คู่มือแนวทางการให้บริการผู้สูงอายุใน กทม

แนวทางการให้บริการผู้สูงอายุ ในพ้ืนท่ีกรุงเทพมหานคร | 27 แบบประเมนิ ความสามรถการประกอบกิจวัตรประจาวันในผู้สงู อายุ Barthel Activities of Daily Living : ADL วดป ท่ีประเมนิ ............................................... ช่ือ- สกุล .................................................................................... อาย.ุ ..................ปี เพศ.................................. น้าหนัก (กก.)...................................... ส่วนสงู (ซม.)...................................... H.N........................................... โรงพยาบาล.....................................................................................สานกั การแพทย์ กรงุ เทพมหานคร กิจวตั รประจาวนั คะแนน 1) Feeding (รบั ประทานอาหารเม่อื เตรยี มสารบั ไว้ให้เรียบรอ้ ยต่อหน้า) 0 คะแนน ไมส่ ามารถตักอาหารเขา้ ปากได้ ต้องมีคนป้อนให้ 1 คะแนน ตกั อาหารเองได้แต่ต้องมีคนชว่ ย เชน่ ช่วยใชช้ ้อนตกั เตรยี มไว้ใหห้ รอื ตดั เป็น เล็ก ๆ ไวล้ ่วงหน้า 2 คะแนน ตักอาหารและช่วยตวั เองไดเ้ ปน็ ปกติ 2) Grooming (ลา้ งหน้า หวผี ม แปรงฟัน โกนหนวด ในระยะเวลา 24-48 ช.ม.ท่ผี ่านมา) 0 คะแนน ตอ้ งการความช่วยเหลอื 1 คะแนน ทาเองได้ (รวมทงั้ ทท่ี าได้เองถ้าเตรียมอปุ กรณ์ไว้ให้) 3) Transfer (ลุกน่ังจากทนี่ อน หรือจากเตียงไปยังเก้าอี)้ 0 คะแนน ไมส่ ามารถนัง่ ได้ (น่งั แล้วจะลม้ เสมอ) หรือต้องใช้คนสองคนชว่ ยกนั ยกขนึ้ 1 คะแนน ต้องการความชว่ ยเหลืออย่างมากจงึ จะน่งั ได้ เช่น ตอ้ งใชค้ นที่แข็งแรงหรอื มีทกั ษะ 1 คนหรอื ใชค้ นทว่ั ไป 2 คนพยุงหรือดนั ข้นึ มาจึงจะน่งั อยู่ได้ 2 คะแนน ตอ้ งการความชว่ ยเหลอื บา้ ง เช่น บอกใหท้ าตาม หรือชว่ ยพยุงเล็กน้อย หรอื ตอ้ งมคี นดแู ลเพอ่ื ความปลอดภัย ตักอาหารและชว่ ยตวั เองได้เป็นปกติ 3 คะแนน ทาได้เอง 4) Toilet use (ใช้หอ้ งน้า) 0 คะแนน ชว่ ยตัวเองไม่ได้ 1 คะแนน ทาเองไดบ้ า้ ง (อย่างนอ้ ยทาความสะอาดตวั เองได้หลังจากเสรจ็ ธุระ) แตต่ ้องการความช่วยเหลอื ในบางส่งิ 2 คะแนน ชว่ ยตวั เองได้ดี (ข้ึนนัง่ ละลงจากโถส้วมเองได้ ทาความสะอาดไดเ้ รยี บร้อย หลังจากเสรจ็ ธรุ ะถอดใส่เสื้อผ้าไดเ้ รียบร้อย)

28 | แนวทางการให้บริการผู้สูงอายุ ในพ้ืนท่ีกรุงเทพมหานคร กิจวตั รประจาวนั คะแนน 5) Mobility (การเคล่ือนทภี่ ายในหอ้ งหรอื บา้ น) 0 คะแนน เคล่ือนท่ีไปไหนไม่ได้ 1 คะแนน ตอ้ งใช้รถเข็นช่วยตัวเองใหเ้ คล่ือนท่ีได้เอง (ไมต่ ้องมีคนเข็นให้) และจะตอ้ งเข้า ออกมุมห้องหรือประตูได้ 2 คะแนน เดินหรอื เคลือ่ นทโี่ ดยมคี นชว่ ย เช่น พยุง หรือบอกให้ทาตาม หรือต้องให้ ความสนใจดูแลเพ่ือความปลอดภัย 3 คะแนน เดนิ หรอื เคลื่อนที่ได้เอง 6) Dressing (การสวมใสเ่ สื้อผา้ ) 0 คะแนน ต้องมคี นสวมใสใ่ ห้ ชว่ ยตัวเองแทบไม่ได้หรือได้น้อย 1 คะแนน ช่วยตวั เองได้ประมาณรอ้ ยละ 50 ทเ่ี หลอื ตอ้ งมคี นช่วย 2 คะแนน ชว่ ยตัวเองได้ดี (รวมทง้ั การติดกระดมุ รูดซิบ หรือใช้เสือ้ ผา้ ท่ดี ัดแปลงให้ เหมาะสมก็ได้) 7) Stairs (การขึ้นลงบันได 1 ชัน้ ) 0 คะแนน ไม่สามารถทาได้ 1 คะแนน ต้องการคนช่วย 2 คะแนน ขึ้นลงไดเ้ อง (ถ้าต้องใช้เครื่องชว่ ยเดิน เชน่ Walker จะตอ้ งเอาขน้ึ ลงไดด้ ้วย) 9) Bowels (การกลนั้ การถ่ายอจุ จาระในระยะ 1 สัปดาห์ทผี่ ่านมา) 0 คะแนน กลน้ั ไมไ่ ด้ หรือต้องการสวนอจุ จาระอย่เู สมอ 1 คะแนน กลน้ั ไมไ่ ด้บางคร้งั (เป็นน้อยกวา่ 1 คร้ังต่อสปั ดาห)์ 2 คะแนน กลน้ั ไดเ้ ปน็ ปรกติ 10) Bladder (การกลน้ั ปัสสาวะในระยะ 1 สัปดาห์ที่ผ่านมา) 0 คะแนน กลั้นไม่ได้ หรอื ใสส่ ายสวนปัสสาวะแต่ไมส่ ามารถดแู ลเองได้ 1 คะแนน กลน้ั ไม่ไดบ้ างครงั้ (เปน็ เวลาน้อยกวา่ วันละ 1 ครัง้ ตอ่ สัปดาห์) 2 คะแนน กลนั้ ไดเ้ ปน็ ปรกติ คะแนนรวม การพิจารณา (คะแนนเต็ม 20 คะแนน) คะแนนรวม ≥12 คะแนน เป็น กลมุ่ ที่ 1 ชว่ ยเหลือตวั เองได้ และ /หรอื ช่วยเหลอื ผ้อู ื่น ชมุ ชน และสงั คมได้ คะแนนรวม 5-11 คะแนน เป็น กล่มุ ที่ 2 ช่วยเหลอื และดแู ลตวั เองได้บ้าง คะแนนรวม ≤4 คะแนน เปน็ กลุ่มท่ี 3 ช่วยเหลอื ตวั เองไมไ่ ด้ อา้ งอิง : แนวทางการตรวจสขุ ภาพท่จี าเปน็ เหมาะสมสาหรับประชาชน กระทรวงสาธารณะสุข ช่ือ – สกลุ (ผู้ประเมนิ )..................................................

แนวทางการให้บริการผู้สูงอายุ ในพ้ืนที่กรุงเทพมหานคร | 29 การประเมินการมองเห็น : Snellen Chart แผ่นป้ายสเนลเลน (Snellen Chart) เป็นแผ่นป้ายมาตรฐานที่นิยมใช้ ประกอบด้วยตัวเลขขนาดต่าง ๆ ตัวอกั ษรอี (E chart) และรูปภาพ การเตรยี ม 1.สถานทีส่ าหรับวดั สายตาจะต้องมีระยะหา่ งระหว่างแผน่ ปา้ ยถงึ ผถู้ ูกวัด 20 ฟตุ หรือ 6 เมตร 2.Snellen Chart ท้ังชนดิ ทีเ่ ปน็ ตัวเลขและ E chart 3.ความสวา่ งของแสงไฟ 100 แรงเทียน ส่องบริเวณ Snellen Chart 4.ท่ีปิดตา (occluder) 5.Pinhole (PH) 6.ไฟฉาย 7.แผน่ E Game ซ่งึ มคี า่ เทียบเทา่ 20/200 วธิ กี ารวดั การวดั ดาเนนิ การตามลาดบั ขั้นตอนต่อไปน้ี 1. วัดตาเปล่า (uncorrected หรือ sc) • ให้ผู้ถูกวัดน่ังบนเกา้ อี้ท่ีวางไว้หน้าแผน่ ป้ายตามระยะทางที่กาหนด คือ 20 ฟุต หรือ 6 เมตร โดยให้ น่ังตัวตรง ห้ามโน้มตัวไปข้างหน้าขณะอ่านเพราะระยะทางจะคลาดเคลื่อน และห้ามเอียงคอขณะอ่านเพราะ อาจแอบ ใช้ตาขา้ งท่ีปกติมาช่วยอ่านทาให้ไมไ่ ด้ค่าสายตาที่แท้จรงิ • วัดสายตาทีละข้างโดยให้วัดตาขวาก่อนเสมอ ทั้งน้ีเพื่อความถูกต้องในการบันทึกผลและป้องกัน ความ สับสน (ยกเว้นกรณีท่ีเกิดจากอุบัติเหตุ ให้วัดสายตาข้างท่ีบาดเจ็บก่อน) โดยให้ใช้ที่ปิดตา (occluder) ปิดตา อีกขา้ งหน่ีงไวใ้ ห้มิดชดิ • ให้อ่านตัวเลขบนแผ่นป้ายตั้งแต่แถวที่ 1 โดยอ่านลงไปเร่ือย ๆ ถ้าสายตาปกติจะอ่านได้ถึงแถวท่ี 7 ใหล้ งบันทกึ ว่า SC 20/20 เป็นอันเสร็จสนิ้ การวัดสายตาข้างน้นั • ผมู้ ีสายตาผิดปกติมักจะอ่านตัวเลขในแตล่ ะแถวได้ไม่ถูกต้องทุกตะว ถา้ อา่ นได้มากกว่าคร่ึงหนึ่งของ แต่ละแถวให้อา่ นไปเรื่อย ๆ จนกระท่ังถึงแถวใดแถวหนงึ่ ที่อ่านผิดมากกว่าครึ่งหนึง่ หรืออาจไม่ได้เลย ให้บันทึก ผล ตามตัวอย่าง เช่น ถ้าอ่านถึงแถวที่ 5 (ตัวเลขเศษส่วนจะเท่ากับ 20/40) ซ่ึงจานวนตัวเลขในแถวน้ีมี 6 ตัว ถ้าอ่านผิด 2 ตัวและเม่ือให้อ่านต่อไปในแถวท่ี 6 อ่านผิดมากกว่าครึ่งหนึ่งหรืออ่านไม่ได้ ให้บันทึกว่า20/40 -2 แต่ถา้ อ่านตวั เลขในแถวท่ี 5 ไดถ้ กู หมดทุกตวั และสามารถอ่านแถวที่ 6 ได้เพ่ิมอีก 2 ตวั ให้บันทึกกวา่ 20/40+2

30 | แนวทางการให้บริการผู้สูงอายุ ในพื้นที่กรุงเทพมหานคร 2. วดั ขณะมองผา่ น Pinhole หรอื c PH ถ้าอ่านด้วยตาเปล่าแล้วแต่ได้ไม่ถึงแถวท่ี7 จึงให้อ่านตัวเลขบนแผ่นป้ายโดยมองผ่าน Pinhole (ยกเว้น ใน ผู้ท่ีมีกาลังสายตาผิดปกติ เช่น สายตาสั้น และมีแว่นสายตาแล้วให้สวมแว่นตาอ่านได้เลย) ถ้าสามารถอ่าน ตัวเลขได้ เพิ่มขึ้นหรืออ่านได้ถึงแถวที่7 แสดงว่าสายตาที่ผิดปกติน้ันอาจเกิดจากกาลังสายตาผิดปกติ (refractive error) แต่ถา้ มองผา่ น Pinhole แล้วยงั เห็นไมช่ ัด หรือมวั มากกว่าอา่ นด้วยตาเปล่าแสดงวา่ เป็นโรค ตาชนดิ ใดชนดิ หนง่ึ 3. วดั ขณะสวมแวน่ ตา สาหรับผู้ท่ีมีแว่นสายตาซ่ึงต้องเป็นแว่นตาสาหรับมองระยะไกลเท่านั้น โดยให้ปฏิบัติเช่นเดียวกับวิธีวัด ด้วยตาเปล่า ถ้าอ่านได้ถูกต้องจนถึงแถวที่ 7 ให้ใช้ Pinhole วางต่อหน้ากระจกแว่นตาแล้วให้อ่านอีกคร้ังหน่ึง จากนั้นบันทึกค่าที่วัดได้ในช่อง c PH แต่ถ้าผู้ป่วยใส่เลนส์สัมผัส (contact lens) ให้วัดขณะที่ใส่เลนส์สัมผัส ก่อน วัดด้วย ตาเปล่า โดยวิธีการเดียวกับการวัดขณะสวมแว่นตา จากน้ันจึงให้ถอดเลนส์สัมผัสออกแล้ว กลบั มาวดั ในขนั้ ตอนแรก คือมองด้วยตาเปลา่ 4. การเลอื่ นระยะทาง กรณีท่ีมีสายตาผิดปกติมากจนกระทั่งไม่สามารถมองเห็นตัวเลขในแถวท่ี 1 ได้ ให้ใช้วิธีเล่ือนระยะทางเข้าไป ใกล้ โดยใช้ อี-เกมส์ (E-game) ครัง้ ละ 5 ฟตุ โดยผูว้ ดั ถือ อี – เกมส์ ซึ่งมีคา่ เทา่ กบั ตัวเลขแถวที่ 1 คอื 20/200 ยืนห่างระยะ 15 ฟุต 10 ฟุต หรือ 5ฟุต ระยะใดระยะหน่งึ ให้ผ้ถู ูกวัดบอกว่าขาของตัวอีชไ้ี ปทิศทางใดได้ถูกต้อง ทัง้ 4 ทิศทาง คือ บน ล่าง ซา้ ย ขวา ขอ้ แนะนา การประเมินการมองเห็นด้วยแผ่นป้ายสเนลเลน (Snellen Chart) หรือที่เรียกกันว่า การวัดระดับ สายตา (visual acuity : VA) เพื่อค้นหาปัญหาการมองเห็นของผู้สูงอายุ หากสามารถประเมินปัญหาเบ้ืองต้น ได้ถูกต้องรวดเร็ว จะทาให้การรกั ษามปี ระสทิ ธิภาพมากยง่ิ ขึน้ ดว้ ย วธิ ดี าเนินการ 1. ใหผ้ ู้สูงอายนุ ่ังบนเก้าอี้ที่อยู่หน้าแผ่นป้ายตามระยะทางท่ีกาหนด คือ 20 ฟตุ หรอื 6 เมตร โดยให้นั่ง ตัวตรง ห้ามโน้มตัวไปข้างหน้าขณะอ่านเพราะระยะทางจะคลาดเคล่ือน และห้ามเอียงคอขณะอ่านเพราะอาจ แอบ ใชต้ าขา้ งทปี่ กติมาชว่ ยอา่ นทาให้ไมไ่ ด้คา่ สายตาที่แท้จรงิ 2. วัดสายตาทีละข้างโดยให้วัดตาขวาก่อนเสมอ เพ่ือความถูกต้องในการบันทึกผลและป้องกันความ สับสน (ยกเว้นกรณที เี่ กดิ จากอุบัตเิ หตุใหว้ ัดสายตาขา้ งที่บาดเจบ็ ก่อน) โดยใหป้ ดิ ตาอกี ข้างหนึ่งไว้ใหม้ ิดชดิ 3. ใหอ้ ่านตัวเลขบนแผน่ ปา้ ยตั้งแต่แถวท่ี 1 โดยอ่านลงไปเร่อื ย ๆ

แนวทางการให้บริการผู้สูงอายุ ในพ้ืนที่กรุงเทพมหานคร | 31 การบันทกึ ค่า คา่ สายตาทวี่ ดั ได้จะบันทกึ เป็นตัวเลขเศษสว่ นซ่งึ บอกคา่ เปน็ ระยะทาง โดยเลขเศษหมายถึงระยะทาง ทค่ี น สายตาผิดปกติสามารถเหน็ ได้ชดั ทีส่ ุด เลขสว่ นหมายถึงระยะทางที่คนสายตาปกติสามารถเหน็ ได้ชดั ทส่ี ดุ ผลการประเมนิ การมองเห็นดว้ ยแผน่ ป้ายสเนลเลนของผู้สงู อายุ ตาขวา ........../.......... ตาซ้าย ........../.......... การพจิ ารณา ถา้ อา่ นได้ “ถึงแถวที่ 7” แสดงว่า สายตาปกติ ถ้าอ่านได้ “น้อยกว่าแถวที่ 7” แสดงวา่ สายตาผดิ ปกตใิ ห้ส่งตอ่ หนว่ ยบรกิ ารท่ีใหบ้ รกิ ารแว่นแก้ไขสายตา

32 | แนวทางการให้บริการผู้สูงอายุ ในพ้ืนท่ีกรุงเทพมหานคร ประเมินภาวะซึมเศร้า 2 คาถาม วดป ท่ีประเมิน............................................... ช่ือ- สกุล .................................................................................... อาย.ุ ..................ปี เพศ.................................. นา้ หนัก (กก.)...................................... สว่ นสูง (ซม.)...................................... H.N........................................... โรงพยาบาล.....................................................................................สานกั การแพทย์ กรุงเทพมหานคร ข้อ คาถาม ไม่มี มี 1 ใน 2 สปั ดาหท์ ี่ผา่ นมารวมวนั นี้ ทา่ นรสู้ กึ หดหู่ เศร้า หรอื ท้อแท้ สน้ิ หวัง หรือไม่ 2 ใน 2 สัปดาหท์ ีผ่ ่านมารวมวันนี้ ทา่ นร้สู กึ เบ่ือ ทาอะไรก็ไม่เพลิดเพลิน หรอื ไม่ การพจิ ารณา ถ้าตอบ “ไม่มี” ทงั้ 2 ข้อ แสดงว่าปรกติ ใหแ้ จ้งผลและแนะนาความรเู้ รื่องโรคซึมเศรา้ ถ้าตอบ “มี” ข้อใดข้อหน่งึ หรือทัง้ 2 ขอ้ แสดงว่า มคี วามเสีย่ งหรือมีแนวโนม้ ทจี่ ะเปน็ โรคซมึ เศร้า ใหท้ าการประเมินดว้ ยแบบประเมนิ โรคซึมเศรา้ ดว้ ย 9 คาถาม (9Q) การคดั กรองโรคซมึ เศร้าดว้ ย 9 คาถาม (9Q) ผปู้ ระเมิน ทาเครอ่ื งหมาย “X” ในซอ่ งทต่ี รงกบั คาถามของผ้รู บั บรกิ าร (ถ้าไม่เขา้ ใจใหถ้ ามซ้าไมค่ วรอธิบายหรอื ขยายความ เพ่ิมเตมิ พยายามใหไ้ ดค้ าตอบทกุ ข้อจากนน้ั รวมคะแนนแล้วแปลผลตามตารางแปลผลควรแจง้ ผลตามแนวทางการแจ้งผล อย่างเหมาะสม พร้อมคาแนะนาในการปฏบิ ตั ติ ัวหรือการดแู ลรกั ษาตัวในข้นั ตอ่ ไป) ใหเ้ น้นคาถาม เพอื่ คน้ หาอาการทม่ี ใี นระยะ 2 สปั ดาหท์ ผี่ า่ นมาด้วยคะแนนรวมท้ังหมด คาถาม : ในช่วง 2 สัปดาหท์ ่ีผา่ นมารวมทงั้ วันนี้ ไม่มีเลย เป็นบางวัน เปน็ บอ่ ย เป็นทุกวนั ท่านมีอาการเหล่าน้ีบ่อยแคไ่ หน (0) 1-7 วนั > 7 วัน (3) (1) (2) 1 เบอื่ ไม่สนใจอยากทาอะไร 2 ไม่สบายใจ ซมึ เศรา้ ทอ้ แท้ 3 หลบั ยาก หรือหลบั ๆ ตน่ื ๆ หรือหลบั มากไป 4 เหน่อื ยง่าย หรือ ไม่คอ่ ยมีแรง 5 เบอื่ อาหาร หรอื กินมากเกนิ ไป 6 รสู้ ึกไม่ดีกับตวั เอง คิดวา่ ตวั เองล้มเหลว หรือ ทาให้ตนเองหรอื ครอบครัว ผิดหวงั 7 สมาธไิ มด่ เี วลาท่าอะไร เช่น ดูโทรทัศน์ ฟงั วิทยุ หรอื ทางานท่ีตอ้ งใชค้ วาม ต้ังใจ 8 พดู ชา้ ทาอะไรขา้ ลงจนคนอน่ื สงั เกตเห็นได้ หรือ กระสับกระสา่ ย ไมส่ ามารถอยนู่ ิง่ ได้เหมือนทเ่ี คยเป็น 9 คดิ ทา่ ร้ายตนเอง หรือคิดว่าถ้าตายไปคงจะดี การแปลผล คะแนนรวม 7 – 12 = เปน็ โรคซมึ เศร้า ระดบั นอ้ ย (Major Depression, mild) 13 - 18 = เปน็ โรคซึมเศร้า ระดับปานกลาง (Major Depression, moderate) >19 = เปน็ โรคซมึ เศร้า ระดบั รนุ แรง (Major Depression, severe)

แนวทางการให้บริการผู้สูงอายุ ในพ้ืนท่ีกรุงเทพมหานคร | 33 แบบประเมินความเสีย่ งโรคกระดกู พรนุ ดว้ ย Osteoporosis Self – Assessment Tool for Asians (OSTA) วดป ท่ีประเมนิ ............................................... ช่ือ- สกุล .................................................................................... อาย.ุ ..................ปี เพศ.................................. น้าหนัก (กก.)...................................... สว่ นสงู (ซม.)...................................... H.N........................................... โรงพยาบาล.....................................................................................สานกั การแพทย์ กรงุ เทพมหานคร อายุ (ป)ี น้าหนัก (กโิ ลกรัม) 40-44 45-49 50-54 55-59 60-64 65-69 70-74 75-79 80-84 85-89 90-94 40-44 45-49 50-54 55-59 ความเสยี่ งตา่ 60-64 65-69 70-74 ความเสี่ยงปานกลาง 75-79 80-84 85-89 ความเสี่ยงสงู 90-94 95-99 โดยสตู รในการคานวณความเสยี่ ง OSTA นนั้ เท่ากบั 0.2 x (น้าหนักตัว – อายุ) ผลลัพธท์ ีไ่ ด้ใหต้ ัดเป็นจดุ ทศนิยมออก โดยอายุใช้หน่วยใชเ้ ปน็ ปี น้าหนักตัวใช้หน่วยเป็นกิโลกรมั การแปลผล OSTA index น้อยกว่า -4 หมายถงึ ความเส่ยี งสงู ระหวา่ ง -4 ถงึ -1 หมายถงึ ความเส่ียงปานกลาง มากกว่า -1 หมายถึง ความเสี่ยงต่า ท่ีมา:ราชวิทยาลยั แพทย์ออร์โธปิดกิ สแ์ หง่ ประเทศไทย. แนวปฏบิ ตั ิบรกิ ารสาธารณสขุ โรคกระดูกพรุน พ.ศ. 2553 ชือ่ -สกุล(ผปู้ ระเมิน).........................................................

34 | แนวทางการให้บริการผู้สูงอายุ ในพ้ืนท่ีกรุงเทพมหานคร ประเมนิ สมรรถภาพสมอง Mimi Cog วดป ท่ีประเมนิ ............................................... ช่ือ- สกุล .................................................................................... อาย.ุ ..................ปี เพศ.................................. น้าหนกั (กก.)...................................... ส่วนสูง (ซม.)...................................... H.N........................................... โรงพยาบาล.....................................................................................สานกั การแพทย์ กรุงเทพมหานคร แบบประเมินสมรรถภาพสมอง Mini Cog มีวัตถุประสงค์ เพื่อคัดกรองภาวะสมองเส่ือม สาหรับผู้สูงอายุไทย ซง่ึ ต้องทาการสมั ภาษณผ์ สู้ งู อายุทีส่ ามารถสอ่ื สารได้ โดยใหท้ าเครอ่ื งหมาย / ในชอ่ งท่ีตอบถูกเท่าน้นั ผ้ปู ระเมนิ ใหผ้ ้สู ูงอายดุ ูภาพ รถยนต์ เสือ เก้าอ้ี แล้วพดู ทวน ชอ่ื สง่ิ ของท้ังสามคอื รถยนต์ เสือ เกา้ อี้เพยี ง 1 ครัง้ และใหผ้ สู้ งู อายุ จาของ 3 ส่งิ ไว้ เพราะสักครู่ผู้ประเมนิ จะกลับมาถามใหม่

แนวทางการให้บริการผู้สูงอายุ ในพ้ืนท่ีกรุงเทพมหานคร | 35 ขอ้ คาถาม คาตอบ ถกู ผดิ 1. ใหผ้ สู้ ูงอายุคานวณ 20 – 3 ไปเรอื่ ย ๆ 3 ครั้ง (ในแตล่ ะคร้ังท่ีตอบถูกใชเ้ วลาคิดในแต่ละชว่ งคาตอบไมเ่ กนิ 1 นาที หลังจบ คาถาม) ถ้าผ้สู งู อายุตอบคาถามท่ี 1 ได้ ใหต้ ้ังเลขต่อไปนี้คือ 17 – 3 จากนัน้ ใหค้ านวณในครั้งตอ่ ไปตามลาดับใหล้ บเลขไปเร่ือย ๆ จนครบ 1 นาที 2. ใหก้ ลับมาถามสิง่ ของ 3 อย่างทีฝ่ ากไว้ให้จาในคร้ังแรก (ต้องไมใ่ ห้เหน็ ภาพ เพราะต้องการทดสอบเร่ืองความจาของผสู้ งู อายุและตอ้ ง พูดถูกท้งั 3 ภาพ ห้ามขาดภาพใดภาพหน่ึง โดยอาจไมเ่ รียงลาดับของภาพ กไ็ ด้ จงึ จะถือวา่ ผ้สู ูงอายตุ อบได้ถูกต้อง) การแปลผล 1. กรณที ี่ตอบถูกหมด = ปกติ 2. กรณีท่ผี ิด 1-2 ข้อ อาจมีปัญหาเร่อื งความจาใหท้ าแบบประเมิน TMSE ต่อ ชือ่ - สกุล (ผ้ปู ระเมนิ )............................................................

36 | แนวทางการให้บริการผู้สูงอายุ ในพ้ืนที่กรุงเทพมหานคร แบบทดสอบ TMSE (Thai Mental state Examination) วดป ท่ีประเมนิ ............................................... ชอื่ - สกุล .................................................................................... อาย.ุ ..................ปี เพศ.................................. นา้ หนัก (กก.)...................................... ส่วนสงู (ซม.)...................................... H.N........................................... โรงพยาบาล.....................................................................................สานกั การแพทย์ กรุงเทพมหานคร แบบการตรวจสภาพแบบย่อ ใช้ทดสอบการทางานของสมองด้านความรู้ ความเข้าใจ ซ่ึงใช้กันอย่างแพร่หลาย ในการคดั กรองคนไข้สมองเส่ือม ในการจาแนกความบกพร่องในการทาหน้าทข่ี องสมองด้านความรู้ ความเขา้ ใจ และอาการสมองเส่อื มในผสู้ งู อายไุ ทย มีคะแนนเต็ม 30 คะแนน Questions Points 1. Orientation (6 คะแนน) วัน, วันท่,ี เดอื น, ชว่ งของวัน 4 ท่ีไหน 1 ใคร (คนในภาพ) 1 2. Registration (3 คะแนน) บอกของ 3 อย่างแล้วให้พดู ตาม ต้นไม้ รถยนต์ มือ 3 3. Attention (5 คะแนน) ใหบ้ อกวันอาทิตย์ – วนั เสาร์ ย้อนหลัง 5 4. Calculation (3 คะแนน) 100-7 ไปเรือ่ ย ๆ 3 ครั้ง 100 93 86 79 3 5. Language (10 คะแนน) 5.1 ถามวา่ สิ่งนี้เรยี กว่าอะไร (นาฬิกา, เส้อื ผ้า) 2 5.2 ใหพ้ ดู ตาม “ยายพาหลานไปซ้อื ขนมทต่ี ลาด” 1 5.3 ทาตามคา (3 ขน้ั ตอนบอกทง้ั ประโยคพร้อม ๆ กนั ) หยิบกระดาษดว้ ยมอื ขวา 1 พบั กระดาษเป็นคร่ึงแผน่ 1 แล้วส่งกระดาษใหผ้ ้ตู รวจ 1 5.4 อา่ นขอ้ ความแล้วทาตาม “หลบั ตา” 1 5.5 วาดภาพให้เหมอื นตวั อยา่ ง 2 5.6 กล้วยกับส้มเหมือนกันคือ.............. (เป็นผลไม้ 1 แมวกบั หมาเหมอื นกนั คอื .............. (เป็นสัตว์, เป็นสิ่งมีชีวิต) 6. Recall (3 คะแนน) ถามของ 3 อยา่ งท่ีใหจ้ าตามขอ้ 2 ตน้ ไม้ รถยนต์ มอื 3 คะแนนเต็ม 30 ภาวะสมองเส่อื ม คะแนน < 23 ทีม่ า: สถาบนั เวชศาสตร์สมเดจ็ พระสงั ฆราชญาณสงั วรเพอื่ ผู้สงู อายุ กรมการแพทย์ กระทรวงสาธารณสขุ ช่ือ- สกุล (ผู้ประเมิน)............................................................

แนวทางการให้บริการผู้สูงอายุ ในพื้นท่ีกรุงเทพมหานคร | 37 แบบประเมนิ การคัดกรองภาวะโภชนาการ (Mini Nutritional Assessment; MNA®) (สว่ นท่ี 1) วดป ท่ีประเมนิ ............................................... ชอื่ - สกุล .................................................................................... อาย.ุ ..................ปี เพศ.................................. น้าหนกั (กก.)...................................... ส่วนสูง (ซม.)...................................... H.N........................................... โรงพยาบาล.....................................................................................สานกั การแพทย์ กรุงเทพมหานคร คาถาม คะแนน 1) ในชว่ ง 3 เดอื นที่ผา่ นมา รับประทานอาหารไดน้ อ้ ยลง เนอ่ื งจากความอยากอาหารลดลง มี ปญั หาการย่อย การเค้ียว หรือปัญหาการกลืน หรือไม่ 0 คะแนน ความอยากอาหารลดลงอย่างมาก 1 คะแนน ความอยากอาหารลดลงปานกลาง 2 คะแนน ความอยากอาหารไมล่ ดลง 2) ในช่วง 3 เดือนทีผ่ า่ นมา น้าหนักลดลง หรอื ไม่ (โดยไม่ต้ังใจลดนา้ หนกั ) 0 คะแนน นา้ หนกั ลดลงมากกว่า 3 กโิ ลกรัม 1 คะแนน ไมท่ ราบ 2 คะแนน น้าหนกั ลดลงระหว่าง 1-3 กิโลกรมั 3 คะแนน นา้ หนักไมล่ ดลง 3) สามารถเคลอ่ื นไหวไดเ้ อง หรือไม่ 0 คะแนน นอนบนเตียง หรอื ต้องอาศัยรถเขน็ ตลอดเวลา 1 คะแนน ลุกจากเตียงหรอื รถเข็นไดบ้ ้าง แตไ่ มส่ ามารถไปขา้ งนอกไดเ้ อง 2 คะแนน เดนิ และเคล่อื นไหวได้ตามปรกติ 4) ใน 3 เดอื นที่ผา่ นมา มีความเครียดรนุ แรงหรอื ปว่ ยเฉียบพลัน หรอื ไม่ 0 คะแนน มี 2 คะแนน ไมม่ ี 5) มปี ญั หาทางจติ ประสาท หรอื ไม่ 0 คะแนน ความจาเส่ือม หรอื ซมึ เศร้าอย่างรนุ แรง 1 คะแนน ความจาเสือ่ มเลก็ น้อย 2 คะแนน ไมม่ ีปญั หาทางประสาท 6) ใหเ้ ลือกไดเ้ พียง 1 ขอ้ เทา่ นัน้ Mindex สาหรบั ผ้หู ญิงสงู อายุ Mindex (กโิ ลกรมั /เมตร) = น้าหนกั ตวั (กิโลกรมั ) / demi-span (เมตร) 1 คะแนน Mindex น้อยกว่า 56 กก./ม. 2 คะแนน Mindex มากกว่าหรือเท่ากบั 56 กก./ม. Demiquet สาหรบั ผู้ชายสูงอายุ Demiquet (กโิ ลกรัม/เมตร2) =นา้ หนักตวั (กิโลกรัม)/(demi-span เมตร)2 1 คะแนน Demiquet นอ้ ยกวา่ 76 กก./ม.2 2 คะแนน Demiquet มากกวา่ หรือเท่ากบั 76 กก./ม.2

38 | แนวทางการให้บริการผู้สูงอายุ ในพื้นท่ีกรุงเทพมหานคร คาถาม คะแนน ดชั นีมวลกาย [BMI = นา้ หนักตัว (กก.) / ส่วนสงู (ม.)2] 0 คะแนน BMI นอ้ ยกวา่ 19 1 คะแนน BMI ตง้ั แต่ 19 แตน่ ้อยกวา่ 21 2 คะแนน BMI ต้งั แต่ 21 แตน่ ้อยกวา่ 23 3 คะแนน BMI ต้งั แต่ 23 ข้ึนไป คะแนนรวม การพิจารณา (คะแนนเต็ม 14 คะแนน) คะแนนรวม 12-14 คะแนน แสดงวา่ มีภาวะโภชนาการปรกติ คะแนนรวม 8-11 คะแนน แสดงวา่ มีความเสี่ยงต่อภาวะขาดสารอาหาร คะแนนรวม 0-7 คะแนน แสดงว่า มีภาวะขาดสารอาหาร หมายเหตุ : คะแนนรวมน้อยกวา่ 12 ใหท้ าในสว่ นท่ี 2 ต่อ ชื่อ- สกุล (ผปู้ ระเมิน)............................................................ วิธีวดั Arm Span – Demi Span demi-span

แนวทางการให้บริการผู้สูงอายุ ในพื้นที่กรุงเทพมหานคร | 39 แบบประเมนิ การคัดกรองภาวะโภชนาการ (Mini Nutritional Assessment; MNA®) (ส่วนท่ี 2) คาถามการประเมิน คะแนน G. ช่วยเหลือตัวเองได้ (ไมอ่ ยใู่ นการดแู ลของสถานพกั ฟน้ื คนชรา หรือโรงพยาบาล) ใช่ ไมใ่ ช่ 0 = ไมใ่ ช่ ใช่ ไม่ใช่ 1 = ใช่ ใช่ ไมใ่ ช่ H. มแี ผลกดทบั หรือแผลทผ่ี วิ หนังหรอื ไม่ 0 = ใช่ 1 = ไมใ่ ช่ I. รับประทานยามากกวา่ 3 ชนิดต่อวัน 0 = ใช่ 1 = ไม่ใช่ J. ผูป้ ่วยรบั ประทานอาหารเต็มมื้อ ได้กม่ี ือ้ ตอ่ วนั 0 = 1 มอื้ 1 = 2 มื้อ 2 = 3 มื้อ K. ผูป้ ว่ ยรบั ประทานอาหารจาพวกโปรตนี เหลา่ นบี้ ้างหรอื ไม่ - นมหรอื ผลติ ภณั ฑ์จากนม (เช่น ชสี โยเกริ ต์ ) อยา่ งน้อย 1 หน่วยบรโิ ภคต่อวนั - ถว่ั หรือไข่ อยา่ งน้อย 2 หนว่ ยบริโภค/สัปดาห์ - เนือ้ สตั ว์ ปลา หรือสัตวป์ ีกทุกวัน 0.0 = ถ้าตอบไมใ่ ชท่ ุกข้อ หรือใช่เพียง 1 ขอ้ 0.5 = ถ้าตอบใช่ 2 ขอ้ 1.0 = ถา้ ตอบใช่ 3 ขอ้ L. ผูป้ ว่ ยรบั ประทานผกั หรอื ผลไม้อยา่ งน้อย 2 หนว่ ยบริโภคต่อวัน 0 = ไมใ่ ช่ 1 = ใช่ M. ดมื่ เครื่องดืม่ (น้า ผลไม้ กาแฟ ชา นม หรอื อื่นๆ) ปรมิ าณเท่าไหร่ตอ่ วนั 0.0 = นอ้ ยกว่า 3 ถ้วย 0.5 = 3 - 5 ถว้ ย 1.0 = มากกว่า 5 ถ้วย N. ความสามารถในการชว่ ยเหลอื ตวั เองขณะรบั ประทานอาหาร 0 = ไม่สามารถรับประทานอาหารไดเ้ อง 1 = รบั ประทานอาหารได้เองแต่ค่อนขา้ งลาบาก 2 = รบั ประทานอาหารได้เอง / ไมม่ ปี ัญหา O. ผ้ปู ว่ ยคิดวา่ ตนเองมีภาวะโภชนาการเปน็ อย่างไร 0 = ขาดสารอาหาร 1 = ไมแ่ น่ใจว่ามภี าวะโภชนาการเปน็ อย่างไร 2 = ไมข่ าดสารอาหาร

40 | แนวทางการให้บริการผู้สูงอายุ ในพื้นที่กรุงเทพมหานคร คะแนน รวม คาถามการประเมิน P. เม่อื เทียบกับคนในวัยเดยี วกนั ผปู้ ่วยคดิ ว่าสขุ ภาพของตนเปน็ อย่างไร 0.0 = ดอ้ ยกวา่ 0.5 = ไมท่ ราบ 1.0 = พอกนั 2.0 = ดกี วา่ Q. เสน้ รอบวงแขน (Mid-arm circumference; MAC) หน่วยเป็นเซนติเมตร 0.0 = MAC น้อยกว่า 21 0.5 = MAC 21 ถึง 22 ข้ึนไป 1.0 = MAC 22 ข้ึนไป R. เส้นรอบวงน่อง (Calf circumference; CC) หน่วยเป็นเซนติเมตร 0 = CC นอ้ ยกวา่ 31 1 = CC ต้ังแต่ 31 ข้นึ ไป คะแนนการประเมนิ ภาวะโภชนาการ (สว่ นท่ี 2) (เตม็ 16 คะแนน) คะแนนการคดั กรอง (สว่ นที่ 1 ) (เต็ม 14 คะแนน) คะแนนรวมการประเมินทง้ั หมด (เต็ม 30 คะแนน) การแปลผล ส่วนที่ 1 และ ส่วนที่ 2 น ามาบวกกัน 24 - 30 คะแนน = มีภาวะโภชนาการปกติ 17 - 23.5 คะแนน = มีความเสยี่ งภาวะขาดสารอาหาร นอ้ ยกวา่ 17 คะแนน = ขาดสารอาหาร ช่ือ- สกลุ (ผปู้ ระเมิน)............................................................

แนวทางการให้บริการผู้สูงอายุ ในพื้นท่ีกรุงเทพมหานคร | 41 แบบคดั กรองภาวะกลั้นปสั สาวะไม่อยู่ (Incontinence) วดป ท่ีประเมิน............................................... ชอ่ื - สกุล .................................................................................... อาย.ุ ..................ปี เพศ.................................. นา้ หนัก (กก.)...................................... สว่ นสูง (ซม.)...................................... H.N........................................... โรงพยาบาล.....................................................................................สานกั การแพทย์ กรงุ เทพมหานคร คาช้ีแจง: ใช้ถามเฉพาะผู้สูงอายุที่ให้ประวัติว่ามีอาการกลั้นปัสสาวะไม่อยู่ในระยะ 6 เดือนท่ีผ่านมา และไม่มี อาการท่แี สดงถึงภาวะติดเชอ้ื ในทางเดินปสั สาวะ (เช่น มีไข้ หนาวสั่น เจบ็ เวลาถา่ ยปัสสาวะ เปน็ ตน้ ) คาถาม : เคยมีอาการกลัน้ ปสั สาวะไม่อยู่ หรอื ไม่ มีอาการ ไมม่ ีอาการ กรณีมีอาการให้ ทาแบบคัดกรองภาวะกลน้ั ปัสสาวะไม่อยู่ (Incontinence) 1. ท่านเริ่มมีอาการกล้นั ปัสสาวะไม่อยู่มานานแค่ไหน ( ) ไมเ่ กนิ 6 เดือน ( ) มากกวา่ 6 เดือนแตไ่ ม่เกิน 12 เดือน ( ) 1-5 ปี ( ) 5 ปีข้ึนไป 2. ท่านมีอาการของการกลน่ั ปสั สาวะไมอ่ ยู่ดังต่อไปน้ีหรอื ไม่ (ตอบได้หลายขอ้ ) 2.1 ปัสสาวะเล็ด 2.1.1 ปัสสาวะเลด็ พรอ้ มกับการไอ จาม หวั เราะหรอื ออกแรง 2.1.2 ปัสสาวะเล็ดออกมาจานวนนอ้ ย (เปน็ หยด, พุ่งออกมา) 2.1.3 ปสั สาวะเลด็ โดยควบคมุ ไม่ได้ 2.2 ปัสสาวะราด/กล้นั ปสั สาวะไม่ทัน 2.2.1 เม่ือมีอาการปวดปัสสาวะตอ้ งรบี เรง่ เข้าห้องส้วมทนั ที 2.2.2 ปัสสาวะราดก่อนถึงหอ้ งน้า 2.2.3 ปัสสาวะราดแบบควบคุมไม่ได้ 2.3 กลน้ั ปัสสาวะไม่อยู่เพราะปสั สาวะลน้ 2.3.1 กอ่ นถ่ายปสั สาวะต้องรอนานกว่าจะออก 2.3.2 ปัสสาวะไมพ่ ุ่ง/ปสั สาวะหลายขยกั หลายทหี รอื ต้องเบ่งหลายครั้งกวา่ จะเสร็จ 2.3.3 ปสั สาวะเสรจ็ แล้วมีหยดออกมาอีก 2.3.4 ปัสสาวะเสร็จชา้ กว่าปกตหิ รอื ใชเ้ วลานาน 2.3.5 ปัสสาวะไม่สุดรสู้ กึ เหลือค้างในกระเพาะปัสสาวะ 2.3.6 ปัสสาวะบอ่ ยแตจ่ านวนน้อยหรือปัสสาวะเป็นหยดๆเวลาเปลย่ี นทา่ ทางหรอื เปลี่ยนอิริยาบถ

42 | แนวทางการให้บริการผู้สูงอายุ ในพ้ืนท่ีกรุงเทพมหานคร 2.4 ปสั สาวะรดเครอื่ งนุ่งห่มเพราะมีขดี จากดั ของร่างกาย 2.4.1 มีขอ้ จากัดของการเคล่ือนไหว 2.4.2 ไม่มีห้องส้วมหรอื หาห้องส้วมไมไ่ ด้ขณะปวดปสั สาวะ 2.4.3 ถกู จากัดใหอ้ ยู่กบั ที่ 2.4.4 ไดร้ ับยาท่ีมผี ลต่อการควบคมุ การขบั ถ่ายปัสสาวะ เช่น ยากล่อมประสาท ยานอนหลบั ยากดประสาทสว่ นกลาง ยาขับปสั สาวะ ยาต้านโคลิเนอร-์ จกิ ยาต้านอัลฟา-อะดรเี นอรจ์ ิก 2.4.5 มภี าวะซมึ เศรา้ , สับสน, ความจาเสื่อม 2.4.6 มคี วามเจ็บปวดเกดิ แก่รา่ งกายส่วนใดสว่ นหนึง่ จนไม่อยากเคลอ่ื นไหว 3. ปรมิ าณปัสสาวะทกี่ ล้ันไม่อยู่ (1) เล็กน้อย (ไมก่ หี่ ยดหรือไม่เกนิ คร่งึ ช้อนโต๊ะ) (2) ปานกลาง (ช่มุ กางเกงในหรอื ครึง่ ถึง 2 ซ้อนโต๊ะ) (3) มาก (เปียกทะลุถงึ ผ้านุ่งช้ันนอกหรือมากกวา่ 2 ชอ้ นโต๊ะ) 4. ความบ่อยของการกล้ันปัสสาวะไม่อยู่ (1) เล็กน้อย/เดอื นละครัง้ หรือนอ้ ยกว่านี้ (2) ปานกลาง/หลายๆ วนั ครงั้ หรือเดือนละ 2 คร้งั ขนึ้ ไป (3) มาก/เกือบทุกวนั หรือวันละตั้งแต่ 1 คร้ังข้นึ ไป 5. สาหรบั ผสู้ ูงอายรุ ายน้ีมีความรุนแรงของภาวะกลนั้ ปัสสาวะไม่อยู่อยู่ในระดบั (1) รุนแรงมาก (2) รุนแรงปานกลาง (3) รนุ แรงน้อย หมายเหตุ : เกณฑก์ ารประเมินความรนุ แรงของภาวะกล้ันปัสสาวะไม่อยู่พิจารณาจากขอ้ 3 และข้อ 4 ดังนี้ - รนุ แรงมาก หมายถงึ ปรมิ าณปัสสาวะท่ีกล้ันไม่อยู่มาก ระดับเปยี กทะลุถึงผา้ นงุ่ ช้นั นอก และ/หรือเกดิ อาการบอ่ ยมาก - รุนแรงปานกลาง หมายถงึ ปริมาณปสั สาวะมากระดบั ชุม่ กางเกงในและ/หรือเกดิ อาการ บ่อยปานกลาง - รุนแรงนอ้ ย หมายถึง ปริมาณปสั สาวะท่ีกล้ันไม่อยไู่ ม่กห่ี ยดและเกดิ อาการบ่อยเลก็ นอ้ ย ท่ีมา : ผศ.ดร.วารี กังใจ, คณะพยาบาลศาสตร์ มหาวทิ ยาลัยบรู พา (ทมี่ า : สถาบนั เวชศาสตร์สมเดจ็ พระสงั ฆราชญาณสงั วรเพ่ือผู้สงู อายุ กรมการแพทย์ กระทรวงสาธารณสขุ )

แนวทางการให้บริการผู้สูงอายุ ในพื้นที่กรุงเทพมหานคร | 43 คดั กรองภาวะหกลม้ Timed Up and Go Test : TUGT การคัดกรองภาวะหกลมดวย TUGT เปนการทดสอบดวยการเดนิ ตามวิธที ่ีกาหนด โดยสงั เกตทาเดิน และจับเวลาทีใ่ ชในการเดิน วิธกี ารประเมิน ใหผูสูงอายุลุกขึ้นจากเกาอี้ท่ีมีท่ีทาวแขน เดินเปนเสนตรงระยะทาง 3 เมตร หมุนตัวและเดินกลับมา นง่ั ที่เดมิ จับเวลาได (ให้ใสเ่ วลา นาที วนิ าที) นาที วนิ าที <30 นาที ≥30 นาที เดนิ ไมได การพจิ ารณา ปกติ ผูสงู อายุควรใชเวลานอยกวา 10 วนิ าที ถาใชเวลา “≥30 วนิ าที” แสดงวา มีความเส่ียงตอภาวะหกลม ขอควรระวงั ผสู ูงอายมุ ีโอกาสที่จะหกลมมากกวาวยั อนื่ ดังน้ัน ผูทดสอบจึงควรระมดั ระวังขณะทาการทดสอบ ที่ มา: fall prevention: Best Practice Guidelines, Quality Improvement and Enhancement Program, version 3, 2003 และ Time up and go test (TUGT) แนวทางเวชปฏิบัติการปูองกันประเมินภาวะหกล้ม ในผู้สงู อายุ, 2551. สถาบนั เวชศาสตรผ์ ้สู ูงอายุ กรมการแพทย์ กระทรวงสาธารณสุข

44 | แนวทางการให้บริการผู้สูงอายุ ในพ้ืนที่กรุงเทพมหานคร การประเมนิ การได้ยนิ ในผสู้ ูงอายุ ด้วยวิธี Finger rub test วิธกี าร ใช้น้ิวมือถูกันเบาๆ หน้าหูทีละข้าง สังเกตความแตกต่างของระดับเสียงท่ีได้ยิน ซึ่งการทดสอบน้ีจะ ใชไ้ ด้เม่อื หสู องข้างได้ยินไมเ่ ท่ากันเท่าน้นั ผลการประเมนิ พนื้ ฐาน ทาเครื่องหมายถูก ในช่องสีเ่ หล่ยี ม ได้ 1 ข้อ 1 ไดย้ ินท้งั 2 ข้างเท่ากันในระดับปกติ ด้านขวา 2 ได้ยนิ ข้างใดข้างหนงึ่ (ระบุด้านท่ไี ด้ยนิ ) ด้านขวาดงั กวา่ ซ้าย ดา้ นซ้าย 3 ไม่ไดย้ ินท้ัง 2 ข้าง 4 ไดย้ ินทั้ง 2 ข้างเทา่ กันในระดับเบา 5 ได้ยินทง้ั 2 ข้างไม่เทา่ กัน ดา้ นซา้ ยดงั กวา่ ขวา สรุปผลการประเมนิ ผลการประเมนิ ขอ้ 1 = ปกติ ผลการประเมนิ ขอ้ 2-5 = มีปัญหาทางการไดย้ ิน ให้คาแนะนาให้ส่งตรวจคัดกรองสมรรถภาพการไดย้ ิน ทโี่ รงพยาบาลตามสทิ ธิต่อไป

แนวทางการให้บริการผู้สูงอายุ ในพื้นท่ีกรุงเทพมหานคร | 45 การวดั แรงบีบมอื (Hand Grip Strength) การตรวจวัดความแข็งแรงของกล้ามเนื้อ โดยการวัดแรงบีบมือ เป็นการประเมินความแข็งแรงของ กลา้ มเนอื้ มอื และแขนสวนปลายผู้ทดสอบใช้มอื บบี เคร่อื งมอื Hand grip dynamometer ตวั อย่างเครือ่ ง dynamometer ขน้ั ตอนการทดสอบ 1. ผูถูกทดสอบ ทาการวัดในทา่ ยืน โดยใหเทา้ แยกจากกนั 25-30 ซม. 2. จัดระดับเครื่องมือใหเหมาะสมกับผูถูกทดสอบโดยใชมือขางถนัด ปล่อยแขนตามสบายข้างลาตัว มือกาทจ่ี ับ หามแนบตัว แลว้ ออกแรงกามอื ใหแรงท่ีสุดคางไวประมาณ 10-15 วินาที 3. ทาการทดสอบ 2 ครั้ง เลอื กคาทท่ี าไดมากที่สดุ 4. การคานวณ ผลการทดสอบที่วดั ได้ (กิโลกรมั ) หารดวยนา้ หนกั ตวั ของผูทดสอบ (กิโลกรัม) การแปลผล ค่ามาตรฐานแรงบีบมอื ต่อนา้ หนักตวั (กก./นน.ตวั ) ของคนไทย ผูส้ ูงอายุชาย แรงบืบมือตอ่ น้าหนักตัว อายุ 60-72 ดมี าก >=0.65 ดี 0.60 - 0.64 ปานกลาง 0.49 – 0.59 ต่า 0.44 – 0.48 ต่ามาก <=0.43 ผ้สู งู อายหุ ญิง อายุ 60-72 >=0.49 แรงบืบมือต่อนา้ หนกั ตัว 0.45 - 0.48 ดีมาก 0.36 – 0.44 ดี 0.32 – 0.35 ปานกลาง <=0.31 ต่า ต่ามาก ทีม่ า : ฝา่ ยวิทยาศาสตรก์ ารกฬี า. เกณฑ์มาตรฐานสมรรถภาพทางกายของประชาชนไทย. การกีฬาแหง่ ประเทศไทย, 2543.

46 | แนวทางการให้บริการผู้สูงอายุ ในพ้ืนท่ีกรุงเทพมหานคร แบบบนั ทึกผลการตรวจทางหอ้ งปฏบิ ตั กิ าร ผลการตรวจห้องปฏิบตั กิ าร (%) CBC (g/dL) (cell/uL) Hct (fL) Hb (mg/dl) Plt MCV (mg/dl) FBS (mg/dl) Lipid Profile (mg/dl) ค่า Total Cholesterol (mg/dl) ค่า HDL ค่า LDL (mg/dl) ค่า Triglyceride Creatinine Creatinine การทางานของไต eGFR

แนวทางการให้บริการผู้สูงอายุ ในพื้นที่กรุงเทพมหานคร | 47 Montreal Cognitive Assessment (MOCA) วดป ที่ประเมิน............................................... ชอื่ - สกลุ ................................................................................ อาย.ุ .......................ปี เพศ................................... นา้ หนกั (กก.).......................................... ส่วนสูง (ซม.)................................... H.N.......................................... โรงพยาบาล.....................................................................................สานักการแพทย์ กรงุ เทพมหานคร

48 | แนวทางการให้บริการผู้สูงอายุ ในพื้นที่กรุงเทพมหานคร วิธกี ารประเมนิ และการให้คะแนน The Montreal Cognitive Assessment (MoCA) นั้นถูกออกแบบเพ่ือเป็นเครื่องมือคัดกรอง อย่างเร็วสาหรับภาวะพุทธิปัญญาเสื่อมระยะแรก โดยสามารถประเมินหน้าที่ของ cognition ด้านต่างๆ ดังนี้ ความตัง้ ใจ, สมาธิ, การบรหิ ารจดั การ (executive function), ความจา, ภาษา, visuoconstructional skills, ความคิดรวบยอด, การคดิ คานวณ และการรบั รสู้ ภาวะรอบตัว (orientation) ใช้เวลาประเมินท้ังหมดประมาณ 10 นาที โดยมีคะแนนเตม็ 30 คะแนน ถ้าไดค้ ะแนนตงั้ แต่ 25 ขึ้นไปจึงจะถือวา่ ปกติ 1. การสรา้ งเสน้ ลาดับโดยเรียงสลบั ตัวเลขและตัวอกั ษร (Alternative Trail Making) คาสั่ง : ผู้ตรวจส่ังให้ผู้ทาแบบทดสอบ “ ลากเส้นต่อเนื่องไปตามลาดับ โดยเริ่มจากตัวเลขแล้ว สลับตัวอักษร/หนังสือ เรียงไปเรื่อย ๆ เริ่มที่นี่...[ชี้ไปที่เลข (1)] ลากเส้นจาก 1 ไปที่ ก แล้วลากต่อไปที่ 2 ไปตอ่ เร่อื ยๆจนจบทีน่ ่ี ...[ช้ีไปท่ี ( จ)] ” การให้คะแนน : ให้ 1 คะแนนเม่ือผู้ทาแบบทดสอบ ลากเส้นต่อจาก 1 – ก – 2 – ข – 3 – ค – 4 – ง – 5 – จ ได้ครบถูกต้อง โดยไม่มีเส้นใดตัดกัน ถ้ามีข้อผิดพลาดใดๆ ท่ีทาผิดและไม่ได้แก้ไขเองทันที ถอื วา่ ได้ 0 คะแนน 2. Visuoconstructional skills: วาดลูกบาศก์ (cube) คาส่ัง : ผู้ตรวจสั่งให้ผู้ทาแบบทดสอบทาตามโดย [ช้ีไปท่ีรูปลูกบาศก์ตัวอย่าง] “ คัดลอกรูปให้ เหมือนท่ีสดุ เท่าทค่ี ณุ จะทาได้ ลงในทวี่ ่างน้ี” การให้คะแนน : ให้ 1 คะแนนเมือ่ ผู้ถูกทดสอบ สามารถวาดคดั ลอกไดถ้ ูกตอ้ งหมด ดังน้ี - รูปถกู ตอ้ งและมสี ามมิติ - วาดทุกเสน้ ไดค้ รบถว้ น - ไมม่ วี าดเสน้ เพม่ิ เตมิ เอง - เสน้ อย่แู นวขนานกันและมขี นาดใกลเ้ คยี งกันดี (รปู ส่เี หลยี่ มมมุ ฉาก) - ไม่ให้คะแนนถา้ ไม่ครบตามเงือ่ นไขทั้งหมด 3. Visuoconstructional skills: วาดหน้าปดั นาฬิกา (clock) คาสั่ง : ผู้ตรวจชี้ไปท่ีบริเวณช่องว่างอันขวาสุดของแถวบนแล้วสั่งผู้ทาแบบทดสอบ ดังนี้ “ วาด นาฬิกา ใส่ตวั เลขใหค้ รบและช้ีบอกเวลาท่ี 11 โมง 10 นาท”ี การใหค้ ะแนน : ให้ 1 คะแนนเม่อื ผ้ทู าแบบทดสอบ ทาไดใ้ นแต่ละขอ้ ดังน้ี - รูปร่าง (1 คะแนน): หน้าปัดนาฬิกาต้องรูปร่างกลม มีความผิดเพ้ียนได้เล็กน้อย (เช่น เส้นรอบวงกลม ไม่ครบเล็กน้อย) ถ้าผู้ถูกทดสอบวาดรูปสี่เหล่ียม บอกให้วาดใหม่เป็น วงกลม - ตัวเลข (1 คะแนน): ต้องมีตัวเลขให้ครบ ไม่ให้เกิน, ตัวเลขต้องเรียงถูกลาดับและวางใน ตาแหน่ง Quadrant ที่เหมาะสม, ใช้เลขโรมันได้, ตัวเลขอาจวางอยู่นอกวงหน้าปัด นาฬิกาได้

แนวทางการให้บริการผู้สูงอายุ ในพื้นที่กรุงเทพมหานคร | 49 4. การเรยี กชื่อ (Naming) คาส่ัง : เร่ิมจากด้านซ้ายมือสุดของผู้ทาแบบทดสอบก่อน ชี้ไปทีละรูปแล้วพูดว่า “สัตว์ตัวนี้ช่ือ อะไร ” การให้คะแนน : ให้ 1 คะแนน เมื่อผู้ทาแบบทดสอบตอบได้ถูกต้องในแต่ละข้อ ดังน้ี : (1) สิงโต (2) แรด (3) อูฐ 5. ความจา (Memory) คาสั่ง : ผู้ตรวจอ่านคา 5 คาในอัตราหนึ่งคาต่อวินาที, ให้อธิบายดังนี้ : “นี่คือแบบทดสอบ ความจาจะอ่านชดุ คาเหล่าน้ีใหต้ ้ังใจฟังและจาเอาไว้ เมื่ออ่านจบให้บอกคาทจี่ าเอาไวม้ า ให้มากที่สุด (ในกรณีที่พูดไม่เรียงกันถือว่าไม่เป็นไร) ” ให้เช็คถูกลงในช่องว่างเมื่อผู้ทา แบบทดสอบตอบถูกในคร้ังแรก เมื่อผู้ทาแบบทดสอบแสดงให้เห็นว่าทาเสร็จแล้ว (ทวนได้ ทุกคา), หรือไม่สามารถทวนคาเพ่ิมได้อีก, ให้อ่านชุดคาเป็นครั้งท่ีสองพร้อมกับอธิบาย ตามน้ี : “จะอ่านชุดคาเดิมเป็นครั้งท่ีสอง พยายามจาและบอกคาที่จาเอาไว้มาให้มากที่สุด (รวมทั้งคาที่ทวนได้ในคร้ังแรกด้วย)” เช็คถูกลงในช่องว่างเมื่อผู้ทาแบบทดสอบทวนได้ ในคร้ังที่สองเม่ือจบการทวนครั้งท่ีสอง, ให้บอกผู้ทาแบบทดสอบว่าจะให้ทวนคาอีกครั้ง โดยพูดดังน้ี “จะใหท้ วนคาเมื่อครู่อีกครัง้ ในภายหลงั ” การให้คะแนน : ไมม่ ีคะแนนให้สาหรบั การทดสอบคร้งั ท่หี นงึ่ และสอง 6. ความตงั้ ใจ (Attention) ทวนตวั เลขตามลาดับจากหน้าไปหลัง (Forward Digit Span): คาส่ัง : ให้อธิบายดังต่อไปนี้: “จะพูดชุดตัวเลขหนงึ่ ชดุ และเมื่อพูดจบ,ให้พูดตามให้เหมือนที่สุด” อ่านตวั เลขห้าตัวตามลาดบั ในอัตราหนึ่งตวั ตอ่ วนิ าที ทวนตวั เลขตามลาดบั จากหลงั ไปหนา้ (Backward Digit Span): คาส่ัง : ให้อธิบายดังต่อไปน้ี :“ต่อไป จะพูดชุดตัวเลขอีกหน่ึงชุด, และเม่ือพูดจบให้พูดย้อนกลับ จากหลังไปหน้าตามลาดับ ยกตวั อยา่ งเชน่ 1-2 ยอ้ นกลบั ได้เปน็ 2-1”อา่ นตัวเลขสามตัว ตามลาดบั ในอัตราหนง่ึ ตัวต่อวนิ าที การให้คะแนน : ให้หน่ึงคะแนนสาหรับการทวนตามลาดับอย่างถูกต้อง, (คาตอบที่ถูกสาหรับ การทวนจากหลังไปหนา้ คอื 2-4-7) การทดสอบ Vigilance : คาสั่ง : ให้ยกมือข้างที่ถนัดขึ้นมาวางบนโต๊ะ “ถ้าได้ยินเลข 1 ให้เคาะ 1 ครั้ง ถ้าเลขอ่ืนไม่ต้องเคาะ “ ใหผ้ ตู้ รวจอ่านรายการตัวเลขในอตั ราหนึง่ ตวั ตอ่ วนิ าที การให้คะแนน : ให้หนึ่งคะแนนถ้าผิดหนึ่งครั้งหรือไม่ผิดเลย (ความผิดพลาดคือเคาะโต๊ะใน ตวั เลขอน่ื หรอื ไม่เคาะเมือ่ อา่ นเลขหนงึ่ )

50 | แนวทางการให้บริการผู้สูงอายุ ในพื้นที่กรุงเทพมหานคร Serial 7s: คาสั่ง : ผู้ตรวจให้คาอธิบาย ดังนี้: “ต่อไป จะให้เอา100 ลบด้วย 7, จากนั้น ได้คาตอบเท่าไหร่ ให้ลบด้วย 7 ต่อไปเร่ือย ๆ จนกระท่ังบอกให้หยุด ” ให้อ่านคาอธิบายได้ สองรอบถ้า จาเป็น * ห้ามบอกตวั ต้งั ต้นใหม่ ห้ามบอกผลลัพธ์ที่ลบไดห้ า้ มญาตชิ ว่ ย * การให้คะแนน : ข้อน้ีมีคะแนนเต็ม 3 คะแนน ให้ (0) คะแนนเมื่อลบไม่ถูกต้องเลย, 1 คะแนน เมอ่ื ลบถกู หนงึ่ ครงั้ , 2 คะแนนเม่ือลบถูกสองถึงสามครั้ง, และ 3 คะแนนเมื่อลบได้ถูกหมด สี่ถึงห้าคร้ัง คิดคะแนนการลบแต่ละคร้ังแยกจากกัน; น่ันคือ,ถ้าผู้ทาแบบทดสอบลบผิด แต่หลังจากน้ันลบด้วย 7 ถูกจากตัวเลขท่ีลบผิดครั้งแรก, ก็ให้คะแนนสาหรับคร้ังท่ีถูก ตัวอย่างเช่น,ผู้ทาแบบทดสอบอาจตอบเป็น “92-85-78-71-64” ซึ่ง “92” ไม่ถูกต้อง, แต่การลบครงั้ อ่ืนถูกต้อง ก็ใหค้ ิดว่าผดิ หนงึ่ คร้ังและขอ้ นี้ให้ 3 คะแนน 7. การพูดทวนประโยค (Sentence repetition): คาสั่ง: ผู้ตรวจให้คาอธิบายดังต่อไปนี้: “จะอ่านประโยคให้ฟังหลังจากน้ัน ให้พูดตามให้เหมือน ที่สุด ” [หยุดพูด] :“ฉันรู้ว่าจอมเป็นคนเดียวที่มาช่วยงานวันน้ี” เม่ือทวนเสร็จแล้ว, ให้พูดว่า: “ต่อไป จะอ่านอีกหน่ึงประโยคให้ฟัง ให้พูดตามให้เหมือนที่สุด ” [หยุดพูด]: “แมวมกั ซอ่ นตวั อยู่หลังเกา้ อ้ีเมอื่ มีหมาอยใู่ นห้อง”) การให้คะแนน : ให้ 1 คะแนนเม่ือทวนประโยคได้ถูกต้อง การทวนจะต้องถูกต้องทุกคา ให้ระวัง ความผิดพลาดจากการละคา (เช่น, การละ “ ที่ ”, “ มัก ”) และการแทน/เพ่ิมคา (เช่น, “จอมเป็นคนเดียวท่ีจะมาช่วยงานวันนี้”) อนุโลม ถ้ามีคาว่า “ใน” เพ่ิมข้ึนมาในประโยคแรก (เชน่ ฉนั รวู้ ่าจอมเปน็ คนเดียวที่มาช่วยงานในวันนี้) 8. ความสามารถในการใชค้ าพดู (Verbal fluency): คาส่ัง: (เร่ิมจากให้เข้าใจเรื่องคาก่อน โดยให้ผู้ตรวจถามผู้ถูกทดสอบว่า ลองคิดคาท่ีข้ึนต้นด้วย “ส” ดู ถ้านกึ ไมอ่ อกใหย้ กตัวอย่างเสริมข้ึนมา เช่น “เสือ, เสอื้ ผา้ , สนกุ สนาน” โดยไม่เอา ชื่อเฉพาะ เช่น สมชาย, สีลม: “ต่อไปน้ีให้บอกคาท่ีข้ึนต้นด้วย ตัวอักษรต่อไปน้ี “ ก ” ให้ มากทส่ี ดุ ในหน่งึ นาที พรอ้ มหรอื ยัง? [หยดุ พูด] เร่ิม [ใชเ้ วลา 60 วนิ าที] หยุด” การให้คะแนน : ให้ 1 คะแนนถ้าผู้ทาแบบทดสอบคิดคาได้ 11 คาหรือมากกว่าใน 60 วินาที บันทึกคาตอบทั้งหมดลงในทว่ี า่ งดา้ นใตห้ รอื ด้านข้าง 9. ความคดิ เชิงนามธรรม (Abstraction): คาสั่ง: ผู้ตรวจให้คาอธิบายดังต่อไปน้ี “ให้บอกว่าของสองสิ่งเหมือนกันอย่างไร เช่น “กล้วย” กับ” ส้ม” เหมือนกันเพราะเป็นผลไม้” หลังจากที่ลองฝึกแล้ว, ให้พูดว่า: “ต่อไป, ให้บอก ว่ารถไฟกับจักรยานเหมือนกันอย่างไร ” หลังจากที่ตอบคาถามแล้ว,ให้ลองทดสอบครั้งท่ี สอง, พูดว่า: “แล้วไม้บรรทัดกับนาฬิกาเหมือนกันอย่างไร ” ไม่ต้องให้คาอธิบายหรือ กระตนุ้ เพิ่มเติม แตถ่ ้าพบว่าผู้ทาแบบทดสอบยังไมส่ ามารถให้คาตอบในลักษณะนามธรรม

แนวทางการให้บริการผู้สูงอายุ ในพ้ืนที่กรุงเทพมหานคร | 51 ได้ ให้ถามเพ่ิมต่อว่า “ท้ังสองอย่างน้ันอยู่ในกลุ่มหรือจัดเป็นประเภทใดเหมือนกัน” หรือ ถ้าตอบว่าเปน็ รถเหมือนกนั ใหถ้ ามต่อว่าอยู่ในกลุ่มในเหมือนกัน การให้คะแนน: ให้ 1 คะแนน ในแตล่ ะคทู่ ่ีตอบถกู คาตอบต่อไปนี้ถือวา่ ยอมรับได้ : - รถไฟ -จักรยาน = มีความหมายว่าเป็นพาหนะ, มีความหมายถงึ การเดินทาง/ท่องเท่ียว, ทัง้ สองใชส้ าหรับเดนิ ทาง - ไม้บรรทัด-นาฬิกา = อปุ กรณใ์ นการวดั , ใช้สาหรบั วัด, มาตรวดั คาตอบต่อไปนีไ้ มถ่ กู ตอ้ ง: - รถไฟ-จกั รยาน = ทัง้ คู่มีล้อเหมือนกัน; - ไมบ้ รรทดั -นาฬิกา = ทง้ั คู่มตี วั เลขเหมือนกนั 10. การทวนซ้า (Delay recall): คาสั่ง: ผู้ตรวจให้คาอธิบายดังต่อไปนี้: “ให้ทวนคา 5 คาท่ีให้จาเอาไว้ให้มากท่ีสุด ” ให้เช็คถูก ( ) ลงในช่องว่าง สาหรับคาท่จี าไดเ้ องอยา่ งถูกตอ้ งโดยไม่ต้องใบ้คาหรือตัวเลือก การใหค้ ะแนน: ให้ 1 คะแนนสาหรับคาที่จาไดเ้ องโดยไมต่ อ้ งใบค้ าหรือตัวเลือก ทางเลอื ก (Optional): หลังจากให้ลองทวนคา, กระตุ้นผู้ทาแบบทดสอบด้วยการใบ้ประเภทของคาท่ีให้ไว้ด้านล่าง สาหรับคาที่ไม่สามารถทวนได้ ให้เช็คถูก ( ) ลงในช่องว่างถ้าผู้ทาแบบทดสอบจาคาได้โดยใช้ คาใบ้หรือใช้ตัวเลือก มีวิธีดังน้ี ถ้าผู้ทาแบบทดสอบไม่สามารถทวนคาได้หลังจากให้คาใบ้จึงให้ เลือกตัวเลือกต่อโดยใช้คาอธิบายดังต่อไปนี้, “ให้เลือกคาที่คิดว่าถูกต้อง, จมูก, หน้า หรือ มือ?” ใชป้ ระเภทและ/หรอื ตัวเลอื กต่อไปน้ีในการใบ้คาแต่ละคา, ตามความเหมาะสม: หน้า: คาใบ้: ส่วนหน่งึ ของร่างกาย ตวั เลอื ก : จมูก , หน้า , มือ ผา้ ไหม: คาใบ้: ชนิดของ ผา้ ตวั เลอื ก : ผ้าแพร , ผ้าฝ้าย , ผ้าไหม วัด: คาใบ้: ชนดิ ของอาคารส่งิ กอ่ สร้าง ตัวเลอื ก : วดั , โรงเรยี น , บา้ น มะลิ : คาใบ้: ชนิดของดอกไม้ ตัวเลอื ก : กุหลาบ, มะลิ , ดาวเรอื ง สแี ดง: คาใบ้: ชนิดของสี ตวั เลอื ก : แดง , นา้ เงนิ , เขียว การให้คะแนน: ไม่ใช้คะแนนสาหรับคาท่ีทวนได้โดยใช้คาใบ้หรือตัวเลือก คาใบ้ใช้เพ่ือเป็นข้อมูล ทางคลินิกเท่านั้นและเป็นข้อมูลเพิ่มเติมในการแปลผลแบบทดสอบเกี่ยวกับประเภทของ ความผิดปกติของความจา สาหรับความผิดปกติของความจาท่ีเกิดจากการนึกคา (retrieval failures) จะตอบได้มากขึ้นเม่ือใช้คาใบ้ สาหรับความผิดปกติของความจาท่ี เกิดจากการรบั ร้เู สีย (encoding failures), การตอบจะไม่ดีขนึ้ เมื่อใชค้ าใบ้

52 | แนวทางการให้บริการผู้สูงอายุ ในพ้ืนที่กรุงเทพมหานคร 11. การรับรู้สภาวะรอบตัว (Orientation): คาสั่ง: ผู้ตรวจให้คาอธิบายดังต่อไปนี้: “วันนี้วันที่เท่าไหร่” ถ้าผู้ทาแบบทดสอบให้คาตอบได้ไม่ สมบูรณ์, ให้กระตุ้นโดยพูดว่า: “บอก[ปี, เดือน, วันท่ี, และวัน]อะไร” จากนั้นพูดต่อไป ว่า: “ทนี่ ่ที ่ไี หน, และอยูใ่ นจงั หวัดอะไร” การให้คะแนน: ให้หน่ึงคะแนนสาหรับแต่ละข้อท่ีตอบถูก ผู้ทาแบบทดสอบต้องบอกวันที่ถูกต้อง และสถานท่ีท่ีถูกต้อง (ชื่อโรงพยาบาล, คลินิก, สานักงาน) ไม่ให้คะแนนถ้าผู้ทาแบบ ทดสอบ บอกวันหรือวันท่ีผิดไปแมแ้ ตห่ น่งึ วัน คะแนนรวม : รวมคะแนนย่อยของแตล่ ะขอ้ ไว้ดา้ นขวามอื ให้เพิ่มหน่ึงคะแนน สาหรบั ผ้ทู ีม่ กี ารศึกษาน้อยกวา่ หรือเท่ากับ 6 ปี,เพื่อคะแนนสูงสุดอาจจะเปน็ 30 คะแนน รวมสดุ ท้ายมากกวา่ หรือเทา่ กบั 25 คะแนน ให้พจิ ารณาว่าเป็นปกติ

แนวทางการให้บริการผู้สูงอายุ ในพ้ืนท่ีกรุงเทพมหานคร | 53 การให้คาปรกึ ษากบั ผู้สงู อายุ เฉพาะที่คลนิ กิ ผูส้ ูงอายคุ รบวงจร เร่อื ง สรุป ด้านยา ด้านทนั ตกรรม ด้านอาหาร ดา้ นกายภาพบาบัด อ่ืน ๆ

54 | แนวทางการให้บริการผู้สูงอายุ ในพ้ืนที่กรุงเทพมหานคร แบบสรปุ ผลการคดั กรองสมรรถภาพผู้สงู อายุ การประเมินคดั กรอง ผลการประเมนิ ครัง้ ที่ 1 ครั้งที่ 2 ครัง้ ที่ 3 ครั้งที่ 4 .../.../... .../.../... .../.../... .../.../... ADL การประเมิน คะแนนรวม > 12 คะแนน ผสู้ ูงอายุชว่ ยเหลือ ความสามารถในการ ตัวเองได้ และ/หรือ ช่วยเหลอื ผอู้ ่ืน ชุมชน และ ประกอบกจิ วัตรประจาวัน สงั คมได้ คะแนนรวม 5 -11 คะแนน ผูส้ งู อายุชว่ ยเหลือและ (total 0 – 20) ดูแลตนเองไดบ้ ้าง คะแนน < 4 คะแนน ผู้สูงอายชุ ่วยเหลือตัวเองไม่ได้ คัดกรองการมองเหน็ : พจิ ารณาการอา่ น Snellen Chart ตรวจวัดสายตา (Visual อา่ นได้ ถงึ แถวท่ี 7 สายตาปกติ อ่านได้ น้อยกวา่ แถวท่ี 7 สายตาผิดปกติ Acuity Test) ตาขวา......../........ ตาซา้ ย......../........ มี / ไมม่ ี การประเมนิ ภาวะซมึ เศรา้ 2Q ระดบั น้อย (7- 12 คะแนน) ระดับปานกลาง (13 – 18 คะแนน) การประเมนิ ภาวะซมึ เศรา้ ระดับรนุ แรง (> 19 คะแนน) 9Q น้อยกวา่ -4 หมายถึง ความเสย่ี งสงู ระหว่าง -4 ถงึ -1 หมายถึง ความเสี่ยงปานกลาง การประเมินความเสี่ยง มากกว่า -1 หมายถงึ ความเสี่ยงตา่ โรคกระดกู พรุน ตอบถูกหมด = ปกติ ผดิ 1 – 2 ขอ้ อาจมีปญั หาเร่อื งความจา ให้ทา ด้วย OSTA index แบบประเมนิ TMSE ตอ่ การประเมนิ สมรรถภาพสมอง ไม่สงสยั ว่าสมองเส่ือม (>23 คะแนน) สงสยั ภาวะสมองเสอื่ ม (<23 คะแนน) ดว้ ย Mini Cog 1. ดชั นมี วลกาย (BMI) การประเมนิ สมรรถภาพสมอง ค่อนขา้ งผอม (น้อยกว่า 18.5 คะแนน ดว้ ยแบบทดสอบ TMSE ปกติ (18.5 – 22.9 คะแนน) การประเมินภาวะ รูปร่างทว้ ม (มากกวา่ 23 – 24.9 คะแนน) โภชนาการ MNA® 2. คดั กรองภาวะโภชนาการเบอ้ื งต้น (สว่ นท่ี 1) ภาวะโภชนาการปกติ (มากกว่าหรอื เทา่ กับ 12 คะแนน) มีความเสย่ี งต่อการเกดิ ภาวะทุพโภชนาการ (นอ้ ยกว่า 12 คะแนน) ให้ทาแบบประเมินภาวะ โภชนาการ ส่วนท่ี 2 ตอ่ 3. ประเมนิ ภาวะทุพโภชนาการ (ส่วนที่ 2) ภาวะโภขนาการปกติ (มากกว่า 24 คะแนน) มคี วามเส่ียงต่อภาวะทุพโภชนาการ (17 – 23.5 คะแนน) ขาดสารอาหาร (น้อยกว่า 17 คะแนน)

แนวทางการให้บริการผู้สูงอายุ ในพ้ืนท่ีกรุงเทพมหานคร | 55 การประเมนิ คัดกรอง ผลการประเมิน ครัง้ ที่ 1 ครง้ั ท่ี 2 ครงั้ ท่ี 3 ครงั้ ท่ี 4 .../.../... .../.../... .../.../... .../.../... การประเมินการกลนั้ ไม่มปี ัญหา ปัสสาวะไมอ่ ยู่ (Incontinence) รุนแรงมาก หมายถึง ปริมาณปัสสาวะที่กลัน้ ไม่อยู่ การคดั กรองภาวะหกล้ม มาก ระดับเปยี กทะลถุ งึ ผา้ น่งุ ชั้นนอก และ/หรอื TUGT เกดิ อาการบ่อยมาก การประเมนิ การได้ยนิ ด้วยวธิ ี Finger rub test รุนแรงปานกลาง หมายถึง ปรมิ าณปัสสาวะมาก การวัดแรงบบี มอื ระดบั ช่มุ กางเกงใน และ/หรือเกิดอาการบ่อย (Hand Grip Strength) ปานกลาง การประเมินภาวะ สมองเสอื่ ม Montreal รุนแรงน้อย หมายถงึ ปริมาณปัสสาวะที่กล้ันไม่อยู่ Cognitive Assessment ไมก่ ่ีหยดและเกิดอาการบอ่ ยเล็กนอ้ ย (MOCA) Time up and Go test (TUGT) เดินไม่ได้ใหร้ ะบุ > 30 วินาที แสดงว่ามีความเส่ยี งตอ่ ภาวะหกลม้ ผลการประเมิน ข้อ 1 = ปกติ ผลการประเมนิ ข้อ 2 -5 = มปี ญั หาทางการได้ยิน ผสู้ งู อายชุ าย ผสู้ ูงอายหุ ญิง ดีมาก (> 0.65) ดีมาก (> 0.49) ดี (0.60 – 0.64) ดี (0.45 – 0.48) ปานกลาง (0.49 – ปานกลาง (0.36 – 0.44) 0.59) ต่า (0.44 – 0.48) ต่า (0.32 – 0.35) ตา่ มาก (<0.43) ตา่ มาก (<0.31) ปกติ (มากกว่าหรอื เท่ากบั 25 คะแนน) ผิดปกติ