15เพศวิถีศึกษา-1578463047

เพศวิถศี กึ ษา (Sexuality Education) รหสั วชิ า 20000-1602 หมวดวชิ าสมรรถนะแกนกลาง กลุ่มวิชาสุขศกึ ษาและพลศกึ ษา หลกั สูตรประกาศนียบัตรวิชาชพี พทุ ธศักราช 2562 ส�ำ นักงานคณะกรรมการการอาชวี ศึกษา (สอศ.) กระทรวงศึกษาธิการ เรยี บเรียงโดย ณัฐศรันย์ พันธศ์ุ ริ ิ

เพศวิถศี ึกษา (Sexuality Education) ISBN 978-616-495-046-7 จดั พมิ พ์และจัดจำ�หนา่ ยโดย... บริษัทวงั อักษร จำ� กัด 69/3 ถนนอรณุ อมรินทร์ แขวงวดั อรณุ เขตบางกอกใหญ่ กรุงเทพฯ 10600 โทร. 0-2472-3293-5 โทรสาร 0-2891-0742 Mobile 08-8585-1521 Facebook : ส�ำ นกั พิมพ์ วังอักษร e-Mail : [email protected] www.wangaksorn.com ID Line : @wangaksorn พมิ พค์ รั้งท่ี 1 พ.ศ. 2562 จำ�นวนท่พี มิ พ์ 5,000 เลม่ สงวนลขิ สิทธิ์ตามพระราชบญั ญตั ิลขิ สิทธิ์ พ.ศ. 2537 โดยบริษัทวังอักษร จ�ำกัด ห้ามน�ำส่วนใดส่วนหน่ึงของหนังสือเล่มนี้ไปท�ำซ้�ำ ดัดแปลง หรือเผยแพร่ตอ่ สาธารณชน ไม่ว่ารูปแบบใด ๆ นอกจากได้รบั อนญุ าต เปน็ ลายลกั ษณอ์ กั ษรลว่ งหนา้ จากทางบรษิ ทั ฯ เท่านั้น ชื่อและเครื่องหมายการค้าอ่ืน ๆ ท่ีอ้างอิงในหนังสือฉบับนี้ เป็นสิทธิโดยชอบด้วยกฎหมายของเจา้ ของแต่ละราย โดยบริษทั วงั อกั ษร จ�ำกดั มไิ ด้อา้ งความเปน็ เจ้าของแต่อย่างใด

เพศวิถศี กึ ษา (Sexuality Education) รหสั วิชา 20000 - 1602 จดุ ประสงคร์ ายวชิ า เพอ่ื ให้ 1. รู้และเข้าใจเกี่ยวกับพัฒนาการทางเพศ หลักการดูแลสุขภาพและการแสดงออกตามวิถีชีวิตทางเพศ ภายใตก้ รอบของสังคมและวฒั นธรรม 2. สามารถก�ำหนดเป้าหมายและแนวปฏบิ ตั ิในการเสรมิ สร้างสขุ ภาวะทางเพศ สรา้ งสมั พนั ธภาพที่ดีกบั ผอู้ ื่น ส่อื สารความต้องการตามความคิดและความรูส้ ึกโดยใช้หลักการตัดสนิ ใจและการตอ่ รอง 3. ตระหนกั ในคณุ คา่ ของตนเองบนพน้ื ฐานของการเคารพในสทิ ธขิ องผอู้ น่ื และเกบ็ ความส�ำคญั ของการเลอื ก แนวทางการด�ำเนนิ ชีวติ อย่างมสี ขุ สมรรถนะรายวชิ า 1. แสดงความรู้เกี่ยวกบั พัฒนาการทางเพศ หลักการดแู ลสุขภาพ และการแสดงออกตามวิถชี ีวิตทางเพศ ภายใต้กรอบของสังคมและวัฒนธรรม 2. สร้างสมั พันธภาพระหวา่ งบคุ คลตามบทบาทและความรับผิดชอบ 3. สอ่ื สารความตอ้ งการตามความคดิ และความรสู้ กึ โดยใชห้ ลกั การตดั สนิ ใจ การตอ่ รองและการตระหนกั ในคุณค่าของตนเองบนพื้นฐานของการเคารพในสทิ ธิของผูอ้ น่ื 4. ประเมนิ โอกาสเสี่ยงจากพฤตกิ รรมทางเพศและปญั หาจากการมเี พศสมั พันธไ์ ม่พรอ้ ม 5. ก�ำหนดเปา้ หมายและแนวปฏิบัตใิ นการเสรมิ สร้างสุขภาวะทางเพศส่วนบุคคล ค�ำอธบิ ายรายวชิ า ศึกษาเก่ียวกับพัฒนาการทางเพศในวัยรุ่น การดูแลสุขภาพทางเพศ สัมพันธภาพกับความคาดหวัง ต่อบทบาทและความรับผิดชอบ ภาพลักษณ์ที่ส่งผลต่อความรู้สึกและพฤติกรรม ทักษะการตัดสินใจ การตอ่ รอง การสอ่ื สารความตอ้ งการตามความคดิ และความรสู้ กึ การตระหนกั ในคณุ คา่ ของตนเองบนพนื้ ฐาน ของการเคารพในสทิ ธขิ องผอู้ น่ื กฎหมายวา่ ดว้ ยเพศ สทิ ธใิ นการแสดงออกตามวถิ ชี วี ติ ทางเพศภายใตก้ รอบ ของสงั คมและวัฒนธรรม และการเลอื กใชแ้ หลง่ บริการชว่ ยเหลอื ทเ่ี ป็นมิตรในพ้นื ที่

ตารางวเิ คราะหส์ มรรถนะรายวชิ า วชิ า เพศวิถศี ึกษา รหัสวชิ า 20000 - 1602 ท – ป – น 1 – 0 – 1 จ�ำนวน 1 คาบ/สัปดาห์ รวม 18 คาบ สมรรถนะรายวชิ า 1. แสดงความ ้รูเก่ียวกับ ุสขอนามัย หน่วยที่ ของระบบสืบพัน ์ุธ พัฒนาการ ทางเพศใน ัวยรุ่น 2. ัทกษะด้านการ ัจดการเร่ือง ัสมพันธภาพระห ่วาง ุบคคล ัทกษะการตัดสินใจ 3. ิวเคราะห์ ิอท ิธพลทาง ัสงคม ่ีท ีมผล ่ตอพฤ ิตกรรมทางเพศ 4. แสดงความรู้การ ้ปอง ักน การรับเ ื้ชอเอชไอ ีว 5. ปฏิ ับติโครงงานเ ี่กยว ักบ เ ้ปาหมาย และแนวปฏิ ับติ ในการด�ำเ ินน ีช ิวต ี่ท ีมสุขภาวะ 1. พฒั นาการทางเพศเมอ่ื เปลยี่ นแปลงเขา้ วยั รนุ่ ✓ - -- ✓ 2. สรีระร่างกายและการดแู ลสุขภาพทางเพศ ✓ - -- ✓ 3. สมั พันธภาพระหว่างเพศ - ✓ -- ✓ 4. การแสดงออกและความรับผดิ ชอบทางเพศ - - ✓- ✓ 5. ทักษะการตัดสนิ ใจ - ✓ -- ✓ 6. การตอ่ รองและการสอ่ื สารความต้องการ - ✓ -- ✓ 7. การตระหนักถึงคณุ ค่าของตวั เอง - - ✓- ✓ 8. สิทธกิ ารแสดงออกตามวิถที างเพศภายใต้ - - ✓- ✓ กรอบของกฎหมาย - - -✓ ✓ 9. ความรเู้ กยี่ วกับโรคเอดส์และแหลง่ บรกิ าร ให้ความช่วยเหลือ

ค�ำน�ำ วชิ า เพศวถิ ศี กึ ษา รหสั วชิ า 20000-1602 จดั อยใู่ นหมวดวชิ าสมรรถนะแกนกลาง กลมุ่ วชิ าสขุ ศกึ ษา และพลศกึ ษา กลมุ่ สขุ ศกึ ษา. ตามหลกั สตู รประกาศนยี บตั รวชิ าชพี พทุ ธศกั ราช 2562 ส�ำนกั งานคณะกรรมการ การอาชีวศึกษา (สอศ.) กระทรวงศึกษาธิการ โดยผู้เขียนได้บริหารสาระการเรียนรู้แบ่งเป็น 9 บทเรียน และไดจ้ ดั แผนการจดั การเรยี นร/ู้ แผนการสอนทมี่ งุ่ เนน้ ฐานสมรรถนะ (Competency Based) และการบรู ณาการ (Integrated) ตรงตามจุดประสงคร์ ายวิชา สมรรถนะรายวชิ า ค�ำอธิบายรายวิชา ในแตล่ ะบทเรยี น มุ่งให้ ความส�ำคัญส่วนที่เป็นความรู้ทฤษฎี หลักการ กระบวนการ และส่วนที่เป็นทักษะประสบการณ์ เรง่ พฒั นาบทบาทของผเู้ รยี นเปน็ ผจู้ ดั การแสวงหาความรู้ (Explorer) เปน็ ผสู้ อนตนเองได้ สรา้ งองคค์ วามรใู้ หม่ และบทบาทของผู้สอนเปล่ียนจากผ้ใู หค้ วามรู้มาเป็นผชู้ แี้ นะ (Teacher Roles) จดั ส่งิ แวดล้อมเอ้ืออ�ำนวย ตอ่ ความสนใจเรียนรู้ และเปน็ ผูร้ ่วมเรยี นรู้ (Co–investigator) จดั หอ้ งเรียนเปน็ สถานที่ท�ำงานร่วมกนั (Learning Context) จดั กล่มุ เรียนร้ใู ห้รู้จักท�ำงานรว่ มกนั (Grouping) ฝึกการยอมรับความคดิ เหน็ รว่ มกนั สามารถน�ำความรู้ไปประยุกต์ใช้ในการท�ำงานได้ โดยจะตอ้ งมคี วามเชอ่ื ม่นั ความซ่ือสตั ย์ (Trust) และ เหนอื สง่ิ อน่ื ใด เปน็ คนดีทง้ั กาย วาจา ใจ มีคุณธรรม จรยิ ธรรม และมจี รรยาบรรณต่อวชิ าชพี สง่ เสรมิ สนบั สนนุ ยทุ ธศาสตรก์ ารพฒั นาระบบคณุ วฒุ วิ ชิ าชพี (Vocational Qualification System) สอดคลอ้ งตามมาตรฐานอาชพี (Occupational Standard) สร้างภมู คิ ุ้มกันเพ่มิ ขีดความสามารถในการ แขง่ ขนั ของประเทศ ก�ำลงั แรงงาน การพฒั นามาตรฐานการปฏบิ ตั งิ านระดบั ชาติ (National Benchmarking) และการวเิ คราะห์หน้าที่การงาน (Functional Analysis) เพอ่ื ให้เกดิ ผลส�ำเร็จในภาคธรุ กิจอตุ สาหกรรม ทุกสาขาอาชีพ เปน็ การเตรียมความพร้อมของผู้เรยี นเขา้ สสู่ นามการแข่งขันในประชาคมอาเซยี น หากหนังสือเล่มน้ีเป็นประโยชน์ส�ำหรับนักศึกษาและบุคคลท่ัวไปท่ีสนใจ ผู้เขียนขอมอบด้วย ความระลึกถึงพระคณุ ของบิดา มารดา ครู อาจารย์ผสู้ อนทุกทา่ น ทป่ี ระสาทวิชาความรใู้ หก้ ับผู้เขยี นไว้ ณ โอกาสน้ี ณัฐศรนั ย์ พันธศ์ุ ิริ

สารบัญ 1 3 บทท่ี 1 พัฒนาการทางเพศเมอ่ื เปลย่ี นแปลงเขา้ วัยรุน่ 4 พัฒนาการจากวัยเดก็ สวู่ ัยรุน่ 5 การเปล่ียนแปลงด้านรา่ งกายของเพศหญิง 7 การเปลีย่ นแปลงด้านร่างกายของเพศชาย 8 การเปล่ยี นแปลงดา้ นอ่นื ๆ ของวยั ร่นุ 11 ปญั หาของวัยรุ่นเมอ่ื มกี ารเปลีย่ นแปลง 13 การปฏบิ ัตติ นเมื่อมกี ารเปล่ียนแปลง 15 แบบทดสอบและกจิ กรรมฝึกทกั ษะ 16 ใบงานท่ี 1 พัฒนาการทางเพศเม่อื เปลย่ี นแปลงเขา้ วัยรุน่ 18 บทที่ 2 สรีระร่างกายและการดูแลสุขภาพทางเพศ 22 สรีระรา่ งกายทางเพศ 29 การดูแลสุขภาพอนามัยทางเพศ 34 ปัญหาเก่ียวกบั สขุ ภาพทางเพศ 36 แบบทดสอบและกจิ กรรมฝึกทกั ษะ 37 ใบงานที่ 2 สรีระรา่ งกาย และการดแู ลสขุ ภาพทางเพศ 39 บทที่ 3 สมั พนั ธภาพระหวา่ งเพศ 40 ความหมายและความส�ำคัญของสัมพนั ธภาพระหว่างเพศ 41 รูปแบบของสมั พนั ธภาพ 43 องค์ประกอบของสัมพนั ธภาพ 46 ความแตกต่างระหว่างเพศ 48 การสรา้ งสัมพันธภาพระหว่างเพศ 51 การวางตวั ต่อเพศตรงข้าม 53 แบบทดสอบและกิจกรรมฝกึ ทักษะ 54 ใบงานที่ 3 สัมพนั ธภาพระหวา่ งเพศ 56 บทท่ี 4 การแสดงออกและความรบั ผิดชอบทางเพศ 62 การแสดงออกทางเพศ การแสดงออกทางเพศอย่างเหมาะสมในสงั คมและวฒั นธรรมไทย

ความรับผิดชอบทางเพศ 64 การจัดการอารมณท์ างเพศของตัวเอง 66 แบบทดสอบและกจิ กรรมฝกึ ทกั ษะ 69 ใบงานที่ 4 การแสดงออกและการรับผิดชอบทางเพศ 71 บทที่ 5 ทกั ษะการตดั สินใจ 72 ความหมายและความส�ำคัญของการตัดสนิ ใจ 74 ประเภทของการตัดสนิ ใจ 75 กลยทุ ธก์ ารตัดสินใจ 76 การตดั สินใจเพื่อหลีกเลีย่ งการมเี พศสัมพนั ธ์ 78 การตัดสินใจแก้ปัญหา 81 ทักษะในการปฏเิ สธ 82 แบบทดสอบและกจิ กรรมฝกึ ทักษะ 86 ใบงานท่ี 5 ทักษะการตัดสินใจ 88 บทที่ 6 การตอ่ รองและการสือ่ สารความตอ้ งการ 89 ความหมายและความส�ำคัญของการเจรจาต่อรอง 91 กลยทุ ธ์ในการเจรจาต่อรอง 93 คุณสมบัตขิ องนักเจรจาต่อรอง 94 ทกั ษะการตอ่ รองเพ่อื การหลกี เลีย่ งการมีเพศสัมพันธ์ 96 ความหมายและความส�ำคัญของการส่ือสาร 97 องคป์ ระกอบของการส่ือสาร 98 หลกั การสื่อสาร 100 หลกั การตอ่ รองและการสือ่ สารความต้องการ 101 แบบทดสอบและกิจกรรมฝึกทักษะ 104 ใบงานที่ 6 การตอ่ รองและการส่ือสารความตอ้ งการ 106 บทท่ี 7 การตระหนักถงึ คณุ คา่ ของตัวเอง 107 ความหมายและความส�ำคัญของการตระหนกั ถึงคุณค่าของตัวเอง 109 แนวคดิ และทฤษฎีในการตระหนักถึงคุณค่าของตัวเอง 110 ลักษณะของบคุ คลผู้ตระหนกั ถงึ คุณคา่ ในตวั เอง 113 การพัฒนาคุณค่าของตัวเอง 114

การเคารพสิทธิของผูอ้ น่ื 119 แบบทดสอบและกิจกรรมฝกึ ทกั ษะ 121 ใบงานที่ 7 การตระหนกั ถึงคุณค่าของตวั เอง 123 บทท่ี 8 สิทธกิ ารแสดงออกตามวถิ ที างเพศภายใตก้ รอบของกฎหมาย 124 ความหมายและความส�ำคญั เกี่ยวกับสทิ ธิทางเพศ 126 สิทธทิ างเพศและอนามัยเจริญพันธ์ุ 127 กฎหมายเก่ยี วกบั การแสดงออกทางเพศ 128 สิทธกิ ารแสดงออกตามวถิ ที างเพศในสังคมและวฒั นธรรมไทย 133 การแสดงออกของผู้มคี วามหลากหลายของวิถเี พศทางเลอื ก 135 ภาพลกั ษณข์ องการแสดงออกทางเพศ 138 แบบทดสอบและกจิ กรรมฝกึ ทักษะ 140 ใบงานที่ 8 สิทธิการแสดงออกตามวิถที างเพศภายใต้กรอบของกฎหมาย 142 บทที่ 9 ความรู้เก่ยี วกับโรคเอดส์และแหลง่ บริการใหค้ วามชว่ ยเหลือ 143 ความรเู้ กย่ี วกับโรคเอดส์ 145 การติดตอ่ ของเชื้อโรคเอดสแ์ ละความเสย่ี งต่อการติดเชอ้ื 146 อาการของโรคและการรกั ษาโรคเอดส์ 148 การป้องกนั โรคเอดส ์ 150 การปฏิบตั ิตนเกยี่ วกบั โรคเอดส์ 151 การเลอื กใชแ้ หลง่ บรกิ ารใหค้ วามชว่ ยเหลือต่าง ๆ 153 แบบทดสอบและกจิ กรรมฝกึ ทกั ษะ 160 ใบงานที่ 9 ความรเู้ กย่ี วกบั โรคเอดสแ์ หล่งบริการให้ความชว่ ยเหลือ 162 ค�ำถามเพอ่ื การทบทวน 163 ค�ำศัพท ์ 167 บรรณานุกรม 174

บทที่ พฒั นาการทางเพศ 1 เมอ่ื เปลี่ยนแปลงเข้าวัยรนุ่ แนวคิด วยั รุ่นเปน็ วยั ท่ีมีอายตุ ง้ั แต่ 12-22 ปี แบง่ ออกเปน็ 3 ช่วงดงั น้ี 1. วัยรุ่นตอนต้น อายุ 12-15 ปี 2. วัยรนุ่ ตอนกลาง อายุ 15-18 ปี 3. วัยรนุ่ ตอนปลาย อายุ 18-22 ปี วัยร่นุ หญงิ ขนาดของเตา้ นมเพม่ิ ขึ้น มีระดูหรือประจำ� เดือน มีตกขาว สะโพกผาย มีขนขน้ึ บริเวณอวัยวะเพศ วยั รนุ่ ชาย ลกู อณั ฑะมขี นาดใหญข่ นึ้ องคชาตมขี นาดยาวและใหญข่ นึ้ นมแตกพาน มขี นขน้ึ บรเิ วณอวยั วะเพศ มีเสยี งห้าว แตกพร่า ร่างกายเร่ิมมกี ารผลิตน�ำ้ อสจุ ิ

สาระการเรยี นรู้ 1. พฒั นาการจากเดก็ ส่วู ยั ร่นุ 2. การเปลี่ยนแปลงดา้ นร่างกายของเพศหญิง 3. การเปลย่ี นแปลงด้านรา่ งกายของเพศชาย 4. การเปลย่ี นแปลงด้านอน่ื ๆ ของวัยรนุ่ 5. ปญั หาของวยั รุ่นเม่อื มกี ารเปล่ยี นแปลง 6. การปฏบิ ตั ิตนเมือ่ มกี ารเปล่ียนแปลง สมรรถนะประจ�ำบท 1. เรียนรู้การเปลย่ี นแปลงท่ีเกิดขึน้ กับร่างกายตนเอง 2. ปฏบิ ตั ิตนไดถ้ ูกตอ้ งเมื่อเกิดการเปลี่ยนแปลงข้นึ กับรา่ งกาย จุดประสงคเ์ ชิงพฤตกิ รรม (Behavioral Opjectives) หลงั จากศกึ ษาจบบทเรยี นน้แี ล้ว นักศกึ ษาจะมคี วามสามารถดงั น้ี 1. อธิบายพฒั นาการจากวัยเดก็ สวู่ ยั ร่นุ 2. สรุปการเปล่ยี นแปลงด้านรา่ งกายของเพศหญงิ และเพศชาย 3. บอกการเปลย่ี นแปลงด้านอ่ืน ๆ ของวัยรุน่ 4. ระบปุ ัญหาของวยั รุ่นเม่อื มีการเปลยี่ นแปลง 5. ปฏิบตั ติ นเม่ือมกี ารเปลีย่ นแปลงได้อย่างถกู ตอ้ ง

อิเลก็ ทรอนกิ สอ์ ตุ สาหกรรม 3 บทท่ี 1 พัฒนาการทางเพศ เมือ่ เปลี่ยนแปลงเข้าวัยรุน่ วยั รนุ่ เปน็ วยั ทม่ี กี ารเปลย่ี นแปลงจากวยั เดก็ ในหลาย ๆ ดา้ น และสง่ ผลตอ่ การดำ� เนนิ ชวี ติ ของวยั รนุ่ อย่างมาก ทั้งด้านร่างกาย อารมณ์ และสังคม ซ่ึงก่อให้เกิดความสับสน ความว้าวุ่น และน�ำไปสู่ การสร้างปัญหาต่าง ๆ ข้ึนได้ การเรียนรู้และเข้าใจความเปล่ียนแปลงเมื่อเข้าสู่วัยรุ่นจึงมีความส�ำคัญ เพื่อการเตรียมพรอ้ มและรับมอื กบั การเปลย่ี นแปลงทก่ี ำ� ลังจะเกิดขึ้นอย่างเหมาะสม พัฒนาการจากวยั เด็กสู่วยั รุ่น วัยรุ่น (Adolescence) เป็นวัยท่ีมีอายุต้ังแต่ 12-22 ปี เป็นพัฒนาการของมนุษย์จากวัยเด็ก สู่วัยรุ่นและจะเติบโตไปสู่วัยผู้ใหญ่ ช่วงเวลาเข้าสู่วัยรุ่นของเด็กหญิงและเด็กชายน้ันจะแตกต่างกัน แตโ่ ดยเฉลี่ยจะอยทู่ ่ี 12-22 ปี โดยวัยรุน่ แบ่งออกเป็น 3 ชว่ งดงั นี้ 1. วัยร่นุ ตอนต้น (Early Adolescence) คอื วยั ที่อยใู่ นชว่ งอายรุ ะหวา่ ง 12-15 ปี ในวยั นี้ จะเป็นวัยท่ีร่างกายมีการเจริญเติบโตสมบูรณ์ จึงมีการเปล่ียนแปลงอย่างรวดเร็ว ในเพศหญิงมีการสร้าง ฮอรโ์ มนเอสโตรเจน (Estrogen) และโปรเจสเตอโรน (Progesterone) จงึ เรม่ิ มปี ระจำ� เดอื น เตา้ นมใหญข่ น้ึ เริ่มมีขนขึ้นท่ีรักแร้ และอวัยวะเพศ ส่วนในเพศชายน�้ำเสียงจะเร่ิมห้าว แตกพร่า ลูกกระเดือกจะเริ่ม โผลอ่ อกมา มกี ารหลง่ั อสจุ ใิ นเวลานอนหรอื เรยี กวา่ “ฝนั เปยี ก” เรมิ่ มขี นขน้ึ ทรี่ กั แร้ และตามอวยั วะตา่ ง ๆ รวมถึงท่ีอวัยวะเพศ และเริ่มมีกลิ่นตัว ส่วนการเปลี่ยนแปลงทางด้านอารมณ์น้ันในวัยน้ีจะมีอารมณ์ รุนแรงข้ึน โมโห หงุดหงิดง่าย อันเน่ืองมาจากการเปล่ียนแปลงของฮอร์โมน ซึ่งโดยปกติเพศหญิงจะมี ระดบั ความรนุ แรงของอารมณน์ อ้ ยกว่าเพศชาย แต่เพศหญิงมีอารมณค์ อ่ นข้างเฟ้อฝนั หลงตวั เอง 1. เอสโตรเจน คือ ฮอร์โมนเพศในเพศหญิงและเพศชาย โดยเพศหญิงจะมีมากกว่าเพศชาย ซึ่งผลิตจากรังไข่เมื่อร่างกายของเพศหญิง มีการเจริญเตบิ โต ทำ� หนา้ ท่ีในการพัฒนาระบบอวัยวะสบื พนั ธตุ์ ่าง ๆ เตา้ นมขยายใหญข่ ้ึน ผวิ พรรณเปลง่ ปล่ังมนี ้ำ� มนี วล มปี ระจ�ำเดอื น 2. โปรเจสเตอโรน คอื ฮอรโ์ มนเพศหญิงทีส่ รา้ งขน้ึ มาจากรงั ไขแ่ ละรก เพ่ือการตง้ั ครรภแ์ ละควบคมุ ความเป็นปกตขิ องรอบเดอื น

4 เพศวถิ ีศกึ ษา 2. วยั รนุ่ ตอนกลาง (Middle Adolescence) คอื วยั ทอ่ี ยใู่ นชว่ งอายรุ ะหวา่ ง 15-18 ปี วยั น้ี เป็นวัยที่เริ่มเป็นหนุ่มเป็นสาว ร่างกายมีการเจริญเติบโตอย่างเต็มท่ี ในเพศหญิงจะเร่ิมมีสัดส่วนโค้งเว้า หน้าอกมีขนาดใหญ่ขึน้ เอวเล็กคอดลง สะโพกผายกลม ผิวพรรณเริ่มเปล่งปลั่งสดใส สว่ นเพศชายรา่ งกาย จะเจรญิ เติบโตมากในวยั น้ี ความสูงจะเพ่ิมขึ้นมาก ไหลก่ วา้ งข้ึน เรม่ิ มีหนวดข้นึ ใบหน้าตอบขนึ้ จะเร่มิ มี ความสนใจเพศตรงขา้ ม มคี วามตอ้ งการอยากลองจงึ มคี วามเสย่ี งทจ่ี ะมเี พศสมั พนั ธก์ อ่ นวยั อนั ควร การทดลอง ใชส้ ารเสพติด เร่ิมมีอารมณโ์ มโหงา่ ย ดอื้ ร้นั มีการทะเลาะววิ าทและใชค้ วามรุนแรง และเริม่ ติดเพ่อื น รูปท่ี 1.1 ภาพวยั รนุ่ ตอนตน้ และวยั รนุ่ ตอนกลาง ท่มี า : https://cosmoneochayawut.wordpress.com/2016/05/03/ร่างกาย-อารมณ-์ สงั คม-และ/ 3. วัยรุ่นตอนปลาย (Late Adolescence) คือวัยที่อยู่ในช่วงอายุระหว่าง 18-22 ปี เป็นวัย ท่ีก�ำลังจะก้าวไปสู่วัยผู้ใหญ่ จึงมีวุฒิภาวะมากขึ้น (Maturity) รู้จักบทบาทของตัวเองมากขึ้น ร่างกาย เจริญเติบโตเต็มที่แล้วจึงมีพัฒนาการด้านอารมณ์ ความรู้สึก นึกคิดมากข้ึน เริ่มมีอิสระในการด�ำรงชีวิต การตัดสนิ ใจ มจี ติ ส�ำนึกในเรื่องตา่ ง ๆ เร่ิมมองการณไ์ กลในเรือ่ งของการดำ� เนนิ ชวี ติ การประกอบอาชพี วัยรนุ่ เป็นวยั ที่รา่ งกายมีการเจริญเติบโตอยา่ งรวดเร็ว อารมณ์มคี วามพลุ่งพลา่ น รนุ แรง หงุดหงดิ โมโหงา่ ย ซ่งึ เปน็ ผลมาจากการเปล่ยี นแปลงของฮอรโ์ มนในรา่ งกาย เมือ่ เขา้ สวู่ ัยรุ่นตอนปลาย รา่ งกายมี การเจรญิ เตบิ โตเตม็ ท่ี ปรมิ าณฮอรโ์ มนเรม่ิ คงที่ กจ็ ะทำ� ใหอ้ ารมณข์ องวยั รนุ่ เรม่ิ คงที่ เรมิ่ ใชเ้ หตผุ ลมากกวา่ อารมณ์ มคี วามเป็นผใู้ หญม่ ากขน้ึ การเปลีย่ นแปลงด้านรา่ งกายของเพศหญิง เพศหญงิ จะมพี ฒั นาการเปลย่ี นแปลงทางกายภาพทร่ี วดเรว็ กวา่ เพศชาย โดยทเี่ หน็ ไดช้ ดั เจนกค็ อื ความสงู โดยในช่วงของวยั รุ่นตอนตน้ ความสงู ของเพศหญิงจะเพ่มิ ขน้ึ อยา่ งรวดเร็วจนสงั เกตได้ เพศหญิง บางคนมคี วามสงู มากกว่าเพศชาย การเปลี่ยนแปลงดา้ นกายภาพอ่ืน ๆ ของเพศหญิงมดี งั นี้

บทที่ 1 พฒั นาการทางเพศเมือ่ เปล่ียนแปลงเข้าวัยรนุ่ 5 1. มีขนาดของเต้านมเพ่ิมข้ึน ในวัยรุ่นร่างกายของเพศหญิงจะมีการสร้างปริมาณของฮอร์โมน เอสโตรเจนเพม่ิ มากขน้ึ ขนาดของเตา้ นมจงึ ขยายใหญข่ น้ึ มอี าการคดั ตงึ และคนั ทบี่ รเิ วณหวั นม ขนาดของ เตา้ นมทข่ี ยายใหญข่ นึ้ ทงั้ สองขา้ งอาจมขี นาดไมเ่ ทา่ กนั อาจสงั เกตเหน็ วา่ แตกตา่ งกนั เลก็ นอ้ ยเปน็ เรอ่ื งปกติ 2. มีระดู หรือประจ�ำเดือน หรือรอบเดอื น หรอื เมนส์ (Menstruation) เป็นพัฒนาการทเี่ กิดจาก การถกู กระตนุ้ ของฮอรโ์ มนเอสโตรเจนทำ� ใหร้ า่ งกายมคี วามพรอ้ มทจี่ ะตง้ั ครรภ์ มกี ารสรา้ งไข่ ไขม่ กี ารฝงั ตวั ในผนงั มดลกู และหลดุ ลอกออกมาเปน็ ระดู ไหลออกมาทางชอ่ งคลอด ซง่ึ จะเกดิ ขนึ้ ทกุ ๆ เดอื นจงึ เรยี กกนั วา่ ประจ�ำเดอื น 12 ปี 14 ปี 20 ปี รูปท่ี 1.2 แสดงการเปลยี่ นแปลงทางรา่ งกายของวัยรุน่ เพศหญงิ ท่มี า : http://pppconnexted.trueplookpanya.com/learning/detail/31790 3. มีตกขาว ตกขาวเปน็ ของเหลวสีขาวทีม่ ลี กั ษณะขน้ หนดื เหมือนแปง้ เปียก หรือเป็นเมือกใส ไมม่ กี ล่ิน ไม่ก่อใหเ้ กิดความระคายเคอื ง จะไหลออกมาจากชอ่ งคลอดประมาณวนั ที่ 14 ของระดู และจะ หายไปในช่วงของรอบเดือน ตกขาวมีหน้าที่ในการช่วยในการหล่อลื่นช่องคลอด ฆ่าเช้ือโรคแปลกปลอม ชอ่ งคลอด และปรบั สภาพความเปน็ กรดและดา่ งในช่องคลอดใหม้ ีความสมดลุ 4. สะโพกผาย เอวคอดเล็กลง เนอื่ งจากการกระตนุ้ ของฮอร์โมนใหร้ า่ งกายมคี วามพร้อมสำ� หรับ ตง้ั ครรภ์ รา่ งกายมกี ารสะสมไขมนั และสรา้ งกลา้ มเนอื้ มากขนึ้ บรเิ วณสะโพกจงึ ทำ� ใหส้ ะโพกมขี นาดใหญข่ นึ้ 5. มขี นขนึ้ บรเิ วณอวยั วะเพศ และรกั แร้ จากการกระตนุ้ ของฮอรโ์ มนและการเจรญิ เตบิ โตเตม็ ที่ ของอวยั วะเพศ และระบบสืบพนั ธ์ุท�ำให้มขี นข้นึ มาบรเิ วณอวัยวะเพศ และรักแร้ การเปลี่ยนแปลงด้านร่างกายของเพศชาย เพศชายจะมพี ฒั นาการเปลย่ี นแปลงทางกายภาพทชี่ า้ กวา่ เพศหญงิ โดยเฉพาะความสงู ของเพศชาย จะเรมิ่ ตน้ ในชว่ งของวยั รนุ่ ตอนกลาง แตใ่ นชว่ งนคี้ วามสงู ของเพศชายจะเรมิ่ ขนึ้ อยา่ งรวดเรว็ จนแซงหนา้ เพศหญงิ และดูเก้งกา้ งมาก การเปลีย่ นแปลงดา้ นกายภาพอน่ื ๆ ของเพศชายกจ็ ะมมี ากกว่าเพศหญิง ดงั นี้

6 เพศวถิ ีศกึ ษา 1. ลกู อณั ฑะมขี นาดใหญข่ น้ึ ลกู อณั ฑะ (Testis) และถงุ อณั ฑะ (Scrotum) โดยทว่ั ไปจะมี 2 ขา้ ง อยบู่ รเิ วณดา้ นหลงั ขององคชาต แตใ่ นบางรายอาจมขี า้ งเดยี วกไ็ มใ่ ชเ่ รอ่ื งปกตซิ ง่ึ ชาวบา้ นเรยี กวา่ ทองแดง ในวัยเด็กนั้นลูกอัณฑะและถุงอัณฑะจะยังมีขนาดเล็ก เมื่อเข้าสู่วัยรุ่นร่างกายจะผลิตอสุจิ (Sperm) มาเกบ็ ไว้ในลูกอัณฑะท�ำให้ลกู อณั ฑะมขี นาดใหญ่ขนึ้ 2. องคชาตมขี นาดยาวและใหญข่ น้ึ (Penis) เปน็ อวยั วะสำ� หรบั สบื พนั ธ์ุ เมอ่ื เพศชายเขา้ สวู่ ยั รนุ่ รา่ งกายจะมกี ารผลติ ฮอรโ์ มนเทสโทสเตอโรน (Testosterone) ซง่ึ สง่ ผลใหอ้ งคชาตมขี นาดยาวและใหญข่ น้ึ 3. มขี นาดของเตา้ นมเพมิ่ ขนึ้ เตา้ นมของเพศชายกม็ คี วามเปลย่ี นแปลงเชน่ เดยี วกนั โดยในเพศชาย จะเรียกว่า นมแตกพาน โดยจะมีลักษณะเป็นไตแข็งขึ้นมาท�ำให้มีความเจ็บปวดมากน้อยต่างกัน และ จะยุบเองภายใน 6 เดอื น 4. มีขนขึ้นบริเวณอวัยวะเพศ รักแรแ้ ละสว่ นตา่ ง ๆ ของร่างกาย จากการกระตุ้นของฮอร์โมน และการเจริญเติบโตเต็มท่ีของอวัยวะเพศ ท�ำให้มีขนขึ้นบริเวณอวัยวะเพศ รักแร้ และตามส่วนต่าง ๆ ของร่างกายโดย ได้แก่ หน้าอก หน้าแข้ง หนวด เครา เป็นต้น โดยเพศชายจะมีขนขึ้นตามส่วนต่าง ๆ ของร่างกายมากกว่าเพศหญิง 5. มีเสียงห้าว แตกพร่า เสียงของเพศชายจะมีการเปลี่ยนแปลงจากเสียงของเด็กท่ีแหลมเล็ก เมอ่ื เข้าสู่วยั รุน่ กจ็ ะเริ่มมเี สียงหา้ วและจะดขี นึ้ เมือ่ อายเุ ขา้ สู่วยั ร่นุ ตอนปลาย 6. การหล่ังน้�ำอสุจิ (Seminal Emission) จะเร่ิมตน้ ในขณะนอนหลบั เน่ืองจากร่างกายเรม่ิ มี การผลติ นำ้� อสจุ มิ ากขนึ้ แตย่ งั ไมม่ กี จิ กรรมทางเพศหรอื มเี พศสมั พนั ธท์ ำ� ใหน้ ำ�้ อสจุ ทิ ผี่ ลติ ขนึ้ มาถกู เกบ็ กกั ไว้ จนเต็มอยู่ในลูกอัณฑะ ร่างกายจึงขับออกมาในขณะนอนหลับโดยไม่รู้ตัวหรืออาจเกิดจากการมีอารมณ์ ทางเพศอันเกิดจากการกระตุ้นของฮอร์โมนเม่ือไม่ได้รับการปลดปล่อยจึงท�ำให้เกิดการหล่ังออกมา โดยทว่ั ไปเรียกว่า “ฝันเปียก” (Rapid Eye Movement Sleep) 12 ปี 14 ปี 20 ปี รปู ท่ี 1.3 แสดงการเปล่ียนแปลงทางร่างกายของวัยรุ่นเพศชาย ทีม่ า : http://pppconnexted.trueplookpanya.com/learning/detail/31790

บทที่ 1 พฒั นาการทางเพศเมอื่ เปลี่ยนแปลงเขา้ วัยรุน่ 7 7. มกี ล้ามเนือ้ เพมิ่ มากขนึ้ ในเพศชายจะมีการสรา้ งไขมนั ทีแ่ ตกตา่ งจากเพศหญงิ โดยเมือ่ เขา้ สู่ วยั รนุ่ แลว้ รา่ งกายจะมกี ารผลติ ไขมนั นอ้ ยลง แตจ่ ะมกี ลา้ มเนอื้ เพมิ่ มากขน้ึ ทำ� ใหด้ ผู อม เพรยี ว ขาและนอ่ ง ดเู ป็นสัน ดเู ก้งก้าง จึงเม่อื เขา้ สู่วัยรนุ่ ตอนกลางและตอนปลายรา่ งกายจะเร่มิ มีกล้ามเนอื้ มากข้ึน ดูมคี วาม แข็งแรงมากข้ึน 8. มีกลิ่นตัว วัยรุ่นจะเริ่มมีกล่ินตัวแรงข้ึนโดยเกิดจากการเปล่ียนแปลงของฮอร์โมนใต้ผิวหนัง โดยในเพศชายจะมกี ลน่ิ ตวั แรงกวา่ เพศหญงิ เนอื่ งจากมขี นขน้ึ บรเิ วณตา่ ง ๆ ของรา่ งกายทำ� ใหเ้ กดิ การหมกั หมม การเปลี่ยนแปลงดา้ นอืน่ ๆ ของวัยรนุ่ นอกจากการเปล่ยี นแปลงพัฒนาการทางด้านร่างกาย วยั รนุ่ ยังมกี ารเปล่ยี นแปลงดา้ นอ่นื ๆ โดย เกดิ จากสาเหตหุ ลาย ๆ ประการ ได้แก่ การสร้างฮอรโ์ มนในรา่ งกาย สงั คม สิ่งแวดลอ้ ม รวมถึงการรบั มือ ตอ่ การเปล่ยี นแปลงของตวั วัยร่นุ เองที่อาจเกดิ ผลกระทบต่ออารมณ์และสภาพจติ ใจ การเปลย่ี นแปลงในด้านตา่ ง ๆ ประกอบด้วย 1. สังคม (Social) เมื่อเริ่มเป็นวัยรุ่นก็จะเร่ิมมีความเป็นตัวของตัวเองมากขึ้น มีความรู้สึก ตอ่ สง่ิ ตา่ ง ๆ มากขนึ้ และรสู้ กึ วา่ ตนเองเปน็ ผใู้ หญ่ วยั รนุ่ จงึ มคี วามตอ้ งการไดร้ บั การยอมรบั จากผอู้ นื่ โดยเฉพาะ กลมุ่ เพือ่ นซง่ึ อยใู่ นวยั เดียวกันจะมคี วามเข้าใจกันเป็นอย่างดี ในวยั น้ีจึงเร่ิมออกห่างจากพอ่ แม่ ชอบอยู่กบั เพ่ือนมากกว่าและชอบท�ำกิจกรรมนอกบ้าน อยู่ในกลุ่มเพื่อนที่มีความสนใจสิ่งเดียวกัน ชอบให้ตนเอง เปน็ ท่ีสนใจ ยอมรบั ยกยอ่ ง รปู ที่ 1.4 ภาพแสดงสังคมของวัยรนุ่ ชอบอยกู่ ับเพ่ือนและทำ� กจิ กรรมนอกบา้ น ที่มา : http://oknation.nationtv.tv/blog/print.php?id=876351 3. เทสโทสเตอโรน คือฮอร์โมนเพศชายซ่ึงถูกสร้างจากอัณฑะในเพศชาย และสร้างจากรังไขใ่ นเพศหญิง มหี นา้ ทใ่ี นการพัฒนาอวยั วะ สบื พันธตุ์ า่ ง ๆ ได้แก่ อณั ฑะ กล้ามเนอื้ กระดูก นอกจากน้ียังมสี ว่ นในการพฒั นาสมอง และการกระตุน้ การสรา้ งเม็ดเลอื ดแดง

8 เพศวิถศี ึกษา 2. อารมณ์ (Emotion) การสร้างฮอร์โมนในร่างกายเปน็ ส่วนหนึ่งท่ีมผี ลต่ออารมณข์ องวัยรุ่น โดยจะทำ� ให้หงดุ หงดิ งา่ ย โมโหงา่ ย โกรธงา่ ย หวั่นไหวต่อสิง่ ตา่ ง ๆ ไดง้ ่าย รวมถึงการมีอารมณท์ างเพศ โดยสว่ นมากอารมณเ์ หลา่ นม้ี กั เกดิ ขนึ้ กบั วยั รนุ่ ในตอนตน้ เนอ่ื งจากรา่ งกายมกี ารเปลยี่ นแปลงอยา่ งรวดเรว็ อาจท�ำให้เกิดความสับสน กลัว ประหม่า และยังไมส่ ามารถควบคุมอารมณข์ องตนเองได้ดีเท่าที่ควร 3. สตปิ ญั ญา (Intellectual) วัยรุน่ เปน็ วยั ท่มี พี ฒั นาการทางด้านสติปญั ญาทดี่ ี สามารถเรยี นรู้ และเขา้ ใจสง่ิ ตา่ ง ๆ ไดล้ กึ ซงึ้ การคดิ วเิ คราะหอ์ ยา่ งเปน็ ระบบ แตข่ าดความรอบคอบบา้ งเนอ่ื งจากความรู้ ประสบการณ์ยงั น้อย รวมถึงในบางคร้งั อาจใช้อารมณม์ ากกว่าเหตผุ ล 4. บคุ ลกิ ภาพ (Personality) วยั รนุ่ จะเรมิ่ มคี วามสนใจในดา้ นตา่ ง ๆ โดยเฉพาะสงิ่ ทเ่ี พอื่ น หรอื วัยรุ่นด้วยกันสนใจ เช่น นักร้อง นักเต้น นักกีฬา ดารา เป็นต้น มีการเลียนแบบบุคคลที่ตัวเองชอบ ทั้งการแตง่ หนา้ แตง่ ตวั ทรงผม หรอื การปรบั บคุ ลกิ ภาพใหเ้ หมือนตน้ แบบ บุคลกิ ภาพในวัยนีจ้ งึ มีความ หลากหลาย สว่ นในบางคนทคี่ รอบครวั มปี ญั หา มปี มดอ้ ย กจ็ ะมลี กั ษณะเกบ็ กด ชอบกม้ หนา้ ไมก่ ลา้ สบตา และไม่คอ่ ยพดู คยุ กับใคร 5. ความเป็นตัวของตัวเอง (Independent) เมื่อวัยรุ่นเติบโตข้ึนจากในวัยเด็กก็ต้องการที่จะ ไดร้ ับอิสระ อยากคดิ อยากท�ำ อยากเปน็ ผู้ใหญ่ อยากตดั สนิ ใจในบางเรื่องดว้ ยตวั เอง ไม่ชอบกฎ กตกิ า ชอบเอาชนะ วัยรนุ่ บางกลมุ่ จึงมักชอบท�ำอะไรผดิ กฎอยูเ่ สมอ 6. ความรกั (Love) การเปลยี่ นแปลงของฮอรโ์ มนเพศทำ� ใหว้ ยั รนุ่ เรมิ่ มคี วามสนใจในเพศตรงขา้ ม บางคนเร่ิมมีความรักหรือแอบปลื้มคนอ่ืน มีแฟน บางคนอาจชื่นชอบหลงใหลดารานักร้องหรือถึงข้ัน คล่ังไคล้ 7. จริยธรรม (Ethics) วัยรุ่นจะเรม่ิ รจู้ ักแยกแยะในสงิ่ ตา่ ง ๆ ความผดิ ชอบช่วั ดี ความถกู ตอ้ ง ความเป็นธรรม แต่การเลือกปฏิบัติก็แตกต่างกันไป บางคนอาจเลือกท�ำในส่ิงที่ดี ส่ิงที่เห็นว่าถูกต้อง แต่บางคนก็เลือกที่จะฝ่าฝืน การเสริมสร้างจริยธรรมอันดีให้กับวัยรุ่นจึงมีความส�ำคัญที่จะช่วยให้วัยรุ่น มจี ิตใจทีด่ ี มจี รยิ ธรรมอันดี ปญั หาของวยั รนุ่ เม่ือมกี ารเปลยี่ นแปลง วัยรุ่นเป็นวัยที่มีการเปล่ียนแปลงอย่างรวดเร็วในหลาย ๆ ด้าน ซึ่งมักมีผลต่อสภาวะจิตใจของ วัยรนุ่ ทำ� ให้เกดิ ความสบั สน ว้าวนุ่ ไมส่ ามารถควบคมุ อารมณ์ตัวเองได้ หากวัยร่นุ ไมส่ ามารถปรับตวั หรือ เผชญิ กับความเปล่ียนแปลงเหล่านไี้ ด้ กอ็ าจส่งผลกระทบอย่างมากมายท้งั ดา้ นชวี ติ การเรียน ครอบครวั และสงั คม การตระหนักและเข้าใจถงึ ปญั หาที่เกดิ ขน้ึ ของวยั รุน่ ครอบครัว และสังคม จะชว่ ยให้สามารถ รบั มอื และแกไ้ ขปัญหาทเี่ กดิ ข้นึ ไดด้ ี สำ� หรับปญั หาของวยั ร่นุ เมือ่ มกี ารเปลี่ยนแปลง มดี ังนี้

บทท่ี 1 พฒั นาการทางเพศเมอื่ เปลีย่ นแปลงเขา้ วยั รุ่น 9 1. ความวติ กกงั วล (Fear) เป็นส่ิงทมี่ ักเกิดขึ้นในวยั รนุ่ ทุกคน เม่ือรา่ งกายเกดิ การเปลย่ี นแปลง วัยรุ่นมักอายที่จะต้องบอกคนอืน่ เพราะความไม่เขา้ ใจในการเปล่ียนแปลงท่เี กดิ ข้ึน คดิ ว่าตวั เองเกดิ ความ ผิดปกติ กลัวถูกเพ่ือนล้อ ไม่กล้าปรึกษากับพ่อแม่ ท�ำให้เกิดความวิตกกังวล ความเครียด นอนไม่หลับ และแสดงออกมาแบบเก็บกด ไมพ่ ูด ไมเ่ ขา้ สงั คม หลบหนา้ 2. การดแู ลตนเอง (Self Care) เมอื่ วยั รนุ่ เขา้ สภู่ าวการณเ์ ปลย่ี นแปลงทงั้ รา่ งกาย จติ ใจ และสงั คม ซึ่งเป็นช่วงเวลาส�ำคัญ การดูแลตนเองเหมาะสมตามวัยจะช่วยให้มีสุขภาพร่างกายท่ีสมบูรณ์แข็งแรง และสามารถรับมือกับการเปล่ียนแปลงได้ แม้ว่าในปัจจุบันวัยรุ่นจะเริ่มรู้จักใส่ใจดูแลตัวเองมากขึ้น แต่ก็ยังมบี างส่วนท่ลี ะเลยหรอื ดูแลตวั เองอย่างไม่ถูกตอ้ ง ในวัยน้ีมักนยิ มการออกกำ� ลงั กาย เลน่ กีฬา และ ทำ� กจิ กรรมตา่ ง ๆ นอกบา้ น ท�ำให้มสี ุขภาพทแี่ ขง็ แรง แตม่ กั จะไมร่ ้จู ักเลือกกินอาหารท่ีมีประโยชน์ โดย จะนยิ มอาหารประเภทฟาสต์ฟู้ดหรอื อาหารจานดว่ น ไอศกรมี ของหวานตา่ ง ๆ บางคนเริ่มรกั สวยรักงาม กลัวอว้ น กจ็ ะเรม่ิ อดอาหาร หรือทานยาลดนำ�้ หนัก ซ่งึ เปน็ การปฏบิ ตั ิตนทไ่ี มถ่ ูกต้อง เพราะวยั รนุ่ เป็นวัย ทรี่ า่ งกายมกี ารเจรญิ เตบิ โตอยา่ งรวดเรว็ จงึ ตอ้ งการสารอาหารทมี่ ปี ระโยชนใ์ นการชว่ ยเสรมิ สรา้ งสว่ นตา่ ง ๆ ของร่างกาย นอกจากนยี้ งั รวมถงึ การรบั มอื กบั การเปลย่ี นแปลงตา่ ง ๆ ไดแ้ ก่ เมอื่ มปี ระจำ� เดอื นตอ้ งรบั ประทาน อาหารอยา่ งไร อาการปวดทอ้ ง ออ่ นเพลยี เมอื่ มปี ระจำ� เดอื น การใชผ้ า้ อนามยั ทถี่ กู ตอ้ ง การสวมใสช่ ดุ ชน้ั ใน การดแู ลทำ� ความสะอาดรา่ งกายเมอ่ื มกี ลน่ิ กาย เปน็ ตน้ ซง่ึ โดยสว่ นใหญว่ ยั รนุ่ มกั อายทจี่ ะบอกคนรอบขา้ ง ความเข้าใจผิดคิดวา่ เป็นส่งิ ผิดปกติ จงึ ไมไ่ ด้รบั การแนะน�ำใหป้ ฏบิ ตั ิตนอยา่ งถกู ต้อง 3. ความหมกมุ่นในเรื่องเพศ (Wallowing in Sex) การเกิดอารมณท์ างเพศถอื เปน็ เรอ่ื งปกติ ในวัยรุ่นเพราะร่างกายมีการเจริญเติบโตจนพร้อมท่ีจะมีการสืบพันธุ์ อีกท้ังร่างกายยังสร้างฮอร์โมนเพศ จึงท�ำให้เกิดความรู้สึกทางเพศ มีความต้องการทางเพศ เร่ืองเพศเป็นสิ่งแปลกใหม่ท่ีท�ำให้รู้สึกตื่นเต้น อยากรู้อยากลอง จนกลายเป็นเรือ่ งหมกม่นุ ทางเพศ 4. ความสนใจในเพศตรงขา้ ม (Interest in the Opposite Sex) วยั ร่นุ เริ่มมีความสนใจใน เพศตรงข้ามอันเน่ืองมาจากการกระตุ้นของฮอร์โมนท�ำให้มีความต้องการทางเพศ เร่ิมสนใจเพศตรงข้าม และมคี วามรกั บางคนอาจแสดงออกโดยชอบหรอื ชนื่ ชมดารานกั รอ้ ง แตบ่ างคนจะเรมิ่ มคี วามรกั และมแี ฟน เกิดความลุ่มหลงไม่สามารถแยกแยะผิดถูก หรือความเหมาะสมได้ บางคนขาดเรียนเพ่ือไปพลอดรัก บางคนมเี พศสมั พนั ธก์ บั คนรกั ซง่ึ หากไมม่ คี วามเขา้ ใจในเรอ่ื งของการปอ้ งกนั โรค และคมุ กำ� เนดิ อยา่ งถกู ตอ้ ง ก็อาจทำ� ใหต้ ดิ โรคหรือต้ังครรภ์ได้ และบางคนเมอื่ อกหกั หรือเลกิ กับแฟนก็จะเสยี ใจ ทรุ นทรุ ายจนไม่เปน็ อันเรียนท�ำให้เสียการเรียน และบางคนอาจน�ำไปสู่การคิดสั้นฆ่าตัวตาย โดยสรุปได้ว่าปัญหานี้เกิดจาก การขาดการควบคุมอารมณ์ ความล่มุ หลง และความเสยี ใจ จนท�ำใหเ้ กิดปญั หาต่าง ๆ ข้ึนได้

10 เพศวถิ ีศึกษา รูปท่ี 1.5 แสดงภาพวัยรุ่นเร่มิ มีความสนใจเพศตรงขา้ ม ท่มี า : http://oknation.nationtv.tv/blog/print.php?id=8763 5. การควบคุมอารมณ์ (Temperance) วัยรุ่นมีอารมณ์ท่ีแปรปรวนโดยมีสาเหตุมาจาก การเปลี่ยนแปลงของฮอร์โมนในร่างกายท�ำให้หงดุ หงิดง่าย โมโหงา่ ย และภาวะตา่ ง ๆ ท่ีเปล่ยี นแปลงไป ของวยั รนุ่ ไดแ้ ก่ ความอยากเปน็ อสิ ระ ตดิ เพอ่ื น คดิ วา่ ตนเองโตเปน็ ผใู้ หญ่ การเรยี กรอ้ งความสนใจ เปน็ ตน้ ท�ำให้วัยรุ่นมีภาวะอารมณ์ท่ีรุนแรง และอาจกระท�ำไปในทางที่ผิดและเกิดความเสียหายได้ เช่น การซิ่ง มอเตอร์ไซค์ การขวา้ งปาก้อนหนิ และสง่ิ ของ การทะเลาะวิวาท ชกต่อย และทำ� ร้ายรา่ งกายผูอ้ ืน่ เป็นตน้ 6. การวางตวั (Demeanor) วัยรุน่ หลายคนมักมีปญั หาในการวางตวั เม่อื วยั รุ่นเติบโตขนึ้ จาก วัยเด็กที่เคยได้รับการดูแลจากพ่อแม่ ผู้ปกครอง กลายเป็นวัยรุ่นท่ีสามารถช่วยเหลือตัวเองได้แล้วแต่ยัง ไม่เข้าใจบทบาทของตัวเองอย่างถูกต้อง เหมาะสม เอาแต่เท่ียวเล่น ติดเพื่อน ไม่รู้จักรับผิดชอบตัวเอง ไมร่ จู้ กั ชว่ ยเหลอื หรอื ดแู ลเอาใจใสค่ รอบครวั หรอื บางคนอาจเกบ็ ตวั ขอ้ี าย เพราะวางตวั ไมถ่ กู ไมม่ คี วามเขา้ ใจ ในบทบาทของตัวเอง 7. การคบเพื่อน (To a Friend) เพ่ือนมักมีอิทธิพลอย่างมากในวัยรุ่น เพราะเพื่อนเป็นผู้ท่ีอยู่ ในวัยเดียวกัน มีความเข้าใจซึ่งกันและกัน มีความชอบท่ีเหมือนกัน ประกอบกับความต้องการเข้าสังคม และการเป็นที่ยอมรับ ท�ำให้วัยรุ่นมักติดเพ่ือนมาก ปัญหาของการคบเพื่อนคือ ติดเพ่ือนมากเกินไป จนไม่สนใจครอบครัว ไม่สนใจการเรียน และหากคบเพ่ือนท่ีไม่ดีก็จะยิ่งท�ำให้วัยรุ่นหลงผิดไปตามเพื่อน ชวนกนั หนเี รยี น เสพสิง่ เสพตดิ และชักชวนกนั ไปกระท�ำผดิ 8. ความตื่นเต้น อยากรู้ อยากลอง (The Excitement Curious to Try) ความอยากรู้ อยากลอง อยากทำ� สง่ิ ตา่ ง ๆ ดว้ ยตนเอง และเมอื่ ไดท้ ดลองทำ� สงิ่ ทที่ า้ ทาย หรอื ตนื่ เตน้ จะทำ� ใหม้ คี วามรสู้ กึ ภูมิใจในตัวเอง เพราะในวัยเด็กจะได้รับการดูแลเอาใจใส่จากพ่อแม่ ไม่ว่าจะการท�ำธุระส่วนตัว หรือ การท�ำกิจกรรมตา่ งๆ วยั รุ่นจะถกู ฝึกฝนในการท�ำสิง่ ต่าง ๆ โดยมีพอ่ แมห่ รอื ครูคอยดแู ล จนเมอ่ื เติบโตขึ้น มคี วามตอ้ งการเปน็ อสิ ระ ตอ้ งการทำ� สงิ่ ตา่ ง ๆ ดว้ ยตวั เอง เกดิ ความสนใจในสงิ่ แปลกใหมท่ นี่ า่ ตนื่ เตน้ และทา้ ทาย

บทที่ 1 พัฒนาการทางเพศเมือ่ เปลี่ยนแปลงเข้าวยั ร่นุ 11 ซงึ่ อาจเปน็ สง่ิ ทอ่ี นั ตรายเกนิ ไป หรอื สง่ิ ทไ่ี มด่ ี ไดแ้ ก่ ลองเสพสงิ่ เสพตดิ ดมื่ เครอื่ งดม่ื มแี อลกอฮอล์ ตบตชี กตอ่ ย ซ่งิ มอเตอรไ์ ซค์ เปน็ ต้น การปฏิบัติตนเม่ือมีการเปลีย่ นแปลง เนื่องจากในวัยรุ่นเกิดการเปล่ียนแปลงในหลาย ๆ ด้าน วัยรุ่นจึงจ�ำเป็นต้องเรียนรู้และเข้าใจ การเปลย่ี นแปลงทีเ่ กิดขนึ้ และปฏบิ ัตติ วั อย่างถูกตอ้ ง โดยวธิ กี ารปฏิบัตติ นเพอ่ื รับมือกับการเปล่ียนแปลง ดา้ นตา่ ง ๆ ดังน้ี 1. ด้านร่างกาย การรกั ษาความสะอาดของรา่ งกายเปน็ สงิ่ สำ� คญั เนอื่ งจากวยั รนุ่ จะเรม่ิ มกี ลนิ่ ตวั และเปน็ วัยทีช่ อบทำ� กจิ กรรมตา่ ง ๆ ทำ� ให้มเี หงอ่ื ออกมาก จึงควรอาบน้ำ� และสระผมทกุ วนั ใช้ผ้าขนหนู เช็ดส่วนต่าง ๆ ของร่างกายหลังอาบน�้ำให้แห้ง เพื่อป้องกันการหมักหมม ทาแป้ง และใช้ผลิตภัณฑ์ ระงบั กลน่ิ กาย เพอ่ื ชว่ ยลดกลนิ่ กายทอ่ี าจเกดิ ขนึ้ ระหวา่ งวนั วยั รนุ่ หญงิ ควรดแู ลทำ� ความสะอาดอวยั วะเพศ เปน็ พิเศษเมือ่ มีประจ�ำเดอื น เพราะจะเกดิ การหมกั หมมของประจำ� เดือนทอ่ี อกมา จงึ ควรทำ� ความสะอาด อวยั วะเพศให้สะอาดอยู่เสมอ การรบั ประทานอาหารควรรบั ประทานใหค้ รบ 5 หมใู่ นแตล่ ะมอื้ และควรรบั ประทานใหค้ รบ 3 มอื้ ในแต่ละวนั ไมค่ วรอดอาหาร เพราะรา่ งกายของวัยรนุ่ ยังตอ้ งการสารอาหารเพือ่ ไปเสรมิ สร้างส่วนตา่ ง ๆ ของรา่ งกาย ซงึ่ มกี ารเจรญิ เตบิ โตอยา่ งรวดเรว็ ในวยั นี้ และควรออกกำ� ลงั กายอยา่ งสมำ�่ เสมอเพอื่ ใหร้ า่ งกาย มคี วามแข็งแรง สขุ ภาพสมบรู ณ์ 2. สงั คม วยั รนุ่ เรมิ่ มสี งั คมทกี่ วา้ งขนึ้ เรม่ิ มกี ารคบเพอื่ นตา่ งเพศ และเรมิ่ มคี วามเปน็ ผใู้ หญม่ ากขน้ึ ไดร้ บั การยอมรบั ใหต้ ดั สนิ ใจ มอี สิ ระมากขน้ึ การวางตวั ทเ่ี หมาะสมในสงั คมจงึ เปน็ เรอ่ื งทค่ี วรปฏบิ ตั ใิ หถ้ กู ตอ้ ง โดยการปฏิบัติตนตามมารยาทสังคม พูดจาสุภาพอ่อนน้อม รู้จักแสดงความเคารพผู้ใหญ่ ปฏิบัติตนต่อ เพ่อื นตา่ งเพศอย่างเหมาะสม ใหเ้ กียรตซิ ่ึงกันและกัน เชน่ ไม่จบั มือถอื แขน ไมก่ อดคอ กอดเอว ไม่อยูก่ ัน สองต่อสอง เป็นต้น ส�ำหรับกลุ่มเพื่อนก็ควรปฏิบัติตนให้เหมาะสม พูดจาดี ไม่ก่อเรื่องทะเลาะวิวาท ไม่ชักชวนกันไปเทย่ี วในสถานทไ่ี ม่เหมาะสม สถานบันเทงิ ต่าง ๆ ไม่ชวนกนั ดสู ่ือลามกอนาจาร ไม่ชวนกนั ด่ืมเหลา้ เสพส่ิงเสพติด 3. อารมณ์ วยั รุ่นเป็นวัยทอี่ ารมณเ์ ปลี่ยนแปลงง่าย มคี วามอ่อนไหวง่าย และยังควบคุมอารมณ์ ของตวั เองได้ไม่ดี จงึ ทำ� ให้เกดิ ปญั หาความขัดแยง้ กบั คนรอบข้างไดง้ ่าย ส่งผลใหเ้ กิดปัญหาอน่ื ๆ ตามมา เช่น ซึมเศร้า เครียด หรือการกระท�ำต่าง ๆ ท่ีรุนแรง วัยรุ่นจึงควรรู้จักควบคุมอารมณ์ของตนเอง โดยเมอ่ื อยู่ในภาวะอารมณท์ ไ่ี มป่ กติ เชน่ เศรา้ โกรธ โมโห เสียใจ ควรหยุดทจี่ ะกระทำ� สิ่งใด ๆ ในขณะนัน้ และเปลยี่ นเรือ่ งที่คดิ อยเู่ ปน็ เรอ่ื งอ่นื ท่ีดี พยายามลืมความโกรธ ความเสียใจทเ่ี ป็นอยู่ โดยคิดวา่ ทกุ อย่าง สามารถแก้ไขได้ ทำ� จติ ใจใหแ้ จ่มใส มองโลกในแง่ดี

12 เพศวถิ ศี ึกษา 4. สติปัญญา วัยรุ่นควรปฏิบัติตนที่เหมาะสมในด้านการส่งเสริมสติปัญญา เนื่องจากในวัยนี้มี พฒั นาการทางสตปิ ญั ญาทดี่ ี ประกอบกบั ความอยากรอู้ ยากเหน็ ชา่ งสงสยั อยากเรยี นรสู้ ง่ิ ตา่ ง ๆ ดว้ ยตนเอง กจ็ ะชว่ ยสง่ เสรมิ สตปิ ญั ญาใหด้ ยี ง่ิ ขน้ึ วยั รนุ่ จงึ ควรตงั้ ใจเรยี น ใชเ้ วลาวา่ งใหเ้ กดิ ประโยชนใ์ นการอา่ นหนงั สอื ทมี่ ีประโยชน์ การติดตามข่าวสาร สาระความรู้ เพื่อชว่ ยเพม่ิ พูนความรู้ใหแ้ กต่ นเอง 5. บุคลิกภาพ วัยรุ่นบางคนอาจค้นพบตนเอง มีความเป็นตัวของตัวเองในการแสดงความรู้สึก นกึ คดิ การแตง่ กาย การแสดงออกทางบคุ ลกิ ภาพตา่ ง ๆ แตบ่ างคนอาจมคี วามสบั สนไมส่ ามารถคน้ พบตวั เอง สง่ ผลใหเ้ กดิ ความไมม่ น่ั ใจในตวั เอง ความสบั สน ไมก่ ลา้ แสดงออก วยั รนุ่ ควรปฏบิ ตั ติ นดา้ นบคุ ลกิ ภาพเพอื่ เสรมิ สรา้ งบคุ ลกิ ภาพทดี่ โี ดยการมคี วามเปน็ ตวั ของตวั เอง มนั่ ใจในตวั เอง กลา้ ทำ� ในสง่ิ ทแี่ ตกตา่ งซง่ึ เปน็ สงิ่ ทถ่ี กู ตอ้ ง ไมก่ อ่ ใหเ้ กดิ ความเดอื ดรอ้ นแกต่ นเองและผอู้ น่ื ฝกึ ฝนทกั ษะและความรดู้ า้ นตา่ ง ๆ ใหต้ นเองอยเู่ สมอ 6. ความรกั เมอื่ วยั รนุ่ เรมิ่ มคี วามรกั กม็ กั จะมคี วามวา้ วนุ่ ความหลงใหล ใฝฝ่ นั คดิ ถงึ แตเ่ รอ่ื งความรกั จนทำ� ให้เสียการเรียน ประกอบกับอารมณ์ที่ขาดความยงั้ คดิ และมักคิดว่าตวั เองเป็นผใู้ หญ่แล้ว มักจะน�ำ ไปสู่การมีเพศสัมพันธ์ในวัยท่ียังไม่พร้อม และขาดความรู้ความเข้าใจในการคุมก�ำเนิดอย่างถูกต้อง กจ็ ะท�ำให้เกิดปัญหาการต้งั ครรภใ์ นวยั เรยี น ความรักในวัยรุ่นไม่ถือเป็นสิ่งที่ผิด หากรู้จักปฏิบัติตัวอย่างถูกต้อง รู้จักแบ่งเวลา และรักษาขอบเขตอย่างเหมาะสม โดยไม่ หมกมนุ่ ในเรอ่ื งความรกั มากเกนิ ไปเมอื่ ถงึ เวลาเรยี น กค็ วรตง้ั ใจเรยี นอยา่ งเตม็ ท่ี หลกี เลยี่ งการจบั มอื ถอื แขน กอดจบู ไมอ่ ยกู่ นั สองตอ่ สองในทล่ี บั ตาคน และไม่ควรมีเพศสัมพันธ์ รปู ที่ 1.6 ภาพรณรงค์เก่ียวกบั การมเี พศสัมพันธ์ในวัยเรยี น ทม่ี า: http://stopteenmomspw305.blogspot.com/2014/12/stop-teen-mom1.html 7. อารมณ์ทางเพศ การมอี ารมณท์ างเพศถอื เป็นเร่ืองปกตเิ พราะรา่ งกายมกี ารเจรญิ เตบิ โตและ สรา้ งฮอรโ์ มนเพศ จงึ มกี ารกระตนุ้ ใหเ้ กดิ อารมณท์ างเพศ โดยเพศชายจะมอี ารมณท์ างเพศมากกวา่ เพศหญงิ เมอ่ื เกดิ อารมณท์ างเพศจะทำ� ใหม้ อี ารมณว์ า้ วนุ่ กระวนกระวาย พลงุ่ พลา่ น และเครยี ด การสำ� เรจ็ ความใคร่ ด้วยตัวเอง (Masturbation) ถือเป็นวิธีการจัดการอารมณ์ทางเพศที่ช่วยให้ผ่อนคลายจากความต่ืนตัว ไม่เส่ียงต่อการต้ังครรภ์ และปลอดภัยจากโรคเอดส์ การส�ำเร็จความใคร่บ่อย ๆ ไม่ใช่เร่ืองที่ผิดปกติ แต่ในบางคนที่มีความหมกมุ่นในเรื่องเพศมากจนเกินไปก็อาจจะต้องหาวิธีการหลีกเลี่ยงและผ่อนคลาย จากเรื่องเพศ เชน่ การออกไปทำ� กจิ กรรมตา่ ง ๆ การออกกำ� ลงั กาย การทำ� งานอดเิ รก เปน็ ต้น