50 วาฬเพชฌฆาตเลก็ (Pygmy Killer Whale) Feresa attenuata Gray, 1875ขนาด: โตเต็มวัยยาว 2.6 ม. เพศผู้ใหญ่กว่าเพศเมียเล็กน้อย น�้ำหนัก 225 กก.ลูกแรกเกิดยาว 80 ซม. รูปร่าง : รูปร่างเพรียว หัวกลม มน ไม่มีจะงอยปาก คล้ายวาฬ เพชฌฆาตด�ำ และวาฬหัวแตงโม www.cascadiaresearch.org carnivoraforum.comสี : ล�ำตัวสีเทาด�ำถึงด�ำ มีสีเข้มใต้ฐานครีบหลัง ครีบหลัง: โค้ง ปลายมนมีแถบสีขาวบริเวณรอบช่องเพศและริมฝีปาก เล็กน้อย ต้ังอยู่กึ่งกลางฟัน : จ�ำนวน 8-11 คู่ บนขากรรไกรบน และ ล�ำตัว11-13 คู่ บนขากรรไกรล่างคู่มือการจ�ำแนกชนิดสัตว์ทะเลเลี้ยงลูกด้วยนมและเต่าทะเลในประเทศไทยField Guide to Marine Mammals and Sea Turtles of Thailand
switchboard.nrdc.org 51www.cascadiaresearch.orgชีวประวัติ : ไม่ทราบแน่ชัด ขนาดมากกว่า 2 ม. พฤติกรรม : รวมฝูง 12-50 ตัวน่าจะเข้าสู่วัยเจริญพันธุ์แล้ว บางครั้งอาจจะมากกว่า 100 ตัว ว่ายน�้ำเร็วและมักพบในวัน ที่มีแดดจ้า กลุ่มใหญ่ๆ จะว่าย น้�ำเรียงกันเป็นแนว อาหาร : ปลา และปลาหมึกwww.cascadiaresearch.orgถิ่นอาศัยและการแพร่กระจาย : น�้ำลึกในเขตร้อนถึงอบอุ่น อยู่ระหว่างเส้นรุ้งท่ี 40oN-35oSไม่ค่อยพบใกล้ฝั่ง ยกเว้นชายฝั่งท่ีมีน้�ำลึกและใสประเทศไทยพบซากเกยต้ืนท่ี จ.เพชรบุรี และตรัง คู่มือการจ�ำแนกชนิดสัตว์ทะเลเล้ียงลูกด้วยนมและเต่าทะเลในประเทศไทย Field Guide to Marine Mammals and Sea Turtles of Thailand
52 วาฬนำ� ร่องครบี สนั้ (Short-finned Pilot Whale) Globicephala macrorhynchus Gray, 1846ขนาด : ตัวผู้ยาว 7.2 ม. หนัก 2-3.6 ตัน ตัวเมียยาว 5.5 ม. หนัก 1.2 ตัน ลูกแรกเกิดยาว 1.4-1.9 ม. หนัก 60 กก.รูปร่าง : ล�ำตัวกลมยาว หน้าผากโป่งนูนชัดเจนครีบข้างหักโค้งขนานกับล�ำตัว ปลายเรียวแหลมสี : น้�ำตาลด�ำหรือเทา แถบสีจางท่ีคางและท้องแถบสีจางรูปอานที่หลังครีบหลัง www.cascadiaresearch.orgสี: ล�ำตัวสีเทาด�ำถึงด�ำ มีสีเข้มใต้ฐานครีบหลัง ฟัน : ซ่ีใหญ่ สั้น ปลายแหลมมีแถบสีขาวบริเวณรอบช่องเพศและริมฝีปาก จ�ำนวน 7-9 คู่ บนขากรรไกรฟัน : จ�ำนวน 8-11 คู่ บนขากรรไกรบน และ บนและล่าง11-13 คู่ บนขากรรไกรล่าง ครีบหลัง : โค้งลาดและฐาน กว้าง อยู่ค่อนมาทางส่วนหัวwww.divephotoguide.comคู่มือการจ�ำแนกชนิดสัตว์ทะเลเล้ียงลูกด้วยนมและเต่าทะเลในประเทศไทยField Guide to Marine Mammals and Sea Turtles of Thailand
53 www.cascadiaresearch.orgชีวประวัติ: วัยเจริญพันธุ์เพศเมียเม่ืออายุ 8-9 ปี และเพศผู้เมื่ออายุ 13-17 ปี ต้ังท้องนาน 15 เดือน ท้ิงระยะห่างทุกๆ 3-4 ปี อายุยืนอย่างน้อย 63 ปีwww.whoi.edu พฤติกรรม : รวมกลุ่มครั้งละ หลายรอ้ ยตวั ชอบลอยตวั ทผ่ี วิ นำ้� มักพบรวมฝูงกับชนิดอ่ืนๆ เช่น โลมาปากขวด โลมาริสโซ และ วาฬหัวทุย อาหาร : ปลา และปลาหมึกถ่ินอาศัยและการแพร่กระจาย : ชายฝั่งเขตร้อนอ่าว และไหล่ทวีป หรือร่องน�้ำลึก ระหว่างเส้นรุ้งที่ 50oN-40oS ประเทศไทยพบฝูงวาฬนอกชายฝง่ัจ.พังงา 2 คร้ัง โดยเรือส�ำรวจประมงจุฬาภรณ์ในปี พ.ศ. 2552 และ พ.ศ. 2553 พบซากเกยต้ืนท่ี จ.นครศรีธรรมราช ในปี พ.ศ. 2544 และเกยต้ืนมีชีวิตที่ จ.นราธิวาส ในปีพ.ศ. 2536 และจ.นครศรีธรรมราช พ.ศ. 2553คู่มือการจ�ำแนกชนิดสัตว์ทะเลเลี้ยงลูกด้วยนมและเต่าทะเลในประเทศไทยField Guide to Marine Mammals and Sea Turtles of Thailand
54 วาฬหวั แตงโม (Melon-headed Whale) Peponocephala electra (Gray, 1846)ขนาด : โตเต็มที่ยาว 2.78 ม. และหนัก 275 กก. ลูกแรกเกิดยาวประมาณ 1 ม.รูปร่าง : ค่อนข้างใหญ่ เม่ือมองจากด้านบนเห็นส่วนหัวรูปสามเหล่ียม ครีบข้างเรียวปลายแหลมต้ังตรงออกจากล�ำตัวสี : ล�ำตัวสีด�ำ คางและใต้ท้องแนวสะดือและช่องเพศสีขาว แถบสีจางต้ังแต่ช่องหายใจไปจนถึงปลายปาก ขอบปากขาว หน้ามีสีด�ำรูปสามเหล่ียมwww.cascadiaresearch.org www.cascadiaresearch.org ฟัน : ซี่เล็ก เรียวแหลม มี 20-25 คู่ บนขากรรไกรบน และล่าง ครีบหลัง : สูง เว้า และอยู่ เกือบกึ่งกลางล�ำตัวคู่มือการจ�ำแนกชนิดสัตว์ทะเลเลี้ยงลูกด้วยนมและเต่าทะเลในประเทศไทยField Guide to Marine Mammals and Sea Turtles of Thailand
www.cascadiaresearch.org 55 ชวี ประวตั ิ : ตวั เมยี เขา้ สวู่ ยั เจรญิ พันธุ์เม่ืออายุ 11.5 ปี (ยาว 2.35 ม.) ส่วนตัวผู้อายุ 16.5 ปี (ยาว 2.44 ม.) ออกลูกระหว่างเดือน กรกฎาคมถึงสิงหาคม ระยะ หย่านม 9-12 เดือนอาหาร : ปลาขนาดเล็ก และปลาหมึก บางคร้ังกินกุ้งเป็นอาหาร www.cascadiaresearch.orgพฤติกรรม : ว่ายน้�ำเร็ว ชอบรวมกลุ่มเป็นฝูงใหญ่ จ�ำนวน 100-500 ตัว อาจมากถึง 2,000ตัว พบรวมกับโลมาชนิดอ่ืน เช่น โลมาฟราเซอร์เป็นต้น โลมาชนิดนี้มักมีการเกยต้ืนหมู่ (Massstrandings) และพบการเกยตื้นหมู่มากที่สุดถึง 250 ตัวถ่ินอาศัยและการแพร่กระจาย : เช่นเดียวกับวาฬเพชฌฆาตเล็ก น�้ำลึกในเขตร้อนและกึ่งร้อนระหว่างเส้นรุ้งที่ 40oN-35oS ประเทศไทยพบที่ซากเกยตื้นท่ี จ.ชลบุรีและสงขลา คู่มือการจ�ำแนกชนิดสัตว์ทะเลเล้ียงลูกด้วยนมและเต่าทะเลในประเทศไทย Field Guide to Marine Mammals and Sea Turtles of Thailand
56 โลมาหลงั โหนก หรือ โลมาเผือก (Indo-Pacific Humpback Dolphin) Sousa chinensis (Osbeck, 1765) ขนาด : ตัวผู้ยาว 2.8 ม. ตัวเมีย 2.6 ม. หนักถึง 280 กก. ลูกแรกเกิดยาว 1 ม. รูปร่าง : หัวกลมมน มีปากยาวเรียว ลักษณะเด่นคือส่วนหลังโหนกเป็นแนวยาว 1 ใน 3 ของความยาวล�ำตัว DMCR DMCR สี : ล�ำตัวมีสีต่างกันมากตามอายุ วัยเด็กจะมี ฟัน : มีฟันจ�ำนวน 28-38 คู่ บน สีเทาด�ำ และจางลงเมื่อโตข้ึน ตัวเต็มวัยบาง ขากรรไกรบนและล่าง (เฉลี่ย ตัวมีสีเทาประขาว เมื่ออายุมากข้ึนจะมีสีออก 33-35 คู่) ขาวเผือกหรือชมพู ครีบหลัง : ส้ัน เล็ก ท่ีเด่นชัดคือ ส่วนของฐานครีบเป็นสันโหนกรับกับครีบหลัง คู่มือการจ�ำแนกชนิดสัตว์ทะเลเล้ียงลูกด้วยนมและเต่าทะเลในประเทศไทย Field Guide to Marine Mammals and Sea Turtles of Thailand
57 DMCRชีวประวัติ: ตัวเมียเข้าสู่วัยเจริญพันธุ์เมื่ออายุ 9-10 ปี และตัวผู้อายุ 11-13 ปีผสมพันธุ์ตลอดทั้งปี ต้ังท้องนาน 10-12 เดือน และหย่านมเม่ืออายุ 2 ปี อายุยืนมากกว่า 40 ปี พฤติกรรม: ชอบรวมกลุ่มตั้งแต่ 10-40 ตัวและมักว่ายน�้ำช้าๆ เมื่ออยู่ใกล้ชายฝั่ง อาหาร: ปลา และปลาหมกึ หลาย ชนดิ ตามชายฝง่ั และแนวปะการงั DMCRถน่ิ อาศยั และการแพรก่ ระจาย : อาศยั ตามชายฝง่ัแม่น�้ำ ปากแม่น้�ำ และป่าชายเลนในเขตร้อน มีการแพร่กระจายต้ังแต่ตอนใต้ของจีน อินโดนีเซียออสเตรเลีย มหาสมุทรอินเดีย และตอนใต้ของแอฟริกา ประเทศไทยพบในธรรมชาติ เช่นจ.ตราด ระยอง เพชรบุรี ประจวบคีรีขันธ์ ชุมพรสุราษฎร์ธานี นครศรีธรรมราช กระบ่ี และตรัง คู่มือการจ�ำแนกชนิดสัตว์ทะเลเล้ียงลูกด้วยนมและเต่าทะเลในประเทศไทย Field Guide to Marine Mammals and Sea Turtles of Thailand
58 โลมาปากขวด (Indo-Pacific Bottlenose Dolphin) Tursiops aduncus (Ehrenberg, 1833)ขนาด : โตเต็มที่ยาว 2.7 ม. น้�ำหนัก 230 กก. ลูกแรกเกิดขนาด 0.85-1.12 ม.และหนัก 9-21 กก.รูปร่าง : คล้ายโลมาปากขวดธรรมดา (T. truncatus ยาว 3.8 ม.) แต่ขนาดเล็กกว่า จะงอยปากค่อนข้างส้ันใหญ่ รูปร่างอ้วน หัวกลมมน ครีบข้างเรียวยาว www.eoearth.orgสี : สีน้�ำเงินเข้มอมเทา ด้านท้องมีสีจางหรือ students.umf.maine.eduอมชมพู เมื่อเข้าวัยเจริญพันธุ์จะมีจุดสีเทาเข้มประปรายตามด้านข้างล�ำตัวและด้านท้อง มี ฟนั : มฟี นั กลมขนาดเลก็ ปลายแถบสีด�ำพาดจากหางตาไปยังครีบข้าง แหลม จ�ำนวน 21-29 คู่ บน ขากรรไกรท้ังสองข้าง ครีบหลัง : ค่อนข้างใหญ่และ โค้ง อยู่กึ่งกลางหลังคู่มือการจ�ำแนกชนิดสัตว์ทะเลเล้ียงลูกด้วยนมและเต่าทะเลในประเทศไทยField Guide to Marine Mammals and Sea Turtles of Thailand
59 ชีวประวัติ : วัยเจริญพันธุ์อายุ ราว 12 ปี (ยาว 2.3-2.35 ม.) ตั้งท้อง 12 เดือน ระยะหย่านม 1.5-2 ปี ออกลูกทุก 4-6 ปี อายุ ยืนกว่า 40 ปีJirayu Ekkulพฤติกรรม : ชอบว่ายน้�ำแข่งกับเรือเดินทะเลและมักแย่งปลาจากเรือประมง ปกติรวมฝูงประมาณ 20 ตัว บางคร้ังพบถึงร้อยตัวหรือพัน Louisa Ponnampalamตัว พบพฤติกรรม Breaching, lobtailing และSpyhopping หรอื วา่ ยนำ�้ เอยี งตวั และตคี รบี ขา้ ง อาหาร : ปลา ปลาหมึก และถิ่นอาศัยและการแพร่กระจาย : ใกล้ชายฝั่ง Crustaceans ท่ัวไปอาหารมีในเขตอบอุ่นและเขตร้อน บางครั้งอาจเข้ามา ความยาวน้อยกว่า 20 ซม.ในแม่น้�ำ ป่าชายเลน แพร่กระจายกว้างในเขตอินโดแปซิฟิก ประเทศไทยพบมากทางฝั่งทะเลอันดามัน เช่น จ.ระนอง อ่าวพังงา และภูเก็ตประชากรราว 20-30 ตัว หากินระหว่างเกาะไข่ จ.พังงา และเกาะไม้ท่อน เกาะเฮ เกาะแอวจ.ภูเก็ต ต้ังแต่ก่อนปี พ.ศ. 2530 ส่วนในอ่าวไทยพบน้อยมาก แต่เชื่อว่าแพร่กระจายตามหมู่เกาะต่างๆ พบเกยต้ืนในหลายพ้ืนที่ คู่มือการจ�ำแนกชนิดสัตว์ทะเลเลี้ยงลูกด้วยนมและเต่าทะเลในประเทศไทย Field Guide to Marine Mammals and Sea Turtles of Thailand
60 โลมาฟันหา่ ง (Rough-toothed Dolphin) Steno bredanensis (G. Cuvier in Lessen, 1828)ขนาด : โตเต็มที่ยาว 2.65-2.8 ม. หนัก 155 กก. ตัวผู้ใหญ่กว่าตัวเมียเล็กน้อยลูกแรกเกิดยาว 1 ม.รูปร่าง : ค่อนข้างเรียวยาว จะงอยปากยาว และลาดโค้งขึ้นส่วนหัว โดยไม่มีรอยหยักระหว่างหัวกับจะงอยปาก DMCR www.cascadiaresearch.org ฟัน : ฟันซ่ีใหญ่เรียงกันห่างๆ ผิว ของฟนั มลี กั ษณะขรขุ ระ มจี ำ� นวนสี : ล�ำตัวสีเทาด�ำ ท้องสีจางเล็กน้อย ตัวท่ีอายุ 19-28 คู่ บนขากรรไกรบนและมากมีแต้มด่างสีขาวเป็นดวงๆ ตามล�ำตัว และ ล่างมีด่างขาวหรือสีชมพูท่ีขอบปากล่าง ครีบหลัง : สูงเว้า และจะตั้งท�ำ มุม 45o กับหลังคู่มือการจ�ำแนกชนิดสัตว์ทะเลเล้ียงลูกด้วยนมและเต่าทะเลในประเทศไทยField Guide to Marine Mammals and Sea Turtles of Thailand
61 Daniel Webster ชีวประวัติ : วัยเจริญพันธุ์ 10-14 ปี (2.1-2.25 ม. หนักพฤติกรรม : ทั่วไปรวมกลุ่ม 10-20 ตัว บางคร้ัง มากกวา่ 90 กก.) อายยุ นื 36 ปีอาจมากกวา่ 100 ตัว มักพบอยู่รวมกบั วาฬน�ำร่องโลมากระโดด และโลมาปากขวดอาหาร : ปลา และปลาหมึกถ่ินอาศัยและการแพร่กระจาย : อาศัยในทะเลเปดิ ทม่ี คี วามลกึ ไมค่ อ่ ยพบตามชายฝง่ั อยรู่ ะหวา่ งเส้นรุ้งท่ี 40oN-35oS ประเทศไทยพบเกยตื้นที่ จ.ชลบุรี ฉะเชิงเทรา นครศรีธรรมราช ภูเก็ตและสตูล (เกยต้ืนหมู่ 3 ตัวที่อ่าวน้�ำบ่อ จ.ภูเก็ตในปี พ.ศ. 2551)คู่มือการจ�ำแนกชนิดสัตว์ทะเลเล้ียงลูกด้วยนมและเต่าทะเลในประเทศไทยField Guide to Marine Mammals and Sea Turtles of Thailand
62 โลมาปากยาว (Long-beaked Common Dolphin) Delphinus capensis Gray, 1828 ขนาด : โตเต็มท่ียาว 2.6 ม. หนัก 235 กก. ลูกแรกเกิดยาว 0.8-1 ม. และหนัก 10 กก. รูปร่าง : เพรียว โคนหางคอด ปากยาวแหลม ครีบข้างเรียวแหลม ถ้าจะงอยปาก ยาว 6.9-7.6% ของความยาวล�ำตัว เป็น D.c. capensis หากยาว 9.4-9.7% ของ ความยาวล�ำตัวเป็นชนิด D.c. tropicalis www.flickr.com สี : ด้านหลังสีเทาเข้ม มีแถบสีขาวอมเหลืองตัดข้างล�ำตัวแบ่งสีชัดเจน โดยมีแนว สีเหลืองจางตัดเป็นเส้นโค้งจากหน้าผากไปที่กึ่งกลางล�ำตัว และอีกแนวโค้งจาก กึ่งกลางล�ำตัวลงไปตรงโคนหาง ท�ำให้เห็นแถบด�ำข้างล�ำตัวเป็นรูปตัววีชัดเจน และด้านท้องสีจางมีแนวเข้มไขว้กันกลางล�ำตัวคล้ายนาฬิกาทราย มีแถบสีด�ำตัด จากใต้คางมาจรดโคนครีบข้าง คู่มือการจ�ำแนกชนิดสัตว์ทะเลเลี้ยงลูกด้วยนมและเต่าทะเลในประเทศไทย Field Guide to Marine Mammals and Sea Turtles of Thailand
63ชีวประวัติ : วัยเจริญพันธุ์เพศผู้ยาว 2-2.5 ม. เพศเมียยาว 1.9-2.2 ม.หนัก 80-150 กก. ระยะตั้งท้องนาน 10-11 เดือนuk.whales.orgฟัน : D.c. tropicalis มีฟันบน 54-67 คู่ และ ครีบหลัง : สูง เว้า และมีสีด�ำ ฟันล่าง 52-64 คู่ ส่วน D.c. capensis มีฟันบน ต้ังอยู่ท่ีกลางหลัง47-60 คู่ และฟันล่าง 48-57 คู่ พฤติกรรม : เป็นสัตว์สังคมอาหาร : ส่วนใหญ่เป็นปลาและปลาหมึก ชอบรวมฝูงต้ังแต่ 10 ตัว จนถึงถ่ินอาศัยและการแพร่กระจาย : โลมาชนิดนี้อาศัย 2,000-3,000 ตัวอยู่ใกล้ฝั่งในระยะห่างไม่เกิน 180 กม. พบในเขตรอ้ น ประเทศไทยพบเกยตน้ื ท่ี จ.ชลบรุ ี เพชรบุรีประจวบคีรีขันธ์ และพังงา พบฝูงจ�ำนวน 6 ตัวในธรรมชาติโดยเรือ SEAFDEC บริเวณกลางอ่าวไทยนอกฝั่ง จ.ชุมพร เดือนเมษายน พ.ศ. 2556 คู่มือการจ�ำแนกชนิดสัตว์ทะเลเล้ียงลูกด้วยนมและเต่าทะเลในประเทศไทย Field Guide to Marine Mammals and Sea Turtles of Thailand
64 โลมากระโดด (Spinner Dolphin) Stenella longirostris (Gray, 1828) ขนาด : โตเต็มที่ยาว 2-2.35 ม. ตัวผู้ใหญ่กว่าตัวเมียเล็กน้อย และหนัก 82 กก. ลูกแรกเกิดยาว 75-80 ซม. รูปร่าง : เพรียว ล�ำตัวยาว ปากค่อนข้างเล็กยาว Louisa Ponnampalam สี : ล�ำตัวสีน�้ำเงินเข้ม ด้านหลังมีแนว ครีบหลัง : สูง และต้ังชัน มีตั้งแต่ทรง แบ่งสีจางข้างล�ำตัว แถบสีเข้มพาดจาก เว้าไปจนถึงเป็นรูปสามเหล่ียม ตาจรดครีบข้าง ฟัน : ฟันขนาดเล็ก ปลายแหลม จ�ำนวน 40-62 คู่ ที่ขากรรไกรบนและล่าง คู่มือการจ�ำแนกชนิดสัตว์ทะเลเล้ียงลูกด้วยนมและเต่าทะเลในประเทศไทย Field Guide to Marine Mammals and Sea Turtles of Thailand
Louisa Ponnampalam 65ชีวประวัติ : วัยเจริญพันธุ์ 4-7 ปี ในเพศเมีย และ 7-10 ปี ในเพศผู้ ยาว 1.7 ม.ตั้งท้องนาน 10 เดือน ระยะเวลาการเลี้ยงลูก 1-2 ปี ออกลูกทุก 3 ปี พฤติกรรม: มีพฤติกรรมกระโดด แลว้ หมนุ ตวั เปน็ เกลยี ว มกั หากนิ เวลากลางคืน รวมฝูงต้ังแต่ 10 ตัว จนถึง 2,000-3,000 ตัว มัก พบรวมกับวาฬน�ำร่อง และวาฬ หัวแตงโมLouisa Ponnampalamอาหาร : ส่วนมากหาอาหารในเวลากลางคืน กินปลากลางน�้ำ กุ้ง และปลาหมึกถ่ินอาศัยและการแพร่กระจาย : บริเวณท่ีน้�ำลึกมากกว่า 200 ม. นอกไหล่ทวีป ในเขตเส้นรุ้งที่ 40oN-40oS ประเทศไทยพบซากเกยตื้นในฝั่งอ่าวไทย ที่ จ.ชลบุรี และระยอง ฝั่งทะเลอันดามันพบซากเกยต้ืนเกือบตลอดแนวชายฝั่งยกเว้น จ.สตูล คู่มือการจ�ำแนกชนิดสัตว์ทะเลเล้ียงลูกด้วยนมและเต่าทะเลในประเทศไทย Field Guide to Marine Mammals and Sea Turtles of Thailand
66 โลมาลายแถบ (Striped Dolphin) Stenella coeruleoalba (Meyen, 1833) ขนาด : โตเต็มที่ยาว 2.56 ม. หนัก 156 กก. ลูกแรกเกิดยาวประมาณ 1 ม. รูปร่าง : คล้ายโลมากระโดด แต่ล�ำตัวอ้วนป้อม กว่า จะงอยปากใหญ่สั้นกว่าเล็กน้อย โคนหางเล็ก เป็นสันแบน ครีบข้างค่อนข้างเล็ก ปลายแหลม www.planetwhale.com ฟัน : แหลมเล็ก มี 40-55 คู่ บนขากรรไกรบนและล่าง ครีบหลัง : ค่อนข้างโค้งลาด DMCR เอียง สี : หลังสีน้�ำเงินเข้มจางลงข้างล�ำตัว แถบสีเข้มจากตาตรงไปถึงโคนครีบข้าง แนว สีน้�ำเงินเข้มและจางตัดกันเป็นลายแหลมข้างล�ำตัว เป็นลายรูปตัววี แถบสีเข้มเป็น แนวจากลูกตาไปตามข้างล�ำตัวและโค้งลงตรงบริเวณช่องก้น ด้านท้องขาว จึงมอง จากข้างตัวเห็นมีลายเป็นแนวหลายแนว คู่มือการจ�ำแนกชนิดสัตว์ทะเลเลี้ยงลูกด้วยนมและเต่าทะเลในประเทศไทย Field Guide to Marine Mammals and Sea Turtles of Thailand
www.lucalamoni.com 67 ชีวประวัติ : วัยเจริญพันธุ์ เพศ ผู้อายุ 7-15 ปี เพศเมีย 5-13 ปี ต้ังท้องนาน 12-13 เดือน ลูก หย่านมเม่ืออายุ 18 เดือน อายุ ยืน 58 ปี อาหาร : ปลาหมึก และปลา ท่ัวไป ท้ังปลาผิวน�้ำ ปลากลาง น�้ำ และปลาหน้าดิน พฤติกรรม: มีพscฤhoตoิกloรfwรhมalกesร.cะoโmดด แล้วหมุนตัวในแนวตั้ง มักหากิน เวลากลางคืน รวมฝูงต้ังแต่ 10 ตัว จนถึง 2,000-3,000 ตัว มัก พบรวมกับ วาฬน�ำร่อง และวาฬ หัวแตงโมพฤติกรรม : ชอบรวมฝูงต้ังแต่ 100-1,000 ตัวล�ำดับช้ันในฝูงโดยอายุและเพศ ด�ำน้�ำได้ลึก200-700 ม. เพ่ือหาอาหารถิ่นอาศัยและการแพร่กระจาย : บริเวณน�้ำลึกไหล่ทวีปลงไป ไม่อยู่ใกล้ฝั่ง แพร่กระจายระหว่างเส้นรุ้งที่ 50oN-40oS ประเทศไทยพบเกยตื้นตลอดแนวชายฝั่งอันดามันคู่มือการจ�ำแนกชนิดสัตว์ทะเลเลี้ยงลูกด้วยนมและเต่าทะเลในประเทศไทยField Guide to Marine Mammals and Sea Turtles of Thailand
68 โลมาลายจุด (Pantropical Spotted Dolphin) Stenella attenuata (Gray, 1846)ขนาด : โตเต็มที่ ตัวเมียยาว 1.6-2.4 ม. ตัวผู้ยาว 1.6-2.6 ม. หนัก 119 กก. ลูกแรกเกิดยาว 0.8-0.85 ม.Brenda Rone รูปร่าง: คล้ายโลมากระโดด ล�ำ ตัวเพรียว ปากเรียวเล็ก หน้าผาก ค่อนข้างลาด จึงดูหัวเล็ก Jessica Aschettinoสี : สีเทาด�ำตลอดตัว ครีบหลังสีด�ำ ฟัน : ซ่ีเล็ก คม ปลายแหลม จ�ำนวนมีจุดประด่างสีเทาประปรายที่ปาก 34-48 คู่ ที่ขากรรไกรบนและล่างล่างและล�ำตัวซ่ึงเห็นได้ชัดในเพศผู้ตัวเต็มวัยครีบหลัง : ต้ังตรง เว้าเล็กน้อย อยู่ท่ีกลางหลังคู่มือการจ�ำแนกชนิดสัตว์ทะเลเลี้ยงลูกด้วยนมและเต่าทะเลในประเทศไทยField Guide to Marine Mammals and Sea Turtles of Thailand
69ชีวประวัติ : ต้ังท้องนาน 11.5 เดือน เข้าสู่วัยเจริญพันธุ์เม่ืออายุ 9-11 ปี ในเพศเมีย และ 12-15 ปี ในเพศผู้ ออกลูกทุก 2-3 ปี อายุยืน 46 ปี SEFSCพฤติกรรม : ว่ายน�้ำเร็วและปราดเปรียว ชอบกระโดด แต่ไม่หมุนตัว บางแห่งพบว่าชอบว่ายน้�ำตามหลังเรือประมงเพื่อแย่งปลาอาหาร : ปลา ปลาหมึก และ Crustaceansถิ่นอาศัยและการแพร่กระจาย : ไหล่ทวีปพบเห็นได้ท่ัวโลกในน่านน�้ำเขตร้อน ระหว่างเส้นรุ้งท่ี 40oN-40oS ประเทศไทยพบซากเกยต้ืนในฝั่งทะเลอ่าวไทยที่ จ.ชลบุรี สมุทรปราการประจวบคีรีขันธ์ ชุมพร และนครศรีธรรมราช ฝั่งทะเลอันดามันพบเกือบตลอดแนวชายฝั่ง ยกเว้นจ.ระนอง และสตูล คู่มือการจ�ำแนกชนิดสัตว์ทะเลเลี้ยงลูกด้วยนมและเต่าทะเลในประเทศไทย Field Guide to Marine Mammals and Sea Turtles of Thailand
70 โลมาฟราเซอร์ (Fraser’s Dolphin) Lagenodelphis hosei Fraser, 1956ขนาด : โตเต็มท่ี ตัวผู้ยาว 2.7 ม. ตัวเมียยาว 2.6 ม. หนัก 210 กก. ลูกแรกเกิดยาว 1.0-1.1 ม. และหนัก 19 กก.รูปร่าง : ล�ำตัวอ้วน จะงอยปากมีขนาด ครีบหลัง : ขนาดเล็ก รูปสามเหล่ียมใหญ่ ส้ัน แต่เห็นได้ชัดเจน ครีบหางและ ต้ังอยู่กลางล�ำตัวครีบข้างมีขนาดเล็ก ปลายแหลม ฟัน : มีฟันท่ีขากรรไกรบนและล่าง จ�ำนวน 38-44 คู่Chris Johnsonสี : มีแถบหนาสีเข้มพาดจากหน้าไปยังก้น และอีกแถบพาดจากกลางขากรรไกรล่างไปยังโคนครีบข้าง แถบสีนี้ต่างกันตามเพศและวัย อาจเห็นไม่ชัดเจนในวัยเด็กคู่มือการจ�ำแนกชนิดสัตว์ทะเลเลี้ยงลูกด้วยนมและเต่าทะเลในประเทศไทยField Guide to Marine Mammals and Sea Turtles of Thailand
71ชีวประวัติ : วัยเจริญพันธุ์ เพศผู้อายุประมาณ 7-10 ปี (ขนาด 2.2-2.3 ม.)เพศเมีย 5-8 ปี (ขนาด 2.1-2.2 ม.) อายุยืน 18 ปี C. Oedekovenพฤติกรรม : รวมกลุ่มกันขนาดใหญ่ จ�ำนวน 400-500 ตัว และพบรวมกลุ่มกับชนิดอื่น เช่น วาฬหัวแตงโม วาฬน�ำร่อง โลมาริสโซ โลมาลายจุด และโลมากระโดดมีนิสัยขี้อาย เข้าใกล้ได้ยาก และจะว่ายน�้ำหนีเรืออาหาร : ปลาขนาดเล็ก ปลาหมึก และCrustaceansถิ่นอาศัยและการแพร่กระจาย : บริเวณน้�ำลึกในเขตร้อน ระหว่างเส้นรุ้งท่ี 30oN-30oSประเทศไทยพบเกยตื้นท่ี จ.ภูเก็ต ตรัง และสตูล คู่มือการจ�ำแนกชนิดสัตว์ทะเลเล้ียงลูกด้วยนมและเต่าทะเลในประเทศไทย Field Guide to Marine Mammals and Sea Turtles of Thailand
72 โลมารสิ โซ (Risso’s Dolphin) Grampus griseus (G. Cuvier, 1812)ขนาด : โตเต็มท่ียาว 3.8 ม. น้�ำหนัก 500 กก. รูปร่าง : หัวทู่ มองจากด้านลูกแรกเกิดมีความยาว 1.1-1.5 ม. ข้างเป็นรูปสี่เหล่ียม และด้าน หน้าของหัวจะมีร่องอยู่ ไม่มีwww.sanctuarycruises.com จะงอยปากท่ีชัดเจน ครีบข้าง โค้งยาวและแหลม บริเวณล�ำ ตัวมีรอยแผล ซ่ึงเกิดจากฟันของ ปลาหมึก หรือรอยฟันที่เกิดจาก การต่อสู้กันเองสี : บริเวณอกและหน้าโคนครีบข้าง มีสีจางเป็นรูปสมอเรือหันปลายแหลมไปทางหาง หลังมีสีเทาด�ำและมีสีเทาจางด้านท้องฟัน: มีเฉพาะส่วนหน้าของขากรรไกรล่าง จ�ำนวน DMCR2-7 คู่ ทั่วไปขากรรไกรบนไม่มีฟัน หรือบางครั้งอาจพบ 1-2 คู่คู่มือการจ�ำแนกชนิดสัตว์ทะเลเลี้ยงลูกด้วยนมและเต่าทะเลในประเทศไทยField Guide to Marine Mammals and Sea Turtles of Thailand
www.kaskus.co.id 73 ครีบหลัง : ครีบหลังขนาดใหญ่ ต้ังอยู่กลางล�ำตัว ชีวประวัติ : วัยเจริญพันธุ์มี ขนาด 2.6-2.7 ม. อายยุ นื 35 ปีพฤติกรรม : อยู่ตัวเดียวหรือเป็นฝูง 10-100ตัว แต่บางครั้งอาจจะมากถึง 4,000 ตัว มักพบอยู่ร่วมกับโลมาปากขวด J. Cottonwww.nmfs.noaa.govอาหาร : ปลาหมึก และ Crustaceansถ่ินอาศัยและการแพร่กระจาย : ท่ัวโลกตั้งแต่เขตร้อนจนถึงเขตหนาว อาศัยอยู่ในเขตน�้ำลึกในประเทศไทยพบเกยต้ืนที่ จ.ประจวบคีรีขันธ์นครศรีธรรมราช และภูเก็ตคู่มือการจ�ำแนกชนิดสัตว์ทะเลเล้ียงลูกด้วยนมและเต่าทะเลในประเทศไทยField Guide to Marine Mammals and Sea Turtles of Thailand
74 โลมาอริ วดี หรือ โลมาหัวบาตร (Irrawaddy Dolphin) Orcaella brevirostris (Owen in Gray, 1866)ขนาด : ตัวเต็มวัยยาว 1.73-2.75 ม. เพศผู้ใหญ่กว่า รูปร่าง : ไม่มีจะงอยปากเพศเมียเล็กน้อย น�้ำหนักเฉลี่ย 115-130 กก. ลูกแรก หัวกลมมน คล้ายโลมาหัวเกิดยาว 0.83-1 ม. น�้ำหนัก 10-12 กก. บาตรหลังเรียบมาก สี : สีน�้ำเงินเทาด้านหลัง และสีเทาจางด้านท้อง DMCR DMCRฟัน : ฟันบน 8-19 คู่ และฟันล่างมี 11-18 คู่ ชีวประวัติ : ตั้งท้องประมาณครีบหลัง : โค้งมน มีขนาดเล็ก และอยู่ก่ึงกลาง 14 เดือน อายุยืน 30 ปีล�ำตัวค่อนไปทางหางคู่มือการจ�ำแนกชนิดสัตว์ทะเลเล้ียงลูกด้วยนมและเต่าทะเลในประเทศไทยField Guide to Marine Mammals and Sea Turtles of Thailand
75 พฤติกรรม: พบเป็นกลุ่ม 2-15 ตัว สามารถโผล่ส่วนหัวขึ้นมอง เหนือผิวน�้ำได้ (Spyhopping) บางครั้งพ่นน�้ำเพ่ือไล่ต้อนปลาDMCR DMCR DMCRอาหาร : ปลา กุ้ง และปลาหมึก โดยเฉพาะบริเวณปากแม่น้�ำบางปะกง จ.ฉะเชิงเทรากนิ ปลาดกุ ทะเลเปน็ อาหาร โดยกดั กนิ เฉพาะสว่ นของลำ� ตวั ทอี่ ยดู่ า้ นหลงั ของครบี หลงัถิ่นอาศัยและการแพร่กระจาย : แพร่กระจายในเขตอินโดแปซิฟิก ท้ังในทะเล น้�ำกร่อย และน้�ำจืด ประเทศไทยพบทั่วไปตามชายฝั่งทะเลอ่าวไทย พบมากท่ีอ่าวตราด จ.ตราด อ่าวไทยตอนบน ในบริเวณใกล้ปากแม่น้�ำ และอ่าวไทยตอนกลาง ฝั่งทะเลอันดามันพบที่ จ.กระบ่ี และตรัง กลุ่มประชากรท่ีเสี่ยงต่อการสูญพันธุ์อาศัยในบริเวณตอนบนของทะเลสาบสงขลา คู่มือการจ�ำแนกชนิดสัตว์ทะเลเลี้ยงลูกด้วยนมและเต่าทะเลในประเทศไทย Field Guide to Marine Mammals and Sea Turtles of Thailand
76 โลมาหวั บาตรหลังเรยี บ (Finless Porpoise) Neophocaena phocaenoides (G. Cuvier, 1829)ขนาด : ตัวเต็มวัยยาว 2.27 ม. แต่โดยท่ัวไปยาวน้อยกว่า 2 ม. น้�ำหนัก 70-100กก. เพศผู้ใหญ่กว่าเพศเมียเล็กน้อย ลูกแรกเกิดยาว 0.75-0.85 ม. หนัก 7 กก.รูปร่าง : คล้ายโลมาอิรวดีมาก แต่ขนาดเล็ก DMCRกว่า หัวกลมมน ไม่มีจะงอยปาก ครีบข้างค่อนข้างใหญ่ปลายแหลมDMCR ฟัน : ปลายฟันแบนคล้ายใบ พาย จ�ำนวน 15-22 คู่ บนขา กรรไกรบนและล่าง สี : หลังสีน�้ำเงินเทาและท้อง สีขาวครีบหลัง : ไม่มีครีบหลัง มีตุ่มเล็กๆ 10-25 แถว เรียงเป็นแถบรูปใบหอกเว้าลงเป็นแอ่งต้ืนๆ ท่ีกลางหลัง ความกว้าง 3.5-12 ซม. แถบน้ีจะแคบลงและสิ้นสุดท่ีบริเวณคอดหาง สายพันธุ์เดียวกันที่พบเหนือเกาะไต้หวันข้ึนไปถึงเกาหลีและญ่ีปุ่น แถบของตุ่มบนหลังจะค่อยๆ ยกตัวขึ้นเป็นสันและมีลักษณะแคบกว่ามากคู่มือการจ�ำแนกชนิดสัตว์ทะเลเลี้ยงลูกด้วยนมและเต่าทะเลในประเทศไทยField Guide to Marine Mammals and Sea Turtles of Thailand
77ชีวประวัติ : เข้าสู่วัยเจริญพันธุ์เม่ืออายุ 3-6 ปี (ความยาว 1.3-1.5 ม.) อายุยืน 33 ปีDMCR พฤติกรรม : มักอยู่ตัวเดียว หรือ 2 ตัว อาจรวมฝูง 10-20 ตัว ในบริเวณที่มีแหล่งอาหาร สมบูรณ์ DMCR DMCR อาหาร : ปลาขนาดเล็กตั้งแต่ ผิวน้�ำถึงพื้นท้องน�้ำ กุ้งและ ปลาหมึกถ่ินอาศัยและการแพร่กระจาย : บริเวณใกล้ชายฝั่ง หรือตามแม่น�้ำขนาดใหญ่ที่มีทางเช่ือมต่อลงทะเล ในเขตอินโดแปซิฟิก ประเทศไทย พบได้เกือบตลอดแนวชายฝั่งของอ่าวไทย ส่วนฝั่งทะเลอันดามัน พบบริเวณ เกาะยาวน้อย และเกาะยาวใหญ่ จ.พังงา รวมท้ังตอนใต้ของ จ.ตรัง และสตูล คู่มือการจ�ำแนกชนิดสัตว์ทะเลเลี้ยงลูกด้วยนมและเต่าทะเลในประเทศไทย Field Guide to Marine Mammals and Sea Turtles of Thailand
78 พะยูน (Sea cows, Sirenian) พะยูนเป็นสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมที่อาศัยอยู่ในทะเล มีบรรพบุรุษท่ีใกล้ เคียงกับบรรพบุรุษของช้าง สายพันธุ์ของพะยูนได้วิวัฒนาการลงไปอยู่ในน�้ำและ ไม่กลับข้ึนมาอยู่บนบกอีกเลยเช่นเดียวกับพวกโลมาและวาฬ พะยูนจัดอยู่ใน Order Sirenia มีอยู่ด้วยกัน 2 Family คือ Dugongidae คือ Dugong (พะยูนหางแฉก) และ Trichechidae คือ Manatee (พะยูนหางกลม) ปัจจุบัน สัตว์ใน Order น้ีมีอยู่ 4 ชนิด DMCR พะยูน Dugong dugon (Müller, 1776) พะยูนชนิดน้ีอาศัยอยู่ตามชายฝั่งใน ทะเลเขตร้อนและเขตก่ึงร้อนพบได้ในมหาสมุทรอินเดียและแปซิฟิก ล�ำตัวรูป กระสวย สีเทาอมชมพูหรือน้�ำตาลเทาส่วนท้องสีอ่อนกว่า มีขนประปรายทั่วล�ำ ตัว ความยาว 3 ม. และน�้ำหนัก 300 กก. หางแฉก (Fluke tail) พะยูนวัยอ่อนมี ล�ำตัวสีเทาอมชมพู คู่มือการจ�ำแนกชนิดสัตว์ทะเลเล้ียงลูกด้วยนมและเต่าทะเลในประเทศไทย Field Guide to Marine Mammals and Sea Turtles of Thailand
79อาหารหลักของพะยูนคือ หญ้าทะเล อาจหากินอยู่ตัวเดียวหรืออยู่รวมเป็นฝูง 3-25ตัว ในบริเวณที่มีแหล่งอาหารสมบูรณ์ หากหญ้าทะเลขาดแคลนจะกินสาหร่ายทะเลทดแทน หรือย้ายถ่ินเพื่อหาแหล่งหญ้าทะเลใหม่สว่ นหวั ยาวประกอบตาและหขู นาดเลก็ริมฝีปากบนใหญ่และหนา ด้านบนมีรูจมูกอยู่ชิดกันหน่ึงคู่ รูจมูกจะปิดขณะอยใู่ ตน้ ำ้� สว่ นครบี ขา้ งลำ� ตวั (Flippers)ภายในประกอบด้วยน้ิว 5 น้ิว DMCR หวั นม (Nipples) จะอยดู่ า้ น หลังของฐานครีบในทั้งสอง เพศ เพศเมียระยะโตเต็ม วัยมีหัวนมใหญ่ชัดเจน ยาว 3-5 ซม. (ลูกศรช้ี) ส่วนเพศ ผู้หัวนมเป็นเพียงตุ่มเล็กๆDMCR พะยูนเพศผู้ (บน) ช่องเปิด เพศจะอยู่กึ่งกลางระหว่าง สะดือและช่องก้น ในขณะ ท่ีพะยูนเพศเมีย (ล่าง) ช่อง เปิดเพศจะอยู่ใกล้กับช่องDMCR ก้นมาก คู่มือการจ�ำแนกชนิดสัตว์ทะเลเล้ียงลูกด้วยนมและเต่าทะเลในประเทศไทย Field Guide to Marine Mammals and Sea Turtles of Thailand
80 พะยูน หมนู �้ำ หมดุ ดุ ดหู ยง หรอื ตุหยง (Dugong) Dugong dugon (Müller, 1776) ขนาด : ตัวเต็มวัยยาว 2.5-3 ม. ยาวสุด 4.1 ม. และหนัก 250-420 กก. ลูกแรกเกิดยาว 1-1.5 ม. หนัก 20-35 กก. ประเทศไทยพบขนาดใหญ่สุด 3 ม. (วัดตรง)และตัวที่มีน้�ำหนักมากสุด 388 กก. ลูกขนาดเล็กสุดยาว 97 ซม. หนัก 14 กก. รูปร่าง : ไม่มีครีบหลัง ล�ำตัว อ้วนกลม แพนหางและคอด หางมีขนาดใหญ่ มีขนท่ัวล�ำตัว มีขนเส้นใหญ่อย่างหนาแน่น บริเวณริมฝีปากDMCRฟัน : มีฟัน 6 คู่ ทั้งขากรรไกรบนและล่าง ลูก DMCRแรกเกิดมีฟัน 4 คู่ ฟันจะสึกกร่อนและหลุดไปเม่ืออายุมากขึ้นและเหลือเพียง 2-3 คู่เท่านั้น พะยูนมีเข้ียว 2 คู่ เขี้ยวคู่หน้าจะหายไป ส่วนคู่หลังคงอยู่ตลอดชีวิต ตัวผู้เข้ียวงอกพ้นริมฝีปากเม่ืออายุ 13-14 ปีคู่มือการจ�ำแนกชนิดสัตว์ทะเลเล้ียงลูกด้วยนมและเต่าทะเลในประเทศไทยField Guide to Marine Mammals and Sea Turtles of Thailand
ชีวประวัติ : เข้าสู่วัยเจริญพันธุ์อายุ 9-10 ปี ต้ัง 81ท้องนาน 13-14 เดือน ออกลูกครั้งละ 1 ตัว ทุก3-7 ปี โดยแม่และลูกจะอยู่ด้วยกันเกือบ 2 ปีอายุยืนท่ีสุด 73 ปีพฤติกรรม : หายใจทุก 2-3 นาที โดยโผล่รูจมูกขึ้นมาเหนือผิวน้�ำเล็กน้อย บางครั้งอาจโผล่ส่วนหลังและหาง ด�ำน้�ำนาน 8 นาที ว่ายน้�ำเร็ว1.8-2.2 กม./ชม.DMCR I Feeding trails DMCRถ่ินอาศัยและการแพร่กระจาย : บริเวณชายฝั่ง อาหาร : หญ้าทะเลชนิดต่างๆที่มีแนวหญ้าทะเล ในเขตร้อนและกึ่งร้อน แถบอิน ในประเทศไทยมักพบรอยกินโดแปซิฟิก ประเทศไทยพบในฝั่งทะเลอันดามัน (Feeding trails) บนหญ้ามากกว่าฝั่งอ่าวไทย จาก จ.ระนองถึงสตูล พบมาก อ�ำพัน (Halophila ovalis)ที่สุดท่ีเกาะตะลิบง และเกาะมุก จ.ตรัง ในอ่าว กินหญ้าทะเล 5-10% ของน�้ำไทยพบที่ จ.ชลบุรี ระยอง จันทบุรี ตราด ชุมพร หนักตัวต่อวันสุราษฎร์ธานี และปัตตานี พ.ศ. 2557 ค�ำนวณประชากรไว้ทั้งส้ินราว 230 ตัวคู่มือการจ�ำแนกชนิดสัตว์ทะเลเลี้ยงลูกด้วยนมและเต่าทะเลในประเทศไทยField Guide to Marine Mammals and Sea Turtles of Thailand
82 เต่าทะเล (Sea turtles) เต่าทะเลเป็นสัตว์เลื้อยคลาน (Raptillia) จัดอยู่ในอันดับ Testudines วงศ์ Cheloniidae และ Dermochelyidae มีกระดองแข็งเป็นเกราะป้องกัน อันตราย กระดองเป็นโครงสร้างผิวหนังที่มีประสาทความรู้สึก สามารถว่ายน�้ำได้ รวดเร็ว โดยมีล�ำตัวท่ีลู่น้�ำและขาคู่หน้าคล้ายใบพาย มีต่อมเกลือ (Salt gland) บริเวณหลังดวงตาท�ำหน้าที่ขับเกลือแร่ส่วนเกิน ปัจจุบันท่ัวโลกมีเต่าทะเล 8 ชนิด แพร่กระจายในเขตร้อนและเขตอบอุ่น ประเทศไทยพบ 5 ชนิด ได้แก่ เต่าตนุ เต่ากระ เต่าหญ้า เต่าหัวฆ้อน และเต่ามะเฟือง พบเต่าหัวฆ้อนน้อยและไม่พบ แหล่งวางไข่ ส่วนเต่ามะเฟืองไม่พบแหล่งวางไข่ในฝั่งอ่าวไทย เคยพบเต่าหญ้ามา วางไข่ในฝั่งทะเลอันดามันจ�ำนวนมาก แต่ปัจจุบันเหลืออยู่น้อยมาก เต่ามะเฟือง ก็อยู่ในสถานภาพเดียวกัน การจ�ำแนกเพศ สามารถจ�ำแนกได้เมื่อเข้าสู่ช่วงโตเต็มวัยเพศผู้หางยาวพ้นขอบกระดองมาก เพศเมียหางพ้นขอบกระดองเล็กน้อยคู่มือการจ�ำแนกชนิดสัตว์ทะเลเล้ียงลูกด้วยนมและเต่าทะเลในประเทศไทยField Guide to Marine Mammals and Sea Turtles of Thailand
83คู่มือการจ�ำแนกชนิดสัตว์ทะเลเล้ียงลูกด้วยนมและเต่าทะเลในประเทศไทยField Guide to Marine Mammals and Sea Turtles of Thailand
84 เต่าตนุ หรอื เตา่ แสงอาทติ ย์ (Green Turtle) Chelonia mydas (Linneaus, 1758)ลักษณะท่ัวไป : จะงอยปากค่อนข้างทู่เม่ือเปรียบเทียบกับเต่ากระ มีรอยหยักขนาดเล็กอยู่บนริมฝีปากท้ังบนและล่าง เกล็ดบนส่วนหัวตอนหน้ามีจ�ำนวน 1 คู่ มีเกล็ดกลางหลัง จ�ำนวน 5 เกล็ดเกล็ดแถวข้าง คู่แรกสุดไม่ติดกับเกล็ดขอบคอ มี DMCRจ�ำนวน 4 คู่ ลักษณะขอบของเกล็ดจะเชื่อมต่อ ชีวประวัติและพฤติกรรม :กันไม่ซ้อนกัน กระดองสีน้�ำตาลเหลือบขาวและ เต่าตนุเพศเมียเต็มวัยวางไข่ด�ำ โตเต็มที่ยาว 120 ซม. หนัก 150 กก. ทุก 2 ปี โดยเริ่มวางไข่ได้ต้ังแต่ ช่วงอายุ 14-25 ปี สามารถ วางไข่ได้ตลอดท้ังปี แต่มีช่วง สูงสุดระหว่างเดือนมิถุนายน- สิงหาคม เต่าตนุเพศผู้สามารถ ผสมพันธุ์กับเพศเมียได้หลาย ตวั และเตา่ ตนุเพศเมียสามารถ ผสมพันธุ์กับเพศผู้ได้หลายตัวDMCR เช่นกันคู่มือการจ�ำแนกชนิดสัตว์ทะเลเลี้ยงลูกด้วยนมและเต่าทะเลในประเทศไทยField Guide to Marine Mammals and Sea Turtles of Thailand
85 อาหาร : วัยเด็กกินท้ังพืชและ สัตว์น�้ำเล็กๆ เป็นอาหาร ส่วน เต่าโตเต็มวัยกินพืชเป็นหลัก ได้แก่ สาหร่ายทะเล และหญ้า ทะเล DMCR ถนิ่ อาศยั และการแพรก่ ระจาย : DMCR พบในเขตร้อนและกึ่งร้อน ตาม แนวชายฝั่ง แหล่งหญ้าทะเล และเกาะ ประเทศไทยพบการ แพร่กระจายในธรรมชาติ ท้ัง ฝั่งทะเลอ่าวไทยและฝั่งทะเล อันดามันแหล่งวางไข่ : ฝั่งอ่าวไทย ได้แก่ เกาะคราม จ.ชลบุรี และเกาะกระ จ.นครศรีธรรมราชส่วนฝั่งอันดามัน ได้แก่ เกาะสิมิลัน เกาะสุรินทร์(เกาะตอริลลา เกาะสต็อก) เกาะระ เกาะพระทองเกาะคอเขา จ.พังงา และหมู่เกาะอาดังราวี จ.สตูล คู่มือการจ�ำแนกชนิดสัตว์ทะเลเล้ียงลูกด้วยนมและเต่าทะเลในประเทศไทย Field Guide to Marine Mammals and Sea Turtles of Thailand
86 เตา่ กระ (Hawksbill Turtle) Eretmochelys imbricata (Linneaus, 1766) ลักษณะทั่วไป : จะงอยปากค่อนข้างแหลมงุ้มคล้ายปากเหย่ียว เกล็ดบนส่วนหัว ตอนหน้า มี 2 คู่ มีเกล็ดกลางหลัง จ�ำนวน 5 เกล็ด เกล็ดหลังแถวข้างคู่แรกสุดไม่ ติดกับเกล็ดขอบคอ มีจ�ำนวน 4 คู่ ลักษณะเด่นชัดคือ เกล็ดบนกระดองมีลวดลาย ร้ิวใสสวยงาม และลักษณะเกล็ดซ้อนกันเห็นได้ชัดเจน แต่เมื่อโตเต็มวัยลักษณะการ ซ้อนกันของเกล็ดสังเกตได้ยากกว่าวัยอ่อน ลูกเต่ากระแรกเกิดไปจนถึงเต่ากระวัย รุ่นมีสันแหลมตามความยาวกระดอง 3 แถว มีเล็บที่ขาหน้าและหลังข้างละ 2 อัน และค่อยๆ หายไปเมื่อโตข้ึน โตเต็มที่ยาว 95 ซม. หนัก 60 กก. ชีวประวัติและพฤติกรรม : เพศเมียตัวเต็มวัยวางไข่ทุก 2-3 ปี ระหว่างช่วงฤดูร้อน และฤดูฝน อาหาร : กินฟองน้�ำและสัตว์ นำ้� เลก็ ๆ ในแนวปะการงั สะสม DMCR สารพษิ ในตวั ทำ� ใหค้ นทบี่ รโิ ภค เนื้อเต่ามีอันตรายถึงตายได้ คู่มือการจ�ำแนกชนิดสัตว์ทะเลเล้ียงลูกด้วยนมและเต่าทะเลในประเทศไทย Field Guide to Marine Mammals and Sea Turtles of Thailand
ถ่ินอาศยั และการแพรก่ ระจาย : 87มีแหล่งอาศัยและแหล่งวางไข่ในเขตร้อน ระหว่างเส้นละติจูด DMCRที่ 25ºN-35ºS ในบริเวณน�้ำต้ืนที่เป็นแนวปะการัง แนวหญ้าทะเลและแนวสาหร่าย ประเทศไทยพบเข้ามาหากินใกล้ชายฝั่งทั้งสองด้าน DMCRแหล่งวางไข่ : พบเฉพาะในฝั่งทะเลอ่าวไทย เกาะคราม และเกาะอีร้า จ.ชลบุรี เกาะเสม็ด จ.ระยอง เกาะทะลุ จ.ประจวบคีรีขันธ์หาดท้องทราย จ. ชุมพร และเกาะกระจ.นครศรีธรรมราช คู่มือการจ�ำแนกชนิดสัตว์ทะเลเลี้ยงลูกด้วยนมและเต่าทะเลในประเทศไทย Field Guide to Marine Mammals and Sea Turtles of Thailand
Jason Isley 89 ถนิ่ อาศยั และการแพรก่ ระจาย : ถิ่นอาศัยหลักอยู่ในเขตซีกโลก เหนอื บรเิ วณทมี่ อี ณุ หภมู ขิ องนำ�้ 20ºC ประเทศไทยพบมากใน ฝั่งทะเลอันดามัน ส�ำหรับการ เกยตื้นพบท่ัวไปด้านฝั่งทะเล อันดามัน ด้านฝั่งอ่าวไทยพบ การเกยตน้ื เพยี งบางแหง่ เทา่ นนั้ อาหาร : จะงอยปากใหญ่และ แข็งแรง กินสัตว์น้�ำต่างๆ ได้แก่ กุ้ง หอย ปู และปลาDMCRแหล่งวางไข่ : พบเฉพาะฝั่งทะเลอันดามัน ได้แก่เกาะระ เกาะพระทอง เกาะคอเขา และหาดท้ายเหมือง จ.พังงา และ หาดไม้ขาว หาดกมลาหาดราไวย์ จ.ภูเก็ต ปัจจุบันพบเต่าวางไข่น้อยมากจนน่าจะใกล้สูญพันธุ์ คู่มือการจ�ำแนกชนิดสัตว์ทะเลเลี้ยงลูกด้วยนมและเต่าทะเลในประเทศไทย Field Guide to Marine Mammals and Sea Turtles of Thailand
92 เต่ามะเฟอื ง (Leatherback Turtle) Dermochelys coriacea (Vandelli, 1761) ลักษณะท่ัวไป : ลักษณะกระดองไม่เป็นเกล็ด แต่เป็นแผ่นหนังหนาสีด�ำ อาจมี แต้มสีขาวประๆ ทั่วตัว กระดองเป็นสันนูนตามแนวความยาวจากส่วนหัวถึงท้าย จ�ำนวน 7 สัน (รวมขอบข้าง) ไม่มีเกล็ดปกคลุมส่วนหัว จะงอยปากบนมีลักษณะ เป็นหยัก 3 หยัก ครีบหน้าใหญ่ลักษณะเหมือนใบพาย ตัวเต็มวัยยาว 210 ซม. หนัก 900 กก. เป็นเต่าทะเลที่มีขนาดใหญ่ท่ีสุดในโลก DMCR ชีวประวัติและพฤติกรรม : เข้าสู่วัยเจริญพันธุ์เมื่ออายุ 13-14 ปี ขนาดทข่ี น้ึ มาวางไข่ มีความยาวไม่น้อยกว่า 150 ซม. มักวางไข่ในแนวหาด ทรายโล่งที่ไม่มีพืชปกคลุม คู่มือการจ�ำแนกชนิดสัตว์ทะเลเล้ียงลูกด้วยนมและเต่าทะเลในประเทศไทย Field Guide to Marine Mammals and Sea Turtles of Thailand
93 DMCR DMCRถิ่นอาศัยและการแพร่กระจาย : อาศัยในเขตทะเลเปิดท่ีอุณหภูมิน�้ำ 10-20ºCประเทศไทยพบเต่ามะเฟืองได้น้อยมากในปัจจุบัน พบการเกยตื้นเพียงบางแห่งในชายฝั่งอ่าวไทยและฝั่งอันดามัน อาหาร : กินแมงกะพรุนเป็น อาหารหลัก DMCRแหล่งวางไข่ : พบเฉพาะฝั่งอันดามัน ได้แก่หาดประพาส จ.ระนอง เกาะระ เกาะพระทอง และเกาะคอเขา จ.พังงา หาดบางเทาและหาดไม้ขาว จ.ภูเก็ต และเกาะลันตา จ.กระบี่ คู่มือการจ�ำแนกชนิดสัตว์ทะเลเลี้ยงลูกด้วยนมและเต่าทะเลในประเทศไทย Field Guide to Marine Mammals and Sea Turtles of Thailand
94 Lunging / lunge feeder การกินด้วย อภิธานศัพท์ การฮุบเหยื่อเข้าไปคราวละมากๆ พบใน วาฬไม่มีฟันท่ีมีร่องใต้คางจ�ำนวนมาก ซ่ีกรอง (Baleen plate) อยู่ที่ขากรรไกร (Rorquals) บน ท�ำหน้าท่ีกรองอาหารขนาดเล็กไว้ Suction feeder การกินเหยื่อท่ีอยู่ใน ภายในช่องปาก และปล่อยให้น้�ำไหล น�้ำโดยการดูดเข้าไปในปาก ออกภายนอกได้ Lobtailing การยกแพนหางขนึ้ เหนอื ผวิ น้�ำ Melon ส่วนหน้าผากของโลมาและ วาฬบางชนิดใช้หางฟาดน้�ำเพื่อต้อนเหย่ือ วาฬที่นูนออกมาอย่างชัดเจน Flipper-slapping การใช้ครีบข้างตีน้�ำ คอดครีบหาง รอยเว้าเล็กๆ กลางขอบ พบพฤติกรรมนี้ในวาฬหลังค่อม ด้านหลังของแพนหาง Spyhopping การส�ำรวจรอบตัวด้วย ร่องใต้คาง รอยพับท่ีผิวหนังใต้คางของ การโผล่หัวข้ึนมองเหนือผิวน้�ำ วาฬไม่มีฟัน สามารถขยายออกได้ ช่วย วัยเจริญพันธุ์ วัยท่ีสามารถสืบพันธุ์ได้ เพิ่มความจุช่องปากขณะฮุบกินเหย่ือ หรือเติบโตเต็มท่ี (Mature) Crustaceans สัตว์น�้ำกลุ่มกั้ง ปู กุ้ง มี ระยะการเจริญวัยของสัตว์ เปลือกหุ้มและขามีข้อปล้อง Newborn วัยแรกเกิด, ทารก Euphausiids แพลงก์ตอนสัตว์ใน Juvenile วัยเด็ก กลุ่ม“เคย” มีหลายชนิดด้วยกัน Subadult วัยรุ่น, วัยหนุ่มสาว Krill “เคย” แพลงก์ตอนสัตว์ลักษณะ Adult เติบโตเป็นผู้ใหญ่ คล้ายกุ้ง มีขนาดเพียง 1.5 ซม” Copepods แพลงก์ตอนสัตว์ในกลุ่มก้ัง ปู กุ้ง อีกกลุ่มที่ส�ำคัญต่อห่วงโซ่อาหาร Breaching การพุ่งตัวข้ึนเหนือผิวน�้ำคู่มือการจ�ำแนกชนิดสัตว์ทะเลเลี้ยงลูกด้วยนมและเต่าทะเลในประเทศไทยField Guide to Marine Mammals and Sea Turtles of Thailand
การแบ่งเขตภูมิอากาศรอบโลก (Climate zones) ตามละติจูดเหนือและใต้ 95เขตร้อน Tropical zone (0°–23.5°) เขตอบอุ่น Temperate Zone (40°–60°)เขตก่ึงร้อน Subtropics (23.5°–40°) เขตหนาว Cold Zone (60°–90°) ที่มา : www.meteoblue.comไทหDะMลเCล่ทRเวปีปิด ทะเลท่ีมีเขตติดต่อและเปิดออกสู่มหาสมุทร หมายรวมถึงมหาสมุทร ส่วนที่ติดกับทวีป ได้รับอิทธิพลได้มากจากแม่น้�ำ ลม และกระแสน้�ำ ท่ีมา : www.marine.tmd.go.thคู่มือการจ�ำแนกชนิดสัตว์ทะเลเลี้ยงลูกด้วยนมและเต่าทะเลในประเทศไทยField Guide to Marine Mammals and Sea Turtles of Thailand
96 บรรณานุกรม มิคมินทร์ จารุจินดา และ ก้องเกียรติ กิตติวัฒนาวงศ์. 2551. เต่าทะเล ชีววิทยาและการอนุรักษ์. ภูเก็ต: สถาบันวิจัยและพัฒนาทรัพยากรทาง ทะเลชายฝั่งทะเล และป่าชายเลน กรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่ง. สถาบันวิจัยและพัฒนาทรัพยากรทางทะเล ชายฝั่งทะเล และป่าชายเลน. 2555. สถานภาพทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่ง พ.ศ. 2550-2554 กรุงเทพฯ : กรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝั่ง. Jefferson, T. A., Webber, M. A., Pitman, R. L., Jarrett, B. 2008. Marine Mammals of the World: A Comprehensive Guide to their Identification, London: Academic Press. Márquez M., R. 1990. FAO species catalogue. Vol11: Sea turtles of the world. An annotated and illustrated catalogue of sea turtle species known to date. FAO Fisheries Synopsis No. 125, Vol.11. Rome, FAO. 81 p. Shirihai, H. and Jarrett, B. 2006. Whales, Dolphins and Seals. A Field Guide to the Marine Mammals of the World. London: A & C Black. Nishiwaki, M. and Kamiya, T. 1958. A beaked whale Mesoplodon stranded at Oiso Beach, Japan. Scientific Reports of the Whales Research Institute, Tokyo, 13:53-83 [plus plates]. คู่มือการจ�ำแนกชนิดสัตว์ทะเลเลี้ยงลูกด้วยนมและเต่าทะเลในประเทศไทย Field Guide to Marine Mammals and Sea Turtles of Thailand
Search
