SO TU VI DUOI MAT KHOA HOC

SOÁ TÖÛ VI DÖÔÙI MAÉT KHOA HOÏC – Haø Thuùc Hoàng 1 Haø – Thuùc – Hoàng Vu Thieân NGUYEÃN ÑAÉC LOÄC SOÁ TÖÛ VI DÖÔÙI MAÉT KHOA HOÏC HOÀNG XUAÁT BAÛN CUØNG MOÄT TAÙC GIAÛ 1945 – Ngöôøi meï (Baûn dòch cuoán La Meøre cuûa Pearl Buck) 1949 – Ñaùnh Taøi Sæu sao cho ñöôïc (Nghieân cöùu) 1955 – Saùch töï hoïc chöõ Haùn (Chöa xuaát baûn) 1956 – Luïc Quaùi (Truyeän daøi) 1959 – Consideørations sur la Theùorie d’Einstein (Etudes scientifiques) 1966 – Loi Equilibre (Theùorie scientifique) Coå thi (dòch thô coå chöõ Haùn) Chöa xuaát baûn TAÙC GIAÛ TRI AÂN Cuoán saùch naøy aán haønh ñöôïc laø nhôø raát nhieàu ôû söï yeåm trôï cuûa Phuû Quoác vuï Khanh ñaëc traùch vaên hoaù, vaäy traân troïng xin Cuï Coá Quoác – Vuï – Khanh MAI THOÏ TRUYEÀN nhaän nôi ñaây loøng tri aân saâu xa cuûa taùc giaû. Saigon 1973 Töïa VU THIEÂN NGUYEÃN ÑAÉC LOÄC LAØ BAÄC ÑAØN ANH cuûa toâi veà moïi phöông dieän: tuoåi trôøi, tuoåi caùch maïng, söï hoïc vaán …… vaø, neáu caàn, cuõng neân nhaéc raèng vaøo khoaûng 1957, khi toâi laø thieáu uùy trong Quaân ñoäi QGVN thì anh laø trung taù. Nhö vaäy, toâi khoâng theå vieän lyù leõ naøo ñeå “daùm” vieát töïa cho taùc phaåm cuûa anh. Ngoaøi moät lyù leõ khaù ngöôïc ñôøi: VU THIEÂN duø ñaõ laø só quan cao caáp khi quaân ñoäi ta coøn ôû trong giai ñoaïn hình thaønh, laø moät ngöôøi ít hoaït ñoäng – vì ít tham voïng? – vaø ít noùi hôn hoaït ñoäng, ít noùi hôn vieát, ít vieát hôn nghó. anh nghó nhieàu maø khoâng chòu vieát. Trong khi ñoù thì toâi nghó ñöôïc ñieàu gì voäi vieát ngay ñieàu ñoù ra, vaø in ngay thaønh saùch. Baïn ñoïc vì theá maø bieát teân toâi tröôùc teân anh. Nhaän vieát töïa cho saùch cuûa VU THIEÂN chính laø lôïi duïng caùi theá “ñöôïc bieát ñeán tröôùc” ñeå giôùi thieäu moät taùc phaåm maø baïn caàn phaûi ñoïc. Lyù leõ thöù hai laø moät ñieàu caàn noùi veà taùc giaû. Cuoán “Soá Töû vi döôùi maét Khoa Hoïc” naøy khoâng phaûi laø taùc phaåm ñaàu cuûa anh. Hôn 10 naêm tröôùc, anh ñaõ vieát – vaø toâi ñaõ coù haân haïnh giôùi thieäu treân nguyeät san Vaên Höõu soá 2 – moät cuoán nhaän ñònh vaø pheâ bình lyù thuyeát Töông quan cuûa

SOÁ TÖÛ VI DÖÔÙI MAÉT KHOA HOÏC – Haø Thuùc Hoàng 2 Anh-sten. Sau ñoù anh laïi vieát moät cuoán nöõa cuõng veà lyù thuyeát toaùn hoïc. Caû hai cuoán cuøng khoâng ñöôïc nhaø xuaát baûn naøo nhaän in, neân caû hai chæ ñöôïc trình baøy baèng roâ – neâ – oâ, ñeå göûi moät soá nhoû baïn höõu. Vaäy ñaây laø taùc phaåm thöù ba cuûa VU THIEÂN Nguyeãn Ñaéc Loäc. Cuoán naøy thì ñöôïc in, vì noù coù nhieàu phaàn deã hieåu, ñi lieàn vôùi nhieàu phaàn khoù hieåu. Toâi thuù thaät coù nhieàu ñoaïn toâi khoâng hieåu ñöôïc chuùt naøo, nhö nhöõng ñoaïn noùi veà thieân vaên hoïc. Toâi khoâng hieåu, nhöng chính ñoù laïi laø nhöõng höùng khôûi cuûa toâi: taùc giaû, duø muoán duø khoâng, ñang ñi vaøo con ñöôøng hoaø hôïp tö töôûng Ñoâng phöông vôùi khoa hoïc Taây phöông. Baïn ñoïc thaân meán cuûa toâi ñeàu bieát nhöõng “laàn moø muø loaø” vaø nhöõng “ngaãu nhieân coù chæ huy” naøo ñaõ ñöa daét toâi ñeán vieäc laäp thuyeát. Thuyeát Taân Trung Dung, maø theo ñoù thì coå nhaân Ñoâng phöông khoâng ñaït tôùi nhöõng tieán boä veà khoa hoïc vaø kyõ thuaät nhö Taây phöông, aáy laø vì khoâng muoán chöù khoâng phaûi khoâng bieát. Coå nhaân Ñoâng phöông töø choái coâng vieäc phaân tích vì ñaõ thöïc hieän ñöôïc coâng vieäc toång hôïp cao ñoä. Vaø coå nhaân Ñoâng phöông giôùi haïn söï hoïc vì sôùm hieåu raèng “hoïc maø khoâng hanh” seõ ñöa nhaân loaïi ñeán trieàn mieân tai kieáp. Ñoù laø nguyeân nhaân cuûa traïng thaùi huyeàn aûo cuûa kieán thöùc cuûa Ñoâng phöông, moät traïng thaùi ñoøi hoûi raát nhieàu noå löïc ôû haäu theá, neáu coù ngöôøi muoán theo caùi “ñaïo” hoïc taâm truyeàn. Ngöôøi thôøi xöa nhö muoán tung kieán thöùc ra giöõa cuoäc ñôøi maø ñeå maëc cho ai muoán hieåu theá naøo thì hieåu – ñuùng cuõng toát, maø sai cuõng khoâng sao. Ñoái vôùi caùi chí höôùng uyeân aùo ñoù, chuùng ta khoâng theå laøm gì khaùc hôn laø moãi ngöôøi tìm hieåu moät phaàn. VU THIEÂN Nguyeãn Ñaéc Loäc ñaõ nhaän cho anh phaàn khoù nhaát, khoâng nhöõng vì cao nhaát, maø coøn vì chính anh seõ coá gaéng ñaët song song hai phöông trôøi hoïc hoûi Ñoâng, Taây. Vì ñaõ ñeán luùc chuùng ta coù theå coù moät caùi “hanh” cho söï hoïc, neân tö töôûng cuûa tieàn nhaân chuùng ta cuõng ñeán luùc ñöôïc phaân tích theo phöông phaùp thöïc nghieäm. Ñem thieân vaên hoïc vaøo lyù soá Ñoâng phöông laø chaáp nhaän moät thaùch ñoá lôùn lao maø moät ñôøi suy tö cuûa taùc giaû, theo toâi nghó, chæ ñoái öùng ñöôïc moät phaàn. Ñöôïc nhö theá ñaõ laø nhieàu laém. Vì taùc giaû, cuøng vôùi toâi, ñaõ coù nieàm tin töôûng raèng taâm hoàn cuûa con ngöôøi Ñoâng AÙ chuùng ta ñaõ ñöôïc thaùo khoaùn, thì trong chaúng bao laâu, chuùng ta seõ töø caùi caên baûn baùc hoïc cuûa tieàn nhaân maø laøm nhöõng “böôùc nhaûy voït” baèng nhöõng coâng trình saùng taïo hay khaùm phaù khoa hoïc. Ñieàu caàn nhaát laø phaûi coù söï môû ñaàu. Phaûi coù nhöõng ngöôøi ñi nhöõng böôùc ñaàu vaát vaû. VU THIEÂN Nguyeãn Ñaéc Loäc laø moät trong nhöõng ngöôøi ñi böôùc ñaàu vaát vaû ñoù. Toâi thaønh taâm caàu mong raèng baïn ñoïc seõ chòu mua vaø chòu ñoïc taùc phaåm naøy cuûa anh. Khoâng phaûi chæ vôùi laù soá cuûa mình hay cuûa vôï con mình trong tay, vöøa giôû saùch vöøa tìm caùch phoûng ñoaùn yù nghóa cuûa ngoâi sao naøy, taùc duïng cuûa boä sao noï. Maø ñeå ñi xa hôn, ñeán söï möôøng töôïng ñöôïc con ñöôøng giaêng maéc töø soá kieáp con ngöôøi ñeán söï vaän haønh cuûa nhöûng ngoâi sao, ñeán söï tieáp noái cuûa ngaøy thaùng. Toâi coøn nhôù, vaøo giöõa muøa möa naêm 1960, toâi ñang laøm vieäc ñaéc löïc ôû toaø soaïn baùo Vaên Höõu, boãng moät hoâm anh ñeán chôi, caàm laù soá cuûa toâi leân tay roài baâng khuaâng noùi moät mình: “Anh chaøng naøy boû vieäc ñeán nôi roài… Saùt, Phaù, Tham, ñaày ñuû taøi naêng, gan goùc vaø tham voïng. Nhöng laïc maát Lieâm Trinh laø thieáu söï toan tính, thaän troïng. Laïi theâm coù Ñieáu Khaùch Khoác Hö (vaân vaân), anh seõ töùc giaän vì moät caâu noùi maø boû tôø baùo naøy. Trong voøng 5 ngaøy nöõa”. Anh noùi theá roài töø bieät, roài ñi xa luoân, maõi taùm naêm sau toâi môùi ñöôïc gaëp laïi. Ñeå noùi cho anh bieát, ñuùng 5 ngaøy troøn, toâi ñang noùi chuyeän baèng ñieän thoaïi raát vui vôùi oâng Nguyeãn Duy Mieãn, Vaên hoaù Vuï tröôûng, Chuû nhieäm tôø

SOÁ TÖÛ VI DÖÔÙI MAÉT KHOA HOÏC – Haø Thuùc Hoàng 3 Vaên Höõu, thì boãng nhieân oâng Mieãn traùch toâi moät ñieàu gì ñoù, vaø toâi vaëc laïi oâng moät caâu, roài ñaäp com-bi-neâ xuoáng maùy, chaám döùt luoân nhieäm vuï chuû buùt cuûa chính mình. Töø baáy giôø, toâi nhieàu laàn thuùc duïc VU THIEÂN Nguyeãn Ñaéc Loäc vieát saùch veà khoa Töû vi. Vaø ñoù chính laø lyù leõ sau cuøng noù khoâng töø choái khi taùc giaû yeâu caàu toâi vieát töïa cho cuoán saùch naøy. Saigon, Phuù Nhuaän ngaøy 14 thaùng 3, 1973 NGUYEÃN MAÏNH COÂN Töïa Tòch mòch ñaêng tieàn khaùn coå thö Daï thaâm nhaân tónh duïc nhaân tö Hoài töôûng vaõng nieân dö nguõ thaäp Kyû lao taâm tri tieän haø nhö Ma chieát löôõng hoài tri höõu meänh, Phuø traàm kyû ñoä, thöùc thôøi cô Thaønh baïi khôûi ö taøi khaû lieäu Vaän thôøi duy ñònh taïi thieân thö. Vu Thieân Nghóa Tòch mòch beân ñeøn ñoïc coå thö, Ñeâm vaéng canh taøn, nghó vaån vô. Nhôù laïi naêm möôi naêm coù leõ Hoaøi bao taâm trí ñeå roài nhö Maøi ruûa vaøi phen, hay coù soá. Noåi chìm maáy ñoä, bieát thôøi cô. Thaønh baïi haù do taøi lieäu ñöôïc, Vaän thôøi ñaõ ñònh taïi thieân thö, Dòch Cuûa DIEÂN SÔN Tröôùc ñeøn ñoïc saùch ngöôøi xöa, Ñeâm thanh caûnh tónh loøng thö thaùi nhaøn. Gaãm xem naêm chuïc naêm tröôøng, Toån bao taâm trí, daõ traøng cuõng nhö. Noåi chìm môùi bieát thôøi cô,

SOÁ TÖÛ VI DÖÔÙI MAÉT KHOA HOÏC – Haø Thuùc Hoàng 4 Duøi maøi caøng laém, caøng chua cay nhieàu. Vieäc ñôøi thaønh baïi duø sao, Toaøn do Thieân meänh, taøi naøo ích chi. MAÁY LÔØI NOÙI ÑAÀU Ñaây laø moät quyeån saùch thuoäc veà loaïi nghieân cöùu. Khaùc haún caùc saùch baèng chöõ Haùn, hay chöõ Vieät ñaõ xuaát baûn, maø haàu heát ñeàu coù duïng yù daïy ngöôøi ta caùch laáy vaø ñoaùn soá Töû Vi. Saùch naøy coù muïc ñích chính laø tìm hieåu khoa lyù soá naøy ñeå ñònh xem giaù trò cuûa noù ñöôïc laø bao, vaø nhaát laø ñeå bieát caùch ñoaùn caùc laù soá sao cho ít sai laàm. Ngöôøi ñaët ra khoa naøy, ñaõ baèng caùc teân sao giaûn dò, nhö Thieân Hình chæ söï hình khaéc, Hoaù Khoa chæ söï ñoã ñaït v.v…… vaø baèng caùch duøng ngaøy thoâng thöôøng nhö ngaøy moàng 8 thaùng 7 thay cho ngaøy AÁt Söûu thaùng Canh Thaân v.v…… ñeå cho nhöõng ngöôøi ít hoïc, bình daân ai cuõng coù theå laáy ñöôïc moät laù soá cho chính mình hay caùc ngöôøi thaân thuoäc moät caùch deã daøng; vaø ai caàm moät laù soá töû vi xem, cuõng coù theå ñoaùn sô qua ñöôïc vaøi ñieàu chính, khoâng maáy sai laàm. Nhôø söï phoå thoâng hoaù aáy, vaø nhaát laø söï ñuùng nhieàu sai ít cuûa töû vi, neân soá töû vi ñaõ ñöôïc phoå bieán moät caùch heát söùc roäng raõi trong quaàn chuùng Vieät Nam. Caùc ngöôøi tin töû vi raát nhieàu, vì ñaõ töøng thaáy öùng nghieäm cho chính baûn thaân mình nhieàu laàn; caùc ngöôøi thích xem soá töû vi cuõng laém, neân caùc ngöôøi goïi laø Thaày töôùng soá ñöôïc saûn xuaát ra khaù nhieàu vaø caùc ngöôøi dòch saùch Töû vi töø Haùn vaên ra Vieät vaên cuõng laém, Khoa töû vi coù theå noùi ñaõ thònh haønh taïi Vieät Nam moät caùch gaàn nhö moät phong traøo thònh haønh ñeán noãi coù keû ñaõ duøng chöõ töû vi thay cho chöõ soá meänh, ñeå vieát baùo, in saùch noùi veà soá töû vi cuûa caùc baïn haøng tuaàn, haøng ngaøy. Ñoù laø moät ñieàu ñaùng tieác, ñaõ laøm giaûm giaù trò cuûa Khoa Lyù soá naøy ñeán möùc ñoä thaáp nhaát, ñoàng loaïi noù vôùi nhöõng chuyeän ñoàng boùng, meâ tín dò ñoan. Saùch naøy khoâng phaûi laø loaïi saùch keå treân, cuõng khoâng phaûi laø loaïi saùch laáy soá nhö ñaõ noùi; neân taát nhieân coù theå seõ laøm thaát voïng nhöõng ai muoán tìm hieåu moät caùch deã daøng veà töû vi khi ñoïc saùch naøy. Moät khoa lyù soá ñoaùn ñöôïc ñònh meänh moät caùch khaù chính xaùc, taát nhieân phaûi laø moät khoa hoïc cöïc kyø khoù maø chæ nhöõng baäc kyø taøi coù hoïc thöùc uyeân thaùm ñeán cöïc ñieåm môùi saùng taïo ra noåi. Ñaâu coù phaûi laø moät chuyeän ñôn giaûn ñeå chuùng ta coù theå chæ hoïc qua maø hieåu noåi. Muoán giaûi thích moät caùch phoå thoâng hoaù khoa lyù – soá naøy, duø chæ giaûi thích moät vaøi phaàn nhoû, cuõng phaûi vieát nhöõng cuoán saùch daày haøng ngaøn trang maø coøn sôï raèng chöa ñuû. Moät vaøi traêm trang giaáy ñaâu coù theå noùi ñöôïc nhöõng gì ñeå ai ai cuõng coù theå hieåu ñöôïc. Taùc giaû thaät ñaõ e ngaïi nhieàu khi ñaët buùt vieát ra saùch, nhöõng coâng phu mình ñaõ nghieân cöùu, ñaõ suy nghieäm bao nhieâu naêm veà Töû Vi. Vieát thaønh saùch roài, cho xuaát baûn laïi caøng laøm cho taùc giaû ngaàn ngaïi nhieàu hôn nöõa. Vì vaäy khi ñang vieát nhöõng gioøng chöõ naøy taùc giaû thaät khoâng bieát cuoán saùch naøy seõ coù ra ñôøi hay khoâng, vaø bao giôø môùi ra ñôøi.

SOÁ TÖÛ VI DÖÔÙI MAÉT KHOA HOÏC – Haø Thuùc Hoàng 5 Vieát ñaây môùi coù chæ laø coå ñoäng caùc keát quaû cuûa coâng trình nghieân cöùu laïi moät caùch vaén taét, haàu ghi cheùp laïi cho haäu theá, giuùp caùc ngöôøi sau ñôõ phaûi ñi laïi moät quaõng ñöôøng daøi, maø coâng cuoäc tìm hieåu soá Töû vi baét buoäc phaûi ñi qua. Noùi theá ñeå ñoäc giaû hieåu ngay raèng nhöõng ñieàu ghi trong phaàn nghieân cöùu cuûa saùch naøy môùi chæ laø moät phaàn raát nhoû cuûa vieäc tìm hieåu khoa hoïc, huyeàn bí naøy vaäy. Ñaõ goïi laø saùch nghieân cöùu, vôùi muïc ñích chính laø nhö vaäy, ñaùng leõ saùch chæ coù phaàn nghieân cöùu giaûi thích ñoù thoâi. Nhöng vì saùch vieát cho ñaïi chuùng, cho taát caû nhöõng ai, duø chöa bí6t soá Töû Vi laø gì, neân tröôùc khi ñi vaøo phaàn nghieân cöùu taùc giaû ñaõ phaûi cuõng coù moät phaàn noùi veà caùch laáy vaø ñoaùn soá Töû Vi, maø ñoäc giaû coù theå tìm thaáy ôû baát cöù saùch naøo khaùc. Vieäc dieãn laïi moät caùch raát vaén taét phaàn naøy, tuy ñoái vôùi nhöõng ai ñaõ bieát soá Töû Vi coù theå coi nhö thöøa nhöng söï thaät neáu ñoäc giaû muoán hieåu caùc ñoaïn sau moät caùch deã daøng thì caàn phaûi ñoïc qua phaàn naøy moät laàn, vì caàn phaûi coù phuø hôïp trong vieäc duøng danh töø vaø lieân tuïc trong vieäc giaûi thích thì yù nghóa cuûa caùc luaän lyù trình baøy môùi roõ raøng minh baïch. Ñoù laø moät ñieàu taát yeáu, cuûa caùc saùch nghieân cöùu veà khoa hoïc vaäy. Ngoaøi lyù do taát yeáu aáy, phaàn “laáy vaø ñoaùn soá Töû Vi” coøn coù duïng yù giuùp caùc ñoäc giaû chöa bieát soá Töû Vi, coù theå theo ñoù maø laáy soá an sao vaø ñoaùn soá moät caùch ñaày ñuû, khoûi phaûi ñoïc caùc saùch khaùc veà Töû Vi. Vì nhöõng leõ treân, neân cuoán saùch naøy ñöôïc trình baøy thaønh ba phaàn, moãi phaàn goïc laø moät quyeån nhö sau ñaây: QUYEÅN NHAÁT: Ñaïi Cöông Chöông I : Lyù soá vaø ñònh meänh Chöông II : Caùc khoa lyù soá Chöông III : Vaøi ñieàu caàn bieát ñeå hieåu Töû Vi Phaàn 1: Thieân vaên hoïc vaø thôøi gian a) Döông lòch b) Aâm lòch Phaàn 2: Kinh dòch vaø AÂm döông a) Aâm döông b) Baùt quaùi Phaàn 3: Vuõ truï vaø Nguõ haønh a) Nguõ haønh vaø thôøi gian b) Nguõ haønh naïp aâm QUYEÅN NHÌ: Laáy vaø ñoaùn soá Töû Vi. Chöông I : Laáy soá Töû Vi Chöông II : Ñoaùn soá Töû Vi

SOÁ TÖÛ VI DÖÔÙI MAÉT KHOA HOÏC – Haø Thuùc Hoàng 6 a) Caùch ñoaùn b) Vaøi baøi phuù QUYEÅN BA: Phaàn nghieân cöùu Chöông I : Muïc ñích Phöông phaùp vaø Lôïi ích Chöông II : Lyù do cuûa thieân baøn vaø 12 cung Chöông III : YÙ nghóa cuûa caùc sao Phaàn 1 : __ Chính tinh 2 : __ Voûng traøng sinh 3 : __ Voøng loäc toàn 4 : __ Sao aâm döông 5 : __ Töù saùt vaø Luïc baïi 6 : __ Töù hoaù 7 : Baøng tinh (Hình Dieâu Maõ Ñaøo) 8 : __ Tuaàn trieät 9 : __ Ñaïi tieåu haïn Chöông IV : Keát luaän Ñoïc qua phaàn chia muïc, ñoäc giaû chaéc ñaõ thaáy khaù naëng neà. Taùc giaû mong raèng, ñoïc töø töø ñoäc giaû seõ khoâng thaáy naûn chí, vaø chaéc chaén khi ñoïc xong cuoán saùch, seõ phaûi than: “Trôøi! Môùi ít quaù ñaõ nghieân cöùu ñöôïc gì ñaâu?” “Coøn bao nhieâu vaán ñeà quan troïng khaùc nhö nguõ haønh cuûa caùc sao, nam baéc ñaåu laø theá naøo, sao hôïp tuoåi, caùch cuïc, kî tuoåi vaø v.v…… quan troïng bieát maáy maø ñaõ thaáy noùi gì ñaâu?” ñöôïc nghe ñoäc giaû noùi moät caâu nhö vaäy thì taùc giaû ñaõ voâ cuøng haøi loøng vì ñaõ thaønh coâng moät phaàn naøo trong coâng cuoäc tröôøng kyø nghieân cöùu maáy möôi naêm trôøi roài vaäy. Saigon, le 9 Avril 1972. QUYEÅN NHAÁT ÑAÏI CÖÔNG Quyeån Ñaïi Cöông noùi bao quaùt veà nhöõng vaán ñeà caàn thieát cho söï hieåu caùc phaàn sau: Phaàn naøy tuy laø phuï, nhöng khoâng coù khoâng ñöôïc. Nhöõng vaán ñeà keå sô löôïc trong phaàn naøy, moãi vaán ñeà laø caû moät khoa hoïc. Nay phaûi trình baøy moät caùch thaät vaén taét laïi, taùc giaû e raèng thieáu soùt quaù nhieàu, nhöõng ñoäc giaû chöa töøng bieát veà vaán ñeà naøo chaéc seõ thaáy hôi khoù hieåu. Song taùc giaû khoâng bieát laøm sao hôn.

SOÁ TÖÛ VI DÖÔÙI MAÉT KHOA HOÏC – Haø Thuùc Hoàng 7 Chæ daùm mong quyù vò naøo coù chuû taâm nghieân cöùu veà Töû Vi, seõ töï tìm laáy nhöõng taøi lieäu saùch vôû lieân quan ñeán caùc vaán ñeà keå treân, ñeå tìm hieåu theâm cho kyõ, thì söï tìm toøi nghieân cöùu Töû Vi môùi coù keát quaû vaø lyù thuù ñöôïc. Hieåu lôø môø veà aâm döông, nguõ haønh, vuõ truï v.v…… chæ coù theå ñöa ta ñeán nhöõng sai laàm traàm troïng nhö moät soá raát ñoâng caùc thaày töôùng soá xöa vaø nay. CHÖÔNG I LYÙ SOÁ VAØ ÑÒNH MEÄNH Ai ñaõ tin lyù soá taát nhieân laø ngöôøi tin ôû soá maïng. Tin ôû soá maïng töùc laø tin coù tieàn ñònh. 1) ÑÒNH MAÏNG Tieàn ñònh laø moät lyù thuyeát cho raèng taát caû moïi söï treân ñôøi ñieàu ñaõ ñöôïc ñònh tröôùc. Duø laø vieäc lôùn nhö traùi bom nguyeân töû noå ôû Hiroshima, cho ñeán vieäc nhoû nhö chieác laù ruïng, taát caû ñeàu ñaõ ñöôïc ñònh tröôùc, vaø chæ ñôïi cho ñeán ñuùng giôø aáy phuùt aáy laø xaåy ra. Ngöôøi ñoâng phöông chuùng ta phaàn ñoâng ñeàu tin ôû thuyeát tieàn ñònh. Cung oaùn ngaâm khuùc ñaõ coù caâu: “Veû chi aên uoáng söï thöôøng Cuõng coøn tieàn ñònh khaù thöông loï laø” Chuùng ta xöa tin ôû tieàn ñònh, vì chuùng ta tin ôû “Trôøi”. Oâng trôøi töùc “Taïo hoaù” laø moät ñaáng thieâng lieâng taïo ra vuõ truï cuøng muoân vaät, coù quyeàn löïc toái thöôïng, ñieàu khieån taát caû söï sinh hoaù bieán chuyeån di ñoäng cuûa vaïn vaät, töø khoaùng vaät voâ tri nhö hoøn ñaù, gioøng nöôùc ñeán thöïc vaät nhö caây coû, cho ñeán ñoäng vaät nhö con kieán con ngöôøi. Ngöôøi ta laáy vôï giaøu, laøm quan to hay ñi aên cöôùp ñeàu laø do soá trôøi, töùc laø trôøi ñaõ ñònh cho con ngöôøi aáy soá phaän nhö vaäy. Loøng tin töôûng ôû moät ñaáng toái cao cai quaûn toaøn theå trong vuõ truï aáy, tuy veà phöông dieän lyù thuyeát coù theå coi nhö laø caên baûn cuûa söï tin coù tieàn ñònh, nhöng thöïc ra neáu khoâng coù nhöõng söï vieäc nhöõng kinh nghieäm soáng maø con ngöôøi ñöôïc thaáy taän maét, ñöôïc bieát chaéc chaén vì ñaõ xaåy ra cho chính baûn thaân mình thì chöa chaéc loøng tin tieàn ñònh ôû ngöôøi phöông ñoâng ñaõ maõnh lieät vaø saâu roäng ñeán khaép caû quaàn chuùng nhö vaäy ñöôïc. Töø keû cöïc ngu si ñeán nhöõng ngöôøi coù hoïc thöùc, töø keû ngheøo xô xaùc ñeán nhöõng oâng Cöï phuù, töø ngöôøi daân queøn ñeán oâng Quan, ai naáy ñeàu tin chaéc laø moïi vieäc ñeàu ñaõ ñöôïc tieàn ñònh caû. Töø choã tin tieàn ñònh ñeán choã tin vaøo soá maïng, con ngöôøi ñoâng phöông chuùng ta ñöùng tröôùc moïi vieäc xaåy ra duø ñoät ngoät ñeán ñaâu, cuõng coù moät thaùi ñoä raát bình thaûn, chaáp nhaän taát caû, vì cho raèng ñoù laø soá trôøi. Ngöôøi phöông Taây coù keû cho raèng ñaây laø moät thaùi ñoä cuûa nhaø trieát hoïc (Philosophique) duøng ñeå ñoái phoù vôùi vieäc ñôøi. Thaùi ñoä aáy ñaõ ñöôïc taäp thaønh thoùi quen vaø ñaõ bieán ra thaønh caù tính cuûa daân toäc ñoâng phöông. Nghó nhö vaäy töùc laø chöa hieåu ngöôøi ñoâng phöông vaäy.

SOÁ TÖÛ VI DÖÔÙI MAÉT KHOA HOÏC – Haø Thuùc Hoàng 8 Thöïc ra neáu ngöôøi phöông ñoâng coù theå bình thaûn chaáp nhaän nhöõng vieäc ñau buoàn xaåy ñeán cho mình thì laø vì hoï ñaõ tin töôûng saét ñaù raèng ñoù laø soá trôøi. Trôøi ñaõ an baøi nhö vaäy roài, thì than khoùc ñau thöông hôøn giaän gì ñi nöõa cuõng laø voâ lyù caû. Ngöôøi phöông Taây, nhaát laø ngöôøi thôøi nay, maëc daàu cuõng coù Toân giaùo coù loøng tin, nhöng khoâng tin laø coù tieàn ñònh. Soáng moät caùch thöïc teá, hoï cuõng suy tö moät caùch thöïc teá, neân duø tin laø coù chuùa trôøi, nhöõng ngöôøi tín ñoà laïi tin raèng neáu caàu xin chuùa ban phöôùc cho, thì chuùa coù theå laøm cho hoï ngheøo thaønh ra giaøu, oám ñau thaønh khoeû maïnh, vaø ñaùng leõ phaûi cheát, laïi soáng theâm ñöôïc vaøi naêm. Keû coù hoïc thì phaàn ñoâng, tröôùc nhöõng söï thaønh coâng röïc rôõ vaø tieán trieån mau leï cuûa khoa vaät lyù maáy theà kyû gaàn ñaây, ñaõ ñeå cho tö töôûng quaù thieân veà vaät chaát thöïc teá maø sao laõng phaàn tinh thaàn, ñeå ñeán noãi khoâng coøn coù loøng tin nöõa. Ngay toân giaùo thöôïng ñeá hay chuùa trôøi ñoái vôùi hoï, coøn chaéc chaén laø khoâng coù, noùi gì ñeán tieàn ñònh, quaù mô hoà. Vaø khi moät söï vieäc quaù ñoät ngoät xaåy ñeán, tæ nhö môùi thoaùt cheát treân chieác maùy bay ngoä naïn vì hoâm ñoù ñaõ döøng laïi ñeå mua moät boù hoa neân tôùi saân bay chaäm moät chuùt, thì neáu ngöôøi ñoâng phöông tin raèng vì soá chöa cheát, neân Trôøi ñaõ xeáp ñaët cho mình laøm moät vieäc thaät voâ lyù maø thöôøng nhaät khoâng bao giôø laøm ñeå thoaùt cheát, thì ngöôøi Taây phöông traùi laïi cho raèng ñoù laø moät caùi may trong nhieàu caùi ruûi, nhö khoa tính phaàn chaéc (Caleul de probabiliteù) ñaõ coù noùi ñeán roài. Ngöôøi phöông taây cho chuùng ta laø fataliste tin ôû ñònh meänh. Vaø hoï laø deùterminisme, nhöõng ngöôøi tin ôû chuû nghóa deùterminisme, nhaát ñònh deùterminisme laø chuû thuyeát ñöôïc ñaët thaønh teân töø Descartes moät trieát hoïc gia thôøi theá kyû thöù 17. Nguyeân lyù caên baûn cuûa chuû thuyeát naøy laø: “Moät hieän töôïng vaät lyù, caùch bieät hoaøn toaøn vôùi ngoaïi vaät, neáu caùc söï kieän tieân khôûi gaây ra hieän töôïng ñoù gioáng in nhau khoâng thay ñoåi, thì caùc bieán chuyeån veà sau cuûa hieän töôïng cuõng khoâng thay ñoåi, duø xaûy ra nhieàu laàn ôû ñaâu vaø baát cöù luùc naøo”. Noùi roäng ra, chung cho moïi vaán ñeà, khoâng cöù rieâng gì cho vaät lyù, thì chuû thuyeát deùterminisme coù theå dieãn taû baèng caâu “Nhöõng nguyeân do gioáng nhau ñöa ñeán caùc haäu quaû gioáng nhau” (Les meømes causes drod uisent les meùmes effets). Luaät “nhaân quaû” cuûa Phaät giaùo, nhaân naøo quaû naáy, cuõng laø moät hình thöùc khaùc cuûa chuû thuyeát deùterminisme vaäy. Trôû laïi vôùi vaät lyù hoïc nhö ta laáy moät hoøn bi ñeå treân moät khuoân maët phaúng nhaün vaø cheânh cheách, hoøn bi ñoù seõ laên töø cao xuoáng thaáp theo moät ñöôøng thaúng nhaát ñònh, vaø 3 giaây ñoàng hoà sau môùi ñi heát moät khoaûng ñöôøng daøi laø 3 thöôùc taây. Hieän töôïng ñaây laø 1 hoøn bi troøn, naëng 3 gram laên treân moät maët phaúng ñeå cheách 5 ñoä ñoái vôùi maët daøi. Söï kieän tieân khôûi ñaây laø vieäc ta ñeå hoøn bi leân maët phaúng roài buoâng tay ra cho noù töï do laên theo söùc huùt cuûa quaû ñaát. Neáu laøm ñi laøm laïi nhieàu laàn hieän töôïng ñoù maø khoâng thay ñoåi söï kieän tieân khôûi, töùc laø ñaët hoøn bi leân maët phaúng roài nhaác tay leân, thì bao giôø söï vieäc cuõng seõ bieán chuyeån y nhö vaäy, nghóa laø hoøn bi vaãn laên theo con ñöôøng cuõ vôùi toác ñoä nhö treân vaø cöù ñuùng 3 giaây laø ñi ñöôïc 3 thöôùc.

SOÁ TÖÛ VI DÖÔÙI MAÉT KHOA HOÏC – Haø Thuùc Hoàng 9 Neáu ta thay ñoåi söï kieän tieân khôûi baèng caùch aán cheùo hoøn bi ñi theo moät höôùng naøo ñoù vôùi moät söùc maïnh tyû duï laø baèng 10 gram, hoøn bi seõ ñi theo moät con ñöôøng voøng khaùc ñeå laên xuoáng doác. Neáu söï kieän sau naøy ñöôïc giöõ nguyeân caùc laàn sau, thì hoøn bi cuõng seõ cöù laên ñuùng theo ñöôøng ñaõ vaïch aáy, vôùi toác ñoä töøng luùc y nhö keå treân. Nguyeân lyù caên baûn ñoù ñöôïc chuùng ta chaáp nhaän moät caùch deã daøng, vì hôïp lyù quaù. Xöa nay chöa thaáy coù ai cho raèng nguyeân lyù aáy sai. Nguyeân lyù aáy laø caên baûn cho chuû thuyeát deùterminisme, vaø nhôø noù maø khoa hoïc ñaõ tieán trieån mau leï, caùc nhaø baùc hoïc coù nieàm tin chaéc chaén, ñeå vaïch nhöõng ñöôøng loái cho coâng cuoäc nghieân cöùu cuûa mình. Chuû thuyeát deùterminisme maø ta dòch laø thuyeát: “nhaát ñònh” nhö vaäy chính laø chuû thuyeát lyù luaän caên baûn cuûa KHOA HOÏC vaäy. Vôùi chuû thuyeát nhö vaäy, ngöôøi phöông taây tin raèng: “Coù ñi thì phaûi ñeán, coù hoïc thì phaûi ñoã, coù caàn cuø laøm aên thì môùi giaøu” chöù khoâng theå noùi: “Ñi ra chôï ñaây nhöng chöa chaéc ñaõ ñeân chôï, hoïc gioûi ñaáy nhöng thi chöa chaéc ñaõ ñoã, vaø chaêm chæ ñaáy nhöng chöa chaéc ñaõ giaøu”, nhö ngöôøi phöông ñoâng thöôøng tin, vì ñaõ nghó: “khoâng coù soá ñoã ñaït thì hoïc maáy roài cuõng khoâng ñoã, khoâng coù soá giaøu thì laøm sao cuõng khoâng giaøu”. Noùi nhö vaäy coù nghóa laø ngöôøi phöông ñoâng chuùng ta khi ñaõ tin ôû soá trôøi, ôû tieàn ñònh laø baùc boû chuû thuyeát “nhaát ñònh” chaêng? Cöù phieán dieän maø troøng thì coù veû nhö theá thaät, nhöng suy xeùt saâu theâm moät chuùt ta môùi thaáy thuyeát tieàn ñònh chính laø thuyeát “nhaát ñònh” vaäy. Ví duï ta thöû theo doõi moät hoøn ñaù ôû treân ñænh nuùi Taûn Vieân töø ñôøi vua Huøng Vöông. Hoøn ñaù ñoù bò giaù baõo, nöôùc cuoán vaø söùc naëng ñaõ laên töø treân nuùi xuoáng ñeán suoái, vaø ñeán ñôøi vua Leâ ñaõ chaåy ñeán soâng Ñaø, roài ñôøi vua Nguyeãn ñeán Haùt Giang, vaø nay naèm beân bôø soâng Hoàng Haø, ôû moät laøng gaàn cöûa Luoäc. Noùi tæ duï theá ñeå lyù luaän cho deã. Nhö hoøn ñaù ñang ôû ven nuùi, ñöùng vöõng ñöôïc cho ñeán khi gioù thoåi bay caùt ôû quanh chaân ñi, naèm trô treân söôøn doác khoâng coù gì ngaên caûn môùi laên ñi. Laên ñeán moät buïi coû bò caûn laïi naèm ñoù. Cho ñeán moät ngaøy möa to, ñaát muûn, coû bò böùt goác, ñaù naëng laïi laên cho ñeán suoái. Suoái chaûy löõng lôø, ñaù naèm yeân roài moãi naêm möa luõ ñaù caùt caây coái theo gioøng ñoå xuoáng aøo aøo loâi keùo hoøn ñaù ñi moät quaõng, daàn daàn cho ñeán soâng v.v…… Söï kieän tieân khôûi cuûa moïi bieán chuyeån laøm di ñoäng hoøn ñaù coù theå noùi laø gioù, laø möa, laø nöôùc luõ vaân vaân. Khi söï kieän xaåy ra, laø hoøn ñaù di ñoäng theo con ñöôøng do ngoaïi caûnh ñaõ daønh cho noù. Neáu chæ xeùt rieâng hieän töôïng cuûa hoøn ñaù, ta khoâng coù theå noùi raèng khi ñôøi Huøng Vöông noù naèm treân nuùi Taûn, thì taát nhieân ñeán baây giôø noù phaûi naèm beân bôø soâng ôû Cöûa Luoäc, nhö ñaõ ñònh tröôùc theo tieàn ñònh ñöôïc, vì caùc söï kieän tieân khôûi gaây ra söï di ñoäng cuûa hoøn ñaù coù theå, khoâng xaåy ra ñuùng giôø aáy vôùi söùc maïnh nhö theá vaân vaân, vaø vì thöû côn baõo ñaàu tieân laøm hoøn ñaù laên xuoáng doác chæ xaåy ra chaäm moät phuùt hay gioù thoåi leäch ñi chieàu khaùc moät chuùt, thì taát caû haønh trình veà sau naøy cuûa noù seõ khoâng bieát ra sao, vaø giôø ñaây noù naèm ñaâu.

SOÁ TÖÛ VI DÖÔÙI MAÉT KHOA HOÏC – Haø Thuùc Hoàng 10 Nhöng neáu ta xeùt laïi ñeán caû caùc söï kieän tieân khôûi nhö côn gioù, gioøng nöôùc vaân vaân, nghóa laø xeùt töøng phaân töû nöôùc, phaân töû khoâng khí, nguyeân ôû ñaâu tuï hoäi vôùi nhau ra sao ñeå hôïp thaønh gioù thaønh baõo thaønh nöôùc möa nöôùc chaûy, thì ta seõ thaáy raèng ñem aùp duïng thuyeát “nhaát ñònh” vaøo cho töøng phaân töû aáy thì ta seõ thaáy raèng nhaát ñònh ngaøy giôø aáy ôû choã aáy treân nuùi Taûn phaûi coù côn gioù thoåi theo chieàu aáy maïnh ngaàn aáy, ñeå ñuû thoåi bay heát caùt cho hoøn ñaù trô ra, ñeå noù phaûi laên ñi trong moät ngoaïi caûnh cuõng ñöôïc daøn xeáp tröôùc nhö theá vì nhöõng lyù do töông töï, ñeå cho hieän töôïng xaåy ra ñuùng luùc, ñuùng nhö ta ñaõ noùi. Nhö vaäy thì söï vieäc hoøn ñaù ngaøy giôø naøy naèm beân cöûa Luoäc laø moät vieäc ñaõ ñöôïc ñònh töø tröôùc, khi maø ta bieát ñôøi Huøng Vöông noù naèm treân nuùi Taûn. Söï tieàn ñònh ñoù, ta coù theå bieát tröôùc ñöôïc, neáu ta bieát vaø tính ñöôïc taát caû nhöõng söï tieân khôûi ñaõ laàn löôït xaûy ra cho moãi laàn di ñoäng, vaø nhaát laø bieát ñöôïc taát caû caùc ngoaïi caûnh nôi xaûy ra di ñoäng ñeå bieát ñöôïc ñöôøng loái cuûa chaëng ñöôøng. Laáy tæ duï moät hoøn ñaù ñeå ñoäc giaû thaáy raèng vaán ñeà tieàn ñònh duø phöùc taïp ñeán ñaâu cuõng chæ laø keát quaû cuûa luaät taïo hoùa aùp duïng ñuùng nhö chuû thuyeát nhaát ñònh maø thoâi. Tin chuû thuyeát “nhaát ñònh” laø ñuùng, thì phaûi tin laø moïi vieäc treân ñôøi ñeàu coù tieàn ñònh caû. Vì quaû ñòa caàu ta goàm coù bao nhieâu phaân töû vaät chaát, thì taát caû caùc phaân töû aáy, khoâng tröø moät phaân töû naøo, duø ôû treân trôøi hay giöõa loøng ñaát, ñeàu phaûi bieán chuyeån ñuùng theo luaät ñònh ñuùng nhö chuû thuyeát nhaát ñònh vaäy. Vaø nhö vaäy coù nghóa laø 1.000 naêm veà tröôùc phaân töû naøo ôû ñaâu döôùi hình thöùc naøo, thì ngaøy nay, giôø phuùt naøy baét buoäc phaûi ôû ñaâu döôùi traïng thaùi naøo ñuùng nhö hieän traïng ñòa caàu giôø phuùt aáy vaäy. Neáu ta khoâng theå tính tröôùc ñöôïc, duø chæ rieâng cho moät vaät nhoû moïn nhö haït caùt, thì chæ vì leõ vaán ñeà phöùc taïp quaù maø thoâi. Nhöng neáu vöôït ra khoûi ñòa caàu, laáy thaùi döông heä laøm hieän töôïng thì ta seõ thaáy vaán ñeà ñöôïc ñôn giaûn hoùa ñeán cöïc ñoä, caùc hieän vaät chæ coøn laø moät vaøi khoái naëng khoâng thay ñoåi nhö maët trôøi maët traêng vaø maáy haønh tinh thoâi, vaø luaät taïo hoùa laøm ñoäng löïc cho hieän töôïng cuõng chæ coøn coù moät, laø luaät töông haáp (loi d’attraction universelle), cho neân khi moät giôø naøo ta bieát ñöôïc söï kieän tieân khôûi laø khoái naøo ñöùng choã naøo trong vuõ truï, chuùng ta ñaõ coù theå tính tröôùc ñöôïc haøng maáy traêm maáy ngaøn naêm sau sau khoái naøo ñöùng ôû ñaâu moät caùch thaät chính xaùc. Ngaøy giôø naøo coù nhaät thöïc, nguyeät thöïc ñeàu tính tröôùc ñöôïc chaúng haïn. Ñoù laø moät tæ duï minh chöùng moät caùch roõ reät nhaát luaät tieàn ñònh, maø chính chuû thuyeát nhaát ñònh goïi laø KHOA HOÏC ñaõ ñöôïc duøng ñeå giaûi thích. Nhö vaäy tin tieàn ñònh khoâng phaûi laø phaûn khoa hoïc, maø chính laø KHOA HOÏC vaäy. Nhöng nhöõng ñieàu noùi treân ñaây neáu ñuùng thì chæ ñuùng vôùi caùc vaät voâ tri, nhö hoøn ñaù nhö phaân töû nöôùc maø thoâi. Caùc vaät voâ tri naøy chæ bieát yø ra tuaân theo luaät taïo hoùa, cho neân môùi bieán chuyeån ñuùng theo moät ñöôøng loái, khoâng coù theå töï mình thay ñoåi ñöôïc. Coøn ñoái vôùi sinh vaät, nhaát laø vôùi ñoäng vaät coù yù chí, coù theå töï yù laøm thay ñoåi caùc söï kieän tieân khôûi baát cöù luùc naøo, vaø coù theå noùi laø luoân luoân, thì taát nhieân caùc hieän töôïng seõ ñoåi thay, vaø khoâng coøn coù gì tieàn ñònh caû.

SOÁ TÖÛ VI DÖÔÙI MAÉT KHOA HOÏC – Haø Thuùc Hoàng 11 Baûo raèng giôø naøy Oâng Baù cheát, vì oâng bò xe caùn, nhöng neáu oâng Baù hoâm ñoù khoâng ñi ra ñöôøng thì xe naøo caùn ñöôïc oâng, vaø qua giôø ñoù oâng vaãn coøn soáng. Ñoù laø lyù luaän cuûa ngöôøi phöông taây vaø döïa vaøo ñoù hoï tin töôûng maõnh lieät raèng khoâng theå naøo coù tieàn ñònh ñöôïc. Ngöôøi phöông taây nhaän thaáy raèng con ngöôøi hay con choù, coù yù muoán vaø coù theå haønh ñoäng theo yù muoán cuûa mình ñöôïc, cho neân môùi lyù luaän nhö treân vaø do ñoù ñöa ñeán loøng tin ôû rieâng mình, ñôøi mình laø do mình ñònh ñoaït khoâng coù soá maïng naøo heát vaø caû ngoïai caûnh vì söï coù maët cuûa con ngöôøi treân ñòa caàu, cuõng maát ñi tính caùch tieàn ñònh cuûa noù luoân. Nhöng neáu suy kyõ saâu hôn moät chuùt ta môùi thaáy ñaáy cuõng chæ laø phieán dieän maø thoâi. Neáu muoán giaûi thích cho cuøng lyù ñeå ñaùnh ñoå lyù luaän treân coù leõ phaûi caû moät trieát thuyeát môùi laøm noåi. Laøm ñöôïc theá, coù leõ caùc quan nieäm nhaân sinh, caùc haønh ñoäng cuûa nhaân loaïi seõ hoaøn toaøn thay ñoåi. Keû vieát saùch naøy dó nhieân khoâng daùm coù tham voïng aáy vaø duø coù taát nhieân cuõng khoâng sao laøm noåi duø laø moät phaàn nhoû. Cho neân ôû ñaây taùc giaû chæ ñöa ra moät vaøi nhaän xeùt nhoû, ñeå hy voïng nhöõng ai voán tin ôû tieàn ñònh coù theå yeân loøng khoûi bò lyù luaän treân mang söï nghi ngôø ñeán vôùi trí oùc, ñeå roài coù thaùi ñoä chaúng bieát tin beân naøo nöõa vaäy. Nhaän xeùt aáy nhö sau. Tröôùc heát chuùng ta chaáp nhaän raèng caùc ñoäng vaät nhaát laø con ngöôøi coù khaû naêng haønh ñoäng theo yù muoán cuûa mình, chöù khoâng hoøan toøan thuï ñoäng, di ñoäng hay bieán chuyeån tuøy theo hoaøn caûnh aûnh höôûng beân ngoaøi, nhö nhöõng vaät voâ tri. Ñoù laø tính caùch ñaëc bieät trôøi phuù cho caùc ñoäng vaät, tính caùch maø ta goïi laø yù muoán hay yù chí ñeå tieän cho vieäc bieän luaän sau ñaây. Söï coù yù muoán vaø khaû naêng haønh ñoäng theo yù muoán ñoù ñaõ khieán con ngöôøi khaùc caùc vaät voâ tri, vaø thoaùt ra khoûi luaät “nhaát ñònh” cuûa taïo hoùa, ñeå töï taïo cho mình moät cuoäc ñôøi theo yù mình. Ñoù laø moät söï thaät khoâng ai choái caõi ñöôïc. Nhöng treân thöïc teá, neáu ta nhaän xeùt moïi haønh ñoäng cuûa con ngöôøi, moïi bieán chuyeån trong cuoäc ñôøi cuûa nhieàu ngöôøi, ta seõ thaáy ngay raèng maëc duø coù khaû naêng “muoán”, ngöôøi ta ñaõ khoâng haønh ñoäng moät caùch böøa baõi maâu thuaãn phi lyù maø ai ai cuõng hình nhö chæ “muoán” theo moät ñöôøng höôùng hay quy luaät naøo ñoù thoâi. Ñoù laïi laø moät söï thaät khaùc. Ñeå tìm hieåu taïi sao con ngöôøi laïi xöû söï nhö töø boû caùi quyeàn löïc ñaëc bieät laø taïo hoùa ñaõ ban cho aáy, chuùng ta caàn phaân taùch vaán ñeà ra töøng maûnh töøng phaàn, nhaän xeùt moãi maûnh moãi phaàn döôùi nhieàu khía caïnh khaùc nhau, roài môùi coù theå toång hôïp laïi ñeå ñ ñeán moät keát luaän naøo. Phöông phaùp tìm hieåu aáy laø phöông phaùp khoa hoïc nhaát vaø ñaùng tin hôn caû. Nhöng tieác thay ñoøi hoûi nhieàu chuyeän daøi gioøng quaù, maø phaïm vi baøi khaùi luaän naøy khoâng cho pheùp chuùng ta.

SOÁ TÖÛ VI DÖÔÙI MAÉT KHOA HOÏC – Haø Thuùc Hoàng 12 Vì vaäy ôû ñaây taùc giaû ñeå vaén taét vaán ñeà ñaõ ñi ngöôïc laïi, nghóa laø trình baøy keát luaän tröôùc ñeå roài baèng moät vaøi tæ duï kieåu maãu chöùng minh söï xaùc thöïc cuûa vaøi phaàn chính caáu thaønh keát luaän treân. Keát luaän aáy nhö sau: “YÙ muoán cuûa con ngöôøi tuy laø hoaøn toaøn töï do treân lyù thuyeát nhöng trong thöïc teá ñaõ leä thuoäc raát nhieàu vaøo nhöõng söï kieän noäi ngoïai caûnh trong hieän taøi vaø quaù khöù, vaø ñaõ thu7c söï bieán yù muoán ñoù thaønh moät coâng cuï cuûa chuû thuyeát nhaát ñònh (deùterminisme), moät trung gian ñeå chæ thò cho caáp döôùi thi haønh meänh leänh cuûa caáp treân maø thoâi. Söï leä thuoäc ñoù coù theå chöùng minh qua vaøi tæ duï keå sau ñaây. Leä thuoäc theå xaùc. YÙù muoán cuûa ta leä thuoäc theå xaùc raát nhieàu. Hoaëc vì lyù do sinh lyù: Ñoùi thì ta töï nhieân muoán aên. Buïng ñaày quaù töï nhieân ta muoán ñi caàu. Ñi xa moûi töï nhieân ta muoán ngoài nghæ, thaáy ngöôøi ñaøn baø kheâu gôïi töï nhieân ta muoán vaân vaân. Hoaëc vì lyù do phaûn öùng töï veä. Caàm hoøn than ñoû thaáy noùng töï nhieân ta muoán vöùt hoøn than ñi. Laën döôùi nöôùc laâu ngoäp thôû töï nhieân ta muoán ngoi leân treân maët nöôùc v.v…… Leä thuoäc ngoaïi caûnh. Yù muoán cuûa ta cuõng leä thuoäc ngoaïi caûnh raát nhieàu. Ñang ñi chôi maùt, thaáy côn möa töï nhieân ta muoán tìm choã aån. Döï moät böõa tieäc maø coù nhieàu keû kieâu caêng töï nhieân ta muoán boû ra veà. Leä thuoäc quaù khöù. YÙ muoán cuûa ta cuõng leä thuoäc quaù khöù nöõa. Ñaõ töøng cheát ñuoái huït luùc nhoû, ta khoâng muoán chôi gaàn soâng, hay bôi thuyeàn. Ñaõ coù giaùo duïc cuûa gia ñình ta khoâng muoán giao du vôùi nhöõng phöôøng voâ laïi v.v…… Ta coù theå keå raát nhieàu loaïi leä thuoäc khaùc vaø leä thuoäc caøng nhieàu thì töï do cuûa yù muoán caøng thu heïp laïi. Nhöng trong moïi leä thuoäc thì coù leä thuoäc baûn chaát cuûa chính töøng ngöôøi, leä thuoäc hoaøn caûnh hieän ñaïi, vaø nhaát laø leä thuoäc nhaân tính trôøi phuù cho loaøi ngöôøi laø aûnh höôûng maïnh hôn caû. Baûn chaát cuûa moät ngöôøi tham lam, seõ khieán cho ngöôøi ñoù suoát ñôøi chæ “muoán” coù cho thaät nhieàu, vaø taát caû nhöõng haønh vi quan troïng cuûa anh ñeàu laø do ñoäng löïc muoán coù nhieàu naøy maø ra caû. Hoaøn caûnh hieän ñaïi ví thöû ñang chieán tranh, ñaõ laøm cho con ngöôøi thaønh ích ky, luoân luoân chæ muoán giöõ phaàn chaéc cho mình tröôùc, vaø ít coù ai muoán xöû söï ñaïo ñöùc nhö luùc thöôøng. Hai leä thuoäc treân coù theå noùi ñaõ thu heïp yù muoán cuûa con ngöôøi laïi thaønh moät con ñöôøng khaù nhoû roài. Hieän töôïng ñôøi ngöôøi tuy chöa ñeán noãi bieán thaønh moät ñöôøng nhoû nhaát ñònh, nhöng con ngöôøi tuy vaãn coøn vuøng vaãy ñöôïc vôùi ít nhieàu töï do nhöng töï do ñoù ñaõ haïn cheá raát nhieàu. Ta coù theå ví hieän töôïng ñoù nhö moät con thuyeàn nhoû xuoâi moät gioøng soâng lôùn. Con thuyeàn vaãn coù theå cheøo ngang cheøo doïc treân soâng, tuy vaãn phaûi xuoâi theo gioøng nöôùc daàn daàn. Vôùi leä thuoäc thöù ba maø ta goïi laø nhaân tính, thì gioøng soâng naøy ta seõ thaáy thu heïp laïi raát nhieàu. Nhaân tính laø tính trôøi phuù cho con ngöôøi.

SOÁ TÖÛ VI DÖÔÙI MAÉT KHOA HOÏC – Haø Thuùc Hoàng 13 Ngöôøi ta ai cuõng thích muøi thôm gheùt muøi thoái, ai cuõng thích aên mieáng ngon, ôû nhaø laàu laáy vôï ñeïp. Ai cuõng thích ñöôïc ngöôøi mình yeâu yeâu mình. Ai cuõng thích coù uy quyeàn lôùn nhieàu ngöôøi sôï. Ai cuõng thích höôûng thuï hôn vaát vaû. Ai cuõng muoán haïi keû mình gheùt cho haû giaän. Ai cuõng muoán nghe haùt hay chôi caûnh ñeïp. Ai cuõng muoán coù nhöõng vaät mình thích vaø cöù theá keå maõi ta seõ thaáy caùi nhaân tính, ñaâc bieät naøy cuûa con ngöôøi raát daøi. Nhöõng caùi thích vaø gheùt naøy moãi caùi ñònh moät thaùi ñoä roõ reät cho yù muoán cuûa con ngöôøi. Con ngöôøi caøng thích nhieàu thöù, thì yù muoán caøng thu heïp, vaø treân thöïc teá, ta coù theå noùi khoâng sai maáy raèng, con soâng bieåu töôïng cho yù muoán cuûa con ngöôøi treân gioøng ñôøi vöøa keå treân, thöïc söï ñoái vôùi moät soá ngöôøi raát ñoâng, ñaõ thu heïp laïi thaønh moät gioøng soâng nhoû, maø yù muoán cuûa con ngöôøi, mang tieáng laø töï do, ñaõ bieán thaønh moät loaïi yù muoán nhaát ñònh, giuùp cho cuoäc ñôøi cuûa töøng ngöôøi bieán chuyeån, gaàn nhö hoaøn toaøn theo chuû thuyeát nhaát ñònh (deùterminisme) cuûa khoa vaät lyù hoïc. Chuû thuyeát aáy goïi laø tieàn ñònh ñoái vôùi con ngöôøi (fatalisme). œ Ta noùi laø tieàn ñònh vì bao nhieâu yeáu toá ñònh ñöôøng ñi cho yù chí cuûa con ngöôøi keå treân nhö Baåm tính, hoaøn caûnh, nhaân tính, taát caû nhöõng caùi ñoù, trôøi ñaõ phuù cho töøng ngöôøi ngay töø khi vöøa sinh ra ñôøi, ñaõ ñònh tröôùc caû, khoâng khaùc gì caùc söï kieän tieân khôûi cuûa töøng hieän töôïng vaät lyù vaäy. Cho neân duø laø vôùi con ngöôøi hay vôùi caùc ñoäng vaät khaùc ta coù theå noùi moïi vieäc treân ñôøi ñeàu ñaõ ñöôïc ñònh tröôùc caû, vaø thuyeát ñònh maïng khoâng phaûi laø khoâng coù lyù. 2) LYÙ SOÁ Khi ñaõ tin ôû ñònh maïng ngöôøi ta taát nhieân tìm moïi caùch ñeå ñoaùn tröôùc töông lai. Khoa thieân vaên hoïc thôøi xöa ñöôïc hình thaønh cuõng laø do leõ aáy. Nhìn ngaém traêng sao, laø coát ñeå bieát tröôùc thôøi tieát, noùng laïnh, naéng möa, haàu aùp duïng vaøo coâng vieäc canh noâng, ngö muïc vaø nhöõng vieäc khaùc ôû ñôøi. Thieân vaên hoïc ñaõ thaønh coâng moät phaàn naøo trong coâng vieäc tieân tri ñoù. Thaønh coâng ñöôïc laø nhôø ôû choã, luaät “nhaát ñònh” ñaây aùp duïng cho caùc vaät voâ tri, nhö ta ñaõ noùi ôû treân. Vôùi con ngöôøi, tuy ta bieát roõ laø moät vaät coù yù chí, coù khaû naêng haønh ñoäng theo yù mình, nhöng coå nhaân vì tin töôûng maõnh lieät ôû luaät tieàn ñònh, nghó raèng cuoäc ñôøi cuûa moãi ngöôøi chaéc chaén cuõng ñaõ ñöôïc ñònh tröôùc nhö muoân vaät khaùc trong vuõ truï, neân ñaõ khoâng chuøn böôùc tröôùc caùc khoù khaên, ñeå coá coâng tìm cho ñöôïc caùch tính tröôùc töông lai cho töøng ngöôøi. Khoa lyù soá phaùt sinh töø ñoù. Muoán tính tröôùc cuoäc ñôøi cuûa moät ngöôøi töø luùc ra ñôøi cho ñeán luùc cheát, ta phaûi döïa vaøo caùc söï kieän tieân khôûi laø leõ ñöông nhieân. Caùc söï kieän tieân khôûi naøy laø “luùc” ta sinh ra ñôøi. Caû 2 neàn vaên hoaù AÙ vaø AÂu thôøi xöa tuy laø caùch bieät nhau, khoâng moät chuùt lieân laïc, song ñaõ cuøng ñoàng yù vôùi nhau treân ñieåm ñoù.

SOÁ TÖÛ VI DÖÔÙI MAÉT KHOA HOÏC – Haø Thuùc Hoàng 14 Söï gioáng nhau ñoù baét nguoàn töø choã coå nhaân cho raèng con ngöôøi moät vaät nhoû trong vuõ truï, soáng treân maët ñòa caàu laøm sao thoaùt khoûi aûnh höôûng cuûa caùc vì tinh tuù. Theá maø aûnh höôûng ñoù maïnh nhaát laø ôû luùc con ngöôøi vöøa loït khoûi loøng meï, vì tröôùc ñoù cô theå coøn ôû trong u toái, ñöôïc ngöôøi meï bao boïc, coøn thuaàn tuùy nhö moät tôø giaáy traéng tinh, bao aûnh höôûng beân ngoaøi cuûa vuõ truï ñeàu ñaõ ñöôïc ngöôøi meï ñoùn nhaän laáy taát caû, thai nhi hoaøn toaøn nhö trong traéng noùi veà phöông dieän ngoaïi caûnh. Loït vaøo trong theá gian naøy roài, aûnh höôûng cuûa vuõ truï, nghóa laø cuûa ñòa caàu, cuûa maët traêng, maët trôøi cuûa tinh tuù v.v……, seõ luoân luoân bao truøm laáy nhöõng ñoäng löïc bieán ñoåi cuoäc ñôøi cuûa noù cho ñeán khi cheát. Nhöng aûnh höôûng maïnh nhaát maø ñöùa treû nhaän ñöôïc, laø aûnh höôûng cuûa vuõ truï luùc noù vöøa loït loøng meï. Thaân hình khoâng daáu veát cuûa ñöùa nhoû, laàn ñaàu tieân thu nhaän laáy aûnh höôûng naøy, seõ in hình ñoäng löc ñoù saâu vaøo trong cô theå, chaúng khaùc naøo nhö moät caùi khuoân maø ta duøng ñeå ñuùc ñoå ñoàng, khoái ñoàng loûng voâ hình töø trong loø loït ra rôi vaøo trong khuoân ñaát, seõ töø ñoù mang hình caùi khuoân ñoù suoát ñôøi. Ñieàu kieän tieân khôûi laø moät caùi khuoân ñuùc chuoâng, thì khoái ñoàng seõ soáng treân ñôøi döôùi hình thöùc caùi chuoâng, ñöôïc ngöôøi ta toân thôø trong ñình chuøa. Ñieàu kieän tieân khôûi laø moät caùi khuoân ñuùc noài, thì khoái ñoàng seõ soáng treân ñôøi döôùi hình thöùc caùi noài ñöôïc ngöôøi ta ñoát ñít ngaøy ñeâm ñeå naáu côm. Noùi ví nhö vaäy laø ñeå ñoäc giaû nhaän thöùc roõ, taïi sao caùc khoa lyù soá ñeàu laáy ñieàu kieän tieân khôûi laø luùc con ngöôøi vöøa loït loøng meï, chöù khoâng phaûi laø luùc maø baøo thai ñöôïc caáu thaønh töø 9 thaùng tröôùc, khi maø ngöôøi ñaøn oâng laøm cho ngöôøi ñaøn baø thuï thai. Caùc vua chuùa beân Taàu ñôøi xöa, coù leä sai noäi giaùm ghi roõ ngaøy giôø luùc nhaø vua aên naèm vôùi hoaøng haäu hay phi taàn, vieäc ghi ñoù coù muïc ñích ñeå kieåm toaùn laïi sau naøy khi ngöôøi ñaøn baø sinh con trai, xem ñöùa treû ñoù coù chaéc laø con vua khoâng hay laø coù theå nghi ngôø laø con moät oâng quan naøo khaùc. Vieäc ghi cheùp giôø aân aùi chæ coù coâng duïng aáy. Coøn vieäc xem soá maïng ñöùa treû aáy ra sao, laø phaûi döïa vaøo luùc noù sinh ra ñôøi. Vieäc choïn aûnh höôûng cuûa vuõ truï luùc con ngöôøi sinh ra ñôøi laøm söï kieän tieân khôûi ñònh ñoaït caû cuoäc ñôøi ngöôøi aáy, nhö vaäy coù theå coi nhö laø hôïp lyù. Nhöng thaät söï caùc söï kieän tieân khôûi aáy coù ñònh ñoaït ñöôïc heát moïi vieäc seõ xaåy ra trong ñôøi cuûa con ngöôøi khoâng thì chuùng ta chæ coù theå keát luaän ñöôïc ñieàu ñoù sau raát nhieàu kinh nghieäm ñaõ ghi nhaän ñöôïc cho raát nhieàu ngöôøi. Coå nhaân xöa luùc môùi ñaët ra caùc khoa lyù soá chaéc ñaõ vöøa ñöùng treân caên baûn lyù thuyeát maø vöøa phaûi döïa vaøo nhöõng traéc nghieäm raát nhieàu ñôøi. Traéc nghieäm coù thaáy ñuùng nhieàu laàn, cho nhieàu ngöôøi, moät ñieåm lyù thuyeát môùi ñöôïc coi laø coù giaù trò, vaø ñöôïc choïn laøm phöông phaùp laáy soá. Thí duï ñaøn oâng sinh naêm döông môùi hôïp lyù, sinh naêm aâm thöôøng coù tính uûy mò nhö ñaøn baø. Ñaøn baø sinh naêm döông laïi thöôøng coù tính cöông nghò nhö ñaøn oâng. Ñoù laø moät ñieåm lyù thuyeát.

SOÁ TÖÛ VI DÖÔÙI MAÉT KHOA HOÏC – Haø Thuùc Hoàng 15 Ñieåm lyù thuyeát aáy neáu ñaõ ñöôïc choïn laøm moät ñieåm trong vieäc laäp laù soá, laø vì ñem aùp duïng vaøo cho haøng vaïn vaïn ngöôøi ta thaáy phaàn ñoâng laø ñuùng. Moät ñieåm lyù thuyeát, hai ñieåm lyù thuyeát, roài daàn daàn nhieàu ñieåm lyù thuyeát, töø ñôøi noï ñeán ñôøi kia ñöôïc caùc nhaø lyù soá ñaët ra vaø traéc nghieäm nhieàu laàn cho thaáy ñuùng, môùi giöõ laïi ñeå laäp thaønh moät khoa lyù soá. Caùc khoa lyù soá naøy sau khi ñaõ thaønh hình laïi ñöôïc caùc haäu sinh tieáp tuïc traéc nghieäm maõi ñeå söûa ñoåi theâm bôùt maõi cho thaáy thaät ñuùng môùi chaáp nhaän haún, vaø löu truyeàn laïi cho caùc ñôøi sau. Ôû taây phöông nhö caùc nöôùc AÛ raäp, Trung Ñoâng v.v…… ñeàu coù nhieàu phöông phaùp laáy soá, goïi laø “horoscope” cho töøng ngöôøi. Caùc horoscope naøy ñôn giaûn hôn caùc khoa lyù soá AÙ ñoâng, vì ch3 döïa vaøo “thaùng” ñeå ñònh soá. Beân Trung Hoa traùi laïi, nhôø ôû thieân vaên hoïc khaù cao ngay töø thôøi coå xöa, theâm vôùi trieát thuyeát “dòch kinh” bao truøm vuõ trò hoïc, ñöôïc ai naáy ñeàu chaáp nhaän vaø nghieân cöùu hoïc taäp kyõ, neân khoa lyù soá môû mang raát nhieàu. Chaéc chaén töø xöa tôùi nay phaûi coù ñeán vaøi chuïc khoa lyù soá ñaõ ñöôïc thaønh hình, vaø ngaøy nay neáu chuùng ta chæ coøn duøng coù vaøi khoa thì chæ vì caùc khoa naøy ñaõ ñöôïc thöïc teá chöùng nhaän laø ñuùng hôn caû. Khoâng keå nhöõng khoa nhoû, nhö tinh nieân vi coát nguyeät vi bì, hay cho naêm thaùng ngaøy giôø moãi thöù coù trò soá laø bao nhieâu roài toång coäng, hay laáy daây ño caùc ñoát ngoùn tay v.v…… ñeå bieát ñaïi theå cuoäc ñôøi cuûa con ngöôøi, caùc khoa lyù soá coù laáy thaønh laù soá cho töøng ngöôøi, ñeå troâng ñoù maø ñoaùn tröôùc moïi vieäc, thì chuùng ta chæ coøn thöôøng aùp duïng coù maáy khoa laø soá Haø Laïc, soá Töû Bình vaø soá Töû Vi. Soá Haø Laïc döïa vaøo 64 queû kinh dòch ñoåi ngaøy giôø sinh tính ra 2 queû cho töøng ngöôøi. Moät queû Tieân thieân vaø moät queû Haäu thieân. Ngöôøi ñoaùn chæ vieäc troâng vaøo 2 queû ñoù maø suy ñoaùn ra moïi vieäc, caùc thaêng traàm hoaï phuùc suoát caû ñôøi. Khoa naøy gaàn vôùi moân boùi toaùn theo kinh dòch, vaø ngöôøi ñoaùn taát nhieân phaûi tröôùc heát laø ngöôøi ñaõ hoïc vaø thoâng hieåu kinh dòch. Kinh dòch voán laø moät khoa trieát hoïc khoù, ít ngöôøi hieåu thaáu ñaùo, neân soá Haø Laïc ít ngöôøi duøng. Soá Töû Bình, ñöôïc ñaët ra do Lyù Hö Trung töø ñôøi Ñöôøng, nhöng ñeán ñôøi Toáng, Uyeân Haûi Töû Bình nghieân cöùu phoå bieán nhieàu neân quen goïi teân oâng ta. Ñôøi nhaø Minh coù Löu Baù OÂn töôùng quoác Vaïn duïc Ngoâ vaø ñôøi nhaø Thanh coù Traàn Toá Yeâm vieát saùch daïy veà soá naøy. Xem nhö vaäy soá Töû Bình khoâng phaûi laø khoâng coù giaù trò. Soá naøy döïa vaøo taùm chöõ can chi cuûa naêm thaùng ngaøy giôø roài duøng aâm döông nguõ haønh cuûa taùm chöõ ñoù phoái hôïp laïi vôùi nhau maø xem caùch cuïc sinh hoaù ra sao ñeå ñoaùn phuù quyù thoï yeåu cho caû ñôøi.

SOÁ TÖÛ VI DÖÔÙI MAÉT KHOA HOÏC – Haø Thuùc Hoàng 16 Loaïi soá naøy raát thònh haønh beân Trung Hoa, nhöng ôû Vieät Nam ít ngöôøi laáy, vì caàn phaûi bieát caû can chi cuûa ngaøy laø ñieàu maø phaûi coù lòch 100 naêm “Baùch chung kinh” raát baát tieän. Soá Töû Vi thì truyeàn laïi laø do oâng Traàn Ñoaøn cuoái ñôøi Ñöôøng laøm ra. Soá naøy cuõng do naêm thaùng ngaøy giôø maø tính, nhöng ñöôïc ñieåm lôïi laø khoâng caàn bieát can chi cuûa ngaøy, maø chæ bieát ngaøy maáy thaùng maáy laø ñuû, cho neân raát tieän cho caùc ngöôøi laáy soá phaàn ñoâng thôøi xöa laø caùc oâng thaày boùi muø, coù theå baám soá ngay treân baøn tay sau khi bieát ngaøy sinh thaùng ñeû, khoûi caàn tra “Baùch chung kinh” ñeå kieám can chi cuûa ngaøy. Soá Töû Vi laïi raát thònh haønh vì lyù do ñaõ ñöôïc bình daân hoaù, bieán caùc queû caùc haøo kinh dòch ra thaønh nhöõng teân sao, nghe teân cuõng töï noù cho ta bieát sô sô yù nghóa ra sao roài. Caùc saùch vôû noùi veà Töû Vi thì coù cuoán Töû Vi ñaïi toaøn maø caùc cuï xöa cheùp tay laïi truyeàn cho nhau, cuøng caùc baøi phuù noâm vaø Haùn vaên cuûa nhöõng ngöôøi hoïc Töû Vi sau naøy laøm ra vaø truyeàn laïi. Saùch in thì môùi thaáy coù cuoán Töû Vi ñaåu soá caûi löông, xuaát baûn ôû beân Taàu vaøi chuïc naêm tröôùc ñaây, vaø caùc saùch Vieät vaên trích dòch ôû cuoán naøy maø ra. Môùi ñaây saùch chöõ Haùn thaáy coù theâm hai quyeån nöõa. Vieäc hoïc Töû Vi vì vaäy raát khoù, caùc saùch baèng chöõ Haùn, do caùc nhaø nho ghi cheùp thôøi xöa phaàn ñoâng ñeàu thaá laïc hay maát heát vì cuoäc chieán hai möôi maáy naêm qua, neân muoán nghieân cöùu Töû Vi ngaøy nay taøi lieäu thaät ít oûi, söï laàm laãn taát nhieân phaûi coù, nhöng cuõng may laø caùc ñieåm chính duøng ñeå laáy moät laù soá vaø ñoaùn sô sô haõy coøn, neân vì nhaän thaáy khoa lyù soá naøy coù nhieàu ñieåm raát ñuùng, soá ngöôøi hoïc Töû Vi coøn coù nhieàu, vaø soá Töû Vi coøn soáng ñöôïc trong quaàn chuùng Vieät Nam. Söï ñuùng cuûa soá Töû Vi laø moät ñieåm quan troïng chöùng toû cho ta thaáy roõ laø con ngöôøi coù soá maïng, vaø thuyeàt tieàn ñònh chaúng laàm. œ CHÖÔNG II VAØI ÑIEÀU CAÀN BIEÁT Ñeå laäp thaønh moät laù soá Töû Vi vaø ñeå ñoaùn sô sô vaøi ñieàu chính cho moät laù soá, ñoäc giaû thaät khoâng caàn ñeán nhöõng ñieàu trình baày trong chöông naøy. Nhöng muoán hieåu soá Töû Vi, ñeå ñoaùn cho ñuùng hay khoâng sai laàm nhieàu, vaø nhaát laø muoán nghieân cöùu veà khoa lyù soá naøy ñeå goùp phaàn boài ñaép cho moät khoa maø mình thích, thì baét buoäc ñoäc giaû neáu chöa bieát veà caùc vaán ñeà noùi döôùi ñaây phaûi ñoïc kyõ caû chöông naøy. Noùi ñoïc kyõ vì ñaây chæ laø nhöõng kieán thöùc ñöôïc coâ ñoïng vaø ñôn giaûn laïi ñeán möùc toái ña cuûa nhöõng khoa hoïc cöïc kyø khoù khaên, phöùc taïp vaø roäng raõi. Coâ ñoïng nhö theá naøy maø ñaõ chieám quaù nhieàu cuûa cuoán saùch roài, taùc giaû khoâng theå trình baày daøi hôn nöõa. Neáu thaáy hoaëc coù choã naøo toái nghóa hay quaù vaén taét sô löôïc maø ñoäc giaû caàn bieát nhieàu hôn nöõa xin tra cöùu caùc saùch lieân heä vaäy. Vì khoa soá Töû Vi ñöôïc ñaët ra treân neàn taûng: “aûnh höôûng cuûa vuõ truï ñoái vôùi con ngöôøi” neân caùc ñieàu caàn bieát, ñeå hieåu khoa naøy ít ra cuõng phaûi goàm coù caùc vaán ñeà sau ñaây: Thieân vaên hoïc vaø thôøi gian Dòch kinh vaø aâm döông

SOÁ TÖÛ VI DÖÔÙI MAÉT KHOA HOÏC – Haø Thuùc Hoàng 17 Vuõ truï vaø Nguõ haønh. Vì vaäy döôùi ñaây seõ noùi sô löôïc caùc vaán ñeà trong ba phaàn nhö sau. PHAÀN THÖÙ NHAÁT THIEÂN VAÊN HOÏC VAØ THÔØI GIAN A) Thieân Vaên: Thieân Vaên hoïc maø ta noùi ñaây khoâng phaûi laø khoa Thieân Vaên coå beân Trung Hoa, xem tinh tuù maø bieát vaän haïn quoác – gia, bieát maát muøa ñöôïc muøa, bieát vò vua naøo saép baêng haø, nhö thöôøng thaáy noùi ñeán trong caùc tieåu thuyeát Taàu. Thieân Vaên ñaây laø khoa vuõ truï hoïc hieän ñaïi, trình baày theo khoa hoïc taây phöông. Vuõ truï ta ñang ôû ñaây laø moät khoâng gian meânh moâng khoâng bôø beán, maø trong ñoù ôû raûi raùc caùc vì sao, ta goïi laø tinh tuù. Caùc tinh tuù naøy laø nhöõng khoái löûa khoång loà, ôû caùch xa nhau töøng khoaûng caùch thaät xa. Tinh tuù ôû gaàn ta nhaát laø maët trôøi töùc Thaùi döông. Maët trôøi laø moät khoái löûa troøn nhö quaû caàu luùc naøo cuõng chaùy vaø nhieät ñoä cöïc cao, ñeán hôn 7000oC, ñöôøng baùn kính baèng 100 laàn ñöôøng baùn kình ñòa caàu. Vì thöû R laø ñöôøng baùn kính cuûa ñòa caàu thì RS = 109 R. Quanh maët trôøi coù nhieàu haønh tinh xoay, maø lôùn nhaát coù 7 laø ñòa caàu vaø 6 haønh tinh khaùc. Taát caû ñöôïc goïi laø thaùi döông heä quyõ ñaïo cuûa caùc haønh tinh naøy ñeàu laø nhöõng hình ellipse (hình troøn keùo daøi ra moät chuùt) ôû treân nhöõng maët phaúng hôi sai leäch nhau moät chuùt nhöng taát caû ñeàu nhö ôû caû treân moät caùi maâm M xoay quanh maët trôøi ñaët ôû giöõa. Hình veõ ñaây chæ ñaïi khaùi vò trí caùc haønh tinh ñoù. Töø trong ra ngoaøi laø Thuyû Kim Ñòa Hoaû Moäc Thoå Nhöõng haønh tinh naøy goàm coù tính töø gaàn maët trôøi nhaát ñeán xa daàn: r – laø chæ ñöôøng baùn kính cuûa haønh tinh d – khoaûng caùch töø haønh tinh ñeán maët trôøi R: baùn kính ñòa caàu = 6.370km D: khoaûng caùch töø ñòa caàu ñeán maët trôøi = 150.000.000km

SOÁ TÖÛ VI DÖÔÙI MAÉT KHOA HOÏC – Haø Thuùc Hoàng 18 T: thôøi gian haønh tinh xoay quanh maët trôøi ñöôïc 1 voøng 1 - Mercure thuûy tinh r: 0,38R d: 0,38D T: 88 ngaøy 2 - Ve1nus kim tinh r: 0,97R d: 0,72D T: 225 ngaøy 3 - Terre ñòa caàu r: R d: D T: 365 ngaøy 4 - Mars Hoûa tinh r: 0,54R d: 1,52D T: 2 naêm 5 - Jupiter Moäc tinh r: 11,2R d: 5,2D T: 12 naêm 6 - Saturne Thoå tinh r: 9,5R d: 9,5D T: 29 naêm 7 - Uranus r: 4R d: 19,2D T: 84 naêm 8 - Neptune r: 4,2R d: 30D T: 165 ngaøy 9 - Pluton r: 0,9R d: 40D T: H ình veõ ñaây cho ta thaáy ñaïi khaùi caùc haønh tinh naøy to nhoû hôn nhau ra sao. Caùc haønh tinh naøy ñeàu laø nhöõng quaû troøn nhö ñòa caàu, khoâng chaùy, cho neân chæ troâng thaáy khi coù aùnh saùng cuûa maët trôøi chieáu ñeán maø thoâi. Vöøa chaïy quanh maët trôøi caùc haønh tinh naøy coøn töï xoay quanh mình nhö moät con quay, vaø mang theo caùc veä tinh (neáu coù) caùc veä tinh naøy laïi xoay quanh haønh tinh meï. - Thuûy tinh nhoû laïi luoân luoân ôû gaàn beân maët trôøi neân ít khi ta troâng thaáy. - Kim tinh to hôn laïi gaàn ta hôn neân troâng saùng röïc rôõ, saùng nhaát so vôùi caùc sao khaùc, nhöng vì cuõng gaàn maët trôøi neân ta chæ troâng thaáy vaøo luùc maët trôøi moïc goïi laø sao mai vaø luùc maët trôøi laën goïi laø sao hoâm (sao Saâm vaø sao Thöông). - Hoûa tinh nhoû baèng nöûa ta nhöng vì ôû gaàn ta neân troâng khaù roõ, sao naøy laø sao coù aùnh saùng ñoû ñaëc bieät.

SOÁ TÖÛ VI DÖÔÙI MAÉT KHOA HOÏC – Haø Thuùc Hoàng 19 Hoûa tinh coù 2 veä tinh xoay chung quanh nhö 2 maët traêng Phobos vaø De2imos, nhoû laém ñöôøng kính chæ ñoäc 20 km thoâi. - Jupiter coù aùnh saùng traéng, maét thöôøng ta cuõng troâng thaáy roõ. Sao naøy coù 4 veä tinh chính to baèng maët traêng cuûa ta, vaø 7 veä tinh nhoû, xoay quanh haønh tinh moãi voøng töø 24 giôø ñeán 16 ngaøy, nghóa laø raát nhanh. - Saturne thoå tinh tuy ôû xa nhöng vì lôùn neân cuõng troâng thaáy ñöôïc. Sao naøy coù 10 veä tinh hôi lôùn hôn maët traêng moät chuùt vaø ñaëc bieät laø coù moät voøng ñai lôùn coù leõ laø goàm caùc veä tinh nhoû raát nhieàu maø ra. Naêm haønh tinh keå treân laø 5 haønh tinh maø maét troâng thaáy ñöôïc, cho neân thôøi xöa caùc nhaø Thieân vaên hoïc Trung hoa nghó raèng Thaùi döông heä chæ coù 5 haønh tinh ñoù thoâi, neân môùi laáy teân nguõ haønh Kim Moäc Thuûy Hoûa Thoå ñaët teân cho 5 vì sao naøy. - Uranus do OÂng Herschel Thieân vaên Ñöùc tìm thaáy naêm 1781. Hoài aáy sao naøy ñang ôû gaàn choøm sao Song – Sinh Geùmeaux. Haønh tinh naøy coù 5 veä tinh. Neptune ñöôïc tìm thaáy naêm 1844 do OÂng Le Verrier ngöôøi Phaùp. Haønh tinh naøy cuõng nhö Uranus maét thöôøng khoâng troâng thaáy vì ôû xa quaù vaø nhoû, phaûi coù nhöõng kính lôùn ôû caùc ñaøi thieân vaên môùi thaáy ñöôïc. Haønh tinh naøy coù 2 veä tinh. - Pluton ñöôïc tìm thaáy naêm 1930. - Ngoaøi caùc haønh tinh naøy ra, taát caû caùc tinh tuù khaùc ñeàu laø ñònh tinh caû. Caùc tinh tuù naøy neáu ñeâm ñeâm ta troâng leân leân trôøi seõ thaáy ôû raûi raùc choã nhieàu choã ít, sao to sao nhoû sao saùng sao môø, coù khi ôû gaàn nhau thaønh töøng nhoùm, maø ta goïi laø choøm sao, nhö choøm sao Baéc Ñaåu coù hình caùi gheá ngoài, choøm sao tua dua 7 sao tuùm tuïm vaøo 1 choã maø ngöôøi Phaùp goïi laø Les Sept-Soeurs (baåy chò em). Nhaø noâng ta thöôøng xem sao ñeå ñoaùn tröôùc muøa maøng, neân ôû nhaø queâ, ngay treû nít troâng leân trôøi cuõng chæ cho ta thaáy naøo sao Thaàn Noâng, sao con Vòt, sao con Ngöïa cuûa Phaïm Coâng uoáng nöôùc beân soâng Ngaân Haø khi ñi xuoáng coõi aâm tìm vôï laø Cua1c Hoa vaân vaân. Vaø ngöôøi ta tin raèng naêm naøo oâng thaàn noâng, coù ñoäi muõ vaø maét muõi ñaày ñuû, ngoài khom löng cuùi ñaàu troâng xuoáng laø ñöôïc muøa, naêm naøo oâng ngöûa maët troâng leân trôøi laø maát muøa. Taát caû caùc tinh tuù lôùn treân trôøi ñeàu ñöôïc coå nhaân ñaët teân, naøo sao Ngöu, sao Ñaåu, sao Bích, sao Khueâ v.v…… Caùc nhaø thieân vaên hoïc taây phöông cuõng vaäy, coù ñaët teân heát cho caùc choøm sao, naøo Grande ourse, Ptite ourse, L’hydre femel, le dragon v.v…… Vaø coù veõ baûn ñoà caùc sao moät caùch raát chính xaùc. Caùc sao ôû treân maët phaúng M, nghóa laø maët phaúng mang quyõ ñaïo cuûa ñòa caàu, laø nhöõng sao ñöôïc coå nhaân ñaët teân tröôùc nhaát. Neáu ta laáy maët trôøi ñöùng giöõa roài nhìn ra boán phía cuûa ñöôøng quyõ ñaïo cuûa ñòa caàu, ta seõ thaáy treân voøng quyõ ñaïo naøy moãi khoaûng laïi coù 1 choøm sao coù hình rieâng, vaø ñeå ghi xem quaû ñaát hieän ñang ñöùng ôû choã naøo treân quyõ ñaïo cuûa noù, ta laáy teân choøm sao thuoäc höôùng aáy maø noùi.

SOÁ TÖÛ VI DÖÔÙI MAÉT KHOA HOÏC – Haø Thuùc Hoàng 20 Nhöng treân thöïc teá, ta khoâng theå ñöùng ôû choã maët trôøi maø nhìn xem quaû ñaát quay ñeå bieát thaùng naøo noù ñi ñeán choã naøo, veà phía sao naøo, neân ta ñaõ laáy ñòa caàu laøm trung taâm ñieåm. Ñöùng ôû ñòa caàu ta seõ thaáy: 1) Moãi ngaøy maët trôøi xoay quanh ta moät voøng laø do ñòa caàu töï xoay quanh mình noù, neân ta thaáy taát caû vuõ truï, maët trôøi vaø taát caû tinh tuù ñeàu nhö xoay quanh ta, töø phía Ñoâng sang phía Taây. 2) Rieâng maët trôøi laïi di chuyeån töø töø ñoái vôùi caùc sao, thaùng gieâng ôû beân choøm sao naøy, thaùng 2 ñaõ sang ñöùng beân choøm sao khaùc v.v…… vaø heát moät naêm laïi trôû veà beân choøm sao thaùng gieâng. Ñoù laø do ñòa caàu di chuyeån treân quyõ ñaïo cuûa noù quanh maët trôøi ñi moät voøng phaûi heát moät naêm. Vì leõ aáy neân caùc choøm sao treân quyõ ñaïo cuûa maët trôøi xoay quanh quaû ñaát ñöôïc ñaët teân ñeå ñaùnh daáu töøng quaõng ñöôøng. Coù taát caû 12 choøm sao, maø taây phöông goïi laø 12 constellations du Zodiaque. (Zodiaque laø voøng ñaùy quyõ ñaïo cuûa maët trôøi). Möôøi hai constellations aáy, theo thöù töï ñi töø thaùng gieâng cho ñeán thaùng chaïp. Sagittaire, Capricorne, Versean, Poisson, Beùlier, Taureau, Geùmeaux, Cancer, Lion, Vierge, Balance, Scorpion. Maø ngöôøi ta thöôøng dòch laø Nhaân maõ, Maõ kieát, Thuyû bình, Song ngöu, Thieân döông, Kim ngöu, Song töû, Thieân giaùc, Sö töû, Xöû nöõ, Thieân xöùng, Thieân yeát. Caùc choøm sao naøy caùc nhaø thieân vaên hoïc Trung Hoa khoâng ñaët teân roõ reät nhö vaäy, nhöng neáu vì caùc thaùng cuûa ta coù mang teân tyù söûu vaân vaân, thì voøng quyõ ñaïo vì lyù do aáy cuõng ñöôïc chia laøm 12 phaàn ñeàu nhau moãi phaàn goïi laø moät cung, vaø ta coù 12 cung goïi laø 12 cung treân thieân baøn maø hieän nay ñang phuø hôïp vôùi caùc sao mang teân treân. Sagittaire -------- Cung Tyù Capricorne -------- Cung Söûu Verseau -------- Cung Daàn v…v…… Chuùng ta seõ quay laïi vaán ñeà naøy khi noùi veà thôøi gian. Nhö vaäy chung quanh ta coù caùc sao cuûa Zodiaques, coøn treân ñaàu ta veà phía Baéc laïi coù nhöõng sao khaùc nhö Baéc ñaåu, sao Vó, sao Phoøng v.v…… vaø veà phía Nam coù caùc sao nhö laø Baleine le Corbeau, sao Nöõ, sao Hö v.v…… Chuùng toâi cho in moät baûn ñoà voøm trôøi vuøng Paris (hay taát caû nhöõng nôi naøo ôû vaøo vó tuyeán Baéc 49o cuõng theá) ñeå ñoäc giaû coù sô qua yù nieäm veà vò trí caùc sao maø chuùng ta thöôøng nghe noùi ñeán luoân. Taát caû caùc sao naøy ñeàu laø ñònh tinh nhö maët trôøi. Nhöõng sao maø maét ta troâng thaáy thuoäc veà moät theá giôùi goïi laø galaxie. Moãi galaxie laø moät voøng vuõ truï coù nhieàu sao tuï hoäi laïi.

SOÁ TÖÛ VI DÖÔÙI MAÉT KHOA HOÏC – Haø Thuùc Hoàng 21 Galaxie cuûa chuùng ta coù hình nhö moät chieác baùnh raùn, hay baùnh tieâu (hay chieác ñóa bay) deït, ôû giöõa daày hôn chung quanh, sao tuï hoäi ñoâng ôû trung taâm vaø caøng ra xa caøng thöa thôùt. Galaxie cuûa ta coù ñöôøng kính khoaûng 30.000 parsecs vaø beà daày ôû giöõa khoaûng 2000 parsecs. Tính ra 1 parsec = 3,3 naêm aùnh saùng. Sao gaàn ta nhaát laø sao Proxima trong choøm sao Centaure, caùch ta 1,25 parsec töùc laø vaøo khoaûng 4 naêm aùnh saùng. Hình thaùi maø baây giôø ta troâng thaáy sao Proxima ra sao, töùc laø hình thaùi töø 4 naêm veà tröôùc, vì aùnh saùng phaûi ñi töø ñoù maát 4 naêm môùi ñeán ta. Maët trôøi cuûa ta ôû veà phía gaàn ngoaøi cuûa galaxie ôû ñieåm S (S.N 10.000 parsec). Cho neân neáu ta troâng veà phía A hay B thì thaáy sao thöa thôùt, coøn neáu troâng veà töø phía cuûa maët phaúng P, thì thaáy sao tuï hoäi raát ñoâng nhaát laø veà phía N, ñoù laø giaûi ngaân haø maø ta thaáy baéc ngang trôøi goàm nhöõng sao nhoû li ti nhö moät giaûi maây traéng, maø choã sao daày laø choã N.

SOÁ TÖÛ VI DÖÔÙI MAÉT KHOA HOÏC – Haø Thuùc Hoàng 22 Galaxie cuûa ta coù khoaûng 100 tæ (100.000.000.000) vì sao, caùc sao naøy khoâng ñöùng yeân maø coøn di ñoäng lung tung nhöng toác ñoä nhoû neân coi nhö laø ñònh tính. Maët trôøi ta di ñoäng vôùi toác ñoä 20 caây soá giaây (20km / sec) vaø ñi veà höôùng ñieåm Apex (gaàn sao Veùga trong choøm sao La Lyre). Ngoaøi ra taát caû Galaxie (caùc sao cuûa galaxie) coøn xoay quanh truïc cuûa galaxie nöõa, theo ñònh luaät Newton. Galaxie xoay quanh noù heát 1 voøng, phaûi maát ñoä 200 trieäu naêm, thaønh ra maët trôøi xoay quanh ñieåm N vôùi toác ñoä tính ra laø 250km/sec caây soá giaây. Trong galaxie, giöõa caùc vì sao khoâng haún laø khoaûng troáng khoâng, maø coøn coù chaát goïi laø matìere interstellaire raát loaõng nheï (tính ra caû khoái galaxie môùi naëng baèng toång soá sao cuûa galaxie) troïng löôïng laø 10-9- gram/km3. Chaát hôi naøy coù choã daày choã moûng laøm thaønh nhöõng ñaùm maây ñen môø che laáp aùnh saùng cuûa nhieàu sao ñi; cuõng gioáng nhö nhöõng ñaùm maây baïc (nebuleuse) do caùc buïi nhoû phaûn chieáu aùnh saùng cuûa tinh tuù gaàn caän maø ta troâng thaáy ñöôïc vôùi caùc oáng kính cöïc maïnh. Ngoaøi theá giôùi cuûa ta, ngoaøi galaxie cuûa ta, vuõ truï taát nhieân coøn coù nhieàu theá giôùi khaùc. Vôùi nhöõng oáng thieân vaên kính toái taân coù söùc phoùng ñaïi lôùn nhaát ta coù theå nhaän thaáy ñöôïc veà höôùng A B moät soá ñoâng caùc galaxie khaùc, caùc galaxie naøy thöôøng coù hình xoaùy oác, neân ñöôïc goïi laø neùbuleuses spirales, nhö coù tay vöôn ra, voøng voøng. Caùc ñaøi thieân vaên chuïp ñöôïc hình nhieàu neùbuleuse raát ñeïp. Nhöõng ñaùm maây baïc cuûa theá giôùi xa xaêm ñaõ tìm ñöôïc aáy laø haøng ngaøn theá giôùi khaùc gaàn ta nhaát laø neùbuleuse d’anpromeøde trong hình nhö moät caùi ñóa bay raát ñeïp khaù lôùn, maët thöôøng coù theå troâng thaáy ñöôïc nhö moät vì sao nhoû, ôû caùch xa ta 280.000 parsecs (90 vaïn naêm aùnh saùng). Maëc daàu coù lyù thuyeát cho raèng vuõ truï khoâng phaûi laø voâ cuøng (infini) maø laø voâ bieân, vaø soá caùc theá giôùi rieâng bieät (galaxie) coù ñoä 100 tæ galaxie. Nhöng vôùi khoaûng caùch lôùn nhö vaäy giöõa caùc galaxies neân nhöõng neùbuleuse naøy coù aûnh höôûng ñeán ta ít laém vaø chuùng ta coù theå coi nhö ñöùng moät mình trong vuõ truï vôùi theá giôùi galaxies cuûa mình. Cho neân trong soá töû vi nhöõng sao coù theå aûnh höôûng ñeán ta chæ coù theå laø nhöõng sao trong theá giôùi cuûa ta thoâi. Chuùng ta trình baøy sô qua vuõ truï theá laø ñeå ñoäc giaû coù moät yù nieäm veà nhöõng gì coù theå coù aûnh höôûng ñeán ta vaäy. B) Thôøi gian: Vuõ truï coù 2 phaàn: Khoâng gian vaø Thôøi gian Veà khoâng gian ñaõ noùi trong ñoaïn treân roài, nay noùi veà thôøi gian. Thôøi gian coù naêm thaùng ngaøy giôø phuùt vaø giaây. Vieäc ñònh caùc ñôn vò cho thôøi gian töø xöa duø ñoâng hay taây phöông ñeàu laáy vaän haønh cuûa maët trôøi vaø traêng sao laøm caên baûn. Cho neân tröôøc heát “ngaøy” ñöôïc laáy laøm ñôn vò vì ñoù laø khoaûng thôøi gian maø ai ai cuõng nhaän thaáy raát deã daøng vaø ñònh ñöôïc khaù chính xaùc.

SOÁ TÖÛ VI DÖÔÙI MAÉT KHOA HOÏC – Haø Thuùc Hoàng 23 Ngaøy laø khoaûng thôøi gian töø giöõa tröa hoâm nay (maët trôøi ôû ñænh ñaàu) cho ñeán tröa hoâm sau. Caû Ñoâng vaø Taây ñeàu laáy nöûa ñeâm laøm luùc baét ñaàu cho moät ngaøy. Vieäc chia moät ngaøy ra laøm 12 giôø vaø 24 giôø laø phoûng theo soá thaùng trong 1 naêm. Vieäc ñònh naêm laøm ñôn vò thôøi gian laø do söï tuaàn hoaøn cuûa thôøi tieát. Coå nhaân nhaän thöùc thaáy vuõ truï xoay vaàn moät caùch ñeàu ñaën, vaø cöù sau moät soá ngaøy nhaát ñònh khoaûng hôn 300 ngaøy laø thôøi tieát laïi trôû veà nhö cuõ, neân môùi ñaët ra 4 muøa Xuaân Haï Thu Ñoâng, cho moãi naêm. Vieäc ñònh roõ soá ngaøy cho moãi naêm laø moät vaán ñeà khoù, khoâng theå ñaët ñaïi khaùi ñöôïc, neân coå nhaân phaûi döïa vaøo nhöõng quan saùt thaät chính xaùc cuûa thieân vaên. Ñôøi xöa chöa coù nhöõng vieãn kính vôùi maùy ño chính xaùc ñeán ñoä 1 phaàn traêm 1 giaây ñoàng hoà nhö baây giôø, coå nhaân chæ xem thieân vaên baèng maét thöôøng thoâi, nhöng nhôø vaøo choã kieân trì xem roài ghi nhieàu laàn, coù khi haøng 100 ngaøn laàn roài môùi daùm cho laø ñuùng, cho neân ñaõ töø laâu laém haøng 4.000 naêm tröôùc ñaây coå nhaân ñaõ tính toaùn ñöôïc vaän haønh cuûa ñòa caàu moät caùch raát chính xaùc vaø laøm ra lòch ñeå cho moïi ngöôøi duøng. Veà lòch, nhö chuùng ta cuõng bieát coù 2 loaïi, loaïi döông lòch vaø aâm lòch. Döông lòch do caùc nöôùc taây phöông nhö La Maõ ñaët ra vaø ngaøy nay ñöôïc haàu heát caùc nöôùc treân theá giôùi duøng. Aâm lòch do Trung Hoa, Ba Tö vaø caùc nöôùc Trung ñoâng ñaët ra vaø nay vaãn coøn duøng trong daân chuùng veà caùc leã teát vaø nhaát laø caùc ngaøy cuûa Toân giaùo. Chuùng ta caàn bieát qua 2 loaïi lòch naøy. 1) DÖÔNG – LÒCH Döông lòch ñöôïc ñaët treân caên baûn vaän haønh cuûa ñòa caàu quanh maët trôøi. Ñòa caàu xoay quanh maët trôøi moät voøng maát 365, 2422 ngaøy töùc laø 365 ngaøy vaø 5 giôø 48 phuùt 46 giaây. Chöõ ngaøy ñaây laø ngaøy duøng laøm ñôn vò, ñònh nghóa laø khoaûng thôøi gian trung bình giöõa 2 buoåi tröa lieân tieáp khi maët trôøi ñi töø ñoâng sang taây qua ñænh ñaàu ta (jour solaire moyen). Moãi naêm ñöôïc chia laøm 12 thaùng coù thaùng 30 ngaøy thaùng 31 ngaøy vaø thaùng hai (feùvrier) coù 28 ngaøy cho ñuû soá 365 ngaøy, thaùng naøo 31 ngaøy thì nhaát ñònh bao giôø cuõng 31 ngaøy naêm naøo cuõng theá. Ñeå buø laïi vaøo soá 5 giôø 48 phuùt 46 giaây coøn thöøa, thì cöù 4 naêm laïi phaûi theâm vaøo 1 ngaøy, töùc laø 29 ngaøy cuûa thaùng feùvrier. Nhöõng naêm chia chaün cho 4 ñöôïc nhö 1948 – 1952 – 1972, 2 soá cuoái 48, 52, 72 laø boäi soá cuûa 4 ñeàu laø naêm nhuaän, thaùng 2 coù 29 ngaøy. Lòch naøy do Ceùsar ôû Rome ñònh vaøo naêm 45 tröôùc Thieân chuùa giaùng sinh. Laøm theá thì laïi thöøa ra moät soá ngaøy vì 4 naêm chæ thieáu coù 0,2422 x 4 = 0,9688 ngaøy, nay cho theâm moät ngaøy nhuaän thì laïi thaønh ra thöøa 1 – 0, 9688 = 0,0312 nghóa laø moãi naêm thöøa 0,0312 : 4 = 0,0078 ngaøy vaø 1000 naêm thöøa 7,8 ngaøy. Vì vaäy neân naêm 1582 giaùo hoaøng Greùgoire XIII môùi nhaän thaáy ngaøy leã Phuïc sinh laïi lui laïi sau muøa gaët cho neân môùi tính laïi vaø quyeát ñònh. 1 - Ngaøy 4 octobre 1582 ñöôïc laáy laøm 15 octobre 1582 ñeå buø laïi 11 ngaøy thöøa töø ñoä baét ñaàu aùp duïng lòch naêm 325

SOÁ TÖÛ VI DÖÔÙI MAÉT KHOA HOÏC – Haø Thuùc Hoàng 24 2 - Caùc naêm coù 2 soá 0 ôû cuoái, tröø caùc naêm chia chaün cho 400, ñeàu khoâng nhuaän. 3 - Lòch ñoù goïi laø lòch Greùgorien ñöôïc aùp duïng cho ñeán ngaøy nay. Tuy theá cuõng vaãn chöa hoaøn toaøn ñuùng chæ môùi buø ñöôïc soá 0,03 cho 4 naêm thoâi, coøn soá 0,0012 cho 4 naêm thì cöù 4000 naêm môùi laïi thöøa ra 1,2 ngaøy seõ söûa laïi bôùt ñi moät naêm nhuaän nöõa laø xong. Döông lòch baét ñaàu töø naêm chuùa J.Christ ra ñôøi vì do hoäi ñoàng caùc hoàng y giaùm muïc hoïp ôû Niceùc naêm 325 sau thieân chuùa giaùng sinh ñònh. Moãi naêm mang moät soá thöù töï cho ñeán nay laø ta ôû naêm thöù 1972. 2) AÂM – LÒCH Aâm lòch ñöôïc ñaët treân caên baûn vaän haønh cuûa maët traêng quanh ñòa caàu. Thôøi xöa ñieàu ngöôøi ta nhaän thaáy deã daøng nhaát laø maët traêng cöù ñeàu ñeàu vaøo khoaûng 29 ngaøy thì laïi troøn. Vì vaäy coå nhaân laáy chu kyø ñoù laøm ñôn vò thôøi gian goïi laø “thaùng”. Ñònh ñöôïc thaùng roài, khi nhaän thaáy cöù 12 thaùng muøa xuaân laïi quay laïi, ngöôøi ta buoäc phaûi ñònh ñôn vò naêm. Ñeán ñaây laø luùc phaûi nhôø ñeán caùc nhaø thieân vaên cuõng nhö beân Taây phöông vaäy. Khoâng hieåu beân Trung Ñoâng vaø Ai Caäp, caùc nöôùc AÛ Raäp döïa vaøo tinh tuù hay thaùi döông ñeå ñònh naêm cho chính xaùc, caùc nhaø Thieân vaên hoïc Trung Hoa töø xöa, hoài coøn tröôùc nhaø Chu nhaø Thöông nghóa laø tröôùc ñaây haøng boán (4) ngaøn naêm, ñaõ döïa vaøo thôøi tieát maø ñònh chu kyø cho töøng naêm. Coù leõ vì hoài aáy daân Trung Hoa ôû ven soâng Hoaøng Haø thuoäc trung ñoä baéc baùn caàu, laïi xa bieån, neân thôøi tieát thay ñoåi moät caùch ñeàu hoaø roõ reät raát deã nhaän chaêng. Theo AÂm lòch moãi naêm coù 12 tieát, 12 khí theo thöù töï nhö sau, moãi tieát hay khí laø 15 ngaøy, Laäp Xuaân, Vuõ Thuyû, Kinh Traáp, Xuaân Phaân, Thanh Minh, Laäp Haï, Tieãu Maõn, Mang Chuûng, Haï Chí, Tieåu Thöû, Ñaïi Thöû, Laäp Thu, Xöû Thöû, Baïch Loä, Thu Phaân, Haøn Loä, Söông Giaùng, Laäp Ñoâng, Tieåu Tuyeát, Ñaïi Tuyeát, Ñoâng Chí, Tieåu Haøn, Ñaïi Haøn. Caùc tieát ñoù mang teân cho ta hieåu ngay thôøi tieát luùc baây giôø ra sao nhö: Ñaïi haøn : Reùt lôùn Tieåu thöû : Naéng nhoû Söông giaùng : Söông xuoáng Tieåu tuyeát : Tuyeát nhoû ……v.v…… Tuy laáy thôøi tieát laøm caên baûn ñeå chia thôøi gian, nhöng coå nhaân ñaõ döïa vaøo Thieân vaên moät caùch raát chính xaùc, vaø ñònh naêm ñuùng theo nhö loái döông lòch nghóa laø laáy maët trôøi laøm chuaån. Cho neân xem lòch Taàu töø xöa bao giôø caùc ngaøy Xuaân phaân vaø Thu phaân cuõng ñuùng vaøo 2 ngaøy eùquinoxe de pringtemps vaø eùquinoxe d’automme, ngaøy maø maët trôøi vöôït ñöôøng xích ñaïo cuûa ñòa caàu ñeå ñi töø Nam baùn caàu leân Baéc baùn caàu ôû 2 ñieåm g = 21 Mars vaø g’ = 21 Septembre. Vì leõ coù 24 tieát, moãi tieát 15 ngaøy neân moãi naêm coù 24 x 15 = 360 ngaøy. Nhöng vì moãi naêm coù 365 ngaøy neân coù tieát phaûi 16 ngaøy, vaø cuõng coù tieát 11 ngaøy, xeù lòch sao cho ñuùng vôùi tieát trôøi.

SOÁ TÖÛ VI DÖÔÙI MAÉT KHOA HOÏC – Haø Thuùc Hoàng 25 Vôùi 360 ngaøy neáu ta cho moãi thaùng 30 ngaøy thì vöøa ñuùng moãi naêm coù 12 thaùng voâ cuøng tieän lôïi. Nhöng nöôùc Taàn laø nöôùc Noâng ngö nghieäp, vieäc xem traêng gioù ñeå ñoaùn tröôùc naéng möa cho tieän vieäc caày böøa laø caàn neân phaûi giöõ thaùng theo maët traêng sao cho cöù ngaøy raèm laø traêng troøn. Maët traêng xoay quanh ñòa caàu ñuùng 1 voøng maát 27 ngaøy 8 giôø. Nhöng vì trong khoaûng 27 ngaøy aáy, ñòa caàu ñaõ ñi ñöôïc 1 quaõng ñöôøng daøi treân quyõ ñaïo, thaønh thöû töø ngaøy traêng troøn (ngaøy maø ñòa caàu ñöùng giöõa maët trôøi vaø maët traêng treân moät ñöôøng thaúng) naøy ñeán ngaøy traêng troøn tieáp, maët traêng cuõng phaûi ñi theâm moät quaõng ñöôøng nöõa môùi kòp. Tính ra thaønh khoaûng caùch giöõa 2 ngaøy raèm phaûi laø 29 ngaøy 13 giôø, hay laø 29, 53 ngaøy. Nhö vaäy muoán cho thaùng naøongaøy raèm traêng cuõng troøn ta phaûi laøm cöù 1 thaùng 29 ngaøy laïi 1 thaùng 30 ngaøy nhöng hai thaùng laø 29,53 x 2 = 59,06 vôùi caùch xeáp ñaët treân ta môùi coù 59 ngaøy, coøn thieáu 0,06 ngaøy, vaø moãi naêm seõ thieáu 6 x 0,06= 0,36 ngaøy, 3 naêm lieàn seõ thieáu 1,08 ngaøy. Ñeå buø vaøo choã thieáu naøy, cöù trong 3 naêm laïi phaûi theâm 1 ngaøy vaøo nöõa, cho neân trong aâm lòch thöôøng thöôøng moãi naêm coù 6 thaùng thieáu 6 thaùng ñuû, nhöng cöù 3 naêm laïi coù naêm chæ coù 5 thaùng thieáu vaø 7 thaùng ñuû. Vôùi caùch xeáp ñaët aáy, moãi naêm chæ coù 355 ngaøy, maø thoâi. Theá maø so vôùi thöïc söï, moãi naêm phaûi coù 365,2422 ngaøy, thaønh ra moãi naêm thieáu 10,2422 ngaøy vaø 3 naêm thieáu 30,7266 ngaøy, nghóa laø cöù 3 naêm phaûi coù moät naêm coù 13 thaùng thì môùi ñuoåi kòp vôùi thôøi tieát. Thaùng thöù 13 aáy goïi laø thaùng nhuaän. Trong aâm lòch caàn phaûi tính thaät chính xaùc, ngöôøi ta ñaët caùc thaùng nhuaän caùch sau ñaây: Thaáy raèng neáu cöù 3 naêm ñaët moät naêm nhuaän, thì duø thaùng nhuaän aáy laø thieáu hay ñuû ta vaãn coøn soá leû so vôùi soá 29,7266 (29 vì treân ta ñaõ noùi cöù 3 naêm laïi coù naêm chæ coù 5 thaùng thieáu) neân phaûi tìm moät chu kyø naøo maø soá ngaøy beân aâm lòch so vôùi soá ngaøy beân döông lòch, thieáu ñuùng chaün bao nhieâu thaùng. Chu kyø ngaén nhaát aáy laø 19 naêm. Trong 19 naêm neáu naêm naøo cuõng coù 6 thaùng thieáu thì 19 naêm thieáu 19 x 6 = 144 ngaøy nhöng trong 19 naêm ñoù coù 4 naêm chæ coù 5 thaùng thieáu neân soá thieáu chæ coøn laø 108. Vaäy 19 naêm thieáu 108 ngaøy môùi ñuû 19 naêm 365 ngaøy thieáu theâm 5 x 19 = 95 ngaøy nöõa môùi ñuû 19 naêm 365 ngaøy. Nghóa laø thieáu 108 coäng 95 = 203 ngaøy. Beân döông lòch moãi naêm 365, 2422 ngaøy moãi naêm thöøa 0,2422 vaø 19 naêm thöøa 4,60 ngaøy. Töùc laø trong voøng 19 naêm, thì 19 naêm aâm lòch keùm 19 naêm döông lòch laø 203 coâng 4,6 = 208 ngaøy. Soá 210 ngaøy chia cho 30 ñöôïc ñuùng 7. Vaäy 208 laø baèng 5 thaùng ñuû coäng 2 thaùng thieáu. Vì vaäy phaûi xeáp sao cho cöù trong voøng 19 naêm, laïi coù 7 naêm nhuaän.

SOÁ TÖÛ VI DÖÔÙI MAÉT KHOA HOÏC – Haø Thuùc Hoàng 26 Thaønh ra ta thaáy trong aâm lòch cöù 2 naêm thöôøng laïi coù 1 naêm nhuaän, vaø trong voøng 19 naêm phaûi coù luùc chæ caùch coù 1 naêm thöôøng laø coù 1 naêm nhuaän. Thaùng nhuaän ñöôïc choïn laø thaùng coù 1 tieát trong naêm aáy. Vì leõ trong aâm lòch 24 tieát nhöõng 360 ngaøy maø naêm aâm lòch chæ coù 355 ngaøy neân thöôøng thöôøng cöù 3 naêm lieàn coù hôn 23 tieát môùi laïi coù 1 naêm coù ñuû 24 tieát, thaùng nhuaän laøm cho naêm aáy coù 25 tieát. Noùi ñaïi khaùi nhö treân ñeå ñoäc giaû hieåu qua veà thaùng nhuaän trong aâm lòch, vaán ñeà laøm lòch coù nhieàu quy taéc luaät leä maø phaûi nhöõng nhaø chuyeân moân coù saùch daïy môùi bieát. Tæ nhö vieäc laáy soá 19 naêm laøm moät chu kyø cho vieäc xeáp caùc thaùng nhuaän khoâng phaûi laø moät vieäc ngaãu nhieân. Töø xöa ngöôøi ta ñaõ nhaän thaáy laø cöù sau 223 tuaàn traêng thì maët traêng vôùi maët trôøi laïi trôû veà ñuùng vò trí sô khôûi ñoái vôùi nhau vaø ñoái vôùi ñòa caàu. Sau ñoù caùc nhaät thöïc vaø nguyeät thöïc laïi xaûy ra nhö cuõ. ÔÛ ñòa caàu maø troâng thì quyõ ñaïo cuûa maët trôøi vaø quyõ ñaïo maët traêng gaëp nhau ôû 2 ñieåm m vaø n, vì quyõ ñaïo maët traêng xoay, neân 2 ñieåm m vaø n naøy ñi töø treân eùcliptique quyõ ñaïo cuûa maët trôøi 3 phuùt moät ngaøy, töùc laø 18 naêm 8 thaùng heát moät voøng eùcliptique, theo chieàu nghòch vôùi maët trôøi. Vì vaäy neân maët trôøi ôû töø ñieåm m ñi luùc gaëp laïi ñieåm m maát ít ngaøy hôn laø ñieåm m ñöùng yeân. Khoaûng thôøi gian naøy goïi laø naêm roàng (anneùe draconitique) vì beân Aâu taây coå nhaân goïi Nhaät thöïc vaø Nguyeät thöïc laø roàng traêng aên maët trôøi, nhö ta goïi gaáu aên traêng vaäy. Naêm roàng naøy ngaén hôn naêm thöôøng vaø chæ coù 346,6 ngaøy. Naêm roàng naøy coù hôn 12 tuaàn traêng. Muoán bieát roõ xem vò trí cuûa maët traêng, maët trôøi vaø ñòa caàu sau bao thôøi gian laïi trôû veà choã cuõ, phaûi tính xem phaûi bao tuaàn traêng thì môùi baèng ñuùng 1, 2, 3…… naêm roàng. Ngöôøi ta ñaõ tìm thaáy 223 tuaàn traêng laø vöøa chaün 19 naêm roàng (6.585,3 ngaøy). Thôøi gian 223 tuaàn traêng ñoù ñöôïc goïi laø 1 saros. Trong khoaûng ñoù coù 43 nhaät thöïc vaø 43 laàn nguyeät thöïc. Xem vaäy ñuû bieát, vaán ñeà laøm lòch döïa vaøo Thieân vaên hoïc raát nhieàu. TEÂN NAÊM THAÙNG: Ñònh ñöôïc naêm thaùng roài, ngöôøi ta caàn ñaët teân cho caùc naêm thaùng ñoù. Döông lòch thì laáy chöõ soá ñeå ñaët teân, laáy khôûi ñieåm laø naêm Thieân chuùa giaùng sinh. Aâm lòch thì khoâng laáy soá, maø laïi laáy chöõ ñaët. Caùc chöõ ñöôïc duøng laø 12 chöõ: Tyù, Söûu, Daàn, Maõo, Thìn, Tî, Ngoï, Muøi, Thaân, Daäuï, Tuaát, Hôïi, goïi laø 12 chi. Nguyeân cuõng laø taïi moãi naêm coù 12 thaùng, laáy 12 chöõ laø ñuû roài, sang naêm sau laïi 12 chöõ aáy trôû laïi. Nhö vaäy thaùng Gieâng laø Tyù, thaùng 2 laø Söûu, v.v…… cho ñeán thaùng Chaïp laø Hôïi.

SOÁ TÖÛ VI DÖÔÙI MAÉT KHOA HOÏC – Haø Thuùc Hoàng 27 Hoài khôûi thuûy laø nhö vaäy, nhöng töø ñôøi nhaø Chu nhaø Vua thaáy nhö vaäy moãi naêm baét ñaàu töø muøa ñoâng raát khoâng ñeïp, môùi quyeát ñònh ban haønh leänh cho Teát Nguyeân Ñaùn baét ñaàu töø muøa Xuaân, khí haäu aám aùp, caây coû muoân vaät nhö hoài sinh caû laïi, ai naáy ñeàu vui töôi. Töø ñoù Teát Nguyeân Ñaùn baét ñaàu töø thaùng Daàn, vaø thaùng Gieâng laø thaùng Daàn thaùng 2 laø thaùng Söûu. Ñaët 12 teân cho thaùng thì tieän roài vì sau moãi naêm heát 1 chu kyø aáy thôøi tieát laïi trôû laïi, 4 muøa laïi tuaàn töï maø theo nhau. Cuõng nhö vieäc chia moãi ngaøy ra laøm 12 giôø, cuõng may caùc teân laø raát tieän, vì giôø ngoï ngaøy naøo cuõng laø giöõa tröa, giôø tyù laø nöûa ñeâm v.v…… chu kyø 12 raát hôïp cho thaùng vaø giôø. Nhöng laáy 12 teân ñoù ñaët cho naêm thì thaät baát tieän, vì ñôøi ngöôøi ta trung bình ai cuõng soáng 60, 70 naêm, noùi ñeán naêm Söûu thì khoâng bieát Söûu naøo, Söûu luùc 10 tuoåi hay Söûu luùc 22 tuoåi. Vì leõ ñoù phaûi tìm moät Chu kyø daøi hôn. Chu kyø daøi hôn ñaõ ñöôïc choïn laø 60 naêm vaø muoán coù 60 teân khaùc nhau, ngöôøi ta chæ vieäc gheùp theâm vaøo caùc chöõ Tyù Söûu, moät chöõ nöõa ñeå naêm naøo cuõng coù teân 2 chöõ nhö Giaùp Daàn, AÁt Söûu v.v…… thay vì moät chöõ Daàn, Söûu. Caùc chöõ naøy coù 10, goïi laø thieân can: giaùp, aát, bính, ñinh, maäu, kyû, canh, taân, nhaâm, quyù. Naêm baét ñaàu laø giaùp tyù, roài ñeán aát söûu v.v…… cöù theá tuaàn töï cho ñeán quyù daäu, laø heát 10 chöõ, laïi trôû laïi giaùp tuaát, aát hôïi, bính tyù v.v…… naêm Tyù naøy mang teân bính tyù khaùc naêm ñaàu laø giaùp tyù. Vôùi söï phoái hôïp ñoù ta thaáy heát voøng 60 naêm, ta laïi trôû veà giaùp tyù vì 60 naêm chia chaün cho 10 vaø 12 (soá 60 laø boäi soá nhoû nhaát cuûa 10 vaø 12). Hai chöõ thieân can vaø ñòa chi nghóa laø can thuoäc veà trôøi, chi thuoäc veà ñaát. Vieäc choïn soá 10 cho thieân can naøy voâ cuøng quan heä, chaéc chaén coå nhaân ñaõ döïa vaøo moät chu kyø naøo ñoù trong Thieân vaên ñeå ñònh ra. Keû vieát saùch naøy tieác raèng sau bao nhieâu naêm suy nghó vaø tìm kieám vaãn chöa daùm quyeát ñoaùn vì leõ gì maø ngöôøi xöa ñaõ choïn 10 thieân can naøy. Coù leõ thôøi gian 223 tuaàn traêng 1 saros ñaõ laø nguyeân uûy cuûa vieäc naøy chaêng. Vì trong aâm lòch, tuy cuøng laø naêm giaùp tyù nhöng ngaøy thaùng khoâng mang teân gioáng nhau, tæ nhö naêm Canh Tuaát 1910 ngaøy moàng 1Teát laø ngaøy Bính Ngoï ñeán naêm Canh Tuaát 1970 ngaøy moàng 1Teát laïi laø ngaøy Ñinh Tî. Cho neân phaûi laáy 10 saros, moãi saro laø 18 naêm 11 ngaøy döông lòch thì 10 saros laø 180 naêm. Laáy 180 naêm laøm Chu kyø neân coå nhaân môùi chia caùc voøng 60 naêm ra laøm 3 loaïi Thöôïng Nguyeân, Trung Nguyeân vaø Haï Nguyeân. Nhö voøng giaùp tyù töø 1924 ñeán 1984 laø thuoäc veà Trung Nguyeân. Trong soá Töû Vi ta khoâng tính ñeán Chu kyø 180 naêm, maø chæ tính töøng hoa giaùp 60 naêm moät. Nhö vaäy coù leõ aûnh höôûng cuûa 3 loaïi thöôïng, trung, haï nguyeân ñoái vôùi ñôøi ngöôøi cuõng khoâng maïnh laém, thaønh ra nguyeân uyû cuûa 10 thieân can khoâng chaéc ñaõ do ôû chu kyø 180 naêm maø ra. Naêm thaùng ñaõ ñònh xong, veà giôø thì laáy giöõa tröa laøm chính ngoï neân nöûa ñeâm laø giöõa giôø tyù.

SOÁ TÖÛ VI DÖÔÙI MAÉT KHOA HOÏC – Haø Thuùc Hoàng 28 Thaønh ra moãi ngaøy baét ñaàu töø 11 giôø ñeâm hoâm tröôùc cho ñeán heát 11 giôø ñeâm hoâm sau laø heát, moãi giôø daøi baèng 2 giôø ñoàng hoà. Veà ngaøy thì cuõng cöù theá moãi ngaøy moät teân nhöng vì aâm lòch thaùng thieáu thaùng ñuû laãn loän khoâng nhaát ñònh nhö döông lòch, neân ngaøy naøo teân gì phaûi xem lòch töøng naêm hay baùch trung kinh môùi bieát. Ñeå chaám döùt vaán ñeà thieân vaên vaø thôøi gian, xin veõ laïi ñaây hình vaän haønh cuûa maët trôøi vaø maët traêng treân voøm trôøi khi chuùng ta ñöùng ôû ñòa caàu nhìn leân. Trong hình sau ñaây Ñòa caàu ñöùng ôû giöõa ñieåm O, baéc cöïc ôû phía B, nam cöïc ôû phía Nam. Quaû caàu maø O laø trung taâm vôùi ñöôøng kính BN hay GE laø veõ baàu trôøi treân ñoù coù traêng sao, maët trôøi. Voøng troøn GxE chia baàu trôøi laøm 2 phaàn laø voøng xích ñaïo (equateur). Voøng troøn ñöùng nghieâng DxHt laø quyõ ñaïo cuûa maët trôøi, ecliptique. Maët phaúng cuûa ecliptique vôùi maët phaúng equateur, caét nhau treân ñöôøng xt vaø laøm thaønh moät goùc 23o27’. Quyõ ñaïo maët traêng laø voøng troøn LxL ñöùng leäch cao hôn voøng ecliptique 5o. Ñieåm x laø ñieåm Xuaân phaân 21 Mars

SOÁ TÖÛ VI DÖÔÙI MAÉT KHOA HOÏC – Haø Thuùc Hoàng 29 Ñieåm t laø ñieåm Thu phaân 21 Septembre Ñieåm H laø ñieåm Haï chí 21 Juin Ñieåm Ñ laø ñieåm Ñoâng chí 21 December Quyõ ñaïo maët trôøi ñöôùc chia laøm 12 cung nhö sau: T: laø ñòa caàu S: Maët trôøi Neáu ta ñöùng töø phía Baéc (sao Baéc Ñaåu) troâng xuoáng ta seõ thaáy hình nhö treân. Maët trôøi ñi treân quyõ ñaïo, ôû ñòa caàu troâng ra ta thaáy thaùng Gieâng maët trôøi ôû cung daàn, coù choøm sao Verseau ôû ñoù, thaùng hai sang cung maõo coù choøm sao Poisson v.v…… Trong soá Töû Vi ta seõ thaáy voøng quyõ ñaïo (zodiaque) naøy töùc thieân baøn veõ ngöôïc laïi maët trôøi ñi theo chieàu Kim ñoàng hoà, Tyù, Söûu, Daàn ñi ngöôïc laïi vôùi hình naøy laø vì ngöôøi Phöông Ñoâng ñöùng töø phía Nam troâng leân Baéc. œ QUYEÅN NHAÁT, CHÖÔNG HAI PHAÀN THÖÙ NHÌ KINH DÒCH VAØ AÂM DÖÔNG Taát caû caùc khoa lyù soá, cuûa Trung Hoa töø xöa ñeå laïi ñeàu baét nguoàn töø kinh dòch, neân muoán hieåu Töû Vi maø khoâng bieát qua veà kinh dòch thì khoâng sao maø hieåu thaáu ñöôïc. Nhöng kinh dòch laø moät cuoán saùch khoù ñeán nhö Khoång Töû xöa, hoïc dòch suoát ñôøi maø ñeán khi gaàn cheát coøn than raèng trôøi khoâng cho soáng theâm vaøi naêm nöõa ñeå hoïc dòch.

SOÁ TÖÛ VI DÖÔÙI MAÉT KHOA HOÏC – Haø Thuùc Hoàng 30 Cho neân ôû ñaây chæ phaùc hoaï ñoâi lôøi ñeå caùc ñoäc giaû caàn hoïc bieát qua chuùt ít thoâi, coøn noùi laø ñeå hieåu kinh dòch thì duø ñoïc caû cuoán saùch ñoù cuõng coøn khoù maø hieåu ñöôïc thay, noùi chi ñoïc vaøi trang trong cuoán Töû Vi cuõng do moät keû Aâu hoïc vieát nhö cuoán naøy. A) KINH DÒCH Haùn hoïc thôøi xöa coù maáy pho coå ñieån maø baét buoäc, ai cuõng phaûi hoïc kyõ caû. Ñoù laø töù thö vaø nguõ kinh. Töù thö goàm coù: Luaän ngöõ, Trung dung, Ñaïi hoïc vaø Maïnh töû; daïy veà ñaïo ñöùc chính trò. Nguõ kinh coù: Kinh thi, Kinh thö, Kinh leã, Kinh Xuaân Thu vaø Kinh dòch; cheùp vaø giaûng caùc lôøi cuûa thaùnh hieàn thôøi tröôùc ñeå laïi, ñöôïc coi nhö laø caên baûn cho caùc moân vaên hoaù cuûa con ngöôøi. Kinh dòch laø goác cuûa moân Khoa hoïc toaùn lyù hoaù Ñoâng phöông. Ñaây laø nguyeân lyù cuûa moïi luaät bieán hoaù cuûa muoân vaät trong vuõ truï Soá hoïc, Toaùn hoïc, Vaät lyù hoïc, Hoaù hoïc, Sinh lyù hoïc, vaân vaân: taát caû caùc moân khoa hoïc aáy ñeàu ñöôïc con ngöôøi nghieân cöùu hoïc hoûi, coát tìm ra nhöõng luaät taïo hoaù cho töøng moân, ñeå môû mang söï hieåu bieát vaø ñeå aùp duïng vaøo ñôøi soáng, haàu giuùp cho neàn vaên hoaù cuûa nhaân loaïi ngaøy theâm tieán trieån maõi. Vieäc hoïc hoûi nghieân cöùu aáy ñöôïc höõu hieäu laø nhôø ôû söï nguyeân lyù cho söï bieán dòch cuûa thieân nhieân, taát caû caùc ñònh luaät duø hoaù hoïc hay vaät lyù hay sinh lyù gì thì cuõng naèm ôû trong nguyeân lyù kinh dòch caû. Kinh dòch truyeàn raèng do vua Phuïc Hi laøm ra. Vua Phuïc Hi laø moät oâng vua Trung Hoa töø thôøi thöôïng coå, hoài con ngöôøi coøn chöa coù chöõ nghóa gì. Vua Phuïc Hi treân nhìn Thieân vaên vuõ truï, döôùi quan saùt muoân vaät ñaõ nhaän thaáy raèng taïo hoaù ñaâu ñaâu cuõng coù 2 thöù ñoái nhau, maø heã hôïp laïi laø gaày ra bieán ñoåi; 2 thöù ñoù laø aâm vôùi döông. Ñeå töôïng hình 2 vaät ñoù, oâng vaïch moät vaïch ngang lieàn laø döông, vaïch moät vaïch ngang ñöùt laø aâm. Ñeå bieåu töôïng söï bieán hoaù do aêm döông gaây ra; oâng veõ ra hình baùt quaùi. Baùt quaùi ñoà, do Thaùi cöïc maø sinh ra. Thaùi cöïc laø ñaïo, laø caùi gì ñoàng nhaát trong vuõ truï töø luùc chöa sinh hoaù, töø khi coøn laø vaät nhoû cuoái cuøng cuûa vaät chaát. Thaùi cöïc khôûi ñaàu sinh ra löôõng nghi töùc laø aâmvaø döông, löôõng nghi sinh ra töù töôïng töùc laø boán hình coù 2 vaïch ngang, roài töù töôïng sinh ra baùt quaùi, töùc laø taùm queû coù 3 vaïch. Caøn, khaûm, caán, chaán, toán, ly, khoân, ñoaøi.

SOÁ TÖÛ VI DÖÔÙI MAÉT KHOA HOÏC – Haø Thuùc Hoàng 31 Caùch bieán laø moät bieán ra 2 roài theâm vaïch aâm leân treân veà hình beân traùi, theâm vaïch döông leân treân veà hình beân phaûi. Töø thaùi cöïc bieán 3 laàn thì ñöôïc baùt quaùi, moãi queû coù 3 vaïch goïi laø 3 haøo. Bieán tieáp theâm 3 laàn nöõa thì ta ñöôïc taát caû 64 quaùi, moãi queû coù 6 haøo. Neáu veõ theo hình troøn thì ta coù. Ñoù cöù theá hình treân bieán tieáp 8 laàn nöõa laø ta coù ñoà hình troøn phöông vò cuûa 64 queû.

SOÁ TÖÛ VI DÖÔÙI MAÉT KHOA HOÏC – Haø Thuùc Hoàng 32 Treân voøng troøn naøy ta chia laøm 12 ñieåm. Ñieåm 1 ôû giöõa giôø tyù; hay 21 deøcember ngaøy Ñoâng chí; ñieåm 2 laø Ñaïi haøn, 3 laø Vuõ thuyû cöù theá vieát tuaàn töï 12 tieát, caùc tieát naøy ôû vaøo 21, 22, 23 cuûa thaùng döông lòch. Coøn 12 khi thì ôû vaøo khoaûng giöõa ngaøy 5, 6 döông lòch. Caùc queû tieân thieân seõ xeáp nhö sau. Heát quaû khoân laø ñuùng nöûa ñeâm, sau ñoù tieáp Phuïc di Truaân Ích vaäy. 1 coù : Khoân Phuïc Di Truaân Ích 2 __ : Chaán Pheä haïp Tuøy Voâ voïng Minh di 3 __ : Bí Kyù teá Gia nhaân Phong Ly Caùch 4 __ : Ñoàng nhaân Laâm Toån Tieát Trung phu 5 __ : Qui muoäi Khueâ Ñoaøi Lyù Thaùi 6 __ : Ñaïi-suùc Nhu Tieåu suùc Ñaïi traùng Ñaïi höõu Quaûi 7 __ : Caøn Caáu Ñaïi quaù Ñænh 8 __ : Toán Tænh Coå Thaêng Tung 9 __ : Khoán Vi teá Giaûi Khaûm, Moâng Khaûm 10 __ : Sö Ñoän Haøm Löõ Tieåu quaù 11 __ : Tieäm Kieån Caán Khieâm Bæ 12 __ : Tuøy Taán Döï Quan Tî Baùc

SOÁ TÖÛ VI DÖÔÙI MAÉT KHOA HOÏC – Haø Thuùc Hoàng 33 Caùc giôø seõ bao goàm caùc queû naøy. Giôø tyù : Quan tî Baùc khoân phuïc Giôø söûu : Di Traân Ích Chaàn Pheä haïp Tuøy v.v……… Coù 4 giôø söûu muøi thìn tuaát laø coù 6 queû, coøn laïi caùc giôø khaùc chæ goàm 5 queû thoâi. (Xin ñoäc giaû töï veõ hình naøy cho). Ñoà hình troøn naøy töôïng trôøi, neân ñaët vò trí caùc queû dòch treân thieân baøn nhö vaäy. Trong ñoà hình troøn laø ñoà hình vuoâng töôïng ñaát. Ñoà hình vuoâng ñöôïc veõ nhö sau: Moãi quaùi coù 2 queû 3 vaïch goïi laø noäi quaùi töùc queû döôùi, vaø ngoïai quaùi töùc queû treân. Queû treân xeáp theo haøng doïc, töø traùi sang phaûi theo thöù töï. Khoân, caán, khaûm, toán, chaán, ly, ñoaøi, caøn nhö thöù töï do thaùi cöïc sinh ra. Queû döôùi xeáp theo haøng ngang, töø treân xuoáng döôùi cuõng theo thöù töï aáy. Caùc ñoà hình naøy troøn vaø vuoâng noùi raèng cuûa Phuïc Hy goïi laø queû tieân thieân, ñeàu do Thieäu Töû ñôøi Haùn truyeàn laïi, roài maõi ñeán Traàn Ñoaøn Hy Di môùi veõ laïi nhö ñaõ cheùp laïi ñaây. Hoïc dòch theo loái saép xeáp baùt quaùi nhö treân goïi laø tieân thieân hoïc. Ñeán ñôøi Chu vaên Vöông môùi baét ñaàu coù vaên töï, vaø Vaên Vöông chua nghóa cho moãi queû, goïi laø thoaùn; ñeå ñoaùn tính chaát caùt hung cuûa töøng queû. Sau ñoù Chu coâng Daân chuù thích caùt hung cho töøng haøo goïi laø töôïng. Vaø ñeán ñôøi Xuaân Thu Ñöùc Khoång Töû môùi vieát theâm möôi thieân truyeän ñeå chuù giaûi theâm nhöng coù leõ thaát laïc ít nhieàu neân 10 thieân coù veû nhö khoâng lieân tuïc raát khoù hieåu.

SOÁ TÖÛ VI DÖÔÙI MAÉT KHOA HOÏC – Haø Thuùc Hoàng 34 Khoâng bieát Vaên Vöông khi laøm thoaùn töø coù saép xeáp phöông vò caùc queû laïi khoâng, nhöng caùc hoïc giaû sau naøy truyeàn laïi hai ñoà hình vuoâng vaø troøn ñònh phöông vò caùc queû laïi nhö sau Theo thöù töï caøn, khaûm, caán, chaán, toán, ly, khoân, ñoaøi. Caøn, khaûm, caán, chaán, laø 4 cung döông. Toán, ly, khoân, ñoaøi laø 4 cung aâm. Goïi laø queû haäu thieân cuûa Vaên Vöông. Queû haäu thieân naøy raát thònh haønh trong ñòa lyù, döông cô, boùi toaùn; nhöng soá Töû Vi do Traàn Ñoaøn laøm ra theo queû tieân thieân, neân ôû ñaây khoâng noùi daøi gioøng veà queû haäu thieân naøy. Ngoaøi ra aùp duïng aâm döông vaøo soá hoïc thì xöa coøn truyeàn laïi raèng coå nhaân thaáy döôùi soâng Hoaøng Haø noåi leân con long maõ treân mình coù nhöõng chaám troøn ôû vai, löng vaø ñuoâi theo hình ñaëc bieät chæ caùc soá töø 1 ñeán 9, neân ghi laïi goïi laø “Haø Ñoà”, laïi ôû soâng Laïc thuûy noåi leân con ruøa cuõng coù hình caùc chaám ñen treân mu, ghi laïi goïi laø “Laïc Thö”. Ñaây laø hình: Laáy soá leû laøm döông goïi laø thieân soá, soá chaún laøm aâm goïi laø ñòa soá. Ñoà hình Laïc thö coù theå noùi laø moät carreù magique maø coäng ngang doïc hay cheùo phía naøo cuõng thaønh 15, bieåu töôïng cho söï quaân bình. Baûo raèng coå nhaân troâng caùc ñoà hình naøy maø luaän ra leõ bieán hoùa trong giôøi ñaát vaø töø ñoù môùi laøm ra kinh dòch thì ta cuõng chæ bieát vaäy thoâi vì caû trong boä dòch thaät khoâng thaáy coù söï lieân laïc giöõa caùc queû ra sao. Caùc queû dòch, moãi queû coù yù nghóa cuûa noù nhö queû “bó” laø beá taéc, khoù khaên; queû “thaùi” laø hanh thoâng deã daøng. Caùc yù nghóa ñoù ñöôïc Vaên Vöông chuù thích baèng vaøi chöõ “thoaùn tö”; roài ít vaén taét. Caùc hoïc giaû döïa vaøo ñoù môùi tìm caùch giaûi thích vì sao “Aâm döông phoái hôïp nhö vaäy laïi coù nghóa laø nhö theá”. Coøn moãi queû coù 6 haøo, thì Chu Coâng chuù thích baèng “Töôïng töø” coù hôi daøi doøng hôn nhöng cuõng chæ giaûi thích sô sô treân ñaïi cöông.

SOÁ TÖÛ VI DÖÔÙI MAÉT KHOA HOÏC – Haø Thuùc Hoàng 35 Ñeán Khoång Töû giaûi thích keû ñoïc saùch nhôø ñoù cuõng hieåu theâm ít nhieàu. Nhöng loái lyù luaän cuûa coå nhaân khoâng coù chöùng minh raønh roït nhö ta baây giôø, thöôøng giaûi thích moät vieäc baèng moät vieäc khaùc maø coå nhaân cho laø ñuùng ai cuõng chaáp nhaän roài nhöng thaät ra ñieàu naøy cuõng coøn ñang caàn ñöôïc chöùng minh. Loái chaáp nhaän chaân lyù baèng linh khieáu sieâu hình ñoù cuûa ngöôøi AÙ Ñoâng laø raát thöôøng ñoái vôùi caùc nhaø nho xöa; neân caùc cuï thôøi tröôùc hoïc dòch hieåu ñöôïc deã hôn chuùng ta. Thôøi nay vôùi trí oùc ñöôïc taäp luyeän lyù luaän theo moät phöông thöùc roäng veà phaân tích hôn toång hôïp; chuùng ta thaáy kinh dòch thaät laø khoù hieåu; vaø duø coù hoïc kyõ, thaät kyõ chuùng ta cuõng chæ coù theå chaáp nhaän nguyeân lyù dòch laø ñuùng, maø chöa chaéc ñaõ chaáp nhaän caùc heä töø cuûa coå nhaân. B) AÂM DÖÔNG 1) Ñònh nghóa: Nhö treân ta ñaõ thaáy, nguoàn goác cuûa Kinh dòch laø aâm döông. Thôøi xöa coå nhaân khoâng coù ñònh nghóa roõ raøng theá naøo laø aâm theá naøo laø döông. Nhöng muoán hieåu aâm döông laø theá naøo cuõng khoâng khoù. Xin keå döôùi ñaây vaøi tæ duï laø ñoäc giaû nhaän thöùc ñöôïc ngay: Nhö: Ñaøn baø laø aâm , ñaøn oâng laø döông Deâ caùi laø aâm , deâ ñöïc laø döông Ban ñeâm laø aâm , ban ngaøy laø döông Maët traêng laø aâm , maët trôøi laø döông Ñaát laø aâm , trôøi laø döông Soá chaún laø aâm , soá leû laø döông Ñieän nguoäi laø aâm , ñieän noùng laø döông Thu ñoâng laø aâm , xuaân haï laø döông Meàm laø aâm , raén laø döông Loûng laø aâm , ñaëc laø döông Toái laø aâm , saùng laø döông Cheát laø aâm , soáng laø döông Laïnh laø aâm , noùng laø döông Tieåu nhaân laø aâm , quaân töû laø döông Phöông baéc laø aâm , phöông nam laø döông Thuøy mò laø aâm , cöùng coûi laø döông Tónh laø aâm , ñoäng laø döông Nguû laø aâm , thöùc laø döông

SOÁ TÖÛ VI DÖÔÙI MAÉT KHOA HOÏC – Haø Thuùc Hoàng 36 Cöù troâng vaøi tæ duï treân ta cuõng thaáy ngay laø aâm döông coù theå laø moät vaät, nhö caùi vaø ñöïc, maët traêng maët trôøi, nhöng nhieàu khi chæ laø moät tính, moät theå maø thoâi. Nhö baûo phöông baéc laø aâm, nam laø döông thì khoâng ñuùng; nhöõng tröôøng hôïp aáy chæ coù theå noùi laø phöông nam döông thònh vì noùng, phöông baéc aâm thònh vì laïnh maø thoâi; ñoái vôùi moät ngöôøi ôû nam baùn caàu thì aâm döông tính ñoù laïi ngöôïc haún laïi. Nhö baûo quaân töû laø döông, tieåu nhaân laø aâm thì laïi caøng xa vôùi thöïc chaát nöõa. Noùi theá ñeå ñoäc giaû thaáy ta caàn coù moät quan nieäm khaù roäng raõi veà aâm döông hôn thì môùi traùnh ñöôïc nhöõng sai laàm trong vieäc duøng aâm döông ñeå ñoaùn soá Töû Vi. Khoâng lyù gì ñeán aâm döông trong vieäc ñoaùn soá, ñaõ ñaønh laø thieáu soùt; vì vaán ñeà aâm döông trong Töû Vi coù theå noùi laø moät vaán ñeà then choát, nhöng caâu chaáp quaù veà aâm döông, roài laãn loän vaät vôùi theå, tính vôùi chaát, thôøi vôùi baûn v.v…… laø moät ñieàu raát khoâng neân, vì raát coù theå ñöa ta ñeán nhöõng keát quaû traùi ngöôïc. Trong lyù soá, coù moät ñieåm raát ñaùng nghi ngôø laø vaán ñeà aâm döông trong thôøi gian. Thôøi gian töï noù khoâng coù aâm döông gì caû. Neáu ta cho ñeâm laø aâm, ngaøy laø döông thì laø vì ñoái vôùi ta hai khoûang thôøi gian ñoù coù tính caùch nghòch haún nhau nhö treân vì noùng laïnh, vì toái saùng nghóa laø vì nhöõng ñieàu coù aûnh höôûng thaät söï ñeán thaân ta. Cuõng nhö muøa haï laø döông muøa ñoâng laø aâm, lyù do cuõng töông töï nhö vaäy. Nhöng nay baûo thaùng gieâng laø döông, thaùng hai laø aâm, hay laø naêm giaùp tyù laø döông, naêm aát söûu laø aâm, thì caùi aâm döông naøy chæ laø aâm döông theo soá thöù töï maø thoâi, moät loaïi aâm döông tính coù tính caùch trieát lyù hay sieâu hình (meøtaphysique) do trí oùc ta töôûng ra, ñaët ra chöù khoâng coù moät chuùt gì laø thöïc teá, coù theå coù aûnh höôûng thaät söï ñeán baûn thaân ta ñöôïc. Nhö naêm 1972 vaø naêm 1971 khoâng coù gì ñoái nghòch nhau maø baûo caùi naøo laø döông caùi naøo laø aâm ñeå coù theå coù aûnh höôûng ñeán vaän maïng cuûa ta treân phöông dieän ñoù. Chuùng ta seõ trôû laïi vaán ñeà naøy trong ñoaïn sau; ôû ñaây chæ noùi qua ñeå löu yù veà söï khoâng neân coá chaáp quaù trong chuyeän aâm döông maø thoâi. 2) Phoái hôïp aâm döông: Theo dòch lyù aâm döông laø nhöõng thöïc theå nguyeân baûn, töï phoái hôïp vôùi nhau ñeå taïo thaønh nhöõng vaät theå hieän höõu trong vuõ truï. Luaät phoái hôïp cuûa taïo hoùa laø ñi ñeán söï quaân bình. Hai ñôn vò aâm döông coù ñaëc tính laø muoán phoái hôïp vôùi nhau ñeå taïo neân theá quaân bình cho caëp ñoù. Ñaëc tính treân laø do chính ôû ñònh nghóa cuûa aâm vaø döông trong dòch lyù maø ra, Aâm vaø döông nguyeân laø 2 nöûa cuûa moät thöïc theå quaân bình töùc laø thaùi cöïc sinh ra. Laø 2 nöûa cuûa moät vaät nhöng hai nöûa naøy khoâng ñeàu nhau, bieåu töôïng baèng moät nöûa loõm moät nöûa loài, caû 2 cuøng ôû vaøo theá khoâng quaân bình, neân caàn phaûi phoái hôïp laïi vôùi nhau ñeå laáy caùi thöøa cuûa moät beân buø vaøo caùi thieáu cuûa beân kia. Vì vaäy neân xöa hình aâm döông ñöôïc bieåu töôïng baèng 1 nöûa hình troøn phaân ñoâi baèng moät chöõ S, moät beân traéng moät beân ñen.

SOÁ TÖÛ VI DÖÔÙI MAÉT KHOA HOÏC – Haø Thuùc Hoàng 37 Trong vaät lyù hoïc caùc hieän töôïng veà ñieän vaø töø thaïch, cho ta moät tyû duï veà söï coù thaät cuûa aâm döông trong vuõ truï vaø ñaëc tính cuûa hai thöïc theå aáy. Trong kinh dòch 64 queû do söï phoái hôïp cuûa 6 ñôn vò aâm döông, maø ta goïi 6 haøo, laø nhöõng vaät theå ñaàu tieân do söï keát hôïp cuûa aâm vaø döông vôùi nhau taïo thaønh ra. Ñoù laø taát caû nhöõng hình theå coù theå coù ñöôïc do söï keát hôïp cuûa 6 haøo aâm vaø döông. Khoâng theå naøo coù moät queû thöù 65 hay 66 khaùc nöõa. Toaùn phaùp chöùng minh ñieàu ñoù: 26 = 2 x 2 x 2 x 2 x 2 x 2 = 64 Coå nhaân luùc môùi ñaàu ngöng ôû 3 ñôn vò thì ñöôïc baùt quaùi: 8 queû. Ñònh ñöôïc baûn chaát vaø tính chaát 8 queû roài, nhö caøn laø trôøi, khoân laø ñaát, caán laø nuùi, toán laø giôø, ñoaøi laø ñaàm ao, chaán laø saám seùt, ly laø löûa, khaûm laø ao tuø haõm; môùi tính ñeán vieäc phoái hôïp 8 queû aáy vôùi nhau thaønh 8 x8 = 64 queû. Ñeán ñaây vaán ñeà ñònh nghóa vaø nghieân cöùu tính caùch töøng queû ñaõ quaù phöùc taïp roài; neân ngöng laïi. Neáu tieáp tuïc phoái hôïp theâm nöõa ta seõ coù 8 x 8 x 8 = 512 queû 9 haøo roài ñeán 8 x 8 x 8 x 8 = 4096 queû 12 haøo vaân vaân. Söï ñònh nghóa cho caùc queû sau naøy seõ voâ cuøng khoù khaên vaø chöa chaéc ñaõ hôïp lyù nöõa. Taïo hoaù voán muoân hình nghìn traïng, kinh dòch khoâng coù duïng yù nghieân cöùu taát caû tính chaát cuûa muoân vaät maø chæ muoán tìm ra caùc nguyeân lyù caên baûn cuûa söï phoái hôïp aâm döông ñeå roài cöù theo ñoù maø aùp duïng, cho nhöõng thöïc theå phöùc taïp hôn. Vaû laïi khoâng gian cuûa ta coù 3 chieàu, laáy baùt quaùi coù 3 haøo laøm ñôn vò goác laø hôïp lyù. Töø ñoù phoái hôïp leân moät laàn nöõa laø ta ñaõ ñeán khoaûng giöõa cuûa phöùc taïp vaø ñôn giaûn roài. Ngöng laïi laø vöøa. Trong soá Töû Vi phaàn nghieân cöùu ta seõ baøn ñeán caùc queû naøy. ÔÛ ñaây ñang baøn ñeán söï phoái hôïp cuûa aâm döông ta caàn baøn ñeán yù nghóa cuûa caùc caùch phoái hôïp ñaõ haàu coù theå coù moät yù thöùc cho vieäc ñoaùn soá. Vôùi ñònh nghóa cuûa aâm döông nhö noùi treân, ta thaáy coù maáy tröôøng hôïp phoái hôïp aâm vôùi döông sau ñaây laø thoâng thöôøng hay gaëp. a) Baûn chaát vôùi baûn chaát Neáu aâm döông cuûa vaät theå laø do baûn chaát maø ra tæ duï nhö ñaøn baø ñaøn oâng, trôøi ñaát vaân vaân thì luaät phoái hôïp theá naøo.

SOÁ TÖÛ VI DÖÔÙI MAÉT KHOA HOÏC – Haø Thuùc Hoàng 38 Neáu hai vaät ñoàng ñeàu, baèng nhau: luaät phoái hôïp laø “caû hai beân cuøng töï ñeán vôùi nhau, huùt laáy nhau, ñeå hoaø hôïp vaø taïo neân quaân bình”. Keát quaû laø moät vaät coù aâm döông tính quaân bình nhau. Ñaây laø moät luaät khoa hoïc trong vaät lyù hoïc; moät döông töû (positon) huùt laáy moät aâm töû (neùgaton) ñeå bieán thaønh moät trung hoaø töû (neutron). Luaät naøy aùp duïng cho trai gaùi ñoàng löùa tuoåi vaø muoân vaät phöùc taïp khaùc; khoûi caàn noùi nhieàu. Neáu 2 vaät khoâng ñoàng ñeàu thì 2 vaät cuõng huùt nhau, nhöng vaät lôùn huùt vaät nhoû maïnh vaø vaät nhoû ñeán vôùi vaät lôùn. Keát quaû laø moät vaät mang tính chaát cuûa vaät lôùn, baèng söï tröø bôùt moät phaàn ñaõ bò vaät nhoû trung hoaø ñi. Tæ nhö moät nguyeân töû haïch nhaân mang 3 döông töû, nguyeân töû naøy huùt laáy moät aâm töû ñöùng gaàn ñeå bieán thaønh moät nguyeân töû coù ñoä döông baèng 3 – 1 = 2. Treân phöông dieän vaät lyù hoïc thì theá laø ñuùng, nhöng neáu ñem aùp duïng vaøo sinh vaät lieäu coù ñuùng khoâng. Moät phuï nöõ 30 tuoåi lieäu coù thích phoái hôïp vôùi moät ñöùa beù trai 10 tuoåi ñeå thaønh ra moät ñaøn baø 20 tuoåi khoâng? Nhaát ñònh laø khoâng roài, ñem ñònh luaät khoa hoïc vaät chaát aùp duïng vaøo vaán ñeà sinh lyù hay tinh thaàn moät caùch maùy moùc nhö vaäy töùc laø ñaõ hieåu sai heát caû yù cuûa aâm döông trong khoa lyù soá roài. Veà sinh lyù phaûi hieåu laø ñöùa beù trai 10 tuoåi chöa coù döông tính, ngöôøi ñaøn baø khoâng töï nhieân muoán gaàn caän noù vì lyù do naøy. Quaân töû ñaïo tröôûng, tieåu nhaân ñaïo tieâu daõ (Ñaïo cuûa ngöôøi quaân töû ngaøy moät lôùn maïnh, ñaïo cuûa tieåu nhaân thì ngaøy moät tieâu ñi). Töôïng vieát (Chu Coâng noùi): Thieân ñòa giao: thaùi, haäu dó, taïi thaønh thieân ñòa chi ñaïo (cheá bôùt nhöõng ñieàu quaù laïm cuûa ñaïo trôøi) phu töôùng thieân ñòa chi nghi (giuùp nhöõng caùi phaûi) dó taù höïu daân (ñeå maø giuùp ñôõ daân). Bó: Vaø ñaây laø queû Bó. (Xin mieãn dòch, cheùp ñeå ñoäc giaû so saùnh hai queû thoâi). Thoaùn vieát: Bó chi phi nhaân. Baát lôïi quaân töû trinh. Ñaïi vaõng tieåu lai taéc thò thieân ñòa baát giao nhi vaïn vaät baát thoâng daõ. Thöông haï baát giao nhi thieân haï voâ bang daõ. Noäi aâm nhi ngoaïi döông, noäi nhu nhi ngoaïi cöông, noäi tieåu nhaân nhi ngoaïi quaân töû tieåu nhaân ñaïo tröôûng, quaân töû ñaïo tieâu daõ. Töôïng vieát: Thieân ñòa baát giao: Bó, Quaân töû dó kieåm ñöùc tò naïn, baát khaû vinh dó loäc. Xem nhö 2 ñoaïn treân ñaây thì söï khaùc bieät laø ôû chöõ “giao” maø thoâi. Giao laø chöõ giao trong, giao thieäp, giao du, nghóa laø tieáp xuùc. Trôøi ñaát khoâng tieáp xuùc ñöôïc vôùi nhau vì trôøi voán ôû treân nay neáu laïi ôû treân thì ñaát ôû döôùi laøm sao tieáp xuùc ñöôïc. Thaønh ra bó laø vì vaäy. Ngoaøi ra coøn 2 chöõ vaõng lai. Nguyeân trong vieäc laäp thaønh ra caùc queû caùc haøo cöù töø döôùi leân daàn daàn, ñeán taän cuøng laø haøo luïc roài bieán maát. Vì vaäy neân ôû queû thaùi tieåu vaõng töùc laø queû khoân tieåu nhaân ôû treân saép ñi, ñaïi lai laø queû caøn ñaïi ôû döôùi môùi tôùi. Ñaïo ngöôøi quaân töû seõ lôùn daàn, ñaïo tieåu nhaân seõ tieâu maát neân toát laø vaäy. Vôùi caùch lyù luaän nhö vaäy, hoïc heát 64 queû chaéc ñoäc giaû cuõng seõ tìm ra moät vaøi ñònh luaät cho söï phoái hôïp aâm döông naøy. Rieâng taùc giaû thaät chöa daùm keát luaän gì ôû ñaây. Rieâng vôùi 2 queû thaùi vaø bó, thì lyù luaän nhö theá naøy coù leõ phaûi hôn.

SOÁ TÖÛ VI DÖÔÙI MAÉT KHOA HOÏC – Haø Thuùc Hoàng 39 Trôøi treân ñaát döôùi laø ñieàu töï nhieân, hôïp vôùi luaät taïo hoaù roài, khoâng coù gì ñeå moät thöïc theå nhö vaäy coøn bieán ñoåi. Moïi vaät seõ ôû ñaâu yeân ñoù, beá taéc laø vaäy. Coøn ñaát treân trôøi döôùi thì nghòch lyù, trôøi coá vöôn leân, ñaát naëng ñeø xuoáng, söï bieán dòch taát nhieân phaûi xaåy ra, vaø muoân vaät seõ hanh thoâng laø vaäy. Caùi gì hôïp vôùi ñaïo bieán dòch laø ñaïo cuûa taïo hoaù môùi bieåu töôïng cho söï toát, laønh ñöôïc. Coøn nghòch vôùi dòch lyù, taát nhieân haõm, chæ bieåu töôïng cho söï xaáu, döõ, dôû maø thoâi. Nhöng ñoù chæ laø thieån yù; khoâng daùm laáy laøm keát luaän. Noùi toùm laïi, trong tröôøng hôïp 2 vaät aâm döông khoâng ñoàng ñeàu ta chöa coù theå ñaët ra moät luaät phoái hôïp naøo caû. Chæ coù theå laáy söï phoái hôïp trong kinh dòch laøm kieåu maãu ñeå maø aùp duïng vaøo caùc tröôøng hôïp töông töï. Nhöng muoán aùp duïng ñöôïc cho ñuùng, thì tröôùc heát phaûi hieåu kinh dòch cho thaáu ñaùo ñaõ. Ñoù laø moät ñieàu khoù, nhaát laø vôùi thôøi nay caøng khoù thay. b) Tính chaát vôùi tính chaát Coù nhieàu vaät baûn theå voán gioáng nhau, maø chæ khaùc nhau veà aâm döông tính maø thoâi. Tæ duï 2 tôø giaáy moät traéng moät ñen; 2 caùi ñinh moät noùng moät laïnh, 2 ñieän cöïc moät aâm moät döông vaân vaân. - Neáu cöôøng ñoä ñeàu nhau, thì aâm vaø döông cuøng huùt nhau ñeå trung hoaø ñi. Söï khaùc bieät vôùi baûn chaát laø choã trung hoaø chöù khoâng phaûi quaân bình. Hai vaät coù aâm döông tính khaùc nhau hôïp vôùi nhau seõ thaønh moät vaät khoâng coù aâm döông tính nöõa. - Neáu cöôøng ñoä khaùc nhau, söï phoái hôïp seõ laøm giaûm cöôøng ñoä cuûa vaät coù cöôøng ñoä cao ñi. Nhöõng luaät phoái hôïp treân chæ laø keát quaû töï nhieân cuûa ñònh nghóa aâm döông tính. c) Baûn chaát vaø tính chaát Baûn chaát vaø tính chaát coù phoái hôïp vôùi nhau khoâng? Söï phoái hôïp do töông haáp (muoán gaàn laïi nhau) chæ coù theå xaåy ra, khi aâm döông tính cuûa vaät coù baûn chaát aâm döông tính kia thoâi. Tæ nhö moät cöïc döông cuûa moät thoûi töø thaïch (ñaù nam chaâm) chæ huùt caùi ngoøi buùt baèng saét ñeå gaàn, vì ñaàu ngoøi buùt naøy luùc ñoù mang tính chaát aâm cuûa töø thaïch. Cöïc döông cuûa thoûi töø thaïch ñoù khoâng huùt moät cöïc aâm cuûa moät caây thuyû tinh ñeå gaàn, vì aâm tính cuûa cöïc naøy laø ñieän tính khoâng ñoàng loaïi vôùi töø tính. Vôùi maáy tröôøng hôïp keå treân ñaïi khaùi ta coù theå keát luaän, aâm vaø döông neáu laø ñoàng loaïi ñeàu coù ñaëc tính laø öa phoái hôïp vôùi nhau, söï phoái hôïp ñoù taïo hay sinh ra moät vaät môùi. Söï taïo hay sinh ra, nhö sinh con ñeû caùi aáy, laø söï bieán dòch, laø luaät chính cuûa taïo hoaù trong vieäc taïo thaønh vaø hoaù ra muoân vaät trong vuõ truï vaäy. Traùi laïi neáu 2 vaät laø ñoàng tính, cuøng laø aâm hay cuøng laø döông, thì khoâng coù töôøng phoái. Ñeå gaàn nhau khoâng töï phoái hôïp vôùi nhau, vaø neáu coù aùp löïc beân ngoaøi khieán phaûi keát hôïp thì söï keát hôïp ñoù khoâng gaây ra bieán dòch, khoâng taïo hay hoaù ra vaät môùi naøo. Keát quaû chæ vaãn laø moät nhoùm caùc vaät cuõ maø thoâi. Tæ duï nhö 2queû caøn ôû baùt quaùi hoïp nhau laïi vaãn chæ laø moät queû can khaùc maø thoâi.

SOÁ TÖÛ VI DÖÔÙI MAÉT KHOA HOÏC – Haø Thuùc Hoàng 40 Vaøi tröôøng hôïp môùi neâu treân, ñöôïc keå laïi daøi gioøng vôùi vaøi lyù luaän thoâ sô, khoâng phaûi laø moät baûng phaân taùch ñeå tìm ra luaät bieán dòch, nhö ñoäc giaû coù theå töôûng nhö vaäy. Taùc giaû khoâng coù yù laøm ñieàu ñoù; vì muoán laøm nhö vaäy caàn phaûi phaân loaïi aâm döông moät caùch ñaày ñuû hôn, ñieàu maø phaïm vi cuoán saùch naøykhoâng cho pheùp. ÔÛ ñaây neâu leân vaøi tröôøng hôïp thoâng thöôøng laø vôùi duïng yù chuyeån vaán ñeà sang vieäc phaân ñònh aâm döông trong vieäc ñoaùn soá Töû Vi. Trong Töû Vi coù caùc sao goïi laø aâm, coù caùc sao goïi laø döông. Nhöõng sao naøy duø döùng chung vôùi nhau cuøng moät nôi cuõng khoâng coù chuyeän töông haáp ñeå bieán dòch, hay töông khaéc gì caû. Ñieàu caàn bieát laø xem caùc sao ñoù ñöùng ôû cung aâm hay laø döông; ta caàn phaûi bieát aûnh höôûng cuûa nôi ñöùng ñoái vôùi caùc sao ñoù ra sao. QUYEÅN NHAÁT, CHÖÔNG HAI PHAÀN THÖÙ BA VUÕ TRUÏ VAØ NGUÕ HAØNH Trong caùc khoa lyù soá cuûa Trung Hoa, khoâng khoa naøo laø khoâng laáy aûnh höôûng cuûa vuõ truï ñoái vôùi ta luùc ta sinh, vaø nguõ haønh ñang löu haønh trong vuõ truï trong khi aáy, laøm caên baûn. Vì vaäy ta caàn bieát qua veà hai ñieåm naøy. A) VUÕ TRUÏ Vuõ truï cuûa ta laø khoâng gian vaø thôøi gian. Khoâng gian cuûa ta coù 3 chieàu (trois dimensions). Thôøi gian cuûa ta coù moät chieàu. Khoâng gian coù ba chieàu neân aûnh höôûng cuûa moïi vaät trong vuõ truï, nhö tinh tuù, maët traêng maët trôøi, ñeán tôùi ta phaûi tuaân theo caùc luaät vaät lyù vaø hình hoïc 3 chieàu. Muoán hieåu roõ lyù soá taát nhieân ít nhaát ta cuõng phaûi bieát vaøi luaät chính ñoù ra sao. Döôùi ñaây xin phaùc qua vuõ truï, ñeå roài nhaéc laïi vaøi ñònh luaät chính veà hình hoïc aùp duïng cho moân soá Töû Vi. Vuõ truï cuûa ta theo nhö coå nhaân thì coù ñaát laø moät maët phaúng treân ñoù muoân vaät sinh soáng hoaït ñoäng döôùi voøm trôøi. Trôøi laø moät khoaûng khoâng cao 9 taàng, vaø treân nöõa laø khoâng trung voâ bôø beán coù caùc tinh tuù vaø maët traêng maët trôøi. Aûnh höôûng cuûa maët traêng maët trôøi ñeán muoân vaät treân maët ñaát laø moät ñieàu quaù roõ reät. Naøo nöôùc thuyû trieàu leân xuoáng naøo kinh nguyeät cuûa ñaøn baø ñeàu xaåy ra ñeàu ñaën vôùi tuaàn traêng. Naøo maët trôøi noùng laïnh theo töøng muøa, moïc laën laøm ra ngaøy ñeâm, caây coû muøa maøng, con ngöôøi ñeàu nhôø ôû maët trôøi maø töôi toát sinh tröôûng hay caèn coãi, naøo Nhaät thöïc gaây loaïn ly v.v…… Aûnh höôûng cuûa tinh tuù thì khoâng roõ reät ñeå ai cuõng coù theå thaáy ñöôïc; nhöng nhöõng nhaø baùc hoïc vôùi kinh nghieäm nhieàu ñôøi ñaõ ghi cheùp laïi naøo naêm sao choåi moïc laø coù giaëc giaõ ñoùi khoå, sao hoaû tinh ñoû röïc laø saép coù chieán tranh vaân vaân. Döïa treân vaän haønh cuûa maët traêng vaø maët trôøi coå nhaân ñaët ra lòch vaø thôøi gian. Xem tinh tuù vaän chuyeån treân trôøi, coå nhaân laäp ra khoa Thieân vaên vaø ñaët teân cho töøng sao. Vuõ truï ñoái vôùi coå nhaân laø theá. Taát caû caùc khoa lyù soá ñeàu baét nguoàn töø aûnh höôûng cuûa vuõ truï ñoái vôùi ta maø

SOÁ TÖÛ VI DÖÔÙI MAÉT KHOA HOÏC – Haø Thuùc Hoàng 41 ra. Maët ñaát phaúng tuy khoâng bieát bôø ra sao, nhöng coå nhaân khoâng tin laø voû cuõng nhö trôøi, khoâng phaûi laø moät baàu troøn maø laø moät khoái vuoâng. Khoái vuoâng naøy coù 4 höôùng laø ñoâng nam taây baéc ôû 4 caïnh, ñaát daày khoâng bieát ñeán ñaâu laø cuøng, caøng ñaøo maõi caøng ñi saâu maõi maõi, khoâng bieát döôùi aáy coù nhöõng gì, ñaønh chòu. Treân maët ñaát coù beå, coù nuùi non soâng hoà, coù röøng caây ñoàng coû, coù muoân vaät muoân loaøi; nhöng nhöõng gì treân maët ñaát hay döôùi ñaát chæ coù aûnh höôûng ñeán ta ngoaøi ñònh maïng; nghóa laø laøm cho ñôøi soáng ta hay con chaùu ta toát hay xaáu theâm tuyø ôû ta choïn choã ñeå laøm nhaø ôû, choïn höôùng ñeå ñaët beáp choïn nôi ñeå choân khi cheát maø thoâi. Coøn taát caû nhöõng gì thuoäc veà ñònh maïng thì ñeàu do vuõ truï ôû ngoaøi maët ñaát taïo ra caû. Ñoù laø quan nieäm thôøi xöa. Ngaøy nay, vuõ truï thöïc söï nhö ta bieát goàm coù ñòa caàu, moät quaû ñaát troøn xoay quanh maët trôøi, cuøng vôùi nhieàu haønh tinh khaùc. Sao choåi cuõng laø moät haønh tinh, chæ khaùc ñöôøng quyõ ñaïo khoâng phaûi laø thoûa hình gaàn nhö voøng troøn maø thaät deïp, hay laø hình parabole hay hyperbole. Sao choåi Halley hieän ra naêm 1835, 1910 vaø cöù 75 naêm laïi hieän ra, laø thuoäc loaïi thöù nhaát, coøn 2 loaïi sau neáu coù thaáy thì chæ moät laàn roài bieán maát. Ngoaøi thaùi döông heä ra laø caùc ñònh tinh, nhöõng khoái löûa vó ñaïi nhö maët trôøi, ôû raûi raùc nhöng hôïp thaønh töøng galaxie moät. Nhöõng ñieàu naøy ta ñaõ noùi ôû treân. Moãi galaxie laø moät khoái hôi lôùn, thöù hôi do vaät nhoû, nheï, nheï gaàn nhö khoâng troïng löôïng, maø nhöõng phöông tieän khoa hoïc cuûa ta chöa tìm thaáy ñöôïc. Ngoaøi caùc galaxies laø khoaûng troáng hoaøn toaøn vaø voâ cuøng. Khoaûng troáng naøy cuõng nhö khoaûng troáng trong caùc galaxies, laø khoâng gian ba chieàu, coù khaû naêng truyeàn aùnh saùng vaø laøn soùng töø ñieän theo luaät thoâng thöôøng. Luaät chuyeån dòch aùnh saùng vaø soùng töø ñieän chính maø ta caàn bieát laø: 1 - Aùnh saùng hay soùng töø ñieän di chuyeån theo ñöôøng thaúng vôùi toác ñoä laø 300 ngaøn caây soá moät giaây ñoàng hoà. 2 - Gaëp nhöõng khoái vaät chaát caùc tia saùng naøy ñöôïc phaûn chieáu laïi vaø tia phaûn chieáu ñi ngöôïc chieàu laïi treân ñöôøng thaúng ñoái chieáu vôùi tia ñeán qua moät ñöôøng thaúng goùc vôùi maët phaúng cuûa vaät phaûn chieáu. Ñaáy laø nhöõng luaät maø khi tìm hieåu aûnh höôûng cuûa caùc sao trong Töû Vi, ta phaûi aùp duïng ñeán. B) NGUÕ HAØNH Neáu baây giôø chuùng ta bieát raèng taát caû caùc vaät theå trong vuõ truï ñeàu laø do söï phoái hôïp cuûa moät soá hôn 100 nguyeân töû (atomes) maø thaønh, thì ñôøi xöa chöa coù phöông tieän ñeå ñôn giaûn vaät chaát ñeán ñoä ñoù. Vì vaäy coå nhaân saép xeáp caùc vaät trong vuõ truï thaønh 5 loaïi khaùc nhau, do maét ngöôøi coù theå phaân bieät ñöôïc. Aáy laø Kim Moäc Thuyû Hoaû Thoå, Kim laø kim khí (meùtaux), Thoå laø khoaùng vaät thuoäc thaïch loaïi (meùtalloides), Thuyû laø nöôùc hay chaát loûng, Hoaû laø löûa hay laø hôi, khí. Moäc laø goã, thöïc vaät, ñoäng vaät. Vuõ truï chæ goàm coù 5 loaïi ñoù vaø khoâng coù vaät gì coù theå ôû ngoaøi, vaø thuoäc veà moät loaïi khaùc ñöôïc.

SOÁ TÖÛ VI DÖÔÙI MAÉT KHOA HOÏC – Haø Thuùc Hoàng 42 Naêm vaät ñoù goïi laø nguõ haønh. Nguõ haønh ñoái vôùi nhau coù theå töông sinh, nghóa laø giuùp cho nhay lôùn hay sinh ra nhau, vaø coù theå töông khaéc töùc laø huyû hoaïi nhau, laøm thieät haïi nhau. Luaät töông sinh vaø töông khaéc cuõng chæ laø do nhaän xeùt thoâng thöôøng maø ra. Töông sinh: - Kim sinh thuyû: vì kim khí khi duøng söùc noùng ñun seõ bieán ra chaát loûng. Taát caû caùc loaïi kim khí ñeàu nhö vaäy caû. - Thuyû sinh moäc: coù nöôùc thì môùi sinh ra caây coái vaø ra goã. - Moäc sinh hoaû: coù goã thì môùi ra löûa - Hoaû sinh thoå: duøng löûa ñoát caùc vaät môùi bieán ra tro, tro töùc laø ñaát, laø thoå. - Thoå sinh kim: ñem nung ñaát töùc caùc quaëng moû, ta môùi laáy ra ñöôïc kim khí. Töông khaéc thì: - Kim khaéc moäc: dao buùa cöa ñuïc ñeàu baèng kim khí, caét chaët goã deã daøng, goã bò thieät haïi. - Moäc khaéc thoå; caây coái moïc laøm cho ñaát caèn coãi bò thieät haïi. - Thoå khaéc thuyû: ñaát huùt nöôùc laøm cho nöôùc caïn khoâ, bieán maát, bò thieät haïi. - Thuyû khaéc hoaû; nöôùc laøm cho löûa taét hay bôùt maõnh lieät, bò theät haïi. - Hoaû khaéc kim: löûa laøm chi kim phaûi bieán hình chaåy ra thaønh chaát loûng, bò thieät haïi. Ñeå deã nhôù söï sinh khaéc naøy ñoäc giaû coù theå veõ moät hình 5 caïnh nhö moät caùi nhaø ñaët moãi haønh vaøo thì seõ thaáy cöù lieàn nhau thì goùc tröôùc sinh goùc sau (tröôùc laø ta ñi tôùi tröôùc khi xoay theo chieàu thuaän), vaø cöù caùch moät goùc laø ta coù khaéc cheá (nhö thuyû caùch moät laø khaéc hoaû). Ñoù laø nguõ haønh khi môùi ñöôïc ñaët ra, döïa vaøo caùc vaät theå coù thöïc maø ñònh luoân luaät sinh khaéc. YÙ nghóa cuûa sinh vaø khaéc trong nguõ haønh ñaõ ñöôïc ngöôøi xöa ghi thaønh thô: Ñöông sinh giaû vöông Sôû sinh giaû töôùng Sinh ngaõ giaû höu

SOÁ TÖÛ VI DÖÔÙI MAÉT KHOA HOÏC – Haø Thuùc Hoàng 43 Ngaõ khaéc giaû töû Khaéc ngaõ giaû tuø Naêm chöõ vöôïng, töôùng, höu, töû, tuø naøy cho ta yù chính cuûa vaán ñeà sinh khaéc, nhöng neân nhôù phaûi hieåu nghóa boùng, chôù coù laáy nghóa ñen. Sang ñeán lyù soá, coå nhaân saép xeáp vò trí nguõ haønh vaøo haø ñoà vaø laïc thö, löu truyeàn laïi chæ coù noùi trong phaàn Truyeän cuûa Ñöùc Khoång, laáy caùc soá chaún leû treân 2 ñoà hình maø luaän söï bieán hoaù, ñeå laäp ra nguõ haønh sao cho hôïp vôùi lyù bieán hoaù cuûa trôøi ñaát. Khoâng hieåu saùch vôû truyeàn laïi coù maát maùt chöông naøo chaêng, chöù rieâng chöông thöù 9 thieân höõu naøy thaät khoâng ñuû ñeå cho chuùng ta ngaøy nay chæ ñoïc saùch maø coù theå hieåu ñöôïc, duø theâm caû lôøi giaûi thích cuûa Thieän töû nöõa. Töø khi phaùt sinh cho ñeán luùc ñöôïc ñònh vò vaøo Haø Ñoà: Moäc ôû phöông Ñoâng (3 – 8) Kim ôû phöông Taây (4 – 9) Thuyû ôû phöông Baéc (1 – 6) Hoaû ôû phöông Nam (2 – 7) Thoå ôû trung öông (5 – 10) Roài ñeán nay khoâng bieát ñaõ coù bao nhieâu laø hoïc giaû haøng ngaøn haøng vaïn ngöôøi ñem aùp duïng vaøo caùc khoa lyù soá ñeå ñöa nguõ haønh ñeán nhö ngaøy nay, thaät khoâng roõ nguyeân uûy moãi vieäc do töø ñaâu töø ai, vôùi lyù do naøo; chuùng ta ñaønh chæ ghi laïi sau ñaây nhöõng ñieàu ñoù, ñeå giuùp caùc ñoäc giaû Aâu hoïc bieát veà nguõ haønh ñeå hieåu Töû Vi maø thoâi. Nguõ haønh trong lyù soá nguyeân ñöôïc ñònh nghóa, nhö coù saùch noùi laø 5 khí löu haønh trong vuõ truï. Chöõ haønh laø ñi, naêm khí aáy nhö ñi trong vuõ truï vaø khi naøo khí naøo ñi ñeán ta thì ta thuoäc veà haønh ñoù. Ñònh nghóa naøy tuy xem nhö coù lyù, nhöng ñem aùp duïng vaøo nhöõng phaân chia gaùn gheùp sau ñaây, chöa chaéc ñaõ coøn coù nghóa lyù gì. Nguõ haønh hieän nay ñang duøng coù, hai loaïi: nguõ haønh chính vaø nguõ haønh naïp aâm. a) NGUÕ HAØNH CHÍNH Nguõ haønh chính ñem gaùn vaøo nhöõng caùi coù mang tính chaát nguõ haønh nhö sau: 1) Nguõ haønh trong thôøi tieát Muøa xuaân laø moäc (vì caây coái thònh) Muøa haï laø hoaû (vì khí trôøi noùng nöïc) Muøa thu laø kim (vì kim khaéc moäc neân caây taøn) Muøa ñoâng laø thuyû (vì nöôùc laïnh) Coøn thoå laø 18 ngaøy cuoái cuûa 4 muøa töùc laø 18 ngaøy cuoái thaùng 3, thaùng 6, thaùng 9, thaùng 12. Cöù caùch saép xeáp naøy thì muøa noï sinh ra muøa kia, moäc sinh hoaû, hoaû sinh thoå, thoå sinh kim v.v…… Nhö vaäy thoå phaûi ñöùng vaøo giöõa hoaû vaø kim môùi phaûi.

SOÁ TÖÛ VI DÖÔÙI MAÉT KHOA HOÏC – Haø Thuùc Hoàng 44 Leõ naøy seõ ñöôïc aùp duïng trong Töû Vi. Coøn lyù do sao laïi ñaët thoå vaøo 18 ngaøy cuoái muøa thì coù saùch lyù luaän: Thoå laø gian taïp chi khí, khí Xuaân Haï giao nhau, moäc khi chöa heát hoaû khí saép ñeán neân phaùt sinh ra taïp khí laø thoå. 2) Nguõ haønh vaø phöông höôùng Nhö ñaõ noùi ôû treân: Moäc ôû phöông ñoâng queû chaán Hoaû ôû phöông nam queû ly Kim ôû phöông taây queû ñoaøi Thuyû ôû phöông baéc queû khaûm Noùi veà lyù do thì chæ thaáy: Hoaû ôû nam vì nöôùc Taàu ôû baéc baùn caàu neân phía nam noùng, phía baéc laïnh cho laø thuyû laø coù lyù. Coøn taïi sao phöông ñoâng laïi laø moäc vaø taây laø kim thì khoâng hieåu ñaõ döïa treân luaän cöù naøo, hay cuõng chæ theo söï ñònh vò treân Haø Ñoà cuûa coå nhaân ñaõ tìm ra. 3) Nguõ haønh vaø thieân can MOÄC Giaùp = traùng thònh chæ moäc Aát = vöôïng cöïc nhi suy laõo HOÛA Bính = traùng thònh chæ hoaû Ñinh = vöôïng cöïc nhi suy THOÅ Maäu = cao ngang chæ thoå Kyû = tî thaáp chi thoå KIM Canh = traùng kim Taân = suy kim THUÛY Nhaâm = traùng thuyû (nöôùc maïnh) Quyù = nhöôïc thuyû (nöôùc yeáu) Lyù do naøo ñaõ gheùp nguõ haønh vaøo thieân can nhö treân, taùc giaû chöa ñöôïc ñoïc cuoán saùch naøo noùi roõ neân chöa hieåu.

SOÁ TÖÛ VI DÖÔÙI MAÉT KHOA HOÏC – Haø Thuùc Hoàng 45 Nhöng coù leõ khôûi ñaàu töø muøa xuaân luùc moäc thònh laø Giaùp AÁt roài cöù ñoù nhuaän theo thöù töï maø ra. Moäc sinh hoaû, hoaû sinh thoå v.v…… nhö trong ñònh luaät cuûa nguõ haønh. Vì vaäy neân ta thaáy ôû ñaây sau hoaû laø thoå, chöù khoâng gioáng nhö boán muøa, thoå bieán vaøo ngaøy 18 ngaøy cuoái muøa. 4) Nguõ haønh vaø ñòa chi Vôùi ñòa chi ta laáy thaùng naøo thuoäc muøa naøo maø gheùp vaøo. Thaùng gieâng : daàn : moäc Thaùng 2 : meõo : moäc Thaùng 3 : thìn : thaáp nhuaän chi thoå Thaùng 4 : tî : hoaû Thaùng 5 : ngoï : hoaû Thaùng 6 : muøi : oân thaùo chi thoå Thaùng 7 : thaân : kim Thaùng 8 : daäu : kim Thaùng 9 : tuaát : cao ngang chi thoå Thaùng 10 : hôïi : thuyû Thaùng 11 : tyù : thuûy Thaùng 12 : söûu : ty thaáp chi thoå Thoå ñöôïc xeáp vaøo thìn tuaát söûu muøi ñuùng laø vaøo choã 18 ngaøy cuoái muøa vaäy. 5) Nguõ haønh cöôøng nhöôïc treân thieân baøn Bieát nguõ haønh trong thieân can vaø ñòa chi roài ta coù theå saép xeáp nguõ haønh treân thieân baøn, vaø luaän veà söï thònh suy cuûa caùc khí naøy ra sao khi löu haønh trong vuõ truï. Thieân baøn laø moät maët phaúng, moät voøng troøn veõ töôïng tröng cho ñöôøng quyõ ñaïo cuûa maët trôøi (zoøne zodiaque) chung quanh ñòa caàu ta. Voøng troøn naøy ñöôïc chia ra laøm 12 muùi ñeàu nhau veõ thaønh 12 oâ, moãi oâ laø moät choøm sao cuûa quyõ ñaïo (sagittaire, scorpion v.v……) hay laø caùc choøm sao mang teân 12 ñòa chi nhö ta ñaõ noùi ôû treân. Beân Trung Hoa xöa, coát ñeå giaûn tieän trong vieäc veõ (vôùi buùt loâng veõ 2 voøng troøn to khoâng phaûi laø deã) vaø nhaát laø ñeå ñònh cho cung naøo ôû choã naøo cho tieän vieäc goïi teân neân ñaõ veõ hình troøn ñoù thaønh hình vuoâng hay chöõ nhaät vôùi caùc vò trí tyù söûu nhö sau: Boán goùc goïi laø töù sinh vì nguõ haønh baét ñaàu sinh ôû ñoù. Nguõ haønh laø 5 khí, caùc khí naøy ñöôïc sinh ra roài maïnh daàn maõi leân cho ñeán heát söùc roài laïi yeáu daàn ñi cho ñeán taét haún. Vì sinh hoaù theo 4 muøa neân moãi haønh töø luùc ñöôïc nhen nhuùm manh nha cho ñeán khi sinh roài taét vöøa ñuùng 1 naêm nghóa laø 12 thaùng. Cöôøng ñoä cuûa moät haønh trong suoát moät ñôøi, töùc laø moät naêm ñöôïc ñaët teân nhö sau:

SOÁ TÖÛ VI DÖÔÙI MAÉT KHOA HOÏC – Haø Thuùc Hoàng 46 Ví nhö ñôøi moät con ngöôøi. Thaùng thöù nhaát : Thai: môùi keát tinh Thaùng thöù nhì : Döôõng: nuoâi trong buïng meï Thaùng thöù ba : Tröôøng sinh: sô sinh Thaùng thöù tö : Moäc duïc: (Baïi) taém goäi cho saïch Thaùng thöù naêm : Quan ñaùi: ñaõ lôùn cho ñoäi muõ Thaùng thöù saùu : Laâm quan: (Loäc) lôùn khoeû laøm quan Thaùng thöù baåy : Ñeá Vöôïng. (Vöôïng) traùng cöïc, giuùp vua Thaùng thöù taùm : Suy: baét ñaàu yeáu Thaùng thöù chín : Beänh: yeáu laém, oám ñau Thaùng thöù möôøi : Töû: cheát, khí taän Thaùng möôøi moät : Moä: choân, taïo hoaù thaâu taøng Thaùng chaïp : Tuyeät: khí tuyeät, heát khoâng coøn gì caû Trong 12 thôøi naøy thì: Thai döôõng laø uaân nhöôõng chi thôøi Moäc duïc Quan ñaùi laø döï bò chi thôøi Laâm quan Ñeá Vöôïng laø traùng vöôïng chi thôøi Suy beänh: suy nhöôïc chi thôøi Töû: khí taän, voâ dö Moä: taïo hoaù thaâu taøng, höõu dö khí

SOÁ TÖÛ VI DÖÔÙI MAÉT KHOA HOÏC – Haø Thuùc Hoàng 47 Tuyeät: heát haún khoâng coøn gì Trong 12 thôøi naøy chæ coù 5 thôøi sau ñaây laø haønh khí coù söùc ñeå aûnh höôûng ñeán ngoaøi ñaùng keå: Sinh: phaùt ñoäng chi thôøi, höõu duïng Moäc duïc laø baïi ñòa: coøn non yeáu deã bò cheát Laâm quan laø loäc vò: söùc maïnh Ñeá vöôïng laø vöôïng ñòa: maïnh cöïc, baét ñaàu suy (ñeá vöông kim loäc nhieàu vi trong caùi maïnh ñaõ chöùa caùi suy, vaø suy thôøi ñaõ baét ñaàu). Moä laø moä khoá: nôi taøng khí neân coøn dö khí, coù aûnh höôûng ít nhieàu (nhö ngoïn neân tröôùc khi taét; buøng saùng leân). Caùc naêm laáy thieân can laøm nguõ haønh chính vaø sinh tröôûng trong 12 thaùng naêm döông ñi thuaän, naêm aâm ñi nghòch. Giaùp moäc sinh ôû hôïi, loäc ôû daàn, töû ôû ngoï Bính hoaû sinh ôû daàn, loäc ôû tî, töû ôû daäu Canh kim sinh ôû tî, loäc ôû thaân, töû ôû tyù Nhaâm thuyû sinh ôû thaân, loäc ôû hôïi, töû ôû maõo 4 cung thìn, tuaát, söûu, muøi laø moä khoå cuûa thuyû, moäc, hoûa, kim. Vì leõ naøy neân: 4 goùc daàn thaân tî hôïi laø Sinh ñòa 4 cung tyù ngoï maõo daäu laø Vöôïng ñòa 4 cung thìn tuaát söûu muøi laø Moä ñòa cuûa 4 haønh noùi treân. Caùc naêm aâm thì ñi nghòch neân: Aát aâm moäc sinh ôû ngoï, loäc ôû maõo, töû ôû tyù Ñinh aâm hoaû sinh ôû daäu, loäc ôû ngoï, töû ôû daàn Taân aâm kim sinh ôû tyù, loäc ôû daäu, töû ôû tî Quùy aâm thuûy sinh ôû maõo, loäc ôû tyù, töû ôû thaân Coøn 2 naêm maäu vaø kyû thì coå nhaân cho thoå laø con cuûa hoûa, neân töû tuyø maãu vöôïng nhi sinh. Maäu döông thoå, tuyø döông hoaû bính vöôïng ôû tî maø sinh, neân cuõng sinh tröôûng theo caùc cung y nhö naêm Bính. Kyû aâm thoå tuøy aâm hoûa Ñinh vöôïng ôû ngoï maø sinh; neân cuõng sinh tröôûng caùc cung y nhö naêm Ñinh. Trong soá Töû Vi sao Loäc Toàn töùc laø cung loäc vò (Laøm quan) cuûa thieân can cuûa naêm sinh. Caùc chöõ G.A.B.Ñ. vieát treân baøn laø ghi loäc vò cuûa caùc naêm Giaùp AÁt v.v…… Ñoà hình thieân baøn naøy toùm taét nguõ haønh cuûa caû can vaø chi vaäy. Nhöõng caùi maø ta goïi laø nguõ haønh cuûa ñòa chi nhö thaân daäu haønh Kim, thaät ra chæ laø loäc vò (töùc vöôïng ñòa) cuûa nguõ haønh Kim döông vaø aâm maø thoâi.

SOÁ TÖÛ VI DÖÔÙI MAÉT KHOA HOÏC – Haø Thuùc Hoàng 48 Thaät ra moãi cung, nghóa laø moãi thaùng ñeàu coù caû nguõ haønh, caùi yeáu caùi maïnh, ta laáy caùi maïnh nhaát laøm haønh cho cung ñoù maø thoâi. Tyû nhö thaùng 7, töùc thaùng thaân maët trôøi ôû cung thaân treân thieân baøn. Thaùng naøy: laø thaùng döông. Döông Kim ôû Loäc vò, maïnh nhaát. - Thuûy môùi sinh : môùi phaùt ñoäng - Moäc ñaõ tuyeät : coi nhö khoâng coù - Hoûa ñaõ beänh : suy yeáu roài - Thoå ñaõ beänh : suy yeáu roài Cho neân coù theå coi cung thaân laø kim cung, chæ coù chuùt thuûy phuï vaøo thoâi, nhöõng haønh khaùc coù cuõng nhö khoâng. Duø sao coù chuùt ít vaãn coù aûnh höôûng, neân neáu muoán phaân taùch kyõ thì ngöôøi ta coi nguõ haønh cuûa 12 cung naøy nhö laø: Can khí taøng ö ñòa chi töùc laø nguõ haønh thieân can naèm trong ñòa chi. Vaø nhö vaäy ta coù keát quaû sau ñaây: a. 4 vöôïng ñòa tyù ngoï maõo daäu taøng 4 haønh thuûy hoaû moäc kim cuûa 4 can quyù ñinh aát daäu Cung ngoï taøng theâm thoå khí cuûa kyû b. Caùc cung khaùc ñeàu taøng: - 1 baûn khí: loäc khí cuûa 1 thieân can - 1 dö khí cuûa thaùng tröôùc trong 7 ngaøy ñaàu thaùng (nhö daàn coù baûn khí laø moäc, taøng thoå dö khí cuûa thaùng tröôùc laø söûu). - 1 dö khí cuûa moä khoá cuûa 1 thieân can Tæ duï: - Cung söûu coù baûn khí laø aâm thoå cuûa kyû loäc taïi ñoù. Coù thuûy dö khí cuûa thaùng quyù Coù kim dö khí cuûa moä khoá cuûa taân kim Vaäy söûu: thoå coäng (thuûy vaø kim) dö khí - Cung daàn coù baûn khí laø döông moäc cuûa giaùp vì giaùp loäc taïi ñoù. Coù theå dö khí cuûa thaùng tröôùc Coù theå hoûa sinh khí cuûa Bính Maäu sinh taïi ñoù. Vaäy daàn: Moäc coäng (thoå vaø hoûa) 6) Nguõ haønh cuûa cuïc tam hôïp Vôùi ñòa baøn 12 cung, caùc cung tam hôïp vôùi nhau vì coù söï töông quan aûnh höôûng raát maät thieát neân ngöôøi ta goïi moãi tam hôïp aáy laø moät Cuïc (cuïc tam hôïp).

SOÁ TÖÛ VI DÖÔÙI MAÉT KHOA HOÏC – Haø Thuùc Hoàng 49 Coù 4 cuïc tam hôïp taát caû laø Thaân tyù thìn laø thuûy cuïc Daàn ngoï tuaát laø hoûa cuïc Hôïi maõo muøi laø moäc cuïc Tî daäu söûu laø kim cuïc Ta nhaän thaáy raèng trong 4 cuïc treân ñaây ta laáy haønh cuûa chöõ ñöùng giöõa laøm haønh cho cuïc: tyù ngoï maõo daäu töùc laø ta choïn haønh cuûa vöôïng ñòa. Vaû laïi nhö daàn ngoï tuaát thì: Hoûa vöông ôû ngoï Hoûa sinh ôû daàn Hoûa moä ôû tuaát Ba nôi maø haønh hoûa maïnh nhaát vaø coù dö khí, neân lieân keát vôùi nhau thaønh cuïc hoûa. Toùm laïi ta laáy 3 cung Sinh Loäc Moä cuûa moãi haønh maø laøm ra hoäi cuïc. Nguyeân uûy cuûa tam hôïp hoäi cuïc naøy laø laáy ôû noäi kinh luïc khí maø ra; luïc khí laø: Khuyeát aâm, thieáu aâm, thieáu döông. Thaùi aâm, döông minh, thaùi döông. Vaán ñeà raát phöùc taïp coù noùi ra ñaây, cuõng khoâng ích gì. Ñieàu caàn nhôù laø haønh cuûa hoäi cuïc laø bao goàm haønh ñoù töø luùc sinh ra ôû sinh cho ñeán khi traùng vöôïng ôû loäc, roài chung cuïc ôû moä. Vaán ñeà nguõ haønh chính coù theå taïm chaám döùt ôû ñaây. Trong caùc khoa meänh soá duøng baùt töï, vì leõ duøng caû can chi cuûa naêm thaùng ngaøy giôø, neân ngöôøi ta laáy nguõ haønh vaø aâm döông cuûa caû 8 chöõ aáy ñeå phoái hôïp vôùi nhau haàu ñoaùn soá, neân caùc saùch veà loaïi soá ñoù ñi saâu vaøo chi tieát nguõ haønh, bòa ñaët ra nhieàu chuyeän ly kyø. Tyû nhö trong hoa giaùp caùc naêm giaùp aát ñeàu laø moät caû nhöng: Giaùp tyù laø caây moïc beân bôø nöôùc yeáu meàm Giaùp daàn laø caây cöùng mang nhieàu quaû Giaùp thìn laø caây moïc choã aåm thaáp Giaùp ngoï laø caây goã ñaõ ñeõo chaët Aát muøi laø caây coù giaây leo baùm Aát daäu laø caây dò daïng moïc ôû boàn hoa. Thaønh ra coù 12 thöù moäc khaùc nhau 12 thöù kim v.v…… toaøn phoûng theo phöông vò cuûa ñòa chi maø theâm vaøo, chaúng coù nghóa lyù gì caû.

SOÁ TÖÛ VI DÖÔÙI MAÉT KHOA HOÏC – Haø Thuùc Hoàng 50 Ngoaøi ra veà luaät sinh khaéc cuõng bòa ñaët ra theâm 13 tröôøng hôïp khaùc nhö phaûn sinh vi khaéc (kim loaïi thoå sinh, thoå ña kim mai: kim nhôø thoå maø sinh neáu thoå nhieàu quaù thì choân maát kim, töùc laø thoå khaéc kim v.v……). - Ngaõ sinh phaûn vi khaéc ngaõ (töû vöôïng maãu suy) - Ngaõ sinh phaûn vi sinh ngaõ (ta laø kim sinh ra thuyû, nhöng neáu coù hoûa vöôïng laøm ta chaåy ra thì coù thuûy laø nöôùc cheá bôùt söùc cuûa löûa ñi laøm cho kim toàn sinh). - Ngaõ khaéc phaûn vi khaéc ngaõ v.v…… Ñaïi khaùi duøng loái lyù luaän thieån caän coi nguõ haønh nhö saét löûa nöôùc laø thöïc theå ñeå taùn roäng ra cho coù veû saâu saéc trieát lyù maø thoâi. Luaän veà nguõ haønh nhö vaäy coù theå noùi raèng khoâng hieåu gì veà nguõ haønh caû, laøm sai laïc yù nghóa cuûa nguõ haønh, phaûn laïi caû lyù soá hoïc vaäy. Soá Töû Vi cuõng may ít duøng ñeán nguõ haønh chính, neân caùc thaày laáy soá ít duøng nhöõng lyù luaän töông töï ñeå ñoaùn. Nguõ haønh duøng trong Töû Vi laø nguõ haønh naïp aâm. Taát caû khoa Töû Vi ñeàu laáy Nguõ haønh naïp aâm laøm caên baûn, neân hoïc giaû caàn phaûi hieåu trieät ñeå vaán ñeà naøy. Döôùi ñaây trong phaàn sô khôûi seõ chæ trình baøy theá naøo laø nguõ haønh naïp aâm, nhö coå nhaân ñaõ truyeàn laïi cho ta ñeå duøng trong vieäc laáy soá thôøi. Coøn nghieân cöùu ñeå hieåu veà vaán ñeà naøy, thì daønh laïi quyeån thöù ba, phaàn nghieân cöùu. b) NGUÕ HAØNH NAÏP AÂM Nguõ haønh naïp aâm laø ñem nguõ haønh gheùp vaøo vôùi aâm thanh. Nguõ haønh naïp aâm ñöôïc ñaët ra töø ñôøi Toáng. Caùc saùch vôû ñeå laïi khoâng bieát coù saùch naøo noùi veà vaán ñeà naøy moät caùch roõ reät khoâng, taùc giaû ñöôïc ñoïc qua vaøi cuoán lòch quoác ngöõ coù trích dòch vaøi ñoaïn veà vaán ñeà naøy thì chæ thaáy giaûi thích moät caùch lôø môø quyeát ñoaùn döïa vaøo nhöõng trieát thuyeát mô hoà, nhö kim khí phaùt xuaát töø phöông Taây ñi veà Nam roài sang Ñoâng v.v…… coù tính caùch trieát lyù nhieàu hôn laø khoa hoïc. Trong quyeån ba phaàn nghieân cöùu seõ baøn nhieàu veà vaán ñeà naøy. Ôû ñaây chæ trình baày sô saøi ñeå ñoäc giaû hieåu nguõ haønh naïp aâm laø gì, vaø caùch tìm trong voøng hoa giaùp naêm naøo thuoäc haønh gì maø thoâi. Aâm thanh laø nhöõng tieáng do söï rung ñoäng cuûa vaät theå maø thaønh ra vaø ñöôïc truyeàn ñeán tai ta baèng caùc laøn soùng goïi laø ba ñoäng di chuyeån trong khoâng khí. Moät sôïi giaây ñaøn caêng thaúng, neáu ta laáy tay baät, sôïi giaây rung ñoäng moät hoài môùi yeân daàn. Söï rung ñoäng ñoù caøng nhanh thì tieáng ñaøn caøng cao, vaø giaây caøng caêng thì rung ñoäng caøng nhanh. Vaën giaây ñaøn caêng ñeán moät ñoä naøo ñoù thì tieáng ñaøn phaùt ra giöõ cuøng moät aâm thanh. Ñeå ño caùc aâm thanh ñoù, khoa hoïc ño taàn soá cuûa sôïi giaây. Taàn soá laø soá rung ñoäng cuûa sôïi giaây trong moät giaây ñoàng hoà (seconde).