การถ่ายทอดลักษณะทางพันธุกรรมของมนุษย์

ก คำนำ หนังสืออิเล็กทรอนิกส ชุด การถายทอดลักษณะทางพันธุกรรม กลุมสาระการ เรียนรูวิทยาศาสตรชั้นประถมศึกษาปที่ 5 โรงเรียนบานตูแตหรำ เพื่อใหนักเรียนใชเปน แนวทางประกอบการจัดการเรียนรู เรื่อง การถายทอดลักษณะทางพันธุกรรมของมนุษย โดยเนนใหนักเรียนไดใชกระบวนการสรางความรูและพัฒนาทักษะการแสวงหาความรู ดวยตนเอง ดวยการเรียนรูจากประสบการณจากธรรมชาติในทองถิ่น โดยผูจัดทำไดแบง เนอื้ หาออกเปน 2 เลม ดงั น้ี หนังสืออเิ ลก็ ทรอนกิ ส เลม ท่ี 1 เร่อื ง การถา ยทอดลักษณะทางพันธกุ รรมของ มนษุ ย หนังสอื อิเลก็ ทรอนิกส เลมท่ี 2 เร่ือง การถา ยทอดลักษณะทางพันธกุ รรมของ พืชและสตั ว สำหรบั เลม นี้ เปนหนังสอื อิเล็กทรอนกิ ส เลมที่ 1 เร่อื ง การถา ยทอดลกั ษณะ ทางพนั ธกุ รรมของมนษุ ย ผูจัดทำหวังเปนอยา งย่ิงวาหนังสอื อานเพมิ่ เตมิ เลมนี้ จะเปน แนวทางสำหรับครูผสู อนและนักเรยี นในการจดั กจิ กรรม การเรยี นรใู หผ เู รียนบรรลุ วตั ถปุ ระสงคไ ดอยา งมีประสิทธิภาพ คัดตญิ า จเิ บ็ญจะ

สารบญั ข เรื่อง หนา คำนำ ก สารบญั ข สารบัญภาพ ง สาระสำคัญ/สาระ/มาตรฐาน/ตวั ช้ีวัด จ สาระการเรยี นรู/ จุดประสงคการเรยี นรู ฉ คำชแี้ จงสำหรบั ครู ช คำช้ีแจงสำหรบั นกั เรยี น ซ แบบทดสอบกอนเรยี น ฌ กระดาษคำตอบ ฎ การถายทอดลักษณะทางพันธกุ รรมของมนษุ ย 1 1 ลกั ษณะทางพนั ธุกรรมของมนษุ ย 3 ยีน (gene) 7 ความแปรผันทางพนั ธกุ รรม 8 การถายทอดลกั ษณะทางพันธุกรรมของส่งิ มชี ีวิต 11 โรคทางพนั ธกุ รรม 12 - ตาบอดสี 12 - โรคเบาหวาน 12 - โรคฮโี มฟเลยี 13 - โรคทาลสั ซีเมีย 14 - โรคคนเผอื ก 15 - โรคดักแด 15 - โรคทาวแสนปม 16 - โรคลูคเี มีย

การปองกันโรคทางพันธุกรรม ค ใบกิจกรรมท่ี 1 เกณฑการประเมนิ 17 ใบกิจกรรมท่ี 2 18 เกณฑการประเมนิ 20 ใบกจิ กรรมที่ 3 21 เกณฑก ารประเมิน 23 ใบกิจกรรมท่ี 4 24 เกณฑก ารประเมนิ 25 แบบทดสอบหลงั เรยี น 26 กระดาษคำตอบ 27 บรรณนานกุ รม 28 30 31

สารบัญภาพ ง เรื่อง หนา รูปที่ 1 ตวั อยา งการถา ยทอดลกั ษณะทางพันธุกรรมของมนษุ ย 1 รูปที่ 2 ตัวอยา งการถายทอดลกั ษณะทางพันธกุ รรมของมนษุ ย 2 รูปที่ 3 ตัวอยางการถา ยทอดลกั ษณะทางพันธกุ รรมของมนษุ ย 3 รปู ท่ี 4 ตวั อยางการถายทอดลกั ษณะทางพันธุกรรมของมนุษย 4 รปู ที่ 5 ตวั อยา งการถา ยทอดลักษณะทางพนั ธกุ รรมของมนุษย 6 รปู ที่ 6 ตัวอยา งการถายทอดลักษณะทางพนั ธกุ รรมของมนษุ ย 7 รูปที่ 7 การแปรผนั ทางพนั ธกุ รรมแบบตอเนอ่ื งของสีผิว 10 รปู ท่ี 8 ตวั อยางตาบอดสี 11 รูปที่ 9 ตวั อยางโรคเบาหวาน 12 รูปที่ 10 ตวั อยา งโรคฮโี มฟเ ลีย 12 รปู ท่ี 11 ตวั อยา งโรคทาลสั ซีเมยี 13 รูปท่ี 12 ตัวอยา งโรคคนเผือก 14 รูปที่ 13 ตัวอยา งโรคดักแด 15 รปู ที่ 14 ตัวอยางโรคทาวแสนปม 15 รูปท่ี 15 ตัวอยา งโรคลูคเี มีย 16

จ สาระสำคัญ การถา ยทอดลักษณะทางพันธุกรรม หมายถึง ลักษณะของมชี ีวิตทถ่ี ายทอดจากพอแมไ ป ลูกไดแ ละถา ยทอดจากรนุ หนึง่ ไปยงั อีกรนุ หนึ่งตอไปเรอ่ื ย เชน ลกั ษณะติง่ หูของคน สาระ/มาตรฐาน/ตวั ช้ีวดั มาตรฐาน ว 1.3 เขาใจกระบวนการและความสำคัญของการถายทอดลักษณะทาง พนั ธกุ รรม สารพันธกุ รรม การเปลี่ยนแปลงทางพนั ธุกรรมที่มีผลตอส่ิงมีชีวิต ความหลากหลายทาง ชีวภาพและวิวฒั นาการของสง่ิ มชี ีวิต รวมท้ังนำความรไู ปใชป ระโยชน ตวั ชวี้ ดั ว 1.3 ป.5/1 อธบิ ายลกั ษณะทางพนั ธกุ รรมที่มกี ารถา ยทอดจากพอ แมสูลกู ของพชื สัตว และมนุษย

ฉ สาระการเรียนร/ู จดุ ประสงคการเรียนรู สาระการเรยี นรู มนษุ ยเ มอื่ โตเต็มทจ่ี ะมกี ารสืบพนั ธเุ พอื่ เพิ่มจำนวนและดำรงพนั ธุ โดยลูกทีเ่ กิดมาจะไดร ับ การถายทอดลักษณะทางพนั ธกุ รรมจากพอ แม ทำใหม ีลักษณะทางพันธุกรรมท่ีเฉพาะ แตกตาง จากสง่ิ มีชีวิตชนดิ อ่ืน มนษุ ยม ีการถายทอดลักษณะทางพันธกุ รรม เชน เชิงผมท่ีหนาผาก ลกั ยิ้ม ลักษณะหนงั ตา การหอ ลิ้น ลกั ษณะของต่ิงหู จดุ ประสงคการเรียนรู 1. ระบุลกั ษณะทางพันธุกรรมทคี่ ลา ยคลึงและลกั ษณะทีแ่ ตกตางกันของมนุษยไ ด (K) 2. อธิบายลักษณะทางพนั ธกุ รรมของมนษุ ยไ ด (K) 3. ปฏบิ ัตกิ จิ กรรม สำรวจลักษณะทางพนั ธกุ รรมของมนษุ ย อยางรวมพลงั ดว ยความมงุ มน่ั และตั้งใจได (P) 4. มคี วามมงุ มน่ั และตง้ั ใจ (A)

ช คำชแ้ี จงสำหรับครู 1. ศึกษาหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พ.ศ. 2551 (ฉบับปรับปรุง พ.ศ.2560) มาตรฐานการเรียนรู สาระการเรียนรู และตวั ชว้ี ัด 2. ใชหนังสืออิเล็กทรอนิกส เลมที่ 1 การถายทอดลักษณะทางพันธุกรรมของมนุษย กลุม สาระการเรียนรูวิทยาศาสตรชั้นประถมศึกษาปที่ 5 โรงเรียนบานตูแตหรำ ประกอบแผนการ จัดการเรยี นรทู ่ี 9 - 17 2. ครูช้แี จงวิธกี ารศึกษาหนงั สืออิเลก็ ทรอนกิ สซง่ึ เปนเอกสารท่ศี กึ ษาดว ยตนเองเปน กลมุ ให นักเรียนเขาใจโดยเนนย้ำความซื่อสัตยตอตนเองตอเพื่อนรวมกลุมตอหรือครูผูสอนและนักเรียน ตอ งปฏิบตั กิ ิจกรรมไปตามคำช้ีแจงการใชห นังสืออเิ ลก็ ทรอนกิ สตามลำดบั 3. เตรียมกระดาษคำตอบแบบทดสอบกอนเรียนและหลังเรียนและอื่นๆตามกิจกรรมที่ กำหนดไวใ นหนงั สืออเิ ลก็ ทรอนิกสใ นแตละกจิ กรรม 4. ครูคอยสังเกตใหคำแนะนำและแกปญหารวมกับนักเรียนในระหวางการปฏิบัติกิจกรรม ตามใบกจิ กรรม 5. เม่อื นักเรียนปฏิบัติกิจกรรมในใบกิจกรรมเสร็จสน้ิ แลว ครูใหน กั เรียนทำแบบทดสอบหลัง เรียน 6. ครูตรวจแบบทดสอบกอนเรียน–หลังเรียนแบบวัดและประเมินผลการปฏิบัติกิจกรรม และเกบ็ ผลการประเมินบนั ทึกไวเ ปนหลกั ฐานโดยปฏิบัติทกุ ครั้งท่มี กี จิ กรรมการเรยี นการสอน 7.ครูแจงผลการทดสอบและผลการประเมนิ ทกุ ครง้ั ที่มีการทดสอบการวัดและการ ประเมนิ ผลเพือ่ กระตุนใหผ ูเ รียนเกดิ แรงจงู ใจในการเรียนรู

ซ ผ คำช้ีแจงสำหรับนกั เรียน การเรยี นรดู ว ยหนงั สืออเิ ลก็ ทรอนกิ ส วชิ าวิทยาศาสตร นกั เรยี นจะตอ งปฏบิ ัติตามขัน้ ตอน ตามแผนภมู ิท่กี ำหนดไว ดงั น้ี ศกึ ษาตัวชวี้ ัด / จุดประสงคก ารเรยี นรู ทำแบบทดสอบกอนเรียน ดำเนนิ การใชแ บบฝกทักษะการทดลองวิทยาศาสตร ไมผ า นรอ ยละ 80 ทำแบบทดสอบหลงั เรียน ศกึ ษาแบบฝกทักษะการทดลองวทิ ยาศาสตรเ ลมอน่ื ตอไป 2. ในการเรยี นรูด ว ยแบบฝก ทกั ษะการทดลองวิทยาศาสตรเลม ที่ 1 เรอื่ งการถายทอด ลกั ษณะทางพันธกุ รรมของมนษุ ย 3. การปฏบิ ตั กิ จิ กรรมนกั เรยี นควรปฏบิ ตั ิงานใหท ันกบั เวลาท่ีกำหนดให 4. นักเรยี นตอ งมคี วามซอ่ื สัตยต อตนเองถาเกดิ ความสงสยั ไมเ ขา ใจหรอื มีปญ หาใหนกั เรยี น ขอคำแนะนำจากครผู ูสอน

ฌ แบบทดสอบกอนเรียน เรอื่ ง การถายทอดลักษณะพันธกุ รรมของมนุษย วชิ าวทิ ยาศาสตร กลมุ สาระการเรยี นรวู ทิ ยาศาสตร ช้ันประถมศกึ ษาปท ี่ 5 เวลา 10 นาที แบบทดสอบ 10 ขอ คะแนนเตม็ 10 คะแนน …………………………………………………………………………………………………………………….. คำช้แี จง ใหน กั เรยี นเลือกคำตอบทถ่ี ูกตอง โดยทำเครอ่ื งหมาย × ลงในกระดาษคำตอบ 1. พนั ธุกรรม หมายถงึ ขอ ใด ก. สงิ่ ทไ่ี ดรบั การถา ยทอดจากคนท่ีรูจ กั ข. ส่งิ ที่ไดร บั จากการถา ยทอดมาจากบรรพบรุ ษุ หรอื จากรนุ สรู นุ ค. ส่ิงทีไ่ ดร บั การถา ยทอดจากบรรพบุรุษเพียงรนุ เดียว ง. ความผิดปกติของรางกาย 2. ขอ ใดไมเ ปนลักษณะทีถ่ ายทอดทางพนั ธุกรรม ก. ถนัดมือขวา ข. ลกั ย้ิม ค. แผลเปน ง. ตาสองชั้น 3. ลกั ษณะในขอ ใดเกดิ จากการถายทอดทางพันธกุ รรม ก. ต๋ใี หญเปน โจรเหมือนพอ ข. สมใจมีลกั ยิ้มเหมือนแม ค. แดงชอบทานไกทอดเหมอื นพอ ง. สมศรีและแมป ว ยเปนโรคกระเพาะ 4. ลักษณะใดเปนความแปรผนั แบบตอเนอื่ ง ก. มตี ิ่งหู ข. หอลนิ้ ได ค. คิว้ หา ง ง. ความสงู 5. ขอใดกลาวไมถ ูกตองเก่ยี วกบั โครโมโซม ก. ออโทโซมทกุ คจู ะมีขนาดเทา กัน ข. ในเซลลร า งกายจะมีโครโมโซม 46 แทง ค. โครโมโซมแตล ะคจู ะมจี ำนวนยนี ตา งกัน ง. เซลลไ ขห รืออสจุ จิ ะมโี ครโมโซม 23 แทง 6. ขอ ใดกลาวถูกตอ งเกีย่ วกับลักษณะทางพนั ธุกรรม ก. ลูกชายและลกู สาวมโี อกาสไดร ับลกั ษณะทางพนั ธุกรรมจากปูยาตายาย ข. ลกั ษณะนิสัยอารมณและพฤตกิ รรมจากพอ และแมสามารถถายทอดไปยังลกู ได ค. ลกั ษณะการมีลักย้มิ ของพอ ไมสามารถถา ยทอดไปยังลูกสาวและลกู ชาย ง. ลูกสาวจะไดร บั ลกั ษณะทางพันธกุ รรมจากแมเทา นนั้

ญ แบบทดสอบกอนเรียน(ตอ) 7. ลกั ษณะใดเปนลกั ษณะทางพันธกุ รรมของชาวตะวันตกทเี่ ดน ชดั ทส่ี ดุ ก. ผมหยิกสีดำ ข. ผวิ สีดำ ค. จมูกโดง ง. ตาสดี ำ 8. สมใจและสมชายเปน ครอบครวั ชาวจนี ท่ีมีหนงั ตาชน้ั เดียวตง้ั แตบ รรพบุรษุ รนุ ปยู า ตายาย แตส มใจตัดสินใจ ทำศัลยกรรมตาสองชั้นเมือ่ แตง งานลูกจะมีลักษณะของหนังตาตามขอ ใด ก. ผิวหนงั ตาช้ันเดยี วขา ง ข. หนงั ตาชน้ั เดียวทงั้ สองขาง ค. หนงั ตาชั้นเดียวและสองชนั้ อยา งละขา ง ง. หนงั ตาสองช้ันทั้งสองขาง 9. ขอ ใดเปน ลกั ษณะทางพนั ธกุ รรมทไ่ี ดรักมาจากพอและแมโ ดยตรง ก. แผลเปน ข. จมกู โดง ค. ปานแดง ง. สวิ 10. หนว ยทค่ี วบคุมลกั ษณะทางพนั ธกุ รรมคอื อะไร ก. โครโมโซม ค. เซลส ข. ยนื ง. นวิ เคลียส

ฎ กระดาษคำตอบแบบทดสอบ เรอื่ ง การถายทอดลักษณะทางพนั ธุกรรมของมนุษย ชือ่ -สกุล............................................................................ชน้ั ...............เลขที.่ .............. คำชแี จง ใหนกั เรยี นอานคำถามจากแบบทดสอบใหเ ขาใจ เลือกคำตอบทถี่ ูกตองทส่ี ุด เพยี ง คำตอบเดยี ว แลวทำเครอ่ื งหมายกากบาท (X) ลงในกระดาษคำตอบ (10 คะแนน) เวลา 10 นาที ขอ ก ข ค ง 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10



1 การถายทอดลักษณะ ทางพนั ธกุ รรมของมนษุ ย การถายทอดลักษณะทางพันธุกรรมของสิ่งมีชีวิตหากลองสังเกตสิ่งมีชวี ิตตาง ๆ ท่ี อยูรอบตัวเราจะพบวาสิ่งมีชีวิตทั้งคนพืชและสัตวเมื่อเจริญเติบโตเต็มที่แลวจะมีการ สืบพันธุและใหกำเนิดลูกหรือสิ่งมีชีวิตใหมที่มีลักษณะเหมือนหรือคลายคลึงกับตนเอง ทั้งนี้เนื่องจากลักษณะตาง ๆ ของสิ่งมีชีวิตสามารถถายทอดจากพอแมไปสูลูกไดซึ่ง ลักษณะตา ง ๆ ท่ีถา ยทอดไปไดนี้เรียกวาลักษณะทางพนั ธุกรรม ลกั ษณะทางพนั ธุกรรมคือลักษณะของมีชีวติ ที่ถา ยทอดจากพอ แมไปลูกไดแ ละ ถายทอดจากรนุ หนึ่งไปยงั อีกรนุ หน่งึ ตอ ไปเรอื่ ย เชน ลกั ษณะตง่ิ หขู องคน รปู ที่ 1 ตวั อยางการถา ยทอดลักษณะ ทางพนั ธกุ รรมของมนษุ ย ทม่ี า : https://kumkoom.com/, 2562

2 สิ่งมีชีวิตตาง ๆ สามารถถายทอดลักษณะทางพันธุกรรมไปสูลูกหลานได โดยลักษณะทางพันธุกรรมที่สงผานจากพอแมไปสูลูกจะอยูในหนวยพันธุกรรม หรือยีน (gene) ที่อยูบนโครโมโซมภายในเซลลสืบพันธุของพอและเซลลสืบพันธุ ของแมซึ่งยีนจะควบคุมลักษณะทางพันธุกรรมของสิ่งมชี ีวิตจึงทำใหลูกท่ีเกิดมามี ลักษณะบางอยางเหมือนหรือคลายกับพอและแมโดยสิ่งชีวิตชนิดเดียวกันจะมี ลักษณะเหมือนกันหรอื คลา ยคลงึ กนั รปู ท่ี 2 ตัวอยา งการถา ยทอดลกั ษณะ ทางพนั ธกุ รรมของมนุษย ทมี่ า : http://medinfo.psu.ac.th/departments/pathology/Education/Ge/Index.html, 2562

3 ยีน (gene) ยีน (gene) คือหนวยพันธุกรรมที่ทำหนาที่ควบคุมและถายทอดลักษณะทาง พันธุกรรมของสิ่งมีชีวิตยืนอยูบนโครโมโซมซึ่งอยูภายในเซลลของสิ่งมีชีวิตโดยโครโมโซม แหงหนึ่งจะมียีนอยูเปนจำนวนมากและเนื่องจากโครโมโซมอยูกันเปนคูยืนที่อยูบน โครโมโซมจงึ มเี ปนคดู วย ยีนแตละคูจะควบคุมลักษณะทางพันธุกรรมของสิ่งมีชีวิตลักษณะเดียวกันเชน ลักษณะเสนผมจะถูกควบคุมดวยยีน B บนโครโมโซมแหงหนึ่งและยีน b บนโครโมโซม อีกแหงหนง่ึ ลักษณะเสนผมท่ปี รากฏออกมาจึงขึ้นอยกู ับยีนทอ่ี ยูบ นโครโมโซมท้ังสองแทง วาเปน ยนี ทก่ี ำหนดใหมีลกั ษณะเสนผมอยางไรเชนเสน ผมตรงหยิกหยักศก รปู ที่ 3 ตัวอยางการถายทอดลกั ษณะ ทางพนั ธุกรรมของมนษุ ย ทมี่ า : https://www.healthlabclinic.com, 2562

4 ในการแบงเซลลเพื่อสรางเซลลสืบพันธุใหม โครโมโซมแตละคูภายในเซลลสืบพันธุของพอแมจะ แยกออกจากกันไปอยูภายในเซลลใหมทำใหยืนที่อยู บนโครโมโซม ตอ งแยกจากกนั ดวยเมือ่ เซลลส บื พนั ธุ ของพอ (อสุจ)ิ ผสมกบั เซลลสืบพนั ธุของแม (เซลลไข) ยีนในเซลลสืบพันธุข องพอ และเซลลสืบพันธุของแมที่ควบคุมลักษณะทางพันธุกรรมเดียวกันจะจับเขาคูกัน อีกครั้งโดยยืนคูใหม จะไดมาจากเซลลสืบพันธุของพอครึ่งหนึ่งและมาจากของ แมอีกครึ่งหนึ่งทำใหเซลลใหมที่ได (เซลลของลูก) มียีนของพอและแมรวมกันซึ่ง ยืนคูใหมที่จับคูกันแตละคูจะควบคุมลักษณะตาง ๆ ในรุนลูกจึงสงผลใหลักษณะ น้ัน แสดงออกมาในรุนลกู เชนยีนทีค่ วบคุมลกั ษณะการมีลกั ยิ้ม รปู ท่ี 4 ตวั อยา งการถา ยทอดลกั ษณะ ทางพนั ธุกรรมของมนษุ ย ที่มา : https://sites.google.com/site/sornsawan11961/ krabwnkar-thaythxd-laksna-thang-phanthukrrm, 2562

5 ยนี 1 ยืนจะควบคุมลักษณะทางพันธกุ รรมเพียงลกั ษณะ เดยี วโดยยนี ทีค่ วบคุมลกั ษณะทางพันธกุ รรมมี 2 ชนดิ ไดแ ก ยีนเดน คือ ยีนที่แสดงลกั ษณะนัน้ ออกมาใหเหน็ ไดแมมียีนนั้นเพียงยีนเดียว เรียกลักษณะ ที่แสดงออกวา ลักษณะเดน โดยจะเขียนแทนดวยตัวอักษรภาษาอังกฤษ โดยจะเขียนแทนดวย ตัวอักษรภาษาองั กฤษตัวพมิ พใ หญ เชน TT, Tt ยีนดอย คือ ยีนที่สามารถแสดงลักษณะนั้นออกมาได เมื่อตองเขาคูกับยีนดอยดวยกัน เรียกลกั ษณะที่แสดงออกวา ลักษณะดอย โดยจะเขียนแทนดวยตัวอักษรภาษาองั กฤษตัวพิมพเลก็ เชน tt เราเรียกการจับคูกันของยีนที่ควบคุมการแสดงลักษณะทางพันธุกรรมวา จีโนไทป (genotype) มักเขียนแทนดวยตัวอักษรภาษาอังกฤษสองตัวคูกันเชน Aa, BB, Dd และเรียกการ แสดงหรือปรากฏของลักษณะทางพันธุกรรมวา ฟโนไทป (Phenotype) เชนลักษณะความสูง ของตนถั่วลักษณะสีผิวของคนการถายทอดลักษณะทางพันธุกรรมของสิ่งมีชีวิตสรุปได 3 ลักษณะ ดงั นี้ 1) ลกั ษณะเดน คอื ลกั ษณะที่แสดงหรอื ปรากฏในทกุ รนุ ของสิ่งมีชีวิต 2) ลักษณะดอย คือ ลักษณะทแี่ สดงหรอื ปรากฏในบางรุนเทา นั้น เพราะถูกลักษณะเดนขม ไว 3) ลกั ษณะท่แี ปรผัน คือ ลักษณะที่แตกตางจากลกั ษณะของสมาชกิ ในครอบครวั และสามารถถา ยทอดไปยังรุนตอ ๆ ไปได

6 เกรด็ วทิ ย - นา รู การทำศัลยกรรมที่ทำใหเกดิ ลักษณะตาง ๆ ตามตอ งการไม สามารถถายทอดไปสูลูกหลานไดเพราะลกั ษณะทางพนั ธุกรรมท่ีสามารถถา ยทอดจาก บรรพบุรุษไปสูลกู หลานไดต องเปนลกั ษณะที่ถกู ควบคมุ หรอื กำหนดโดยยนื ที่อยูภายใน เซลลสืบพันธุของส่งิ มชี ีวติ เทานนั้ ลกั ษณะทางพนั ธุกรรมของคน ถาเราสังเกตลักษณะของคนรอบ ๆ ตวั จะพบวามี ลักษณะบางอยางคลายคลึงกันและมีลักษณะบางอยางแตกตางกัน จึงทำใหคนแตละคน มีลักษณะเฉพาะที่ไมเ หมือนใคร ลักษณะที่แตกตางกันของคนแตละคนนั้นเปนลักษณะที่ ไดร บั การถายทอดมาจากบรรพบรุ ษุ ตัวอยา ง ลักษณะทางพันธุกรรมตา งๆของคน รูปที่ 5 ตัวอยางการถา ยทอดลกั ษณะทางพนั ธกุ รรมของมนษุ ย ทม่ี า : https://www.trueplookpanya.com/learning/detail/31740-044317, 2562

7 ลักษณะทางพันธุกรรมของคนเหลานี้พอจะไดรับ ถายทอดมาจากปูกับยาสวนแมจะไดรับถายทอดมาจากตา กับยายแลวจึงถายทอดมาใหลูกอีกทีหนึ่งดวยเหตุนี้ลูกจึงมี ลกั ษณะเหมอื น หรอื คลายคลึงกบั พอแมแ ละบรรพบรุ ุษ แมวาเรากับสมาชกิ ในครอบครวั ของเราจะมีลักษณะบางอยา งคลายคลึงกัน แตทุกคนจะ มีลักษณะเฉพาะตัวที่แตกตางจากคนอื่นจึงทำใหรูวาเรานั้นเปนใคร แตเราก็อาจมี ลักษณะบางอยางที่แตกตางออกไปโดยไมเหมือนคนในครอบครัวความแตกตางนี้ เรียกวา ความแปรผันทางพันธุกรรม (genetic variation) ความแปรผันทาง พันธุกรรมเชนหากพอและแมมีลักษณะสูง แตลูกมีลักษณะเตี้ยอาจเปนผลจากการไดรับ สารอาหารที่ไมดีหรือไมครบถวนโดยลักษณะที่แปรผันนี้สามารถถายทอดสูรุนลูกหลาน ตอ ไปได พี่นอ งสายเลือดเดยี วกนั จะมีลกั ษณะทางพันธกุ รรมบางอยางเหมือนกัน และมบี างอยา งแตกตา งกัน รปู ท่ี 6 ตวั อยา งการถายทอดลักษณะ ทางพันธุกรรมของมนุษย ท่ีมา : https://www.trueplookpanya.com/knowledge/content/66838/-parpres-par-, 2562

8 การถายทอดลกั ษณะทางพนั ธุกรรมของสิง่ มีชวี ิต ลักษณะทางพนั ธุกรรม หมายถึง ลกั ษณะทีไ่ ดรับถายทอดมาจาก พอแม ไปสลู ูกหลานได สง ตอ จากรุนหนึง่ ไปยังอกี รนุ หนงึ่ เกิดขึน้ กับทกุ กลมุ ส่ิงมชี ีวติ เชน พืช สัตว และมนุษย ลักษณะตา ง ๆ จะถูกถายทอดไปสูส่ิงมีชีวติ รนุ ตอไป ลกั ษณะเดน ก็ จะถายทอดออกมาในรุน ลูกเสมอและลกั ษณะดว ยจะแฝงอยู เพ่ือ แสดงออกในรุนตอไป ลักษณะทางพันธุกรรมท่ีถา ยทอดไปสลู ูกหลาน เชน รูปรา ง รปู หนา สีผิว ลกั ษณะ เสน ผม หนังตา ลกั ย้มิ ใบหู เปนตน การแปรผนั ทางพันธุกรรม คือ ลกั ษณะที่แตกตางกนั ของส่งิ มีชีวิต ความแปรผนั ทางพันธุกรรม แบงได 2 ประเภท คอื 1. การแปรผนั แบบไมตอเนื่อง เปนลกั ษณะทางพันธุกรรมท่ีมคี วามแตกตาง อยางชัดเจนและจำแนกชนิดของลักษณะท่ปี รากฏใหเ ปน หมไู ดงาย เกดิ จากอทิ ธิพลของ กรรมพนั ธุเ พียงอยางเดียวถูกควบคุมดว ยยีนนอ ยคูไมแปรผันโดยอิทธิพลของสง่ิ แวดลอม เปน ลกั ษณะทางคณุ ภาพ เชน ความสามารถในการหอล้ิน การถนดั มอื ซา ย มอื ขวา จำนวนช้ันของหนงั ตา การมลี ักยมิ้ ลกั ษณะผิวปกติ ผิวเผอื ก พนั ธกุ รรมของหมูเ ลอื ด การมตี งิ่ หู ไมมีต่งิ หู ขวัญเวียนขวา ขวัญเวยี นซาย กระดูกโคนนิ้วหวั แมม ือกระดกไปมา ได กระดกไปมาไมไ ด

9

10 2. การแปรผนั ทางพนั ธุกรรมแบบตอ เน่ือง เปน ลักษณะทางพนั ธุกรรม ทไี่ ม สามารถแยกความแตกตางไดอยางชดั เจน มีความแตกตางกันเพยี งเลก็ นอย ความ แตกตางของลกั ษณะจะปรากฏเปน ลำดบั ตอ เนอื่ งกัน ทำใหยากตอ การจัด หมวดหมูแ ละ อัตราสวนจะแยกอยางเด็ดขาดไดย าก ซ่ึงเกิดจำกอทิ ธิพลของ กรรมพันธแุ ละสงิ่ แวดลอม รว มกัน มกั ถกู ควบคมุ โดยยนี หลายคูแ ปรผันไดงายเม่อื ไดรบั อทิ ธิพลจากสิ่งแวดลอ ม สา มาถวัดขนาดและปรมิ าณไดเ ชน สผี วิ ปกตขิ อง คน ความสูง นำ้ หนัก โครงราง ระดับ สติปญญา ฯลฯ ในสตั วและพชื เชน ขนาดของรา งกาย ผลผลติ ปรมิ าณการใหเ นื้อ นม และไข ฯลฯ รูปที่ 7 การแปรผันทางพันธุกรรมแบบตอ เนื่องของสีผิว ท่มี า https://hemantmore.org/biology-1/biology-deviations-frommendels-experiments/1696

11 โรคทางพันธุกรรม (Genetic Disorders) หรือโรคติดตอทาง พนั ธกุ รรม คอื โรคทเ่ี กดิ จากความผดิ ปกติของยีนสในพนั ธุกรรม หรือเกิดข้ึนในโครโมโซมที่ถายทอดภายในครอบครัวจากรุนสูรุนได ซึ่งความผิดปกติน้ี สวนใหญแลว ไมสามารถปองกนั ได และกอ ใหเกิดความผิดปกติต้ังแตกำเนิดซ่ึงไมสามารถ รักษาใหหายขาดได เชน ตาบอดสี โลหิตจาง ชักกระตุก เบาหวาน ฮีโมฟเลีย (เลือด ไมแ ขง็ ตวั ) มะเรง็ บางชนดิ ตัวอยางโรคทางพนั ธุรรม มี ดงั นี้ 1. ตาบอดสี รูปที่ 8 ตัวอยา งตาบอดสี ท่ีมา : https://www.agateoptical.com/content/5405/, 2562 ตาบอดสี คือ ภาวะความบกพรองในการมองเห็นสีบางสี สับสนในการแยกสีตางๆ วาสี อะไรเปนสีอะไร คนที่เปนตาบอดสีสวนมากจะสับสนในการแยกความตางระหวางเฉดสีแดงและสี เขียว ในขณะทบ่ี างรายไมสามารถแยกความตา งระหวา งสีฟา และเหลือง

12 2. โรคเบาหวาน รูปที่ 9 ตัวอยา งโรคเบาหวาน ที่มา https://www.sanook.com/health/1729/gallery/449/, 2562 โรคเบาหวาน คือ โรคท่ีเซลลรางกายมีความผิดปกติในขบวนการเปล่ยี นน้ำตาลในเลือดให เปน พลังงาน โดยขบวนการน้เี กย่ี วของกบั อนิ ซลู นิ ซงึ่ เปนฮอรโ มนที่สรา งจากตับออนเพื่อใชควบคุม ระดบั นำ้ ตาลในเลือด เมื่อนำ้ ตาลไมไดถกู ใชจ งึ ทำใหร ะดับน้ำตาลในเลือดสูงข้นึ กวาระดับปกติ 3. โรคฮีโมฟเ ลยี (Hemophilia) รปู ท่ี 10 ตวั อยา งโรคฮโี มฟเ ลีย ที่มา : http://www.student.chula.ac.th/~60370182/, 2562

13 โรคฮีโมฟเลีย คือ โรคเลือดออกไหลไมหยุด หรือเลือดออกงายหยุดยาก เปน โรคทาง พันธกุ รรม ท่พี บมากในเพศชาย เพราะยีนท่ีกำหนดอาการโรคฮีโมฟเลียจะอยใู น โครโมโซม X และ ถายทอดยีนความผิดปกตินี้ใหลูก สวนผูหญิงหากไดรบั โครโมโซม X ที่ผิดปกติ ก็จะไมแสดงอาการ เนอ่ื งจากมี โครโมโซม X อกี ตัวขมอยู แตจะแฝงพาหะแทน ลักษณะอาการ คอื เลือดของผูปวยฮโี มฟเ ลียจะไมสามารถแข็งตัวได เนอ่ื งจากขาดสารที่ทำให เลือดแข็งตัว อาการที่สังเกตได เชน เลือดออกมากผิดปกติ เลือดกำเดาไหลบอย ขอบวม เกิดแผล ฟกชำ้ ขน้ึ เอง แตโรคฮโี มฟเ ลยี น้ี สามารถรกั ษาได โดยการใชส ารชว ยใหเ ลือดแขง็ ตวั ทดแทน 4. โรคทาลัสซีเมยี ( Thalassemia ) รูปท่ี 11 ตวั อยา งโรคทาลสั ซีเมีย ที่มา https://www.facebook.com/Drnextdoor/posts/1057150354463748/, 2562 โรคทาลสั ซเี มยี เปน ลักษณะทถี่ กู ควบคุมดวยยีนดอยบนโครโมโซม ซ่งึ เม่อื ผดิ ปกติจะทำให การสรางฮีโมโกลบิน ซึ่งเปนสวนประกอบของเม็ดเลือดผิดปกติ เม็ดเลือดแดงจึงมีรูปรางผิดปกติ นำออกซิเจนไมดี ถูกทำลายไดงาย ทำใหผูปวย โรคทาลัสซีเมีย เปนคนเลือดจาง และเกิด ภาวะแทรกซอ นตามมา

14 ผูปวย โรคทาลัสซีเมีย จะมีอาการซีด ตาขาวสีเหลือง ตัวเหลือง ตับมามโตมาตั้งแตเกิด ผิวหนังดำคล้ำ กระดูกใบหนาจะเปลี่ยนรูป มีจมูกแบน กะโหลกศีรษะหนา โหนกแกมนูนสูง กระดกู เปราะ หักงาย เจริญเตบิ โตชากวา คนปกติ สวนอาการนั้น อาจจะไมรุนแรง หรืออาจรุนแรง จนถึงแกชีวิตเลยก็ได คนที่มีอาการมากจะมีอาการเลือดจางมาก ตองใหเลือดเปนประจำ หรือมี ภาวะตดิ เชื้อบอย ๆ ทำใหเ ปนไขหวัดไดบ อย ขอแนะนำสำหรับผูป ว ย โรคทาลสั ซเี มยี คอื ใหท านอาหารทีม่ ีกรดโฟลกิ สูง เชน ผกั ใบ เขยี ว เนอื้ สัตว ใหม าก ๆ เพอื่ นำไปใชส รา งเม็ดเลือดแดง 5. โรคคนเผอื ก (Albinos) รูปที่ 12 ตวั อยา งโรคคนเผอื ก ท่มี า : https://www.dailymail.co.uk/femail/article-4424174 /, 2562 โรคคนเผือก คือ คนที่ไมมีเม็ดสีที่ผิวหนัง จะมีผิวหนัง ผม ขน และมานตาสีซีด หรอื สีขาว เพราะขาดเมด็ สีเมลานนิ หรอื มีนอยกวาปกติ ทำใหทนแสงแดดจาไมค อ ยได สาเหตุของการเกิดโรค เกิดจากความผิดปกติทางพันธุกรรมการถายทอดลักษณะทาง พันธุกรรมที่ผิดปกติ ซึ่งควบคุมโดยยีนดอยนั้น แมจะดูจากภานอกทั้งพอและแมจะมีลักษณะปกติ แตทั้งคูมียีนดอย ซึ่งมีลักษณะผิดปกติแฝงอยูหรือเรียกไดวาทั้งพอและแมเปนพาหะของลักษณะ ผิดปกตนิ ้นั ลูกก็มโี อกาสไดรับยนี ผิดปกตินนั้ ทงั้ คูไ ด

15 6. โรคดกั แด รูปท่ี 13 ตวั อยางโรคดักแด ท่มี า : https://www.thaichildcare.com/epidermolysis-bullosa/, 2562 ผูเปน โรคดักแด จะมีผิวหนังแหงแตก ตกสะเก็ด ซึ่งแตละคนจะมีความรุนแรงของโรค ตางกัน บางคนผิวแหงไมมาก บางคนผิวลอกทั้งตัว ขณะที่บางคนหากเปนรุนแรงก็มักจะเสียชีวิต จากการตดิ เช้ือท่เี ขา ทางผวิ หนงั 7. โรคทาวแสนปม (neurofibromatosis) รปู ท่ี 14 ตัวอยางโรคทา วแสนปม ท่ีมา : https://bupa.co.th/neurofibromatosis-0295/, 2562

16 เปนโรคผิวหนังที่ถายทอดโดยโครโมโซม ลักษณะที่พบคือ รางกายจะมีตุมเต็มไปท่ัว รางกาย ขนาดเล็กไปจนใหญ แบงเปน 2 ชนิด คือชนิดที่พบบอย พบประมาณ 1 ใน 2,500 ถึง 3,500 คน โดยพบอาการอยางนอย 2 ใน 7 อาการตอไปนี้คือ มีปานสีกาแฟใสนมอยางนอย 6 ตำแหนง, พบกอนเนื้องอกตามผิวหนัง 2 ตุมขึ้นไป, พบกระที่บริเวณรักแรหรือขาหนีบ, พบเนื้อ งอกของเสนประสาทตา, พบเนอ้ื งอกของมานตา 2 แหงขึ้นไป, พบความผิดปกติของกระดูก และมี ประวัติคนในครอบครัวเปน โรคน้ี สวน โรคทาวแสนปม ประเภทที่ 2 พบไดนอยมาก ราว 1 ใน 50,000 ถึง 120,000 คน ผูปวยจะไมมีอาการทางผิวหนัง แตจะพบเนื้องอกของหูชั้นใน และมีประวัติคนในครอบครัวเปน โรคนี้ 8. โรคลูคเี มยี (Leukemia) รปู ที่ 15 ตัวอยางโรคลคู เี มยี ท่มี า : https://www.phyathai.com/article_detail/1890/en/Leukemia, 2562 โรคลูคีเมีย หรือ โรคมะเร็งเม็ดเลือดขาว เปนโรคที่เกิดจากความผิดปกติของไขกระดูก ทำ ใหมีการสรางเม็ดเลือดขาวจำนวนมากในไขกระดูก จนเบียดบังการสรางเม็ดเลือดแดง ทำใหเกิด ภาวะโลหิตจาง สวนเมด็ เลอื ดขาวทส่ี รางนน้ั กเ็ ปนเม็ดเลอื ดขาวตวั ออ น จึงไมสามารถตา นทานเช้ือ โรคได จึงเปนไขบอย ซึ่งสาเหตุของการเกิดโรคลูคีเมีย มีหลายปจจัย ทั้งพันธุกรรม กมั มนั ตภาพรงั สี การติดเช้อื เปนตน

17 การปองกันโรคทางพนั ธกุ รรม โรคทางพันธุกรรม ไมสามารถรักษาใหหายขาดได เนื่องจากกจะติดตัวไปตลอด ชีวิต ทำไดแตเพียงบรรเทาอาการไมใหเกิดขึ้นมากเทานั้น ดังนั้นการปองกัน โรคทาง พันธุกรรม ที่ดีที่สุด คือ กอนแตงงาน รวมทั้งกอนมีบุตร คูสมรสควรตรวจรางกาย กรอง สภาพทางพันธุกรรมเสียกอน เพื่อทราบระดับเสี่ยง อีกทั้งโรคทางพันธุกรรม บางโรค สามารถตรวจพบไดในชวงกอนตั้งครรภ จึงเปนทางหนึ่งที่จะชวยใหทารกที่จะเกิดมา มี ความเสี่ยงในการเปนโรคทางพันธกุ รรมนอ ยลง

18 ใบกจิ กรรมที่ 1 เรอื่ ง สำรวจลกั ษณะทางพนั ธกุ รรมภายในครอบครวั จดุ ประสงค 1. อธบิ ายการถายทอดลักษณะทางพันธุกรรมของมนษุ ยไ ด 2. ตงั้ คำถามเกีย่ วกบั ลกั ษณะของตนเองที่คลายคลงึ กับพอ แมได อปุ กรณทต่ี องใช ภายถา ยของบุคคลในครอบครัว ไดแก พอ แม ปู ยา ตา ยาย พ่ี นอง และตนเอง ขั้นตอนการทำ 1. ดภู าพสมาชิกในครอบครัวของตนเอง เพ่ือสำรวจและสงั เกตลกั ษณะทาง พันธกุ รรมของตนเองและสมาชกิ ในครอบครวั 2. ขีด ลงในตารางตามความจริงแลว บันทึกขอมลู ใหครบถว น

19 บนั ทกึ ผล สำรวจลกั ษณะทางพนั ธุกรรมของตนเองและคนในครอบครัว ส่ิงทส่ี ังเกต ลักษณะทาง สมาชิกในครอบครวั ตา ยาย พนั ธกุ รรม ฉัน พอ แม พี่ นอง ปู ยา 1.เสน ผม หยกั ศก เหยยี ดตรง 2.สผี ม ผมสดี ำ ผมสอี ืน่ 3.หนังตา ช้ันเดียว สองช้ัน มีตง่ิ หู 4.ติง่ หู ไมม ตี ิ่งหู 5.ลกั ยม้ิ มลี ักย้ิม ไมม ีลักย้มิ พับ/หอ /มว นได 6.ล้นิ พับ/หอ/มว น ไมได 7.ขวัญ มขี วญั เดยี ว มีสองขวัญ 8.นิว้ หวั แมมอื งอน ไมงอน 9.สีผิว ผิวขาว ผวิ ดำแดง/คล้ำ 10.ความสูง สงู เต้ีย

20 เกณฑการประเมิน คะแนน การแปลผล 10 - 12 ดีมาก 7-9 ดี 4-6 พอใช 1-3 ปรบั ปรงุ รายละเอยี ดเกณฑก ารใหค ะแนนแบบประเมนิ ผลชนิ้ งาน รายการ คะแนน ประเมนิ 3 2 1 เนื้อหา อธิบายการ อธิบายการถา ยทอด อธบิ ายการถา ยทอด ถายทอดลักษณะ ลักษณะทาง ลักษณะทาง ทางพนั ธุกรรมของ พันธุกรรมของ พนั ธุกรรมของมนษุ ย มนุษยไดครบถว น มนษุ ยไมครบถว นแต ไดถูกตองแตไมครบถวน ถูกตองตรงประเดน็ ตรงประเด็น ตรงบางประเดน็ การใชภ าษา เขียนอธิบายการ เขียนอธบิ ายการ เขียนอธบิ ายการ ถา ยทอดลักษณะ ถา ยทอดลกั ษณะ ถายทอดลักษณะทาง ทางพันธกุ รรมของ ทางพนั ธกุ รรมของ พนั ธุกรรมของมนษุ ย มนุษยไดถูกตอ ง มนุษยไ ดถกู ตอง ไม ไดถูกตอ งบางสวน เขาใจชดั เจน เขา ใจบางสวน ความสะอาด -สะอาดเรียบรอย -สะอาดเรยี บรอ ยแตมี -ไมส ะอาดเรยี บรอ ยมี เรยี บรอย -ตัวหนงั สือ รอยลบ ขดี ฆาไม รอยลบขดี ฆา เกิน 3 อา นงาย สวยงาม เกนิ 3 แหง แหง -ทนั เวลา -ตวั หนงั สอื อา นงาย -ตัวหนงั สอื อาน ยาก -ทนั เวลา -ทนั เวลา

21 ใบกิจกรรมท่ี 2 เรอื่ ง ลักษณะทางพนั ธกุ รรม จุดประสงค บอกลักษณะทสี่ ามารถถายทอดทางพันธุกรรมได คำชแ้ี จง ใหนกั เรยี นดภู าพขา งลา งแลว ตอบคำถาม

22 1. ลกู มีลักษณะใดบา งท่เี หมอื นแม และมีลกั ษณะใดบางที่แตกตางจากแม ลกั ษณะ เหมอื นแม ไมเ หมอื นแม สีผม เสน ผม หนังตา ลกั ยมิ้ รปู หนา 2. เพราะเหตุใดลักษณะบางอยา งของลูกจึงเหมือนแมแ ละลกั ษณะบางอยางแตกตางจากแม ตอบ ................................................................................................................................... ............................................................................................................................................

23 เกณฑการประเมิน คะแนน การแปลผล 10 - 12 ดีมาก 7-9 ดี 4-6 พอใช 1-3 ปรบั ปรุง รายละเอียดเกณฑการใหค ะแนนแบบประเมินผลชนิ้ งาน รายการ คะแนน ประเมิน 3 2 1 เน้อื หา อธิบายบอกลักษณะท่ี อธิบายบอกลักษณะท่ี อธบิ ายบอกลักษณะท่ี สามารถถา ยทอดทาง สามารถถา ยทอดทาง สามารถถายทอดทาง พันธกุ รรมได พนั ธกุ รรมได พนั ธุกรรมไดถ ูกตอ งแต ไดครบถวน ถกู ตอง ไมครบถว นแตตรง ไมค รบถวนตรงบาง ตรงประเด็น ประเด็น ประเด็น การใชภ าษา เขยี นบอกลกั ษณะท่ี เขียนบอกลกั ษณะท่ี เขียนบอกลักษณะที่ สามารถถา ยทอดทาง สามารถถายทอดทาง สามารถถา ยทอดทาง พันธกุ รรมได พนั ธกุ รรมไดถ กู ตอง พันธุกรรมไดถ ูกตอง ถกู ตอง เขา ใจชดั เจน ไมเขา ใจบางสวน บางสว น ความสะอาด -สะอาดเรียบรอย -สะอาดเรยี บรอ ยแตม ี -ไมสะอาดเรยี บรอยมี เรยี บรอ ย -ตวั หนงั สือ รอยลบ ขดี ฆาไม รอยลบขดี ฆาเกิน 3 อานงา ย สวยงาม เกิน 3 แหง แหง -ทันเวลา -ตวั หนงั สอื อานงาย -ตัวหนงั สืออาน ยาก -ทันเวลา -ทนั เวลา

24 ใบกิจกรรมที่ 3 เรอ่ื ง การแปรผันทางพนั ธกุ รรม จุดประสงค บอกไดว า ลกั ษณะเปน การแปรผันทางพนั ธกุ รรมแบบใด คำช้ีแจง ใหน ักเรียน ระบุวา ลักษณะตอไปนเ้ี ปน การแปรผันทางพันธกุ รรมแบบใด 1. น้ำหนกั 2. สว นสงู 3. การมหี รอื ไมม ลี ักยม้ิ 4. สีผวิ 5. ลักษณะของเชิงผมท่หี นาผาก 6. การมีหรือไมม ีตง่ิ หู 7. สีของมานตา

25 เกณฑก ารประเมนิ คะแนน การแปลผล 10 - 12 ดมี าก 7-9 ดี 4-6 พอใช 1-3 ปรับปรุง รายละเอยี ดเกณฑการใหค ะแนนแบบประเมนิ ผลชนิ้ งาน รายการ คะแนน ประเมนิ 3 2 1 เน้อื หา อธบิ ายลักษณะเปน อธบิ ายลักษณะเปน อธบิ ายลักษณะเปน การแปรผันทาง การแปรผนั ทาง การแปรผนั ทาง พันธุกรรมไดค รบถว น พันธกุ รรมไดไ มครบ พนั ธุกรรมไดถ กู ตอ งแต ถูกตอ งตรงประเด็น ถว นแตตรงประเดน็ ไมครบถวนตรงบาง ประเดน็ การใชภ าษา เขียนลกั ษณะเปน การ เขียนลักษณะเปนการ เขยี นลักษณะเปน การ แปรผันทางพันธุกรรม แปรผนั ทางพนั ธกุ รรม แปรผนั ทางพันธกุ รรม ได ไดถ ูกตอ ง ไมเขา ใจ ไดถกู ตอ งบางสว น ถูกตอ ง เขา ใจชัดเจน บางสวน ความสะอาด -สะอาดเรยี บรอ ย -สะอาดเรียบรอยแตมี -ไมส ะอาดเรียบรอ ยมี เรยี บรอ ย -ตัวหนงั สอื รอยลบ ขดี ฆาไม รอยลบขดี ฆา เกนิ 3 อา นงา ย สวยงาม เกนิ 3 แหง แหง -ทนั เวลา -ตวั หนังสอื อา นงาย -ตวั หนังสืออาน ยาก -ทันเวลา -ทนั เวลา

26 ใบกจิ กรรมท่ี 4 เรือ่ ง โรคทางพันธุกรรม จุดประสงค อธบิ ายโรคท่ีเกดิ จากพนั ธุกรรมได คำช้แี จง ใหน ักเรยี นตอบคำถามตอไปน้ี 1. โรคทางพันธกุ รรม หมายถึงอะไร ตอบ.......................................................................................................................... ................................................................................................................................. 2. โรคตาบอดสี คืออะไร ตอบ.......................................................................................................................... ................................................................................................................................. 3. ผทู เี่ ปน โรคฮโี มฟเ ลียจะมีอาการผิดปกตทิ ่ปี รากฏใหเ ห็น คอื อะไร ตอบ.......................................................................................................................... ................................................................................................................................. 4. สาเหตุของการเกิดโรคคนเผือก คืออะไร ตอบ.......................................................................................................................... ................................................................................................................................. 5. โรคทางพนั ธกุ รรม สามารถรักษาใหหายไดห รือไม ตอบ.......................................................................................................................... .................................................................................................................................

27 เกณฑก ารประเมนิ คะแนน การแปลผล 10 - 12 ดีมาก 7-9 ดี 4-6 พอใช 1-3 ปรับปรุง รายละเอียดเกณฑก ารใหค ะแนนแบบประเมนิ ผลชนิ้ งาน รายการ คะแนน ประเมิน 3 2 1 เนอ้ื หา อธบิ ายโรคทเี่ กดิ จาก อธิบายโรคทเ่ี กิดจาก อธิบายโรคทเี่ กดิ จาก พนั ธกุ รรมไดค รบถวน พันธกุ รรมไดถ กู ตอ ง พนั ธุกรรมไดถ กู ตอ งแต ถูกตอ งตรงประเดน็ ไมครบถว นแตตรง ไมครบถว นตรงบาง ประเดน็ ประเดน็ การใชภ าษา เขียนอธบิ ายโรคที่เกดิ เขยี นอธบิ ายโรคทเี่ กดิ เขียนอธบิ ายโรคที่เกิด จากพันธุกรรมได จากพนั ธุกรรมได จากพนั ธุกรรมไดถ กู ตอ ง ถกู ตอ ง เขาใจชดั เจน ถูกตอ ง ไมเ ขาใจ บางสวน บางสวน ความสะอาด -สะอาดเรยี บรอย -สะอาดเรียบรอ ยแตม ี -ไมสะอาดเรยี บรอยมี เรียบรอย -ตัวหนงั สือ รอยลบ ขดี ฆาไม รอยลบขดี ฆาเกิน 3 อา นงา ย สวยงาม เกิน 3 แหง แหง -ทนั เวลา -ตัวหนังสอื อานงาย -ตวั หนังสืออา น ยาก -ทันเวลา -ทันเวลา

28 แบบทดสอบหลงั เรยี น เรอ่ื ง การถายทอดลกั ษณะพนั ธุกรรมของมนษุ ย วชิ าวทิ ยาศาสตร กลมุ สาระการเรยี นรวู ิทยาศาสตร ช้ันประถมศกึ ษาปที่ 5 เวลา 10 นาที แบบทดสอบ 10 ขอ คะแนนเต็ม 10 คะแนน …………………………………………………………………………………………………………………….. คำชแี้ จง ใหน กั เรยี นเลือกคำตอบทีถ่ กู ตอ ง โดยทำเคร่อื งหมาย × ลงในกระดาษคำตอบ 1. ลกั ษณะในขอ ใดเกดิ จากการถา ยทอดทางพันธุกรรม ก. ตใ๋ี หญเ ปน โจรเหมอื นพอ ข. สมใจมลี กั ยม้ิ เหมือนแม ค. แดงชอบทานไกทอดเหมอื นพอ ง. สมศรีและแมปว ยเปน โรคกระเพาะ 2. พนั ธกุ รรม หมายถงึ ขอใด ก. สงิ่ ทไ่ี ดรับการถายทอดจากคนท่ีรูจัก ข. ส่งิ ท่ีไดรบั จากการถายทอดมาจากบรรพบรุ ุษ หรอื จากรุนสรู นุ ค. สงิ่ ทีไ่ ดร บั การถา ยทอดจากบรรพบุรษุ เพียงรนุ เดียว ง. ความผดิ ปกตขิ องรางกาย 3. ขอใดไมเ ปน ลักษณะทถี่ ายทอดทางพันธกุ รรม ก. ถนดั มอื ขวา ข. ลกั ย้มิ ค. แผลเปน ง. ตาสองชั้น 4. ขอใดกลาวไมถ กู ตอ งเก่ยี วกบั โครโมโซม ก. ออโทโซมทกุ คูจ ะมขี นาดเทากนั ข. ในเซลลร า งกายจะมีโครโมโซม 46 แทง ค. โครโมโซมแตล ะคูจ ะมจี ำนวนยนี ตางกนั ง. เซลลไขห รอื อสจุ ิจะมโี ครโมโซม 23 แทง 5. ลกั ษณะใดเปน ความแปรผนั แบบตอเน่ือง ก. มตี ิ่งหู ข. หอล้ินได ค. ค้ิวหาง ง. ความสงู 6. ขอใดกลาวถกู ตองเกยี่ วกับลกั ษณะทางพนั ธกุ รรม ก. ลกู ชายและลกู สาวมโี อกาสไดรบั ลักษณะทางพนั ธุกรรมจากปูยา ตายาย ข. ลกั ษณะนสิ ัยอารมณและพฤตกิ รรมจากพอและแมส ามารถถา ยทอดไปยังลูกได ค. ลกั ษณะการมีลักยม้ิ ของพอ ไมส ามารถถายทอดไปยงั ลูกสาวและลกู ชาย ง. ลูกสาวจะไดร บั ลักษณะทางพนั ธกุ รรมจากแมเ ทา นน้ั

29 แบบทดสอบหลงั เรียน(ตอ) 7. ขอใดเปน ลกั ษณะทางพนั ธุกรรมท่ีไดรักมาจากพอ และแมโ ดยตรง ก. แผลเปน ข. จมูกโดง ค. ปานแดง ง. สิว 8. ลกั ษณะใดเปนลกั ษณะทางพนั ธกุ รรมของชาวตะวันตกท่ีเดนชัดท่ีสดุ ก. ผมหยกิ สีดำ ข. ผิวสดี ำ ค. จมูกโดง ง. ตาสดี ำ 9. สมใจและสมชายเปน ครอบครัวชาวจีนท่ีมหี นังตาชัน้ เดียวต้ังแตบ รรพบุรษุ รุนปยู าตายาย แตส มใจตดั สนิ ใจ ทำศัลยกรรมตาสองชั้นเมอื่ แตงงานลกู จะมีลกั ษณะของหนังตาตามขอใด ก. ผิวหนงั ตาชน้ั เดยี วขา ง ข. หนังตาช้นั เดยี วท้ังสองขา ง ค. หนงั ตาชั้นเดียวและสองชน้ั อยางละขาง ง. หนงั ตาสองชั้นท้ังสองขาง 10. หนว ยทค่ี วบคมุ ลักษณะทางพนั ธกุ รรมคืออะไร ก. โครโมโซม ค. เซลส ข. ยนื ง. นิวเคลียส

30 กระดาษคำตอบแบบทดสอบ เรอื่ ง การถายทอดลักษณะทางพันธุกรรมของมนษุ ย ชือ่ -สกุล............................................................................ช้นั ...............เลขท.ี่ .............. คำชแี จง ใหนกั เรยี นอานคำถามจากแบบทดสอบใหเ ขา ใจ เลือกคำตอบที่ถูกตองท่สี ุด เพยี ง คำตอบเดยี ว แลวทำเครอ่ื งหมายกากบาท (X) ลงในกระดาษคำตอบ (10 คะแนน) เวลา 10 นาที ขอ ก ข ค ง 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

31 บรรณานกุ รม โรคทางพนั ธกุ รรม ที่ถายทอดจากพอ แมส ูลูก. 2561. [ออนไลน]. แหลง ท่ีมา : https://www.thaichildcare.com/ (วันท่สี ืบคน 1 สิงหาคม 2562) โรคทางพนั ธกุ รรม. มปป. [ออนไลน]. แหลงท่ีมา : https://www.kroopotya.com/ (วันที่สืบคน 1 สงิ หาคม 2562) พลอยทราย โอฮามา. วิทยาศาสตร ป.5. พิมพค รง้ั ท่ี1 กรุงเทพฯ : บรษิ ัท อกั ษรเจรญิ ทัศน อจก. จำกดั . 2560. สถาบนั สง เสริมการสอนวทิ ยาศาสตรและเทคโนโลยี กระทรวงศกึ ษาธิการ. คมู อื ครู รายวชิ าพน้ื ฐานวทิ ยาศาสตร ช้นั ประถมศึกษาปท่ี 3. กรงุ เทพมหานคร : โรงพิมพ สกสค. ลาดพราว. 2561.