ ไป เพือ่ ความสะดวกในการเกบ็ รวบรวมไปท้งิ ส่วนหอ้ งน�ำ้ ตอ้ งสะอาดอยู่เสมอ พืน้ ปไู มล่ ่ืน มกี ารระบายอากาศได้ดี ไมม่ กี ลนิ่ เหมน็ อบั ชืน้ มตี ้ยู าที่พ้นมือเด็ก ส่วนห้องนอนมกี ารระบายอากาศดี โปรง่ มีการจัดเก็บเครื่องนอน แยกหมอน ผ้าหม่ ของเดก็ แต่ละคน และมีการน�ำ ไปตากแดด อย่างน้อยสปั ดาหล์ ะ 1 ครัง้ อันตรายจากส่งิ แวดลอ้ มสามารถลดลงได้ หากสถานที่ตง้ั ไม่อย่ใู กลแ้ หลง่ ท่ีเกดิ มลพษิ ทางเสยี ง อากาศ หรือสารพิษตา่ ง ๆ ตลอดจนการออกแบบโครงสร้าง อาคารทเ่ี หมาะสม มหี นา้ ต่างหรอื ช่องระบายอากาศท่ถี า่ ยเทหมนุ เวยี นอากาศได้ดี วสั ดุปูพื้นผวิ ไมม่ นั เพือ่ ปอ้ งกนั การเดนิ ลืน่ หกล้ม มีการจดั สดั ส่วนหอ้ งตา่ ง ๆ รวมถึงสที ีใ่ ชท้ าอาคาร ควรเลอื กสีออ่ น และไมม่ ีสารพิษอนั ตรายผสมอยู่ การเลอื กวัสดุอปุ กรณ์ท่ีมีคุณภาพมีสารพิษน้อยที่สุดในการก่อสรา้ ง 58

ใบความรู้ 11 เรอ่ื ง การเข้าเลม่ เอกสาร “เยบ็ แบบหนังสอื จีน” การเขา้ เล่มเอกสาร เปน็ การเก็บรกั ษา เพื่อความสะดวกในการใช้งาน การเย็บแบบหนังสือจีน (เหน็ เชือกท่มี ดั ตรงสนั ปก) จะช่วยให้ เอกสารมคี วามคงทนยิง่ ข้ึน ซ่ึงการเรียนรูน้ จี้ ะชว่ ยเพมิ่ ศักยภาพของครูผดู้ ูแลเด็กให้มีความสามารถในการดูแลสอ่ื หนงั สอื ภายใน ศูนยข์ องเด็กให้อยู่ในสภาพพรอ้ มใช้ ถือเปน็ การดแู ล ทรพั ยส์ ินของหน่วยงาน อุปกรณ ์ เชอื กขาว กรรไกร สต๊กิ เกอรใ์ ส ตัวเจาะรูเดียว ข้นั ตอน 1. น�ำ เอกสารความรู้ และผลงานส่ือท่ีไดผ้ ลิต มาจดั เรยี งหนา้ ใหถ้ กู ตอ้ ง 2. น�ำ สตกิ๊ เกอร์ใสมาเคลอื บท่ีปกหนา้ (เปน็ สอ่ื งานฉกี กระดาษรูปมือ) และปกหลงั (เป็นสือ่ งานฉกี กระดาษรปู เดก็ ) 3. เจาะรูตรงสนั ปก 5 รู ด้วยการกะระยะให้เท่ากนั สอดเชอื กรูที่ 2 (นบั จากจุดดา้ นล่างของกระดาษ) แล้วสอดซ้ำ�อีกครัง้ 4. สอดเชอื กมาจดุ ลา่ งสุด แลว้ สอดซำ้�อีกครัง้ ยอ้ นวกกลับไปจดุ ที่ 2 5. ตอ่ ไปก็สอดเชือกสลับไปสลบั มา (ด้านหนา้ และหลงั ) อยา่ ลมื สอดซ้ำ�ทุกครง้ั จนสุดจดุ ดา้ นบนของกระดาษ แล้ววกกลบั ลงมา นำ�เชือกมาผกู กนั กจ็ ะได้การเข้าเลม่ ทค่ี งทน แขง็ แรง 59

ใบงาน 12 กจิ กรรม : ทบทวนความรู้ จากการอบรม ใหผ้ เู้ ข้ารว่ มได้ทบทวนสง่ิ ที่ไดเ้ รียนรู้ และรว่ มแลกเปลี่ยนแสดงความคดิ เห็นสง่ิ ทีส่ ามารถน�ำ ไปประยกุ ต์ใช้กบั เดก็ อุปกรณ ์ แบบทบทวนความรู้ ข้ันตอน 1. แจกแบบทบทวนความร้ใู ห้แต่ละคนเขียนบนั ทกึ 2. แบง่ กลุ่ม ๆ ละ 8 คน แจกกระดาษปรูฟ๊ และปากกาเมจกิ สมาชกิ ในกลมุ่ ช่วยกนั ระดมความคิด กระบวนการท่ไี ดเ้ รยี นรู้ 3. น�ำ เสนอกลมุ่ ใหญ่ แบบทบทวนความรู้ ความรู้ทั่วไปทีไ่ ดร้ บั ... • บรโิ ภคนม • สขุ ภาพฟัน • เรือ่ งอาหาร • ของเล่น กจิ กรรมทส่ี ามารถนำ�ไปพัฒนาเด็ก ... เดก็ ไดเ้ รยี นรู้ (พฒั นาการเด็ก) นำ�มาประยกุ ต์เสริมความรูใ้ นเรอื่ ง กิจกรรม http://icoh.anamai.moph.go.th/booksonline/lesson9.php 60

เพลง เพลง ดัง่ ดอกไมบ้ าน (ชดุ ชมสวน เสถยี รธรรมสถาน) ลมหายใจเขา้ ลมหายใจออก ดง่ั ดอกไมบ้ าน ภผู าใหญ่กวา้ ง ด่ังสายนำ�้ ฉ่�ำ เย็น ดังนภาอากาศ อันบางเบา ............................................................................................................... เพลง เด็กดีคนดี (ผแู้ ต่ง ครูตกิ๊ ) สวัสดคี รับ สวสั ดคี ่ะ จำ�ไว้นะหนจู ะเปน็ เด็กดี สวัสดคี รับ สวัสดีคะ่ โตขึ้นมาหนูจะเป็นคนดี เป็นเด็กดเี ขาเป็นอยา่ งไร (ให้เด็กตอบ...) อยา่ งนี้ละเรียก เดก็ ดี เปน็ คนดเี ขาเป็นอยา่ งไร (ใหเ้ ดก็ ตอบ ...) อยา่ งนีล้ ะเรียก คนดี ............................................................................................................... เพลง ลิงกบั เสือ ลงิ มาจับมือเสือ เอ๋ย… เสือมาจับมือลิง จบั กนั จับกันไม่เบือ่ (ซ้ำ�) เอย๋ … เสอื มาจบั มือลงิ (เปล่ียน … มือ… เปน็ อวยั วะอืน่ ๆ เช่น ขา แขน หวั …) ............................................................................................................... เพลง นับนก นับดี ๆ นบั ให้ดงั ๆ เร็วเข้าซิ เร็วเข้าซิ นกฝูงหน่งึ มากมายเสียจัง นบั ดงั ๆ นับให้ดี ๆ หน่งึ สอง สาม ส่ี ห้า หก เจ็ด แปด เกา้ สบิ 61

บรรณานุกรม กรมสขุ ภาพจติ . กระทรวงสาธารณสขุ . แนวทางปฏบิ ตั เิ พือ่ การเลย้ี งลกู ใหฉ้ ลาด และมคี ุณธรรม.กรงุ เทพฯ : กรมสขุ ภาพจิต กระทรวงสาธารณสขุ 2549 กรมอนามัย. กระทรวงสาธารณสุข. คมู่ ือดำ�เนินการดำ�เนินงานโครงการศนู ยเ์ ด็กเลก็ นา่ อยู่สู่เมอื งไทยแข็งแรง. กรุงเทพฯ : กรมอนามยั กระทรวงสาธารณสขุ , 2549 ทักษิณ ชนิ วัตร, จนั ทรเ์ พญ็ ชปู ระภาวรรณ , พรพไิ ล เลิศวชิ า . เดก็ ไทยใครว่าโง่ : เปล่ียนการเรยี นร้ขู องเดก็ ไทยใหท้ นั โลก. กรุงเทพฯ : สถาบนั วทิ ยาการการเรยี นรู้, 2548 อุษณยี ์ อนรุ ทุ ธ์วงศ์ (โพธสิ ุข). สร้างเดก็ ให้เปน็ อจั ฉริยะ เลม่ ท่ี 6 : สมองมหัศจรรย.์ กรงุ เทพฯ : มลู นธิ สิ ดศรี-สฤษดว์ิ งศ,์ 2545 จเร สำ�อางค์. สมองดี ดนตรที ำ�ได้ = Music can do. กรงุ เทพฯ : อมั รนิ ทร์พรน้ิ ติ้งแอนดพ์ ับลชิ ชิง่ , 2550. เอกสารประกอบการบรรยายการอบรมแพทย์ ศูนยบ์ รกิ ารสาธารณสุขในโครงการเดก็ กรุงเทพแข็งแรง ฉลาด สดใส : กรุงเทพฯ ,2551 ชีวัน วิสาสะ. สร้างสรรค์สื่อและหนังสือสนกุ . หนงั สือเด็กดี สมาคมไทสรา้ งสรรค์, ม.ป.ป. ปรดี า ปญั ญาจนั ทร์ และชีวัน วสิ าสะ. เล่านิทานอยา่ งไรใหส้ นุกเลม่ 1. กรงุ เทพฯ : แพรวเพ่อื เด็ก, 2537 ศึกษาธิการ, กระทรวง. ค่มู ือการเขยี นเรอื่ งบันเทิงคดแี ละสารคดีสำ�หรบั เด็ก.กรุงเทพ : กรมวชิ าการ, 2541 62



หลกั สูตร “ เลา่ นิทาน เพือ่ พัฒนาการเด็ก ” โดย กลมุ่ พัฒนาความรว่ มมือทันตสาธารณสุขระหวา่ งประเทศ