5. ส่วนประกอบอักษรจีน

บทท่ี 5 สว นประกอบของอกั ษรจนี 第 5 课 汉字偏旁 อาจารย วา ที่ ร.ต.ดร. เกรียงไกร กองเสง็ คณะมนุษยศาสตรแ ละสังคมศาสตร มหาวิทยาลยั ราชภัฎสวนสุนันทา

ส่วนประกอบของตวั อกั ษรจีน - อกั ษรจีนเกือบท้งั หมด ประกอบข้ึนจากส่วนประกอบของ ตวั อกั ษรจีน (偏旁) หรืออกั ษรหมวดคาํ หรือ อกั ษรขา้ ง - มีววิ ฒั นาการมาจากอกั ษรรูปภาพ เป็นอกั ษรท่ีวาดข้ึนจาก วตั ถุต่างๆ และใชส้ ญั ลกั ษณ์ของอกั ษรแต่ละตวั ผา่ นการเชื่อม ดว้ ยศิลปะและกลวธิ ีต่างๆ ประกอบกนั ข้ึนเป็นอกั ษรตวั ใหม่ หรือที่เรียกวา่ อกั ษรประสม เป็นอกั ษรที่มีความหมายมากข้ึน สลบั ซบั ซอ้ นข้ึนจนกลายเป็น “อกั ษรแสดงความหมาย” และ “อกั ษรแสดงความหมายและเสียง”

- สมยั ราชวงศถ์ งั กม็ ีการศึกษาถึงส่วนประกอบขา้ งอกั ษร จีน ที่ยดึ เอาส่วนประกอบขา้ งบอกรูป (ความหมาย) ของ อกั ษรประสมประเภทแสดงความหมาย และอกั ษรแสดง ความหมายและเสียง

- การเขา้ ใจส่วนประกอบของตวั อกั ษรจีนถือไดว้ า่ มี ความสาํ คญั ยงิ่ ในการศึกษาภาษาจีน เพราะส่วนประกอบ เหล่าน้ีสามารถเช่ือมโยงความเขา้ ใจของเราเกี่ยวกบั ความหมายของอกั ษรน้นั ๆ ไดง้ ่ายข้ึน แมอ้ าจจะไม่ท้งั หมด แต่กถ็ ือวา่ มีใชค้ ่อนขา้ งมากในปัจจุบนั โดยส่วนประกอบ สาํ คญั (อกั ษรหมวดคาํ หรืออกั ษรขา้ ง) ครอบคลุมเกี่ยวกบั ส่ิงต่างๆ ต่อไปน้ี

1. ประกอบข้ึนจากคนและอวยั วะต่างๆของคน โดยแบ่ง ตามลกั ษณะพเิ ศษของคน เช่น คนแก่ เดก็ ผใู้ หญ่ ผหู้ ญิง คน ป่ วย เป็นตน้ แบ่งตามอวยั วะ เช่น ศีรษะ แขน ขา มือ เทา้ หู ตา จมูก ปาก หวั ใจ เป็นตน้ 2. ประกอบข้ึนจากรูปลกั ษณ์ของสตั ว์ เสือ กวาง มา้ หมู ววั แพะ สุนขั นก ปลา แมลง รวมท้งั อวยั วะของสตั ว์ เช่น ขน เขา เป็นตน้ 3. ประกอบข้ึนจากรูปลกั ษณ์ของพืช เช่น ตน้ ไม้ หญา้ ตน้ ขา้ ว ตน้ ไผ่ รวมถึงผลผลิตจากพืช เช่น ขา้ ว อาหาร เป็นตน้

4. ประกอบข้ึนจากเครื่องมือเคร่ืองใชใ้ น ชีวติ ประจาํ วนั และอาวธุ ซ่ึงครอบคลุมท้งั ท่ีพกั อาศยั เช่น ประตู หนา้ ต่าง เส้ือผา้ จาน เรือ รถ บา้ น มีด ขวาน เป็ นตน้ 5. ประกอบข้ึนจากสิ่งท่ีเกิดข้ึนตามธรรมชาติ เช่น ดวงอาทิตย์ ดวงจนั ทร์ ภเู ขา ทุ่งนา หิน แม่น้าํ ไฟ ฝน เป็ นตน้

นอกจากขา้ งตน้ ยงั มีส่วนประกอบของตวั อกั ษรที่เก่ียวขอ้ ง กบั จิตวญิ ญาณอยอู่ ีกจาํ นวนหน่ึง เช่น หมอผี การเส่ียงทาย ผี เทพเทวดา เป็นตน้ ซ่ึงส่วนประกอบเหล่าน้ีถือวา่ มี ความสาํ คญั ในอกั ษรจีนเช่นกนั แต่มีจาํ นวนไม่มากนกั ส่วนประกอบต่างๆ ดงั กล่าวของอกั ษรจีนผา่ นการ เปล่ียนแปลงและววิ ฒั นาการมาอยา่ งยาวนาน ทาํ ใหอ้ กั ษรจีน ซบั ซอ้ นมากข้ึน หลากหลายข้ึน จนกลายมาเป็นอกั ษรท่ีใช้ กนั อยา่ งแพร่หลายในปัจจุบนั

สว นประกอบสาํ คัญ (อกั ษรหมวดคาํ หรืออักษรขาง) ที่ใชบ อ ยในอักษรจีน



แสดงความหมาย 1 一 横部 เกยี่ วกับจาํ นวน และยงั hénɡ bù แสดงขอบเขตของ สรรพสงิ่ บนโลก เชน 三 七 丽

ความหมายรากศัพท 2 丨 竖部 แสดงถึงบนทะลุลงลาง shù bù เปน เสนขีดของ ตัวอักษร เชน 内 且 师

แสดงความหมาย 3 丿 撇部 เกยี่ วกับส่ิงทเี่ ปน piě bù นามธรรม โดยทว่ั ไป เปน เสน ขีดของ ตวั อักษร เชน 九 么 年

ความหมายรากศพั ท 4 丶 点部 แสดงถงึ แสงโคมแสง diǎn bù เทียน แสดง ความหมายเกีย่ วกับส่งิ ท่ีเปน นามธรรม โดยทั่วไปเปนเสนขีด ของตวั อกั ษร เชน 义为永

5乛 折部 โดยทว่ั ไปเป็ นเส้น zhé bù ขดี ของตวั อกั ษร （⺄ เช่น 乚乙） 了 买 卫

石字旁、十字头、 6十 十字底 shí zì pánɡ shí zì tóu shí zì dǐ แสดงความหมายเกี่ยวกับจํานวน เชน 支南 真

7厂 厂字旁 chǎnɡ zì pánɡ แสดงความหมายเกี่ยวกบั หนา ผา ภเู ขา หนิ หรอื อาคารบา นเรือน เชน 厅历厡

左三框、匠字框 8 匚 zuǒ sān kuānɡ jiànɡ zì kuānɡ แสดงความหมายเกย่ี วกบั พนื้ ท่ี สิง่ ทเี่ ปนเหลีย่ ม หรอื ภาชนะสเ่ี หล่ยี ม เชน 区匠医

[9] ⺊ 占字头 zhàn zì tóu แสดงความหมายเกยี่ วกบั การยดึ ครองหรอื ชว ง ชิง เชน 占卢桌

[22] 刂 立刀旁 lì dāo pánɡ แสดงความหมายเกย่ี วกบั การใช้มดี ส่ิงมคี ม หรือสถานที่ เช่น 列别到

9卜 卜字旁 bǔ zì pánɡ แสดงความหมายเก่ียวกบั การทํานาย เชน 外卧仆

10 冂 同字框 tónɡ zì pánɡ แสดงความหมายเกีย่ วกับอาณาจักรขอบเขต เชน 同冈网

单人旁、单立人 [12] 亻 dān rén pánɡ dān lì rén แสดงความหมายเกย่ี วกบั หมวดหมู การกระทาํ พฤติกรรม ลกั ษณะนิสัยรวมถึงสถานภาพของ คน เชน 你 位 体

[7]  反字旁 fǎn zì pánɡ แสดงความหมายเกี่ยวกับสิง่ ทเี่ ปน นามธรรม เชน 反后质

八字头、八字底 11 八 bā zì tóu bā zì dǐ แสดงความหมายเกยี่ วกบั การแบง การแยก หรือ สิ่งตรงกนั ขา ม เชน 分公兮

人字头、人字旁 12 人 rén zì tóu rén zì pánɡ แสดงความหมายเกย่ี วกบั หมวดหมู การกระทาํ พฤติกรรม ลักษณะนิสัยรวมถงึ สถานภาพของ คน เชน 今 伞 全

[12] 入 入字头 rù zì tóu แสดงความหมายเก่ยี วกับหมวดหมู การกระทาํ พฤติกรรม ลกั ษณะนสิ ยั รวมถึงสถานภาพของ คน เชน 汆 籴

[22] ⺈ 斜刀头 xié dāo tóu รูปคนหลังโกง แสดงความหมายเก่ียวกบั รปู รา งของคน เชน 鱼争危

[10] ⺆ 用字框 yònɡ zì kuānɡ แสดงความหมายเก่ียวกับขอบเขตจาํ กดั เชน 用周甩

13 勹 包字头 bāo zì tóu แสดงความหมายเก่ียวกบั การหอ หมุ เชน 包句甸

[16] ������ 风字框 fēnɡ zì kuānɡ แสดงความหมายเหมือน 明 สวาง สวยสงา ฉลาด มีสตปิ ญ ญา เชน 风凤凰

14 儿 儿字底 ér zì dǐ เดมิ ทีคอื อักษร 人 แสดงความหมายเกี่ยวกบั คนหรือพฤติกรรมของคน เชน 充兄光

匕字头、匕字旁 15 匕 bǐ zì tóu bǐ zì pánɡ แสดงความหมายเก่ยี วกับภาชนะใสอาหาร กีบ หรอื เทา สัตว รวมถงึ สญั ลกั ษณท สี่ ่อื ความ หมายถงึ ผหู ญิง เชน 妣 死 旨

16 几 几字底 jǐ zì dǐ แสดงความหมายเกย่ี วกับภาชนะเตย้ี ๆทท่ี าํ จาก ไม เชน 咒秃凭

点横头、六字头 17 亠 diǎn hénɡ tóu liù zì tóu แสดงความหมายเกยี่ วกบั สิ่งนามธรรม โดยท่ัวไปเปน เสนขดี ของตัวอกั ษร เชน 京高夜

两点水 18 冫 liǎnɡ diǎn shuǐ แสดงความหมายเกี่ยวกับนา้ํ น้ําแขง็ อากาศท่ี หนาวเย็น เปน อักษรขา งท่เี ปลย่ี นแปลงมาจาก 氵และ二 เชน 冷 次 准

[11] 丷 倒八字 dào bā zì แสดงความหมายเกี่ยวกับการจาํ แนก ลมหายใจ สวนบนของคาํ ใหมท่ปี ระกอบคูขนานกันจาก ตวั อกั ษรทเ่ี หมอื นกันสองตัวรวมถงึ เครอ่ื งหมาย ทีแ่ สดงการยอ ของอกั ษร เชน 并 兰 关

19 冖 秃宝盖 tū bǎo ɡài แสดงความหมายเก่ียวกับการปกคลมุ ดา นบน หรอื หลงั คา เชน 写军冠

[166] 讠 言字旁 yán zì pánɡ แสดงความหมายเกีย่ วกบั การพูด ภาษา เชน 让说识

凶字底、下三框 20 凵 xiōnɡ zì dǐ xià sān kuānɡ แสดงความหมายเก่ียวกับหลมุ บอ หรอื ภาชนะ ท่ีมรี ูปลักษณะเวาลงไป เชน 凶画幽

21 卩 单耳旁 dān ěr pánɡ แสดงความหมายเก่ยี วกับการนัง่ คุกเขา หรอื การเคล่ือนไหวของขาหรือเทา เชน 即印却

[175] 阝 左耳旁 zuǒ ěr pánɡ แสดงความหมายเกี่ยวกบั ภเู ขาหรอื ชอ่ื สถานที่ เชน 防阻院

[159] 阝 右耳旁 yòu ěr pánɡ แสดงความหมายเกี่ยวกับเมอื ง ประเทศ สถานท่ี ทีอ่ าศัย นามสกลุ เชน 那部阳

刀字头、刀字底 22 刀 dāo zì tóu dāo zì dǐ แสดงความหมายการกระทําท่เี กีย่ วกับมีดหรือ สถานที่ เชน 切招剪

力字旁、力字底 23 力 lì zì pánɡ lì zì dǐ แสดงความหมายเก่ียวกบั พละกาํ ลงั การใชแรง หรืออาวธุ เชน 办加劣

又字旁、又字头、 24 又 又字底 yòu zì pánɡ yòu zì tóu yòu zì dǐ แสดงความหมายเกยี่ วกับการใชม ือ เครื่องหมาย ทแี่ สดงการยอ ของตัวอักษร เชน 对 观 戏

三角、私字旁 25 厶 sān jiǎo sì zì pánɡ แสดงความหมายเกยี่ วกับความเปนสวนตัว และโดยท่ัวไปเปน เสนขีดของตัวอักษร เชน 台参丢

26 廴 建字底 jiàn zì dǐ แสดงความหมายเก่ียวกบั การเดนิ ทาง เชน 建廷延

[21] ⺋ 危字底 （cānɡ） wēi zì dǐ แสดงความหมายเกีย่ วกบั การน่งั คุกเขา หรอื การเคลื่อนไหวของขาหรอื เทา เชน 仓厄创