ความสัมพันธ์ระหว่างสิ่งมีชีวิตกับสิ่งมีชีวิต

โรงเรยี นวดั เทพชุมนุม รายวชิ าวิทยาศาสตร์ ชน้ั ประถมศึกษาปีที่ 5 หน่วยท่ี 6 ส่ิงมีชวี ิตกับสิ่งแวดลอ้ ม เร่อื ง ความสัมพนั ธร์ ะหวา่ งส่ิงมชี ีวติ กบั สง่ิ มีชวี ติ (1) ผู้สอน : ครพู ชั รี วรรัตนานุรักษ์ (ครูไก่)

ข้นั สร้างความสนใจ กระต่ายกนิ ส่ิงมชี ีวติ ชนิดใดเป็ นอาหาร แคร์รอตกนิ สิ่งมชี ีวติ ชนิดใดเป็ นอาหาร

1. ชีวติ สัมพนั ธ์ 1.2 ความสัมพนั ธ์ระหว่างสิ่งมชี ีวติ กบั สิ่งมชี ีวติ แหล่งท่ีอยหู่ น่ึง ๆ สิ่งมีชีวิตจะมี ความสมั พนั ธซ์ ่ึงกนั และกนั เพือ่ ประโยชน์ ต่อการดารงชีวิต

ข้นั สารวจและคน้ หา 1.2 ความสัมพนั ธ์ระหว่างสิ่งมชี ีวติ กบั สิ่งมชี ีวติ สตั วส์ ร้างอาหารสเิ่งอมงีชไีมวติ่ไดท้ี่สตรอ้ ้างงกอินาหส่ิงารมเีชอีวงิตไดอ้ื่นเรเีปย็กนวอา่ าผหู้ผารลติเรียกวา่ ผู้บริโภค ผู้บริโภค ผู้ผลติ

1.2 ความสัมพนั ธ์ระหว่างส่ิงมชี ีวติ กบั สิ่งมชี ีวติ เร่ืองน่ารู้: ผู้บริโภค ผู้บริโภคมหี ลายชนิด ดงั นี้ แเเสทคกทเปปชลิงี่กิวน็็่ีนกน่นะโิา3น2พ1ิ4นสตไยอ..สแ.ืชกัตสสาสยเรสัตเ่หหว่ิัรปีตง่ิ้งงั ตวยาท์็แมานวมอ์วฟย่ี ลรี่กีช์ทอี่ื์นชกวะิีนวกี่าีเตินวเไงชปหิตรทิาตูสซ่็ นะแนกาย้ งั กเ้ ารตลินดแพอกินค่าะืเอาลสพืชชยสกนหพนั้วตแ่นัืชตบแาืดเชลวสวลปรเชิน์ แะปุ์ ็นะเนา้เเปส็ลชปผนงัข็อะนัต็่นเี นสมสาสวแสัตส้ืา้หอเัอ์ตมสัตวัตวาื่นือวววท์ ววัร์ ์ ี่ ์

1.2 ความสัมพนั ธ์ระหว่างสิ่งมชี ีวติ กบั สิ่งมชี ีวติ ส่ิงมีชีวิตที่ยอ่ ยสลายซากพืชซากสตั วท์ ี่ตายแลว้ ใหก้ ลายเป็นแร่ธาตุกลบั คืนสู่ดิน เรียกวา่ ผู้สลายสารอนิ ทรีย์ เห็ด รา

ข้นั ขยายความรู้ 1.2 ความสัมพนั ธ์ระหว่างส่ิงมชี ีวติ กบั ส่ิงมชี ีวติ เกม ทาหน้าท่ีอะไร คาชี้แจง ส่ิงมีชีวติ แต่ละชนิดทาหนา้ ท่ีอะไรในแหล่งท่ีอยู่ ผู้ผลติ ส่ิงมีชีวติ กนิ สัตว์ ผู้สลายสารอนิ ทรีย์ สิ่งมชี ีวติ กนิ พืชและสัตว์ สัตว์กนิ ซากสัตว์

ข้นั อธิบาย นักเรียนได้เรียนรู้อะไรบ้าง เรามาตรวจสอบความเข้าใจกนั 1. ผผู้ ลิตคืออะไร ส่ิงมีชีวติ ท่ีสร้างอาหารเองได้ เช่น พืช และ สามารถเกบ็ พลงั งานไวเ้ พอ่ื ถ่ายทอดไปยงั ส่ิงมีชีวติ ชนิดอ่ืนได้ 2. ผบู้ ริโภคคืออะไร สิ่งมีชีวิตท่ีสร้างอาหารเองไม่ได้ ตอ้ งกิน ส่ิงมีชีวิตอื่นเป็ นอาหาร

นักเรียนได้เรียนรู้อะไรบ้าง เรามาตรวจสอบความเข้าใจกนั 3. ผสู้ ลายสารอินทรียค์ ืออะไร ส่ิงมีชีวติ ท่ียอ่ ยสลายซากพืชซากสตั ว์ ที่ตายแลว้ ใหก้ ลายเป็นแร่ธาตุกลบั คืน สู่ดิน

สรุป ความสัมพนั ธ์ระหว่างสิ่งมชี ีวติ กบั สิ่งมชี ีวติ เรียนรู้เกี่ยวกบั ผู้ผลติ ผู้บริโภค ผ้สู ลายสารอนิ ทรีย์ คือ ไดแ้ ก่ เช่น พชื ส่ิงมีชีวติ กินพชื เห็ด ส่ิงมีชีวติ กินสัตว์ รา สิ่งมีชีวติ กินพชื และสตั ว์ สตั วก์ ินซากสัตว์

ข้นั การประเมิน 1. สิ่งมีชีวติ มีความสมั พนั ธ์กนั อยา่ งไรบา้ ง ตอบ สิ่งมีชีวติ หลายชนิดท่ีอาศยั อยรู่ ่วมกนั ในแหล่งที่อยหู่ น่ึงๆ อาจมีความสมั พนั ธ์กนั ในดา้ น การกินเป็นอาหาร เป็นที่อยอู่ าศยั เป็นที่หลบภยั ท่ีวางไข่และเป็นท่ีเล้ียงดูลูกออ่ น

2. ความสมั พนั ธ์ระหว่างส่ิงมีชวี ติ กับสง่ิ มชี วี ติ ในโซ่อาหาร เปน็ อยา่ งไร ตอบ โซ่อาหารแสดงความสมั พันธข์ องสิ่งมีชีวติ ดา้ นการ กนิ กันเป็นทอดๆของสงิ่ มชี วี ติ โดยการถ่ายทอดพลงั งานจาก ผผู้ ลิตมายงั ผบู้ รโิ ภคในอนั ดับตา่ งๆ

3. ผ้ผู ลิตตา่ งจากผู้บริโภคอย่างไร ตอบ ผูผ้ ลติ เปน็ สง่ิ มชี วี ติ ทส่ี ามารถสร้างอาหารเองได้ เชน่ พชื สรา้ งอาหารด้วยกระบวนการสงั เคราะห์ดว้ ยแสง

โรงเรียนวดั เทพชุมนมุ รายวิชาวิทยาศาสตร์ ช้ันประถมศกึ ษาปีที่ 5 หนว่ ยที่ 6 สิ่งมชี ีวติ กับสิ่งแวดล้อม เร่อื ง ความสัมพนั ธร์ ะหวา่ งสง่ิ มีชีวติ กับส่ิงมชี ีวติ (2) ผู้สอน : ครูพัชรี วรรตั นานุรักษ์ (ครูไก่)

ข้นั สร้างความสนใจ ในแหล่งทอ่ี ยู่เดยี วกนั ผู้ผลติ ผู้บริโภค และผู้สลายสารอนิ ทรีย์ มคี วามสัมพนั ธ์กนั ในลกั ษณะใด

1. ชีวติ สัมพนั ธ์ 1.2 ความสัมพนั ธ์ระหว่างสิ่งมชี ีวติ กบั สิ่งมชี ีวติ ขา้ ว ตก๊ั แตตก๊ั นแต(เนหยื่อ) นก (ผน้ลู ก่าเหย่ือ) ขา้ วถูกกินโดยตก๊ั แตน และตก๊ั แตนถูกกินโดยนก การกินต่อกนั เป็นทอด ๆ เช่นน้ีเรียกวา่ โซ่อาหาร

1.2 ความสัมพนั ธ์ระหว่างส่ิงมชี ีวติ กบั สิ่งมชี ีวติ สิงโต เหยยี่ ว งู สุนขั จิ้งจอก ตกั๊ แตน ไก่ กบ หนู กระต่าย ผเี ส้ือ หญา้ ขา้ ว ความสัมพนั ธ์ของโซ่อาหารที่ซบั ซอ้ นหลาย ๆ โซ่อาหารเรียกวา่ สายใยอาหาร

ข้นั สารวจและคน้ หา 1.2 ความสัมพนั ธ์ระหว่างสิ่งมชี ีวติ กบั สิ่งมชี ีวติ โซ่อาหารและสายใยอาหาร มีความสมั พนั ธ์กนั อยา่ งไร แบ่งกลุ่ม ร่วมกนั สืบคน้ ขอ้ มูล จากแหล่งความรู้ต่าง ๆ แลว้ มาอภิปราย และนาเสนอผลงานหนา้ หอ้ งเรียน ลองตอบคาถามจากแนวคาถามต่อไปน้ี

ข1้นั . ชอีวธติ สิบมั าพยนั ธ์ 1.2 ความสัมพนั ธ์ระหว่างส่ิงมชี ีวติ กบั ส่ิงมชี ีวติ แนวคาถาม 1. โซ่อาหารคืออะไร ความสมั พนั ธข์ องกลุ่มส่ิงมีชีวิตในแหล่งท่ีอยทู่ ่ีมีการถ่ายทอด พลงั งานจากผผู้ ลิตไปสู่ผบู้ ริโภคโดยการกินต่อกนั เป็นทอด ๆ 2. สายใยอาหารคืออะไร ความสัมพนั ธ์ของส่ิงมีชีวิตในแหล่งท่ีอยู่ท่ีมีการถ่ายทอด พลังงาน ซ่ึงประกอบด้วยโซ่อาหารหลาย ๆ โซ่อาหาร มารวมกนั

ข้นั ขยายความรู้ 1.2 ความสัมพนั ธ์ระหว่างสิ่งมชี ีวติ กบั สิ่งมชี ีวติ บูรณาการอาเซียน นักเรียนรู้จกั มังกรโคโมโดหรือไม่ สัตว์ชนิดนีม้ ีบทบาทอย่างไรในโซ่อาหาร

1.2 ความสัมพนั ธ์ระหว่างสิ่งมชี ีวติ กบั สิ่งมชี ีวติ บูรณาการอาเซียน มังกรโคโมโด มังกรโคโมโดเป็ นสัตว์ใน ตระกูลกิง้ ก่าที่ตัวใหญ่ที่สุดใน โลก พบได้บนเกาะเล็ก ๆ ทาง ตอนกลางของประเทศ อินโดนีเซีย มังกรโคโมโดเป็ น สัตว์ที่ล่าสัตว์อื่นเป็ นอาหาร หรือเป็ นผู้ล่าเหย่ือ

ข้นั ประเมิน นักเรียนได้เรียนรู้อะไรบ้าง เรามาตรวจสอบความเข้าใจกนั 1. สตั วท์ ่ีล่าสตั วอ์ ื่นเป็นอาหารคืออะไร ผู้ล่าเหยื่อ 2. สตั วท์ ี่ตกเป็นอาหารของผลู้ ่าเหยอื่ คืออะไร เหยื่อ

กิจกรรมประจาหน่วย ทบทวนคาศัพท์และหลกั การทางวทิ ยาศาสตร์ โซ่อาหารและสายใยอาหารคืออะไร โซ่อาหาร คือ ความสัมพันธ์ของกลุ่มสิ่งมีชีวิตในแหล่งที่อยู่ที่มี การถ่ายทอดพลังงานจากผู้ผลิตไปสู่ผู้บริโภคโดยการกินต่อกัน เป็ นทอด ๆ ส่วนสายใยอาหาร คือ ความสัมพันธ์ของส่ิงมีชีวิตใน แหล่งท่ีอยู่ที่มีการถ่ายทอดพลังงาน ซ่ึงประกอบด้วยโซ่อาหาร หลาย ๆ โซ่อาหารมารวมกนั

สรุป ความสัมพนั ธ์ระหว่างส่ิงมีชีวติ กบั สิ่งมีชีวติ เรียนรู้เก่ียวกบั โซ่อาหาร สายใยอาหาร คือ คือ ความสัมพนั ธ์ของกลุ่มสิ่งมีชีวิต ค วาม สั ม พันธ์ ข อ ง สิ่ ง มี ชี วิ ต ใ น แ ห ล่ ง ที่ อ ยู่ ที่ มี ก า ร ถ่ า ย ท อ ด ในแหล่งท่ีอยทู่ ่ีมีการถ่ายทอด พลงั งานจากผูผ้ ลิตไปสู่ผูบ้ ริโภค พลังงาน ซ่ึ งประกอบด้วย โดยการกินต่อกนั เป็นทอด ๆ โซ่อาหารหลาย ๆ โซ่อาหาร มารวมกนั

โรงเรยี นวดั เทพชุมนุม รายวชิ าวิทยาศาสตร์ ชน้ั ประถมศกึ ษาปีที่ 5 หนว่ ยท่ี 6 สงิ่ มชี ีวิตกับสิ่งแวดลอ้ ม เรื่อง ความสัมพนั ธร์ ะหว่างส่ิงมชี วี ติ กับสง่ิ มีชวี ติ (3) ผ้สู อน : ครพู ชั รี วรรัตนานุรักษ์ (ครูไก่)

ข้นั สร้างความสนใจ สิ่สงยม่ิงกีชมทตีวช่ีวพั ติีวอบชติ ยในชา่ นงินดสสใิดดวาใยนเดปใผเ็ยปนลอ็นผไาลู้ผมห่าผู้้าเลหริตยอ่ื

1. ชีวติ สัมพนั ธ์ 1.2 ความสัมพนั ธ์ระหว่างสิ่งมชี ีวติ กบั สิ่งมชี ีวติ ในโซ่อาหารหรือสายใยอาหาร ประชากรของส่ิงมชี ีวติ หนึ่งจะ ขนึ้ อยู่กบั สิ่งมชี ีวติ อื่นทใี่ ช้เป็ นอาหาร 85

1.2 ความสัมพนั ธ์ระหว่างส่ิงมชี ีวติ กบั สิ่งมชี ีวติ ถ้าข้าวในนามีมาก หนูทมี่ ากนิ ข้าวในนากจ็ ะมอี าหารกนิ มาก ประชากรหนูกจ็ ะเพมิ่ ขนึ้ อย่างรวดเร็ว ถ้าประชากรหนูมีมาก งูกจ็ ะมอี าหารมากขึน้ ด้วย ทาให้ ประชากรงูเพมิ่ จานวนขนึ้ ด้วยเช่นกนั เม่ือหนูถูกกนิ มากขึน้ ประชากรหนูลดลง ส่งผลให้อาหาร ของงูลดลง ทาให้ประชากรงูลดลงด้วย

ข้นั สารวจและคน้ หา 1.2 ความสัมพนั ธ์ระหว่างสิ่งมชี ีวติ กบั สิ่งมชี ีวติ สายใยอาหารแตกต่างจาก โซ่อาหารลกั ษณะใด นกั เรียนสามารถเรียนรู้ไดจ้ าก การปฏิบตั ิกิจกรรมต่อไปน้ี

ความสัมพนั ธ์ระหว่างส่ิงมชี ีวติ กบั ส่ิงมชี ีวติ กจิ กรรมที่ 37 สารวจ โซ่อาหารและสายใยอาหาร บริเวณโรงเรียน ปัญหา บริเวณโรงเรียนมโี ซ่อาหารหรือสายใยอาหารอะไรบ้าง ทกั ษะ 1. สงั เกต 2. จดั กระทาและส่ือความหมายขอ้ มูล 3. ตีความหมายขอ้ มูลและลงขอ้ สรุป

จุดประสงคข์ องกจิ กรรม ทากจิ กรรมนีเ้ พอ่ื สังเกตและอธิบายความสัมพนั ธ์ ระหว่างส่งิ มชี ีวติ กับส่งิ มชี ีวติ ในแหล่งทอี่ ยู่

อปุ กรณ์ ดินสอ/ปากกา 1 แท่ง/ดา้ ม สมุด 1 เล่ม

ความสัมพนั ธ์ระหว่างสิ่งมชี ีวติ กบั ส่ิงมชี ีวติ ข้ันตอน ใหน้ กั เรียนปฏิบตั ิตามข้นั ตอนต่อไปน้ี 12. เรล่วือมกกแนั หสลงั ่งเทกต่ีอสยขู่ิงมอีชงสีวิ่งตมนีชบัีวจติ าทน่ีตวอ้ นงสก่ิงารมสีชาีวรติ วทจี่พ1บบแรลิเวะณสงั เกตการดารงชีวติ ของส่ิงมีชีวติ

ความสัมพนั ธ์ระหว่างสิ่งมชี ีวติ กบั ส่ิงมชี ีวติ 43. นเขาียเนสนโซอ่ออาภหิปารแายละแสลาะยสใรยุปอผาหลารที่แสดงถึงความสมั พนั ธ์ของส่ิงมีชีวติ ที่อาศยั อยใู่ นบริเวณท่ีนกั เรียนสารวจ

ความสัมพนั ธ์ระหว่างสิ่งมชี ีวติ กบั ส่ิงมชี ีวติ ผลการสังเกต ส่งิ มีชีวิตท่ีพบในโรงเรยี น บริเวณทสี่ ารวจ ส่ิงมีชีวติ ทพี่ บ โซ่อาหาร/สายใยอาหาร สนามหญา้ หญา้ ตก๊ั แตน ตกั๊ แตน หนอน หญา้ นก, กบ นก กบ หนอน

จากการสารวจสง่ิ มชี วี ติ มคี วามสัมพนั ธก์ ับสง่ิ มชี วี ติ ดงั นี้ ตอบ สิ่งมชี วี ติ ในแต่ละแหล่งทีอ่ ยมู่ คี วามสัมพันธ์กัน ในด้านการกนิ อาหารและมีการถา่ ยทอดพลงั งานต่อกัน เปน็ ทอดๆในรปู แบบของโซ่อาหาร

ผลการอภปิ ราย ส่งมชี ีวติ ทมี่ คี วามสัมพนั ธใ์ นดา้ นการกนิ กันเป็ นอาหาร ไดแ้ ก่ - กระตา่ ย กนิ ใบพชื - หนอนไหมกนิ ใบหม่อน - หมแี พนดา้ กนิ ใบไผ่ - นกกนิ ปลา - ต่นุ ปากเป็ ดกนิ หนอน

เขยี นโซ่อาหารไดด้ ังนี้

ข1้นั . ชอีวธติ สิบมั าพยนั ธ์ 1.2 ความสัมพนั ธ์ระหว่างส่ิงมชี ีวติ กบั ส่ิงมชี ีวติ สรุปผล สิ่งมีชีวิตท่ีสารวจพบบริเวณสนามหญา้ ไดแ้ ก่ หญา้ ตกั๊ แตน หนอน นก และกบ โดยสิ่งมีชีวิตท่ีอาศยั อยใู่ นบริเวณสนามหญา้ มีการกินต่อกนั เป็นทอด ๆ

1.2 ความสัมพนั ธ์ระหว่างสิ่งมชี ีวติ กบั สิ่งมชี ีวติ ค้นหาคาตอบ 1. บริเวณท่ีนกั เรียนสารวจมีส่ิงมีชีวติ ชนิดใดบา้ ง สิ่งมีชีวิตชนิดใด มีมากท่ีสุด แนวคาตอบ หญา้ ตกั๊ แตน หนอน นก และกบ โดยหญา้ มีจานวน มากที่สุด 2. สิ่งมีชีวิตในบริเวณที่สารวจไดร้ ับอาหารจากแหล่งใด แนวคาตอบ หญา้ ไดร้ ับธาตุอาหารจากดิน ตก๊ั แตนและหนอนไดร้ ับ อาหารจากหญา้ นกและกบไดร้ ับอาหารจากตก๊ั แตนและหนอน

1.2 ความสัมพนั ธ์ระหว่างสิ่งมชี ีวติ กบั สิ่งมชี ีวติ ค้นหาคาตอบ 3. ยกตวั อยา่ งโซ่อาหารหรือสายใยอาหารที่นกั เรียนเคยเห็น ในชีวิตประจาวนั แนวคาตอบ กลว้ ย กระรอก งู

ข้นั ขยายความรู้ นักเรียนได้เรียนรู้อะไรบ้าง เรามาตรวจสอบความเข้าใจกนั ถา้ ตกั๊ แตนในไร่ขา้ วโพดมีจานวนลดลงจะส่งผล ต่อจานวนนกในไร่ขา้ วโพดหรือไม่ อยา่ งไร ส่งผลต่อจานวนนก โดยทาใหน้ ก ในไร่ขา้ วโพดมีจานวนลดลง

สรุป ความสัมพนั ธ์ระหว่างสิ่งมชี ีวติ กบั สิ่งมีชีวติ เรียนรู้เกี่ยวกบั ความสัมพนั ธ์ของโซ่อาหารและสายใยอาหารในธรรมชาติ ทาใหเ้ กิด ความสมดุลของประชากรในระบบนิเวศ ทาใหเ้ กิด ความสมดุลในธรรมชาติ

ข้นั การประเมินผล 1. ส่ิงมีชวี ติ ใดเป็นผูผ้ ลติ สงิ่ มีชวี ติ ใดเป็นผ้บู รโิ ภค เพราะเหตุใด ตอบ ผู้ผลิต คือสิ่งมีชีวิตที่สร้างอาหารเองได้ ได้แก่ สาหร่าย และพืชตา่ งๆเชน่ ข้าว หญ้า ผบู้ รโิ ภค คือสิ่งมีชีวิตที่ไม่สามารถสร้างอาหารได้เอง จึงตอ้ งกินพืชหรอื สัตวอ์ ืน่ เป็นอาหาร เช่น หนอน ตก๊ั แตน ววั กระตา่ ย สิงโต เสือ งู ไก่ เป็ด เป็นต้น

2. จากกิจกรรมน้ี คน้ พบอะไรบา้ ง เกย่ี วกับความสมั พนั ธร์ ะหวา่ ง สงิ่ มชี วี ติ กบั สิง่ มีชีวิต ตอบ ความสมั พันธ์ของกล่มุ สิ่งมีชวี ิตในแหลง่ ท่อี ยเู่ ดยี วกัน มีความสัมพนั ธก์ นั มีการกนิ กนั เปน็ ทอดๆจากผผู้ ลติ สู่ ผบู้ รโิ ภค ทาให้มกี ารถา่ ยทอดพลังงานในอาหาร ตอ่ เนือ่ งเปน็ ลาดับ จากการกินต่อเนื่องกนั

3. จากส่งิ ท่ีค้นพบ สรุปไดว้ า่ อย่างไร ตอบ โซอ่ าหารมคี วามสาคญั ตอ่ สิ่งมชี วี ิต เพราะ โซ่อาหารทาใหเ้ กดิ การถ่ายทอดพลงั งาน จากสิ่งมชี ีวติ หน่ึงไปยงั อกี ส่งิ มีชีวิตหน่ึง ทาให้สง่ิ มีชีวติ มพี ลงั งานใช้สาหรับการดารงชีวิต ตอ่ ไป