รูปเล่ม CBL 1 เมืองยะลา 22072562

รายงานผลการฝกึ ปฏิบตั งิ านภาคสนาม โดยการเรยี นร้แู บบ Community Based Learning (CBL) กลุ่มที่ 1 สสอ.เมอื งยะลา รายงานนี้เปน็ สว่ นหนึ่งของการฝกึ อบรม หลักสตู รผู้บรหิ ารการสาธารณสขุ ระดบั กลาง ประจาปี 2562 รนุ่ ท่ี 33 ระหว่างวนั ที่ 30 มถิ ุนายน 2562 – 26 กรกฎาคม 2562 จัดโดย วทิ ยาลยั การสาธารณสขุ สิรินธร จงั หวัดยะลา

รายงานการศึกษาการฝกึ ปฏิบตั งิ านภาคสนาม (CBL) กล่มุ ที่ 1 อาเภอเมืองยะลา 1. ดร.ปารฉิ ตั ร อุทัยพันธ์ อาจารยท์ ่ีปรกึ ษาประจากลุ่ม 2. ดร.อบุ ลทพิ ย์ ไชยแสง รองผ้อู านวยการ วทิ ยาลยั การสาธารณสุขสิรนิ ธร จังหวัดยะลา หวั หนา้ กลมุ่ งานพัฒนานักศึกษาและทานุบารุงศิลปวัฒนธรรม วทิ ยาลยั การสาธารณสุขสริ นิ ธร จังหวดั ยะลา สมาชกิ กลุ่ม 1. นางวรรณา วิจิตร สานักงานป้องกนั และควบคุมโรคที่ 2 จงั หวัดพิษณุโลก 2. นายบุญถม ชัยญวน สานกั งานสาธารณสขุ อาเภอพล จงั หวดั ขอนแก่น 3. นางนันทยา อุตตมะกลุ โรงพยาบาลมหาราช จงั หวดั นครศรธี รรมราช 4. นายมะมัสซูกี สามะแอ สานกั งานสาธารณสุขอาเภอจะแนะ จงั หวดั นราธิวาส 5. นายกติ ติ ใจสมทุ ร สานักงานสาธารณสุขจงั หวดั ปตั ตานี จังหวดั ปตั ตานี 6. นางนริศา ติปยานนท์ โรงพยาบาลยะลา จงั หวดั ยะลา 7. นางปราณี เมืองแดง โรงพยาบาลรอ้ ยเอด็ จังหวดั รอ้ ยเอด็ 8. นางพมิ พบ์ ญุ ญา สมทุ รรตั น์ สานักงานสาธารณสขุ อาเภอบ้านคา่ ย จงั หวดั ระยอง 9. นางชนกิ า ทองอันตงั โรงพยาบาลส่งเสรมิ สุขภาพตาบลบา้ นหนองปลาน้อย สกลนคร 10. นางสาวยอดสรอ้ ย วิเวกวรรณ วิทยาลัยพยาบาลบรมราชชนนพี ระพทุ ธบาท จังหวัดสระบุรี 11. นายพนมศักด์ิ จันปาน สานกั งานสาธารณสขุ อาเภอท่าฉาง จงั หวดั สุราษฎร์ธานี 12. นายสมรักษ์ ไหมทอง สานกั งานสาธารณสขุ อาเภอศรณี รงค์ จงั หวัดสุรนิ ทร์

1 บทที่ 1 1. ขอ้ มลู ทั่วไป 1.1 ประวัติอำเภอเมอื งยะลำ อำเภอเมือง เป็นอำเภอหน่ึงซึ่งต้ังอยใู่ นจังหวดั ยะลำ มีฐำนะเป็นเมืองเรียกวำ่ “เมืองยะลำ” เหตุที่ เรียกว่ำ“เมืองยะลำ” เพรำะพระยำเมืองคนแรกได้ต้ังที่ทำกำรขึ้นท่ีบ้ำนยะลำ คำว่ำ “ยะลำ” เป็นช่ือเรียก สำเนียงภำษำมำลำยูพื้นเมือง มำจำกคำว่ำ “ยำลอ” แปลว่ำ “แห” แต่ตำมประวัติศำสตร์ซึ่งได้เขียนไว้ในสมัย เจ็ดหัวเมือง โดยเจ้ำผู้ครองเมืองเดิม ได้เขียนไว้เป็นประวัติศำสตร์เป็นภำษำมำลำยูว่ำ “เมืองยะลำ” เป็น สำเนียงภำษำอำหรับ โดยชำวอินโดนีเซยี ที่เขำ้ มำเผยแพร่ศำสนำอิสลำมในบริเวณเจด็ หัว เมือง ซึ่งอยู่ในแหลม มลำยเู ปน็ ผูต้ ง้ั ชอ่ื เมอื งไว้ อำเภอเมืองยะลำ เดิมตั้งอยู่ใกล้ภูเขำยำลอ ห่ำงจำกท่ีว่ำกำรอำเภอเมืองยะลำปัจจุบันไปทำงทิศ ตะวันตก ประมำณ 12 กิโลเมตร ต่อมำเมืองยะลำได้ยกฐำนะเป็นเมืองๆหนึ่งของบริเวณเจ็ดหัวเมือง คำว่ำ “เมอื งยะลำ” หรือ “ยำลอ” ยงั คงเรียกกนั จนถงึ ปัจจบุ ันน้ี เม่ือปี พ.ศ. 2459 เมืองยะลำ ไดแ้ ยกต้งั เป็นอำเภอ ท่ีตัง้ ท่วี ่ำกำรได้ย้ำยท่ีทำกำรอำเภอหลำยครงั้ นับต้งั แต่แยกจำกเมอื งยะลำ มำเป็นอำเภอเมืองยะลำ ได้ย้ำยทีต่ ั้งเปน็ ลำดบั ดังน้ี 1. ตั้งอยู่ท่ีบ้ำนทเุ รยี น ในทอ้ งทห่ี มูท่ ่ี 5 ตำบลท่ำสำป 2. ต้ังอยทู่ บี่ ้ำนลิมดุ ในทอ้ งท่ีหมู่ท่ี 3 ตำบลท่ำสำป 3. ต้ังอยู่ทบี่ ้ำนท่ำสำป ในทอ้ งที่หมู่ที่ 1 ตำบลท่ำสำป 4. ตั้งอยู่ริมหัวหำดแม่น้ำปัตตำนี ในท้องท่ีตำบลสะเตง (ใกล้เรือนจำกลำงจังหวัดยะลำ)กำรย้ำยที่ทำ กำรอำเภอเมอื งยะลำ มำต้ังทต่ี ำบลสะเตง ไดเ้ ปลี่ยนชือ่ ใหม่ เรยี กวำ่ “อำเภอสะเตง” 5. เมอื่ ปี พ.ศ. 2482 ไดย้ ำ้ ยท่ที ำกำรอำเภอสะเตง ไปต้งั อย่ใู นท้องทหี่ มู่ที่ 6 ตำบลสะเตง ซึง่ อยหู่ ำ่ งจำกท่ี ทำกำรอำเภอเดิม ประมำณ 1 กิโลเมตรและเปล่ียนชื่อจำกอำเภอสะเตงมำเป็น อำเภอเมืองยะลำ และได้เรียกชื่อ อำเภอเมอื งยะลำ มำจนถงึ ปัจจบุ นั 6. เมื่อปี พ.ศ. 2486 ได้ย้ำยที่ทำกำรอำเภอเมืองยะลำ ไปต้ังที่บ้ำนนิบง ในท้องที่ตำบลสะเตง อยู่ห่ำง จำกที่ทำกำรอำเภอเดิม ประมำณ 4 กิโลเมตรโดยอำศัยอำคำรของโรงเรียนยะลำบำรุง เป็นที่ทำกำรอำเภอ ช่ัวครำวเมื่อวันท่ี 26 มีนำคม 2495 อำเภอเมืองยะลำ ได้ย้ำยท่ีทำกำรอำเภอมำตั้ง ณ บริเวณผังเมืองใหม่ อยู่ ใกล้ศำลำกลำงจงั หวัดยะลำ และไดท้ ำกำรก่อสร้ำงอำคำรท่ีว่ำกำรอำเภอเมืองยะลำ ขน้ึ เป็นอำคำรตึก 2 ช้นั มำ จนปจั จุบนั 1.2 ท่ีต้งั และอำณำเขต อำเภอเมอื งยะลำ ตง้ั อยทู่ ำงทิศเหนือของศำลำกลำงจังหวัดยะลำ อยหู่ ำ่ งจำก ศำลำกลำงจังหวัดยะลำ ประมำณ 100 เมตร อยหู่ ำ่ งจำกกรุงเทพมหำนคร โดยทำงรถไฟ 1,039 กโิ ลเมตร มี เนือ้ ทป่ี ระมำณ 264.24 ตำรำงกิโลเมตร หรอื ประมำณ 165,255 ไร่ โดยมอี ำณำเขตตดิ ต่อดังนี้ ทศิ เหนือ ติดต่อกับ อำเภอยะรงั อำเภอแมล่ ำน และอำเภอโคกโพธิ์ จงั หวดั ปัตตำนี ทิศใต้ ตดิ ต่อกบั อำเภอกรงปินงั จงั หวัดยะลำ ทิศตะวันออก ติดตอ่ กบั อำเภอรำมัน จังหวัดยะลำ ทศิ ตะวนั ตก ตดิ ตอ่ กับ อำเภอยะหำ จงั หวดั ยะลำ

2 ภำพที่ 1 แผนท่ีอำเภอเมอื งยะลำ 1.3 กำรปกครอง กำรปกครองของอำเภอเมือง แบง่ เป็น 14 ตำบล 80 หมูบ่ ้ำน และ 40 ชุมชน 1. ตำบลลำพะยำ มี 7 หมู่บ้ำน 2. ตำบลลำใหม่ มี 7 หมบู่ ำ้ น 3. ตำบลพร่อน มี 6 หมู่บ้ำน 4. ตำบลลดิ ล มี 5 หมู่บ้ำน 5. ตำบลยะลำ มี 3 หมู่บำ้ น 6. ตำบลเปำะเส้ง มี 4 หมูบ่ ้ำน 7. ตำบลหน้ำถำ้ มี 4 หมู่บ้ำน 8. ตำบลท่ำสำป มี 6 หมบู่ ้ำน 9. ตำบลบนั นังสำเรง มี 6 หม่บู ำ้ น 10. ตำบลบุดี มี 8 หมู่บ้ำน 11. ตำบลสะเตงนอก มี 13 หมูบ่ ้ำน 12. ตำบลยุโป มี 6 หมู่บำ้ น 13. ตำบลตำเซะ มี 5 หมบู่ ำ้ น 14. ตำบลสะเตง (เขตเทศบำลนครยะลำ) มี 40 ชุมชน ท่ีมำ : ขอ้ มูลจำกบญั ชสี ำธำรณสุข ณ วันที่ 30 กนั ยำยน 2561 1.4 ภูมปิ ระเทศ สภำพพน้ื ทโี่ ดยทัว่ ไปเป็นที่รำบลมุ่ และทร่ี ำบเชงิ เขำ มภี ูเขำเตย้ี ๆสลบั ซับซ้อนบริเวณ ตอนเหนือสว่ นใหญเ่ ปน็ ที่รำบลมุ่ บริเวณตอนใตเ้ ปน็ ปำ่ เขำเนนิ สูง มตี น้ ไมป้ กคลมุ และมีภูเขำทส่ี ำคัญ คือ ภเู ขำ สันกำลำคีรี ภเู ขำบอื ยอ สำหรับแม่นำ้ มแี ม่น้ำปตั ตำนี เปน็ แม่นำ้ ทส่ี ำคญั 1.5 สภำพภมู ิอำกำศ โดยทวั่ ไป อยู่ในเขตมรสมุ ตะวนั ออกเฉียงเหนือ และ มรสมุ ตะวันตกเฉยี งใต้ อำกำศเป็นแบบร้อนชื้น มี ๒ ฤดู คอื ฤดรู อ้ น และ ฤดฝู น 1.6 ประชำกร อำเภอเมืองยะลำ มีประชำกรรวมท้ังสิ้น 140,166 คน แยกเปน็ ชำย 66,730 คน หญิง 73,436 คน จำนวน 47,951 ครวั เรอื น ควำมหนำแน่นของประชำกรพ้ืนที่ 530.47 คน/ตำรำงกโิ ลเมตร

3 ตำรำงที่ 1 จำนวนประชำกรของอำเภอเมืองยะลำ จำแนกตำมกล่มุ อำยุ ชว่ งอำยุ ชำย หญิง รวม 0-4 ปี 5,290 4,840 10,130 5-9 ปี 5,306 4,955 10,261 10-14 ปี 5,850 5,448 11,298 15-19 ปี 6,173 5,812 11,985 20-24 ปี 5,874 6,035 11,909 25-29 ปี 5,126 5,654 10,780 30-34 ปี 4,659 5,408 10,067 35-39 ปี 4,294 5,118 9,412 40-44 ปี 3,881 4,847 8,728 45-49 ปี 4,170 4,916 9,086 50-54 ปี 4,038 4,817 8,855 55-59 ปี 3,717 4,395 8,112 60-64 ปี 2,531 3,251 5,782 65-69 ปี 2,118 2,690 4,808 70-74 ปี 1,350 1,866 3,216 75-79 ปี 1,120 1,457 2,577 80-84 ปี 707 1,069 1,776 85-89 ปี 337 558 895 90-94 ปี 143 210 353 95-99 ปี 40 66 106 100 ปขี ้นึ ไป 24 รวม 6 73,436 30 66,730 140,166 ท่ีมำ ขอ้ มูลจำนวนประชำกรของอำเภอเมืองยะลำ จงั หวัดยะลำ ณ วันท่ี 30 กนั ยำยน 2561

4 ปิรำมดิ ประชำกร อำเภอเมืองยะลำ จังหวดั ยะลำ ณ เดือน มิถนุ ำยน ปี 2562 ภำพที่ 2 ปริ ำมิดประชำกร อำเภอเมอื งยะลำ จำกรปู จะเห็นได้วำ่ กลุ่มอำยุของประชำกรอำเภอเมืองยะลำ มลี ักษณะแบบระฆงั ควำ่ โดยมกี ล่มุ ผูส้ ูงอำยมุ แี นวโนม้ สงู ขึ้น และกล่มุ เด็กมีฐำนที่กว้ำงมำกข้นึ 1.7 กำรปกครอง กำรปกครองของอำเภอเมือง แบ่งเป็น 14 ตำบล 80 หมู่บ้ำน และ 40 ชุมชน 1. ตำบลลำพะยำ มี 7 หมู่บำ้ น 2. ตำบลลำใหม่ มี 7 หมบู่ ำ้ น 3. ตำบลพรอ่ น มี 6 หมบู่ ำ้ น 4. ตำบลลดิ ล มี 5 หมู่บ้ำน 5. ตำบลยะลำ มี 3 หมบู่ ำ้ น 6. ตำบลเปำะเส้ง มี 4 หมู่บ้ำน 7. ตำบลหนำ้ ถำ้ มี 4 หม่บู ้ำน 8. ตำบลทำ่ สำป มี 6 หมู่บำ้ น 9. ตำบลบนั นังสำเรง มี 6 หมู่บำ้ น 10. ตำบลบุดี มี 8 หมูบ่ ้ำน 11. ตำบลสะเตงนอก มี 13 หมู่บ้ำน 12. ตำบลยุโป มี 6 หมบู่ ำ้ น 13. ตำบลตำเซะ มี 5 หมบู่ ้ำน 14. ตำบลสะเตง (เขตเทศบำลนครยะลำ) มี 40 ชมุ ชน ท่ีมำ : ข้อมูลจำกบญั ชสี ำธำรณสุข ณ วนั ท่ี 30 กันยำยน 2561

2. ข้อมลู หน่วยงำนและทรัพยำกรสำธำรณสุข 5 2.1 หน่วยงำนดำ้ นสำธำรณสขุ ดงั นี้ โรงพยำบำลศูนย์ยะลำ (ขนำด 700 เตยี ง) จำนวน 1 แหง่ สถำนพยำบำล ประเภทรับผู้ปว่ ยไวค้ ้ำงคนื (รพ.เอกชน) จำนวน 1 แห่ง สถำนพยำบำล ประเภทไม่รับผู้ป่วยไว้ค้ำงคืน (คลนิ ิก) จำนวน 84 แหง่ สำนกั งำนสำธำรณสุขอำเภอ จำนวน 1 แหง่ โรงพยำบำลส่งเสรมิ สุขภำพตำบล จำนวน 18 แห่ง หนว่ ยบริกำรปฐมภูมินิบงบำรู จำนวน 1 แห่ง ศูนยส์ ขุ ภำพชุมขน จำนวน 4 แหง่ ศูนย์สำธำรณสขุ มลู ฐำน ภำคใตต้ อนล่ำง จำนวน 1 แหง่ รำ้ นขำยยำแผนปัจจุบนั (ขย.1) จำนวน 45 แห่ง ศนู ย์อนำมัยที่ 12 ยะลำ จำนวน 1 แหง่ ศนู ย์ควบคุมโรคตดิ ตอ่ นำโดยแมลง ท่ี 12.1 จงั หวัดยะลำ จำนวน 1 แห่ง สำนักกำรสำธำรณสุขและสิง่ แวดล้อมเทศบำลนครยะลำ จำนวน 1 แห่ง 2.2 ข้อมูลด้ำนอัตรำกำลังด้ำนสำธำรณสุข อตั รำกำลงั ทีมสขุ ภำพระดับปฐมภมู ิสำนกั งำนสำธำรณสขุ อำเมืองยะลำ และโรงพยำบำลส่งเสรมิ สุขภำพตำบล สำนักงำนสำธำรณสขุ อำเภอเมอื งยะลำ นักวชิ ำกำรสำธำรณสุข จำนวน 5 คน เจำ้ พนักงำนสำธำรณสุข จำนวน 1 คน เจำ้ พนักงำนทนั ตสำธำรณสุข จำนวน 1 คน เจ้ำพนกั งำนธุรกำร จำนวน 1 คน รวม 8 คน โรงพยำบำลสง่ เสริมสขุ ภำพตำบล จำนวน 44 คน นกั วชิ ำกำรสำธำรณสุข จำนวน 49 คน พยำบำลวชิ ำชีพ/เวชปฏิบัติ จำนวน 16 คน เจ้ำพนักงำนสำธำรณสุข จำนวน 6 คน เจ้ำพนกั งำนทนั ตสำธำรณสขุ จำนวน 1 คน เจ้ำพนักงำนเภสชั กรรม จำนวน 1 คน แพทย์แผนไทย รวม 117 คน

6 2.3 ควำมครอบคลุมกำรเข้ำถงึ สิทธ์หิ ลักประกนั สุขภำพ แผนภูมิท่ี 1 แผนภมู ิแสดงอัตรำส่วนของควำมครอบคลมุ กำรเข้ำถึงสทิ ธิ์หลักประกนั สขุ ภำพของ ข้ำรำชกำร/รฐั วิสำหกจิ ประกันสังคม และ สทิ ธ์อิ ่ืน ๆ 91 11 79 UC ข้ำรำชกำร/รัฐวิสำหกจิ ประกันสงั คม อื่น ทีม่ ำ : ข้อมูล HDC 8 กรกฎำคม 2562 จำกแผนภมู พิ บว่ำกำรเข้ำถึงสิทธิ์หลกั ประกนั สุขภำพของประชำกรอำเภอเมืองยะลำ สว่ นใหญ่เป็น สทิ ธ์หิ ลักประกันสุขภำพ (UC) 2.4 ข้อมูลสขุ ภำพประชำชน แผนภมู ิท่ี 2 แสดงกล่มุ โรค 5 อนั ดบั ทผ่ี ูป้ ว่ ยมำรบั บรกิ ำร ปี 2559 - 2561 1000 โรคระบบย่อยอาหาร โรคระบบไหลเวยี นเลอื ด โรคระบบหายใจ โรคเก่ียวกบั ตอ่ มไร้ท่อ โรคระบบกล้ามเนอื ้ 900 489.94 528.63 516.32 387.98 257.78 800 584.24 577.14 540.04 437.22 308.68 700 857.64 798.15 723.92 621.84 545.08 600 500 400 300 200 100 0 ปี 2559 ปี 2560 ปี 2561 ที่มำ : ศูนย์ข้อมูลเครือข่ำยอำเภอเมืองยะลำ จำกแผนภมู ิ พบวำ่ อันดับกลุ่มโรคที่ผูป้ ว่ ยมำรบั บรกิ ำร ปี 2559 – 2561 ของประชำกรอำเภอเมือง ยะลำ คือ โรคระบบยอ่ ยอำหำร โรคระบบไหลเวียนเลอื ด และโรคระบบทำงเดินหำยใจ ตำมลำดับ

7 แผนภมู ิที่ 3 แสดงกลุ่มโรค 5 อันดับท่ีต้องเฝำ้ ระวงั ทำงระบำดวทิ ยำ ปี 2559 – 2561 1600 1400 1200 1000 800 600 400 200 0 อจุ จาระร่วง ปอดบวม ตาแดง ไข้หวดั ใหญ่ อีสกุ อีใส 621.21 266.6 91.1 11.39 30.81 ปี 2559 555.65 461.92 104.44 11.38 38.83 ปี 2560 1453.98 722.39 179.71 215.8 179.01 ปี 2561 ที่มำ : ศูนยข์ อ้ มูลเครือขำ่ ยอำเภอเมืองยะลำ จำกแผนภมู พิ บวำ่ อันดบั กลุ่มโรคท่ีตอ้ งเฝ้ำระวงั ทำงระบำดวิทยำ ปี 2559 – 2561 ของประชำกร อำเภอเมืองยะลำ มำกทีส่ ดุ คือ โรคอจุ จำระรว่ ง รองลงมำ คือ โรคปอดบวม และโรคตำแดง ตำมลำดับ แผนภมู ิท่ี 4 กรำฟแสดงสถติ ิชีพของประชำกร อำเภอเมอื งยะลำ จังหวัดยะลำ ปี 2562 20 17.15 16.94 17.91 18 16 4.49 4.04 6.17 14 1.27 1.29 12 ปี 2559 ปี 2560 1.17 10 17.15 16.94 ปี 2561 4.49 4.04 17.91 8 1.27 1.29 6.17 6 1.17 4 2 0 อตั ราการเกดิ (ตอ่ พนั ประชากร) อตั ราการตาย(ตอ่ พนั ประชากร)2 อตั ราเพ่ิมธรรมชาติ(ร้อยละ) ทีม่ ำ : ขอ้ มลู บัญชสี ำธำรณสุข ณ 30 กนั ยำยน 2561 จำกกรำฟ พบว่ำ อัตรำเกดิ สูงกวำ่ อัตรำตำย และมปี ระชำกรมีแนวโนม้ สูงข้ึน

8 ข้อมลู จำนวนผปู้ ว่ ยโรคเรอื้ รงั โรคเบำหวำน 6961 คน โรคควำมดนั โลหติ สูง 14,557 คน โรคหัวใจ 651 คน โรคมะเรง็ 238 คน จำกข้อมูล พบวำ่ ผู้ปว่ ยเรอื้ รงั สว่ นใหญ่เป็นโรคควำมดันโลหติ สงู รองลงมำคอื โรคเบำหวำน และ โรคหวั ใจ ตำมลำดบั ตำรำงที่ 2 แสดงข้อมูลผูส้ ูงอำยุ จำแนกตำมควำมสำมำรถในกำรประกอบกิจวตั รประจำวนั ประเภท จำนวน รอ้ ยละ ตดิ เตียง 94 0.5 ตดิ บำ้ น 193 1.03 ตดิ สังคม 18,415 98.47 รวม 18,702 ทีม่ ำ : ข้อมลู บัญชี สำธำรณสุข ณ 30 กนั ยำยน 2561 จำกตำรำง พบวำ่ ผสู้ งู อำยเุ กือบทัง้ หมดเมื่อจำแนกตำมควำมสำมำรถในกำรประกอบกิจวตั ร ประจำวัน เกอื บท้ังหมด เปน็ กลมุ่ ติดสังคม ตำรำงที่ 3 แสดงข้อมูลผ้พู ิกำร จำแนกตำมประเภทควำมพิกำร ประเภทควำมพิกำร จำนวน รอ้ ยละ ดำ้ นมองเห็น 189 11.14 ดำ้ นไดย้ นิ 325 19.16 ดำ้ นเคลื่อนไหว 837 49.35 ดำ้ นสติปญั ญำ 345 20.34 รวม 1,696 ที่มำ : ข้อมลู บญั ชี สำธำรณสุข ณ 30 กนั ยำยน 2561 จำกตำรำง พบวำ่ ผู้พิกำรเกือบก่งึ หนึ่ง มีลักษณะควำมพิกำรประเภททำงกำรเคลื่อนไหว รองลงมำ คือดำ้ นสตปิ ญั ญำ และด้ำนกำรได้ยนิ ตำมลำดบั

9 2.5 ผลกำรดำเนินงำนตำมตัวชว้ี ัดระบบสุขภำพ ปงี บประมำณ 2562 แผนภมู ิที่ 5 แสดงร้อยละของหญิงต้งั ครรภไ์ ดร้ ับกำรฝำกครรภค์ ร้ังแรกก่อนหรอื เท่ำกบั 12 สปั ดำห์ (ไมน่ ้อยกว่ำ รอ้ ยละ 75) 100 76.87 80.65 90 80 72.34 ปี 2561 ปี 2562(รอบ 9 เดอื น) 70 60 50 40 30 20 10 0 ปี 2560 ทมี่ ำ : ขอ้ มูล HDC 8 กรกฎำคม 2562 จำกแผนภมู พิ บวำ่ ร้อยละของหญงิ ตั้งครรภ์ได้รบั กำรฝำกครรภ์คร้งั แรกก่อนหรือเทำ่ กบั 12 สปั ดำห์ ของหญิงต้งั ครรภใ์ นอำเภอเมืองยะลำ ผำ่ นเกณฑ์ แผนภมู ทิ ี่ 6 แสดงร้อยละหญิงต้ังครรภท์ ี่ได้รบั กำรดูแลก่อนคลอด 5 คร้ัง ตำมเกณฑ์คุณภำพ (ร้อยละ75) 100 90 80 67.01 69.68 70 58.71 60 50 40 30 20 10 0 ปี 2561 ปี 2562(รอบ 9 เดอื น) ปี 2560 ทม่ี ำ : ขอ้ มูล HDC 8 กรกฎำคม 2562 จำกแผนภูมิ พบวำ่ รอ้ ยละหญิงตั้งครรภท์ ่ีได้รับกำรดแู ลกอ่ นคลอด 5 คร้ังตำมเกณฑ์คณุ ภำพของหญงิ ตั้งครรภ์ในอำเภอเมืองยะลำ ไมผ่ ่ำนเกณฑ์

10 แผนภมู ิที่ 7 แสดงร้อยละของหญงิ หลังคลอดได้รับกำรดแู ลครบ 3 ครง้ั ตำมเกณฑ์ (ร้อยละ 65) 100 90 78.18 73.29 80 70 61.52 60 50 40 30 20 10 0 ปี 2561 ปี 2562(รอบ 9 เดือน) ปี 2560 ทีม่ ำ : ขอ้ มลู HDC 8 กรกฎำคม 2562 จำกแผนภูมิ พบวำ่ รอ้ ยละของหญิงหลังคลอดได้รับกำรดแู ลครบ 3 ครงั้ ตำมเกณฑ์ ของหญงิ หลงั คลอดในอำเภอเมืองยะลำ ผ่ำนเกณฑ์ แผนภูมิท่ี 8 แสดงควำมครอบคลมุ ของเด็กทไ่ี ด้รับวัคซีน ในเด็กอำยุครบ 1 ปี (ร้อยละ 95) 100 90 83.81 85.38 80 77.17 70 60 50 40 30 20 10 0 ปี 2561 ปี 2562 ปี 2560 ทีม่ ำ : ข้อมลู HDC 8 กรกฎำคม 2562 จำกแผนภมู ิ พบวำ่ ควำมครอบคลมุ เด็กไดร้ ับวัคซนี ในเดก็ อำยุครบ 1 ปี ในอำเภอเมืองยะลำ ไมผ่ ำ่ น เกณฑ์

11 แผนภูมิท่ี 9 แสดงควำมครอบคลุมกำรได้รบั วคั ซีน ในเด็กอำยคุ รบ 5 ปี (ร้อยละ 90) 100 90 80.08 77.53 80.35 80 70 60 50 40 30 20 10 0 ปี 2561 ปี 2562 ปี 2560 ทีม่ ำ : ขอ้ มูล HDC 8 กรกฎำคม 2562 จำกแผนภมู ิ พบว่ำควำมครอบคลุมเดก็ ไดร้ บั วคั ซนี ในเด็กอำยุครบ 5 ปี ในอำเภอเมอื งยะลำ ไม่ผำ่ นเกณฑ์ แผนภูมิที่ 10 แสดงรอ้ ยละของเด็กอำยุ 0-5 ปี มีพัฒนำกำรสมวยั (รอ้ ยละ 80) 100 97.25 98.01 95.79 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 ปี 2561 ปี 2562(รอบ 9 เดอื น) ปี 2560 ทม่ี ำ : ข้อมูล HDC 8 กรกฎำคม 2562 จำกแผนภมู ิ พบว่ำรอ้ ยละของเดก็ อำยุ 0-5 ปี มพี ฒั นำกำรสมวัย ในอำเภอเมืองยะลำ ผำ่ นเกณฑ์

12 แผนภูมิที่ 11 แสดงรอ้ ยละของเดก็ ที่ คดั กรองพฒั นำกำรแลว้ พบว่ำมพี ฒั นำกำรล่ำชำ้ และไดร้ ับกำรกระตุ้น พฒั นำกำร (ร้อยละ 60) 100 90 80 70 66.67 60 50 47.63 40 30 20 10 ปี 2561 ปี 2562(รอบ 9 เดอื น) 0 0 ปี 2560 ทม่ี ำ : ขอ้ มลู HDC 8 กรกฎำคม 2562 จำกแผนภูมิ พบว่ำร้อยละของเด็กที่ได้รับกำรคัดกรองพฒั นำกำรแล้วพบวำ่ มีพฒั นำกำรล่ำชำ้ และ ไดร้ ับกำรกระตุ้นพฒั นำกำรในอำเภอเมืองยะลำ ผ่ำนเกณฑ์ แผนภมู ิที่ 12 แสดงร้อยละของเดก็ กล่มุ อำยุ 3 ปี มีฟนั ผุในฟันน้ำนม (ไม่เกนิ รอ้ ยละ 37) 100 90 80 70 60 50 44.25 40 33.47 30 22.93 20 10 0 ปี 2561 ปี 2562(รอบ 9 เดอื น) ปี 2560 ทม่ี ำ : ข้อมูล HDC 8 กรกฎำคม 2562 จำกแผนภูมพิ บว่ำ ในปี 2561 และ ปี 2562 (รอบ 9 เดือน) ร้อยละของเด็กกลุ่มอำยุ 3 ปี มฟี นั ผุ ในฟนั นำ้ นม ผ่ำนเกณฑ์

13 แผนภูมิที่ 13 แสดงร้อยละของผ้ปู ว่ ยโรคเบำหวำนทค่ี วบคุมนำ้ ตำลได้ดี (มำกกว่ำ 40%) 100 90 80 70 60 50 40 30 19.98 24.88 19.31 20 10 0 ปี 2561 ปี 2562 ปี 2560 ท่มี ำ : ข้อมลู HDC 8 กรกฎำคม 2562 จำกแผนภมู พิ บวำ่ ร้อยละของผปู้ ว่ ยโรคเบำหวำนที่ควบคมุ น้ำตำลไดด้ ี ในอำเภอเมอื งยะลำ ไมผ่ ่ำน เกณฑ์ แผนภมู ิที่ 14 แสดงร้อยละของผู้ป่วยโรคควำมดนั โลหิตสูงท่คี วบคมุ ควำมดันโลหติ ได้ดี (มำกกวำ่ 50%) 100 90 80 70 60 58.37 51.31 50 40 34.06 30 20 10 0 ปี 2561 ปี 2562 ปี 2560 ทม่ี ำ : ขอ้ มูล HDC 8 กรกฎำคม 2562 จำกแผนภมู ิ พบว่ำรอ้ ยละของผูป้ ว่ ยโรคควำมดันโลหิตสงู ท่ีควบคุมควำมดันโลหิตไดด้ ี ในอำเภอเมือง ยะลำ ผำ่ นเกณฑ์

14 แผนภูมิที่ 15 แสดงจำนวนผู้ปว่ ยโรคไขเ้ ลอื ดออก จำแนกรำยเดอื น อ.เมืองยะลำ จ.ยะลำ เปรียบเทยี บข้อมลู ปี 2562 กับค่ำมัธยฐำน 5 ปี ยอ้ นหลัง 30 จำนวนผู้ป่วย(รำย) 27 25 20 15 14 12 12 12 12 10 9 9 7 7 6 7 5 5 5 54 5 0 มค. กพ. มคี . เมย. พค. มิย. กค. สค. กย ตค. พย. ธค median ปี 2562 ทมี่ ำ : ศูนยร์ ะบำด อ.เมอื งยะลำ ณ 8 กรกฎำคม 2562 จำกแผนภมู ิ พบวำ่ อำเภอเมืองยะลำมีกำรระบำดของโรคไข้เลอื ดออกและมีแนวโนม้ พบผู้ปว่ ยเพ่มิ สูงขน้ึ จำกข้อมูลสถำนะสุขภำพของอำเภอเมืองยะลำ โรงพยำบำลส่งเสริมสุขภำพตำบล ร่วมกบั ภำคี เครือข่ำย และภำคประชำชน ได้มีกำรจัดทำประชำคมหมบู่ ำ้ น นำข้อมูลทไ่ี ด้มำจัดลำดับควำมสำคัญของปัญหำสำธำรณสขุ และวเิ ครำะห์ปัญหำ ดังตำรำงท่ี 4 ตำรำงที่ 4 แสดงกำรจัดลำดับควำมสำคญั ของปัญหำสำธำรณสุข ปี 2562 หลักเกณฑ์ ขนำดของกลุ่มคนท่ี ควำมรุนแรง ควำมเปน็ ไปไดใ้ น ควำมรว่ มมือของ รวม ลำดบั ที่ ได้รบั ผลกระทบ (น้ำหนัก 2) กำรแกไ้ ขปัญหำ ชมุ ชน(นำ้ หนกั 3) คะแนนที่ ของ (นำ้ หนกั 2) (น้ำหนกั 3) ได้ ปญั หำ นำ้ หนัก คะแนน นำ้ หนัก คะแนน น้ำหนัก คะแนน น้ำหนกั คะแนน 1.แมต่ ำย 3 6 5 10 2 6 3 9 31 3 2.เด็กป่วยตำยด้วยโรคที่ 3 6 5 10 3 9 3 9 34 1 สำมำรถปอ้ งกนั ได้ 3.พฒั นำกำรล่ำชำ้ 3 6 3 6 4 12 2 6 30 4 4.ควบคุมระดับนำ้ ตำล/ 4 8 4 8 2 6 3 9 33 2 ควำมดันโลหิตสูงไมไ่ ด้ 5.ฟนั ผุในเดก็ ปฐมวัย, 5 10 3 6 2 6 3 9 31 3 วัยเรยี น 6. ไขเ้ ลอื ดออก 3 6 3 6 3 9 3 9 30 4 จำกตำรำง พบว่ำ ปัญหำสำธำรณสุขที่สำคัญของอำเภอเมืองยะลำ คือ 1. เด็กป่วยตำยด้วยโรคที่ สำมำรถป้องกันได้ 2. ควบคุมระดับน้ำตำล/ควำมดันโลหิตสูงไม่ได้ 3. แม่ตำย ฟันผุในเด็กปฐมวัยและวัย เรยี น และ 4.พัฒนำกำรลำ่ ชำ้ ,ไข้เลือดออก

15 บทท่ี 2 กำรวิเครำะห์องคก์ ร สำนกั งำนสำธำรณสุขอำเภอเมืองยะลำ จังหวดั ยะลำ จำกกำรศึกษำและวิเครำะห์ข้อมูลพื้นฐำนในพื้นที่รับผิดชอบของสำนักงำนสำธำรณสุขอำเภอเมือง ยะลำ จังหวัดยะลำ โดยใช้ทักษะกระบวนกำรเรียนรู้แบบโดยใช้ชุมชนเป็นฐำนกำรเรียนรู้ ( Community Based Learning :CBL) และวิเครำะห์องค์กรโดยใช้กระบวนกำรวิเครำะห์องค์กร (SWOT Analysis) พบ ข้อมูลที่สำคัญ เช่น ผลกำรวิเครำะห์จุดอ่อน จุดแข็ง โอกำสพัฒนำ และ ภำวะคุกคำม และได้นำข้อมูลมำ จัดลำดับควำมสำคัญของปัญหำ ซึ่งในกระบวนกำรทำงำนในชุมชนนั้นมีควำมสำคัญและท้ำทำยในกำรแก้ไข ปัญหำในชุมชน (เดชำ คำดี และ วิลำวัณย์ เตือนรำษฎร์,2555) จำกนั้นนำมำกำหนดเป็นประเด็นยุทธศำสตร์ วสิ ยั ทัศน์ พนั ธกจิ และ เป้ำประสงค์ รวมท้งั วำงแผนงำน โครงกำรเพือ่ แกไ้ ขปัญหำและตอบสนองควำมต้องกำร ของประชำชนโดยแสดงรำยละเอยี ด ดงั น้ี 1 กำรวเิ ครำะหอ์ งคก์ ร จำกกำรศึกษำข้อมลู และวเิ ครำะห์องคก์ ร (SWOT Analysis) ได้แสดงผลกำรวเิ ครำะห์ไว้ในตำรำงดงั นี้ ตำรำงท่ี 5 แสดงกำรวเิ ครำะห์องคก์ ร (SWOT Analysis) จดุ แขง็ (Strengths) โอกำส (Opportunities) 1.มโี ครงสรำ้ งกำรบริหำรงำนชัดเจน 1.มนี โยบำย พชอ. Service Plan นโยบำย 2.มีสถำนบรกิ ำรสำธำรณสขุ ทุกพ้ืนที่ (4 มุมเมือง หลกั ประกันสุขภำพ ผรู้ บั ผิดชอบชัดเจน) 2.มจี ำนวนภำคเี ครือขำ่ ยสุขภำพมำก 3.มรี ะบบกำรส่ือสำรท่ดี ี เชน่ มีกำรใช้ HOSxP 3.กำรเข้ำถึงเทคโนโลยี ควำมรวดเร็วของกำรส่ือสำร ในกำรสง่ ต่อข้อมลู และ มรี ะบบฐำนข้อมูลร่วมกนั 4.มีงบประมำณสนับสนุนหลำยแห่ง 4.โรงพยำบำลผ่ำนกำรประเมินคุณภำพ (HA) 5.ผสู้ งู อำยุ / ผพู้ ิกำร ไดร้ ับกำรดูแลอย่ำงท่วั ถึง 5.บุคลำกรเพยี งพอ (ศูนย์ Day care) โรงพยำบำล, รพ.สต.,เทศบำล, 6.มรี ะบบกำรสง่ ตอ่ ทดี่ ี Fast Tract จำก รพ.สต. CMU มำ รพศ.ยะลำ 6.จำนวนเด็กคลอดน้อยลง 7.มงี บประมำณสนบั สนนุ มำก 7.ประชำชนเชือ่ ฟังผูน้ ำชมุ ชน / ผนู้ ำทำงศำสนำ 8.นโยบำยของ สสจ.ยะลำ และ เครอื ข่ำยบริกำร 8.ประชำชนมรี ำยไดผ้ ่ำนเกณฑ์ สขุ ภำพอำเภอเมืองยะลำ (Contracting Unit for 9.มีหน่วยงำนศนู ยอ์ ำนวยกำรบริหำรงำนจังหวัด Primary Care: CUP) ชดั เจน ชำยแดนภำคใต้ (ศอ.บต.) ในพน้ื ที่ จุดออ่ น (Weaknesses) อุปสรรค (Threats) 1.บคุ ลำกรขำดขวญั กำลังใจในกำรทำงำน 1.สภำพแวดล้อมภูมิประเทศไมเ่ อ้ืออำนวย 2.กำรถ่ำยทอดยทุ ธศำสตรย์ งั ไมถ่ ึงผูป้ ฏิบัติ 2.สถำนกำรณ์ควำมไมส่ งบในพื้นท่ี 3.บุคลำกรขำดกำรถอดบทเรียน (KM) และทักษะ 3.ควำมเชือ่ ทำงวฒั นธรรมในชมุ ชนเฉพำะกลุ่ม รองรับกำรพัฒนำตำม Service plan (วัคซีน และ กำรคุมกำเนิด) 4.ตัวชี้วัดงำน ANC WBC NCD และทมี เฝ้ำระวัง 4.ผนู้ ำทำงศำสนำบำงสว่ นตคี วำมเรื่องสุขภำพ สอบสวนเคลื่อนที่เรว็ ระดบั อำเภอ ไมผ่ ่ำนตำมเกณฑ์ แตกตำ่ งกนั ทก่ี ำหนด 5.มีแผนดำเนนิ งำนแต่ไม่มีกำรประเมนิ ผลอย่ำง ตอ่ เน่อื ง

16 ตำรำงท่ี 6 แสดงผลกำรวเิ ครำะห์สภำพปญั หำ SO ST S1,S8 O1 พฒั นำระบบบริหำรงำนใหต้ อบสนอง S2,S8 T3 พฒั นำระบบบริกำรสุขภำพให้ครอบคลุม นโยบำยดำ้ นสขุ ภำพ ในพนื้ ท่โี ดยใชเ้ ทคโนโลยี S2 O2,O4 สง่ เสรมิ กำรมสี ่วนร่วมของภำคี S1 T3,T5,T6 กำหนดโครงสร้ำงกำรบริกำรสุขภำพ เครือข่ำย องคก์ รภำครัฐ ชุมชน และภำคเอกชน โดยมีผนู้ ำทำงศำสนำมสี ่วนร่วม ในกำรใหบ้ รกิ ำรสำธำรณสขุ S2 O3 ส่งเสริมกำรใชเ้ ทคโนโลยใี นกำรให้บริกำร สำธำรณสขุ ทุกพืน้ ที่ S3 O3,O5 พัฒนำระบบสำรสนเทศกบั ระบบบริกำร สขุ ภำพชมุ ชน S2 O2,O7 สร้ำงกำรมีส่วนรว่ มของผู้นำชุมชนในกำร กำหนดทศิ ทำงสุขภำพของประชำชน S6 O2,O3 พัฒนำศกั ยภำพภำคีเครือขำ่ ยดำ้ นระบบ ส่งตอ่ (Fast Tract) S4 O2 พัฒนำเครือขำ่ ยสุขภำพให้ได้มำตรฐำน คณุ ภำพบริกำร S5 O5 พฒั นำศกั ยภำพบุคลำกรในกำรดูแลสุขภำพ ประชำชนทกุ กลุ่มวัย WO WT W1 O1,O9 มนี โยบำยสรำ้ งขวญั กำลังใจบคุ ลำกร W1 เสรมิ สรำ้ งควำมเข้ำใจในกำรรบั บริกำร ANC โดยใชห้ ลกั ธรรมำภิบำล WBC NCD ในชุมชนท่ีมีควำมเช่อื ทำงวฒั นธรรม W2 O1,O2,O3 ส่งเสรมิ นโยบำยกำรถ่ำยทอด ยุทธศำสตรส์ ผู่ ู้ปฏิบตั แิ ละภำคีเครือข่ำยโดยใช้ เทคโนโลยสี ำรสนเทศ W4,W3 O2,O5,O7 พฒั นำระบบบรกิ ำรปฐมภมู ิให้ ได้มำตรฐำนโดยชุมชนมสี ว่ นร่วม

17 2. กำรวเิ ครำะห์ SWOT Analysis จำกกำรวิเครำะห์ SWOT Analysis ได้รูปแบบยุทธศำสตร์เชิงรุก SO Strategies เป็นสถำนกำรณ์ที่ ได้เปรียบมำกที่สุดเพรำะประกอบไปด้วยโอกำสจำกปัจจัยภำยนอกและจุดแข็งขององค์กรหรืออำจใช้คำย่อวำ่ ยทุ ธศำสตร์ “ภำยนอกเอือ้ และภำยในเดน่ ” ถอื เป็นสถำนกำรณ์ดำวรงุ่ (Public sector star) W 2.35 4 O 3.2 3.45 3.5 S 3 2.5 2 1.5 1 0.5 0 2.6 T รปู ท่ี 18 ผลกำรวิเครำะห์ SWOT Analysis ตำรำงท่ี 7 แสดงควำมสัมพนั ธ์ SWOT Analysis รวม=S เฉลี่ย= 3.45 SO (จดุ แข็งและโอกำส) 11.04 รวม=S เฉลีย่ = 3.45 รวม=O เฉลยี่ =3.2 8.97 รวม W เฉลย่ี =2.35 ST (จดุ แขง็ และภยั คุกคำม) 7.52 รวม W เฉลย่ี =2.35 รวม T เฉลยี่ = 2.60 6.11 WO (จดุ ออ่ นและโอกำส) รวม=O เฉลย่ี =3.2 WT (จดุ ออ่ นและภยั คุกคำม) รวม T เฉล่ยี = 2.60

18 3. กำรวิเครำะหท์ ำงเลือกยุทธศำสตร์ (กำรจัดลำดับควำมสำคัญของปญั หำ) ตำรำงท่ี 8 แสดงกำรจดั ลำดับควำมสำคัญของยุทธศำสตร์ ยทุ ธศำสตร์ เกณฑ์กำรพจิ ำรณำ (คะแนน 1-5) ผล คะแนน กระทบ รวม S1 ส่งเสริมกำรสร้ำงสุขภำพ ขนำด ควำมรนุ แรง/ ควำมยำก ควำม และพฒั นำกำรมสี ว่ นร่วมของ ปญั หำ เรง่ ดว่ น /งำ่ ย รว่ มมอื ภำคีเครอื ข่ำยทุกภำคส่วน (SO) S2 พัฒนำระบบบริกำรปฐมภูมิ R w=4 R W=3 R W=5 R W=5 R W=2 R*W ใหไ้ ดม้ ำตรฐำน (WO) S3 เสรมิ สร้ำงขวัญกำลังใจของ 4 16 3 9 4 20 4 20 3 6 71 บคุ ลำกร (WO) S4 สง่ เสริมกำรบรหิ ำรจัดกำร 3 12 4 12 4 20 3 15 4 8 67 โดยใชห้ ลกั ธรรมำภิบำล (SO) 3 12 3 9 3 15 4 20 3 6 62 2 8 3 9 3 15 4 20 5 10 62 จำกตำรำงจัดลำดับควำมสำคัญของยุทธศำสตร์ พบว่ำยุทธศำสตร์ท่ี 1 ส่งเสริมกำรสร้ำงสุขภำพและ พัฒนำกำรมีส่วนร่วมของภำคีเครือข่ำยทุกมิติ (SO) ได้คะแนนลำดับท่ี 1 ดังน้ัน กลุ่ม CBL จึงได้ดำเนินกำร จัดทำเฉพำะ ยุทธศำสตร์ที่ 1 สอดคล้องกับยุทธศำสตร์ 20 ปี (ด้ำนสำธำรณสุข) ในยุทธศำสตร์ท่ี 1 ด้ำน ส่งเสริมสุขภำพและป้องกันโรคเป็นเลิศ แผนงำนที่ 2 กำรพัฒนำคุณภำพชีวิตระดับอำเภอ ยุทธศำสตร์ และ ของสำนักสำธำรณสุขจังหวัดยะลำยุทธศำสตร์ ที่ 1 กำรลดปัญหำ สุขภำพ และโรคสำคัญของจังหวัด แบบมี ส่วนร่วมจำกภำคีเครือข่ำยทุกภำคส่วน ยุทธศำสตร์ ท่ี 2 พัฒนำระบบบริกำรปฐมภูมิให้ได้มำตรฐำน (WO) ยุทธศำสตร์ ที่ 3 เสริมสร้ำงขวัญกำลังใจของบคุ ลำกร (WO) และยุทธศำสตรท์ ี่ 4 ส่งเสริมกำรบริหำรจัดกำร โดยใช้หลกั ธรรมำภิบำล (SO)

19 บทที่ 3 แผนยทุ ธศำสตร์ จำกยทุ ธศำสตร์ชำติ 20 ปี กระทรวงสำธำรณสุข ได้นำมำกำหนดเป็นยทุ ธศำสตร์กระทรวงสำธำรณสุข 20 ปี โดยกำหนดยุทธศำสตร์ท้ัง 4 ด้ำน ได้แก่ Promotion, Prevention & Protection Excellence, Service Excellence, People Excellence and Governance Excellence อำเภอเมืองยะลำ จังหวัดยะลำ ได้นำยุทธศำสตร์ 20 ปี มำดำเนินกำรในพ้ืนที่ ซ่ึงจำกกำรลงพื้นที่ศึกษำชุมชนและวิเครำะห์โดยกระบวนกำร Community Based Learning : CBL พบว่ำสิ่งท่ีจะส่งเสริมควำมเข้มแข็งของอำเภอเมืองยะลำ คือ เพิ่ม ประเด็นส่งเสริมกำรสร้ำงสุขภำพและพัฒนำกำรมีส่วนร่วมของภำคีเครือข่ำยทุกมิติ ซ่ึงสอดคล้องกับยุทธศำสตร์ ของกระทรวงสำธำรณสุข ยุทธศำสตร์ที่ 1 ด้ำนส่งเสริมสุขภำพ ป้องกันโรค และ คุ้มครองผู้บริโภคเป็นเลิศ (Promotion, Prevention & Protection Excellence) ในแผนงำนที่ 1 : กำรพัฒนำคุณภำพชีวิตคนไทยทุก กลุ่มวัย(ด้ำนสุขภำพ) ทั้งน้ีสอดคล้องกับปฏิญญำเร่ืองกำรส่งเสริมสุขภำพในกำรประชุมท่ีกรุงออตตำวำ ประเทศแคนำดำ (Ottawa charter) ท่ีได้เสนอกรอบควำมคิดว่ำกำรส่งเสริมสุขภำพจะประสบควำมสำเร็จได้ ต้องมีองค์ประกอบสำคัญที่ครอบคลุมเร่ืองนโยบำย สภำพแวดล้อม ชุมชน บุคคล ระบบบริกำรสุขภำพและ สงั คม กำรโน้มนำ้ ว กำรเพ่มิ ควำมสำมำรถของประชำชน และ กำรไกล่เกลย่ี เปน็ ต้น (คำนวณ อึง้ ชศู กั ด์ิ,2559) ซึ่งสอดคล้องกับ PA ของสำนักงำนสำธำรณสุขจังหวัดยะลำ ปีงบประมำณ 2562 ตำมเข็มมุ่ง 4x5=20 ยทุ ธศำสตร์ PP&P Excellence (5 ประเด็น 8 kpi) ขอ้ ท่ี 1 Smart Mom & Kids โดยขอนำเสนอรำยละเอียด กำรดำเนนิ กำร ดังนี้ กำรดำเนนิ กำรวำงแผนยทุ ธศำสตร์ โดยใชก้ ระบวนกำรกลมุ่ CBL จำกกำรวิเครำะห์องค์กรของสำนักงำนสำนักงำนสำธำรณสุขอำเภอเมืองยะลำ จังหวัดยะลำ โดยกลุม่ CBL กลุม่ ท่ี 1 ได้กำหนดแผนยุทธศำสตร์เพ่มิ เตมิ ดงั น้ี วสิ ัยทศั น์ “ประชำชนสุขภำพดี บริกำรได้มำตรฐำน ภำคเี ข้มแขง็ เจำ้ หน้ำท่ีมีควำมสุข ยึดหลกั ธรรมำภบิ ำล” พันธกจิ 1. สง่ เสริมกำรมีส่วนรว่ มของภำคีเครือข่ำยในกำรแก้ไขปัญหำสำธำรณสขุ 2. จัดระบบบรกิ ำรปฐมภูมิที่ได้มำตรฐำน 3. เสรมิ สร้ำงขวัญกำลังใจเจำ้ หนำ้ ที่ 4. บรหิ ำรจัดกำรโดยใช้หลักธรรมำภิบำล ประเดน็ ยุทธศำสตร์ 1. สง่ เสรมิ ใหป้ ระชำชนมสี ุขภำพดีและมสี ว่ นรว่ มของภำคีเครอื ขำ่ ยทุกภำคสว่ น 2. พัฒนำระบบบริกำรปฐมภมู ใิ ห้ได้มำตรฐำน 3. เสรมิ สรำ้ งขวญั กำลังใจของบคุ ลำกร 4. สง่ เสริมกำรบริหำรจดั กำรโดยใชห้ ลักธรรมำภบิ ำล

20 กำรกำหนดประเด็นยทุ ธศำสตร์และเป้ำประสงค์ ประเด็นยุทธศำสตร์ เป้ำประสงค์ S1 สง่ เสรมิ กำรมีส่วนร่วมของภำคี G1 ภำคีเครือขำ่ ยทกุ ภำคส่วนมสี ่วนรว่ มในกำรจัดกำรปัญหำ เครือข่ำยทุกภำคสว่ น สขุ ภำพ G2 ประชำชนทุกกลมุ่ วยั ได้รับกำรดูแลสขุ ภำพครอบคลมุ ทุก มติ ิ S2 พฒั นำระบบบริกำรปฐมภูมิใหไ้ ด้ G1 สถำนบรกิ ำรผ่ำนกำรรบั รองคุณภำพตำมเกณฑ์มำตรฐำน มำตรฐำน S3 เสริมสร้ำงขวญั กำลงั ใจของบุคลำกร G1 บคุ ลำกรมีสมรรถนะทเี่ หมำะสมในกำรปฏบิ ตั ริ ำชกำร มี ควำมพึงพอใจและมีควำมสุขในกำรปฏิบัติงำน S4 ส่งเสริมกำรบริหำรจดั กำรโดยใช้หลัก G1 มกี ำรบริหำรจัดกำรทม่ี ีประสทิ ธภิ ำพ โปร่งใส ตรวจสอบได้ ธรรมำภิบำล G2 สถำนบริกำรผ่ำนเกณฑ์มำตรฐำน ITA จำกกำรวิเครำะห์องค์กรสำนักงำนสำธำรณสุขอำเภอเมืองยะลำ กลุ่ม CBL1 ได้กำหนดประเด็น ยุทธศำสตร์ วิสัยทัศน์ พันธกิจ และ เป้ำประสงค์แล้วนำมำกำหนดเป็นแผนงำนโครงกำรเพื่อแก้ไขปัญหำให้ สอดคล้องกัน อย่ำงไรก็ตำมทำงกลุ่มได้พิจำรณำเลือกเฉพำะประเด็นเด่นท่ีเป็นโอกำสจำกปัจจัยภำยนอกและ จุดแข็งขององค์กรเท่ำนั้น คือ ประเด็นยุทธศำสตร์ที่ 1 ส่งเสริมกำรสร้ำงสุขภำพและพัฒนำกำรมีส่วนร่วมของ ภำคีเครือข่ำยทกุ ภำคสว่ น ซ่ึงมรี ำยละเอยี ด ดังน้ี กำรวำงแผนงำนโครงกำรตำมประเดน็ ยุทธศำสตร์ ยทุ ธศำสตร์ท่ี 1 สง่ เสริมกำรสรำ้ งสุขภำพและพฒั นำกำรมีส่วนร่วมของภำคีเครือข่ำยทกุ ภำคสว่ น เป้ำประสงคท์ ่ี 1 เครือข่ำยสุขภำพมีส่วนรว่ มในกำรจัดกำรปญั หำสขุ ภำพ ยุทธวิธี 1.ขบั เคลอื่ นกำรมสี ว่ นร่วมของภำคเี ครือข่ำยในกำรแกป้ ัญหำสขุ ภำพ 2.เย่ียมเสรมิ พลงั และตดิ ตำมผลกำรดำเนนิ งำน ตัวช้วี ดั ระดับควำมสำเรจ็ ในกำรพฒั นำคุณภำพชวี ติ อำเภอ เปำ้ ประสงคท์ ี่ 2 ประชำชนทุกกลุ่มวยั ไดร้ บั กำรดูแลสขุ ภำพครอบคลุมทกุ มิติ ยทุ ธวิธี 1.สร้ำงเสรมิ ภูมคิ ุม้ กันในทุกกลุ่มวัยตำมเกณฑม์ ำตรฐำน 2.กำหนดนโยบำยและสรำ้ งมำตรกำรปอ้ งกนั ปัญหำสุขภำพอนำมัยแม่และเดก็ ตัวช้ีวัด 1.ควำมครอบคลุมกำรได้รบั วัคซนี ในเด็กอำยุครบ 1 และ 5 ปี อย่ำงน้อย ร้อยละ 90 (ยกเว้น MMR อย่ำงนอ้ ยร้อยละ 95)

21 2. ร้อยละหญิงตง้ั ครรภ์ได้รบั กำรฝำกครรภค์ รบ 5 ครงั้ ตำมเกณฑ์ มำกกว่ำหรือเทำ่ กับ ร้อยละ 60 แผนงำนโครงกำรตำมยทุ ธศำสตร์ แผนยทุ ธศำสตร์ท่ี 1 ส่งเสรมิ กำรสรำ้ งสุขภำพและพฒั นำกำรมีสว่ นร่วมของภำคีเครอื ข่ำยทกุ ภำคสว่ น เปำ้ ประสงค์ G1 เครอื ขำ่ ยสขุ ภำพมสี ว่ นรว่ มในกำรจัดกำรปญั หำสุขภำพท่สี ำคัญในพ้ืนท่ี G2 ประชำชนทุกกลมุ่ วัยได้รับกำรดูแลสุขภำพครอบคลุมทกุ มติ ิ ยทุ ธวธิ ี 1.สร้ำงเสริมภมู คิ มุ้ กนั ในทกุ กลมุ่ วัยตำมเกณฑม์ ำตรฐำน 2.กำหนดนโยบำยและสร้ำงมำตรกำรป้องกันปัญหำสุขภำพอนำมัยแม่และเดก็ แผนงำนโครงกำร G1 เครือขำ่ ยสุขภำพมสี ว่ นร่วมในกำรจัดกำรปญั หำสุขภำพท่สี ำคญั ในพน้ื ท่ี ชื่อโครงกำร / กจิ กรรม วตั ถุประสงค์ ตวั ช้ีวดั กิจกรรม พัฒนำคุณภำพชวี ิต 1.เพื่อสรำ้ งกลไกขบั ระดับควำมสำเร็จกำร 1.แต่งต้ังคณะกรรมกำร ระดบั อำเภอ เคลื่อนทีเ่ ชื่อมโยงระบบ ดำเนนิ งำนของ พชอ. (พชอ.เมืองยะลำ) บรกิ ำรปฐมภูมกิ บั ชมุ ชน คณะกรรมกำร พชอ. 2.สนับสนุนกำรมีสว่ น ภำยใตแ้ นวคิด และท้องถน่ิ อย่ำงมี ตำมประเด็นปัญหำท่ี ร่วมของภำคีเครือขำ่ ย “คนยะลำไม่ทอดทง้ิ กนั ” คุณภำพ สำคัญในพืน้ ที่ ระดับ 3 2.เพอื่ พัฒนำคุณภำพ ขน้ึ ไป (UCCARE) 2.1 ประชุม วิเครำะห์ ชวี ิตระดบั อำเภออยำ่ งมี กำหนดประเดน็ สว่ นรว่ ม 3.เพือ่ เสริมสร้ำง 2.2 จดั ทำแผน ศักยภำพคณะกรรมกำร 3.ดำเนินกำรตำมแผน พชอ. 4.จดั เวทีแลกเปลี่ยน เรียนรู้และศึกษำดงู ำน 5.สรปุ บทเรยี นผลกำร ดำเนินงำนตำมสภำพ ปญั หำของพน้ื ท่ี ขอ้ เสนอแนะ จำกกำรศึกษำข้อมูลสภำพปัญหำของพ้ืนท่ีพบว่ำ พชอ.เมืองยะลำได้มีกำรขับเคลื่อนกำรดำเนินงำน เพ่ือแก้ไขปัญหำคุณภำพชีวิตประชำชนในอำเภอเมืองยะลำในประเด็นด้ำนสิ่งแวดล้อมและปัญหำยำเสพติด ท้ังนี้ ทำงกล่มุ CBL1 พบขอ้ มลู วำ่ ยังมปี ระชำชนจำนวนมำกทปี่ ว่ ยด้วยโรคเบำหวำนและยังไม่สำมำรถควบคุม ระดับน้ำตำลในเลือดได้ ดังน้ันจึงเสนอให้มีกำรดำเนินกำรแก้ไขปัญหำดังกล่ำวร่วมไปกับกำรขับเคลื่อนกำร ดำเนนิ งำนของ พชอ.ดว้ ย

22 G2 ประชำชนทุกกลุ่มวยั ได้รับกำรดแู ลสุขภำพครอบคลมุ ทุกมติ ิ ชอื่ โครงกำร / กิจกรรม วตั ถปุ ระสงค์ ตวั ชีว้ ดั กจิ กรรม โครงกำรส่งเสรมิ กำร เพื่อป้องกันกำรเกดิ โรคท่ี รอ้ ยละ 95 ของกล่มุ วัยที่ 1) สำรวจกลมุ่ เป้ำหมำย ไดร้ ับวคั ซีนพนื้ ฐำน / ฐำนข้อมลู ปอ้ งกนั ได้ด้วยวคั ซนี ได้รับวคั ซีนพนื้ ฐำนตำม 2) จดั ระบบบริกำร พ้นื ฐำน เกณฑ์ 2.1 ใหบ้ รกิ ำรเชงิ รกุ - สรำ้ งควำมเข้ำใจกบั ผูน้ ำทำงศำสนำ - จดั คำรำวำนสขุ ภำพลง ในพ้นื ทเ่ี พอ่ื ใหค้ วำมรู้ และใหบ้ ริกำรวคั ซนี - รณรงคใ์ ห้ควำมรเู้ รื่อง วัคซีนในโรงเรียนสอน ศำสนำและผปู้ กครอง - ตดิ ตำมกลุ่มเป้ำหมำย โดย อสม. 2.2 ให้บริกำรเชิงรับ - กำรเบิกจ่ำยวคั ซีน - กำรบริหำรจัดกำร ระบบลกู โซค่ วำมเย็น - จัดระบบบริกำรให้ กลุ่มเปำ้ หมำยเข้ำถึงได้ งำ่ ย 3) ติดตำมประเมินผลใน ทปี่ ระชมุ ประจำเดือน ของ สสอ. ทุกเดือน / CUP / เวทีกำรประชุม หวั หนำ้ ส่วนรำชกำร, ผ้นู ำชุมชน โครงกำรส่งเสรมิ สุขภำพ เพ่อื ลดอตั รำตำยของ 1.อตั รำสว่ นกำรตำย 1.สำรวจและทำทะเบียน มำรดำไมเ่ กินร้อยละ 17 หญิงวยั เจริญพันธ์ุ หญงิ ตง้ั ครรภ์อำเภอ หญิงตั้งครรภ์ ขณะ ตอ่ แสนกำรเกิดมชี ีพ 2.รณรงคใ์ ห้มีกำรฝำก 2.รอ้ ยละกำรฝำกครรภ์ ครรภต์ งั้ แตร่ ้วู ่ำตงั้ ครรภ์ เมืองยะลำ คลอด และ มำรดำหลงั 5 ครง้ั คุณภำพ ก่อน 12 สปั ดำห์ 3.ร้อยละของหญิง 3.คัดกรองควำมเสยี่ ง คลอด ต้ังครรภท์ พ่ี บควำมเส่ยี ง หญงิ ตง้ั ครรภ์ ไดร้ บั กำรดูแล/สง่ ตอ่ / 4.พฒั นำคลินิกกำร พบแพทย์ ร้อยละ 100 ให้บริกำรฝำกครรภแ์ ละ

23 ชอื่ โครงกำร / กิจกรรม วัตถุประสงค์ ตัวชวี้ ัด กิจกรรม 4.รอ้ ยละของหญิงวัย ห้องคลอดใหเ้ ปน็ ไปตำม เจริญพันธุท์ ่มี โี รคทำง มำตรฐำน อำยรุ กรรม (ท่ีอำกำร 5.มรี ะบบกำรสง่ ต่อ ของโรคยงั ไม่สงบ) มีกำร ขอ้ มูลระหวำ่ งเอกชน ป้องกนั กำรตัง้ ครรภ์ และสถำนบรกิ ำรของรัฐ รอ้ ยละ 100 6.สร้ำงเครอื ขำ่ ยกำร 5.ร้อยละของหญิง ติดตำมหญงิ ตั้งครรภ์ ตัง้ ครรภ์ไดร้ บั กำรฝำก และมำรดำหลังคลอด ครรภ์คร้งั แรกก่อน 12 7.นิเทศตดิ ตำม สปั ดำห์ ไมน่ อ้ ยกว่ำร้อย ประเมนิ ผล ละ 60 - ตดิ ตำม นเิ ทศงำน รพ. สต.ทกุ 3 เดือน - ควบคุม / ประเมนิ ผล ใน คปสอ. - ใช้ HDC กำกับงำนทุก เดือน

24 บทท่ี 4 อภปิ รำยผล จำกผลกำรศึกษำข้อมูลและวิเครำะห์สภำพปัญหำรวมท้ังกำรวำงแผนงำนโครงกำรตำมข้อมูลที่ รำยงำนมำแล้วนั้น ทำงกลุ่ม CBL1 พบว่ำสำนักงำนสำธำรณสุขอำเภอเมืองยะลำ มีกำรดำเนินงำนบริกำร สุขภำพประชำชนร่วมกับภำคีเครือข่ำยทุกภำคส่วนมำอย่ำงต่อเนื่อง ซึ่งเป็นจุดเด่นและผลดีต่อประชำชนใน พื้นท่ีโดยตรง อย่ำงไรก็ตำมเพ่ือให้กำรดำเนินงำนดังกล่ำวมีควำมสมบูรณ์และย่ังยืนต่อไปน้ัน ทำงกลุ่ม CBL1 ไดส้ รุปจดุ เดน่ ในกำรดำเนินงำน และเสนอแนวทำงเพ่ือกำรพฒั นำให้ต่อเน่ืองและยง่ั ยืน ดังนี้ จดุ เด่นในกำรดำเนินงำนของสำนักงำนสำธำรณสุขอำเภอเมืองยะลำ 1. ผนู้ ำมกี ำรตดิ ตำมงำนอยำ่ งต่อเนือ่ งทง้ั แบบเปน็ ทำงกำรและไม่เป็นทำงกำร เช่น กำรใชเ้ ทคโนโลยี กลุ่มไลน์ และ ติดตำมผลกำรดำเนินงำนในท่ปี ระชมุ คปสอ.และ ทปี่ ระชุมสำธำรณสขุ อำเภออยู่เสมอ เปน็ ต้น 2. มกี ำรแบง่ ปนั ทรพั ยำกร เชน่ จัดสรรงบประมำณให้กบั รพ.สต. ทุกแหง่ ๆละ 20,000 บำท เพ่ือใช้ใน กำรจำ้ งพน่ หมอกควันเพอ่ื ควบคุมโรคไข้เลอื ดออกในพน้ื ที่ เปน็ ต้น 3. มกี ำรใชร้ ะบบเย่ียมบำ้ นออนไลน์ ในกำรส่งตอ่ และ เยย่ี มบ้ำน 4. มีระบบ fast tract ส่งตวั ผู้ป่วยจำก รพ.สต. ถงึ โรงพยำบำลโดยตรง 5. มีแพทย์ Family Medicine และทมี งำนออกตรวจ PCC 4 มุมเมืองและออกตรวจ รพ.สต. เดอื นละ 1 คร้ัง 6. ท้องถิ่นสนบั สนุนงบประมำณในกำรจดั กจิ กรรมด้ำนสำธำรณสุข เชน่ Day care สำหรบั ผสู้ ูงอำยุ เป็นต้น 7. มีระบบบญั ชสี ำธำรณสุขทสี่ ำมำรถดูข้อมูลภำพรวมอำเภอไดท้ ันที 8. จำนวนของพยำบำลวชิ ำชพี ในโรงพยำบำลส่งเสรมิ สุขภำพตำบลมีเพียงพอ รวมทัง้ ไดผ้ ่ำนกำรอบรม หลักสูตรเวชปฏบิ ัติทัว่ ไปครบทกุ คน โอกำสในกำรพัฒนำ 1. กำรนำยทุ ธศำสตร์ถ่ำยทอดสู่ผ้ปู ฏบิ ัติ 2. ควรพฒั นำคุณภำพระบบกำรส่งต่อผู้ปว่ ยกลบั โรงพยำบำลส่งเสรมิ สุขภำพตำบลให้รวดเรว็ ขน้ึ 3. เจ้ำหน้ำทคี่ วรไดร้ ับกำรพัฒนำศกั ยภำพกำรใช้เทคโนโลยีทท่ี ันสมัย ข้อเสนอแนะ 1. ขยำยประเด็นกำรขับเคล่ือนของคณะกรรมกำรพัฒนำคุณภำพชีวิต (พชอ.) โดยเฉพำะประเด็น งำนอนำมัยแมแ่ ละเด็ก โดยมกี จิ กรรมดงั น้ี - กำรสร้ำงกระบวนกำรมีสว่ นร่วม - สง่ เสรมิ ให้เกดิ ชุมชนต้นแบบด้ำนอนำมัยแมแ่ ละเด็ก - พัฒนำชุมชนให้มเี วทีแลกเปลีย่ นเรยี นรู้ - ต้ังอนกุ รรมกำรเพื่อขับเคล่อื นประเดน็ พชอ. งำนอนำมัยแม่และเด็ก 2. รณรงค์ให้ควำมรู้กำรให้วัคซีนในเด็กในโรงเรียนสอนศำสนำ และกำหนด Immunization Day ของอำเภอ เพ่อื ให้เด็กสำมำรถเข้ำรบั วคั ซีนท่ใี ดก็ได้ในอำเภอเมืองยะลำ 3. ควรสง่ เสรมิ ใหม้ กี ำรศึกษำวจิ ยั และพฒั นำนวตั กรรมเพ่ือแก้ไขปญั หำและดูแลสุขภำพประชำชนใน พืน้ ท่ี

25 บรรณำนกุ รม คำนวณ อง้ึ ชศู ักด.ิ์ (2559). ระบำดวทิ ยำเพื่อกำรบริหำรงำนสำธำรณสุข. พมิ พค์ ร้ังท่ี 2. โรงพิมพ์แคนนำ กรำฟฟิค กรงุ เทพฯ จำรวุ รรย์ คงมีสุข. (2561). กลยทุ ธม์ หำสมุทรสคี รม. สำนักพิมพ์วเี ลิรน์ . กรงุ เทพฯ เดชำ ทำดี และ วิลำวณั ย์ เตือนรำษฎร์. (2555). กำรวินิจฉยั ชมุ ชนและกำรจัดลำดับควำมสำคัญของปญั หำ ใน ศิวำพร อึ้งวฒั นำ และ พรพรรณ ทรพั ย์ไพบลู ย์กิจ. กำรพยำบำลชุมชน พิมพ์ครั้งท่ี 1 คลองช่งั พริ้นท์ต้ิงจำกดั 2555. หน้ำ 89 - 104 สำนักนโยบำยและยทุ ธศำสตรก์ ระทรวงสำธำรณสขุ [ออนไลน์], 2559. อำ้ งเมื่อ 5 ธนั วำคม จำก http ://bps.MOPH.go.th//new. bps/sites/default/files/Positioning MOPH.2559.pdf

26 ภำคผนวก

27

28

29 ภำพแหง่ ควำมประทบั ใจ

30