ศิลปะการตัดกระดาษจีน

剪纸 ศลิ ปะการตดั กระดาษจนี ประวัติศิลปะการตัดกระดาษแบบจีน ศลิ ปะการตัดกระดาษแบบจนี เริม่ ข้นึ สมยั ซีฮน่ั （西汉） ทวากอนหนา ซึ่งยงั ไมมกี ารคดิ คน กระดาษขึ้นมาน้ัน กม็ คี วามนยิ มในการ ตดั ฉลุ เจาะ แผนทอง แผน หนัง ผนื ผา แมกระทง่ั ใบไมใ หมีลวดลาย ตา งๆ เกดิ ขนึ้ มาแลว โดยในประเทศจีนมีการคน พบศิลปะการตัด กระดาษคร้งั แรกเมื่อป 1967 เมอื่ นักโบราณคดคี น พบกระดาษท่ีตัดแบบ จนี 2 ใบ แปะอยใู นบรเิ วณสสุ านโบราณเมืองทลู ฟู น ในเขตปกครอง ตนเองซนิ เกยี ง โดยกระดาษทใ่ี ชท าํ มาจากใบปอ กระดาษ เปนวสั ดุท่ขี ้ึนราและเปอ ยงาย ยง่ิ ในสภาพถมู อิ ากาศ รอนชื้นอยา งจนี ตะวนั ออกเฉียงใต และฝนทมี่ ักจะตกในเดอื น พฤษภาคมถงึ มถิ นุ ายน ดว ยแลว ยงิ่ ทาํ ใหก ระดาษเปอยและข้ึนรา ซ่ึง ศิลปะการตัดกระดาษพื้นบานนนั้ เปนศลิ ปะมวลชน ผคู นจะไมเ กบ็ รกั ษา อยา งดเี หมือนศิลปะลํ้าคา อน่ื ๆ หากผพุ งั แลว กส็ ามารถตดั ขน้ึ มาใหมไ ด สวนทางตะวันออกเฉยี งเหนอื ของจีนซึง่ แหงแลง นัน้ กระดาษไมค อ ยขน้ึ ราหรอื เปอ ยยุย จงึ อาจเปน เหตผุ ลหนึ่งท่ที ําใหมีการคน พบศิลปะการตดั กระดาษที่ทลู ูฟนกเ็ ปน ได สมยั ถงั การตัดกระดาษมกี ารพัฒนาขึ้นอยางมากแลว ในบทกวขี องตูฝู กลา วไวว า “นํ้าอนุ รนิ รดเทา ขา กระดาษตัดมาช้ีนําวญิ ญาณ” โดยใน สมัยน้ัน การใชก ระดาษตดั เรยี กวญิ ญาณ เปน ทน่ี ยิ มอยา งมากในหมู ชาวบา น การใชก ระดาษตดั เรยี กวญิ ญาณนน้ั ใชก บั วญิ ญาณทต่ี ายอยา ง ไมป กติ เชน อุบัตเิ หตุ โดยสวนใหญผ ูท าํ พิธตี องเก่ยี วขอ งกบั ผูตายทาง สายเลือด ชาวจีนผูเ คยรว มในพิธีเรยี กวญิ ญาณเลา วา การใชกระดาษ เรียกวิญญาณนนั้ จะตอ งตดั กระดาษเปน รปู เรอื ใบ นาํ มาหอ ยอดขา ว เกาเหลียง และเม่ือถึงวนั ทําพธิ ีฝงศพ ใหญ าต(ิ หากเปน ลกู ชายจะดมี าก) สวมผากระสอบ ในมือถอื กระดาษเรยี กวญิ ญาณทเี่ ตรียมไวน ี้ เดนิ นําหนาหบี ศพ เพ่อื เปน การชักนาํ ดวงวิญญาณใหหาทางกลับบา นถูก และไปสูสุขคตเิ มือ่ ทาํ พิธฝี ง เรียบรอ ย สถาบันการแพทยไทย-จนี เอเชยี ตะวนั ออกเฉยี งใต กรมพฒั นาการแพทยแ ผนไทยและการแพทยท างเลอื ก

นอกจากนีใ้ นสมัยถังยังใชรปู ตัดกระดาษเปน แบบในการพมิ พผา โดยนาํ กระดาษหนามาตดั เปน ลวดลายตา งๆ ทาบลงบนผาแลวจึงลงสีไป บนผา สว นทีพ่ นจากกระดาษออกมา กลายเปน ลวดลายทง่ี ดงามตา งๆ การตัดกระดาษสมัยซง พัฒนาถงึ ขัน้ ท่ีเร่ิมอยูต ัว กระดาษกลายเปน สินคาท่ผี ูคนนิยมซอื้ หา ซึ่งเปน การ ยกระดบั ศลิ ปะการตดั กระดาษดว ย เชน กลายเปน ของขวญั เปนทีต่ กแตง โคมไฟ เปน ตน ผูคนในสมยั ซงใช กระดาษตดั ในโอกาสทห่ี ลากหลายขน้ึ เตาเผาจโ๋ี จว ทเ่ี จยี งซีนาํ กระดาษตดั มาใชเ ปน ลวดลายของ เครอื่ งปน ดินเผา เมอื่ ผา นการเคลอื บ และเผากจ็ ะงดงามมากขน้ึ นอกจากน้ลี วดลายของศลิ ปะการพิมพผ าสี ขาว-ครามนน้ั ยงั ใชก ารฉลกุ ระดาษให เปน ลายกอ น แลว จงึ พมิ พล ายลงบนผา สมัยหมิงและชงิ น้ัน เปน ชวงท่ีศิลปะการตดั กระดาษพัฒนาถงึ ขดี สดุ การใชส อยกก็ วา งขวางมากขน้ึ โดยเฉพาะชาวบา นนยิ มใชก ระดาษตดั มาประดบั ตกแตง บา นกนั อยา งแพรห ลาย เชน ทีป่ ระตู หนา ตาง หิ้ง หรือ เพดาน ตางก็มีการใชก ระดาษฉลุลายตกแตงทัง้ ส้ิน ซ่ึงหากไมน ับชา งตัดกระดาษในสมัยหนานซงแลว หลงั จาก ยคุ นั้น ผูท่เี ชย่ี วชาญการตัดกระดาษแทบทั้งส้ินเปนหญงิ ชาวบาน โดยพวกเขาเรยี นรูจ ากรนุ สูรนุ นอกจากน้ี สญั ลกั ษณห นงึ่ ของชาวจีนโบราณคือ ชา งปกหญิง ซึง่ คุณสมบัตทิ ส่ี ําคญั ของชา งปก กค็ อื ตอ งสามารถตดั กระดาษแบบจีนไดนน่ั เอง ดังนน้ั การตดั กระดาษจงึ กลายเปนงานฝม อื ทีผ่ ูหญิงจําเปนทจ่ี ะตอ งมีความ เชย่ี วชาญ ความชาํ นาญในการตดั กระดาษยงั เปน สง่ิ ทค่ี นใชป ระเมนิ วา ใครจะเปน เจา สาวท่ีดไี ดด ว ย วธิ กี ารตดั กระดาษ การตัดกระดาษไมไดใ ชเ ครอื่ งจกั ร แตเปน งานฝมอื ท่ีทาํ จากมอื ซ่ึงมวี ธิ ีทําหลกั ๆ มอี ยู 2 วธิ ี คอื ใช กรรไกรตดั และ ใชม ดี ตดั วธิ กี ารใชก รรไกรตดั หลงั จากตดั เสรจ็ แลว จะนาํ กระดาษมาซอ นกนั หลายๆ แผน (ไมเ กนิ 8 แผน ) แลว จงึ ตกแตง ดว ยมดี อีกคร้ังใหเรยี บรอย สวนการใชม ีดตัดนั้น จะตอ งนํากระดาษทจ่ี ะตัดมาซอ นๆกันกอ น แลว วางลงบนดนิ นา้ํ มนั หรือไขท่มี ี ความออ นนุม แลวจงึ คอยใชม ีดเล็กมาเรม่ิ ตน ตัด ซง่ึ วิธีใชม ีดตัดจะสะดวกกวาใชกรรไกรตัดเล็กนอ ย เน่ืองจาก ตดั แคร อบเดยี ว สถาบันการแพทยไทย-จนี เอเชยี ตะวนั ออกเฉยี งใต กรมพฒั นาการแพทยแ ผนไทยและการแพทยท างเลอื ก

ประโยชนใ ชส อย ศลิ ปะการตดั กระดาษ เปนศิลปะพื้นบานอันเปน ทน่ี ยิ มย่งิ อยา งหนงึ่ ในประเทศจนี ศลิ ปะการตดั กระดาษ มกั ใชใ นพธิ ที างศาสนา และใชใ นการประดบั ตกแตง สรา งสรรคง านศลิ ปะตา งๆ ในอดตี มกี ารนยิ มนาํ กระดาษ มาสรางเปน รูปคน รปู สตั วในอิริยาบถตางๆ แลวจงึ นําไปเผาหรือฝง ไปพรอมกับผเู สียชีวติ ในงานฌาปนกจิ ศพ ซง่ึ ประเพณเี ชน นี้ อาจจะยังสามารถพบไดในบางพ้ืนทแ่ี ถบชนบทของประเทศจีนนอกจากนน้ั ยงั ถกู นาํ ไป ใช ประดับตกแตงในพิธีบูชาบรรพบุรษุ และเทพเจาตา งๆ ปจ จบุ นั น้ี ศลิ ปะการตดั กระดาษใชม ากทส่ี ดุ ในงานประดบั ตกแตง เชน กาํ แพง ประตู-หนา ตา ง เสาบา น กระจก และโคมไฟ เปนตน นอกจากน้ียังสามารถใชเ ปน เคร่ืองตกแตงของขวญั ของฝาก หรือตวั กระดาษที่ถกู ตัดเรียบรอยแลวน้ยี ังสามารถทจ่ี ะใชเ ปน ของขวัญของฝาก ไดอีกดวย ในสมยั โบราณกระดาษท่ีถกู ตัดแลว ยงั ถูก นาํ ไปใชเปน แมแบบในการเย็บปก และการ พนสีอกี ดว ย ขอมูลอา งอิงจากเวบ็ http://www.manager.co.th/China/ViewNews.aspx?NewsID=9500000047596 เรยี บเรยี งขอมูลโดย นางสาว รววี รรณ ธติ ธิ นสาร เบอรโ ทรศัพทต ิดตอ 02-951-0777,02-590-6381 อเี มล [email protected] สถาบันการแพทยไทย-จนี เอเชยี ตะวนั ออกเฉยี งใต กรมพฒั นาการแพทยแ ผนไทยและการแพทยท างเลอื ก