ถอดรหัสสถานประกอบการปลอดเหล้า_ฉบับย่อ

สารบญั 1. ร้จู ัก “สถานประกอบการปลอดเหล้า” 2 1.1 อย่างไร จงึ เรยี กวา่ สถานประกอบการปลอดเหลา้ 2 1.2 สถานการณก์ ารดื่มเคร่ืองด่ืมแอลกอฮอล์ 3 1.3 เป็นสถานประกอบการปลอดเหล้าดอี ยา่ งไร 5 2. แผนทเ่ี สน้ ทาง (Road map) สถานประกอบการปลอดเหลา้ 8 2.1 รหัสสถานประกอบการปลอดเหลา้ 8 2.2 ไขรหสั สถานประกอบการปลอดเหลา้ 12 3. เข็มทิศนำ�ทาง 22 3.1 แผนปฏิบตั ิการคอื อะไร 22 3.2 ตัวอย่างแผนปฏบิ ตั ิการ 23 3.3 ตัวอย่างกิจกรรม 28 4. ปจั จยั ความส�ำ เรจ็ 32 4.1 ปจั จยั ภายในหรอื ปจั จยั ทเ่ี กีย่ วกบั คน 32 4.2 ปัจจยั ภายนอกหรือปัจจัยสำ�เร็จด้านกระบวนการ 33 4.3 เทคนิค/เคลด็ ลับสคู่ วามสำ�เรจ็ 34

ถอดรหสั สถานประกอบการปลอดเหลา้ 2 รจู้ ักสถานประกอบการ ปลอดเหลา้ 1.1 อยา่ งไร จึงเรยี กว่าสถานประกอบการปลอดเหล้า สถานประกอบการปลอดเหล้า คือ สถานประกอบการที่มกี ารดำ�เนนิ งานดา้ นการ ลดและควบคุมการบริโภคเคร่ืองด่ืมแอลกอฮอล์ของพนักงานในสถานประกอบการ (โดยสถานประกอบการดังกล่าวอาจมีพนักงานหรือไม่มีพนักงานท่ีดื่มเคร่ืองดื่ม แอลกอฮอล์ก็ได้) โดยก�ำ หนดมาตรการหรือจัดกจิ กรรมตา่ งๆ ทจี่ ะท�ำ ให้ไม่มกี ารดื่ม เครอื่ งดื่มแอลกอฮอล์ในพ้ืนทหี่ รือในอาณาเขตของสถานประกอบการ (รวมถงึ การ ดื่มในงานบุญ งานเลี้ยง การดมื่ ในหอพัก บา้ นพกั ทเ่ี ปน็ ของสถานประกอบการ ฯลฯ) รวมทง้ั ส่งเสริมใหพ้ นกั งานทเ่ี คยดมื่ หรือดื่มเป็นประจำ� (อาจถงึ ระดับติดสุรา) ลด ละ เลิกการดื่ม ข้อบง่ ชขี้ องสถานประกอบการปลอดเหล้าในที่นี้ คอื

3 1. 1. มีนโยบายควบคมุ การบรโิ ภคเคร่ืองด่ืมแอลกอฮอล์ในสถานประกอบการ ทีช่ ดั เจนและเปน็ ลายลักษณ์อกั ษร 2. มีคณะทำ�งานหรอื อยา่ งนอ้ ยผูร้ ับผดิ ชอบเร่อื งนอ้ี ย่างชดั เจน 3. มรี ะบบส่ือสารให้ความรเู้ กี่ยวกบั พิษภยั ของเครอื่ งดื่มแอลกอฮอล์ และแนวทางในการเลกิ เหลา้ 4. มีมาตรการห้ามด่มื เครือ่ งดืม่ แอลกอฮอล์ทกุ ประเภทในพื้นท่ีของสถานประกอบการ ในทุกโอกาส และมกี ารเฝ้าระวงั ใหม้ กี ารปฏบิ ตั ใิ ห้ถูกตอ้ งตามมาตรการ รวมท้งั อาจมีระเบยี บจัดซื้อจัดจ้าง ปลอดเหลา้ (ไมใ่ หข้ องขวญั ทีเ่ ปน็ เคร่ืองดื่มแอลกอฮอล)์ และไม่ใหม้ กี ารจ�ำ หนา่ ยเหลา้ หรือสรุ าใน พน้ื ท่ีของสถานประกอบการรวมทัง้ พนื้ ที่โดยรอบ (หากสามารถทำ�ได้) 5. มีการสนบั สนุนให้พนกั งานท่ีตดิ เหลา้ เลิกเหล้า เชน่ มคี ลนิ ิกเลกิ เหลา้ หรอื มรี ะบบสง่ ตอ่ หรอื จดั กิจกรรมส่งเสรมิ การเลกิ เหลา้ ของพนกั งาน 6. มกี ารสนบั สนนุ ให้พนกั งานออกก�ำ ลงั กาย 1.2 สถานการณ์การด่ืมเคร่ืองดม่ื แอลกอฮอลข์ องพนกั งานในสถานประกอบการ จากการส�ำ รวจความชุกของการด่มื ของพนกั งานในสถานประกอบการท่เี ขา้ รว่ มโครงการฯ (และมีการ ด�ำ เนินงานด้านการควบคมุ และลดปัญหาการดม่ื เหลา้ ของพนกั งาน 253 แห่ง) มสี ถานประกอบการให้ ข้อมลู กลับมาจำ�นวนทง้ั ส้ิน 197 แหง่ พบวา่ สถานประกอบการเหล่านีม้ ีพนักงานรวมทั้งสน้ิ 96,719 คน (จากสถานประกอบการ 197 แหง่ ) มีจำ�นวนพนกั งานท่ดี มื่ สุรารวม 35,371 คน หรอื คิดเปน็ สัดสว่ น รอ้ ยละ 40 ของพนกั งานทั้งหมด และในจำ�นวนพนกั งานทด่ี ื่มสรุ าดงั กล่าว แบง่ เปน็ เพศชาย 12,540 คน และเพศหญิงรอ้ ยละ 5,226 คน หรือพนกั งานชายทดี่ ม่ื สุราคดิ เป็น 2.4 เท่า ของพนกั งานหญิง (ในขณะ ท่ใี นปี พ.ศ.2556 ศนู ยว์ จิ ยั ปัญหาสรุ า ไดร้ ายงานข้อมลู สดั ส่วนการด่ืมของเพศชาย-หญิงในภาพรวมของ ประเทศไทย ไวว้ ่า เพศชายจะมสี ัดส่วนของการด่ืมมากกวา่ เพศหญิง 4.6 เท่า)

ถอดรหสั สถานประกอบการปลอดเหลา้ 4 ความชุกของการด่ืมสรุ าของพนักงาน ในสถานประกอบการท่เี ขา้ รว่ มโครงการฯ พนกั งานที่ พนกั งาน เพศชาย เพศหญิง ไมด่ ืม่ ท่ีดื่ม 40% 12% 60% 40% เหตุผลในการพัฒนาหน่วยงานให้เปน็ สถานประกอบการปลอดเหลา้ จากการสอบถามและรวบรวมข้อมูลของสถานประกอบการท่ีเข้าร่วมโครงการพัฒนาสถานประกอบการ ปลอดบหุ รี่ เหล้า และอบุ ัตเิ หตุ ทจ่ี ัดโดยแผนงานส่งเสริมการขยายฐานการป้องกนั ปจั จยั เส่ยี ง: บหุ ร่ี เหลา้ อุบตั ิเหตใุ นสถานประกอบการ เกยี่ วกับสาเหตุและแรงจูงใจทท่ี ำ�ใหส้ ถานประกอบการเหลา่ น้ี เข้าร่วม โครงการพฒั นาสถานประกอบการสร้างเสริมสขุ ภาพ (ควบคุมปัจจยั เส่ยี งทางสขุ ภาพ เชน่ บุหร่ี เหล้า และอบุ ัตเิ หตอุ ย่างใดอย่างหน่งึ หรือทุกประเด็น) จำ�นวน 136 แห่ง พบว่า สถานประกอบการที่เข้าร่วม โครงการส่วนใหญ่ (ร้อยละ 88.2) เหน็ ความส�ำ คัญของการสรา้ งเสรมิ สขุ ภาพในสถานประกอบการ ในขณะทส่ี ถานประกอบการสว่ นหนงึ่ (รอ้ ยละ 55) ใหค้ วามส�ำ คญั กบั การปฏบิ ัตติ ามกฎหมาย และ ร้อยละ 31.6 ตอ้ งการพฒั นาการด�ำ เนินงานของบรษิ ัทโดยเฉพาะดา้ นสวัสดิการและคมุ้ ครองแรงงาน หรือ ดา้ นความปลอดภยั ในการท�ำ งาน ให้ได้มาตรฐานเทยี บเทา่ ระดบั ประเทศหรอื ระดบั สากล และเห็นวา่ การสรา้ งเสริมสุขภาพของพนักงานจะสอดคล้องกับการสง่ เสริมความปลอดภยั ในการทำ�งาน รวมทงั้ เปน็ เรอ่ื งเดียวกบั การสง่ เสริมสวัสดิการและค้มุ ครองแรงงาน หรอื เป็นส่วนหนึ่งของการขบั เคล่อื น Happy Workplace ในขณะมสี ถานประกอบการรอ้ ยละ 13.2 ทีเ่ ข้ามาท�ำ งานดา้ นนี้เพ่ือลดคา่ ใช้จา่ ยด้านคา่ รกั ษา พยาบาลของพนกั งาน

5 เหตุผลในการเข้ารว่ มโครงการพฒั นาสถานประกอบการปลอด บหุ ร่ี เหล้า อุบตั เิ หตุ ลดภาระค่าใชจ้ ่ายดา้ นค่ารกั ษาพยาบาลพนกั งาน 13.2 คา่ ประกันชีวติ ประกันอคั คภี ยั ตอ้ งการพัฒนาบริษทั ให้ได้ระดบั มาตรฐาน 31.6 ต้องการทำ�ตามกฎหมาย เชน่ กฎหมายเก่ยี วกับ 55.8 การคุ้มครองสุขภาพจากควันบุหรี่ เหน็ ความส�ำ คัญของการสร้างเสรมิ สขุ ภาพ 88.2 ในสถานประกอบการ 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 รอ้ ยละ 1.3 เปน็ สถานประกอบการปลอดเหล้าดอี ย่างไร สถานประกอบการที่ประสบความสำ�เร็จในการพัฒนาหน่วยงานให้เป็นสถานประกอบการปลอดเหล้า มกั มีผู้บริหารและคณะท�ำ งานควบคุมการดื่มเครอ่ื งดื่มแอลกอฮอล์ ท่มี ีแรงบนั ดาลใจและมีความต้ังใจใน การสรา้ งเสริมสุขภาพของพนักงาน เชน่ ห่วงสุขภาพของพนกั งาน ต้องการเพมิ่ ประสิทธิภาพการผลติ ของหน่วยงาน ต้องการป้องกันปัญหาทะเลาะวิวาท ฯลฯ ผูบ้ รหิ ารและคณะทำ�งานเหล่านี้ มกี ารด�ำ เนิน งานด้านการควบคมุ การด่ืมเครอ่ื งด่มื แอลกอฮอลอ์ ย่างจรงิ จัง นำ�มาซงึ่ ความส�ำ เรจ็ จากการดำ�เนินงาน ด้านการควบคุมและลดปญั หาการด่มื เคร่ืองแอลกอฮอลข์ องพนักงานมาไดร้ ะยะหน่ึง คณะทำ�งานฯ ทเี่ ขา้ ร่วมกจิ กรรมแลกเปล่ียนเรียนรู้ต่างค้นพบว่า เกิดการเปลี่ยนแปลงบางประการในที่ท�ำ งาน ทัง้ ในส่วนของ ตวั พนักงานเองกับการท�ำ งานในสถานประกอบการ กลา่ วคอื พบว่า

ถอดรหสั สถานประกอบการปลอดเหลา้ 6 พนักงาน คุณภาพชีวิตด้านสุขภาพของพนกั งานกลุ่มตดิ เหลา้ ดีขึน้ เชน่ อัตราการลาปว่ ยลดลง เป็นตน้ รายไดข้ องพนกั งานทีต่ ดิ เหล้าเพิม่ ข้ึน เนื่องจากประสิทธิภาพในการทำ�งานของพนักงานทเี่ ข้าร่วม โครงการอยู่ในระดับดีขน้ึ ประกอบกับค่าใช้จ่ายสำ�หรบั เหลา้ ลดน้อยลง สามารถเปรียบเทยี บข้อมูลก่อน-หลงั เข้าร่วมกจิ กรรม /โครงการ ของพนกั งานทีเ่ ขา้ ร่วมโครงการ ทุกกล่มุ มีการเปล่ียนแปลงด้านพฤตกิ รรมการด่มื และผลตรวจสุขภาพท่ีดขี ึน้ มคี วามสุขกับ การใชช้ ีวิตมากขนึ้ ปัญหาหนสี้ ินควบคมุ ได้ สถานประกอบการ ผูบ้ ริหารยอมรบั ในผลงานทีเ่ กดิ ขนึ้ และให้การสนับสนุนการทำ�กิจกรรมของโครงการอยา่ งต่อเนอื่ ง เกดิ ความรว่ มมือระหวา่ งกลุ่มบุคลากรทกุ ระดบั ในสถานประกอบการ เชน่ หวั หนา้ งานเข้าใจและ อนุญาตให้พนกั งานทส่ี นใจเข้ารว่ มโครงการได้ใชเ้ วลามาท�ำ กจิ กรรมโครงการ จากกิจกรรมย่อยของโครงการ สามารถเช่อื มโยงการท�ำ งานในประเด็นอน่ื ๆ ของฝา่ ยบุคลากร เช่น การส�ำ รวจแบบสอบถามเพื่อทราบข้อมลู ท่ัวไปของกล่มุ ผูเ้ ขา้ รว่ มโครงการ และรูปแบบกจิ กรรม ควบคมุ เครอื่ งดม่ื แอลกอฮอล์ท่ตี อ้ งการให้จัด ท�ำ ใหฝ้ า่ ยบุคลากรไดท้ ราบขอ้ มลู พนื้ ฐานความ ต้องการ เพ่ือนำ�ไปสกู่ ารจัดสวสั ดิการท่ีเหมาะสม หรือทราบข้อมูลสขุ ภาพ/ภาวะติดเหลา้ สหภาพสามารถตอ่ รองกบั สถานประกอบการ เพ่อื จัดสวัสดิการใหก้ ับพนักงานและส่งเสรมิ การออมได้ ยอดขายเพิ่มขึน้ จากการทล่ี ูกค้ามียอดส่ังซ้ือเพิ่มขึ้น และพนักงานสามารถทำ�การผลิตไดท้ นั เนอื่ งจากทำ�งานเตม็ ประสิทธภิ าพ สง่ ผลให้รายได้ของพนักงานเพ่ิมข้ึนดว้ ย ภาพลักษณ์ทง้ั ภายในและภายนอกขององคก์ รดขี ้ึน เกิดเครอื ขา่ ยความสมั พันธร์ ะหว่างสถานประกอบการทเี่ ขา้ รว่ มโครงการนี้

7 อยา่ งไรก็ตาม ในการด�ำ เนินงานเพื่อใหเ้ ปน็ สถานประกอบการปลอดเหลา้ นั้น สถานประกอบการสามารถ เลอื กทจ่ี ะด�ำ เนนิ การตามความพรอ้ มและศกั ยภาพของตนเอง ดว้ ยการควบคมุ การบรโิ ภคเครอ่ื งดม่ื แอลกอฮอล์ ทเี่ น้นการหา้ มดมื่ ในที่ท�ำ งาน และจัดกิจกรรมให้ความรู้กบั พนกั งาน (ทำ�ขัน้ พืน้ ฐาน) ไปจนถงึ การควบคมุ อย่างเปน็ ระบบ เป็นข้นั เปน็ ตอน เน้นท่กี ารมเี ป้าหมาย มีนโยบาย มีคณะท�ำ งาน และมแี ผนปฏบิ ตั ิการ ทช่ี ัดเจน (ทำ�แบบก้าวหน้า) เพ่ือน�ำ ไปส่กู ารจัดกิจกรรมหรือโครงการต่างๆ อย่างต่อเนอ่ื ง น�ำ ไปสู่ความ สำ�เรจ็ ของการควบคมุ การบริโภคเครอื่ งด่ืมแอลกอฮอล์ และสามารถลดปญั หาจากการที่มีพนกั งานดื่ม เครอื่ งดื่มแอลกอฮอลใ์ นทสี่ ดุ

ถอดรหสั สถานประกอบการปลอดเหลา้ 8 แผนท่ีเส้นทาง (Road Map) “สถานประกอบการปลอดเหล้า” 2.1 รหสั สถานประกอบการปลอดเหลา้ จากสถานการณ์และพฤตกิ รรมการดื่มสุราของพนักงานในสถานประกอบการ ฤทธิ์ ของแอลกอฮอลท์ มี ตี ่อผ้ทู ด่ี ื่ม และปจั จยั ทเ่ี ก่ียวกับสถานประกอบการเอง เช่น ภาวะ การผลติ การแข่งขนั ทางดา้ นการคา้ การยกระดับการดำ�เนนิ งานดา้ นต่างๆ ใหไ้ ด้ ตามมาตรฐานสากล (มาตรฐาน ISO26000, มาตรฐานแรงงานไทย มาตรฐานความ ปลอดภัยในการทำ�งาน ฯลฯ) ในขณะทก่ี ารพฒั นาสถานประกอบการปลอดเหล้า ในระดบั ท่ีทำ�ให้สามารถคมุ้ ครองสขุ ภาพของพนกั งานได้ และลดปญั หาต่างๆ ท่ีเกิด จากการท่ีพนักงานดื่มสุราได้อย่างเป็นรูปธรรมจะต้องทำ�หรือขับเคล่ือนให้เกิดการ เปล่ยี นแปลงในระดับพฤติกรรม ท่ีข้นึ อยู่กับสถานการณต์ า่ งๆ ทีม่ กี ารเปลยี่ นแปลง อยู่ตลอดเวลา (Dynamics) ไม่ว่าจะเป็นพฤตกิ รรมของพนกั งาน ทง้ั ทด่ี มื่ และไมด่ มื่ หรือติดหรอื ไม่ตดิ เหลา้ ท�ำ ให้การควบคุมการดืม่ เหลา้ ของพนกั งาน ภายใตโ้ ครงการ พัฒนาสถานประกอบการปลอดเหลา้ มกี ารด�ำ เนินงานบนพ้นื ฐานความคิดทวี่ า่ หาก สถานประกอบการใดหวงั ผลใหเ้ กดิ ภาวะปลอดเหล้าในท่ีทำ�งานได้ 100% อยา่ งเปน็ รูปธรรมและยัง่ ยนื จ�ำ เปน็ ต้องมกี ารด�ำ เนินการดา้ นการควบคมุ การดมื่ สุราโดยยดึ หลกั การ ดงั ตอ่ ไปนี้

9 การท�ำ แบบมสี ่วนรว่ ม รหัสส�ำ คญั ท่ีจะทำ�ให้การพฒั นาสถานประกอบการปลอดเหลา้ เกดิ ผลส�ำ เร็จได้ คือ การสร้างการมสี ว่ น รว่ มในการพัฒนาสถานประกอบการปลอดเหล้าให้เกิดขน้ึ มากน้อยแตกตา่ งกันไปตามบทบาทหนา้ ที่ของ พนกั งานแตล่ ะคน โดยเฉพาะการมีส่วนร่วมของผู้บรหิ ารและคณะท�ำ งานที่ถูกมอบหมายให้ดูแลควบคุม ปญั หาจากการดมื่ เหลา้ ของพนกั งาน ซ่ึงอาจเป็นพนกั งานจากฝา่ ยบริหารงานบุคคล ฝ่ายพฒั นาทรัพยากร มนุษย์ ฝ่ายอาชวี อนามัยและความปลอดภยั ในการทำ�งาน หรือสหภาพแรงงาน ทจ่ี ะต้องร่วมกนั ท�ำ งาน ทกุ ด้านในการควบคุมการด่มื เหล้าของพนักงาน ต้งั แต่การกำ�หนดระเบยี บแนวปฏิบัตติ ่างๆ ที่เกย่ี วกับ การด่ืมเหล้าของพนกั งาน เช่น การห้ามด่ืมในเวลางาน ข้อตกลงในการจดั งานเลยี้ งปลอดเหล้า งานบุญ ปลอดเหล้า ขอ้ ตกลงในการหา้ มดมื่ เหลา้ ในบ้านพักหรือหอพักทอี่ ยใู่ นอาณาเขตของโรงงาน ไปจนถึง การจัดกจิ กรรมรณรงค์ให้ความรู้หรอื สรา้ งแรงจูงใจในการลด-ละ-เลกิ เป็นระยะๆ รวมทง้ั การร่วมกนั กำ�หนดแนวทางในการช่วยเหลอื พนกั งานที่ติดสุรา ใหส้ ามารถหยุดดม่ื ไดส้ ำ�เรจ็ การท�ำ ใหค้ รบวงจรหรอื ครบทกุ ด้านเป็นองค์รวม สถานประกอบการหนง่ึ ๆ มีพนักงานที่มีพฤตกิ รรมในการดื่มเหล้าท่ีแตกต่างกันออกไป ตัง้ แตพ่ นักงาน กลุม่ ทีไ่ มด่ ่มื พนกั งานทีด่ ืม่ บางโอกาส พนักงานท่ดี ่มื เป็นประจ�ำ และพนักงานทดี่ มื่ จนถึงขั้นตดิ เหล้า โดยมสี าเหตขุ องการด่มื ท่ีแตกตา่ งกนั ออกไป ดงั นน้ั การควบคมุ ดแู ลเพอ่ื ลดปัญหาจากการด่มื เหล้าของ พนักงานจงึ ต้องน�ำ เอาลักษณะหรือปจั จัยเหตตุ า่ งๆ มาพิจารณา และก�ำ หนดเปน็ มาตรการหรอื แผนการ จดั กจิ กรรมท่ีจะสามารถควบคุมพฤตกิ รรมทีเ่ กดิ จากปัญหาและสาเหตตุ ่างๆ ทม่ี อี ย่ไู ด้ โดยทั่วไปแล้ว การควบคุมการดืม่ เหลา้ ของพนักงานเพื่อไม่ให้เกดิ ผลกระทบหรือผลเสยี ด้านต่างๆ ตามมา อาจประกอบด้วย มาตรการหรอื ระเบยี บขอ้ ปฏิบตั ติ า่ งๆ เพื่อไม่ใหม้ กี ารดื่มในพ้ืนทขี่ องสถานประกอบการ หรอื ด่มื ในเวลางาน การให้ข้อมลู ความรูด้ า้ นพษิ ภัยของการด่ืมสรุ าท้ังตอ่ สขุ ภาพและเศรษฐกจิ ครัวเรอื น หรือความรู้ด้านอ่ืนๆ อย่างตอ่ เนอ่ื ง การใหค้ �ำ แนะนำ�ปรึกษา/บ�ำ บดั รกั ษาพนกั งานทีด่ ืม่ จนตดิ การส่งเสริมสุขภาพอ่นื ๆ เพอ่ื เบย่ี งเบนความสนใจของพนกั งานออกจากการดม่ื เหล้า

ถอดรหสั สถานประกอบการปลอดเหลา้ 10 โดยในการจัดกจิ กรรมสง่ เสริมในแต่ละคร้งั ควรมตี วั ชี้วดั ที่เหมาะสมในการตดิ ตามประเมนิ ผล ซึ่งหาก สถานประกอบการสามารถจัดกจิ กรรมดงั กลา่ วขา้ งต้นไดอ้ ยา่ งครบถว้ นและต่อเน่อื ง กจ็ ะมโี อกาสในการ พัฒนาเปน็ สถานประกอบการปลอดเหล้าได้ส�ำ เร็จ การท�ำ อย่างต่อเนอื่ ง เป็นทชี่ ัดเจนวา่ การควบคมุ และลดปญั หาจากการดมื่ เหลา้ ของพนักงานให้ได้ 100 เปอรเ์ ซน็ ต์ น้ัน ไมใ่ ช่ เปน็ เรอ่ื งท่จี ะทำ�สำ�เรจ็ ได้ด้วยการจัดทำ�เป็นโครงการใดโครงการหน่งึ ที่มีระยะเวลาทจ่ี ำ�กัด (เม่อื สิน้ สุดระยะ เวลาโครงการกเ็ ลกิ ท�ำ ) หากแต่จะตอ้ งท�ำ อยา่ งต่อเนื่อง และทำ�อย่างเปน็ กระบวนการท่มี กี จิ กรรมทห่ี ลาก หลายและมคี วามเหมาะสมกับสถานการณใ์ นแต่ละชว่ งเวลา ท่ผี า่ นมาพบวา่ มีสถานประกอบการหลาย แห่งได้ริเรมิ่ ดำ�เนนิ งานดา้ นการควบคมุ การดม่ื เหลา้ ของพนักงานด้วยการจดั กจิ กรรมรูปแบบตา่ งๆ เช่น การให้พนักงานท่ีติดเหล้า ใหค้ ำ�มน่ั สัญญาว่าจะไม่ด่มื ในงานงดเหล้าเขา้ พรรษา หรือมกี ารประชาสมั พนั ธ์ ถึงพษิ ภยั จากการดม่ื เหล้า แต่เนื่องจากไมม่ ีการท�ำ อยา่ งต่อเนื่อง หรอื ท�ำ เปน็ ครงั้ คราวตามกระแสสงั คม เปน็ ทีค่ าดหมายได้เชน่ เดยี วกนั วา่ สถานประกอบการท่มี ีการดำ�เนนิ งานด้านการควบคุมการดมื่ เหล้าของ พนักงานในลักษณะเชน่ น้ี จะไม่สามารถลดปญั หาการดม่ื เหลา้ ของพนักงานไดส้ �ำ เร็จ ตัวอย่างทีเ่ ห็นไดช้ ดั คอื อัตราการลาหรอื ขาดงานของพนกั งานไม่ลดลง โดยยังคงมีการป่วย สาย ลา ขาดของพนักงานที่ด่ืม เหล้า หรือความถข่ี องการเกิดอุบตั ิเหตุท้ังจากการเดินทางและในที่ทำ�งานไม่ลดลง ฯลฯ ดังนน้ั การดำ�เนินงานด้านการควบคมุ การดื่มเหล้าของพนกั งาน เพ่ือพัฒนาให้เป็นสถานประกอบการ ปลอดเหลา้ จะต้องทำ�ใหน้ โยบายและมาตรการต่างๆ ไดร้ ับการปฏิบตั ิอยา่ งต่อเนอ่ื ง เช่น มกี ารรณรงค์ให้ ความรูเ้ กย่ี วกบั พษิ ภยั ของเหล้าอยา่ งตอ่ เน่อื ง มกี ารเฝา้ ระวังไม่ใหม้ ีการดืม่ เหล้าในทที่ ำ�งานอย่างตอ่ เนื่อง มีการให้คำ�ปรกึ ษาแก่พนักงานทีต่ ิดเหลา้ และติดตามดูแล บ�ำ บัดพฤตกิ รรมตดิ เหลา้ ของพนกั งานอย่าง ต่อเน่ือง จนท�ำ ให้การดำ�เนนิ การตา่ งๆ กลายเปน็ แบบแผนท่พี นกั งานในหนว่ ยงานท้งั เกา่ และใหมต่ อ้ งถือ ปฏบิ ตั ิ นน่ั คือ การไมด่ ื่มเหล้าหรอื ไมม่ ีปัญหาท่เี กดิ จากการดื่มโดยส้นิ เชิงกลายเป็นวฒั นธรรมขององค์กร โดยผนวกเข้าไปเปน็ ส่วนหนึง่ ในยทุ ธศาสตร์การพัฒนาทรพั ยากรมนุษย์ของสถานประกอบการ แทนการ ด�ำ เนนิ การในลักษณะของโครงการที่มกี รอบระยะเวลาทจ่ี ำ�กดั

11 การท�ำ อย่างเปน็ ระบบ การพฒั นาสถานประกอบการปลอดเหลา้ จำ�เป็นตอ้ งมีการด�ำ เนินงานทง้ั ทางดา้ นการออกระเบียบแนว ปฏิบตั ติ า่ งๆ เพ่อื ห้ามไม่ให้มีการด่มื เหลา้ อยา่ งส้ินเชงิ ในทที่ ำ�งาน การให้ความรแู้ ก่พนักงานท้งั ทดี่ ม่ื และ ไมด่ ืม่ และการให้ค�ำ ปรกึ ษาหรอื จดั ให้มกี ารบ�ำ บัดในรายทีม่ กี ารดื่มเหล้าเปน็ ประจำ� หรอื ในรายที่ด่มื จน เกิดผลกระทบจากการดื่ม กลุ่มที่ด่ืมจนติด ในขณะเดียวกัน คณะท�ำ งานควบคุมดแู ลเร่อื งการดื่มเหลา้ ของพนักงาน ส่วนใหญ่เปน็ เจ้าหนา้ ฝา่ ยบคุ คล/ทรัพยากรมนุษย์ หรือเจ้าหน้าที่ความปลอดภัยในการ ทำ�งาน พยาบาล ทม่ี ภี าระดา้ นอ่นื ๆ พร้อมกันไปด้วย ดังนนั้ การท�ำ อยา่ งเปน็ ระบบ นอกจากจะทำ�ใหก้ าร ดำ�เนนิ งานเพื่อควบคมุ และลดปญั หาจากการดื่มเหล้าของพนักงานเกดิ ข้ึนอยา่ งเหมาะสมกับสถานการณ์ สอดคล้องกบั สาเหตุของปัญหา และถูกกบั เวลาแล้ว ยังทำ�ให้คณะทำ�งานฯ ทกุ คน มีทิศทางในการ ทำ�งานท่ีชัดเจน ร้วู ่าจะตอ้ งทำ�อะไร เมื่อไร โดยใคร หวงั ผลอะไร (การประเมินผล) ซ่ึงจะเป็นผลดตี อ่ การ ทำ�งานของคณะทำ�งานฯ และสามารถควบคุมการดม่ื เหล้าของพนกั งานได้โดยไมเ่ ปน็ ภาระจนเกนิ ไป ทัง้ น้ี ลักษณะของการด�ำ เนนิ งานเพื่อควบคุมและลดปัญหาจากการดืม่ เหล้าของพนกั งานอย่างเปน็ ระบบ สรปุ ได้ดงั ต่อไปน้ี มนี โยบาย กรอบแนวคิด และเปา้ หมายของการทำ�งานในแตล่ ะข้นั ตอนหรือแต่ละระยะทช่ี ัดเจน มกี ารแยกแยะปัญหา หาสาเหตุของปญั หาทจ่ี ะนำ�ไปสูแ่ นวทางการแกไ้ ขท่ตี รงจุด มกี ระบวนการทำ�งานทเ่ี ปน็ ขั้นเป็นตอน มแี ผนปฏิบตั ิการทีส่ ามารถใช้เปน็ เข็มทิศชีท้ าง มีการประเมินผลท่ชี ัดเจน และท่ีส�ำ คญั ...... ทมี งานทุกคนเข้าใจตรงกนั

ถอดรหสั สถานประกอบการปลอดเหลา้ 12 2.2 ไขรหัสสถานประกอบการปลอดเหล้า การพฒั นาหนว่ ยงานใหเ้ ปน็ สถานประกอบการปลอดเหล้านัน้ สถานประกอบการ จำ�เปน็ ตอ้ งมกี าร ควบคมุ การดื่มเหลา้ และดแู ลพนักงานอยา่ งครบวงจร ซึง่ อาจเร่มิ จากการออกมาตรการห้ามดมื่ ห้ามขาย เคร่อื งด่มื แอลกอฮอล์ในพน้ื ทขี่ องสถานประกอบการ พรอ้ มๆ กับการจัดกจิ กรรมรณรงค์ทีม่ ักเลอื กเอาวัน สำ�คญั ๆ ท่สี ามารถเชอื่ มโยงกับกจิ กรรมควบคมุ การดื่มเหล้า เป็นจดุ เรมิ่ ต้น และทส่ี ำ�คัญจะต้องเป็น การดำ�เนินงานทไี่ ด้รับความรว่ มมือจากพนักงานสว่ นใหญ่ ในขณะทส่ี ถานประกอบการแตล่ ะแหง่ ก็มภี ารกจิ ตามแผนการผลิตสินค้าหรอื ใหบ้ ริการเพ่ือใหบ้ รรลุเปา้ หมายทางธรุ กจิ ขององค์กร ดงั นนั้ การด�ำ เนนิ งาน เพือ่ ขบั เคลอื่ นใหเ้ ปน็ สถานประกอบการปลอดเหล้า จงึ ตอ้ งอาศัยการท�ำ ทเี่ ป็นระบบ หรือเป็นกระบวนการ เป็นข้ันเป็นตอน ดังน้ี ตง้ั คณะท�ำ งานขบั เคลอื่ นสถานประกอบการปลอดเหลา้ การควบคุมและลดปญั หาการดื่มเหลา้ ของพนกั งาน ให้ได้ผลในระดบั ทท่ี �ำ ใหไ้ มเ่ กิดนักดม่ื หน้าใหม่ และ ลดจำ�นวนพนกั งานที่ติดเหล้าลงได้เรื่อยๆ จนเหลือศนู ย์ นำ�ไปสู่ความยัง่ ยนื ของภาวะปลอดเหลา้ หรอื เกิดเป็นคา่ นิยมของพนักงานและวัฒนธรรมองคก์ รตอ่ ภาวะปลอดเหล้าเต็มรูปแบบ จ�ำ เปน็ อยา่ งย่ิงท่ี สถานประกอบการจะตอ้ งดำ�เนนิ การดา้ นนีอ้ ยา่ งต่อเน่อื ง เปน็ ระบบ ครบวงจร บนพื้นฐานของการมี สว่ นรว่ มของพนักงานส่วนใหญใ่ นทุกระดบั ดังนัน้ จึงต้องมี “คณะทำ�งาน” หรอื “ผ้รู ับผิดชอบ” เข้า มาทำ�หนา้ ท่ใี นการขับเคล่อื นให้เกดิ ภาวะดังกลา่ วขา้ งตน้ โดยคณะท�ำ งานฯ มหี นา้ ท่ีเปน็ แกนนำ�ในการ สรา้ งความร่วมมอื ของพนกั งานทกุ ฝ่ายและทุกระดับ ต่อการป้องกนั ปญั หาจากการดื่มเหล้าของพนกั งาน รวมทงั้ สามารถพฒั นาหนว่ ยงานใหเ้ ปน็ สถานประกอบการปลอดเหล้าได้อย่างเป็นรปู ธรรม ลักษณะท่วั ไปของคณะท�ำ งานฯ เปน็ ผู้ท่มี ที ศั นคตทิ ่ดี ตี อ่ นโยบายควบคุมการด่ืมเหล้าของพนกั งาน เหน็ ความส�ำ คัญและเข้าใจในความ เชอื่ มโยงสมั พนั ธข์ องการทำ�งานด้านการสรา้ งเสรมิ สขุ ภาพของพนักงาน มคี วามตั้งใจ ทุ่มเท มีจติ อาสา และพรอ้ มจะใหก้ �ำ ลังใจทกุ ๆ คนทม่ี ปี ัญหา มีความสามารถทางจิตวิทยา ทักษะการสื่อสารและมนุษยสัมพนั ธ์ มีความสนใจ ความกระตอื รอื รน้ และเสียสละเพือ่ สว่ นรวม มอี ำ�นาจ หรือเปน็ ทยี่ อมรบั นับถอื ของพนกั งาน เช่น ผจู้ ดั การทวั่ ไป หวั หน้าฝา่ ยบรหิ ารทรพั ยากรบุคคล (หัวหน้า HR) เจา้ หน้าท่ีฝา่ ยความปลอดภยั ระดบั หัวหน้างาน (จป.ระดบั หวั หน้างาน)

13 “สถานประกอบการปลอดเหล้าท่ีประสบความสำ�เรจ็ ในการด�ำ เนนิ งาน มักมีคณะท�ำ งานทม่ี บี ุคลากร ระดบั บรหิ ารดงั กลา่ วขา้ งตน้ เขา้ ร่วมเปน็ คณะท�ำ งานหรือเป็นหัวหนา้ ทีม และมีบทบาทรว่ มกบั คณะ ท�ำ งานคนอื่นๆ ในการขับเคลอ่ื นอยา่ งแขง็ ขนั และเข้มแขง็ ” จดั ท�ำ นโยบายปลอดเหลา้ และประกาศให้ทราบโดยทั่วถงึ กัน เม่อื มคี ณะทำ�งานฯ เข้ามารบั หน้าท่ใี นการขับเคลอื่ นสถานประกอบการปลอดเหลา้ ข้นั ตอนต่อมาท่ีคณะ ทำ�งานฯ จะตอ้ งทำ� คือ ทำ�ให้พนกั งาน รวมทงั้ ผู้ทีม่ าตดิ ตอ่ ทราบถึงเจตนารมณข์ องสถานประกอบการ ในการที่จะพฒั นาหน่วยงานให้เป็นสถานประกอบการปลอดเหลา้ หรือทราบถงึ ความต้งั ใจของสถาน ประกอบการท่จี ะควบคุมและปอ้ งกนั ปญั หาจากการดม่ื เหลา้ ของพนักงาน โดยสถานประกอบการจะต้อง จัดทำ�นโยบาย เพือ่ สร้างความชัดเจนตงั้ แต่ทมี่ าท่ไี ปของการควบคุมและลดปัญหาการดมื่ เหล้าของพนกั งาน เปา้ หมายการควบคมุ วตั ถุประสงค์ แนวปฏบิ ัตติ ่างๆ ทจี่ ะถูกก�ำ หนดให้มีข้นึ ในล�ำ ดบั ถัดไป ซึ่งนโยบายท่ี เหมาะสมควรจะประกอบดว้ ย 1. อธบิ ายเหตุผลว่าท�ำ ไมต้องมกี ารดูแลเร่ืองการดมื่ เหลา้ ของพนักงาน รวมทั้งความจำ�เป็นท่จี ะต้อง พฒั นาสถานประกอบการปลอดเหล้า ซงึ่ อาจอ้างอิงถึงสุขภาพของพนักงาน ความปลอดภัยในการ ทำ�งาน ภารกิจของเจา้ ของกจิ การท่ีจะดแู ลพนักงาน รวมทั้งเน้นไปที่ผลผลิตและประสทิ ธิภาพ การผลติ ความคมุ้ ค่าในการดำ�เนินงานทีจ่ ะยอ้ นกลบั มามีผลดตี ่อพนักงานเอง การอ้างถึงภาพลกั ษณ์ ของสถานประกอบการ หรอื อา้ งองิ ถงึ พระราชบญั ญัติควบคมุ เคร่ืองดื่มแอลกอฮอล์ พ.ศ. 2551 หรอื ประกาศสำ�นักนายกรัฐมนตรี พ.ศ. 2555 เร่ืองห้ามขายหรือห้ามบริโภคเครือ่ งดืม่ แอลกอฮอลใ์ นพน้ื ท่ี ประกอบกจิ การโรงงาน ฯลฯ 2. กำ�หนดจุดมุ่งหมายท่แี สดงถึงการเปน็ สถานประกอบการปลอดเหลา้ เช่น ระบุถึงการท�ำ ให้พ้ืนทข่ี อง สถานประกอบการเป็นเขตปลอดเครอื่ งดื่มแอลกอฮอล์ 100% หรือการจัดงานเล้ียง งานบุญ แบบ ปลอดเหลา้ เปน็ ตน้ 3. มีการระบรุ ายชอื่ คณะท�ำ งานปลอดเหล้า ซึ่งเป็นผทู้ ำ�หน้าทขี่ บั เคลือ่ นให้การดำ�เนินงานบรรลุเปา้ หมาย 4. อาจตามมาดว้ ยการมีระเบียบปฏบิ ตั ติ า่ งๆ เกีย่ วกบั การด่ืมเหล้าของพนักงาน รวมทง้ั ระเบียบปฏิบัตทิ ี่ ใช้สำ�หรบั พนักงานทีด่ ม่ื เหลา้ จนเกิดผลกระทบ พร้อมทง้ั มกี ารแจง้ ใหท้ ราบเก่ียวกับบทลงโทษหากมี การฝา่ ฝนื มาตรการ/นโยบาย 5. ลงนามโดยเจ้าของสถานประกอบการ/ผบู้ รหิ ารหรือผมู้ ีอำ�นาจสูงสุดในสถานประกอบการ

ถอดรหสั สถานประกอบการปลอดเหลา้ 14 เมื่อมกี ารลงนามนโยบายแลว้ ควรมกี ารประกาศนโยบาย และเผยแพร่ประชาสมั พันธเ์ กย่ี วกับนโยบาย สถานประกอบการปลอดเหลา้ ให้พนกั งานทกุ คน ลกู คา้ และผู้ท่มี าติดต่อให้ได้รับทราบและเขา้ ใจโดยท่ัวกัน ผา่ นช่องทางประชาสมั พนั ธต์ า่ งๆ เช่น ตดิ ประกาศ จดั กจิ กรรมประกาศเจตนารมณ์ของสถานประกอบ การที่จะด�ำ เนินการควบคมุ การดื่มเครื่องดมื่ แอลกอฮอล์ของพนักงาน การประชาสัมพนั ธผ์ ่านเสยี งตาม สาย หรอื จดหมายขา่ ว การจดั บอร์ดประชาสมั พันธ์ เปน็ ต้น โดยการประชาสมั พนั ธ์เกยี่ วกบั นโยบายสถาน ประกอบการปลอดเหล้า จะเป็นจดุ เร่ิมตน้ ของการทำ�ความคนุ้ เคยกับพนักงานในสถานประกอบการ ตอ่ การควบคุมการดื่มเครือ่ งด่ืมแอลกอฮอลใ์ นพน้ื ทที่ ำ�งานหรอื พืน้ ท่ีอื่นๆ ในขอบเขตของสถานประกอบการ

15 ตัวอยา่ งนโยบายปลอดเหล้า

ถอดรหสั สถานประกอบการปลอดเหลา้ 16 เรยี นร้กู ระบวนการขับเคลอ่ื น สถานประกอบการปลอดเหลา้ ความรู้ ความเข้าใจท่ถี ูกตอ้ งเก่ียวกบั กระบวนการควบคุมการดมื่ เหล้าในสถานประกอบการเปรยี บเสมือน เคร่ืองมือทีค่ ณะท�ำ งานฯ จะสามารถใช้ในการแกไ้ ขปญั หาและรบั มือกบั อปุ สรรคทอ่ี าจจะตอ้ งเผชญิ ระหวา่ ง การดำ�เนนิ งานเพอ่ื ขับเคลื่อนสถานประกอบการปลอดเหล้า ซ่งึ การสรา้ งความรคู้ วามเข้าใจอยา่ ง “ร้ลู กึ ร้จู รงิ ” ใหเ้ กดิ ขึน้ กับคณะท�ำ งานฯ อาจทำ�ไดห้ ลายช่องทาง เช่น ศึกษาจากเอกสาร หนงั สือ ตำ�รบั ตำ�รา สือ่ สารสนเทศทางอินเตอร์เน็ตที่เกี่ยวข้องกับการดแู ลพนกั งาน ติดเหลา้ เข้ารว่ มกิจกรรมพฒั นาศกั ยภาพของคณะทำ�งานขบั เคลอื่ นสถานประกอบการปลอดเหลา้ ท่โี ครงการฯ จัดใหก้ ับคณะทำ�งานของสถานประกอบการ ในรปู ของคา่ ยฝกึ อบรม “กระบวนการขับเคล่ือนสถาน ประกอบการสร้างเสริมสุขภาพอย่างเปน็ ระบบ” ท้งั นี้ กจิ กรรมในคา่ ยฝกึ อบรม มกี ารเน้นการสร้าง กระบวนการเรยี นรูด้ า้ นการขับเคลอื่ นสถานประกอบการปลอดบุหรี่ เหล้า อุบัตเิ หตุ ใหเ้ กิดขนึ้ กบั คณะ ท�ำ งานฯ รวมท้ังสามารถทำ�ให้คณะทำ�งานฯ รวู้ ่าการป้องกนั และควบคมุ พฤติกรรมเสี่ยงทางสุขภาพของ พนักงาน จะต้องเร่มิ ตน้ อยา่ งไร และเดนิ หนา้ ในแต่ละขั้นตอนอย่างไร ใหเ้ หมาะสมกบั สถานการณป์ ัญหา หรือภาระดา้ นต่างๆ ของสถานประกอบการ ศึกษาดงู านจากสถานประกอบการอ่ืนๆ ที่ประสบความส�ำ เรจ็ ในการควบคุมปจั จัยและพฤติกรรมเส่ยี ง ทางสุขภาพ รวมทัง้ ขอคำ�แนะนำ�จากหน่วยงานภาคี หรอื ขอสื่อความร้เู พ่ิมเติม เชน่ หนังสอื ค่มู อื แผ่น พบั เอกสารดา้ นการควบคมุ การดม่ื เคร่อื งดื่มแอลกอฮอล์ ทั้งทีเ่ ผยแพร่โดยแผนงานฯ และจากภาคี เครอื ขา่ ยทเ่ี ก่ียวข้องดังตอ่ ไปน้ี สำ�นกั งานเครือข่ายองค์กรงดเหล้า (สคล.) โทรศพั ท์ 0-2948-3300 โทรสาร 0-2948-3930 www.stopdrink.com มูลนธิ หิ ญงิ ชายกา้ วไกล โทรศพั ท์ 0-2513-2889 โทรสาร 0-2513-2856 www.wmp.or.th ศนู ยป์ รึกษาปญั หาสุรา สายด่วนเลกิ เหลา้ 1413 โทรศพั ท์ 0-2354-8362 โทรสาร 0-2354-5190 www.1413.in.th ส�ำ นักงานคณะกรรมการควบคมุ เคร่ืองดม่ื แอลกอฮอล์ กรมควบคุมโรค โทรศพั ท์ 0-2590-3342, 0-2590-3035 โทรสาร 0-2591-4668, 0-25903015 www.thaiantialcohol.com ศูนยร์ บั เรอ่ื งรอ้ งเรียนบุหรีแ่ ละสุรา โทรศัพท์ 0-2590-3342 www.thaiantialcohol.com

17 เครอื ขา่ ยสถานประกอบการสรา้ งเสรมิ สขุ ภาพ โทรศพั ท์ 08-6762-8327 แผนงานการพฒั นาระบบ รูปแบบ และวธิ ีการบ�ำ บดั รกั ษาผมู้ ีปัญหาการบรโิ ภคสรุ าแบบบรู ณาการ (ผรส.) โทรศพั ท์ 053-280-228-46 ต่อ 60236, 60525 www.i-mapthailand.org ส�ำ รวจและจดั ทำ�ฐานขอ้ มูลเกีย่ วกบั สถานการณแ์ ละพฤติกรรมการดม่ื เหลา้ ของพนักงาน การสำ�รวจสถานการณ์ และพฤตกิ รรมการดมื่ เหลา้ ของพนักงานเป็นขน้ั ตอนส�ำ คญั ในการพัฒนาสถาน ประกอบการปลอดเหล้า ถ้าหากสถานประกอบการมขี อ้ มูลทชี่ ดั เจนเกย่ี วกับสถานการณ์ จะท�ำ ใหส้ ามารถ ออกแบบและจัดกจิ กรรรมท่มี ีความรอ้ ยเรียงและสามารถน�ำ ไปส่กู ารแก้ไขปัญหาได้ และท�ำ ให้การพัฒนา สถานประกอบการปลอดเหลา้ สามารถเกดิ ขน้ึ ไดอ้ ย่างเป็นรปู ธรรม ทัง้ นี้ แนวทางในการสำ�รวจข้อมูลน้นั ควรเร่มิ ด้วย พดู คุยทีเ่ ปน็ กันเอง ชแ้ี จงใหพ้ นักงานทราบว่าข้อมูลท่ีท�ำ การสำ�รวจนนั้ จะทำ�ใหเ้ กิดประโยชนก์ ับ ตัวผใู้ ห้ขอ้ มลู และสถานประกอบการอยา่ งไรบ้าง เพ่ือใหไ้ ดข้ ้อมูลท่แี ท้จริง ประมวลผลข้อมลู ท่ไี ด้จากการสำ�รวจจะถูกประมวลผลในรปู ของร้อยละ เช่น รอ้ ยละของพนักงานทดี่ ม่ื หรอื ติดเหล้า หรือร้อยละของความคดิ เหน็ ของพนักงานต่อกิจกรรมต่างๆ หรอื รอ้ ยละของพนกั งานที่มี ความเขา้ ใจอย่างถกู ต้องเกยี่ วกบั พิษภัยของเหล้า ซง่ึ ข้อมลู เหล่าน้ีจะสะท้อนสถานการณป์ จั จุบัน ของแตล่ ะสถานประกอบการ ขอ้ มูลทเ่ี กบ็ มาได้ควรมกี ารจดั การอย่างเปน็ ระบบ เพือ่ ให้งา่ ยต่อการใชง้ าน โดยอาจจดั ทำ�ในรูป ของแผนภมู เิ ปรยี บเทยี บ แผ่นภาพ หรอื ตาราง เผยแพร่ประชาสมั พันธ์ให้พนกั งานในสถานประกอบการได้รับทราบไปพร้อมๆ กนั

ถอดรหสั สถานประกอบการปลอดเหลา้ 18 การใช้ประโยชนจ์ ากฐานข้อมูลสถานการณแ์ ละพฤตกิ รรมการด่มื เหล้าของพนักงาน 1. ใช้เป็นข้อมลู อา้ งอิงในการดำ�เนนิ งาน โดยคณะทำ�งานฯ สามารถใช้ข้อมลู ท่ีได้จากการสำ�รวจ สถานการณ์และพฤตกิ รรมการด่มื เหลา้ ของพนักงาน มาประกอบการพจิ ารณา กำ�หนดเปา้ หมายใหเ้ หมาะสมกบั ขนาดของปัญหา เชน่ จากการส�ำ รวจ หากพบว่าพนักงานยงั ไม่มีความ เข้าใจต่อพิษภยั ของเหลา้ หรือเครื่องด่ืมแอลกอฮอล์ ในปีแรก คณะท�ำ งานฯ อาจตัง้ เปา้ เพียงแคส่ ามารถ ทำ�ใหพ้ นกั งานมคี วามเขา้ ใจและตระหนกั ถงึ พษิ ภยั ของเหล้า หรอื พนักงานเขา้ รว่ มกจิ กรรมทีจ่ ดั เพมิ่ มากข้ึน เปน็ ต้น กำ�หนดตัวช้ีวดั และเกณฑ์ไดช้ ัดเจนยิง่ ข้ึน เช่น ก�ำ หนดจ�ำ นวนพนักงานท่ีจะชว่ ยให้เลิกเหล้าได้สำ�เร็จ ในแต่ละปี ฐานขอ้ มูลบางสว่ นชว่ ยใหส้ ามารถกำ�หนดชนิดและรปู แบบกิจกรรมไดเ้ หมาะสมกับบรบิ ทของหนว่ ยงาน และสามารถแกป้ ญั หาได้ตรงจุดยงิ่ ขน้ึ เช่น หากพบว่าพนกั งานยังมีทศั นคติทผี่ ดิ ๆ ต่อการด่ืม ควรจดั กิจกรรมรณรงค์ให้ความร้แู ก่พนักงาน กอ่ นที่จะทำ�กจิ กรรมอื่นๆ 2. ใช้เปน็ ข้อมลู เปรยี บเทียบหรือติดตามการเปล่ียนแปลง ท�ำ ใหส้ ามารถประเมินผลและนำ�เสนอหรอื ทำ�การประชาสมั พนั ธ์ได้อยา่ งชดั เจนย่งิ ขึ้น การสำ�รวจขอ้ มูลสถานการณแ์ ละพฤตกิ รรมการดื่มเหลา้ ของพนักงาน ท�ำ ใหส้ ถานประกอบการมีข้อมูลต้งั ต้น (ก่อนเร่ิมขบั เคลอื่ น) เก่ียวกับสภาพปัญหาการด่มื เหล้าของพนักงาน และเม่ือด�ำ เนินการไดร้ ะยะหนึ่ง สามารถส�ำ รวจขอ้ มูลซ�ำ้ เพอื่ เปรียบเทียบใหเ้ หน็ การเปล่ยี นแปลงท่ีเกิดข้ึนได้อยา่ งชดั เจน ทั้งเชิงปรมิ าณและคณุ ภาพ ท�ำ ให้การเสนอผลการดำ�เนินงาน ทางด้านน้ีมีความชัดเจนมากขนึ้ และจงู ใจให้ผู้บรหิ ารหันมาสนับสนนุ เพ่ิมมากข้ึน 3. ใชเ้ ป็นข้อมลู ด้านบคุ ลากรของหนว่ ยงาน โดยข้อมูลเก่ียวกับพฤตกิ รรมเสยี่ งของพนักงาน เป็นข้อมูล ทเ่ี ปน็ ประโยชน์ตอ่ ท้ังฝา่ ยบคุ คล/บริหารทรพั ยากรบคุ คล ฝา่ ยการพยาบาล ฝา่ ยความปลอดภยั ในการ ทำ�งาน ฝ่ายอาชวี อนามยั และสิ่งแวดลอ้ ม ในการติดตามเฝ้าระวงั หรอื คิดคน้ มาตรการตา่ งๆ เพอ่ื ปอ้ งกัน ปัญหาทอ่ี าจนำ�ไปสู่การเกดิ ผลกระทบตอ่ การประกอบกิจการ จัดท�ำ แผนปฏบิ ตั กิ ารสถานประกอบการปลอดเหลา้ เม่อื มาถึงขนั้ ตอนนี้ ถอื ไดว้ า่ คณะท�ำ งานฯ มีความเขา้ ใจเก่ียวกับสถานการณป์ ัญหาดา้ นพฤตกิ รรมการ ด่ืมสุราของพนักงาน จากขอ้ มูลท่ไี ดท้ ำ�การสำ�รวจ อีกทัง้ ยังพอทราบวา่ พนกั งานมคี วามคดิ ความอา่ น

19 หรือมีทัศนคติอย่างไรเกี่ยวกับนโยบาย/มาตรการ/กิจกรรม/โครงการควบคุมและลดปัญหาจากการ ดืม่ เหล้าของพนกั งาน ของสถานประกอบการ นอกจากนน้ั ในข้ันตอนน้ี เปน็ ขั้นตอนท่เี ปิดโอกาสให้ คณะทำ�งานฯ นำ�ปจั จัยเออ้ื หรือขอ้ จ�ำ กัดดา้ นต่างๆ ท่เี กิดจากลักษณะเฉพาะของการประกอบกจิ การ หรอื วฒั นธรรมในการทำ�งาน หรือความพร้อมของผ้บู รหิ ารและพนักงาน มารว่ มพจิ ารณาส่งิ ท่จี ะต้อง ทำ�หรือกิจกรรมทจี่ ะตอ้ งจดั เพ่อื ส่งเสริมให้เกิดภาวะปลอดเหล้าในท่ีท�ำ งานอยา่ งแท้จริง ตลอดจนกำ�หนด รูปแบบ เวลา สถานท่ี ผ้รู ับผดิ ชอบ และทรพั ยากรหรืองบประมาณท่ีตอ้ งใช้ในการจดั กจิ กรรม โดยท้ังหมดน้ี ควรทำ�ในรูปของแผนปฏิบัติการประจ�ำ ปี หรือที่เรยี กว่า แผนปฏบิ ัติการขบั เคลือ่ นสถานประกอบการ ปลอดเหล้า หรอื แผนปฏบิ ัตกิ ารควบคมุ เครอ่ื งด่มื แอลกอฮอล์ ของสถานประกอบการ ปฏิบัติการตามแผนฯ ที่กำ�หนดไว้ การลงมอื ปฏบิ ตั ิตามแผนปฏบิ ตั กิ ารไดม้ ากหรือน้อย เป็นสิง่ ทส่ี ามารถบง่ ชไ้ี ด้วา่ สถานประกอบการจะ สามารถควบคมุ และลดปัญหาการด่มื เหล้าของพนักงานไดอ้ ยา่ งเป็นรูปธรรมหรือไม่ โดยประเมินจากการ มสี ่วนร่วมของคณะทำ�งาน ผ้บู ริหาร และพนกั งานในการปฏิบัตติ ามแผนปฏบิ ตั กิ าร หรอื การเขา้ รว่ ม กิจกรรมที่จัดภายใต้แผนปฏิบัติการควบคุมและลดปัญหาการดื่มเหล้าของพนักงานในสถานประกอบการ ในข้ันตอนลงมือปฏบิ ัตินี้ ผู้บริหารสถานประกอบการจะเปน็ ผู้ท่ีมสี ่วนสำ�คัญในการสนบั สนนุ ส่งเสรมิ จูงใจ และให้กำ�ลงั ใจคณะทำ�งาน เพื่อรกั ษาใหค้ วามตั้งใจและความมงุ่ มนั่ ของคณะทำ�งานทุกคนใหค้ งอยู่ ตลอดไป แม้จะพบกบั ปญั หาและอุปสรรคตลอดระยะเวลาของการดำ�เนนิ งานตามแผนฯ เคลด็ ลับในการจัดทำ�โครงการตามแผนปฏิบตั ิการให้ประสบผลสำ�เรจ็ ของแต่ละสถานประกอบการ มคี วามแตกตา่ งกนั ไปตามสถานการณ์และวฒั นธรรมของแต่ละองค์กร ดังนี้ ดแู ลเอาใจใส่และทำ�ให้ผู้เข้าร่วมกจิ กรรมเห็นถึงความต้ังใจจรงิ ในการจัดกจิ กรรม โนม้ น้าวผูบ้ ริหารใหเ้ ขา้ มาสนบั สนนุ และมีส่วนร่วมกับกจิ กรรมต่างๆ ที่จดั ขน้ึ ในระหวา่ งการด�ำ เนินงาน การจดั กิจกรรมใหค้ วามรแู้ กพ่ นักงาน เปน็ ส่งิ ท่สี �ำ คญั มากและจำ�เปน็ จะต้องทำ�อยา่ งต่อเน่ือง การจดั กจิ กรรมจะตอ้ งคำ�นงึ ถงึ เวลาท่ีเหมาะสม สรรหาเวลาทพี่ นักงานจะสามารถเข้าร่วมกจิ กรรมได้ คณะทำ�งานควรมีการจดั ประชมุ และติดตามผลการด�ำ เนินงานอย่างตอ่ เนื่อง การประชุมประเมนิ ผล อยา่ งตอ่ เน่ืองเปน็ สิง่ ทค่ี ณะทำ�งานต้องท�ำ เปน็ ประจ�ำ เพราะการประชมุ สรปุ หลงั จากมกี ารจัดกิจกรรม ใดๆ จะท�ำ ใหค้ ณะทำ�งานได้มองเหน็ ภาพรวม ได้ทราบถึงปญั หาและอุปสรรคทเ่ี กิดขึ้นเพ่อื ท่จี ะไดห้ า วิธแี ก้ไขและปรับปรุงรูปแบบและชนดิ กจิ กรรมท่ีจะจดั ในลำ�ดบั

ถอดรหสั สถานประกอบการปลอดเหลา้ 20 เฟ้นหาพนักงานตน้ แบบในการเลิกเหล้า มจี ติ สาธารณะหลายๆ คน เพราะบคุ คลตน้ แบบแต่ละคน สามารถเป็นแรงบนั ดาลใจ ให้คำ�ปรกึ ษาระหวา่ งบคุ คลต้นแบบกับพนกั งานทีต่ อ้ งการเลิกเหล้าได้ การประเมินผลการด�ำ เนินงานและปรับปรุงแผนปฏิบตั กิ าร หลงั จากได้มีการด�ำ เนินงานไประยะหนง่ึ หรือหลงั จากจดั กิจรรมใดๆ ไปแลว้ คณะทำ�งานควรมกี ารจัด ประชุมเพ่ือประเมินผลวา่ การดำ�เนนิ กิจกรรมตามแผนฯ ท่ผี า่ นมาประสบความสำ�เรจ็ หรอื ลม้ เหลว ท�ำ ใหเ้ กดิ การเปลีย่ นแปลงอะไรและอย่างไรบ้าง ถ้าการเปลยี่ นแปลงท่เี กดิ ขึ้นมีแนวโน้มวา่ จะบรรลผุ ล ตามเปา้ หมาย ก็ไม่ต้องปรับปรุงแผนปฏิบัติการ แต่ถ้ามีแนวโน้มว่าจะไม่บรรลผุ ลตามเปา้ หมาย ควร จะพจิ ารณาว่ามปี ญั หาหรอื อปุ สรรคใดเกิดข้นึ และจะปรับปรงุ แก้ไขปญั หานน้ั ไดอ้ ย่างไร และเทคนิค ที่สำ�คญั มากก็คอื ปรบั เปล่ียนแผนฯ ให้มีความเหมาะสมกับสถานการณ์ของสถานประกอบการทีเ่ ปล่ยี น ไปตลอดเวลา เพ่ือให้การดำ�เนินงานมคี วาม เหมาะสมกบั ช่วงเวลาท่ีจะทำ�ให้พนกั งานสามารถมสี ่วนรว่ ม ได้โดยสะดวก โดยการระเมนิ ผลควรวดั ทั้งเชิงปรมิ าณและเชงิ คุณภาพด้วย การรักษามาตรฐานใหเ้ กิดความย่งั ยืน ในการดำ�เนนิ งานให้เกดิ ผลอย่างเปน็ รปู ธรรม (มผี ลทำ�ใหเ้ กดิ การเปล่ยี นแปลงในเชิงคณุ ภาพและ/หรอื เชงิ ปรมิ าณ) และยัง่ ยนื นั้น สถานประกอบการจ�ำ เป็นต้องรกั ษามาตรฐานการด�ำ เนินงานดา้ นนีไ้ ว้อยา่ ง ตอ่ เนื่อง ดว้ ยการติดตามประเมินผล และส�ำ รวจการเปลีย่ นแปลงของสถานการณแ์ ละพฤตกิ รรมการ ดม่ื เหล้าของพนักงานทกุ ปี พร้อมท้ังมีการพัฒนากจิ กรรมตา่ งๆ ให้สอดคลอ้ งกบั ข้อมลู สถานการณท์ ี่ ส�ำ รวจ หรือมุ่งทกี่ ารเปลย่ี นแปลงได้ตามเปา้ หมายหรือเกณฑ์ที่ก�ำ หนดไว้ อยา่ งไรก็ตามความย่ังยนื ของ การด�ำ เนินงานดา้ นการควบคุมปัจจยั และพฤติกรรมเส่ียงทางสขุ ภาพ จะมขี นึ้ ไดห้ รือไม่นัน้ ขนึ้ อย่กู ับ ความตัง้ ใจจรงิ ของสถานประกอบการ โดยเฉพาะผู้บริหารทกุ คน ท่จี ะตระหนกั ถงึ ความสำ�คัญและความ จำ�เป็นในการควบคมุ พฤติกรรมเสยี่ งเหลา่ น้ี ในระดับท่ีจะท�ำ ใหก้ ารดำ�เนนิ งานดา้ นนี้กลายเปน็ ภารกิจ หนึง่ ทจ่ี ะต้องผนวกเขา้ ไปเปน็ สว่ นหนง่ึ ของแผนสวัสดิการและคมุ้ ครองแรงงาน หรือแผนงานดา้ นความ ปลอดภยั ในการท�ำ งาน ในยุทธศาสตร์พัฒนาสถานประกอบการ พร้อมๆ กนั ไปด้วย

21

ถอดรหสั สถานประกอบการปลอดเหลา้ 22 เข็มทศิ นำ�ทาง 3.1 แผนปฏิบตั กิ ารคืออะไร? แผนปฏิบัติการเป็นแผนที่นำ�เสนอแนวทางการดำ�เนินงานท่ีแสดงรายละเอียดของ กจิ กรรมเพื่อให้บรรลุวัตถปุ ระสงค์ในช่วงเวลาท่ีก�ำ หนด โดยมดี ัชนชี ้ีวัดความสำ�เรจ็ ของแผนทช่ี ัดเจน ดังน้ัน ความส�ำ คญั ของการมีแผนปฏิบัตกิ าร จงึ อยูท่ ่ีการมีเครือ่ งมือ ในการแปลงนโยบายไปส่กู ารปฏิบตั ิในรปู ของการจดั กิจกรรมตา่ งๆ เพอื่ ควบคมุ และ ลดปัญหาการด่มื เหล้าของพนกั งานได้สะดวกมากยง่ิ ข้นึ ลดภาระในการตัดสนิ ใจวา่ จะท�ำ อะไรเมือ่ ไหร่ เพราะมีการกำ�หนดไว้ล่วงหนา้ ว่าจะทำ�กจิ กรรมอะไรบ้างในช่วง เวลาหนง่ึ ๆ อกี ทง้ั ยงั สามารถเลอื กกจิ กรรมทจ่ี ะท�ำ ตามล�ำ ดบั ความส�ำ คญั และเหมาะสม กับสถานการณ์ ท�ำ ใหก้ ารจดั กจิ กรรมแตล่ ะคร้งั มผี ลผลิตทีเ่ สรมิ แรงซ่งึ กนั และกัน หรือต่อยอดจากผลผลติ ของกจิ กรรมทีท่ �ำ กอ่ นหน้า นั่นคือ การมแี ผนปฏิบตั ิการ ทำ�ให้ลดความเสี่ยงในการควบคุมให้เป็นไปตามเป้าหมายของแผนงาน/โครงการ นนั่ เอง

23 3.2 แผนปฏิบตั ิการมีองค์ประกอบอะไรบา้ ง ประกอบด้วยหัวข้อตา่ งๆ ดงั ตอ่ ไปนี้ 1. ชือ่ แผนปฏิบัตกิ าร เปน็ ชอื่ ของแผนปฏบิ ัติการ ซ่ึงตอ้ งมคี วามโดดเดน่ น่าสนใจ จ�ำ ไดง้ ่าย และส่อื ถงึ กิจกรรมที่จะทำ� 2. ความเปน็ มา/หลกั การและเหตผุ ล เปน็ สว่ นที่แสดงถึงความจำ�เปน็ ที่ต้องมีแผนปฏบิ ัตกิ าร มอี งคป์ ระกอบของเนื้อหาที่ส�ำ คญั ดงั นี้ การเปลีย่ นแปลงในชว่ งเวลาท่ผี า่ นมา กจิ กรรมท่เี ป็นตน้ เหตขุ องปญั หา การเปล่ียนแปลงทที่ ำ�ให้เกิดความเสยี หายและสญู เสยี ปญั หาทท่ี ำ�ใหม้ คี วามเสยี หายและสูญเสยี แนวโน้มปญั หา และการขยายวงกว้างออกไปถา้ ไม่มกี ารแกไ้ ข ความจ�ำ เปน็ ทจ่ี ะต้องมกี ารป้องกนั และแกไ้ ขปัญหา ความจำ�เปน็ ท่จี ะตอ้ งมกี ารทำ�กจิ กรรมต่างๆ ในแผนปฏบิ ัตกิ าร ความคาดหวงั เมื่อมีการแก้ไขปัญหาตามรายละเอียดในแผนปฏบิ ตั ิการ 3. วัตถุประสงค์ เป็นสว่ นท่ีแสดงให้เหน็ วา่ การปฏบิ ตั กิ ารทงั้ หมดในแผนฯ น้ี ท�ำ เพื่ออะไร ตวั อยา่ งเชน่ เพอ่ื ควบคุมและลดปัญหาการดื่มเหล้าของพนกั งาน เพือ่ ส่งเสริมบทบาทและการมีส่วนร่วมของพนักงานทุกระดับ/ฝ่าย ในการขับเคลอื่ น สถานประกอบการปลอดเหล้า เพื่อลดจ�ำ นวนพนกั งานทด่ี ม่ื เหล้า 4. เป้าหมายและตัวช้วี ดั แสดงเป้าหมายของการดำ�เนินงานตามแผนปฏิบตั ิการ โดยมีตวั ช้วี ัด เป็นตัวบ่งช้วี า่ การปฏบิ ตั กิ ารครงั้ นปี้ ระสบความสำ�เรจ็ หรอื บรรลเุ ป้าหมายหรอื ไม่

ถอดรหสั สถานประกอบการปลอดเหลา้ 24 5. กลยุทธใ์ นการดำ�เนนิ งาน เพ่ือให้การดำ�เนนิ งานตามแผนปฏิบัติการบรรลุเป้าหมาย และประสบความส�ำ เร็จภายในเวลาทีก่ �ำ หนดไว้ จงึ ได้ก�ำ หนดกลยุทธ์ในการดำ�เนินงานไวด้ ังนี้ การมสี ่วนรว่ มของพนักงานทกุ ฝา่ ย/ระดบั ในการท�ำ กจิ กรรมตามแผนปฏบิ ัตกิ าร การเปล่ียนแปลงเร่อื งใกลต้ วั ทที่ ำ�ได้ทกุ คน และทำ�ไดท้ นั ที ให้ความสำ�คัญที่การเปลีย่ นแปลงพฤตกิ รรม ระเบยี บวธิ ี ชว่ งเวลา ล�ำ ดับการท�ำ งาน ซงึ่ ไม่ใช้งบประมาณ หรือใช้งบประมาณนอ้ ย ให้ความส�ำ คญั ที่การระดมความคดิ ของทุกฝา่ ย และความเปน็ เจ้าของร่วมในแผนปฏิบัติการ ตลอดจนการเปลยี่ นแปลงทจี่ ะเกดิ ขนึ้ จากการดำ�เนินงานตามแผน การแสดงเป้าหมาย นโยบาย และแผนกจิ กรรมท่ีชดั เจน แสดงความกา้ วหนา้ ในการด�ำ เนินงานเปรยี บเทียบกับแผนที่ตดิ ตามได้ และชัดเจน พจิ ารณาดชั นีชี้วัดความส�ำ เร็จของการดำ�เนินงานทเ่ี ห็นไดช้ ัดเจนจากทุกส่วนทเ่ี กี่ยวขอ้ ง ฯลฯ 6. กิจกรรมในแผนปฏบิ ตั ิการ การด�ำ เนินงานให้บรรลุเป้าหมายของแผนปฏบิ ัตกิ าร จ�ำ เป็นต้องมีการท�ำ กจิ กรรมต่างๆ อยา่ งต่อเน่อื ง นบั แต่เริ่มแผนจนแผนสน้ิ สดุ ลง แน่นอนว่า ชนดิ และรูปแบบของกิจกรรม จ�ำ นวนครั้งที่จัด ช่วงเวลาท่ีจดั ควรก�ำ หนดหรือคดั เลือกใหส้ อดคล้องกบั ปญั หาการด่ืมสรุ าของพนกั งานในสถานประกอบการ ซ่ึงคณะ ทำ�งานฯสามารถพิจารณาจากข้อมูลสถานการณ์และพฤติกรรมการดื่มสุราของพนักงานท่ีได้จากการ ส�ำ รวจ และอาจแบง่ กลุ่มพนกั งานตามระดับและพฤติกรรมการด่ืม ตามข้อมลู ที่สำ�รวจได้ เพ่อื ให้ สามารถก�ำ หนดกจิ กรรมที่จะจดั ได้อยา่ งเหมาะสมและคุม้ คา่ มากข้ึน ท้ังนี้ กจิ กรรมท่จี ะจัดใหม้ ขี นึ้ มกั มา จากการตอบค�ำ ถามว่า “มีอะไรบ้างทีจ่ ะตอ้ งท�ำ ” (What can be done) และควรพจิ ารณาความพร้อม ในทกุ ด้านของหน่วยงาน (ด้านงบประมาณ กำ�ลงั คน เวลา ภารกจิ อน่ื ๆ) การกำ�หนดว่าจะทำ�กจิ กรรม อะไรในปีน้ี จึงตอ้ งตอบค�ำ ถามขอ้ ท่สี องว่า “พวกเราจะทำ�อะไรได้บ้าง” (What can I do) อกี หนึ่ง คำ�ถาม โดยท่ัวไปแลว้ การขับเคล่ือนสถานประกอบการปลอดเหล้า มกั มกี ารจดั กิจกรรม ดังต่อไปน้ี การจดั สภาพแวดลอ้ ม ท้ังในและนอกสถานประกอบการ วัตถุประสงค์ของการจดั สภาพแวดล้อมก็ เพ่อื ใหก้ ารหาซอื้ เหลา้ ของพนักงานเป็นไปไดย้ าก ลดการเขา้ ถงึ เหลา้ โดยควรปอ้ งกนั ไม่ใหม้ ีแหล่งขายสรุ า ในพน้ื ทส่ี ถานประกอบการและหากเปน็ ไปได้ ไมใ่ หม้ แี หลง่ จ�ำ หนา่ ยสรุ าในพน้ื ทโ่ี ดยรอบสถานประกอบการดว้ ย

25 กจิ กรรมสอื่ สารให้ความรู้ เพื่อสรา้ งความเข้าใจและการมีส่วนรว่ มของพนกั งาน     เนน้ การให้ข้อมลู ความรู้เก่ยี วกับพิษภัยและผลเสยี ของการด่ืมสุราต่อสขุ ภาพของพนักงานเอง รวมทง้ั ผลเสียต่อสถาน ประกอบการ แก่พนกั งานทกุ กล่มุ ทง้ั พนักงานทไี่ ม่ดืม่ (เพ่ือปอ้ งกนั การเป็นนกั ดมื่ หนา้ ใหม่) ซ่งึ สามารถ ใหค้ วามรแู้ กพ่ นกั งานไดห้ ลากหลายรปู แบบ เช่น การจดั นทิ รรศการ หรือบอร์ดความรู้ การใหค้ วามรู้ ทางเสียงตามสายหรือโทรทศั นว์ งจรปิด การใหค้ วามรูใ้ นรูปของการจัดกิจกรรมรณรงค์ตา่ งๆ กิจกรรมช่วยพนกั งานท่ตี ิดเหลา้ ให้สามารถ ลด ละ เลกิ เหลา้ เป็นการช่วยใหพ้ นักงานท่ดี ืม่ เหล้า ตง้ั แตก่ ลุ่มทด่ี ่มื นอ้ ย พนกั งานทดี่ มื่ จนประสบปญั หา และดื่มจนตดิ ให้สามารถลด ละ เลิก เหล้าได้สำ�เรจ็ โดยกจิ กรรมที่มงุ่ ชว่ ยให้พนักงาน ลด ละ เลกิ เหลา้ อาจเริ่มจาก 1. การจัดให้มรี ะบบคดั กรองปญั หาการดื่มสุรา โดยทำ�พรอ้ มกับการตรวจสขุ ภาพประจำ�ปหี รือการตรวจ สมรรถนะในการท�ำ งาน 2. การจดั ให้มีระบบการใหค้ ำ�ปรึกษา ทีเ่ นน้ ประเด็นการด่ืมเหล้าและผลกระทบต่อเนื่องจากการดม่ื ค้นหาสาเหตุและปจั จัยทน่ี �ำ ไปสู่การดมื่ ให้ค�ำ แนะนำ�การลดการด่ืมใหป้ ลอดภยั มากขึ้น หรือให้คำ�แนะนำ�การเลกิ ดืม่ สุรา 3. การมีระบบเพอื่ นช่วยเพื่อน โดยจับคู่ผู้ทต่ี ้องการเลกิ เหลา้ กับเพ่ือนทคี่ อยท�ำ หนา้ ทีช่ ว่ ยเหลอื หรอื จัดกิจกรรมให้กำ�ลังใจแกผ่ ู้ท่ีก�ำ ลงั อยใู่ นชว่ งของการเลกิ เหลา้ กจิ กรรมลงเย่ยี มบา้ น และคา่ ยครอบครวั (มูลนิธเิ พอ่ื นหญิง, 2554) กจิ กรรมสรา้ งคนต้นแบบ (มูลนิธเิ พ่ือนหญิง, 2554) 4. การจัดระบบสง่ ต่อเพือ่ บ�ำ บัดรกั ษา โดยเฉพาะในรายท่ดี ่มื สรุ าจนตดิ โดยสง่ เขา้ รับการบำ�บัดใน โรงพยาบาลต่อไป กิจกรรมสง่ เสรมิ สขุ ภาพ เปน็ กิจกรรมทสี่ ่งเสรมิ ให้พนกั งานมีสุขภาพกายและสุขภาพจติ ทดี่ ขี ้นึ ท้ังยัง ทำ�ให้เวลาวา่ งท่ีจะใช้ในการดม่ื สรุ าลดลง ตวั อย่างของกิจกรรม เชน่ กิจกรรมท่องเทย่ี วเชงิ อนรุ ักษ์ กจิ กรรมปลูกป่าสร้างชีวิตสร้างสุขภาพ จดั ตัง้ ชมรมขับร้องและประกวดรอ้ งเพลง การจดั กจิ กรรมเตน้ แอโรบิค การสง่ เสรมิ การออกก�ำ ลงั กาย หรอื การจดั กจิ กรรมแขง่ กฬี าประจำ�ปี เป็นต้น การก�ำ หนดระเบยี บและแนวปฏบิ ัตติ ่างๆ ส่ิงส�ำ คัญทจี่ ะชว่ ยให้พนกั งานของสถานประกอบการหา่ งไกล จากการด่มื สุรา คือการมีระเบียบและจัดท�ำ แนวปฏิบัติตา่ งๆ สำ�หรับหนว่ ยงาน หรือใหพ้ นักงานไดใ้ ช้เป็น แนวทางในการปฏบิ ัติตนในฐานะท่ีเป็นพนกั งาน

ถอดรหสั สถานประกอบการปลอดเหลา้ 26 7. แผนการดำ�เนนิ งาน เป็นส่วนท่นี �ำ เสนอช่วงเวลาของการจัดกิจกรรมทีก่ ำ�หนดไวใ้ นแผนปฏิบัติการ โดยกิจกรรมหนึ่งๆ อาจเกดิ ขน้ึ ในหลายช่วงเวลาของแผนฯ ก็ได้ ท้งั นี้ รายละเอียดในแผนการด�ำ เนนิ งาน จะช่วยเพมิ่ ความชัดเจน และชว่ ยเพ่ิมความเข้าใจของผู้ดำ�เนินงาน และผู้สนใจท่อี ยนู่ อกแผนปฏบิ ัตกิ าร รวมท้ังมสี ว่ นช่วยเพม่ิ พนู สัมฤทธ์ิผลของการจัดงบประมาณ การจัดกจิ กรรม และการบรหิ ารงบประมาณของแผนปฏิบตั กิ ารได้ อกี ด้วย ตัวอย่างตารางแผนการด�ำ เนินงาน โครงการ/กิจกรรม เดือน 2553 1 2 3 4 5 6 7 8 9 ผู้รบั ผิดชอบ 1. รณรงคส์ ร้างความตระหนกั 1.1 จัดท�ำ แผน่ พับ 1.2 เสียงตามสาย 1.3 จดั มมุ ความรู้ 2. ออกกฎระเบียบหา้ มดม่ื ห้ามขายในที่ทำ�งาน 3. ส่งเสรมิ การลด ละ เลกิ เหลา้ 3.1 คัดกรองพนกั งาน 3.2 กิจกรรมให้ค�ำ ปรึกษา 3.3 กจิ กรรมบ�ำ บัดรกั ษา 3.4 กิจกรรมคา่ ยครอบครัว

27 8. ทรัพยากรที่ต้องใช ้ การด�ำ เนนิ การตามแผนดว้ ยการจดั ท�ำ โครงการหรอื กจิ กรรมตา่ งๆ ตามทก่ี �ำ หนดไวใ้ นแผนปฏบิ ตั กิ าร จ�ำ เปน็ ตอ้ งใช้ทรัพยากรบุคคล งบประมาณ วัสดุ ครุภณั ฑ์ เวลา ท่ีดนิ สถานท่ี ส่งิ ปลกู สร้าง การประเมินความ ตอ้ งการทรพั ยากรทีจ่ ะตอ้ งใช้ จะสะทอ้ นใหเ้ หน็ ไดว้ ่าผู้จดั ท�ำ แผนมีความเขา้ ใจ มีประสบการณ์ และมี ความรมู้ ากเพียงใด รวมทงั้ ความเป็นไปไดใ้ นทางปฏบิ ัติในแต่ละข้ันตอนของการดำ�เนนิ งานตามแผน

ถอดรหสั สถานประกอบการปลอดเหลา้ 28 3.3 ตัวอยา่ งแผนปฏบิ ตั ิการ แผนปฏบิ ตั กิ ารขบั เคลอ่ื นสถานประกอบการปลอดเหล้า 1. ชอื่ แผนปฏบิ ตั กิ าร สถานประกอบการปลอดเหล้า 2. ความเป็นมา / หลกั การและเหตุผล ในปี 2557 ได้มกี ารส�ำ รวจพฤตกิ รรมเสย่ี งของพนกั งาน บรษิ ัท ... พบว่ามีพนักงานในบรษิ ทั ฯ ดืม่ สรุ า สูงถงึ 59 คน คิดเปน็ 34% ของพนักงานทั้งหมด ทางบรษิ ัทฯ มีความเป็นหว่ งในเรื่องของสุขภาพและการเกดิ อุบัตเิ หตุ จากการด่ืมแลว้ ขบั ทจ่ี ะท�ำ ให้เกดิ ความเสียหายสูญเสียต่อบคุ ลากรของบรษิ ัทฯ ถา้ ไม่มีการแก้ไขและป้องกันปัญหาจาก การด่มื แลว้ ขบั อาจจะสง่ ผลเสียตอ่ ครอบครวั บริษทั ฯ และประเทศชาติ ทีต่ ้องสญู เสยี บคุ ลากรท่ีมฝี ีมอื และมีคุณภาพ การจัดทำ�แผนปฏบิ ัติการสถานประกอบการปลอดเหลา้ นอกจากจะให้ความรู้ความเข้าใจเก่ียวกบั มหันตภยั จากเหลา้ ยงั เป็นการส่งเสรมิ การทำ�งานรว่ มกันของพนักงาน เพ่ือบรรลวุ ัตถุประสงคด์ า้ นความปลอดภยั ตามท่ีตั้งไว้ 3. วัตถปุ ระสงค์ 3.1 เพื่อสรา้ งเสรมิ สขุ ภาพของพนักงาน 3.2 เพ่ือสนบั สนนุ ใหพ้ นักงานท่ตี ดิ เหล้า ลดละเลิกเหลา้ 3.3 เพอื่ เป็นแนวทางในการด�ำ เนินงานด้านการควบคุมพฤตกิ รรมการดื่มเหลา้ ของ ในพ้ืนทข่ี องบริษทั 3.4 เพื่อสง่ เสริมประสทิ ธิภาพในการด�ำ เนนิ งานดา้ นการควบคมุ พฤตกิ รรมการด่ืมของพนกั งาน 3.5 เพื่อส่งเสรมิ บทบาทและการมีสว่ นร่วมของบคุ ลากรทุกระดับ/ฝา่ ย ในการขบั เคล่อื น สถานประกอบการปลอดเหล้า 3.6 เพอ่ื ส่งเสรมิ การท�ำ งานรว่ มกันของพนักงาน

29 4. เปา้ หมายและตวั ชวี้ ัด • สถานประกอบการปลอดเหลา้ 100% (ในปี 2559) • สถานประกอบการปลอดอบุ ัตเิ หตุท่ีมสี าเหตจุ ากการด่ืมสรุ า 100% (ปี 2559) • ร้อยละ 5 ของพนกั งานท่ดี ม่ื เหล้า สามารถเลิกเหลา้ ไดส้ ำ�เรจ็ (ปี 2559) 5. กลยุทธ์ในการดำ�เนินงาน เพือ่ ให้การด�ำ เนินงานตามแผนปฏิบตั กิ ารบรรลุเป้าหมาย และประสบความสำ�เรจ็ ภายในเวลาท่ีกำ�หนดไว้จงึ ได้ กำ�หนดกลยทุ ธ์ในการดำ�เนินงานไวด้ งั น้ี • ใหค้ วามสำ�คัญทก่ี ารระดมความคดิ ของทกุ ฝา่ ยและความเปน็ เจ้าของร่วมในการทำ�แผนปฏิบตั กิ าร ตลอดจนการเปลย่ี นแปลงทจ่ี ะเกดิ ขึ้นจากการด�ำ เนินงานตามแผน • ทุกฝา่ ยมสี ว่ นร่วมในการท�ำ กิจกรรมตามแผน • การเปลย่ี นแปลงในเร่อื งที่สามารถท�ำ ได้จริงและท�ำ ได้ทนั ที • ประกาศเกียรติคุณบคุ ลากร พร้อมท้ังมีการเผยแพร่อย่างกวา้ งขวาง 6. กิจกรรมในแผนปฏิบตั ิการ 6.1 ออกนโยบายเพ่อื ควบคุมการนำ�เข้าสุราในสถานประกอบการ 6.2 ออกกฎระเบียบบังคบั ใชใ้ นสถานประกอบการพร้อมทง้ั ก�ำ หนดบทลงโทษ 6.3 การรณรงคส์ ร้างความตระหนักเน้นการใหค้ วามรกู้ บั พนกั งาน การจัดบอรด์ ความรู้ เสียงตามสายการรณรงคง์ ดเหล้าเขา้ พรรษา การจดั กจิ กรรมเดนิ ทางปลอดภยั ไร้แอลกอฮอล์ 6.4 จัดกจิ กรรมรณรงค์ในงานสปั ดาหค์ วามปลอดภยั

30 ถอดรหสั สถานประกอบการปลอดเหลา้ 7. แผนการดำ�เนนิ งาน โครงการ/กิจกรรม เดอื น / 2558 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 ผูร้ บั ผิดชอบ 1.ประกาศนโยบาย ผ้บู รหิ าร 2.ออกกฎระเบียบห้ามดืม่ หา้ มขาย ทรพั ยากร ในสถานประกอบการ บคุ คล 3.รณรงค์สรา้ งความตระหนัก 3.1 จัดทำ�แผน่ พับ จป.ว 3.2 เสียงตามสาย บุคคล 3.3 จดั บอร์ดความรู้ จป.ว 3.4 การอบรมพนักงาน จป.ว 3.5 กจิ กรรณรงค์งดเหล้าเขา้ พรรษา บุคคล 3.6 วนั หยดุ เดนิ ทางปลอดภยั บคุ คล 3.7 รณรงคใ์ นงานสปั ดาหค์ วามปลอดภยั จป.ว 4.กิจกรรมส่งเสริมลดละเลกิ 4.1 กจิ กรรมกีฬาสี จป.ว 4.2 การตรวจสขุ ภาพพนกั งาน จป.ว 4.3 กจิ กรรมปลกู ปา่ ชายเลน จป.ว 4.4 รางวัลและประกาศเผยแพร่ จป.ว

31 8. งบประมาณรวม 5,000 บาท • ค่าอปุ กรณใ์ นการจดั ทำ�บอร์ดนทิ รรศการ 10,000 บาท • ค่ารางวลั ส�ำ หรับจดั กจิ กรรม เกมส์ (เบกิ ตามจา่ ยจรงิ ) 5,000 บาท • ค่าวสั ดุอุปกรณ์สำ�หรบั เข้ารว่ มกิจกรรมของบริษัท 20,000 บาท รวมท้ังสิ้น 9. การตดิ ตามประเมินผล • สถานประกอบไมม่ ีการด่มื จ�ำ หนา่ ยเหล้า 100% (ในปี 2558) จากนโยบายและกฎระเบยี บ • สถานประกอบการไมม่ อี ุบตั ิเหตุท่มี สี าเหตจุ ากการด่มื สรุ า 100% (ในปี 2558) จากแบบสอบสวนและแบบส�ำ รวจพฤตกิ รรม • รอ้ ยละ 5 ของพนกั งานท่ีด่ืมเหล้า สามารถเลิกเหลา้ ไดส้ ำ�เร็จ (ปี 2558) จากแบบสอบถามและการสังเกตพฤติกรรม 10. ผลที่คาดว่าจะได้รับ (ไดค้ วามรู้ ทักษะ หรอื ผลงานอะไรบา้ ง) • พนกั งานมคี วามรูค้ วามเข้าใจในพิษร้ายของเหล้า • พนกั งานไดม้ ีบทบาทและสว่ นร่วมในการการด�ำ เนินงานตามแผน • ได้ควบคุมพฤติกรรมการดืม่ ของพนกั งาน • พนักงานลดละการดมื่ เหลา้ • พนักงานมสี ุขภาพดี ไมไ่ ดร้ บั อบุ ัตเิ หตจุ ากการดม่ื เหลา้ • ส่งเสรมิ การท�ำ งานร่วมกนั ของพนักงาน

ถอดรหสั สถานประกอบการปลอดเหลา้ 32 ปัจจยั ความสำ�เรจ็ 4.1 ปัจจัยภายในหรือปัจจัยทเี่ กี่ยวกับคน ปัจจยั ภายใน เป็นปัจจยั ส�ำ เรจ็ ที่มาจากภายในสถานประกอบการเอง ซ่ึงในทนี่ ีไ้ ด้แก่ บุคลากรในสถานประกอบการระดบั ตา่ งๆ ซง่ึ ประกอบด้วยเจา้ ของ ผบู้ รหิ าร คณะ ทำ�งาน และพนักงาน ท่จี ะตอ้ งมคี ณุ ลักษณะที่เอ้อื ตอ่ การขบั เคลือ่ นสถานประกอบ การปลอดเหล้า โดยสามารถสรุปได้ดงั น้ี ผ้บู รหิ ารสถานประกอบการ ตอ้ งใหค้ วามส�ำ คญั และให้การสนบั สนุนการด�ำ เนนิ งาน โครงการในด้านต่างๆ ทงั้ ดา้ นนโยบาย บคุ ลากรด�ำ เนินการ งบประมาณด�ำ เนนิ โครงการ ฯลฯ คณะทำ�งาน เป็นหนว่ ยด�ำ เนินการท่มี ีความส�ำ คญั ต่อการดำ�เนินงานโครงการ ซงึ่ จากการแลกเปลีย่ นพบบทเรียนท่ีนา่ สนใจ ดังน้ี

33 การค้นหาคณะท�ำ งาน ควรใชก้ ารแลกเปล่ยี นพดู คุย และสังเกตการณก์ ารเข้ารว่ มกจิ กรรมของ พนักงาน เพือ่ พิจารณาความสามารถในการกลา้ แสดงออก จิตอาสา และสามารถสอ่ื สารข้อมลู ตอ่ ได้ และควรคดั เลอื กพนกั งานจากทกุ ระดับ เช่น หวั หน้างาน ผู้ปฏบิ ัติการจากฝ่ายตา่ งๆ นายจ้าง หวั หนา้ แผนก ฝา่ ยบคุ คล กรณีมีหลายกิจกรรมใหแ้ ยกคณะทำ�งาน เพื่อใหส้ ามารถทำ�งานได้จรงิ จัง จัดสรรเวลาในการกจิ กรรมให้เหมาะสม เช่น ชว่ งหยุดพกั เลิกงาน ควรมีการจัดความสัมพันธ์ระหวา่ งบริษทั สหภาพแรงงาน กับคณะทำ�งานโครงการ กล่มุ เปา้ หมาย/ผู้เขา้ ร่วมโครงการ ต้องเหน็ ความสำ�คัญในการลด ละ เลิกเหลา้ มีความพรอ้ ม มคี วามม่งุ ม่นั ต้ังใจท่ีจะเข้ารว่ มในโครงการ งบประมาณ เปน็ ปัจจยั ท่ชี ว่ ยสนับสนนุ การด�ำ เนินงานโครงการ ทั้งนใี้ นการเสนอโครงการตอ่ ผ้บู รหิ าร จะตอ้ งแสดงให้เห็นเหตุผลความจ�ำ เป็น โดยใชข้ ้อมลู สถานการณด์ า้ นสุขภาพของพนกั งาน รปู แบบ กจิ กรรมที่มีความเปน็ ไปไปไดใ้ นการดำ�เนินการ และไมก่ ระทบตอ่ งานประจ�ำ ผลลพั ธ/์ ความส�ำ เร็จของ โครงการทช่ี ดั เจน เพอื่ ให้ผู้บริหารเห็นความสำ�คัญของโครงการ และใหก้ ารสนบั สนุนงบประมาณ 4.2 ปัจจัยภายนอกหรือปัจจยั สำ�เร็จด้านกระบวนการ องค์ความรูแ้ ละกระบวนการเรยี นรู้ เกย่ี วกับการขับเคลอ่ื นสถานประกอบการปลอดเหล้า คณะท�ำ งานฯ จะต้องมคี วามรู้ความเขา้ ใจ เกิดกระบวนการเรยี นรู้ และมที กั ษะในการสรา้ งเงอื่ นไข และสภาพแวดล้อมของสถานประกอบการใหม้ ีการควบคมุ การสูบบหุ ร่ีอย่างเป็นระบบและตอ่ เน่อื ง ร้กู ระบวนการทำ�งาน (มกี ารส�ำ รวจและท�ำ ความเขา้ ใจในสถานการณก์ ารสบู บุหร่ขี องหนว่ ยงานตนเอง ทำ�ใหส้ ามารถจดั ทำ�แผนปฏบิ ัตกิ ารที่ประกอบด้วยกจิ กรรมท่ตี รงกับปญั หาสถานการณ์ของหนว่ ยงาน ตนเอง และสามารถลงมอื ปฏิบตั ิการได้ตามแผน) พร้อมทง้ั รวู้ ธิ ีการในการดำ�เนินการแตล่ ะข้นั ตอนนัน้ ๆ ก็จะสามารถขบั เคลอื่ นใหเ้ กดิ การปฏิบตั ิทมี่ ุง่ สูเ่ ป้าหมายของการเปน็ สถานประกอบการปลอดบุหรใี่ นท่ีสุด

ถอดรหสั สถานประกอบการปลอดเหลา้ 34 งบประมาณ สถานประกอบการควรมกี ารต้ังงบประมาณส่วนหนง่ึ อย่างชัดเจน เพื่อด�ำ เนินงานดา้ นการควบคมุ การ ดม่ื เคร่อื งดมื่ แอลกอฮอลโ์ ดยเฉพาะ เคร่อื งมอื ตา่ งๆ ถือเป็นความจำ�เปน็ ท่บี คุ คลากรทไ่ี ด้รับมอบหมายจะตอ้ งอาศัยเครื่องมอื ชนิดตา่ งๆ ในการจัดกิจกรรม โดยเฉพาะเครื่องมือด้านการสื่อสารให้ความรูเ้ กยี่ วกับเร่ืองเหล้า ประกอบด้วยอุปกรณ์และสอ่ื ตา่ งๆ เพ่ือใช้จดั นิทรรศการหรือจดั มุมให้ความรเู้ กี่ยวกบั เหล้า เชน่ บอร์ดนิทรรศการ สือ่ มัลตมิ เี ดียอน่ื ๆ หรอื เอกสารทจ่ี ะตอ้ งแจกให้กบั กลุ่มเปา้ หมายที่มารว่ มกิจกรรม ซงึ่ มักจะเปน็ เอกสารในรปู ของแผน่ พบั ใบปลวิ ฯลฯ ภาค-ี เครือขา่ ย การด�ำ เนนิ งานดา้ นการควบคมุ การดืม่ เคร่อื งดมื่ แอลกอฮอล์ในทที่ ำ�งาน จะประสบความสำ�เร็จได้งา่ ย ข้นึ หากสถานประกอบการมีการท�ำ งานในลกั ษณะของภาคีเครอื ขา่ ยระหว่างสถานประกอบการกนั เอง หรือระหวา่ งสถานประกอบการกบั หนว่ ยงานท่ีด�ำ เนนิ งานเกยี่ วกบั การสรา้ งเสรมิ สขุ ภาพด้วยการควบคมุ ปัจจัยเส่ียงตอ่ สุขภาพเนื่องจากการทำ�งานในลกั ษณะนี้จะทำ�ให้เกิดการแลกเปลี่ยนข้อมลู ข่าวสารและ การทำ�งานร่วมกัน ท�ำ ใหเ้ สริมจุดแขง็ ในการด�ำ เนินงานของสถานประกอบการแตล่ ะแหง่ 4.3 เทคนิค/เคลด็ ลับสคู่ วามส�ำ เร็จ การกำ�หนดเป็นนโยบายของผูบ้ รหิ าร/สถานประกอบการ การก�ำ หนดเปน็ นโยบายหรอื มคี �ำ สงั่ จะตอ้ ง ไดร้ ับความเหน็ ชอบ/ลงนามโดยผ้บู รหิ าร เพราะการประกาศนโยบายของผ้บู รหิ ารระดับสูงคอ่ นข้างมี ความส�ำ คญั เพื่อใช้เป็นแนวทางในการดำ�เนนิ งาน หรือขอความรว่ มมือจากทกุ ฝา่ ยในสถานประกอบการ หรอื ใช้ในการอนุญาตให้มีกจิ กรรม/โครงการ ตามวนั -เวลาท่ีก�ำ หนด เป็นตน้ คณะท�ำ งาน/ทีมท�ำ งาน เปน็ กลไกส�ำ คญั ในการขบั เคลอ่ื นงาน คณะทำ�งานตอ้ งมีความพรอ้ มทีจ่ ะ ท�ำ งานด้านนี้ ดงั นน้ั การคดั เลือกบคุ ลากรมาเป็นคณะทำ�งาน ควรคน้ หาพนกั งานทมี่ ีจิตอาสาและ ดึงมารว่ มท�ำ กจิ กรรมด้วย เชน่ คนท่มี ีศกั ยภาพในการส่ือสาร มีความกระตอื รือร้น มเี วลาในการเข้าร่วม ที่ไมก่ ระทบกบั การทำ�งาน ทงั้ ในระดับหวั หนา้ งาน และผปู้ ฏบิ ัตกิ าร เปน็ ตน้

35 การออกแบบกิจกรรมเพอ่ื ด�ำ เนนิ งานโครงการอยา่ งต่อเน่ือง มกี ารวางแผนกจิ กรรมควบคมุ เครอื่ งดมื่ แอลกอฮอลใ์ นสถานประกอบการแบบต่อเนอื่ ง ไมท่ ำ�แล้วหยดุ หรือ ทำ�ตามกระแสในชว่ งเวลาใดเวลาหนึง่ เช่น เทศกาลวันสำ�คญั ทางศาสนา สรา้ งกิจกรรมแทรกเข้าไปในงานหลกั เพ่อื ไม่ให้เปน็ การสร้างภาระงานเพ่ือสร้างแรงจงู ใจ ในการเข้ารว่ มกจิ กรรม การออกแบบกิจกรรมต่างๆ เพ่ือม่งุ ให้สมาชิกเขา้ มารว่ มกจิ กรรมควรมคี วามต่อเนื่อง และควรมคี วามแตกตา่ งหลากหลาย เพ่ือกระตุน้ การมีสว่ นรว่ มของพนักงาน การคน้ หา/สร้างแรงจูงใจกับกลมุ่ เป้าหมาย ค้นหาบุคคลต้นแบบ คอื การนำ�คนในองค์กรมาเข้ารว่ มกิจกรรมใหม้ าเปน็ “คนสำ�คญั ” ใหค้ วามเชื่อ มั่นกนั คนท่ีเป็นตน้ แบบ เพอื่ ส่งต่อประสบการณ์ทด่ี ีให้กบั ผูอ้ ื่น และเปดิ เวทีแลกเปล่ียนจากคนไมด่ ื่ม/ คนท่ดี ม่ื แตไ่ มอ่ ยากเลิก/คนดมื่ แล้วก�ำ ลงั จะเลกิ /คนท่ีดื่มแลว้ เลิกได้ เพือ่ สร้างแรงจงู ใจจากการทำ�จริง เหน็ ผลจริง มกี ารสร้างแรงจูงใจ เช่น ให้ค่าตอบแทนหรือรางวลั ในกจิ กรรมงานเล้ยี งทง่ี ดเหลา้ เป็นต้น การดำ�เนนิ โครงการต้องอาศัยความรว่ มมอื ของผเู้ ข้าร่วมโครงการอย่างมาก ดังนน้ั คณะทำ�งาน จงึ ต้องสร้างแรงจงู ใจในการคิดค้นรปู แบบกจิ กรรม เพื่อตอบสนองตอ่ ความต้องการของกล่มุ เปา้ หมาย ท่ีจะเข้าร่วมโครงการ ระบบการสื่อสารท่ีทัว่ ถึงและเขา้ ถงึ กลุ่มเป้าหมาย การด�ำ เนินงานโครงการจะสำ�เรจ็ ได้ จำ�เปน็ ต้อง มีระบบการส่ือสารข้อมลู ความคืบหน้าของกจิ กรรม/โครงการต่อผ้บู ริหารระดับสูง รวมถงึ พนักงานใน สถานประกอบการ เพอ่ื รบั ทราบอยา่ งต่อเนอ่ื ง การใชข้ ้อมูลกระตุกความคิด กระตุ้นการมสี ่วนร่วม โดยมกี ารพัฒนาระบบข้อมลู ที่ใช้ประโยชน์ได้ใน เชงิ คณุ ภาพ เพื่อนำ�มาสอ่ื สาร สรา้ งความตระหนัก โดยอาจทำ�เป็นขอ้ มลู สถิติ/กราฟให้เห็นถงึ ผลกระทบ ทเ่ี กดิ จากการดื่มเหลา้ ของพนักงาน เชน่ อตั ราการลาป่วย ลาออก เปน็ ต้น การเลอื กใชเ้ ครอ่ื งมอื ทส่ี อดคลอ้ ง/เหมาะสม ควรมกี ารประยกุ ต/์ บรู ณาการ การใชเ้ ครอ่ื งมอื ใหเ้ หมาะสม กบั กจิ กรรม การเลือกสอ่ื และเครอ่ื งมือทส่ี ามารถน�ำ มาใช้ประโยชน์ไดจ้ รงิ ซึ่งในการนี้ คณะท�ำ งานฯ

ถอดรหสั สถานประกอบการปลอดเหลา้ 36 จะมกี ารค้นหาเครอ่ื งมอื การชีว้ ัด/หรอื เกณฑ์การวัด เพอ่ื ประเมินผลการดำ�เนินงานในรูปท่ีมีตวั วดั ที่สามารถอธบิ ายให้ผบู้ รหิ ารเห็นความสำ�คัญของกจิ กรรม/โครงการ ซึ่งจะสง่ ผลตอ่ การดำ�เนินงาน โครงการในปีต่อๆ ไป กลุ่มทางสงั คมปัจจยั หนุนเสรมิ มีการใชก้ ลมุ่ ทมี่ ีความสัมพันธ์ทางสังคม เช่น เพ่ือนพนักงาน หัวหน้า งาน หรอื กลุม่ เพื่อนร่วมกิจกรรมดว้ ยกนั จัดเปน็ ทางเลอื กหนงึ่ ทเ่ี อื้อต่อความส�ำ เร็จของโครงการ เนื่องจากกลมุ่ เหล่านี้ มคี วามสัมพนั ธใ์ นลักษณะกล่มุ ทางสงั คม ท�ำ ให้เกิดการแลกเปลีย่ นประสบการณ/์ ขอ้ มูล ท้งั ทเี่ ป็นความรหู้ รือเปน็ อุทาหรณเ์ กี่ยวกับเหล้า ทำ�ให้กลุ่มเป้าหมายรูส้ ึกตระหนักเกี่ยวกับผลเสีย ของการดมื่ หรอื ผลดขี องการเลกิ ดืม่ การเชือ่ มภาคพี ันธมิตรหนุนเสรมิ ในการเปิดตัวโครงการ มกี ารดงึ หนว่ ยงานภายในองค์กรเขา้ มา มีส่วนชว่ ยสนบั สนนุ หรือเชิญชวนหน่วยงานภาคภี ายนอกเข้ามารว่ มด้วย เชน่ โรงพยาบาลในพื้นท่ี เพ่ือให้ความรู้ ความเขา้ ใจ เกย่ี วกบั โทษภัยของเหล้าตอ่ สุขภาพ เป็นตน้ สถานประกอบการที่สนใจจะด�ำ เนินงานด้านการควบคุมการด่มื เครอ่ื งดื่ม แอลกอฮอล์/การสบู บหุ รี่ และต้องการรายละเอยี ดของกระบวนการ ด�ำ เนินงาน พร้อมท้งั ตวั อยา่ งการด�ำ เนินงาน สามารถติดต่อขอรบั ชดุ ความรู้ ถอดรหสั สถานประกอบการปลอดเหลา้ /บุหร่ี ทฝ่ี า่ ยประสานงานโครงการ สมาคมพฒั นาคณุ ภาพสิ่งแวดลอ้ ม โทร 082-358-4616, 082-358-4614, 02-408-1602 หรือ www.adeq.or.th, www.healthyenterprise.org