Instrumentation of Restorative Dentistryเคร่อื งมือและวัสดุทางทันตกรรมในการอุดฟนั แบบต่างๆ อ.ทพญ.ศศิประไพ วรี ะทัตพนั ธ์ ภาควิชาทันตสาธารณสขุ วิทยาลัยการสาธารณสขุ สริ นิ ธร จังหวดั สุพรรณบรุ ี
วัตถุประสงค์• มีความรู้ความเข้าใจในเรอ่ื ง การใช้เครอ่ื งมือและวสั ดุทางทันตกรรม ในการอุดฟนั แบบตา่ งๆ• ตระหนักถงึ ความสาคญั ของการเลือกใช้เคร่ืองมือและวัสดแุ ตล่ ะชนดิ ให้เหมาะสมกับการบูรณะฟนั• อธบิ ายความรู้เกยี่ วกับเคร่อื งมอื ที่เลอื กใชก้ ่อนให้การรกั ษาทางทันตกรรมได้• สามารถวางแผนการรกั ษาทางทนั ตกรรมและเลือกเครือ่ งมอื ท่ีเหมาะสมใน การบรู ณะฟันได้
ข้ันตอนในการอดุ ฟันการตรวจวนิ ิจฉยั การกาจดั รอยผุ, เตรยี มโพรงฟนัการอดุ ฟนั และขัดแตง่
Modified pen grasp
เนอ้ื หาการสอน• เครอ่ื งมือท่ใี ชใ้ นการตรวจวินิจฉยั (Exploratory set)• เครือ่ งกรอทางทนั ตกรรม (Handpieces and burs)• เครอื่ งมือที่ใชใ้ นการตดั แตง่ (Hand cutting instruments)• เครื่องมือทีใ่ ช้ในการบรู ณะ (Restorative instruments)• เครื่องมอื อนื่ ๆ (Miscellaneous instruments)
เคร่อื งมือทใ่ี ช้ในการตรวจวินจิ ฉยั (Exploratory set)
Mouth mirror Forceps (Cotton pliers) ชดุ ตรวจ เครอื่ งมอื ทใ่ี ช้ใน(สามเกลอ) การตรวจวนิ ิจฉัย Explorer
เคร่อื งมือทใี่ ช้ในการตรวจวนิ ิจฉยั Mouth mirror กระจกส่องปาก • กระจกชนิด Front surface mirror สามารถมองเห็นภาพชัดเจน เหมือนจรงิ แตจ่ ะเปน็ รอยขดู ขดี ได้งา่ ย • ใชใ้ นการส่องตรวจภายในชอ่ งปาก โดยมอง แบบสะท้อน (Indirect vision) • สะท้อนแสงไฟไปยังบรเิ วณที่ต้องการ • ชว่ ยดงึ แก้ม กันลิน้ ออก เพ่ือใหเ้ หน็ บริเวณ ทที่ างาน และป้องกนั อันตราย
เคร่อื งมอื ท่ใี ช้ในการตรวจวนิ จิ ฉยั
เคร่อื งมือที่ใชใ้ นการตรวจวนิ จิ ฉยั Explorer ทตี่ รวจ • ใชต้ รวจเนือ้ เยอื่ แข็ง (Hard tissue) เช่น ฟัน กระดกู เปน็ ต้น • ตรวจหารอยผุ สารวจความเรยี บและความ ลกึ ของผนังโพรงฟัน • ใชค้ วามรสู้ กึ สัมผสั โดยใชป้ ลายแหลมลาก ผา่ นบริเวณที่ต้องการตรวจ
เคร่ืองมอื ที่ใชใ้ นการตรวจวนิ จิ ฉัย Forceps (Cotton pliers) ทีค่ ีบ • ใชส้ าหรับคบี สิง่ ตา่ งๆเขา้ และออกจากปาก ผู้ป่วย เพราะในช่องปากผปู้ ่วยแคบ ทาใหไ้ ม่สามารถใช้มอื เขา้ ไปหยบิ จับได้
เคร่อื งกรอทางทันตกรรม(Handpieces and burs)
ด้ามกรอฟัน (Handpieces)High-speed handpiece • ดา้ มกรอความเร็วสงู มคี วามเร็วใน / Airotor การหมุน มากกวา่ 100,000 รอบ/นาที • ใช้สาหรับกรอตัดฟันโดยเฉพาะบริเวณ เคลอื บตัวฟนั (Enamel) ท่ีมีความแขง็ ผิวสงู มาก • ขณะกรอตอ้ งใช้นา้ ร่วมด้วยเสมอ เพ่ือลดความร้อนท่ีเกดิ ระหว่างการกรอ
ดา้ มกรอฟนั (Handpieces)Low-speed handpiece • ดา้ มกรอความเร็วตา่ หมุนไมเ่ กิน 35,000 รอบ/นาที • ใช้สาหรับขัดฟัน กาจัดรอยผุ หรอื กรอ แต่งวัสดุอดุ ฟนั • ใช้พลังงานลมในการหมุนหัวกรอ (Air motor) • โดยงานหัตถการทว่ั ไป ใชแ้ บบหมุน ตามเขม็ นาฬิกา (Forward drive)
ด้ามกรอฟัน (Handpieces) Contra angle handpiece Straight handpiece ใชส้ าหรับกรอแตง่ ฟนั ปลอมใช้ในการกรอกาจดั รอยผุ ขัดฟัน กรอแต่งกระดูกในงานศัลย์และขดั แตง่ วัสดอุ ดุ ฟนั
เข็มกรอฟัน (Burs) : สาหรบั กรอแต่งโพรงฟนั• Round diamond bur - มที งั้ ชนดิ low speed และ high speed - ใช้ในการเริ่มตน้ กรอโพรงฟนั สาหรับกาหนดจุดรอยผุและขอบเขตโพรงฟนั
เขม็ กรอฟัน (Burs) : สาหรับกรอแตง่ โพรงฟนั• Cylinder diamond bur - มที ง้ั ชนดิ low speed และ high speed - ใช้ในการกรอแตง่ โพรงฟันให้ได้ผนงั เรียบตรง และทามมุ เหมาะสมตอ่ กนั
เขม็ กรอฟัน (Burs) : สาหรบั กรอแต่งโพรงฟนั Fissure steel bur Round steel burใช้แต่ง surrounding wall ใช้สาหรบั กรอกาจัดรอยผุแขง็ ให้มีความเรยี บ Inverted cone steel bur ใชแ้ ตง่ pulpal wall ให้มคี วามเรยี บตรง
เข็มกรอฟัน (Burs) : สาหรบั ขัดแต่งคอมโพสติRugby-shaped Flame-shapeddiamond finishing bur diamond finishing bur White stone bur
เขม็ กรอฟัน (Burs) : สาหรับขัดแตง่ คอมโพสติMandrels Pop-on disc Enhance® ใชข้ ดั แตง่ คอมโพสติ Class III, IV, V Astropol®
เข็มกรอฟนั (Burs) : สาหรบั ขดั แต่งอมัลกัมGreen stone bur White stone bur Rubber burเขยี ว ขาว แดง เขยี ว
เข็มกรอฟัน (Burs) : สาหรับขัดแต่งอมัลกัมRound-shaped Flame-shaped finishing bur finishing bur ใชใ้ นการขัดแตง่ อมลั กมั ใหไ้ ด้ รูปร่างทเ่ี หมาะสมRubber cup ใชร้ ่วมกบั ผงขดั pumiceเพือ่ ทาความสะอาดฟัน หรอื ขัดเรียบอมัลกมั
เครอ่ื งมือทีใ่ ชใ้ นการตดั แต่ง(Hand cutting instruments)
เครื่องมอื ท่ใี ชใ้ นการตดั แตง่ (Hand cutting instruments) a. Blade b. Shank c. Handle
เครื่องมอื ท่ใี ช้ในการตดั แต่ง (Hand cutting instruments) 14/100 X 360 = 50 degree
เคร่ืองมือท่ใี ช้ในการตัดแตง่ (Hand cutting instruments) Chisel ใชต้ ดั เคลือบฟนั ท่ีไม่มีเนื้อฟันรองรับตามขอบโพรงฟันทกี่ รอไว้ รวมท้งั ใช้ตกแตง่ ผนงั โพรงฟันโดยรอบให้เรยี บ
เครอ่ื งมือที่ใชใ้ นการตดั แตง่ (Hand cutting instruments) Hoe เปน็ เครอื่ งมือทมี่ ปี ลายดา้ นเดยี ว โดยใชส้ าหรบั การขูดตบแตง่ ผนังดา้ นใกล้เนื้อเยื่อประสาทฟนั (Pulpal wall)
เครื่องมือทีใ่ ชใ้ นการตัดแต่ง (Hand cutting instruments) Enamel hatchet มีหนา้ ตัดทาทามมุ 90 องศากบั ดา้ ม ใช้ตัดเคลือบฟันท่ไี มม่ เี นือ้ ฟันรองรบัตามขอบโพรงฟนั ทก่ี รอไว้ รวมท้ังใช้ตกแต่งผนังโพรงฟนั โดยรอบให้เรยี บ
เคร่อื งมือทใี่ ช้ในการตัดแตง่ (Hand cutting instruments) Gingival margin trimmer ลักษณะใบมีดคลา้ ย Hatchet แต่ใบมีดมีความโค้ง และหนา้ ตดั จะทามุมกบั ดา้ นต่างๆ ใชส้ าหรบั ลบมมุ ท่ี gingival margin และ axiopulpal line angle
เครอ่ื งมอื ทใ่ี ชใ้ นการตดั แตง่ (Hand cutting instruments) Spoon Excavator ใบมีดมีความโคง้ และหน้าตัดโคง้ มน ใช้ตักฟันผุ หรือแต่งอมัลกมัมหี ลายขนาดเพอ่ื ใหเ้ ลอื กใชไ้ ดพ้ อเหมาะกับขนาดรอยผุ กรณรี อยผุลกึ ควรเลือกใช้ขนาดใหญ่ เพอื่ ปอ้ งกนั การทะลโุ พรงประสาทฟัน
เคร่อื งมือท่ใี ช้ในการบูรณะ(Restorative instruments)
เครอ่ื งมอื ที่ใช้ในการบูรณะ : อมัลกัม Amalgam carrier ใชใ้ นการนาอมลั กัมไปใส่ในโพรงฟันทเี่ ตรยี มไวแ้ ล้ว ใชง้ านได้ 2 ด้านโดยดา้ นหนง่ึ ขนาดเล็ก อีกด้านหนง่ึ ขนาดใหญ่
เครื่องมอื ทีใ่ ช้ในการบูรณะ : อมัลกัม Amalgam plugger ใชใ้ นการกดอมลั กมั ใหแ้ น่นและแนบสนทิ กบั ของโพรงฟัน ผนังโพรงฟนั มีหลายขนาด โดยหวั เล็กมกั ใช้กดอดั บรเิ วณซอกมุม และหวั ใหญ่ใช้กดสว่ นบนๆ
เครอ่ื งมือท่ใี ชใ้ นการบูรณะ : อมลั กมั Amalgam burnisher ใชใ้ นการรดี อมัลกัมใหแ้ นบสนิทกับโพรงฟัน รวมถึงใช้แตง่ ให้เกดิร่องฟัน (grooves) เพื่อให้ใกลเ้ คียงฟันธรรมชาติ
เครอ่ื งมอื ท่ใี ชใ้ นการบรู ณะ : อมลั กมั Amalgam carver Amalgam carver Discoid-cleoid carver ใหว้ างหนา้ ตัดของเคร่อื งมอื ใหอ้ ยู่บนผวิ ฟนั และเน้อื อมลั กมั และเรม่ิแตง่ จาก primary groove แล้วไล่ไปตาม inclined plane และ ridge
เคร่อื งมือที่ใชใ้ นการบูรณะ : อมัลกัม Interproximal carver ใชส้ าหรบั กาจดั อมัลกมั ส่วนเกินหลังจากอุดทางด้าน proximalเพือ่ ปอ้ งกนั การเกดิ overhang ของวสั ดอุ ดุ โดยเครือ่ งมือจะมีความโคง้ รับไปกับตวั ฟนั วิธีใช้อาจต้องใส่เคร่ืองมือลงไปใต้เหงือกเล็กน้อย แล้วดึงขน้ึ เบาๆ
เคร่ืองมอื ที่ใช้ในการบรู ณะ : คอมโพสิต Composite carver มลี กั ษณะปลายแบนมนทัง้ สองขา้ ง แต่จะทามมุ กับดา้ มจับตา่ งกนัเพ่อื ใหใ้ ชเ้ ข้าทางานไดห้ ลายตาแหนง่ ใช้ในการแต่งคอมโพสิตใหไ้ ด้รูปรา่ งใกล้เคยี งกับฟนั ธรรมชาติ
เคร่อื งมือท่ีใช้ในการบูรณะ : คอมโพสิต Composite instrument ปลายขา้ งหนึง่ แบนมนสาหรับนาคอมโพสติ เข้าสูโ่ พรงฟนั สว่ นปลายอกี ข้างเปน็ ท่ีใชก้ ดคอมโพสติ ให้แนบกับโพรงฟนั
เครือ่ งมอื ท่ใี ชใ้ นการบรู ณะ : คอมโพสติ Plastic instrument ปลายด้านหน่งึ เปน็ ชายธงสาหรับตักวสั ดอุ ดุ ชว่ั คราวหรือกลาสไอโอ-โนเมอรเ์ ข้าสูโ่ พรงฟนั สว่ นปลายอีกดา้ นหน่งึ ใชก้ ดวัสดุใหแ้ นบกบั โพรงฟนั
เคร่ืองมอื อ่ืนๆ(Miscellaneous instruments)
เครื่องมืออืน่ ๆ (Miscellaneous instruments) Cement spatula เปน็ แผ่นพายโลหะที่มีดา้ มจบั ตรงกลาง ปลายทง้ั สองเป็นแผ่นแบนเรียบ โดยปลายขา้ งหนง่ึ แหลม อกี ข้างหน่ึงมนโคง้ มักใช้ร่วมกบั แผน่ ผสม(Mixing pad) หรือแผ่นแก้ว (Glass slab) ใชส้ าหรบั ผสมซีเมนต์
เครอ่ื งมอื อื่นๆ (Miscellaneous instruments) Plastic spatula ปลายดา้ นหนึ่งแบนมนและอีกปลายแบบเรียบ ใช้ผสม GI และ selfcure composite resin เปน็ อปุ กรณเ์ ฉพาะ ซง่ึ ถา้ ใช้พายที่ทาจากโลหะ ส่วนของโลหะที่หลุดออกมา อาจทาใหว้ สั ดุ 2 ชนิดน้ีมีสแี ละคุณสมบัติเปล่ยี นไป
เคร่ืองมอื อน่ื ๆ (Miscellaneous instruments) Dycal carrier มีปลายทางานขา้ งเดียว ซึ่งมลี ักษณะเปน็ ตมุ่ มนเลก็ ๆ ใช้สาหรบันาวสั ดุรองพืน้ เขา้ สโู่ พรงฟันส่วนทีใ่ กล้หรือทะลโุ พรงประสาทฟัน
เครอื่ งมืออ่ืนๆ (Miscellaneous instruments) Dappen dish ลกั ษณะเป็นถว้ ยแก้วทรงกระบอก ใช้ใส่สารทางทันตกรรม เชน่ผงขัดพิวมิสขดั ฟนั เป็นต้น สามารถใช้ได้ท้ังด้านลึกและดา้ นตื้น ข้ึนอยู่กบัปริมาณสาร
เคร่อื งมอื อืน่ ๆ (Miscellaneous instruments) Mouth prop, mouth gag ใชส้ าหรบั ให้ผ้ปู ่วยกัดเพ่ือความสบายของผู้ป่วยขณะที่ต้องอา้ ปากเป็นเวลานาน และทาใหเ้ ข้าทางานไดส้ ะดวกขน้ึ
เครือ่ งมืออ่นื ๆ (Miscellaneous instruments) Blade Blade holder No.11 No.12 No.15 ในงานทนั ตกรรมบรูณะจะใช้ Blade no.12 ในการกาจดั สว่ นเกินของคอมโพสติ ด้านproximal contact โดยเฉพาะบริเวณที่ใกล้ขอบเหงือกในโพรงฟนั Class II, III
เคร่ืองมืออื่นๆ (Miscellaneous instruments) Articulating paper กระดาษตรวจการสบฟัน เป็นกระดาษกอ็ ปป้ี 2 ด้าน แดง-นา้ เงินใชต้ รวจหลังอดุ ฟัน โดยให้ผ้ปู ่วยกัดถู หากมีจดุ สตี ิดบนวัสดุบูรณะเข้มกว่าจดุ สีบรเิ วณเนือ้ ฟนั จะแสดงถึงการสบคา้ ให้ขดั บริเวณน้นั ออก
เครือ่ งมืออน่ื ๆ (Miscellaneous instruments) Ivory matrix holder Ivory No.1 ใช้ในการบรู ณะโพรงฟัน Class II ท่ีอดุ ไมเ่ กิน 2 ดา้ น เช่น Class IIOM หรือ OD เปน็ ต้น แผน่ เมตรกิ ซจ์ ะมีลกั ษณะโคง้ เลก็ น้อย และสามารถเข้าไปในร่องเหงือกไดล้ กึ ชนดิ 2 รู สาหรับฟนั กรามนอ้ ย และ3 รู สาหรับฟันกราม
เครื่องมอื อน่ื ๆ (Miscellaneous instruments) Tofflemire matrix holder Locking nut Vise Adjusting nutHead
เครื่องมืออื่นๆ (Miscellaneous instruments) Tofflemire matrix holder ใช้ในการบรู ณะโพรงฟนั Class II ที่อุด 2 ด้าน หรือมากกว่า 2 ด้านลักษณะจะโอบลอ้ มตัวฟนั ทัง้ หมด เวลาใชใ้ ห้จับปลายทงั้ 2 ขา้ งของbandมาทบกนั ใหเ้ กดิ รูปวงแหวน แล้วนาใสเ่ ข้ากบั matrix holder
Search
