หน่วยที่ 2 ธรรมชาติของเสียง ครั้งที่ 1

โรงเรียนวดั เทพชมุ นมุ รายวิชาวทิ ยาศาสตร์ ช้นั ประถมศกึ ษาปีที่ 5 หนว่ ยที่ 3 แรงและพลงั งาน เรื่อง เสยี งกับการไดย้ ิน ผู้สอน : ครพู ัชรี วรรตั นานุรักษ์ (ครไู ก่)

ระหวา่ งท่ีนกั เรียนเดินทางมาโรงเรียน นกั เรียนไดย้ นิ เสียงอะไรบา้ ง นกั เรียนไดย้ นิ เสียงเหล่าน้นั อยา่ งไร อวยั วะท่ีช่วยใหไ้ ดย้ นิ เสียงต่าง ๆ คืออะไร ข้ันกระตุ้นความสนใจ 2

สารวจความรู้ก่อนเรียน อ่านสถานการณ์และตอบคาถามต่อไปนี้ 1. เดก็ 2 คน ไปเที่ยววดั แห่งหน่ึงซ่ึงมีระฆงั 3 ขนาด แขวนไว้ ดงั รูป เดก็ ชาย ทดสอบเสียงของระฆงั โดยตีระฆงั แตล่ ะใบ

พจิ ารณาว่าข้อความใดต่อไปนีถ้ ูกต้อง √ 1.1 เสียงที่เกิดจากการตีระฆงั ใบท่ี 1 จะเป็นเสียงต่าท่ีสุด x 1.2 ถา้ ตีระฆงั ใบท่ี 3 ดว้ ยแรงท่ีมากกวา่ การตีระฆงั ใบท่ี 2 เสียงที่เกิดจากการตีระฆงั ใบท่ี 3 จะต่ากวา่ ระฆงั ใบที่ 2 x 1.3 ถา้ ตีระฆงั ดว้ ยแรงท่ีเท่ากนั เสียงท่ีเกิดจากการตีระฆงั ใบท่ี 3 จะค่อยกวา่ ระฆงั ใบที่ 1 x 1.4 ถา้ ตอ้ งการใหเ้ สียงจากระฆงั เป็นเสียงที่สูงข้ึน ตอ้ งตีระฆงั ใหแ้ รงข้ึน √ 1.5 ถา้ เดก็ ผหู้ ญิงไม่ชอบเสียงระฆงั เสียงระฆงั จะจดั เป็นมลพิษทางเสียง สาหรับเดก็ ผหู้ ญิงคนน้นั

2. ถา้ เรานากลองใบหน่ึงไปตีในอวกาศแลว้ ฟังเสียง เราจะไดย้ นิ เสียง เหมือนกบั การตีกลองบนโลกแลว้ ฟังเสียงหรือไม่อยา่ งไร ไม่เหมือนกนั เพราะ การตีกลองในอวกาศ เราจะไม่สามารถไดย้ ินเสียงกลอง เน่ืองจากในอวกาศไม่มีตวั กลางของเสียง ทาให้เสียงไม่สามารถเคลื่อนท่ีมาถึงหู ผูฟ้ ังได้ จึงทาให้ไม่ได้ยินเสียง ส่วนการตีกลองบนโลกเราจะได้ยินเสียงกลอง ตามปกติ

รู้หรือยงั 1. เราไดย้ นิ เสียงลกั ษณะใดบา้ ง จากแหล่งกาเนิดเสียงรอบตวั เรา เสียงสูง เสียงต่า เสียงดงั เสียงคอ่ ย 2. ความถี่ คืออะไร จานวนรอบของการสนั่ ในหน่ึงวนิ าที

ข้ันสารวจและค้นหา 1. การได้ยนิ เสียง นกั เรียนจะไดเ้ รียนรู้เกี่ยวกบั การเคลื่อนที่ของเสียงจาก แหล่งกาเนิดเสียงไปยงั หูของผฟู้ ัง โดยผา่ นตวั กลางของเสียง 7

ตอบคาถามต่อไปนี้ 1. เสียงเกิดข้ึนไดอ้ ยา่ งไร เสียงเกิดจากการสน่ั สะเทือนของวตั ถุ 2. เสียงอาศยั ส่ิงใดในการเคลื่อนท่ีมาถึงหูของเรา ตวั กลางท่ีเสียงเดินทางผา่ น 3. ตวั กลางของเสียงทาหนา้ ท่ีอะไร ถ่ายทอดเสียงจากแหล่งกาเนิดเสียงไปยงั อวยั วะรับเสียง 8

นกั เรียนต้งั คาถามที่สงสยั ไวว้ า่ อยา่ งไร นกั เรียนไดเ้ รียนรู้อะไรบา้ ง เสียงจากแหล่งกาเนิดเสียงอาศยั ตัวกลาง ในการเคลื่อนท่ีมาถึงหูของเรา จึงทาให้เราไดย้ นิ เสียงต่าง ๆ 9

การได้ยนิ เสียง แหล่งกาเนิดเสียง ตวั กลางของเสียง อวยั วะรับเสียง 10

แนวคาถาม 1. ตวั กลางของเสียงมีกป่ี ระเภท ตวั กลางท่ีเป็นของแขง็ ของเหลว และแก๊ส 3. นักเรียนคดิ ว่าเสียงเคล่ือนที่ผ่านตัวกลางชนิดใดได้ดที ส่ี ุด เรามาคน้ หาคาตอบกนั นะคะ 11

ข้ันอธิบายความรู้ นักเรียนได้เรียนรู้อะไรบ้าง เรามาตรวจสอบความเข้าใจกนั 1. เสียงท่ีเราไดย้ นิ ในชีวติ ประจาวนั ส่วนใหญ่อาศยั ตวั กลางชนิดใดในการเคล่ือนที่ อากาศ 2. ถา้ เราเคาะประตูหอ้ ง เสียงที่เคาะตอ้ งเคล่ือนท่ีผา่ น ตวั กลางชนิดใด คนที่อยใู่ นหอ้ งจึงจะไดย้ นิ เสียง เสียงเคาะประตูเคลื่อนที่ผา่ นตวั กลางท่ีเป็นของแขง็ และอากาศ 12

ข้นั ขยายความรู้ กิจกรรมประจาหน่วย ทบทวนคาศัพท์และหลกั การทางวทิ ยาศาสตร์ การที่เราไดย้ นิ เสียงตอ้ งอาศยั ส่ิงใด แหล่งกาเนิดเสียง ตวั กลางของเสียง และอวยั วะรับเสียง (หู) 13

ข้นั สรุป สรุป การได้ยนิ เสียง อวัยวะรับเสียง ตอ้ งอาศยั คือ แหล่งกาเนิดเสียง ตัวกลางของเสียง หู เช่น ไดแ้ ก่ เสียงฝนตก ของแขง็ เสียงตีกลอง ของเหลว เสียงพดู คุย อากาศ 14

โรงเรียนวดั เทพชมุ นมุ รายวิชาวทิ ยาศาสตร์ ช้นั ประถมศกึ ษาปีท่ี 5 หนว่ ยท่ี 3 แรงและพลังงาน เรอ่ื ง ตวั กลางของเสียง 1 ผู้สอน : ครพู ัชรี วรรตั นานุรักษ์ (ครไู ก่)

ถา้ ไม่มีตวั กลางของเสียง เราจะไดย้ นิ เสียงหรือไม่ เพราะอะไร ข้ันกระตุ้นความสนใจ 16

ตัวกลางของเสียง เสียงต่าง ๆ ท่ีเราไดย้ นิ ในชีวติ ประจาวนั อาศยั ตวั กลางในการเคลื่อนท่ีมายงั หูของเรา ตัวกลางของเสียง ของแขง็ ของเหลว อากาศ 17

ข้นั สารวจและค้นหา เสียงอาศยั ตวั กลางท่ีเป็นของแขง็ และ ของเหลวในการเคล่ือนที่มาถึงหู ของเราจริงหรือไม่ นกั เรียนสามารถเรียนรู้ไดจ้ าก การปฏิบตั ิกิจกรรมต่อไปน้ี 18

กจิ กรรมท่ี 6 สงั เกต การเคล่ือนที่ของเสียงผา่ น ของแขง็ และของเหลว ปัญหา เสียงที่เราไดย้ ินเคลื่อนที่โดยผ่าน ทกั ษะ ของแขง็ (กล่องพลาสติกใส) และ 1. สงั เกต ของเหลว (น้า) จริงหรือไม่ 2. จดั กระทาและสื่อความหมายขอ้ มูล 3. ตีความหมายขอ้ มูลและลงขอ้ สรุป อุปกรณ์ กล่องพลาสติกใส 1 ใบ สีผสมอาหาร น้า 1 ขวด ชุดส้อมเสียง 1 ชุด สีเขียว 1 ขวด 19

ข้นั ตอน ใหน้ กั เรียนปฏิบตั ิตามข้นั ตอนต่อไปน้ี สีผสมอาหารสีเขียว กล่องพลาสติกใส น้าสีผสมอาหนาร้า 21. หเตยิมดนส้าีผใส่มลงอใานหการลส่อีเงขพียลวาปสรตะิกมใาสณท3่ีเต–ร4ียหมยไดวป้ ระมาณ 3 ของกล่อง 4 20

ส้อมเสียง ไมเ้ คาะ 3. เคาะสอ้ มเสียง แลว้ นาปลายสอ้ มเสียงขา้ งหน่ึงไปจุ่มในน้าสีผสมอาหาร โดยใหป้ ลายสอ้ มเสียงแตะน้าพอประมาณ สงั เกตการเปล่ียนแปลงของ ผวิ น้า แลว้ แนบหูดา้ นขา้ งของกล่องทนั ที บนั ทึกผลการสงั เกต 21

บนั ทกึ ผล การสังเกต การเปลย่ี นแปลงทเ่ี กดิ ขึน้ การจุ่มปลายส้อมเสียงท่ีเคาะแลว้ บริเวณผวิ น้ากระเพอ่ื มเป็นวงรอบ ลงในน้า แลว้ แนบหูดา้ นขา้ งของ ปลายส้อมเสียงและไดย้ นิ เสียง กล่องทนั ที 22

ข้นั อธิบายความรู้ ค้นหาคาตอบ 1. เมื่อเคาะสอ้ มเสียงแลว้ นาปลายสอ้ มเสียงขา้ งหน่ึงจมุ่ ลงในน้า บริเวณผวิ น้ามีการเปล่ียนแปลงอยา่ งไร บริเวณผวิ น้าเกิดการกระเพือ่ มเป็นวงรอบปลายสอ้ มเสียง 2. เมื่อนกั เรียนเคาะสอ้ มเสียงแลว้ นาปลายสอ้ มเสียงขา้ งหน่ึงจุ่มลงในน้า ในกล่องพลาสติกใสพร้อมท้งั แนบหูดา้ นขา้ งของกล่องพลาสติกใส ทนั ที นกั เรียนไดย้ นิ เสียงหรือไม่ อยา่ งไร ไดย้ นิ เสียง เน่ืองจากเสียงเคล่ือนที่ผา่ นน้าท่ีสนั่ อยา่ งต่อเน่ืองไปจนถึง กล่องพลาสติกใส และเคลื่อนที่ผา่ นกล่องพลาสติกใสมายงั หู 23

สรุปผล เสียงที่เราได้ยินเคลื่อนที่โดยอาศัยตัวกลางที่เป็ น ของเหลว (น้า) และของแขง็ (กล่องพลาสติกใส) 24

ข้นั ขยายความรู้ นักเรียนได้เรียนรู้อะไรบ้าง เรามาตรวจสอบความเข้าใจกนั องคป์ ระกอบสาคญั ที่ช่วยใหเ้ ราไดย้ นิ เสียงต่าง ๆ ในชีวิตประจาวนั มีอะไรบา้ ง แหล่งกาเนิดเสียง ตวั กลางของเสียง และอวยั วะ รับเสียง 25

กิจกรรมประจาหน่วย ทบทวนคาศัพท์และหลกั การทางวทิ ยาศาสตร์ ชนิดของตวั กลางที่เสียงใชใ้ นการเคล่ือนท่ีมายงั หูของเรา มีอะไรบา้ ง ของแขง็ ของเหลว และอากาศ 26

กิจกรรมประจาหน่วย ทักษะสร้างเสริมความเข้าใจทค่ี งทน ถา้ นกั เรียนคุยกบั เพื่อนผา่ นหลอดสุญญากาศ นกั เรียนจะไดย้ นิ เสียงของเพื่อนหรือไม่ เพราะเหตุใด ไม่ไดย้ ินเสียง เพราะเสียงอาศยั ตวั กลางในการเคล่ือนที่ เช่น ของแข็ง ของเหลว และอากาศ ซ่ึงในหลอดสุญญากาศไม่มี อากาศ จึงไม่มีตวั กลางที่เสียงใชใ้ นการเคลื่อนที่ 27

กิจกรรมประจาหน่วย ในสมยั ก่อนประชาชนที่อาศยั อยู่ใกลท้ างรถไฟมกั ตรวจสอบว่า จะมีขบวนรถไฟผา่ นมาหรือไม่ โดยใชห้ ูแนบกบั พ้ืนใกลร้ างรถไฟ เพราะเหตุใดจึงกระทาเช่นน้นั เพราะเสียงของลอ้ รถไฟที่กระทบกบั รางรถไฟเคลื่อนที่มาตาม พ้ืนได้เร็วกว่าในอากาศ การใช้หูแนบกับพ้ืนใกล้รางรถไฟ จึงไดย้ นิ เสียงของรถไฟก่อนเสียงท่ีเคลื่อนท่ีมาในอากาศ 28

ข้นั สรุป สรุป การเคลื่อนทข่ี องเสียง ผ่านตวั กลาง ไดแ้ ก่ ของแขง็ ของเหลว อากาศ 29