ศิลปะ วัฒนธรรม ประเพณี กศน.อำเภอไทยเจริญ

เขยี น นางลัคนา เดชะบญุ บรรณารกั ษ์จา้ งเหมาบรกิ าร ปัจจุบนั สงั คมพุทธไทยชาวอีสานใหค้ วามสาํ คัญต่อมรดกทางวัฒนธรรม เพราะมองวา่ วัฒนธรรม เป็นเครอ่ื งมือสรา้ งมลู ค่าเพ่ิมทางเศรษฐกิจได้อยา่ งมหาศาล เม่ือเปน็ เชน่ น้ีการสง่ เสริมภูมิปัญญาท้องถ่ินจึงเป็น หลักสําคัญตอ่ การพฒั นาประเทศ และสามารถสรา้ งมูลค่าได้อยา่ งมหาศาล โดยการนาํ เอามรดกทางวัฒนธรรม มาใชใ้ หเ้ กิดประโยชนด์ ว้ ยวิธีการตา่ ง ๆ เชน่ การอนุรกั ษ์ คือ การรกั ษาความรู้ท่ีดีงาม เชน่ ประเพณีบุญบัง้ ไฟ ซ่ึงเป็นประเพณีแมแ่ บบท่สี ะท้อนใหเ้ หน็ ถึงวิถีชีวติ ของคนอสี าน ดงั จะเหน็ ได้จากผญาเกยี่ วกบั ฮิตสิบสองบท หน่งึ วา่ “ฮีตหน่ึงนนั้ พอเถิงเดือนหกแล้ว ให้นาํ เอาน้าํ วารีสงโสด ฮดพระพทุ ธรูปเหนอื ใตส้ ู่ภาย อยา่ ได้ ละเบีย่ ง บา้ ย ปดั ป่ายหายหยดุ มนั สิ สญู เสียศรี ตํา่ ไปเมื่อหน้า อย่าไดไ้ ลหนีเวน้ แนวคองต้ังแต่เก่าไฟท้ังหลายสิแลน่ เข้า เผาบ้านสเิ สอื่ มสูญ จงพากนั ทําแทแ้ นวคองฮีตเกา่ เอาบุญไปเร่ือย ๆอยา่ ถอยหน้าอย่าเสยี \" บญุ บ้ังไฟ ถือวา่ เป็นภมู ปิ ญั ญาของคนอีสานท่ีจัดใหม้ ีขน้ึ จากระบบความเชอ่ื ท่กี ่อใหเ้ กดิ พธิ กี รรมและ ประเพณี ท้งั นีเ้ พราะความรไู้ ด้มาจากประสบการณ์ และท่ีสัง่ สมมาแต่บรรพบรุ ษุ สบื ทอดจากคนรุ่นหนึ่งไปสู่ คนอีกรุน่ หนึ่ง ระหว่างการสบื ทอดมีการปรบั ประยุกต์และเปลี่ยนแปลง จนอาจเกิดเป็นความรู้ใหม่ตาม สภาพการณ์ทางสังคมวฒั นธรรมและส่งิ แวดลอ้ มซึง่ สอดคล้องกบั วิถีชวี ิตดงั้ เดิมของชาวอีสาน ดังนนั้ ชีวติ ของ ชาวอีสานมีความสมั พันธ์กนั กับการทาํ มาหากิน การอยู่รว่ มกนั ในชุมชน การปฏิบัตติ ่อศาสนา พิธีกรรม และ ประเพณี เพ่ือสร้างความสัมพันธท์ ีด่ ีระหว่างมนษุ ย์กับมนุษย์ มนุษย์กบั ธรรมชาติ และมนุษย์กับสิง่ เหนือ ธรรมชาติ เคารพกนั และกัน ไม่ทาํ ร้ายทาํ ลายกนั ทําใหท้ ุกฝา่ ยทุกส่วนอย่รู ่วมกันได้อยา่ งสนั ติบญุ บงั้ ไฟอสี าน จงึ เปน็ ประเพณีและเป็นกฎเกณฑ์ของการอยู่รว่ มกันของคนในสังคมพุทธไทยอีสานท่ีไดร้ ับการสบื สานมาจนถึง ปัจจุบัน จุดมุง่ หมายที่ที่ก่อให้เกดิ บญุ บ้งั ไฟอีสานก็คือการขอน้ําฝน เพราะการท่ฝี นไม่ตก การขาดนา้ํ ภาวะ แหง้ แล้ง จงึ ทาํ ให้คนอสี านคดิ หาวธิ แี ก้ไข แนวคิดเร่ืองน้ําฝนจงึ เช่ือมโยงไปทีส่ ิง่ ท่เี หนือวสิ ยั ว่า ฝนไม่ตกจะต้องมี สาเหตจุ ะตอ้ งมสี ง่ิ กระทาํ เพราะฝนต้องมผี ู้บนั ดาลจงึ ตกได้ ความเชื่อข้อนเี้ ข้ามาผกู พันกับสิ่งเคารพสงู สดุ ใน ขณะน้ัน การประกอบพธิ ีต่าง ๆ จึงเกิดขนึ้ เช่น การออ้ นวอน การบวงสรวง และการบชู าสิ่งเคารพที่เป็นท่ีพงึ่ เหลา่ น้นั ดว้ ยขา้ วของหลายอย่าง และไฟก็เปน็ องคป์ ระกอบสําคญั ในพธิ ีกรรมขอฝน และมกี ารพฒั นาพิธีการมา จากรุน่ สูร่ ุน่ และปัจจบุ นั ทราบกนั ในนามประเพณปี ระจําเดือนหกท่ีคนอีสานท่ัวสารทศิ ตา่ งพากนั ถือปฏิบัตสิ ืบ ต่อกนั มา คอื ประเพณีบญุ บงั้ ไฟ

กจิ กรรมบุญบั้งไฟในปจั จบุ นั ทีบ่ คุ คลหรือชุมชนได้มีสว่ นร่วมในการจดั ข้ึนนน้ั ๆ สว่ นใหญ่จดั ขน้ึ โดย เน้นนันทนาการเพอ่ื เป็นการดึงดดู นักท่องเทียว ส่วนที่จดั ข้นึ เพราะความเชื่อเกยี่ วกบั การขอฝนนน้ั มนี อ้ ยมาก ดังจะเหน็ ได้จากการมาเทย่ี วชมประเพณบี ญุ บ้ังไฟอีสาน หลายคนบอกว่า มาเพ่ือการพักผอ่ นหย่อนใจ มาเพื่อ ชมการละเลน่ มาเพอื่ การปลดปล่อย มาเพือ่ พบปะสังสรรค์ระหวา่ งญาติมิตร เชน่ มาเที่ยวงานจะมาชว่ งวันแห่ บั้งไฟ เพราะมกี ิจกรรมหลายอยา่ ง เชน่ คณะเซิง้ บงั้ ไฟ คณะบั้งไฟเอแ้ ละกิจกรรมบนเวที เปน็ ต้น ที่มา : ประวตั ิความเป็นมาของบุญบั้งไฟ http://personal.swu.ac.th/