ความฉลาดทางดิจิทัล DQ

d ค ว า ม ฉ ล า ด ท า ง ดิ จิ ทั ล DIGITAL INTELLIGENCE QUOTIENT เสนอ อาจารยส์ ธุ ดิ า ปรชี านนท์ จดั ทําโดย นางสาวอัฐยา ขาวงาม รหัสนกั ศึกษา 634102026 ภาษาอังกฤษ หมู่ 2

d DIGITAL INTELLIGENCE QUOTIENT คํานาํ รายงานนีเปนส่วนหนึงของรายวิชา นวัตกรรมและเทคโนโลยีสารสนเทศเพือ การสือสารการศึกษา รหัส PC62506 โดยมีจุดประสงค์เพือศึกษาความรู้ เรอื งความ ฉลาดทางดิจิทัล (DQ: Digital Intelligence Quotient) และได้ศึกษาอย่างเข้าใจ เพือเปนประโยชน์แก่การศึกษา ผู้จัดทําคาดหวังว่า รายงานเล่มนีจะเปนประโยชน์กับผู้อ่าน หรอื ผู้ทีกําลัง ศึกษาข้อมูลเกียวกับ เรอื งความฉลาดทางดิจิทัล (DQ: Digital Intelligence Quotient) หากมีข้อแนะนาํ หรอื ข้อผิดพลาดประการใด ผู้จัดทําขออภัยมา ณ ทีนี

d DIGITAL INTELLIGENCE QUOTIENT สารบญั คํานํา 4 สารบัญ 5 6 03 ความหมาย 7 8 พลเมืองดิจิทัล 10 12 ความฉลาดทางดิจิทัล 8 ทักษะ 14 15 ทักษะในการรกั ษาอัตลักษณ์ทีดีของตนเอง 16 ทักษะการคิดวิเคราะห์มีวิจารณญาณทีดี 17 ทักษะในการรกั ษาความปลอดภัยของตนเองในโลกไซเบอร์ 18 ทักษะในการรกั ษาข้อมูลส่วนตัว 19 ทักษะในการจัดสรรเวลาหน้าจอ ทักษะในการบรหิ ารจัดการข้อมูลทีผู้ใช้งานทิงไว้บนโลกออนไลน์ ทักษะในการรกั ษาความปลอดภัยของตนเองในโลกออนไลน์ ทักษะในการใช้เทคโนโลยีอย่างมีจรยิ ธรรม สรุป บรรณนุกรม

DIGITAL INTELLIGENCE QUOTIENT ความหมาย กลุ่มของความสามารถทางสังคม อารมณ์ และการรบั รู้ ที จะทําให้คนคนหนึงสามารถเผชิญกับความท้าทายของชีวิต (DQ: Digital Intelligence Quotient) ดิจิทัล และสามารถปรบั ตัวให้เข้ากับชีวิตดิจิทัลได้ ความ ฉลาดทางดิจิทัลครอบคลุมทังความรู้ ทักษะ ทัศนคติและ ค่านิยมทีจาํ เปนต่อการใช้ชีวิตในฐานะสมาชิกของโลก ออนไลน์ กล่าวอีกนัยหนึงคือ ทักษะการใช้สือและการเข้า สังคมในโลกออนไลน์

d DIGITAL INTELLIGENCE QUOTIENT พลเมืองผู้ใช้งานสือดิจิทัลและสือสังคมออนไลน์ทีเข้าใจ บรรทัดฐานของการปฏิบัติตัวให้เหมาะสมและมีความรบั ผิดชอบในการใช้เทคโนโลยี โดยเฉพาะอย่างยิง การ สือสารในยุคดิจิทัลเปนการสือสารทีไรพ้ รมแดน สมาชิก ของโลกออนไลน์คือ ทุกคนทีใช้เครอื ข่ายอินเทอรเ์ น็ต บนโลกใบนี ผู้ใช้สือสังคมออนไลน์มีความหลากหลาย ทางเชือชาติ อายุ ภาษา และวัฒนธรรม พลเมืองดิจิทัล จึงต้องเปนพลเมืองทีมีความรบั ผิดชอบ มีจรยิ ธรรม เห็นอกเห็นใจและเคารพผู้อืน มีส่วนรว่ มและมุ่งเน้น ความเปนธรรมในสังคม การเปนพลเมืองในยุคดิจิทัล นัน มีทักษะทีสาํ คัญ 8 ประการ

d ความฉลาดทางดจิ ทิ ัล มีทักษะทีสาํ คัญ 8 ประการ ทีมา https://www.weforum.org/agenda/2018/01/why-children-shouldbe -taught-to-build-a-positive-online-presence, DQ institute

d DIGITAL INTELLIGENCE QUOTIENT 1.ทักษะในการรกั ษาอัตลักษณท์ ีดขี องตนเอง (Digital Citizen Identity) สามารถสรา้ งและบรหิ ารจัดการอัตลักษณ์ทีดีของตนเองไว้ได้อย่างดีทังใน โลกออนไลน์และโลกความจรงิ อัตลักษณ์ทีดีคือ การทีผู้ใช้สือดิจิทัลสรา้ ง ภาพลักษณ์ในโลกออนไลน์ของตนเองในแง่บวก ทังความคิดความรูส้ ึก และการกระทําโดยมีวิจารณญานในการรบั ส่งข่าวสารและแสดงความคิด เห็น มีความเห็นอกเห็นใจผู้รว่ มใช้งานในสังคมออนไลน์ และรูจ้ ักรบั ผิดชอบ ต่อการกระทํา ไม่กระทําการทีผิดกฎหมายและจรยิ ธรรมในโลกออนไลน์ เช่น การละเมิดลิขสิทธิ การกลันแกล้งหรอื การใช้วาจาทีสรา้ งความเกลียดชังผู้ อืนทางสือออนไลน์

d DIGITAL INTELLIGENCE QUOTIENT 2.ทักษะการคิดวเิ คราะหม์ วี จิ ารณญาณทีดี สามารถในการวิเคราะห์แยกแยะระหว่างข้อมูลทีถูกต้องและ (CRITICAL THINKING) ข้อมูลทีผิด ข้อมูลทีมีเนือหาเปนประโยชน์และข้อมูลทีเข้า ข่ายอันตราย ข้อมูลติดต่อทางออนไลน์ทีน่าตังข้อสงสัยและ น่าเชือถือได้ เมือใช้อินเทอรเ์ น็ตจะรูว้ ่าเนือหาอะไร เปนสาระ มีประโยชน์ รูเ้ ท่าทันสือและสารสนเทศ สามารถวิเคราะห์และ ประเมินข้อมูลจากแหล่งข้อมูลทีหลากหลายได้ เข้าใจรูปแบบ การหลอกลวงต่างๆ ในโลกไซเบอร์ เช่น ข่าวปลอมเว็บ ปลอม ภาพตัดต่อ เปนต้น

d DIGITAL INTELLIGENCE QUOTIENT การคิดวเิ คราะหม์ วี จิ ารณญาณทีดี มอี งค์ประกอบ ดงั นี 1. ความรู้ สามารถอธบิ ายและจดจาํ ขอ้ มูลได้ 2. ความเขา้ ใจ สามารถจดั ระเบยี บและเลือกขอ้ เท็จจรงิ และความคิดออกมาใชไ้ ด้ 3. การประยุกต์ สามารถนาํ ขอ้ เท็จจรงิ และกฎขอ้ บงั คับนาํ มาสรา้ งความคิดใหมๆ่ ได้ 4. การวเิ คราะห์ สามารถแยกความคิดและเรอื งต่างๆออกมาเปนขอ้ ยอ่ ยๆ ได้ 5. การสงั เคราะห์ สามารถนาํ ความคิดยอ่ ยๆ มารวมเปนแนวคิดใหญๆ่ ได้ 6. การประเมนิ สามารถพฒั นาความคิดเหน็ และจดั ลําดบั ความสาํ คัญได้

d DIGITAL INTELLIGENCE QUOTIENT 3. ทักษะในการรกั ษาความปลอดภัยของตนเอง สามารถปองกันข้อมูลด้วยการสรา้ งระบบความปลอดภัยทีเข้ม แข็ง และปองกันการโจรกรรมข้อมูลหรอื การโจมตีออนไลน์ได้ ในโลกไซเบอร์ มีทักษะในการรกั ษาความปลอดภัยของตนเองในโลกออนไลน์ การรกั ษาความปลอดภัยของตนเองในโลกไซเบอรค์ ือ การ (CYBERSECURITY MANAGEMENT) ปกปองอุ ปกรณ์ดิจิทัลข้อมู ลทีจัดเก็บและข้อมู ลส่วนตัวไม่ให้เสีย หาย สูญหาย หรอื ถูกโจรกรรมจากผู้ไม่หวังดีในโลกไซเบอร์

d DIGITAL INTELLIGENCE QUOTIENT การรกั ษาความปลอดภัยทางดจิ ทิ ัล 1. เพอื รกั ษาความเปนสว่ นตัวและความลับ หากไมไ่ ดร้ กั ษาความปลอดภัยใหก้ ับ มคี วามสาํ คัญดงั นี อุปกรณด์ จิ ทิ ัล ขอ้ มูลสว่ นตัวและขอ้ มูลทีเปนความลับอาจจะรวั ไหลหรอื ถกู โจรกรรมได้ 2. เพอื ปองกันการขโมยอัตลักษณ์ การขโมยอัตลักษณเ์ รมิ มจี าํ นวนทีมากขนึ ในยุคขอ้ มูล ขา่ วสาร เนอื งจากมกี ารทําธุรกรรมทางออนไลนม์ ากยงิ ขนึ ผคู้ นเรมิ ทําการชาํ ระค่าสนิ ค้า ผา่ นสอื อินเทอรเ์ นต็ และทําธุรกรรมกับธนาคารทางออนไลน์ หากไมม่ กี ารรกั ษาความ ปลอดภัยทีเพยี งพอ มจิ ฉาชพี อาจจะล้วงขอ้ มูลเกียวกับบตั รเครดติ และขอ้ มูลสว่ นตัวของ ผใู้ ชง้ านไปสวมรอยทําธุรกรรมได้ เชน่ ไปซอื สนิ ค้า ก้ยู มื เงิน หรอื สวมรอยรบั ผลประโยชน์ และสวสั ดกิ าร 3. เพอื ปองกันการโจรกรรมขอ้ มูล เนอื งจากขอ้ มูลต่างๆ มกั เก็บรกั ษาในรปู ของดจิ ทิ ัล ไม่ วา่ จะเปนเอกสารภาพถ่าย หรอื คลิปวดี โิ อ ขอ้ มูลเหล่านอี าจจะถกู โจรกรรมเพอื นาํ ไปขายต่อ แบล็คเมล์ หรอื เรยี กค่าไถ่ 4. เพอื ปองกันความเสยี หายของขอ้ มูลและอุปกรณ์ ภัยคกุ คามทางไซเบอรอ์ าจสง่ ผลเสยี ต่อขอ้ มูลและอุปกรณด์ จิ ทิ ัลได้ ผไู้ มห่ วงั ดบี างรายอาจมุง่ หวงั ใหเ้ กิดอันตรายต่อขอ้ มูลและ อุปกรณท์ ีเก็บรกั ษามากกวา่ ทีจะโจรกรรมขอ้ มูลนนั ภัยคกุ คามอยา่ งไวรสั คอมพวิ เตอร์ โทรจนั และมลั แวรส์ รา้ งความเสยี หายรา้ ยแรงใหก้ ับคอมพวิ เตอรห์ รอื ระบบปฏิบตั ิการได้

d DIGITAL INTELLIGENCE QUOTIENT 4. ทักษะในการรกั ษาขอ้ มูลสว่ นตัว มีดุลพินิจในการบรหิ ารจัดการข้อมูลส่วนตัว รูจ้ ักปกปองข้อมูล (PRIVACY MANAGEMENT) ความส่วนตัวในโลกออนไลน์โดยเฉพาะการแชรข์ ้อมูลออนไลน์ เพือปองกันความเปนส่วนตัวทังของตนเองและผู้อืน รูเ้ ท่าทัน ภัยคุกคามทางอินเทอรเ์ น็ต เช่น มัลแวร์ ไวรสั คอมพิวเตอร์ และกลลวงทางไซเบอร์

d DIGITAL INTELLIGENCE QUOTIENT 1. ไมค่ วรตังรหสั ผา่ นของบญั ชใี ชง้ านทีง่ายเกินไป การรกั ษาขอ้ มูล 2. ตังรหสั ผา่ นหนา้ จอสมารท์ โฟนอยูเ่ สมอ มดี งั นี 3. แชรข์ อ้ มูลสว่ นตัวในสอื โซเชยี ลมเี ดยี อยา่ งระมดั ระวงั 4. ใสใ่ จกับการตังค่าความเปนสว่ นตัว ระมดั ระวงั ในการเปดเผยชอื และ ทีตังของเรา และปฏิเสธแอปทีพยายามจะเขา้ ถึงขอ้ มูลสว่ นตัวของเรา 5. อยา่ ใชไ้ วไฟสาธารณะเมอื ต้องกรอกขอ้ มูลสว่ นตัว เชน่ ออนไลนช์ อปปง หรอื ธุรกรรมธนาคาร หรอื การลงทะเบยี นในสอื สงั คมออนไลน์ 6. รเู้ ท่าทันภัยคกุ คามทางอินเทอรเ์ นต็

d DIGITAL INTELLIGENCE QUOTIENT 5. ทักษะในการจดั สรรเวลาหนา้ จอ สามารถควบคมุ ตนเอง ความสามารถในการจดั สรรเวลาในการ ใชง้ าน (SCREEN TIME MANAGEMENT) อุปกรณ์ดิจทิ ัลและอุปกรณ์เทคโนโลยไี ด้อยา่ งมปี ระสทิ ธภิ าพ รวมถึงการ ใชง้ านสอื สงั คม(Social Media) และเกม ออนไลน์ (Online Games) ด้วยความรบั ผดิ ชอบต่อตนเอง สามารถบรหิ ารเวลาทีใชอ้ ุปกรณ์ยุค ดิจทิ ัล รวมไปถึงการควบคมุ เพอื ใหเ้ กิดสมดลุ ระหวา่ งโลกออนไลน์ และ โลกความเปนจรงิ อีกทังตระหนักถึงอันตราย และสขุ ภาพจากการใช้ เวลาหน้าจอนานเกินไป และผลเสยี ของการเสพติดสอื ดิจทิ ัล

d DIGITAL INTELLIGENCE QUOTIENT 6.ทักษะในการบรหิ ารจดั การขอ้ มูลทีผใู้ ชง้ านทิง รอ่ งรอยทางดิจิทัล เปนความสามารถในการเข้าใจธรรมชาติของ การใช้ชีวิตในโลกดิจิทัลว่าจะ หลงเหลือรอ่ งรอยข้อมูลทิงไว้เสมอ ไวบ้ นโลกออนไลน์ รอ่ งรอยทางดิจิทัล อาจจะส่งผลกระทบในชีวิตจรงิ ทีเกิดจากรอ่ ง รอยทาง ดิจิทัลเข้าใจผลลัพธ์ทีอาจเกิดขึน เพือน ามาใช้ในการ (DIGITAL FOOTPRINTS) จัดการกับชีวิตบทโลกดิจิทัลด้วยความรบั ผิดชอบ ข้อมูล รอ่ ง รอยทางดิจิทัล เช่น การลงทะเบียน อีเมล การโพสต์ข้อความหรอื รูปภาพ ไฟล์งานต่าง ๆ เมือถูกส่งเข้าโลก อินเทอรเ์ น็ตแล้ว จะทิง รอ่ งรอยข้อมูลส่วนตัวของผู้ใช้งานไว้ ให้ผู้อืนสามารถติดตามได้ และจะเปนข้อมูลทีระบุ ตัวบุคคลได้อย่างง่ายดาย

d DIGITAL INTELLIGENCE QUOTIENT 7.ทักษะในการรกั ษาความปลอดภัยของตนเองในโลกออนไลน์ ความสามารถในการปองกันข้อมูลด้วยการสรา้ งระบบความ (CYBERSECURITY MANAGEMENT) ปลอดภัยทีเข้มแข็งและปองกันการโจรกรรมข้อมูลไม่ให้เกิดขึนได้ ถ้าต้องทําธุรกรรมกับธนาคารหรอื ซือสินค้าออนไลน์ เช่น ซือเสือผ้า ชุดเดรส เปนต้น ควรเปลียนรหัสบ่อยๆ และควรหลีกเลียงการใช้ คอมพิวเตอรส์ าธารณะ และหากสงสัยว่าข้อมูลถูกนําไปใช้หรอื สูญหาย ควรรบี แจ้งความและแจ้งหน่วยงานทีเกียวข้องทันที

d DIGITAL INTELLIGENCE QUOTIENT 8.ทักษะในการใชเ้ ทคโนโลยอี ยา่ งมจี รยิ ธรรม ความเห็นอกเห็นใจและสรา้ งสัมพันธภาพทีดีกับผู้อืนทางดิจิทัล เปน (DIGITAL EMPATHY) ความสามารถในการเข้าใจผู้อืน การตอบสนองความต้องการของผู้ อืน การแสดง ความเห็นใจและการแสดงนําใจต่อผู้อืนบนโลกดิจิทัล ได้อย่าง เหมาะสม มีปฏิสัมพันธ์อันดีต่อคนรอบข้าง ไม่ว่าพ่อแม่ ครู เพือนทังในโลกออนไลน์และในชีวิตจรงิ ไม่ด่วน ตัดสินผู้อืนจาก ข้อมูลออนไลน์แต่เพียงอย่างเดียว และจะเปนกระบอกเสียงให้ผู้ที ต้องการความช่วยเหลือในโลก ออนไลน์

d DIGITAL INTELLIGENCE QUOTIENT จะเหน็ วา่ ความฉลาดดจิ ทิ ัลในระดบั พลเมอื งดจิ ทิ ัลเปนทักษะทีสาํ คัญสาํ หรบั นกั เรยี น และบุคคลทัวไปในการสอื สารในโลก ออนไลนเ์ ปนอยา่ งยงิ ทังเอกลักษณพ์ ลเมอื งดจิ ทิ ัล การบรหิ ารจดั การเวลาบนโลกดจิ ทิ ัล การจดั การการกลันแกล้งบนไซเบอร์ การจดั การความปลอดภัยบนระบบเครอื ขา่ ย การจดั การความเปนสว่ นตัว การคิดอยา่ งมวี จิ ารณญาณ รอ่ งรอยทางดจิ ทิ ัล ความเหน็ อกเหน็ ใจและสรา้ งสมั พนั ธภาพทีดกี ับผอู้ ืนทางดจิ ทิ ัล หากบุคคลมที ักษะและความสามารถทัง 8 ประการจะทําใหบ้ ุคคล นนั มคี วามสามารถในการใชอ้ ินเทอรเ์ นต็ ในการบรหิ ารจดั การ ควบคมุ กํากับตน รผู้ ดิ รถู้ กู และรเู้ ท่าทัน เปนบรรทัดฐานในการใช้ เทคโนโลยดี จิ ทิ ัลอยา่ งเหมาะสม เรยี นรทู้ ีจะใชเ้ ทคโนโลยอี ยา่ งชาญฉลาด และปลอดภัย

d DIGITAL INTELLIGENCE QUOTIENT บรรณานกุ รม สถาบนั สอื เดก็ และเยาวชน. (2561). การจดั ทํา Fact Sheet‘ความฉลาดทางดจิ ทิ ัล’ (Digital Intelligence : DQ) และ การศึกษาการรงั แกกันบนโลกไซเบอรข์ องวยั รนุ่ . กรงุ เทพมหานคร : สถาบนั สอื เดก็ และ เยาวชน สถาบนั สอื เดก็ และเยาวชน. (2561). ความฉลาดทางดจิ ติ อล (Digital Intelligence: DQ) และการศึกษาการ รงั แกกันบนโลกไซเบอรข์ องวยั รนุ่ . สบื ค้นเมอื 21 เมษายน 2562, จาก http://cclickthailand.com/contents/research/A2.-final.pdf.