การถ่ายทอดลักษณะทางพันธุกรรมของพืช

โรงเรียนวดั เทพชมุ นมุ รายวชิ าวทิ ยาศาสตร์ ชน้ั ประถมศกึ ษาปที ี่ 5 หน่วยท่ี 6 สิ่งมีชวี ติ กับสิ่งแวดล้อม เรือ่ ง การถ่ายทอดลักษณะทางพนั ธกุ รรมของพืช (1) ผู้สอน : ครพู ชั รี วรรตั นานุรักษ์ (ครไู ก่)

วตั ถุประสงค์ 1. อธิบายลกั ษณะทางพนั ธุกรรมท่ีมีการถ่ายทอดจากพอ่ แม่สู่ลูก ของพชื สตั ว์ และมนุษย์ 2. ต้งั คาถามและสารวจเกี่ยวกบั ลกั ษณะท่ีคลา้ ยคลึงกนั ของตนเอง และพอ่ แม่

แนวคิดสาคญั ส่ิงมีชีวิตท้งั พชื สตั ว์ และมนุษย์ เม่ือเจริญเติบโตเตม็ วยั จะมีการสืบพนั ธุ์ เพื่อเพิ่มจานวนและดารงพนั ธุ์ใหค้ งอยไู่ ป โดยลูกท่ีเกิดจากการสืบพนั ธุ์ ของพอ่ และแม่จะไดร้ ับการถ่ายทอดลกั ษณะทางพนั ธุกรรมมาจากพอ่ และแม่ ซ่ึงลกั ษณะทางพนั ธุกรรมที่ไดร้ ับการถ่ายทอดมาน้ีเป็น ลกั ษณะเฉพาะของสิ่งมีชีวิตแต่ละชนิด

พชื ตน้ ใหม่ทเี่ จรญิ เตบิ โตมาจากเมล็ดทานตะวนั มลี กั ษณะเหมอื นกบั ทานตะวนั ตน้ แม่หรอื ไม่

การถา่ ยทอดลกั ษณะทางพนั ธกุ รรม การอา่ นและคน้ ควา้ ล่วงหนา้ เกี่ยวกบั การถ่ายทอดลกั ษณะ ทางพนั ธุกรรม หนา้ 77 นักเรียนได้อะไรบ้าง 137



ลูกนกตวั ที่ 1 เป็นลูกของพอ่ แม่นก คู่ ข เพราะ มขี นสีเทา มีจงอยปาก มีสีตาเหมือนกนั ลูกนกตวั ท่ี 2 เป็นลูกของพอ่ แม่นก คู่ ง เพราะมขี นสีเหลือง เขยี วและนา้ เงิน มปี ากสีเหลืองเหมือนกนั ลกู นกตวั ที่ 3 เป็นลูกของพอ่ แม่นก คู่ ก เพราะ มีปากยาวและแหลม มขี นสีฟ้าเทาและนา้ ตาลเหมือนกนั

140

2.1 ลูกมีลกั ษณะใดบา้ งท่ีเหมือนแม่ และมีลกั ษณะใดบา้ งท่ีแตกต่างจากแม่ มีผมหยิกเหมือนแม่ มีตาสองชนั้ เหมือนแม่ แต่มีจมกู และสีผิวต่างจากแม่ 2.2 เพราะเหตุใดลกั ษณะบางอยา่ งของลูกจึงเหมือนแม่ และลกั ษณะบางอยา่ ง แตกต่างจากแม่ ลกู ได้รบั การถ่ายทอดลกั ษณะบางอย่างมาจากแม่ บางอย่างมาจากพ่อ

แบ่งกลุ่มและนาเสนอส่ิงท่ีได้ ใหเ้ พอ่ื นในกลุ่มฟัง ตวั แทนกลุ่มนาเสนอ ส่ิงท่ีไดห้ นา้ หอ้ งเรียน

การถ่ายทอดลกั ษณะทางพนั ธุกรรมของสิ่งมีชีวติ คาสาคญั ลกั ษณะทางพนั ธุกรรม (hereditary characteristics)

เจา้ ไตรรงค์ ข้นั สร้างความสนใจ พอ่ เจา้ ไตรรงคม์ ีสีน้าเงินเขม้ แม่เจา้ ไตรรงคม์ ีสีน้าเงิน ขาว และแดง แต่สีไม่เขม้ เพราะเหตุใดเจา้ ไตรรงคจ์ ึงมีสีเหมือนปลากดั รุ่นพอ่ แม่

ตอบคำถำมต่อไปนี้ 1. การถ่ายทอดลกั ษณะทางพนั ธุกรรมคืออะไร ลกั ษณะต่างๆของสิ่งมีชีวติ ท่ีมีการถ่ายทอดลกั ษณะบางอยา่ งจาก บรรพบุรุษ มาสู่รุ่นลูกรุ่นหลาน 2. ยกตวั อยา่ งส่ิงมีชีวติ ท่ีมีการถ่ายทอดลกั ษณะทางพนั ธุกรรม พชื สตั ว์ และมนุษย์

3. การถ่ายทอดลกั ษณะทางพนั ธุกรรมเกิดข้ึนไดอ้ ยา่ งไร ส่ิงมีชีวิตท้งั พืช สัตว์ และมนุษย์ เมื่อเจริ ญเติบโตเต็มที่จะมี การ สืบพันธ์ุ เพ่ือเพ่ิมจานวนและดารง พันธุ์ โดยรุ่นลูกที่เกิดมาจะได้รับ การถ่ายทอดลักษณะทางพันธุกรรม จากรุ่นพ่อแม่ ทาให้มีลักษณะทาง พนั ธุกรรมที่เฉพาะซ่ึงแตกต่างจาก สิ่งมีชีวติ ชนิดอ่ืน

นกั เรียนต้งั คาถามท่ีสงสยั ไวว้ า่ อยา่ งไร นกั เรียนไดเ้ รียนรู้อะไรบา้ ง ส่ิงมีชีวิตแต่ละชนิดมีการสืบพันธุ์ และเกิดการ ถ่ายทอดลกั ษณะทางพนั ธุกรรม ทาให้สิ่งมีชีวิตแต่ละ ชนิดมีลกั ษณะทางพนั ธุกรรมที่เฉพาะ ซ่ึงแตกต่างจาก ส่ิงมีชีวติ ชนิดอ่ืน ๆ

ข้นั สารวจและคน้ หา กจิ กรรมท1ี่ สารวจพชื ทบี่ า้ นของนกั เรยี น ลกั ษณะของใบ ลัก ษ ณ ะ ข อ ง ใ บ ใ น พื ช ส า ม า ร ถ ถ่ายทอดจากรุ่นพ่อแม่ไปสู่รุ่นลูก รุ่น หลานได้ ทาให้พืชรุ่นลูกมีลักษณะ ของใบเหมือนกบั รุ่นพอ่ แม่

กจิ กรรมท1ี่ สารวจพชื ทบี่ า้ นของนกั เรยี น สดี อก สีดอกในพืชสามารถถ่ายทอดจาก รุ่นพ่อแม่ไปสู่รุ่นลูกรุ่นหลานไดท้ า ใหพ้ ืชรุ่นลูกมีสีดอกเหมือนกบั รุ่นพอ่ แม่

กจิ กรรมท1ี่ สารวจพชื ทบี่ า้ นของนกั เรยี น ลกั ษณะของผล ลกั ษณะของผลในพืชสามารถ ถ่ายทอดจากรุ่นพอ่ แม่ไปสู่รุ่นลูก รุ่น หลานได้ ทาใหพ้ ืชรุ่นลูกมีลกั ษณะ ของผลเหมือนกบั รุ่นพอ่ แม่

กจิ กรรมท1ี่ สารวจพชื ทบี่ า้ นของนกั เรยี น ลกั ษณะทางพนั ธุกรรมของพืช บริเวณที่บ้านนักเรียนมีลกั ษณะอย่างไร เราลองมาสังเกต ลกั ษณะทางพนั ธุกรรมของพืช บริเวณทบ่ี ้านกนั

กจิ กรรมท1ี่ สารวจพชื ทบี่ า้ นของนกั เรยี น 1. สังเกตลกั ษณะทางพนั ธุกรรมของพชื บริเวณโรงเรียน 152

กจิ กรรมท1ี่ สารวจพชื ทบี่ า้ นของนกั เรยี น 2. เลือกพชื 1 ชนิดท่ีนกั เรียนชอบ วาดรูป ระบายสี และระบุลกั ษณะ ทางพนั ธุกรรมต่าง ๆ ของพชื ชนิดน้นั ๆ 153

ข้นั การอธิบาย กจิ กรรมท1ี่ สารวจพชื ทบี่ า้ นของนกั เรยี น แนวคำถำม 1. พชื ที่นกั เรียนชอบคืออะไร แนวคาตอบ มะลิ 2. พืชท่ีนกั เรียนชอบมีดอกสีอะไร แนวคาตอบ สีขาว

กจิ กรรมท1ี่ สารวจพชื ทบี่ า้ นของนกั เรยี น แนวคำถำม 3. พืชท่ีนกั เรียนชอบมีขอบใบแบบใด แนวคาตอบ ขอบใบเรียบ 4. นกั เรียนเคยเห็นพชื ท่ีชอบในสถานที่อื่นหรือไม่ แนวคาตอบ เคยเห็นท่ีสวนสาธารณะ 155

กจิ กรรมท1ี่ สารวจพชื ทบี่ า้ นของนกั เรยี น แนวคำถำม 5. ลกั ษณะของพชื ท่ีนกั เรียนชอบเมื่อเห็นในสถานท่ีอ่ืนเหมือนกบั บริเวณบา้ นหรือไม่ แนวคาตอบ เหมือนกบั บริเวณบา้ น คือ มะลิท่ีเห็นบริเวณสวนสาธารณะมี ดอกสีขาวและขอบใบเรียบเหมือนกบั มะลิท่ีเห็นบริเวณบา้ น 156

ข้นั สารวจและคน้ หา กิจกรรมท่ี 2 ลกั ษณะทางพนั ธุกรรมของพชื มีอะไรบา้ ง พืชรุน่ ลกู พืชรุน่ พอ่ แม่ 157

พืช ลกั ษณะ ลกั ษณะทสี่ ังเกต ลกั ษณะ ของลาต้น ของผล รุ่นลูกตน้ ที่ 1 ลกั ษณะใบ ลกั ษณะดอก รุ่นพอ่ แม่ ลาต้นมีสีขาว ไม่มีผล ตน้ ท่ี 4 เรียวยาว ใบมีสีด่าง ดอกมสี ี่กลบี กบั ตน้ ท่ี 6 เรียวยาว กลบี ดอกสีม่วง และสีขาว รุ่นลูกตน้ ท่ี 2 ลาต้นมีสีเขยี ว ใบมสี ีเขียว ดอกมลี กั ษณะ ไม่มีผล รุ่นพอ่ แม่ ยาวเรียว ยาวเรียว กลบี ดอกมี 5 ตน้ ที่ 1 ขอบใบเรียบ กลบี มีสีส้มปน กบั ตน้ ที่ 7 สีเหลือง

ลกั ษณะทีส่ ังเกต พืช ลกั ษณะ ลกั ษณะใบ ลกั ษณะดอก ลกั ษณะ ของลาต้น ของดอก รุ่นลูกตน้ ที่ 3 ใบมสี ีเขยี ว ไม่มีดอก รุ่นพอ่ แม่ มลี าต้น ขอบใบหยกิ ไม่มีผล ตน้ ที่ 3 ขนาดเลก็ กบั ตน้ ท่ี 5 รุ่นลูกตน้ ที่ 4 มีลาต้น ใบมีสีเขียว ไม่มดี อก ไม่มีผล รุ่นพอ่ แม่ ขนาดเลก็ ขอบใบหยิก ตน้ ที่ 2 กบั ตน้ ท่ี 8

ข้นั อธิบาย 1. รู้ไดอ้ ยา่ งไรวา่ พชื ตน้ ใดเป็นรุ่นพอ่ แม่ของตน้ รุ่นลูกที่กาหนดให้ มีลกั ษณะใบ ดอก ลาต้น ผลเหมอื นกนั 2. ตน้ พชื รุ่นลูกมีลกั ษณะบางอยา่ งแตกต่างจากตน้ พชื รุ่นพอ่ แม่ไดห้ รือไม่ อยา่ งไร แตกต่างจากร่นุ พ่อแมไ่ ด้แต่อาจมีลกั ษณะเหมอื นร่นุ บรรพบรุ ษุ

ข้นั อธิบาย 3. ลกั ษณะใดบา้ งของพชื ที่เป็นลกั ษณะทางพนั ธุกรรม เพราะเหตุใด ลกั ษณะ ใบ ดอก ผล ลาต้น และเมลด็ 4. จากกิจกรรมน้ี คน้ พบอะไรบา้ งเกี่ยวกบั ลกั ษณะทางพนั ธุกรรมของพชื พืชมีการถ่ายทอดลกั ษณะทางพนั ธกุ รรมจากรนุ่ พ่อแมไ่ ปสู่ รนุ่ ลกู

ข้นั ขยายความรู้ 5. จากส่ิงที่คน้ พบ สรุปไดว้ า่ อยา่ งไร พืชมีการถ่ายทอดลกั ษณะทางพนั ธุกรรมจากรุ่นพอ่ แม่ไปสู่รุ่นลูก ลกั ษณะทางพนั ธุกรรมของพืชมีหลายลกั ษณะ เช่น ลกั ษณะลาตน้ รูปร่างใบ เสน้ ใบและลายบนใบ สีดอก รูปร่างดอก ลกั ษณะกลีบดอก จานวนกลีบดอก 162

ข้นั ขยายความรู้ การถ่ายทอดลกั ษณะทางพนั ธุกรรมของพืช เรียนรู้เก่ียวกบั ลกั ษณะของพืชทสี่ ามารถถ่ายทอดไปสู่รุ่นลูกรุ่นหลานได้ เช่น ลกั ษณะของใบ สีดอก ลกั ษณะของผล

ข้นั ประเมิน นักเรียนได้เรียนรู้อะไรบ้าง เรามาตรวจสอบความเข้าใจกนั 1. ยกตวั อยา่ งลกั ษณะของตน้ กหุ ลาบท่ีสามารถ ถ่ายทอดไปสู่รุ่นลูกรุ่นหลานได้ แนวคาตอบ ขอบใบหยกั และลาตน้ มีหนาม 2. พืชชนิดใดที่รุ่นลูกมีลกั ษณะคลา้ ยกบั รุ่นพอ่ แม่ พืชทุกชนิดรุ่นลูกมีลกั ษณะคลา้ ยกบั รุ่นพอ่ แม่ เสมอ

โรงเรยี นวดั เทพชมุ นมุ รายวิชาวทิ ยาศาสตร์ ชนั้ ประถมศกึ ษาปีที่ 5 หนว่ ยที่ 6 สงิ่ มีชีวิตกับส่งิ แวดลอ้ ม เรื่อง การถ่ายทอดลักษณะทางพนั ธุกรรมของพืช (2) ผูส้ อน : ครพู ัชรี วรรตั นานรุ ักษ์ (ครูไก่)

ข้าวต้นขใ้าหวมข่ทยางี่ ยอพกจนั าธก์ุดเม้วยลวด็ ธิมีใีลดกั ษณะ เหมือนรุ่นพ่อแม่หรือไม่ ข้นั กระตุน้ ความสนใจ 166

การถา่ ยทอดลกั ษณะทางพนั ธุกรรม ของพชื ลกั ษณะของลาตน้ ลักษณะของลาต้นในพืชสามารถ ถ่ายทอดจ ากรุ่ นพ่อแ ม่ไปสู่ รุ่ น ลูกรุ่ น หลานได้ ทาใหพ้ ืชรุ่นลูกมีลกั ษณะของ ลาตน้ เหมือนกบั รุ่นพอ่ แม่

การถา่ ยทอดพนั ธกุ รรมของพชื ลกั ษณะของราก ลกั ษณะของรากในพืชสามารถ ถ่ายทอดจากรุ่ นพ่อแม่ไปสู่ รุ่ นลูก รุ่ นหลานได้ ทาให้พืชรุ่ นลูกมี ลกั ษณะของรากเหมือนกบั รุ่นพ่อ แม่

การถา่ ยทอดพนั ธุกรรมของพชื พชื ตน้ ใหม่มีลกั ษณะเหมือนหรือ แตกต่างจากตน้ พอ่ ตน้ แม่ นกั เรียนสามารถเรียนรู้ไดจ้ าก การปฏิบตั ิกิจกรรมต่อไปน้ี

ข้นั สารวจและคน้ หา กจิ กรรมท่ี 1 สงั เกต พชื ชนิดตา่ ง ๆ ปัญหำ การเพาะเมลด็ พืชจะไดพ้ ืชตน้ ใหม่ที่มีลกั ษณะเหมือนพืชตน้ เดิม หรือไม่ ทกั ษะ 1. สงั เกต 2. จดั กระทาและสอื่ ความหมาย ขอ้ มูล 3. ตคี วามหมายขอ้ มลู และลง ขอ้ สรปุ

การถา่ ยทอดพนั ธุกรรมของพชื อุปกรณ์ กระถางและดนิ ดนิ สอ/ปากกา 1 เมล็ดพรกิ 1 กรมั สาหรบั ปลกู ตน้ ไม ้ แทง่ /ดา้ ม 3 ใบ เมล็ดถว่ั เขยี ว 1 กรมั สมุด 1 เลม่ เมล็ดคะนา้ 1 กรมั บวั รดนา้ 1 ใบ นา้ 1 ถงั

การถา่ ยทอดพนั ธุกรรมของพชื ข้นั ตอน ใหน้ กั เรียนปฏิบตั ิตามข้นั ตอนต่อไปน้ี 1. นาเมลด็ พชื ชนิดต่าง ๆ เพาะลงในกระถางที่มีดินสาหรับปลูกตน้ ไม้ ชนิดละ 1 ใบ

การถา่ ยทอดพนั ธุกรรมของพชื พรกิ ถว่ั เขยี ว คะนา้ 2. เขียนชื่อพืชที่นามาเพาะติดไวท้ ่ีขา้ งกระถาง

การถา่ ยทอดพนั ธกุ รรมของพชื พรกิ ถว่ั เขยี ว คะนา้ 43.. วรดิเคนร้าาทะหุกว์ผนัลทสี่สงั งัเกเกตตกไาดรเ้ ปแลลว้ี่ยสนรแุปปผลลงและบนั ทึกผลทุก ๆ 5 วนั เป็นเวลา 1 เดือน

การถา่ ยทอดพนั ธกุ รรมของพชื บนั ทึกผล พืชต้นใหม่ ตน้ พริก เมลด็ พืชทน่ี ามาเพาะ ตน้ ถวั่ เขียว พริก ตน้ คะนา้ ถวั่ เขียว คะนา้

การถา่ ยทอดพนั ธกุ รรมของพชื ข้นั อธิบาย ค้นหำคำตอบ 1. เมลด็ พชื ท่ีนามาจากพชื ตน้ เดียวกนั มีลกั ษณะเหมือนกนั หรือไม่ เหมือนกนั 2. ตน้ อ่อนท่ีงอกจากเมลด็ พชื ชนิดเดียวกนั มีลกั ษณะเหมือนหรือ แตกต่างกนั เหมือนกนั

การถา่ ยทอดพนั ธกุ รรมของพชื ค้นหำคำตอบ 3. พชื ที่งอกข้ึนมาใหม่มีลกั ษณะเหมือนกบั พืชตน้ ที่นาเมลด็ พืชมาเพาะ หรือไม่ เหมือนกนั 177

การถา่ ยทอดพนั ธกุ รรมของพชื ข้นั ขยายความรู้ พชื ตน้ ใหม่ท่ีงอกจากเมลด็ พืช จะเป็นพืชชนิด เดียวกบั พชื ตน้ พอ่ และตน้ แม่ที่นาเมลด็ พืชชนิด น้นั มาปลูก โดยมีลกั ษณะราก ลาตน้ ใบ ดอก ผล เหมือนกบั ตน้ พอ่ แม่ เพราะไดร้ ับการถ่ายทอด ทางพนั ธุกรรมมาจากบรรพบุรุษ

ข้นั ประเมินผล นักเรียนได้เรียนรู้อะไรบ้าง เรามาตรวจสอบความเข้าใจกนั 1. ตน้ กระบองเพชรมีลาตน้ เป็นหนามเป็น ลกั ษณะทางพนั ธุกรรมของพืชหรือไม่ เป็น เพราะไดร้ ับการถ่ายทอดทางพนั ธุกรรม 2. ขอบใบหยกั จากการถูกหนอนกินเป็น ลกั ษณะทางพนั ธุกรรมของพืชหรือไม่ ไม่เป็น เพราะใบหยกั จากการถูกหนอน กินไม่เป็นการถ่ายทอดลกั ษณะ ทางพนั ธุกรรม

สรุป การถ่ายทอดลกั ษณะทางพนั ธุกรรมของพืช เรียนรู้เก่ียวกบั ลกั ษณะของพืชทสี่ ามารถถ่ายทอดไปสู่รุ่นลูกรุ่นหลานได้ เช่น ลกั ษณะของลาตน้ ลกั ษณะของราก

โรงเรียนวดั เทพชมุ นุม รายวชิ าวิทยาศาสตร์ ช้ันประถมศกึ ษาปีที่ 5 หน่วยที่ 6 ส่งิ มชี วี ิตกบั สงิ่ แวดลอ้ ม เรือ่ ง การถา่ ยทอดลักษณะทางพันธกุ รรมของสตั ว์ ผสู้ อน : ครพู ชั รี วรรตั นานุรักษ์ (ครไู ก่)

ข้นั กระตุน้ ความสนใจ สีขนของกระต่ายสามารถถ่ายทอด ไปสู่รุ่นลูกรุ่นหลานได้หรือไม่ ถ้ากระต่ายขาหัก ลกั ษณะขาหักสามารถ ถ่ายทอดไปสู่รุ่นลูกรุ่นหลานได้หรือไม่