การสร้างสรรค์สื่อโทรทัศน์ดิจิทัล

บทที่ 6 ระบบการส่งสัญญาณโทรทัศนผ์ ่าดาวเทียม ทมี่ า http://www.munjeed.com/image_news/2013-12- 28/image_12282013105411PM.jpg ประโยชนข์ องดาวเทียมไทยคม ดาวเทยี มไทยคมย่าน C-band ใช้เพอื่ การสอื่ สารทว่ั ไปไดแ้ กข่ อ้ มลู เก่ียวกบั ภาพ และเสียง โดย ครอบคลมุ พืน้ ที่ประเทศไทยทัง้ หมด รวมไปถงึ คาบสมุทรอนิ โดจนี ได้แก่ เกาหลี จนี และ ญ่ปี ุ่น ยา่ น Ku-band เหมาะกบั การถา่ ยทอดรายการวิทยุโทรทัศนม์ ากทสี่ ดุ จงึ ใชป้ ระโยชน์เฉพาะ พื้นทีข่ อง ประเทศไทยและประเทศใกลเ้ คยี งเทา่ น้นั สิ่งทนี่ ่าสงั เกตกค็ อื ดาวเทียมย่าน Ku-band ตา่ งประเทศยงั ไม่คอ่ ยมีใชก้ ารรบกวนสญั ญาณจากดาวเทียมดวงอื่นจงึ มนี อ้ ย รปู แบบของการ ใหบ้ รกิ าร คอื 1. ใช้เพ่อื การประชุมทางไกล (Video Conference) 2. ใชเ้ พอ่ื การแพทยใ์ นชนบท (Telemedicine) 3. ใช้กับระบบดาวเทียมสู่บ้าน (Direct to Home) 4. บรกิ าร (Satellite Master Antenna Television) คือบรกิ ารรับสญั ญาณภาพโดยตรง จากดาวเทียมส�ำ หรบั คอนโดมเิ นียมหรอื หอ้ งชดุ ขนาดเลก็ โดยใชจ้ านรบั สญั ญาณดาวเทยี มขนาดเล็ก บริการ Rebroadcast TV. Station หรือสถานที วนสญั ญาณ เป็นสถานที ้องถน่ิ ทสี่ ามารถรบั สัญญาณ ภาพจากส่วนกลางเพ่ือกระจายไปยังผชู้ มในทอ้ งถิ่นใหไ้ ด้รับชมอยา่ งทัว่ ถงึ 5. บรกิ าร (VsatHub Station) หรอื สถานหี ลกั เพอื่ ควบคมุ การติดต่อกบั สถานลี ูกข่าย 6. บรกิ าร (TV. Station) คอื การเผยแพร่ภาพออกอากาศจากสถานีวิทยโุ ทรทศั นย์ งิ ขึ้นไปสู่ ดาวเทยี ม เพือ่ แพรส่ ญั ญาณภาพไปยังสถานตี า่ งๆ ทกุ จุดทั่วประเทศ 7. บรกิ าร (Mobile Station & News Gathering) คือบริการถ่ายทอดสดตามสถานที่ตา่ งๆ โดยใช้จานและอุปกรณถ์ า่ ยทอดสัญญาณดาวเทียมขนาดเลก็ 96

บทที่ 6 ระบบการส่งสญั ญาณโทรทศั นผ์ ่าดาวเทยี ม 8.การศึกษาทางไกล (Distance Education) ดว้ ยการสง่ รายการทางการศกึ ษาไปยังทตี่ ่างๆ ให้ประชาชนได้รบั ความรู้อยา่ งทวั่ ถึงท่ัวประเทศนอกจากนี้ยงั สามารถประยุกตใ์ ชก้ ับการบริการส่อื สาร คมนาคม และระบบบรกิ ารขา่ วสารไดอ้ ย่างกว้างขวาง เชน่ การสอื่ สารขอ้ มูลระหว่างคอมพิวเตอร์ โทรศพั ท์ และโทรเลขเปน็ ต้น ระบบ TVRO (Television Receiver Only) เปน็ ระบบการรับสญั ญาณจากดาวเทยี มได้อยา่ งเดียว จะสง่ สัญญาณขึน้ ไปยังดาวเทียมไมไ่ ด้ ระบบนผี้ ูช้ มสามารถหันจานรบั สัญญาณเข้าหาดาวเทียมเพ่อื รบั ชมรายการได้โดยตรง จึงสามารถ รับ ชมรายการตา่ งๆ จากตา่ งประเทศไดโ้ ดยไมต่ ้องผ่านการถ่ายทอดจากสถานีวทิ ยโุ ทรทศั นใ์ นประเทศ ระบบTVRO มสี ่วนประกอบดงั น้ี 1. จานรบั สญั ญาณดาวเทยี ม (Satellite Dish or Dish Antenna) เปน็ อปุ กรณค์ อยรบั สัญญาณทส่ี ่งลงมาจากดาวเทยี ม มีลักษณะเวา้ โคง้ รปู พาลาโบลาท าจากโลหะอลมู เิ นียมหรอื ไฟเบอร์ กลาส แบ่งออกเป็น 2 ชนดิ คอื แบนจานทบึ กบั แบบจานตะแกรง แบบหลงั จะมีน้ำ�หนกั เบากว่า แบบแรก จานแบบทบึ รับสัญญาณได้ดีกวา่ จานตะแกรงคอื มีก าลังรับสญั ญาณแรงเป็น 2 เท่าของ จาน ตะแกรงแต่ก็มขี อ้ เสียคือ นอกจากจะมนี ้ าหนักมากแล้วยงั ตา้ นลมอีกด้วย การติดต้ังจานรับ สัญญาณดาวเทยี มจะตอ้ งตดิ ตง้ั ใหห้ น้าจานหันเข้าหาดาวเทยี มด้วยมุมองศาที่ถกู ต้องจงึ จะรบั สญั ญาณ ไดแ้ รงทสี่ ดุ สญั ญาณท่สี ง่ มาจากดาวเทยี มจะตกกระทบกบั ส่วนต่างๆ ของผวิ จานแล้วสะทอ้ นกลับมา รวมกนั ท่ีจดุ รวมสัญญาณซง่ึ มอี ุปกรณ์ทีเ่ รยี กว่า Feed Horn ติดต้ังอยู่ เพื่อนำ�สญั ญาณท่ีได้ไปขยาย ตอ่ ไป ทม่ี า http://www.matvshop.com/content/image/product-20140715-093721.jpg 97

บทท่ี 6 ระบบการส่งสัญญาณโทรทศั นผ์ ่าดาวเทียม 2. ฟดี ฮอรน์ (Feed Horn) เป็นอปุ กรณ์ทำ�หนา้ ทร่ี วมสัญญาณท่สี ะท้อนมาจากผวิ ของจานให้ สัญญาณมีก าลังแรงข้ึนไม่ฟุง้ กระจาย มีลกั ษณะเปน็ ทอ่ กลมปจั จบุ ันมี 3 แบบคอื Linear, Circular และ Pickup เม่อื รวมสัญญาณแลว้ จะส่งไปยงั อปุ กรณ์ขยายสัญญาณที่มีการรบกวนต�ำ่ เรยี กว่า LNB ปกตฟิ ดี ฮอรน์ กับ LNB จะเปน็ อุปกรณช์ ้ินเดียวกันติดตั้งอยดู่ ้วยกัน ท่มี า https://www.tunisia-sat.com/forums/data/attachments/10/10246e00fcb- f4a412c96cc7e856e8ba00de3a.jpg 3. อุปกรณ์ขยายสญั ญาณที่มกี ารรบกวนต่ำ� (LNA : Low Noise Amplifier หรอื LNB : Low Noise Block Downconverter) ทำ�หน้าทีข่ ยายสญั ญาณทีไ่ ดจ้ ากฟดี ฮอร์นซง่ึ มขี นาดของ สัญญาณต่�ำ ให้มีความแรงสงู ขน้ึ จากน้ันจึงเปลยี่ นความถ่ใี ห้ต่ำ�ลงเป็นความถ่ปี านกลาง (IF) เชน่ สัญญาณ Downlink ย่าน C-band ท่สี ่งมาจากดาวเทียมมีความถ่ยี ่าน 3700 – 4200 MHz เม่ือ เปลยี่ นเป็นความถ่ีปานกลางแล้วจะได้เป็นความถใ่ี หม่คอื 70 MHz เพื่อส่งผา่ นสายอากาศไปยัง เครือ่ งรับสัญญาณดาวเทียม ที่มา http://shop.kuhne- electronic.de/userdata/mysydeshop/images/normal/MKULNA144A.jpg 98

บทท่ี 6 ระบบการสง่ สัญญาณโทรทศั น์ผา่ ดาวเทยี ม 4. เครื่องรับสญั ญาณดาวเทยี ม (Receiver) จะรบั สญั ญาณความถปี่ านกลาง 70 MHz จาก LNB มาขยายแล้วตดั คล่นื ความถ่ปี านกลางทงิ้ ให้เหลอื เฉพาะสว่ นทเ่ี ป็นสญั ญาณภาพกบั สญั ญาณ เสยี ง ขณะเดยี วกันก็จะท าหน้าทีแ่ ยกสญั ญาณภาพกบั สญั ญาณเสยี งออกจากกันด้วย เพอ่ื สง่ ไปยัง เคร่อื งรบั โทรทศั นใ์ ห้เราได้เหน็ ภาพและไดย้ นิ เสยี งตอ่ ไป ท่ีมา https://satelliteworld.com.au/product_images/z/561/Az-FoxS2s_HD_fta__19724_ zoom.jpg 5. เคร่ืองควบคุมจานรับสัญญาณดาวเทียม (Actuator) ใชก้ บั จานรับขนาดใหญ่ต้งั แต่ 8-16 ฟุต เพอื่ คอยควบคมุ ให้จานรับดาวเทยี มหันเขา้ หาดาวเทยี มในต าแหนง่ ทีถ่ กู ตอ้ งอยตู่ ลอดเวลา โดยมี มอเตอรแ์ ละโปรแกรมอตั โนมตั ิคอยควบคมุ การทำ�งาน ระบบ DTH (Direct To Home Broadcasting) เป็นระบบที่เคร่อื งรบั โทรทัศน์ตามบา้ นเรือนสามารถรับสัญญาณจากดาวเทยี มโดยตรง ข้อดี ของระบบน้ีก็คอื สามารถใช้จานรับสญั ญาณขนาดเล็กได้ โดยเฉพาะกับยา่ น Ku-band อาจใชจ้ าน ขนาดเสน้ ผา่ ศนู ยก์ ลางเพยี ง 60 เซนตเิ มตรกพ็ อทำ�ใหอ้ ปุ กรณ์การรบั สัญญาณดาวเทยี มมรี าคาถูกลง ประชาชนสามารถจดั หาไวใ้ ช้เองได้ไม่วา่ จะเปน็ ส่วนบคุ คลหรือสำ�หรับชุมชนขนาดเลก็ ผ้ชู มมีโอกาส เลือกชมรายการวทิ ยุโทรทศั น์ไดอ้ ยา่ งเท่าเทียมกนั ทกุ จุดทัว่ ประเทศโดยไมต่ ้องใชส้ ถานเี ครอื ข่าย ถ่ายทอดสัญญาณ จึงน าไปใช้ประโยชน์กบั การศึกษา การแพทย์ การทหาร ศลิ ปวัฒนธรรม ฯลฯ ไดอ้ ย่างหลากหลาย การประชุมทางไกล (Video Conference) การประชุมทางไกลหรอื ระบบวดี ิโอคอนเฟอเรนซ์ เปน็ การประยุกต์นำ�เอาระบบการสือ่ สาร ผา่ น ดาวเทียมมาใช้เพอ่ื ส่งภาพ เสยี ง และขอ้ มลู ต่างๆ ไปให้อีกฝา่ ยหนงึ่ ท่รี ่วมประชุม สมั มนา หรอื ฝกึ อบรมด้วยกนั ไดเ้ ห็นภาพและได้ยินเสียงสดๆ แตอ่ ยหู่ ่างไกลกัน ผ้รู ว่ มประชมุ สามารถพดู คยุ โตต้ อบ กันได้ แม้กระทง่ั ข้อมลู ท่ีเป็นเอกสารหรอื ข้อมลู จากคอมพวิ เตอร์กส็ ามารถสง่ ถึงกันได้ ขอ้ ดขี องระบบ วดี โิ อคอนเฟอเรนซ์ทเ่ี ห็นไดช้ ดั เจนก็คือลดคา่ ใชจ้ ่ายในการเดินทาง ไม่ต้องเสียคา่ ท่พี ัก คา่ เบ้ียเล้ยี ง เดินทางและไม่เสียเวลาในการเดินทาง โดยเฉพาะการเดนิ ทางไปประชุมต่างประเทศ 99

บทท่ี 6 ระบบการสง่ สัญญาณโทรทัศน์ผา่ ดาวเทียม ส่วนข้อจ�ำ กัดก็ คอื ผเู้ ข้าร่วมประชมุ ไมค่ ุน้ เคยกบั ระบบใหมน่ ้ที �ำ ใหก้ ารประชุมไม่เป็นไปตามธรรมชาติ ส่งิ ส�ำ คัญคอื ตอ้ งเสยี ค่าใช้จา่ ยในการเชา้ ชอ่ งสัญญาณดาวเทยี มรวมไปถงึ การตดิ ตั้งอปุ กรณต์ ่างๆ ที่จะกลา่ วต่อไป ดังนั้นจึงตอ้ งพิจารณาว่ามีความจ�ำ เป็นท่ีจะต้องใชร้ ะบบน้หี รอื ไม่ อุปกรณ์การประชุม ระบบวดี ิโอคอนเฟอเรนซ์ ประกอบไปดว้ ย 1.กล้องถา่ ยโทรทศั น์ มไี ว้ส าหรบั ถา่ ยภาพของบคุ คลและสิง่ ของตา่ งๆอาจใชต้ ัวเดียวหรอื หลายตวั ก็ได้เพอื่ ให้เหน็ ภาพอย่างทัว่ ถงึ เช่นถา่ ยภาพระยะใกลร้ ะยะไกลของบุคคล กลุ่มบุคคล งาน กราฟิกหรือภาพจากเคร่อื งฉายตา่ งๆ 2.ไมโครโฟนและระบบควบคมุ เสยี ง ควรเปน็ ชนิดคุณภาพดีไวต่อการรับเสยี ง ไมเ่ กิดเสียง กอ้ งหรือเสียงรบกวน มีก�ำ ลงั มากพอสำ�หรับให้ทกุ คนได้ยินเสียงอย่างทวั่ ถงึ 3.จอแสดงภาพ อาจเปน็ เครอื่ งรบั โทรทศั นห์ รือมอนิเตอรข์ นาดใหญ่ หรืออาจใชเ้ ครื่องฉาย ทเี่ รยี กว่าโปรเจคเตอรฉ์ ายภาพไปทีจ่ อกไ็ ดห้ ากมผี ู้เขา้ ร่วมประชมุ เป็นกลมุ่ ใหญ่ โดยทว่ั ไปการประชุม ทางไกลมักใชจ้ อจองเครื่องรับโทรทัศน์เนื่องจากให้ภาพคมชดั ไดด้ ีกว่า 4.อปุ กรณแ์ สงสว่าง ควรจัดใหม้ ีแสงสวา่ งเป็นธรรมชาตเิ พยี งพอตอ่ การถา่ ยภาพของ กล้องโทรทศั น์และไมม่ ีเงา 5.อุปกรณ์อืน่ ๆ เชน่ เครื่องส่งโทรสาร เครือ่ งคอมพวิ เตอร์ เพื่อใชส้ �ำ หรับการแลกเปล่ยี น เอกสารซง่ึ กันและกัน การท�ำ งานของอุปกรณก์ ารประชมุ ทางไกลผา่ นดาวเทยี ม อปุ กรณท์ ้ังหมดทเี่ ก่ยี วกับภาพ และ เสียงจะตอ่ เข้ากบั อปุ กรณ์เปล่ยี นแปลงสญั ญาณทเี่ รียกว่า โคเดด็ (Codec) ซงึ่ ท าหนา้ ทแ่ี ปลง สัญญาณ ภาพและเสยี งจากระบบอนาล็อก (Analog) ใหเ้ ปน็ สญั ญาณดจิ ติ อล (Digital) แล้วผสมกบั คลืน่ ไมโครเวฟสง่ สญั ญาณขึ้นไปยังดาวเทยี ม ท่ีปลายทางก็จะมีอุปกรณ์โคเด็ดเชน่ กัน แต่จะทำ�หนา้ ที่ แปลง กลบั สญั ญาณดิจติ อลทีร่ บั เข้ามาให้เป็นสัญ ญาณอนาลอ็ กและออกเปน็ ภาพกบั เสียงเหมอื นกับ ตน้ ทางท่ี สง่ มา ทม่ี า http://www.automation.co.th/images/column_1245633666/VideoConference2.jpg 100

บทท่ี 6 ระบบการสง่ สญั ญาณโทรทศั นผ์ า่ ดาวเทียม การศึกษาทางไกลผ่านดาวเทียม การส่ือสารผ่านดาวเทียมสามารถนำ�มาใช้กับการศกึ ษาไดอ้ ยา่ งดี ไม่ว่าจะเปน็ การให้ การศึกษาแก่ประชาชนนอกระบบโรงเรียน ในระบบโรงเรยี น หรอื ให้ความรู้แก่ประชาชนทว่ั ไป ท�ำ ให้ ประชาชนไดร้ ับการศกึ ษาอย่างทว่ั ถึง ในสหรฐั อเมรกิ ามีโครงการเรียกว่า (Star School) จะใช้ดาวเทยี มถา่ ยทอดเน้ือหาบทเรียนไปยงั ท้องถ่นิ ตา่ งๆ ท่วั ประเทศใหผ้ เู้ รยี นในระบบโรงเรยี นและ นอก ระบบโรงเรียนไดร้ ับความรูจ้ ากการรบั ชมรายการจากวทิ ยุโทรทัศนท์ ี่ส่งมาจากดาวเทียม ผลจากการศกึ ษาทางไกลด้วยวิธนี ้ที ำ�ใหผ้ ้เู รียนมีความเช่ือมัน่ ในสิ่งทเี่ รียนสงู ข้ึน เนื่องจากได้เรียนกบั ผู้ทรงคณุ วุฒโิ ดยตรง ไมเ่ หมือนกับระบบเดิมที่ใช้วิธีการเรยี นร้จู ากตำ�ราเป็นสว่ นใหญ่ ทำ�ให้ประหยดั บคุ ลากรผสู้ อนไดอ้ ยา่ งมาก ทม่ี า http://www.obec.go.th/sites/obec.go.th/files/photos/55738/669590.JPG อาจารย์ผูส้ อนจะท�ำ การสอนตามสถาบนั การศึกษาในหอ้ งผลิตรายการโทนทศั น์ (Studio) หรอื ห้องเรยี นท่จี ดั ไว้โดยเฉพาะ ขณะสอบจะมกี ารถ่ายภาพและเสยี งด้วยกล้องโทรทัศน์ สง่ สัญญาณ ไปยงั ดาวเทยี มเพื่อถ่ายทอดใหผ้ ู้เรียนตามสถาบันการศกึ ษาตา่ งๆ หน่วยงานหรือตามบา้ นเรือนให้ ไดร้ บั ชมพร้อมกัน หากมปี ัญหากส็ ามารถสอบถามกับผู้สอนได้โดยตรงดว้ ยโทรศัพท์ บางสถาบนั ท่ีมี อปุ กรณป์ ระเภทวดี ิโอคอนเฟอเรนซอ์ ยู่ดว้ ยก็สามารถตอบโดยเห็นหน้ากนั ไดท้ ันที สถาบันการศึกษา ในประเทศไทยก็เร่ิมใชร้ ะบบนแ้ี ลว้ เช่น มกี ารแลกเปลีย่ นผู้สอนผูเ้ รียนระหว่างประเทศไทยกบั ญปี่ ุน่ โดยผู้สอนจะสอนผ่านดาวเทยี มไปยังผเู้ รยี นซึ่งอย่อู ีกประทศหน่งึ ส่วนในประเทศอาจใช้ผ้สู อนเพยี งคน เดยี วถ่ายทอดเน้อื หาบทเรยี นผา่ นดาวเทยี มไปยังมหาวทิ ยาลยั ตา่ งๆ ท้งั ส่วนกลางและส่วนภมู ภิ าคที่ เรียกวา่ (IT Campus) นอกจากน้หี น่วยงานการศึกษาท่ใี ชด้ าวเทียมเพ่อื การศกึ ษาได้แก่ มหาวิทยาลัยสโุ ขทยั ธรรมาธริ าช มหาวทิ ยาลยั รามคำ�แหง กรมการศกึ ษานอกโรงเรยี น และกรมสามัญศึกษาเปน็ ตน้ 101

บทท่ี 6 ระบบการสง่ สัญญาณโทรทศั นผ์ า่ ดาวเทียม ข้อดีของการศกึ ษาทางไกล 1.เข้าถึงกลุ่มเป้าหมายไดม้ าก เน่อื งจากการแพรภ่ าพผ่านดาวเทยี มสามารถครอบคลุมได้ทกุ พน้ื ทีท่ ัว่ ประเทศ 2.ประหยดั บุคลากรโดยเฉพาะผเู้ ชีย่ วชาญ 3.ท าให้เกิดความเทา่ เทยี มกนั ทางการศกึ ษา 102

103

บรรณา นุกรม 104

บรรณานกุ รกรม -เอกสารบทเรยี นรายวิชา 355448 การสรา้ งสรรคส์ ือ่ โทรทัศนด์ ิจทิ ลั 105

106