การออกแบบอุปกรณเลี้ยงปลากัด

การออกแบบพฒั นาอปุ กรณ์เลี้ยงปลากัดสาหรบั ผูเ้ ลีย้ งท่ีมพี ื้นทจี่ ากดั โดย นายวรวินตร์ เจียรชวลิ ธรรม การค้นคว้าอสิ ระน้ีเปน็ ส่วนหนึ่งของการศึกษาตามหลกั สตู รปริญญาศิลปมหาบณั ฑติ สาขาวิชาการออกแบบผลติ ภณั ฑ์ ภาควชิ าการออกแบบผลติ ภณั ฑ์ บัณฑิตวิทยาลยั มหาวิทยาลยั ศลิ ปากร ปีการศึกษา 2559 ลิขสิทธขิ์ องบณั ฑิตวทิ ยาลยั มหาวิทยาลยั ศิลปากร

การออกแบบพฒั นาอปุ กรณ์เลี้ยงปลากัดสาหรบั ผูเ้ ลีย้ งท่ีมพี ื้นทจี่ ากดั โดย นายวรวินตร์ เจียรชวลิ ธรรม การค้นคว้าอสิ ระน้ีเปน็ ส่วนหนึ่งของการศึกษาตามหลกั สตู รปริญญาศิลปมหาบณั ฑติ สาขาวิชาการออกแบบผลติ ภณั ฑ์ ภาควชิ าการออกแบบผลติ ภณั ฑ์ บัณฑิตวิทยาลยั มหาวิทยาลยั ศลิ ปากร ปีการศึกษา 2559 ลิขสิทธขิ์ องบณั ฑิตวทิ ยาลยั มหาวิทยาลยั ศิลปากร

DESIGN AND DEVELOPMENT AQUARIUM OF BETTA FISH FOR THE RESIDENT IN LIMITED SPACE By Mr. Worrawind Chiarachavildham An Independent Study Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree Master of Fine Arts Program in Product Design Department of Product Design Graduate School, Silpakorn University Academic Year 2016 Copyright of Graduate School, Silpakorn University

บัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยศิลปากร อนุมัติให้การค้นคว้าอิสระเร่ือง “การออกแบบ พัฒนาอุปกรณ์เลี้ยงปลากัดสาหรับู้เลี้ยงที่มีพ้ืนท่ีำากัด” เสนอโดย นายวรวินตร์ เำียรชวิลธรรม เปน็ ส่วนหนงึ่ ของการศกึ ษาตามหลักสต้ รปริญญาศิลปมหาบัณฑิต สาขาวชิ าการออกแบบูลติ ภณั ฑ์ ...……........................................................... (รองศาสตราำารย์ ดร.ปานใำ ธารทศั นวงศ)์ คณบดีบณั ฑติ วทิ ยาลยั วนั ที.่ .........เดอื น.................... พ.ศ........... อาำารย์ทปี่ รกึ ษาการค้นควา้ อิสระ ูช้ ่วยศาสตราำารย์ ดร.รัฐไท พรเำรญิ คณะกรรมการตรวำสอบการคน้ คว้าอิสระ .................................................... ประธานกรรมการ (ู้ช่วยศาสตราำารย์ ดร.ลุ้ย กานต์สมเกยี รต)ิ ............/......................../.............. .................................................... กรรมการ (อาำารย์ ดร.สาธติ เหลา่ วฒั นพงษ์) ............/......................../.............. .................................................... กรรมการ (ู้ชว่ ยศาสตราำารย์ ดร.รฐั ไท พรเำริญ) ............/......................../..............

57155314: สาขาวชิ าการออกแบบผลติ ภณั ฑ์ คาสาคญั : พฒั นาอุปกรณเ์ ล้ียงปลากดั สาหรับผเู้ ลยี้ งทมี่ พี ้ืนทีจ่ ากัด วรวนิ ตร์ เจยี รชวิลธรรม: การออกแบบพฒั นาอุปกรณ์เลี้ยงปลากดั สาหรับผู้เลีย้ งท่มี พี ื้นที่ จากดั . อาจารย์ทีป่ รึกษาการค้นควา้ อิสระ: ผศ. ดร. รฐั ไท พรเจริญ. 93 หน้า. การค้นคว้าอิสระคร้ังนี้มีจุดประสงค์เพื่อศึกษาข้อมูลพฤติกรรมในการเล้ียงปลากัดและ พฤติกรรมของปลากัดซ่ึงมีลักษณะนิสัยเฉพาะตัว ด้วยรูปแบบ เทคนิค วิธีการ และนามาออกแบบ พัฒนาอุปกรณ์เลี้ยงปลากัด ให้เหมาะสมกับพฤติกรรมการเล้ียงปลาของผู้เลี้ยงท่ีมีพ้ืนที่อาศัยท่ีจากัด แตอ่ ยากเลยี้ งปลากดั เพือ่ ความสนุ ทรีย์ ผู้วิจัยได้พัฒนาผลงานจากพฤติกรรมการอยู่อาศยั ความตอ้ งการดา้ นต่างๆ ของปลากัดใน การดารงชพี และพฤติกรรมของผเู้ ล้ียงปลากัดท่มี ตี ่อปลากดั จนไดอ้ ุปกรณ์ท่ีพฒั นารูปแบบการเลยี้ ง ปลากดั ท่ีเหมาะสม ภาควิชาการออกแบบผลิตภัณฑ์ บณั ฑิตวิทยาลัย มหาวทิ ยาลยั ศิลปากร ลายมอื ชือ่ นกั ศกึ ษา........................................ ปกี ารศึกษา 2559 ลายมอื ชือ่ อาจารย์ทปี่ รกึ ษาการคน้ คว้าอสิ ระ........................................ ง

57155314: MAJOR: PRODUCT DESIGN KEY WORD: DEVELOPMENT OF EQUIPMENT FOR FISH FARMING WITH LIMITED SPACE. WORRAWIND CHIARACHAVILDHAM: DESIGN AND DEVELOPMENT AQUARIUM OF BETTA FISH FOR THE RESIDENT IN LIMITED SPACE. INDEPENDENT STUDY ADVISOR: ASST. PROF. RATTHAI PORNCHAROEN, Ph.D. 93 pp. This independent study, the purpose is to study the behavior of fish farming and fish behavior. Betta Fish is different from other species. We must be create forms or methods of farming for Betta Fish. We need design and development from requirement of user behavior fish farming have residents limited space but need fish for aesthetically. Researchers have developed a portfolio of residential behavior. The other aspects in living of Betta Fish. And the behavior of user until develop equipment and fish farming method appropriate. Department of Product Design Graduate School, Silpakorn University Student's signature........................................ Academic Year 2016 Independent Study Advisor's signature........................................ จ

กติ ติกรรมประกาศ งานวจิ ยั น้ีไดร้ ับความกรุณาจาก ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร. รัฐไท พรเจริญ อาจารย์ที่ปรึกษา ท่ี ไดช้ ่วยเหลือให้คาแนะนาอยา่ งดยี ่ิงและตรวจสอบแก้ไขข้อบกพร่องตา่ งๆ จนโครงการวัจัยนสี้ าเร็จสมบูรณ์ ผจู้ ัดทาขอกราบขอบพระคณุ เปน็ อยา่ งสงู ไว้ ณ ทนี่ ้ดี ้วย ขอขอบพระคุณอาจารย์ คณะมัณฑนศิลป์ทุกท่านที่ได้ให้คาแนะนาส่ังสอนและช่วยเหลือใน การทางานวิจัยนี้ ตลอดจนเพื่อนร่วมสาขาออกแบบผลิตภัณฑ์ที่ได้ช่วยเหลือและให้ความสนับสนุนด้วยดี เสมอมา สุดท้ายนี้ขอขอบคุณทุกๆท่าน ท่ีไม่ได้เอ่ยนามมา ณ ท่ีน้ีด้วย ที่ไดใ้ ห้ความช่วยเหลือและเป็น กาลังใจในการทารายงานให้สาเร็จลุล่วงไปได้ด้วยดี หากมีความผิดพลาดประการใด กระผมผู้จัดทา งานวิจัยนี้ขออภยั มา ณ ท่ีนด้ี ้วย ฉ

สารบัญ หนา้ บทคัดย่อภาษาไทย.................................................................................................................................. ง บทคดั ย่อภาษาองั กฤษ............................................................................................................................. จ กติ ตกิ รรมประกาศ................................................................................................................................... ฉ สารบญั ตาราง .......................................................................................................................................... ฌ สารบญั ภาพ............................................................................................................................................. ญ บทที่ 1 บทนา............................................................................................................................................ 1 ความเปน็ มาและความสาคญั ของปญั หา............................................................................... 1 วตั ถปุ ระสงคข์ องการวิจัย ..................................................................................................... 2 ขอบเขตการวิจยั ................................................................................................................... 2 วิธีดาเนินการวิจัย ................................................................................................................. 2 ประโยชนท์ ีค่ าดวา่ จะไดร้ ับ ................................................................................................... 3 2 วรรณกรรมทเ่ี กีย่ วขอ้ ง.................................................................................................................. 4 ข้อมูลเกี่ยวกบั ปลากดั ที่นยิ มเล้ียงและผู้เลยี้ งปลากัด ............................................................ 5 ความหมายของคาวา่ ผเู้ ล้ยี งและข้อมูลเกีย่ วกบั ที่อยอู่ าศยั ของผู้เล้ยี ง .......................... 5 ข้อมูลเกีย่ วกบั สายพนั ธ์ขุ องปลากดั และการจาแนกเพศปลากดั ................................... 5 ขอ้ มูลเก่ียวกับกระบวนการเพาะเล้ยี งปลากดั และการดูแลปลากดั .............................. 8 ข้อมูลเกย่ี วกับปจั จยั ทมี่ ีผลตอ่ การเลยี้ งปลา ......................................................................... 12 ขอ้ มลู เกี่ยวกับน้าหมักและขน้ั ตอนการทานา้ หมกั ท่ีใช้เล้ยี งปลากดั .............................. 12 ข้อมูลเกยี่ วกับวัฐจกั รการเกิดตะไคร่น้าและการเกิดมลพษิ ในนา้ เลีย้ งปลา .................. 20 ข้อมลู เกยี่ วกบั อุปกรณ์ที่ใชเ้ ลย้ี งปลากัด................................................................................ 25 รปู แบบและลกั ษณะอุปกรณท์ ใ่ี กล้เคียงในทอ้ งตลาด................................................... 25 ผลิตภณั ฑ์ที่เกย่ี วขอ้ งกบั การออกแบบ ......................................................................... 29 ข้อมลู พื้นทท่ี ใ่ี ช้ในการะเลย้ี งปลากดั แตล่ ะประเภท...................................................... 30 ขอ้ มลู เกย่ี วกบั วัสดุทใ่ี ช้ในการผลติ อปุ กรณ์เลยี้ งปลากดั ....................................................... 32 ความรเู้ กย่ี วกับวสั ดุจากกระจก (Glass)....................................................................... 32 ความรเู้ กย่ี วกับวัสดจุ ากพอลเิ มอร์ (Polymer) ............................................................ 34 ความรู้เก่ียวกบั วสั ดอุ ะลูมิเนยี ม (Aluminium)............................................................ 36 ข้อมลู เก่ียวกับแนวทางในการออกแบบอุปกรณเ์ ลี้ยงปลากัด................................................ 38 ความรเู้ ก่ยี วกับอุปกรณ์ใหอ้ อกซิเจนในนา้ ................................................................... 38 ความรเู้ กย่ี วกับวัสดุทีใ่ ชก้ รองต่างๆ.............................................................................. 38 ช

บทท่ี หนา้ 3 วิธดี าเนนิ การวิจัย.......................................................................................................................... 45 ประชากรและกลุ่มตัวอย่าง................................................................................................... 45 เครอ่ื งมอื ทีใ่ ช้ในการเก็บรวบรวมข้อมูล ................................................................................ 45 การสรุปและวเิ คราะห์ข้อมูล................................................................................................. 47 ขั้นตอนในการออกแบบ........................................................................................................ 48 4 ผลการวเิ คราะหข์ อ้ มลู .................................................................................................................. วิเคราะหข์ ้อมลู จากแบบสอบถามเก่ยี วกบั ข้อมูลสถานะภาพท่ัวไป ...................................... 49 วิเคราะห์ข้อมูลจากแบบสอบถามเชงิ พฤตกิ รรมการเลย้ี งปลากดั ......................................... 52 วเิ คราะห์ข้อมลู จากแบบสอบถามเชงิ การออกแบบและความสวยงาม ................................. 55 แบบสอบถามเพอ่ื ประเมนิ แบบ 3 มติ ิ 3 แนวทาง โดยผทู้ รงคุณวฒุ .ิ .................................... 58 วิเคราะห์ขอ้ มลู จากแบบสอบถามเพอื่ กาหนดแนวทางของตน้ แบบ...................................... 69 จัดทาต้นแบบและทดลองการใช้งาน .................................................................................... 74 5 สรปุ อภิปรายผล และขอ้ เสนอแนะ.............................................................................................. 79 สรปุ ผลและข้อเสนอแนะ ...................................................................................................... 79 รายการอา้ งอิง.......................................................................................................................................... 80 ภาคผนวก ................................................................................................................................................ 81 ภาคผนวก ก แบบร่างโมเดลต้นแบบ....................................................................................... 82 ภาคผนวก ข เอกสารหนังสอื ขอเชิญผทู้ รงคุณวุฒิ................................................................... 86 ประวัติผูว้ จิ ัย ............................................................................................................................................ 93 ซ

สารบัญตาราง ตารางที่ หนา้ 1 จานวนร้อยละของสถานภาพและจานวนปลาที่เล้ยี งโดยปกติของกล่มุ เป้าหมาย .................. 49 2 จานวนรอ้ ยละของพฤตกิ รรมการเลยี้ งปลากัดโดยกล่มุ ผ้ตู อบแบบสอบถาม ........................... 52 3 จานวนร้อยละของความคดิ เหน็ ต่อการเลี้ยงปลากดั โดยกลมุ่ ผู้ตอบแบบสอบถาม................... 54 4 จานวนรอ้ ยละของความคดิ เหน็ เชงิ การออกแบบและความสวยงาม....................................... 55 5 แสดงเกณฑ์การประเมินคะแนนระดบั ความพงึ พอใจ.............................................................. 65 6 แสดงคา่ เฉล่ยี และสว่ นเบี่ยงเบนมาตรฐานของระดับความพงึ พอใจต้นแบบ Shelves............ 66 7 แสดงค่าเฉลีย่ และสว่ นเบ่ียงเบนมาตรฐานของระดบั ความพึงพอใจต้นแบบ Growth............. 67 8 แสดงค่าเฉล่ียและส่วนเบย่ี งเบนมาตรฐานของระดับความพงึ พอใจตน้ แบบ Original ............ 68 ฌ

สารบญั ภาพ ภาพท่ี หนา้ 1 แสดงภาพใบหกู วาง................................................................................................................. 12 2 แสดงภาพใบตองนา้ ................................................................................................................ 13 3 แสดงภาพใบฝรั่ง...................................................................................................................... 13 4 แสดงภาพใบสัก....................................................................................................................... 14 5 แสดงภาพเปลอื กมงั คดุ ............................................................................................................ 14 6 แสดงภาพดนิ ปลวกดา............................................................................................................. 15 7 แสดงภาพใบมะละกอ.............................................................................................................. 16 8 แสดงภาพวา่ นใบพาย.............................................................................................................. 16 9 แสดงภาพดนิ เหนยี ว................................................................................................................ 17 10 แสดงภาพบอระเพ็ด ................................................................................................................ 18 11 แสดงภาพงวงตาล ................................................................................................................... 19 12 แสดงภาพ Blue Green Algae .............................................................................................. 20 13 แสดงภาพ Brown Algae ....................................................................................................... 21 14 แสดงภาพ Sport Algae......................................................................................................... 22 15 แสดงภาพ Hair Algae............................................................................................................ 22 16 แสดงภาพ Brush Algae......................................................................................................... 23 17 แสดงภาพ Beard Algae ........................................................................................................ 24 18 แสดงภาพ Green Water ....................................................................................................... 24 19 แสดงภาพโหลปลากัด (แบบแกว้ หรอื แบบกระจกใส).............................................................. 25 20 แสดงภาพขวดแกว้ ทรงกลม .................................................................................................... 26 21 แสดงภาพขวดแก้วทรงแบน.................................................................................................... 26 22 แสดงภาพโหลพลาสตกิ ........................................................................................................... 27 23 แสดงภาพแกว้ นา้ พลาสติก ...................................................................................................... 28 24 แสดงภาพขวดนา้ พลาสตกิ ...................................................................................................... 28 25 แสดงภาพตัวอย่างปลากัดสายพนั ธหุ์ ม้อ ................................................................................. 30 26 แสดงภาพตัวอยา่ งปลากัดสายพันธ์ุฮาฟมูน............................................................................. 31 27 แสดงภาพปลากดั สายพันธจ์ุ นี (หางยาว).................................................................................. 31 28 แสดงภาพปลากัดสายพันธยุ์ กั ษ.์ .............................................................................................. 32 29 แสดงภาพตัวอยา่ งกระจกท่ใี ชใ้ นการทาโหลปลากัด................................................................ 33 30 แสดงภาพ อะลมู ิเนีย่ ม ............................................................................................................ 37 31 แสดงภาพ หินพมั มิส ............................................................................................................... 38 ญ

ภาพที่ หนา้ 32 แสดงภาพ หนิ ซีโอไลท์ ............................................................................................................ 39 33 แสดงภาพ ปะการงั ................................................................................................................. 40 34 แสดงภาพ เซรามิค-รงิ ค์ .......................................................................................................... 42 35 แสดงภาพ ไบโอบอล............................................................................................................... 43 36 แสดงภาพ แอคตเิ วท คารบ์ อน................................................................................................ 44 37 แสดงภาพ ใยกรอง.................................................................................................................. 44 38 โมเดลตน้ แบบท่ี 1 Shelves.................................................................................................... 59 39 ระบบการกรองน้าโมเดลต้นแบบท่ี 1 Shelves....................................................................... 59 40 ระบบการหมกั น้าโมเดลต้นแบบท่ี 1 Shelves........................................................................ 60 41 โมเดลตน้ แบบที่ 2 Growth .................................................................................................... 61 42 ระบบปรับเปลย่ี นทีว่ างโหลปลาโมเดลตน้ แบบท่ี 2 Growth .................................................. 62 43 โมเดลตน้ แบบท่ี 3 Original.................................................................................................... 63 44 ระบบกรองน้าโมเดลต้นแบบที่ 3 Original ............................................................................. 64 45 ระบบหมักนา้ ใบหกู วางโมเดลต้นแบบที่ 3 Original ............................................................... 64 46 แสดงภาพตวั อย่างตูป้ ลาแบบล๊อฟสไตล์ 1.............................................................................. 69 47 แสดงภาพตวั อย่างตปู้ ลาแบบล๊อฟสไตล์ 2.............................................................................. 70 48 แสดงภาพตัวอย่างต้ปู ลาแบบลอ๊ ฟสไตล์ 3.............................................................................. 70 49 แสดงภาพตวั อยา่ งต้ปู ลาแบบลอ๊ ฟสไตล์ 4.............................................................................. 71 50 แสดงภาพตวั อย่างตปู้ ลาแบบลอ๊ ฟสไตล์ 5.............................................................................. 71 51 แสดงภาพตัวอยา่ งกระจกสีดา................................................................................................. 72 52 แสดงภาพตวั อย่างอะลูมิเนียมลายไม้...................................................................................... 72 53 แสดงภาพโมเดลต้นแบบที่ 3 Original ฉบบั ปรับปรุง............................................................. 73 54 แสดงภาพโครงสรา้ งโมเดลตน้ แบบก่อนการประกอบ ............................................................. 74 55 แสดงภาพโมเดลตน้ แบบหลงั การประกอบอปุ กรณ์................................................................. 75 56 แสดงภาพโมเดลต้นแบบ Top View ...................................................................................... 75 57 แสดงภาพโมเดลต้นแบบ Front View.................................................................................... 76 58 แสดงภาพระบบกรองนา้ ของโมเดลต้นแบบ............................................................................ 76 59 แสดงภาพโมเดลต้นแบบ Side View...................................................................................... 77 60 แสดงภาพโมเดลตน้ แบบ ทดลองเล้ียงปลา ............................................................................. 77 61 แสดงภาพโมเดลต้นแบบ ทดลองเลี้ยงปลา 2.......................................................................... 78 62 แสดงภาพโมเดลตน้ แบบ ทดลองเล้ยี งปลา 3.......................................................................... 78 ฎ

บทท่ี 1 บทนำ กำรออกแบบพัฒนำอปุ กรณ์เลีย้ งปลำกดั สำหรบั ผูเ้ ล้ียงท่มี ีพน้ื ทจ่ี ำกดั ควำมเปน็ มำและควำมสำคญั ของปญั หำ ในปจั จุบันน้ีสังคมในเมืองส่วนใหญ่ มักมีเร่ืองราวให้ผู้คนรู้สึกตงึ เครียดอยู่ตลอดเวลาไม่ว่าจะ เป็นเร่ืองของการงาน การเงินและสขุ ภาพ ในสภาะวะตึงเครยี ดนท้ี าให้คนเรามักจะตอ้ งมองหาอะไรท่ีชอบ หรือสนใจเพ่ือปลดปล่อยความเครียดและผ่อนคลายอารมณ์ลงบ้าง สัตว์เลี้ยงจึงนับเป็นอีกวิธีหนึ่งท่ีช่วย ในการคลายเครยี ดของชาวเมอื งได้เป็นอยา่ งดี แตท่ วา่ ในเมืองหลวงท่ีมีทพี่ กั อาศัยหนาแน่นเช่นนค้ี นเร่ิมอยู่ อย่างแออดั และที่อยูอ่ าศัยบางพ้นื ทีไ่ มเ่ อื้ออานวยต่อการเล้ียง สัตวเ์ ล้ยี งทีต่ อ้ งใชพ้ ื้นทใี่ นการเลย้ี งดมู าก ทา ใหค้ น เรามองหาสัตวเ์ ลีย้ งที่สามารถเล้ยี งในพ้นื ทแ่ี คบๆได้ ไมจ่ าเป็นตอ้ งใหพ้ ื้นที่เยอะ ปลากัด เป็นหน่ึงในปลาสวยงามของไทยท่ีสามารถเล้ียงในน้าจืดและไม่ต้องการใช้เคร่ืองให้ ออกซิเจนเพราะมีระบบเหงือกท่ีช่วยในการหายใจเป็นพิเศษ จึงเป็นสัตว์เล้ียงอีกหน่ึงตัวเลือกท่ีช่วยผ่อน คลายความเครยี ดจากการทางานได้ ปลากัดได้มีการพฒั นาสายพันธ์ุท้ังในดา้ นความสามารถช้นั เชิงการกัด และรูปลักษณ์ความสวยงามมาจนถึงปจั จุบัน จนเป็นเอกลักษณ์อย่างหนึ่งของประเทศไทยและเป็นท่ีรับรู้ ของชาวตา่ งชาตใิ นชอื่ \"Siamese fighting fish\" จากการสารวจข้ันต้นปลากัดมีมูลค่าการส่งออกทั้งในและตา่ งประเทศ แต่ละปีน้ันสูงมากขึ้น ทาให้ธุรกิจขายปลากัดได้รับความนิยมเป็นอย่างมากและทาให้ผู้คนเร่ิมหันมาสนใจเล้ียงมากขึ้น แต่ทว่า กระบวนการเลย้ี งสตั วน์ ้าชนิดน้ยี ังไม่ถูกพัฒนาขน้ึ (สถาบันวิจัยสขุ ภาพสัตว์น้าจืด, 2551) ทาใหผ้ ู้เลีย้ งมือ ใหม่ที่ไม่เข้าใจวิธีการเล้ียงและการดูแลปลากัดที่ถูกต้องและเมื่อพบปัญหาจากการไม่เข้าใจวิธีการเลี้ยง ปลากัด ไม่เข้าใจพฤติกรรมของปลากัด ทาให้ปลาที่เล้ียงเกิดความเครียดสุขภาพไม่แข็งแรงและปัญหา อื่นๆตามมา ทาให้ผู้เลี้ยงปลาเร่ิมท้อแท้ท่ีจะเล้ียงดูปลากัดและปลากัดไม่สามารถเล้ียงรวมในภาชนะ เดียวกันได้ เน่ืองจากนิสัยหวงถิ่นทาให้ผู้เล้ียงต้องมีภาชนะเล้ียงแยกจากกัน ไม่ง้นั ปลากัดอาจจะกัดกันจน ตายได 1

2 เมื่อเราทาการแยกภาชนะเพาะเล้ียง ปัญหาที่จะเกิดขึ้นตอ่ มาก็คือการให้อาหารและการทา ความสะอาดซึ่งระบบกรองน้าหรือระบบการทาความสะอาดภาชนะเลีย้ งในปัจจุบัน เชน่ การกรองน้าหรือ ถ่ายน้าสาหรับเลี้ยงปลา เป็นส่วนหนึ่งท่ีทาให้ปลากัดลดมูลค่าลง เช่น ครีบแตก, หางแหว่ง, หูฉีก เป็นต้น ผู้ซ้ือปลากัดน้ันก็มีจุดประสงค์ในการซื้อปลากัดท่ีแตกต่างกันไป เช่น ซื้อไว้เลี้ยงดูเล่น, ซื้อไปใช้ในเชิงการ พนัน, ซื้อไว้สาหรับเป็นพอ่ พันธ์และแม่พนั ธ์, ซ้ือมาขายไป, ซ้ือไว้ประกวดปลาสวยงาม ฯลฯ เพราะฉะนั้น คณุ ภาพของปลากดั ก็เปน็ เรือ่ งสาคัญสอดคล้องกับอปุ กรณ์การเล้ียงปลาทีช่ ว่ ยเพม่ิ คุณภาพของปลากัด แต่ ทว่าในปัจจุบันยังไม่มีอุปกรณ์เพาะเล้ียงปลากัดท่ีเป็นมาตรฐานในเล้ียงปลากัดที่จะต้องคา นึงถึงการดา เนินชีวิตของปลากัดท้ังในด้านพื้นท่ีในการเลี้ยง อุณหภูมิในการเล้ียงและระบบขจัดส่ิงปฏิกูลสาหรับปลา กดั จึงทาให้เกิดความน่าสนใจที่จะพัฒนาอุปกรณ์สาหรับเล้ียงปลากัดเพ่ือเป็นอุปกรณ์ช่วยให้ผู้ คนที่ริเริ่มที่จะเลี้ยงปลากัดง่ายต่อการดูแลและเอาใจใส่ปลากัดและไม่ทาให้เสียเวลาในการเลี้ยงดูปลา กัด มาก แต่ได้ผลประโยชน์เท่ากับการเล้ียงดูอย่างเอาใจใส่ผู้เลี้ยงจะสามารถเข้าใจปลาได้มากข้ึน จากเวลา และประสบการณ์ในการเลี้ยงท่ีเพิ่มข้ึน แตจ่ ุดเริ่มตน้ เป็นส่ิงสาคัญท่ีจะสร้างกาลังใจและทาให้ไม่เกิดความ ท้อแท้ในการเลี้ยงเพราะถ้าเกิดความท้อแท้จะเป็นส่วนสร้างความเครียดมากกว่าผ่อนคลายความเครียด และเมื่อการเลี้ยงปลากัดยากกวา่ ที่คดิ ผคู้ นก็จะเริ่มถอยหนีจากปัญหาที่เกิดขึน้ นั่นเอง วัตถุประสงคข์ องกำรวจิ ยั 1. ศึกษาขอ้ มลู พฤติกรรมในการเลีย้ งปลากัดของผ้บู รโิ ภคกลุ่มเป้าหมายเป็นหลกั 2. ออกแบบอปุ กรณเ์ ลีย้ งปลากดั สาหรบั ผู้ที่มีพนื้ ที่อยอู่ าศยั อยา่ งจากดั ขอบเขตกำรวิจยั 1. ศกึ ษาคน้ คว้าข้อมลู กระบวนการเล้ียงปลากดั เพือ่ พัฒนากระบวนเลี้ยงปลารูปแบบใหม่ 2. ศึกษาข้อมูลจากปลากัดที่ได้รบั ความนยิ มและใช้ข้อมูลน้ีเปน็ พื้นฐานในการออกแบบ 3. วเิ คราะหข์ ้อมูลและสร้างตน้ แบบทเี่ หมาะสมแกผ่ ู้เลยี้ งปลากดั ทีอ่ ยูใ่ นกลุม่ เปา้ หมาย

3 วธิ ีดำเนินกำรวิจยั 1. ศกึ ษาและรวบรวมข้อมูลทเ่ี ก่ียวข้อง 1.1. ศึกษาขอ้ มลู ประเภทอุปกรณท์ ่ใี ชใ้ นการเล้ยี งปลากดั ชนิดต่างๆ 1.2. ศึกษาขอ้ มลู เกย่ี วกบั ประเภท สรีระ ขนาดสดั ส่วนต่างๆ ของปลากัด 1.3. ศึกษาในเร่อื งความต้องการของผู้เพาะเลี้ยงทั้งแบบเปน็ ฟาร์มและเล้ยี งดู 1.4. ศกึ ษาขอ้ มูลเกีย่ วกบั ปัจจัยทที่ าให้เกดิ น้าเสยี ในกระบวนการเลย้ี งปลากดั 2. วเิ คราะห์ขอ้ มูลเพื่อพัฒนาแนวคิดในการออกแบบ 2.1. ศึกษาและวเิ คราะห์ขอ้ มลู เพ่อื หาแนวทางในการออกแบบ 2.2. วิเคราะหค์ ุณสมบตั ขิ องวสั ดุเพื่อสามารถนามาใช้ ได้เหมาะสมกับผลิตภัณฑ์ 2.3. กาหนดแนวทางการออกแบบ 3. ขั้นตอนการออกแบบและพฒั นา 3.1. ทาแบบสอบถามเพ่อื หาความต้องการอปุ กรณเ์ ลี้ยงปลาของผบู้ ริโภค 3.2. ร่างแบบ 3 มิติ 3 แนวทางในการแก้ไขปัญหาท่มี อี ยู่ในการเลย้ี งปลากัด 3.3. ทาแบบสอบถามสาหรบั คดั เลือกแบบทีเ่ หมาะสมโดยผูท้ รงคุณวุฒิ 3.4. สรุปผลวิเคราะห์และปรบั ปรงุ แบบทถี่ กู คัดเลอื กก่อนทาโมเดลตน้ แบบ 4. ขั้นตอนการทาต้นแบบ 4.1. แบ่งสดั สว่ นกระบวนการสร้างตน้ แบบเป็นช้ินก่อนการสร้างต้นแบบ 4.2. สรา้ งตน้ แบบตามแบบร่าง 3 มิติ ทถี่ ูกคดั เลอื กไว้ 4.3. ทดสอบการใชง้ านโมเดลต้นแบบโดยผู้วิจยั ประโยชน์ที่คำดวำ่ จะได้รับ 1. ได้ความรคู้ วามตอ้ งการของผู้บริโภคและแนวทางใหมส่ าหรับการออกแบบอปุ กรณเ์ ลย้ี ง 2. ได้อุปกรณเ์ ลย้ี งปลากัดทีเ่ หมาะสมกับพฤติกรรมของปลาและผู้เล้ยี งปลากดั 3. ได้สร้างอุปกรณเ์ ล้ยี งปลากัดใหเ้ หมาะสาหรบั ผู้เลย้ี งปลากัดที่มพี นื้ ที่จากดั ในการเล้ียง

บทที่ 2 วรรณกรรมทเี่ ก่ียวข้อง การออกแบบพัฒนาอุปกรณ์เล้ียงปลากัดสาหรับผู้เล้ียงที่มีพื้นท่ีจากัด ผู้วิจัยได้ศึกษาแนวคิด จาก ทฤษฏีและรูปแบบงานวจิ ัยที่เกี่ยวข้อง โดยผู้วิจัยต้องคานึงถึงความคิดของผู้เลี้ยงที่ริเริ่มเล้ียงปลากัด เพ่ือความสนุ ทรีย์เป็นหลัก ทง้ั นีผ้ ้วู จิ ยั แบง่ เนื้อหารายละเอียดไวด้ ังนี้ ขอ้ มูลเกีย่ วกบั ปลากัดทน่ี ิยมเลย้ี งและผู้เลย้ี งปลากัด ความหมายของคาว่าผู้เลย้ี งและข้อมูลเก่ยี วกบั ท่ีอยอู่ าศยของผู้เลยี้ ง ขอ้ มลู เกย่ี วกบั สายพนั ธขุ์ องปลากดั และการจาแนกเพศปลากดั ข้อมลู เก่ยี วกบั กระบวนการเพาะเลีย้ งปลากดั และการดแู ลปลากัด ขอ้ มูลเกย่ี วกบั ปจั จยั ท่มี ผี ลต่อการเลยี้ งปลา ข้อมลู เกย่ี วกบั นา้ หมักและขน้ั ตอนการทาน้าหมักท่ใี ช้เลยี้ งปลากดั ข้อมูลเกีย่ วกบั วฐั จกั รการเกดิ ตะไครน่ า้ และการเกิดมลพิษในน้าเล้ียงปลา ขอ้ มูลเก่ียวกับอุปกรณท์ ่ใี ช้เล้ยี งปลากัด รูปแบบและลกั ษณะอุปกรณท์ ใ่ี กลเ้ คียงในทอ้ งตลาด ผลติ ภณั ฑ์ท่เี กยี่ วขอ้ งกับการออกแบบ ข้อมลู พน้ื ที่ทใ่ี ชใ้ นการเล้ยี งปลากดั แต่ละประเภท ขอ้ มูลเกี่ยวกับวสั ดทุ ใ่ี ช้ในการผลิตอปุ กรณเ์ ลย้ี งปลากัด ความรูเ้ กย่ี วกบั วสั ดุจากกระจก (Glass) ความรเู้ กี่ยวกบั วัสดจุ ากพอลิเมอร์ (Polymer) ความรเู้ ก่ยี วกับวสั ดอุ ะลูมิเนยี ม (Aluminium) 4

5 ข้อมลู เก่ียวกับแนวทางในการออกแบบอุปกรณ์เลย้ี งปลากดั ความรเู้ กยี่ วกบั อุปกรณใ์ หอ้ อกซิเจนในนา้ ความรูเ้ ก่ียวกบั วสั ดทุ ่ใี ช้กรองตา่ งๆ ขอ้ มูลเก่ยี วกบั ปลากัดทนี่ ยิ มเลีย้ งและผเู้ ลย้ี งปลากดั ความหมายของคาวา่ ผเู้ ลี้ยงและขอ้ มลู เกย่ี วกับทอ่ี ย่อู าศัยของผู้เลย้ี ง ความหมายของคาวา่ ผเู้ ลี้ยง \"ผู้เพาะเล้ียง\" ถูกให้ความหมายไว้วา่ ผู้ที่คอยปรนปรือด้วยอาหารการกิน ให้ท่ีอยู่อาศัย และ คอยเล้ียงให้สง่ิ ใดส่งิ หน่ึงใหเ้ ติบโตขึน้ อย่างสมบูรณ์แขง็ แรง ปลอดโรคภยั ไข้เจ็บ เป็นตน้ ข้อมูลเก่ียวกับท่ีอยูอ่ าศัยของผเู้ ลย้ี งปลากดั ในพน้ื ทจ่ี ากดั ทีอ่ ยู่อาศัยที่เปน็ พ้นื ทีจ่ ากัดถกู แบ่งเป็น 2 ประเภท ได้แก่ 1. ท่ีอยอู่ าศัยภายใต้พ้ืนที่ทับซ้อน ส่วนใหญ่จะมีพื้นที่ค่อนขา้ งจากัดมาก มีชน้ั ที่อยู่อาศัยส่วน ใหญเ่ พียงชั้นเดยี วและถกู แบ่งสดั ส่วนไว้ชดั เจนไมส่ ามารถที่จะโยกย้ายหรือปรบั เปลี่ยนโครงสรา้ งได้ เนือ่ ง จากเป็นพ้ืนท่ีอยู่อาศัยท่ีติดกับส่วนรวมเป็นอย่างมาก เพราะฉะนั้นการที่จะเล้ียงดูส่ิงใดสิ่งหนึ่งโดยให้พ้ืนที่ ในการดูแลนอ้ ยทส่ี ุด กค็ วรจะลดขนาดพื้นท่ดี แู ลให้พอเหมาะกับพ้ืนท่ีนนั้ ๆด้วย 2. ที่อยู่อาศัยแบบบ้านตึกแถว ส่วนใหญ่จะมีลักษณะพ้ืนที่เป็นบ้านสอง-สามชั้น ไม่มีรั้วบ้าน อาคารบ้านเรอื นจะตดิ กันเปน็ ชว่ งๆ มพี นื้ ทส่ี าหรบั โยกยา้ ยได้ในระดับหนึง่ สามารถต่อเติมหรอื ปรับเปลี่ยน โครงสร้างได้บา้ งเล็กน้อย ครอบครัวสว่ นใหญ่จะเป็นครอบครัวระดบั กลางมีสมาชิกในครอบครัวไม่มากนัก เพราะฉะนน้ั การที่จะเลีย้ งดสู ่ิงใดส่ิงหน่ืงอาจจะต้องจัดสรรพนื้ ที่ท่ีพอเหมาะสมแก่การดูแล ซ่ึงต้องคานึงถึง ผู้ดูแลและส่งิ ท่เี ราดูแลเป็นสาคญั ขอ้ มูลเกย่ี วกบั สายพนั ธุข์ องปลากัดและการจาแนกเพศปลา ปลากัดเปน็ ปลาพ้ืนบ้านของไทย ตามธรรมชาติมักจะชอบอาศัยอย่ใู นแหล่งนา้ ที่สงบน่ิง เช่น หนองบงึ หรือชายทุ่งนา โดยมักจะพบตามชายฝ่ังท่ีตืน้ เขินและมีพรรณไม้น้ามาก ปลากัดเป็นปลาท่ีจัดอยู่

6 ในกลุ่มเดียวกันกับพวก Labyrinth Fish ได้แก่ พวกปลากระด่ีทั้งหลาย ซึ่งเป็นกลุ่มปลาท่ีมีอวัยวะช่วย หายใจทาให้ปลาอาศัยอยใู่ นที่มอี อกซิเจนต่าได้ จึงทาให้สามารถเลี้ยงปลากัดในขวดตา่ งๆท่มี ีปากขวดแคบ ได้น่ันเอง ปลากัดจัดว่าเป็นปลาท่ีชอบกินเน้ือเป็นอาหารหลักโดยมักจะชอบกินแมลงหรือตัวอ่อนของ แมลงต่างๆ (สถาบนั วจิ ัยสตั ว์นา้ สวยงามและสถานแสดงพันธ์ุสัตว์นา้ , (2544)). ปัจจบุ ันไดม้ กี ารสารวจพบชนิดของปลากดั ทัง้ หมดประมาณ 50-60 ชนดิ โดยจะจดั แบ่งกลุ่ม ตามลักษณะการวางไขอ่ อกได้เป็น 2 กลุ่ม คือ 1. กลุ่มแรกเป็นปลากัดท่ีก่อหวอดวางไข่เปน็ ปลากัดท่ีผู้เพาะเล้ียงปลากัดส่วนใหญ่นิยมเล้ียง กันมายาวนานแล้วโดยปลาเพศผู้จะสร้างรังเรียกว่า หวอด ที่บริเวณผิวน้าและจะติดอยู่ใตใ้ บพันธไุ์ ม้น้าริม ชายฝ่ังเพ่ือใช้ในการฟักไข่ โดยตัวผู้จะสร้างรังก่อนต้อนตัวเมียมาผสมพันธุ์ ตัวอย่างปลากัดในกลุ่มนี้ เช่น Betta coccina, Betta brownorum, Betta burdigala, Betta livida, Betta rutilans แ ล ะ Betta tussyae 2. กลุ่มที่สองเป็นปลากัดอมไข่ ซึ่งเป็นปลากัดที่ถูกนามาเลี้ยงยังไม่นานมีพฤติกรรมแพร่พนั ธุ์ วางไข่คล้ายกับปลาหมอสีกลุ่มท่ีอมไข่เพื่อให้ไข่ฟักตัวภายในปาก ตัวอย่างปลากัดในกลุ่มนี้ เช่น Betta akarensis, Betta patoti, Betta anabatoides, Betta macrostoma, Betta albimarginata แ ล ะ Betta channoides ปลากัดจัดเป็นปลาขนาดเล็กลาตัวมีความยาวประมาณ 5-7 เซนติเมตร มีลักษณะลาตัวท่ี เรียวยาวแบนข้าง ปากจะมีขนาดท่ีเล็กเชิดขึ้นด้านบนเล็กน้อยส่วนหัวมีเกล็ดปกคลุม มีครีบก้นและฐาน ครบี คอ่ นข้างยาว จานวนก้านครบี ประมาณ 23-26 ครีบ ครีบท้องเล็กยาวและสขี องลาตวั เปน็ สเี ทาแกมดา สีของครีบและเกล็ดบริเวณใกล้ครีบจะเป็นสีสดเข้มสีใดสีหนึ่งทั้งตัว เช่น ปลากัดสีแดงจะมีครีบทุกครีบ และเกลด็ ทอ่ี ยใู่ กล้ครบี เป็นสีแดงท้ังหมด (Nelson, J. S., 1994) ลักษณะพนั ธข์ุ องปลากดั ปลากัดที่มีเพาะเล้ยี งกันอยู่ในปัจจบุ นั มหี ลายสายพนั ธ์ดุ งั นี้ ปลากัดลูกหม้อ จะมีลักษณะลาตัวค่อนข้างหนาเมื่อเทียบกับสายพันธุ์อื่น โดยส่วนหัวค่อน ข้างโต ปากใหญ่ ครีบสั้นสีเข้ม แต่เดิมจะมีสีเขียวหรือสีน้าเงนิ แกมแดง แต่ปัจจุบันมีหลายสี เชน่ สีแดง สี

7 น้าเงิน สีม่วง สีเขียวและสีนาก ปลากัดลูกหม้อเป็นปลากัดชนิดที่อดทน กัดเก่ง ปลากัดชนิดน้ีได้รับความ นิยมสาหรบั กัดพนนั ปจั จบุ ันนยิ มเรียกเป็นกลมุ่ ของปลากัดครบี ส้ัน(สารานกุ รมไทยสาหรบั เยาวชนฯ.) ปลากัดลูกทุ่ง จะมีลักษณะลาตัวเล็กกว่าพันธ์ุลูกหม้อโดยลาตัวจะค่อนข้างยาว ครีบยาว ปานกลางหรือยาวกวา่ พันธุ์ลูกหม้อเล็กน้อย สีไม่เข้มส่วนมากจะเป็นสีแดงแกมเขียวจะเป็นพนั ธุ์ท่ีมีความ ต่ืนตกใจง่ายที่สุด การกัดจะมีความว่องไวมากกว่าพันธุ์ลูกหม้อ แต่ไม่ค่อยมีความอดทนใช้เวลาประมาณ 30 นาทีจะรู้ผลแพช้ นะ นิยมใชใ้ นวงการกดั พนนั เช่นกนั (สารานกุ รมไทยสาหรับเยาวชนฯ.) ปลากัดลูกผสมหรือพันธุ์สังกะสีหรือพันธุ์ลูกตะก่ัว เป็นลูกปลากัดที่เกิดจากการผสมข้าม สายพนั ธ์รุ ะหว่างปลากัดลูกหม้อกับปลากัดลูกทุ่ง โดยอาจจะผสมระหว่างพ่อเป็นปลาลูกหม้อกับแม่เป็น ปลาลูกทุ่งหรือพ่อเป็นปลาลูกทุ่งกับแม่เป็นปลาลูกหม้อได้ท้ังสองแบบ ผู้เพาะเลี้ยงต้องการให้ปลาลูกผสม ที่ได้มีลักษณะปากคมกัดคล่องแคล่วว่องไวแบบปลาลูกทุ่งและมีความอดทนแบบปลาลูกหม้อ โดยจะ พยายามคัดปลาท่ีมีลักษณะลาตัวเป็นปลาลูกทุ่ง เพราะเม่ือนาไปกัดกับปลาลูกทุ่งแท้ ๆ ปลาลูกผสมนี้จะ กัดทนกวา่ ปลาลกู ทงุ่ (สารานกุ รมไทยสาหรับเยาวชนฯ.) ปลากัดจนี จะเปน็ ปลากัดทเ่ี กดิ จากการเพาะและคดั พนั ธปุ์ ลากัดโดยเนน้ เพอื่ ความสวย งาม ผเู้ พาะพยายามคัดพันธ์เุ พือ่ ใหป้ ลามีหางยาวและสสี นั สดเขม้ จนในปัจจบุ ันสามารถผลติ ปลากดั จนี ที่มี ความสวยงามเปน็ อย่างมากและมคี รีบตา่ งๆค่อนข้างยาวโดยเฉพาะครบี หางจะยาวมากเป็นพิเศษ มีรูป ทรงหลายแบบจึงมสี ีสนั สดสวยมากมายหลายสีและยงั เปน็ ปลาทไี่ ม่คอ่ ยตน่ื ตกใจเชน่ เดยี วกับปลาหมอ้ แต่ ไมม่ ีความอดทน เม่อื ปล่อยกัดกันมกั ร้ผู ลแพช้ นะภายใน 10 นาที ไม่นยิ มใช้ในการกดั พนัน ปจั จบุ ันนยิ ม เรียกเปน็ กลุ่มของ ปลากดั ครบี ยาว (สารานุกรมไทยสาหรบั เยาวชนฯ) ปจั จบุ ันผเู้ พาะพันธุป์ ลากดั สามารถเพาะพนั ธป์ุ ลากัดสายพันธุใ์ หมๆ่ ออกมาอีกหลายสายพนั ธุ์ และมคี วามหลากหลายทางดา้ นสสี ันอกี ด้วย จึงทาให้มกี ารเรียกชือ่ สายพนั ธขุ์ องปลากัดท่ีเกดิ ขึ้นน้ีอีก มากมาย ไดแ้ ก่ ปลากัดครบี สั้น(ปลากัดหมอ้ )สีเดยี ว ปลากัดครีบยาว(ปลากัดจนี )สีแฟนซี ปลากัดสองหาง (Double Tail) ปลากัดหางหนามมงกุฎ (Crown Tail) ปลากัดหางพระจันทร์ (Half-moon) เปน็ ต้น (สารานุกรมไทยสาหรับเยาวชนฯ)

8 การจาแนกเพศปลากัด 1. สขี องลาตวั ปลาเพศผจู้ ะมีสขี องลาตวั และครบี เข้มและสดกว่าปลาเพศเมียอยา่ งชัดเจน 2. ขนาดของตวั ปลาทีเ่ ล้ยี งในครอกเดียวกนั ปลาเพศผ้จู ะเจริญเติบโตเร็วกว่าปลาเพศเมยี 3. ความยาวครีบ ปลาเพศผู้จะมีครบี หลัง ครบี หางและครีบก้นยาวกวา่ ของปลาเพศเมียมาก 4. เม็ดไข่นา ปลาเพศเมยี จะมีเมด็ หรือจดุ ขาวๆอยู่ 1 จุด ใกล้ๆกับบรเิ วณชอ่ งช่องเพศ ขอ้ มูลเกย่ี วกบั กระบวนการเพาะเล้ียงปลากัดและการดแู ลปลากดั การเตรียมเพาะพันธ์ปลากัด การเตรียมพ่อแม่พันธุ์ ปลากัดจะมีเพศท่ีสมบูรณ์เมื่ออายุ 4-6 เดือนจึงจะสามารถนาไปใช้ เป็นพ่อแม่พันธ์ุได้ ส่วนการเลือกปลาเพศผู้ควรเลือกปลาที่คึกคะนอง คือเม่ือนาปลาดังกล่าวไปใกล้ กับ ปลาเพศผู้ตัวอ่ืน จะแสดงอาการก้าวร้าวทันที โดยจะกางกระพุ้งแก้มและกางครีบปร่ีเข้าหาปลาตัวอื่น พร้อมท่ีจะกัดหรืออาจจะสังเกตจากการสร้างหวอดก็ได้เพราะปลาเพศผู้ท่ีสมบูรณ์เพศและพร้อมจะผสม พันธ์ุมักจะสร้างหวอดในภาชนะที่เลี้ยงเสมอ สาหรับปลาเพศเมียควรเลือกปลาท่ีมีท้องแก่ คือมีไข่แก่ เต็มที่ โดยสังเกตได้จากส่วนท้องของปลา ซ่ึงจะขยายตัวพองออกอย่างเห็นได้ชัดและเม่ือลองให้อดอาหาร เป็นระยะ เวลา 1 วัน ส่วนท้องก็ยังคงขยายอยู่เช่นเดิม นาแม่ปลาที่เลือกได้ไปใส่ขวดแล้วนาไปวางเทียบ กับปลาเพศผู้ เม่ือปลาเพศผู้แสดงอาการเกี้ยวพาราสีปลาเพศเมียท้องแก่จะเกิดลายสีขาวแกมเหลืองพาด จากส่วนหลังลงไปทางส่วนท้องจานวน 4-6 แถบ ในเร่ืองสีสันของปลาน้ันสามารถเลือกไดต้ ามความชอบ ของผเู้ ล้ียง เพราะปลาสตี ่างกันสามารถผสมกันได(้ ประภาส โฉลกพนั ธ์รตั น,์ 2559) การเทียบพ่อแม่พนั ธุ์ เม่ือเลือกไดป้ ลาเพศผู้และเพศเมียที่มีความสมบูรณ์มีลักษณะและสีสัน ตามท่ีต้องการแล้ว นาปลากัดใส่ขวดแก้วใส ขวดแต่ละขวดต้องแยกเพศกันไว้ก่อน จากน้ันนามาตั้งเทียบ กันไว้ โดยการวางขวดใส่ปลากัดให้ชิดกันและไม่ต้องมีกระดาษปิดค่ันกลาง เพราะเราต้องปล่อยให้ปลา กัดมองเห็นกันซึ่งลักษณะเช่นน้ีเรียกว่า “การเทียบ” และควรเทียบไว้นานประมาณ 4–7 วัน เพ่ือให้ปลา เกิดความเคยชินซึ่งกันและกันก่อนที่จะปล่อยลงบ่อเพาะแม่ปลาจะไม่ถูกพ่อปลาทาร้ายมากนักและใน ขณะเดียวกนั แม่ปลากจ็ ะมไี ขแ่ กเ่ ตม็ ที่(ประภาส โฉลกพันธ์รตั น,์ 2559) การเตรียมบ่อเพาะพันธ์ุ บ่อหรือภาชนะที่ใช้เป็นบ่อเพาะพันธ์ุปลากัดนั้นควรจะมีขนาดเล็ก สว่ นมากนิยมใช้ภาชนะต่างๆ ไมม่ บี ่อถาวร เช่น อ่างดินเผา กะละมัง ถงั หรือต่มุ น้าขนาดเล็ก เพราะสะดวก กว่าการเพาะในบ่อ ภาชนะดังกล่าวมักมีเส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 30-40 เซนติเมตร ใส่น้าสะอาดลงใน

9 ภาชนะท่ีเตรียมไว้ให้มีระดับสูงประมาณ 10-15 เซนติเมตร จากน้ันใส่พันธุไ์ ม้น้าที่มีใบหรือลาต้นอยู่ผิวน้า เชน่ จอก, ผกั ตบชวาหรอื ผกั บุง้ ลงเลก็ น้อยเพื่อให้ปลาสร้างหวอดไดง้ า่ ย(ประภาส โฉลกพันธ์รัตน์, 2559) การปล่อยปลากัดลงบ่อเพาะ เม่ือเทียบปลาไว้เรียบร้อยแล้วจึงปล่อยปลาท้ังคู่ลงบ่อ เพาะพันธ์ุที่เตรียมไว้ แต่ต้องพยายามอย่าให้ปลาตื่นตกใจมากนัก จากนั้นหาแผ่นวัสดุ เช่น กระดาษแข็ง หรือแผ่นกระ เบ้ือง ปิดบนภาชนะท่ีใชเ้ พาะพันธุ์ปลากัด โดยปดิ ไว้ประมาณ 2 ใน 3 ของพ้นื ท่ีปากภาชนะ เพราะปลากัดมักชอบวางไข่ในบริเวณท่ีมืด เน่ืองจากต้องการความเงียบสงบ วัสดุที่นามาปิดจะสามารถ ชว่ ยบังแสงและกันลมไม่ให้หวอดของปลาแตก เทคนิคท่ีสาคัญอีกอย่างหน่ึงคือ การปล่อยพ่อแม่ปลาควร ปล่อยในตอนเย็น เวลาประ มาณ 17.00-18.00 น. เพราะโดยปกติแล้วเม่ือปล่อยพ่อแม่ปลารวมกัน ปลา เพศผู้จะเกี้ยวพาราสีปลาเพศเมีย โดยวา่ ยนา้ ต้อนหนา้ ต้อนหลงั อยู่ประมาณ 15 นาที จากนั้นแลว้ จะไล่กัด ปลาเพศเมยี จนปลาเพศเมยี จะตอ้ งหนไี ปแอบซกุ อยตู่ ามพันธ์ไุ ม้น้า แลว้ ปลาเพศผจู้ ะเริ่มหาที่ก่อหวอด เม่ือ ก่อหวอดไปพกั หนึ่งก็จะไปไล่กดั ปลาเพศเมยี อกี ดงั นั้นหากปล่อยปลาทง้ั ค่ตู ั้งแตเ่ ชา้ ปลาเพศเมียกจ็ ะถูกกัด และบอบช้ามากเกนิ ไป แตถ่ า้ ปลอ่ ยใกลค้ ่าเมื่อปลาเพศผู้หาจุดทจี่ ะสรา้ งรังได้กจ็ ะค่าพอดี ปลากัดเพศผจู้ ะ ไม่ไปรบกวนปลากัดเพศเมียอีกแต่จะสร้างรังไปจนเรียบร้อย รุ่งเช้าก็พร้อมจะผสมพันธ์ุได้(ประภาส โฉลก พนั ธ์รตั น์, 2559) การตรวจสอบการวางไข่ของปลา ตามปกติแล้วถ้าปลากัดจะมีการวางไข่ ก็มักจะวางไข่เสร็จ ก่อนเวลาประมาณ 10.00 น. ดังนั้นเมื่อปล่อยปลากัดลงบ่อเพาะแล้ว เช้าวันต่อมาเวลาประมาณ 10.00 น. จึงค่อยๆลองแง้มฝาปิดดู ถ้าพบว่ามีไข่เม็ดเล็กๆสีขาวอยู่ที่หวอดและมีพ่อปลากัดคอยเฝ้าอยู่ ส่วนแม่ ปลาหนีไปซุกอยู่ด้านตรงข้ามกับหวอด แสดงว่าปลาวางไข่เรียบร้อยแล้ว ค่อยๆช้อนแม่ปลาออกไปเลี้ยง ต่อไป ปลาเพศผู้จะคอยดูแลรักษาไข่ โดยหม่ันเปลี่ยนฟองอากาศในหวอดและคอยตกแต่งหวอดให้คงรูป อยูเ่ สมอนอก จากนั้นกย็ งั คอยเก็บกินไขป่ ลากัดท่ีเสียอกี ดว้ ย(ประภาส โฉลกพนั ธ์รตั น,์ 2559) การอนบุ าลลกู ปลากัด ลกู ปลาจะฟกั ออกจากไข่หมดทุกฟองในวันท่ีสองหลงั จากท่ีวางไข่ พ่อปลากดั จะคอยดูแลลูก ปลากัดที่ว่ายน้าแล้วจมไปก้นบอ่ โดยจะไปอมลูกกลับมาไว้ที่หวอดเช่นเดิม รอจนตอนเย็นของวันถัดไปจึง ชอ้ นเอาพ่อปลาออก ลูกปลาจะตกใจกระจายตัวออกจากหวอด ส่วนใหญ่ลงไปก้นบ่อแต่เมื่อรอสักครู่ก็จะ พุ่งตัวข้ึนมาเกาะอยู่ตามพันธ์ุไม้น้าหรือผนังบ่อใกล้ผิวน้า ในวันต่อมาถุงอาหารของลูกปลาจะหมดไป ลูก ปลาจะเริ่มวา่ ยน้าเพือ่ หาอาหารกินไดแ้ ล้ว การอนุบาลลูกปลากัดจะเริ่มจากที่ลูกปลากัดเริ่มหากินอาหาร ซึ่งการอนุบาลลูกปลากัดน้ีจัดว่าเป็นงานท่ีค่อนข้างยากพอสมควร เนื่องจากปลากัดเป็นปลากินเนื้อตามที่ กลา่ วมาแล้วลูกปลาจงึ ต้องการอาหารทมี่ ชี ีวติ แต่ปัญหาจะอยู่ที่ว่าลูกปลากัดเป็นลกู ปลาทม่ี ขี นาดค่อนขา้ ง

10 เล็ก ปากจะไม่ใหญพ่ อที่จะจับกนิ อาร์ทีเมียหรือไรแดงได้ อาหารท่ีเหมาะสมจะใช้ให้ลกู ปลากินในช่วงนี้คือ ไข่แดง โดยใช้ไข่ไก่หรือไขเ่ ป็ดนามาตม้ ให้สุกแล้วแกะเอาเฉพาะไข่แดงไปเลยี้ งลูกปลากดั เน่อื งจากลูกปลา กัดจะต้องการจับกินอาหารมีชีวิตยังไม่สามารถกัดแทะอาหารได้ ดังน้ันต้องนาเอาไข่แดงท่ีจะใช้ เช่น ลูก ปลากัด 1 ครอกจะใชไ้ ข่แดงขนาดประมาณเท่าเม็ดถ่ัวดาต่อการให้ 1 ครั้ง ใส่ไข่แดงลงในกระชอนผ้าแล้ว วางกระชอนลงบนขันหรือแก้วท่ีใส่น้าไว้พอประมาณ แล้วใชน้ ิ้วขยี้ไข่ในกระชอนให้ไข่แดงละลายหรือกระ จายตัวเป็นเม็ดเล็กๆผ่านผ้าออกไปในน้า จากน้ันจึงใช้ช้อนตักแล้วค่อยๆรินลงบ่อปลากัดเพ่ือให้อาหารมี การกระจายตัวท่ัวบ่อ ซึ่งจากการที่ได้ขยี้ไข่แดงผ่านผ้าจะทาให้ไข่แดงแตกตัวออกเป็นเม็ดขนาดเล็กมาก และมีน้าหนักค่อนข้างเบา ดังน้ันจะมีการกระจายตัวได้ดีและจะค่อยๆจมตัวลงทาให้ลูกปลานึกว่าเป็นไร นา้ หรืออาร์ทีเมียกจ็ ะฮบุ กนิ ไข่แดงได(้ ประภาส โฉลกพนั ธ์รัตน,์ 2559) สาหรับภาชนะที่ใช้ในการอนุบาล ในช่วงแรกก็ควรยังเป็นภาชนะที่ใช้ในการเพาะพันธุ์ปลา กดั เพราะยังตอ้ งการภาชนะขนาดเลก็ อยู่ เนือ่ งจากการใชไ้ ขแ่ ดงเปน็ อาหารน้ันลูกปลาจะกนิ ไข่แดงไม่หมด เพราะไข่แดงส่วนใหญ่จะค่อยๆจมตวั และตกตะกอนที่ก้นภาชนะและลูกปลาจะไม่ลงไปเก็บกินอีกเลย ทา ให้ไข่แดงที่ตกตะกอนน้ีในวันต่อไปจะบูดเน่าเป็นเมือกอยู่รอบก้นภาชนะ จึงจาเป็นต้องล้างหรือเปล่ียน ถ่ายน้าบ่ออนุบาลหรือภาชนะที่ใช้อนุบาลทุกเช้า ซ่ึงการกระทานั้นทาได้ไม่ยาก คือ ใชก้ ระชอนวางลงใน บ่ออนุบาลแล้วใช้ขันค่อยๆวิดน้าออกจากในกระชอน จะสามารถลดน้าลงได้โดยลูกปลาไม่ติดออกมาและ เศษไข่ก็จะไม่ฟุ้งกระจายเพราะเป็นเมือกเกาะติดกับภาชนะ ลดน้าลงประมาณครึ่งภาชนะแล้วจึงยก ภาชนะค่อยๆรินทั้งน้าและลูกปลาลงภาชนะใหม่แล้วเติมน้าจะเท่ากับเป็นการล้างบ่ออนุบาลและเติมน้า ใหม่ให้ลูกปลา ทาเช่นน้ีประมาณ 3 - 5 วัน ลูกปลากัดจะมีขนาดโตข้ึน จะเปลี่ยนบ่ออนุบาลให้มีขนาด ให้มีขนาดใหญ่ข้ึน อาจใชก้ ะละมังพลาสติกขนาดใหญ่หรืออ่างซีเมนต์และอนุบาลตอ่ โดยใช้อาร์ทีเมียหรือ ไรแดง ซึ่งลูกปลากัดจะจับกินได้แล้วเล้ียงด้วยอาร์ทีเมียหรือไรแดงประมาณ 15-20 วันพร้อมท้ังถ่ายน้า อย่างสม่าเสมอ ลูกปลากัดจะโตได้ขนาดประมาณ 1.0-1.5 เซนติเมตร ก็จะเปล่ียนลงบ่ออนุบาลให้มี ขนาดใหญ่ข้ึนให้มีความจุมากกว่า 100 ลิตร แล้วเร่ิมฝึกให้ลูกปลากัดให้กินอาหารสมทบ โดยจะใช้ไข่ตุ๋น คือนาไขเ่ ป็ดหรอื ไข่ไกม่ าตีให้ไข่ขาวและไข่แดงเขา้ กนั ดี ใสเ่ กลือและใสน่ ้าพอประมาณเพื่อให้ไข่นุ่ม จากนน้ั นาไปนึ่งพอสุกไม่ควรนึ่งนานนักเพราะต้องการให้ไข่มีความนุ่มนา ไป ใส่ให้ปลากินโดยใช้น้ิวขยี้ไข่ให้แตก กระจายออกพอควรและเร่ิมให้ม้ือเช้าแทนการให้ไร ปลาจะเริม่ ตอดกินไดเ้ อง เล้ียงดว้ ยไข่ตนุ๋ ประมาณ 10 วันก็เปล่ยี นมาเปน็ อาหารเม็ด โดยชว่ งแรกควรใชอ้ าหารปลาสวยงามชนดิ เม็ดเล็กพิเศษ ซงึ่ ค่อนขา้ งมีราคา แพงแต่ปลากัดจะกินได้ดี จะใช้เพียง 3-5 วัน แล้วเปล่ียนเป็นอาหารเม็ดเล้ียงปลาดุกเล็ก ลูกปลาก็จะ

11 สามารถตอดกินและเจริญเติบโตดี ใชเ้ วลาอนุบาลลูกปลาประมาณ 50 วนั ลูกปลากัดจะมีขนาดประมาณ 3 เซนติเมตร ซึง่ พอจะสามารถแยกเพศไดแ้ ล้วน้ันเอง(ประภาส โฉลกพนั ธร์ ตั น,์ 2559) การเลี้ยงปลากัด บ่อเล้ียงปลากัดถ้าเป็นบ่อดินควรมีขนาด 10-30 ตารางเมตร ถ้าเป็นบ่อซีเมนต์ควรมีขนาด 2-6 ตารางเมตร มีความลึกประมาณ 50-60 เซนติเมตร คัดแยกลูกปลากัดจากบ่ออนุบาลโดยคัดเอา เฉพาะปลากัดเพศผู้มาเล้ียง เนื่องจากปลากัดเพศผู้เป็นที่ต้องการของตลาดมากกว่าและราคาสูงกว่าปลา เพศเมียมากปล่อยเลี้ยงในอัตรา 150-200 ตัว ต่อเน้ือที่ 1 ตารางเมตรสาหรับบ่อดินและอัตรา 100-150 ตวั ตอ่ เน้อื ท่ี 1 ตารางเมตรสาหรับบ่อซีเมนต์ แลว้ เลย้ี งดว้ ยอาหารเมด็ ลอยนา้ นอกจากน้ันควรใส่พรรณไม้ น้าพวกสาหร่ายและสันตะวา เพ่ือป้องกันการทาอันตรายจากปลากัดดว้ ยกันเอง ใช้เวลาเลี้ยงอีกประมาณ 50 - 60 วัน ปลาจะมีขนาดประมาณ 5 เซนติเมตร ก็จะคัดแยกเพื่อรอจาหน่าย(ประภาส โฉลกพันธ์ รตั น,์ 2559) การลาเลียงปลากัด เนื่องจากปลากัดเป็นปลาที่มีอวัยวะช่วยหายใจใช้ออซิเจนในปริมาณที่ต่ามากจึงจัดอยู่ใน กลุ่มเดียวกันกับพวก Labyrinth Fish จึงค่อนข้างมีความอดทนทาให้สามารถลาเลียงในภาชนะขนาด เล็กๆไปเป็นระยะทางไกลๆเป็นเวลานานได้โดยไม่ต้องมีการอัดออกซิเจน วิธีการที่นิยมมากท่ีสุด คือการ ลาเลียงโดยบรรจุในถุงพลาสติกขนาดเล็กๆโดยไม่ตอ้ งอดั ออกซิเจนและใช้กระดาษห่อดา้ นนอกเพื่อให้ปลา สงบน่ิงทาให้ใช้พลังงานน้อยลงหรือการใช้ภาชนะขนาดเล็กๆพอดีกับตัวปลา ใส่น้าพอท่วมตวั ปลาโดยไม่ ต้องปิดฝาแล้ววางเรียงซ้อนกันในกล่องโฟมอีกทีหน่ึงก็จะสามารถลาเลียงปลากัดได้คราวละจานวนมาก และเปน็ ระยะทางไกลหรอื ลาเลยี งแบบรวมในถงุ พลาสติคขนาดใหญโ่ ดยใส่ปลาจานวนมากในแต่ละถงุ (ประภาส โฉลกพนั ธ์รัตน,์ 2559)

12 ข้อมลู เกยี่ วกบั ปจั จยั ทมี่ ีผลต่อการเลยี้ งปลา ขอ้ มลู เกย่ี วกบั นา้ หมักและขนั้ ตอนการทานา้ หมักทใ่ี ชเ้ ลย้ี งปลากดั วัตถดุ ิบท่ใี ช้ทานา้ หมัก ภาพที่ 1 แสดงภาพใบหูกวาง ทมี่ า: yanyanyan, ใบหกู วาง (Terminalia catappa L.) และคุณภาพนา้ , เขา้ ถึงเม่ือ 22 ธนั วาคม 2559, เขา้ ถงึ ไดจ้ าก http://www.arowanaboy.com/ใบหูกวาง- terminalia-catappa-I-และคณุ ภาพ นา้ /หู กวาง-3 ใบหูกวาง เป็นวัตถุดิบท่ีนิยมนามาหมักน้าสาหรับเล้ียงปลากัดเป็นอันดับ 1 วิธีการหมักน้า นน้ั ควรเลือกใบหูกวางทแี่ ห้งอยู่คาต้นหรือรว่ งหลน่ ลงจากต้นใหม่ๆ คือยงั ไม่แห้งกรอบเป็นสีนา้ ตาล แต่ยัง เป็นสีเขียวน้าตาลแก่หรือม่วงน้าตาลแก่ นาใบหูกวางเหล่าน้ันมาล้างและทาความสะอาดแล้วจึงนาไปตาก ให้แห้งสนิทจนใบหูกวางจะแห้งกรอบมีสนี ้าตาล นาใบหูกวางที่ตากแห้งสนิทไปใส่ในโหลปลากัดที่ตอ้ งการ หมกั โดยใส่ลงไปสกั 2-3 ใบ หรือบางคนอาจฉกี ใบให้เป็นฝอยเลก็ ๆ ก่อนจึงใส่ลงไป ทิ้งไว้จนยางน้าจากใบ หูกวางเร่มิ เปลย่ี นสี ช่วงแรกท่ีเราหมกั ปลากดั อาจจะใหน้ า้ หมักมีสเี ข้มหรือนา้ ตาลเขม้ สัก 3-4 วัน หลงั จาก นั้นควรทอนน้าให้สีน้าหมักจางลงเรื่อยๆจนเป็นสีชาอ่อน ใช้หมักหรือเลี้ยงทาตัวปลากัดได้ ไม่ควรหมักน้า เขม้ แลว้ ท้ิงหมักปลานานเกนิ ไป เพราะน้าหมกั จะกัดตัวปลาและครีบตา่ งๆ รวมไปถึงเกล็ดลาตัว ทาใหป้ ลา ตัวแข็งว่ายน้าไม่คล่องแคล่วและเช่ืองช้าเวลาลงต่อสู้ ที่สาคัญเวลาหมักใบหูกวาง(น้าสีชาอ่อน) ควรใส่ เกลือสาหรับฆ่าเชอื้ โรคดว้ ย (Siamplakat, 2556)

13 ภาพท่ี 2 แสดงภาพใบตองน้า ทม่ี า: kunpusogood, ใบตองแห้ง ใส่ปลากดั , เขา้ ถึงเมือ่ 22 ธันวาคม 2559, เขา้ ถึงได้จาก https://www.youtube.com/watch?v=9OwwruLaslc ใบตองน้า เป็นใบตองแห้งจากตน้ กล้วยน้าว้า ซึ่งเราจะคัดเลือกแตใ่ บตองท่ีแห้งเปน็ สีน้าตาล อ่อนหรือน้าตาลแก่ก็ได้ นามาล้างทาความสะอาดแล้วนามาตากแดดต่อให้แห้งสนิท จากน้ันเราจะนามา ฉีกเป็นเส้นฝอยๆหรือฉีกใส่ท้ังใบให้เหมาะสมกับขนาดของเหล่ียมท่ีใช้ในการเลี้ยงปลากัดก็ได้ โดยใบตอง น้านี้จะมีคุณประโยชน์คือ ช่วยให้เกล็ดของปลากัดแน่นกระชับ และแข็งแรงทนทานมากข้ึน โดยเรา อาจจะหมกั ไว้ในเหลีย่ มปลากดั สกั 3-7 วัน กไ็ ด้ (Siamplakat, 2556) ภาพท่ี 3 แสดงภาพใบฝรง่ั ทมี่ า: Ms. chellam shanthi, ใบฝรัง่ แหง้ , เขา้ ถึงเมอ่ื 22 ธนั วาคม 2559, เขา้ ถงึ ได้จาก https://thai.alibaba.com/product-detail/dried-guava-leaves-50031699016.html

14 ใบฝรงั่ นาใบฝรั่งทเ่ี กบ็ ได้มาทาความสะอาดแลว้ นาไปตากแดดใหแ้ ห้งกรอบสนทิ แล้วนามา หมักกบั นา้ เลีย้ งปลากดั โดยใบฝรัง่ น้ีจะชว่ ยเรือ่ งหนงั และเกล็ดปลาใหแ้ ขง็ แรงและข้ึนเงาเป็นประกายมัน สวยงามอีกดว้ ย (Siamplakat, 2556) ภาพที่ 4 แสดงภาพใบสัก ทีม่ า: Turtle Shine, รับซอ้ื ใบสักแหง้ , เขา้ ถึงเมื่อ 22 ธันวาคม 2559, เขา้ ถงึ ได้จาก http://wangchin.phrae.doae.go.th/news/march2014/news3/ ใบสัก ควรจะนาใบที่แห้งสนิทน้มี าทาความสะอาดเสยี ก่อน หลงั จากนน้ั จึงจะสามารถนาไป ตากใหแ้ ห้งสนิทอกี ครัง้ แลว้ นามาใชห้ มกั ปลากัด โดยใบสกั น้จี ะช่วยในเรอื่ งของหนงั และความทนทาน แต่ ไมค่ วรจะใส่มากจนนา้ หมักมสี แี ก่จัด เพราะยางจากน้าหมักใบสกั จะกัดตวั ปลากดั และอาจทาใหป้ ลากดั ตา บอดหรือเมายางจากน้าหมกั แล้วเสยี ชีวติ ได้ (Siamplakat, 2556) ภาพท่ี 5 แสดงภาพเปลือกมังคุด ท่ีมา: รกั บา้ นเกดิ ทีม, ถ่านเปลอื กมังคดุ เชอื้ เพลงิ ช้นั ยอด, เขา้ ถึงเม่อื 22 ธนั วาคม 2559, เข้าถึงไดจ้ าก http://www.rakbankerd.com/agriculture/print.php?id=4724&s=tblplant

15 เปลอื กมังคดุ คัดเอาเปลอื กมงั คดุ ที่มสี ีแดงคล้าหรือนา้ ตาลเขม้ ก็ได้ นามาทาความสะอาดแลว้ ตากแดดจนแห้งสนิท จากนนั้ จะห่อผา้ ขาวแลว้ ทุบใหล้ ะเอียด เพ่อื บบี เอาแตน่ ้ายาง นาเปลอื กมงั คดุ ทต่ี าก แหง้ เตรียมไว้ไปแช่นา้ ท้งั เปลอื กแล้วรอจนนา้ หมกั กลายเป็นสแี ดงสม้ หรอื น้าตาลแดง แลว้ นาเอาน้ามาทอน น้าให้สีเจอื จางลงกอ่ นนาไปหมักปลากัดก็ได้ ไมค่ วรใชน้ า้ หมักสีเข้มเกินไปเพราะยางจากนา้ หมกั อาจกดั ตวั ปลาหรือปลาอาจช็อคเมานา้ หมักตายไดใ้ นท่สี ดุ (Siamplakat, 2556) ภาพท่ี 6 แสดงภาพดินปลวกดา ที่มา: RITPAKAD, รงั ปลวกใชห้ มักปลาไดจ้ รงิ , เขา้ ถึงเมื่อ 22 ธนั วาคม 2559, เข้าถงึ ไดจ้ าก http://www.rook100.com/webboard/index.php?topic=2041.0 ดินปลวกดา ควรเลอื กเฉพาะดินที่มีปลวกดาปนอยูบ่ า้ ง แตไ่ ม่ตอ้ งมากนกั เพราะตวั ปลวกดา สามารถใหป้ ลากดั กินเปน็ อาหารเสรมิ ได้ แต่ไมค่ วรใหล้ กู ปลากนิ นอกจากนี้น้าหมักจากดนิ ปลวกดายงั ช่วย หมักทาให้ปลากัดมหี นงั ทเ่ี หนยี วแข็งมากขนึ้ และยังสามารถทนทานต่อการกดั จากคตู่ ่อสไู้ ดด้ ียิ่งข้ึนอีกดว้ ย โดยจะนาดนิ ปลวกไปใส่ในภาชนะท่เี ตรยี มไว้แล้วใสน่ า้ ในปรมิ าณพอสมควรรอจนน้าหมกั เปน็ สีเหลอื งออ่ น จึงทอนเอาแต่นา้ หมักไปใชห้ มกั ปลากัด แตไ่ ม่ควรใช้น้าหมักที่มีปริมาณเข้มข้นจนเกินไปเพราะนา้ หมักอาจ ทาให้ปลากัดตาบอดได้ (Siamplakat, 2556)

16 ภาพท่ี 7 แสดงภาพใบมะละกอ ทมี่ า: Beauty tips, นา้ ใบมะละกอ, เขา้ ถึงเมือ่ 22 ธนั วาคม 2559, เข้าถึงไดจ้ าก http://women.thaiza.com/น้าใบมะละกอ-บรรเทาโรคไข้เลือดออกไดจ้ ริงไหม-/326579/ ใบมะละกอ ควรทจ่ี ะนาใบมะละกอมาทาความสะอาดก่อน หลงั จากนน้ั นาใบมะละกอไป ตากจนใบมะละกอแห้งกรอบมสี นี า้ ตาลแกห่ รือนา้ ตาลออ่ น จากน้นั นามาแช่นา้ จนยางจากใบมะละกอออก เป็นสนี า้ ตาลหรอื ชาออ่ น แล้วนากระชอนมากรองเอาแตน่ ้าหมกั มาใชห้ มักปลากดั ควรใสเ่ กลือฆ่าเชอื้ โรค ลงไปนิดหนอ่ ยนา้ หมักจะชว่ ยรักษาโรคเกย่ี วกบั ปากหรอื ปากทเ่ี ปน็ แผลอันเกดิ จากการต่อสู้ นอกจากนี้ยัง ชว่ ยรักษาแผลช่วงใบหนา้ ตา ปากและเกล็ดตามลาตวั ถ้าเกิดอยากให้ปลากดั หายเรว็ ขึน้ ภาชนะที่ใชห้ มัก ปลาควรใสด่ นิ เหนยี วท่ีทอนน้าเปน็ สีชาอ่อนไวจ้ ะได้ผลดมี ากขึน้ (Siamplakat, 2556) ภาพท่ี 8 แสดงภาพวา่ นใบพาย ทีม่ า: ปทั มพงษ,์ ขายว่านใบพายใสโ่ หลปลากัด, เขา้ ถงึ เม่อื 22 ธนั วาคม 2559, เข้าถงึ ไดจ้ าก http://www.bansuanpa-chara.com/node/344

17 ว่านใบพาย เป็นพืชนา้ ทีส่ ามารถแช่อยใู่ นนา้ ได้โดยไมเ่ นา่ เป่ือยและยังเป็นที่หลบพกั นอนของ ปลากดั ในระยะพกั ฟืน้ หรือช่วงทาตัวก่อนออกกัดได้ดี ควรใส่วา่ นใบพายในบอ่ หรือภาชนะทส่ี งู พอสม ควร เพอื่ ให้ว่านสามารถงอกออกอกี ได้ ประโยชนน์ น้ั ก็คือทาให้ปลากดั สบายตัวและมคี วามทนทานตอ่ การกดั ของคู่ตอ่ สไู้ ดด้ ีขนึ้ หนังมีความเหนยี วแข็งแรงดีขึ้น นอกจากนย้ี ังทาให้เกล็ดเรียงกระชับเป็นประกายสวย งาม(Siamplakat, 2556) ภาพที่ 9 แสดงภาพดนิ เหนียว ทีม่ า: สมาชิกหมายเลข 279181, บา้ นกวนววั ลายสบื สานปัน้ หม้อนา้ ดนิ , เข้าถึงเมอื่ 22 ธนั วาคม 2559, เข้าถึงได้จาก https://pantip.com/topic/34417426 ดนิ เหนียว ควรนาดนิ เหนยี วนั้นมาทาความสะอาดหรือตากแดดเพื่อเป็นการกาจัดสิ่งสกปรก หรอื แมลงบางประเภทที่ปะปนอยู่เปน็ การฆ่าเชอื้ โรคไดส้ ่วนหน่งึ ด้วย จากน้ันจึงนามาปน้ั เปน็ กอ้ นกลมเลก็ หรือจะใส่ลงในบอ่ หรือภาชนะทใ่ี ชห้ มกั ปลา หากใสเ่ หล่ียมหมักอาจใสเ่ พยี ง 4-6 ก้อนตอ่ เหลยี่ ม ตามความ เหมาะสมจนนา้ ดนิ เหนยี วเร่ิมท่ีจะออกสีจางแลว้ จงึ ใสป่ ลาลงไป อาจจะใชค้ กู่ บั ว่านใบพายหรือน้าหมกั อยา่ งอ่นื ในอตั ราส่วนทพี่ อเหมาะดว้ ยกไ็ ด(้ Siamplakat, 2556)

18 ภาพที่ 10 แสดงภาพบอระเพ็ด ทีม่ า: สุขภาพ, บอระเพ็ดลดน้าหนกั , เข้าถงึ เมอื่ 22 ธันวาคม 2559, เขา้ ถงึ ได้จาก https://mahosot.com/บอระเพ็ดลดความอว้ น.html บอระเพ็ด ใหต้ ดั ก่งิ บอระเพ็ดเปน็ ทอ่ นเล็กๆ ไม่ควรนาก่งิ ที่แข็งหรือแกจ่ นเกนิ ไปนามาตัดยาว ท่อนละ 1 นวิ้ หรอื 2 นิว้ ล้างทาความสะอาด แลว้ จึงนาไปตากจนกงิ่ บอระเพด็ น้ันแหง้ สนทิ หรอื เริม่ เหยี่ วลง ไมค่ วรใช้บอระเพ็ดสด จากน้ันนาบอระเพด็ น้นั มาใส่ภาชนะหรือบอ่ ที่ใส่นา้ เตรยี มไว้ปิดฝาแชน่ ้าหมกั บอระ เพ็ดระยะเวลา ย่งิ แชบ่ อระเพ็ดนานย่ิงดบี างคนอาจใช้ระยะเวลาหมกั ขา้ มเดือนหรอื ขา้ มปเี ลยก็มจี ากนัน้ ให้ นานา้ หมกั นั้นมากรองเอาแต่นา้ หมักบอระเพด็ ทอนนา้ หมักใหส้ อี ่อนหรอื จางลงกอ่ นจากนั้นจงึ ไปใชห้ มัก ปลาได้ โดยค่อยๆใสล่ งไปทีละน้อย อย่าให้น้ามสี เี ข้มเกินไปเพราะจะทาให้ปลากดั ปรบั ตวั ไม่ทนั และแสบตวั หรืออาจเมานา้ หมักบอระเพ็ดตาย ประโยชน์คอื ปลากดั ทห่ี มักน้าบอระเพด็ นี้ เน้อื ตวั จะมียางบอระเพด็ ติดตามตัวและเกล็ด เม่อื ค่ตู ่อสู้กัดจะมอี าการแพ้ยางหรือเมายางบอระเพด็ อาจแพ้หรือเสียปลาได้ ซึ่งสตู ร ทานา้ หมักนน้ี กั เลน่ ปลาแตล่ ะคนจะมวี ธิ กี ารหรือใสส่ ูตรเพิ่มเตมิ ตามความถนัดของแตล่ ะคน ซึ่งจัดเป็นสูตร เฉพาะตวั ซ่งึ บางคนจะไมบ่ อก จัดว่าเปน็ กลโกง(Siamplakat, 2556) ว่านต้นเมา เป็นพชื นา้ ท่ขี ึ้นตามแหล่งนา้ ตกหรือบึงบางแห่ง เป็นพืชทีม่ ยี างเมาอยใู่ นตัว เมอ่ื นามาใชก้ ับปลากดั ควรจะคอ่ ยๆใส่เข้าไปทลี ะนดิ เพ่อื ให้ปลากัดไดป้ รบั ตวั โดยเม่ือปลากัดค้นุ เคยแลว้ มักจะชอบซุกอยู่ใตใ้ บไม้ซ่งึ ลอยอยูผ่ ิวน้าคลา้ ยใบจอกหรอื ใบบวั ยางจากต้นเมาจะซมึ เขา้ ตวั ปลาไปทีละ เลก็ ทีละนอ้ ย เมือ่ นาปลากดั ท่หี มักดว้ ยวธิ ีน้ีไปลงสู่สนามประลอง เม่อื เทปลากัดของเราลงไป ควรมีน้าหมกั นี้ลงไปดว้ ยพร้อมกบั ปลากดั ดว้ ย เม่ือค่ตู อ่ สเู้ ขา้ มาตอ่ สู้กัดกนั ไปไมน่ านจะเกดิ อาการเมายางและแพไ้ ด้ นกั เลน่ ปลากดั ท่มี ีการระมดั ระวังการโกง มักจะใชก้ ระชอนตักที่แห้งซึง่ จะตกั ติดแต่ปลาไม่มีน้า เพอื่ ป้อง กนั การโกงประเภทนี้ แตบ่ างคนอาจใชผ้ งชรู สหย่อนลงไปในเหลี่ยมแทนกไ็ ด้ เปน็ เทคนิคการโกงอีกวธิ หี นึ่ง (Siamplakat, 2556)

19 ภาพท่ี 11 แสดงภาพงวงตาล ทมี่ า: ตาล สรรพคุณและประโยชน์ของต้นตาล 30 ขอ้ , เขา้ ถึงเมอื่ 22 ธันวาคม 2559, เข้าถึงไดจ้ าก https://medthai.com/%E0%B8%95%E0%B9%89%E0%B8%99%E0%B8%95%E0%B8%B2% E0%B8%A5/ งวงตาล วธิ ีการหมกั งวงตาลนี้ บางคนจะใช้หมกั ตง้ั แต่ลูกปลายงั ตัวเล็กๆ อยู่ เพื่อให้ยางจาก งวงตาลน้นั ซมึ เข้าตวั ปลา ทาให้ตัวปลามคี วามแขง็ แรงและทนทานมากย่ิงข้ึน หรอื บางคนอาจใชห้ มกั ปลา ตอนจะเรมิ่ ทาเนอ้ื ตวั กอ่ นการประลองซัก 1 อาทิตย์ ถึง 1 เดอื นขึ้นไป (Siamplakat, 2556) ผงแรธ่ าตุ เปน็ ผงแร่ท่มี สี ว่ นผสมของเกลอื แร่ และสารวติ ามินบางชนิดปนอยู่ ใช้หมักเพ่ือให้ ผงแรน่ ัน้ เกาะตามตวั ปลา เพ่อื ชว่ ยในการทาเกลด็ ปลากดั น้นั ใหแ้ ข็งแรงและเงาประกายสวยงาม หนงั ปลา มคี วามเหนียวเพ่ิมข้นึ ทาใหท้ นทานตอ่ การกัดเข้าเนือ้ ยากข้ึน เพราะเกลด็ และหนังจะมคี วามแขง็ และหนา มาก แตถ่ ้าหากใสม่ ากจนเกนิ ไปหรือหมกั ผดิ วธิ ีก็จะเกิดผลเสยี แก่ตัวปลากดั น้นั เช่นกนั เพราะจะทาให้การ เคลอ่ื นไหว การหลบหลกี เช่ืองช้าลงเพราะปลากดั ตวั แขง็ เอี้ยวตวั ได้ยาก ผงแร่ธาตุนี้นกั เล่นปลากดั บางคน ท่ียังขาดความรู้ ความชานาญจงึ ไมค่ ่อยกลา้ ใช้กันมากนกั นอกจากทีแ่ นะนามาแล้ว ยงั มีสตู รสมุนไพรอืน่ ๆ อีกหลายอยา่ งซึ่งสูตรหมักปลากดั น้ี นกั เลน่ ปลามักจะปกปิดเป็นสตู รลับเฉพาะตวั ไมค่ อ่ ยบอกผู้อน่ื นกั เล่น ปลาท่มี ีความรู้ ความชานาญหรือชา่ งสงั เกตจึงจะดรู ไู้ ดว้ า่ ปลากดั ของคู่ต่อสู้น้ัน ถกู เลย้ี งมาดหี รือมีผวิ พรรณ เนอ้ื ตัวดแี ค่ไหน ถา้ ไมแ่ นใ่ จจะไดห้ ลบเลยี่ งไม่ประลอง ทงั้ นก้ี ารหมักปลากดั กย็ ังมีเคลด็ ลบั ตั้งแต่ลูกปลาไป จนถงึ วัยประลองพรอ้ มรบและอีกมากมาย (Siamplakat, 2556)

20 ขอ้ มลู เกีย่ วกบั วัฐจักรการเกิดตะไคร่นา้ และการเกดิ มลพษิ ในนา้ เลยี้ งปลา ตะไครน่ า้ นัน้ ส่วนใหญม่ ีจุดเรมิ่ ตน้ จากการท่เี ราใหอ้ าหารปลาแกป่ ลาของเราแล้วปลาขบั ถา่ ย ของเสยี ออกมาเป็นแอมโมเนยี ไนโตรเจนแลว้ ถูกแบคทีเรียที่มีช่ือวา่ ไนโตรโซมูนาต เปลีย่ นไปเปน็ ไนไตรท์ และถูกแบคทีเรยี ประเภทไนโตรแบ๊ชเจอรเ์ ปลีย่ นไนไตรไปเปน็ ไนเตรท ซ่งึ ไนเตรทนี้เองที่พืชหรือตะไคร่น้า สามารถนาไปใชใ้ นการเจริญเติบโตซ่งึ ตะไคร่น้านน้ั มีหลายประเภทและในแต่ละประเภทยงั สามารถบ่ง บอกถงึ มลภาวะทางนา้ ได้เป็นอยา่ งดี 1. ตะไคร่เมอื กสีเขียวแกมนา้ เงนิ (Blue Green Algae) ตะไครน่ ้านีไ้ ม่เชงิ ว่าเปน็ พืชแต่เปน็ ในกล่มุ แบคทีเรยี ที่มีชอ่ื วา่ Cyanobacteria ลักษณะ ของ มนั จะเป็นแผน่ ๆเมอื กสีเขียวเข้มอมนา้ เงนิ ถ้าเอาข้นึ มาดมจะมกี ล่นิ เฉพาะตวั จะชอบปกคลมุ อยู่ตามพนื้ กรวดหินใบไมห้ รอื ถา้ เปน็ มากๆกค็ ลุมทกุ ส่งิ ทุกอยา่ งในตไู้ ด้เลย ตะใคร่ชนิดนสี้ ามารถคบี หรอื ดูดออกไดง้ ่าย แตก่ ็กลบั มาใหม่ได้อยา่ งรวดเรว็ เช่นกนั ถ้าสภาวะเหมาะสม ภาพที่ 12 แสดงภาพ Blue Green Algae ทม่ี า: บัง!, คุยเรื่องไม้น้า, เขา้ ถึงเมอ่ื 22 ธนั วาคม 2559, เขา้ ถงึ ได้จาก https://medthai.com/%E0%B8%95%E0%B9%89%E0%B8%99%E0%B8%95%E0%B8%B2% E0%B8%A5/ สภาวะทีเ่ หมาะกบั การเกดิ พบว่า ตะไคร่เมือกสีเขียวแกมน้าเงนิ นน้ั มีความสามรถพเิ ศษใน การตรงึ ไนโตรเจนในนา้ มาเปน็ อาหารได้ซง่ึ พืชชั้นสงู ทาไมไ่ ด้ ดงั น้นั ในนา้ ท่มี ไี นเตรทต่ามากๆอาจจะพบตะ

21 ใครช่ นดิ น้ลี กุ ลามได้ เพราะฉะนัน้ การควบคุมถ้าพบเพียงเลก็ นอ้ ย จะแนะนาใหค้ ีบหรือดูดออกหรือนาสง่ิ ท่ี มตี ะไคร่เกาะอยอู่ อกไปจากตู้ แต่ถ้าลุกลามมาก ใหใ้ ชย้ า Erythromycin sulfate ในขนาด 400 มิลลิกรัม ตอ่ น้า 100 ลติ รโดยประมาณ เนื่องจากยาจะมีผลกบั แบคทเี รีย ในระบบกรองและในตูบ้ างส่วนแนะนาให้ หาวสั ดกุ รองบางส่วนไปใส่ตู้อืน่ ไวก้ ่อนในชว่ งใสย่ าและงดให้อาหารปลาในช่วงทาการรักษาตะใครเ่ พื่อลด Nitrogen load แก่ระบบ หลงั จากนน้ั แชย่ าหนึ่งถงึ สองวนั จะพบว่าตะไครจ่ ะเรมิ่ สลายตัวให้ดดู ออกและ ถา่ ยน้าใหม่ (Dusko Bojic, 2551) 2. ตะไคร่สีน้าตาล (Brown Algae) ลกั ษณะเป็นแผน่ สนี ้าตาลบางๆเกาะตามกระจก และใบพืชขัดออกได้ง่ายเปน็ ส่ิงมีชวี ิตในกลุ่ม ไดอะตอมที่มีซิลิกา้ เป็นโครงสรา้ งภายนอก มกั พบในต้ทู ตี่ ้ังใหมๆ่ มแี สงน้อยหรอื มีซลิ กิ า้ ในนา้ มากเกิน ไป การควบคุมทาไดโ้ ดยขัดออกจากกระจกและใบไม้ เพิม่ แสงสวา่ งใหพ้ อเพียงสาหรบั ตน้ ไมแ้ ละใชป้ ลากนิ ตะไคร่ ในการกาจัดได้ไมย่ าก (Dusko Bojic, 2551) ภาพที่ 13 แสดงภาพ Brown Algae ทีม่ า: Dennis Hanson, Saltwater Algae Control: Brown Algae, เข้าถงึ เมอ่ื 22 ธันวาคม 2559, เข้าถึงไดจ้ าก http://homeaquaria.com/saltwater-algae-control-brown-algae/ 3. ตะไครจ่ ดุ เขียว (Spot Algae) ตะไครช่ นิดน้จี ะมลี ักษณะเปน็ จดุ ๆสเี ขียวขดู ออกยาก เติบโตบนกระจก หินหรอื ใบไม้โตชา้ ท่ี โดนแสงจัดเป็นเวลานานๆ การควบคุมสาหรบั ไม้ชอบรม่ พยายามอยา่ ใหโ้ ดนแสงโดยตรงเข้มเกินไป ใหอ้ ยู่

22 ในรม่ เงาของไมข้ ้อ ขอนไม้หรอื ไม้โตเรว็ อ่ืนๆ สว่ นตะใครท่ ่ีผวิ กระจกสามารถขัดออกได้ด้วยใยขดั หรอื ใชม้ ดี โกนหรอื บัตรพลาสติกค่อยๆขดู ออก (Dusko Bojic, 2551) ภาพที่ 14 แสดงภาพ Sport Algae ท่ีมา: บัง!, สารานุกรมตะไคร,่ เขา้ ถงึ เมอ่ื 22 ธันวาคม 2559, เข้าถงึ ไดจ้ าก http://aqua.c1ub.net/forum/index.php?topic=5.0 4. ตะไคร่เส้นผม (Hair Algae) ลกั ษณะเปน็ เสน้ ใยละเอยี ดฝอยๆรวมกันเปน้ กล่มุ ก้อนเลก็ ๆตามพ้นื ซอกใบไม้ตน้ ไมแ้ ละตาม วัสดุต่างๆสามารถคีบหรอื หยบิ ออกไดโ้ ดยง่าย ปัจจยั ทีก่ ระต้นุ ใหเ้ กิดได้งา่ ยเชน่ มธี าตุอาหารในนา้ มากเกิน ไปจากการรื้อถอนตน้ ไม้ ใสป่ ยุ๋ ในนา้ มากไป ขาดการเปล่ยี นนา้ และแสงจัดเกนิ ไป (Dusko Bojic, 2551) ภาพท่ี 15 แสดงภาพ Hair Algae ทีม่ า: บงั !, สารานุกรมตะไคร,่ เข้าถงึ เม่อื 22 ธันวาคม 2559, เข้าถึงไดจ้ าก http://aqua.c1ub.net/forum/index.php?topic=5.0

23 5. ตะไครข่ น (Brush Algae) เป็นตะไครจ่ าพวก Red algae มีสีน้าตาลเทา เปน็ กระจกุ ตดิ แน่นตามหนิ ขอบใบไมแ้ ละท่อ นา้ ต่างๆในตู้ ปัจจัยสง่ เสริมการเจริญมักจะพบในตทู้ ่ีขาดการดแู ลมีสารอาหารมากเกนิ ไป ธาตเุ หลก็ ในน้าก็ เปน็ ตัวกระตุน้ ให้ตะไครช่ นดิ น้ลี ุกลามได้ การควบคุมตะไครช่ นดิ น้กี าจดั ได้คอ่ นข้างยาก การปรับปรงุ สภาพ นา้ ให้ดีอยู่เสมอ นาส่ิงท่โี ดนตะไครป่ กคลมุ ออกไปเปน็ วิธีท่ีดที ่สี ุด การนาวสั ดุทม่ี ีตะไคร่ขึ้นมาแชใ่ นนา้ ผสม น้ายาฟอกขาวเจือจางและการใช้ยากาจัดตะไคร่ที่มีทองแดงเป็นองคป์ ระกอบสามารถกาจดั ตะไคร่ชนิดนี้ ไดแ้ ตค่ วรเป็นทางเลอื กสดุ ท้าย (Dusko Bojic, 2551) ภาพที่ 16 แสดงภาพ Brush Algae ท่ีมา: บัง!, สารานุกรมตะไคร,่ เขา้ ถงึ เมอ่ื 22 ธันวาคม 2559, เข้าถงึ ได้จาก http://aqua.c1ub.net/forum/index.php?topic=5.0 6. ตะไครข่ นเขยี ว (Beard Algae) เป็นขนละเอยี ดนุม่ ไม่ยาวนกั ติดแน่นเหมือนพรมตามใบไม้ ก้อนหินและวัสดตุ ่างๆเหมือนกับ เป็นเครายาวๆสีเขียว ถ้าลุกลามมากๆจะปกคลุมทุกอย่างในตู้ได้ ในบางตาราพบว่าในสภาพน้าปกติก็ สามารถเกิดตะใคร่ชนิดน้ีได้ เกิดการลุกลามได้ในตู้ท่ีสภาพแสงจัดและมีคาร์บอนไดออกไซด์ไม่เพียงพอ การควบคุมโดยการเปลี่ยนถ่ายน้าสลับการเปิดปิดไฟ และใช้ปลากินตะไคร่จะช่วยควบคุมตะไคร่ชนิดน้ีได้ การใชย้ าควรเปน็ ทางเลอื กสดุ ทา้ ย (Dusko Bojic, 2551)

24 ภาพที่ 17 แสดงภาพ Beard Algae ทม่ี า: บัง!, สารานุกรมตะไคร,่ เข้าถงึ เมอ่ื 22 ธนั วาคม 2559, เขา้ ถึงได้จาก http://aqua.c1ub.net/forum/index.php?topic=5.0 7. น้าเขยี ว (Green Water) นา้ เขียวคอื สาหร่ายเซลลเ์ ดยี วท่ไี ดร้ ับสารอาหารและแสงแดแจากในนา้ มากจนกระทัง่ ทาให้ เกิดภาวะ Algae Bloom ขึ้น การควบคุมควรจะลดแสงสวา่ งและธาตุอาหารในนา้ ลง เปลี่ยนถ่ายน้าให้ บ่อยขึ้น กรณีไมส่ ามารถควบคุมดว้ ยมาตรการขา้ งตน้ ได้ แนะนาให้ใช้ UV Clearifier และ Diatom filter หรอื ใช้ยากาจดั ตะไครจ่ ะชว่ ยจดั การกับปญั หาน้ไี ดอ้ ยา่ งรวดเรว็ และไดผ้ ล (Dusko Bojic, 2551) ภาพที่ 18 แสดงภาพ Green Water ทีม่ า: บัง!, สารานกุ รมตะไคร,่ เข้าถงึ เมือ่ 22 ธันวาคม 2559, เขา้ ถงึ ไดจ้ าก http://aqua.c1ub.net/forum/index.php?topic=5.0

25 สว่ นตะไคร่นา้ ท่เี กิดในโหลเลย้ี งปลากดั อนั เนือ่ งมาจากโหลปลากัดนน้ั ไมไ่ ด้ถูกเปลย่ี นถ่ายนา้ และเมอ่ื ปลาบริโภคอาหารเข้าไปก็จะตอ้ งขบั ถ่ายเปน็ เร่อื งธรรมดา เศษอาหารที่เหลือกบั มลู ทีถ่ ูกขับออก จากตวั ปลาจงึ เกิดสภาวะหมกั หมมก็ให้เกดิ เชอ้ื แบคทเี รียและตากอนต่างๆภายในภาชนะเลย้ี งถา้ เกดิ ตอ้ ง การที่จะลดการเกดิ ตะไครน่ ้าและตะกอนต่างๆเราก็ควรทจ่ี ะทาลายวงจรไนเตรทเพือ่ ท่ีจะไมใ่ หไ้ นเตรทเปน็ อาหารของตะไคร่น้าและเชื้อแบคทีเรยี อีกตอ่ ไป ข้อมูลเก่ียวกบั อุปกรณท์ ีใ่ ช้เลีย้ งปลากดั รปู แบบและลกั ษณะอปุ กรณท์ ี่ใกลเ้ คยี งในท้องตลาด ผเู้ ท่เี ล้ยี งปลากดั โดยท่วั ไป จะเลยี้ งปลากัด 1 ตวั ต่อ 1 ภาชนะ ภาชนะทใี่ ชเ้ ลยี้ งปลากัดมี หลายรูปแบบต่างๆกันไป เราสามารถเลอื กใชไ้ ด้ตามความตอ้ งการและความเหมาะสม ซงึ่ แต่ละภาชนะก็ จะมีขอ้ ดขี ้อเสียดังต่อไปนี้ 1. โหลปลากดั (แบบแกว้ หรือกระจกใส) โหลปลากัดที่ผเู้ ลี้ยงนยิ มมากท่สี ดุ นนั้ จะเปน็ แบบโหลแก้วหรอื โหลกระจกใสทม่ี ีมุมทัง้ สีม่ ุมต้ัง ฉากตอ่ กนั เป็นรปู สี่เหลย่ี มทรงสงู มีความสวยงาม สามารถมองเหน็ ตัวปลาชัดเจนและประหยัดเนื้อท่ใี นการ จัดวางโหลประเภทนเี้ ป็นทีน่ ยิ มอย่างมากในการนามาใช้สาหรับขนึ้ ฟอร์มปลากดั (เจา้ ของร้าน, 2559) ภาพท่ี 19 แสดงภาพโหลปลากดั (แบบแกว้ หรอื แบบกระจกใส) ที่มา: เจ้าของร้าน, ภาชนะที่สามารถนามาใช้ในการเลี้ยงปลากัด, เขา้ ถงึ เม่ือ 22 ธันวาคม 2559, เขา้ ถงึ ได้จาก http://www.chiangraifocus.com/forums/index.php?topic=123366.40

26 2. ขวดแกว้ แบบกลมและแบบแบน ขวดกลมและแบน เป็นภาชนะท่ีหาง่ายมีราคาถกู และประหยัดเน้ือท่ีอย่างมาก จึงเหมาะสม สาหรับผู้เลี้ยงท่ีเล้ียงปลาจานวนมากในพน้ื ที่ท่ีจากัด การเปลี่ยนน้าและการเปลี่ยนตัวปลาสาหรับภาชนะ ประเภทนี้จะยุ่งยากสักเล็กน้อย เพราะปากขวดมีขนาดเล็กในผู้เล้ียงบางรายใช้วธิ ีตัดขวดกลมให้ปากขวด เสมอกับตัวขวดเพื่อให้ใช้งานได้สะดวกข้ึน ส่วนขวดแบนผู้เลี้ยงบางรายบากขวดเป็นช่อง เพ่ือสะดวกต่อ การเปลีย่ นนา้ ให้กับปลา (เจ้าของร้าน, 2559) ภาพที่ 20 แสดงภาพขวดแกว้ ทรงกลม ท่มี า: เจา้ ของรา้ น, ภาชนะที่สามารถนามาใชใ้ นการเลี้ยงปลากัด, เข้าถงึ เมอ่ื 22 ธนั วาคม 2559, เขา้ ถึงไดจ้ าก http://www.chiangraifocus.com/forums/index.php?topic=123366.40 ภาพที่ 21 แสดงภาพขวดแก้วทรงแบน ท่มี า: เจ้าของรา้ น, ภาชนะที่สามารถนามาใชใ้ นการเลีย้ งปลากัด, เขา้ ถงึ เม่อื 22 ธนั วาคม 2559, เข้าถึงได้จาก http://www.chiangraifocus.com/forums/index.php?topic=123366.40

27 3. โหลพลาสตกิ โหลพลาสตกิ ทนี่ ิยมใช้เป็นแบบส่ีเหล่ียมและแบบกลม ซึง่ โหลจะมคี วามใสหรอื ไม่ใสกไ็ ด้ สามารถนามาใช้เลยี้ งปลากดั แทนโหลแกว้ ได้ สามารถหาซ้อื ไดง้ า่ ยและราคาไม่แพงมาก โหลพลาสตกิ แบบ สีเ่ หลี่ยมทมี่ ีความใสน้ันสามารถใชท้ ดแทนโหลแกว้ ในการขึน้ ฟอร์มปลากดั ไดอ้ กี ด้วย (เจา้ ของรา้ น, 2559) ภาพที่ 22 แสดงภาพโหลพลาสตกิ ที่มา: เจา้ ของรา้ น, ภาชนะที่สามารถนามาใชใ้ นการเล้ียงปลากัด, เข้าถงึ เม่อื 22 ธนั วาคม 2559, เข้าถงึ ได้จาก http://www.chiangraifocus.com/forums/index.php?topic=123366.40 4. แก้วน้าพลาสติก ขวดน้าพลาสตกิ และถงั นา้ พลาสตกิ ภาชนะเหล่านี้ เป็นภาชนะที่หาได้ง่ายท่ีสุด ราคาถูกท่ีสุดและดัดแปลงง่ายท่ีสุด ผู้เล้ียงส่วน มากมักจะตัดขวดและถงั ใหส้ ่วนปากของภาชนะเท่ากับตวั ภาชนะเพื่อสะดวกต่อการใชง้ านภาชนะประเภท นเ้ี หมาะสาหรับใชเ้ ลยี้ งปลาแบบเน้นใช้งาน ความสวยงามอาจจะไม่ตอ้ งมมี ากนัก แตก่ ส็ ามารถใชเ้ ล้ยี งปลา ไดเ้ หมือนภาชนะอนื่ ๆ (เจา้ ของรา้ น, 2559)

28 ภาพท่ี 23 แสดงภาพแกว้ นา้ พลาสตกิ ที่มา: เจ้าของร้าน, ภาชนะทสี่ ามารถนามาใชใ้ นการเล้ียงปลากัด, เข้าถงึ เมอื่ 22 ธันวาคม 2559, เขา้ ถงึ ไดจ้ าก http://www.chiangraifocus.com/forums/index.php?topic=123366.40 ภาพที่ 24 แสดงภาพขวดนา้ พลาสตกิ ที่มา: เจ้าของรา้ น, ภาชนะท่สี ามารถนามาใช้ในการเลีย้ งปลากดั , เขา้ ถงึ เมอ่ื 22 ธันวาคม 2559, เข้าถึงไดจ้ าก http://www.chiangraifocus.com/forums/index.php?topic=123366.40

29 ผลิตภณั ฑท์ เ่ี กย่ี วข้องกบั การออกแบบ ตู้ปลา คือ ภาชนะหลักสาหรับการเล้ียงปลาสวยงามและมีรูปทรงต่างๆกันโดยมากมักจะทา เป็นรูปสี่เหลี่ยมผนื ผ้าโดยผลิตจากวสั ดุประเภทกระจกหรืออะครลี ิค มีขนาดแตกต่างกันออกไป ต้ังแต่ประ มาณ 1 ฟุต จนถึงหลายเมตรในพิพิธภัณฑ์สัตว์น้า ซึ่งตู้ปลาที่มีขนาดใหญ่จะมีการเปล่ียนแปลงอุณหภูมิ ภายในน้อยกว่าหรือชา้ กวา่ ตูป้ ลาทมี่ ขี นาดเลก็ โดยมากแล้วตู้ปลาที่ผลิตจากกระจกจะเชื่อมต่อกันด้วยกาวซิลิโคนแบบกันน้า ซึ่งจะมีความ เหนียวทนทานมากต่อการละลายของน้า ขณะท่ีประเภทท่ีผลิตจากอะครีลิคจะมีความทนทานกว่า เน่ือง จากไมแ่ ตกหกั ไดง้ ่ายแตก่ ็จะมีราคาขายทส่ี ูงกว่า ซึง่ ต้ปู ลาแบบที่เป็นทรงสี่เหล่ยี มผนื ผา้ ด้วยแลว้ จะแบง่ ออกได้เป็น 2 ประเภทใหญ่ ๆ คือ 1. แบบมีกรอบอะลูมเิ นียมเป็นตปู้ ลาแบบเกา่ มกี รอบเป็นอะลูมเิ นยี มและชนั อดุ กนั นา้ ร่ัว ซง่ึ ตู้ แบบน้แี ลดอู าจจะไม่สวยงามมากนัก แตว่ า่ มคี วามทนทาน 2. แบบไม่มีกรอบเปน็ ตู้ปลาแบบใหม่ไม่มกี รอบและเปน็ แบบทน่ี ิยมใช้กนั ในปจั จุบันแตค่ วาม ทนทาน สแู้ บบแรกไมไ่ ด้ โดยมากจะเป็นรูปทรงสี่เหลี่ยมผืนผ้าเป็นส่วนใหญ่ แต่ก็มีรูปทรงอ่ืนๆวางขายกันในตลาด เช่น สี่เหลี่ยมจัตุรัสและทรงกระบอก ซ่ึงมีขนาดหลากหลายมากในตลาดปลาสวยงามของประเทศไทย มักจะวัดขนาดของตู้ปลาในหน่วยน้ิว ซ่ึงเป็นการเรียกตามหน่วยวัดของอุตสาหกรรมกระจกในสมัย ก่อน โดยเรียกด้านหน้าตู้จากมุมมองของผู้เล้ียงว่าด้านกว้างระยะจากด้านหน้าไปจนถึงด้านหลังตู้ว่าด้านลึก และระยะจากด้านล่างพื้นตูไ้ ปจนถึงขอบบนตู้จะเรียกวา่ ด้านสูง และมักจะเรียกขนาดของตู้ปลาอย่างย่อๆ ตามขนาดของด้านกว้างเท่าน้ันเพื่อความสะดวก เชน่ ต้ปู ลาที่กวา้ ง 24 น้ิว สูง 14 นิ้ว ลึก 12 นิ้ว ว่าตู้ 24 น้ิว เป็นต้น และใชห้ น่วยวดั ความหนาของกระจกท่ีนามาใชท้ าตู้ปลาเปน็ หน่วย หุน แตใ่ นปจั จุบันเริ่มที่จะ ปรับเปล่ียนมาใช้หน่วยวัดระบบเมตริกกันมากขึ้นเพราะเป็นหน่วยวัดท่ีคนไทยส่วนใหญ่คุ้นเคยกว่า และ เข้าใจไดง้ า่ ยกว่าตามสิน ค้าจากต่างประเทศ เชน่ ประเทศญี่ป่นุ ท่ีมักจะวัดขนาดของตู้ปลาเป็นเซนติเมตร

30 ข้อมลู พืน้ ท่ที ่ใี ช้ในการะเลยี้ งปลากัดแตล่ ะประเภท 1. พน้ื ท่ใี นการเพาะเลี้ยงปลากดั หม้อ ปลากัดหม้อเป็นปลากัดชินท่ีมีครีบส้ัน มีความคล่องตัวสูงตัวหนา เวลาว่ายน้ามักชอบท้ิงตะ เกียบหน้า ซึ่งตะเกียบที่ดีนั้นต้องเท่ากันตรงและไม่หักโค้ง พ้ืนที่ในการเล้ียงปลากัดหม้อจึงควรท่ีจะมีพนื้ ที่ ในแนวตั้งสักหน่อยเพ่อื ให้ปลาไดท้ ้งิ ตะเกยี บบ้างในการว่ายนา้ ลอยตวั ภาพท่ี 25 แสดงภาพตัวอยา่ งปลากัดสายพันธ์หุ ม้อ ทมี่ า: Shutter Prince, Timeline, เข้าถงึ เม่ือ 22 ธันวาคม 2559, เข้าถงึ ไดจ้ าก https://www.facebook.com/Shutter-Prince-1705284643060564/ 2. พื้นที่ในการเพาะเลยี้ งปลากดั ฮาฟมูน ปลากัดฮาฟมูนเป็นลากัดครบี ยาวเวลาพองตวั วา่ ยน้าจะใช้พนื้ ที่ในแนวกวา้ งระดับนึง ปลา กัดฮาฟมูนไม่ค่อยชอบภาชนะในแนวแคบและสูงเท่าไหร่ เน่ืองจากเวลาว่ายของปลาชนิดนี้ ครีบจะมี น้าหนกั มาก จึงไม่ควรอยูใ่ นทีท่ ม่ี ีพนื้ ที่แนวตั้งมากจนเกนิ ไป ไมม่ ีความคล่องตวั มากนัก

31 ภาพท่ี 26 แสดงภาพตัวอยา่ งปลากัดสายพันธุ์ฮาฟมนู ท่มี า: ทานุก,ิ สายพันธ์ปุ ลากัด แตล่ ะชนิด, เข้าถึงเมอ่ื 22 ธนั วาคม 2559, เข้าถงึ ไดจ้ าก http://board.postjung.com/798776.html 3. พืน้ ทีใ่ นการเพาะเลย้ี งปลากัดจีน ปลากัดจีนเป็นปลาที่มีลักษณะครีบหางท่ียาวเป็นพิเศษทาให้ต้องการพ้ืนท่ีในแล้วกว้าง มากเนื่องจากเวลากลับตัวจาเปน็ ต้องมีพนื้ ที่ให้สะบดั หาง ถ้าหากพ้นื ที่แคบไปปลาจะเกิดความเครียดและ กัดหางตัวเองได้ ภาพท่ี 28 แสดงภาพปลากดั สายพนั ธุจ์ ีน (หางยาว) ที่มา: admin, ผลการประกวดปลากดั สวยงาม \"สวยสยาม 2\", เขา้ ถงึ เม่อื 22 ธันวาคม 2559, เข้าถึงได้จาก http://www.mornorfishclub.com/forum.php?mod=viewthread&tid=2589

32 4. พ้ืนที่ในการเพาะเลี้ยงปลากัดยักษ์ ปลากัดยักษ์เป็นปลากัดท่ีมีลักษณะคล้ายปลากัดหม้อแต่มีขนาดใหญ่กว่ามาก ถ้าหาก เล้ียงในพื้นที่แคบมักจะเกิดความเครียดได้ง่าย ความต้องการของพ้ืนที่สูงมากเน่ืองจากมีลาตัวท่ีใหญ่อ้วน จงึ ไมเ่ หมาะทีจ่ ะเลี้ยงไว้ในภาชนะเลก็ ๆ พนื้ ที่เหมาะสมจรงิ ๆใชพ้ นื้ ทปี่ ระมาณ 1 ตารางเมตร ภาพที่ 29 แสดงภาพปลากดั สายพนั ธุย์ กั ษ์ ทมี่ า: จา่ แจค็ ปลากัดยกั ษ,์ ขายปลากดั ยกั ษแ์ ฟนซี ซามูไร, เข้าถึงเม่อื 22 ธนั วาคม 2559, เข้าถึงได้จาก http://www.giantbetta.com/ ข้อมลู เกี่ยวกบั วสั ดทุ ีใ่ ช้ในการผลติ อปุ กรณเ์ ลย้ี งปลากดั ความรู้เก่ียวกับวัสดุจากกระจก(Glass) กระจกหมายถึงวัสดุที่ทามาจากแก้วซ่ึงมีองค์ประ กอบหลักทางเคมีคือซิลิคอน สามารถหลอมและนาไปข้ึนรูปได้และเมื่อเย็นตัวลงแล้วจะมีลักษณะโปร่งใส และเป็นของแข็งที่ไม่จับผลึก กระจกจึงสามารถแตกไดเ้ หมอื นแก้วและมคี วามคมมากกว่าแก้ว กระจกเป็นลักษณะการผลิตวัสดุประเภทแก้วที่ทาข้ึนเพื่อวัตถุประสงค์ในการใช้งาน ด้าน ต่างๆ เพื่อเป็นวัสดุกั้นขวางที่ไม่ทึบแสงและเพ่ือประดับตกแตง่ อาคาร ในบางคร้ังความต้องการใช้กระจก ถูกนาไปปรับคุณสมบัติต่อเพ่ือให้มีคุณลักษณะบางอย่าง เช่น ฉาบปรอทที่ด้านหน่ึงเพื่อให้มีคุณสมบัติสะ ท้อนแสงเรียกว่า กระจกเงา ถ้าผสมสารชนิดอ่ืนลงไปในเนื้อสารให้มีสีสันหรือความทึบแสงบางส่วนหรือ ท้ังหมดเรียกว่า กระจกสี กระจกทึบหรือกระจกควันหรือนาไปพ่นทรายลงบนพ้ืนผิวเพ่ือให้เกิดความไม่ สม่าเสมอของผวิ ทาใหแ้ สงผา่ นได้ มลี กั ษณะมวั ๆเรียกวา่ กระจกฝ้า (อาสาสมคั รวิกิพีเดีย, กระจก, 2558) เนอื่ งจากกระจกคือวสั ดุประเภทแก้วซึ่งมคี วามโปร่งใสมากและยงั มีค่าดรรชนหี กั เหของแสงท่ี สามารถใชป้ ระโยชนไ์ ดจ้ ึงมีการนาไปสรา้ งเปน็ วสั ดุทมี่ คี วามหนาไมส่ ม่าเสมอแตม่ ีลักษณะ เฉพาะ เรียกทับ

33 ศพั ท์ภาษาองั กฤษว่า เลนส์ (lens) เช่น มสี ัณฐานกลมเหมอื นเหรียญที่เวา้ เข้าตรงกลางท้ังสองดา้ นเรียกว่า เลนส์เวา้ หรอื เวา้ เข้าด้านเดียวอีกดา้ นหนงึ่ แบนราบและฉาบปรอทมกั เรยี กวา่ กระจกเวา้ มสี ัณฐานกลม เหมือนเหรยี ญทปี่ ่องออกตรงกลางทั้งสองดา้ นเรียกวา่ เลนส์นูนหรอื นนู ออกด้านเดียวอีกด้านหนง่ึ แบนราบ และฉาบปรอทมกั เรียกว่า กระจกนนู ซงึ่ เลนส์คือประเภทการผลติ วัสดปุ ระเภทแกว้ ในรูปแบบของกระจก เพอ่ื การใช้งานในลักษณะของการหักเหแสงน่นั เอง (อาสาสมคั รวกิ พิ ีเดยี , กระจก, 2558) กระจกบางประเภทถูกนาไปประกอบสร้างแบบพิเศษ เช่น เคลือบเน้ือสารบางประเภทเช่น พลาสตกิ ด้านเดียวหรือทัง้ สองด้าน เพอื่ ใหท้ ึบแสงหรือเพ่ือให้ไม่แตกร่วนหรอื เพ่อื ให้เมอื่ แตกแล้วไมม่ ีความ คมคล้ายเมล็ดข้าวโพด เช่น กระจกรถยนต์ ฟิล์มบางประเภทที่นามาเคลือบเช่น เคฟลาร์ มีลักษณะทาง โครงสร้างเคมีที่สามารถกระจายแรงท่ีมากระทบด้านหน้าออกไปทางด้านข้างได้ และทาให้สามารถผลิต เป็นกระจกนิรภัย ที่สามารถทนทานต่อแรงกระ แทกได้ และในบางกรณีการผลิตแบบเคลือบด้านนอก อาจปรับเป็นการผลิตแบบสอดไส้ข้างใน หรือ ผสมลงไปเป็นเนื้อเดียวกัน (อาสาสมัครวิกิพีเดีย, กระจก, 2558) ในบางกรณีกระจกอาจสร้างจากวัสดุท่ีมีความใสไม่ย่ิงหย่อนไปกว่ากันกับแก้วแต่เป็นวัสดุ ประเภทอ่ืนไปเลย แต่ไม่ว่าอย่างไรก็ตามกระจกจะมีความหมายในลักษณะใสบางเป็นแผ่นและมีพ้ืนผิวที่ ราบเรียบอย่างมาก อาจหมายรวมไปถึง สะท้อนแสงได้ รวมหรือเบี่ยงเบนแสงได้ หรือ เป็นเงา เสมอๆ วัสดุประเภทกระจกนั้น หากมีค่าความยอมให้ผ่านของแสงมากจะเรียกว่า โปร่งใส หากมีค่าน้อยจะ เรียกวา่ โปรง่ แสง และหากไมม่ ีคา่ เลยจะเรยี กวา่ ทบึ แสง (อาสาสมคั รวิกิพีเดีย, กระจก, 2558) ภาพท่ี 29 แสดงภาพตวั อย่างกระจกท่ีใชใ้ นการทาโหลปลากดั ทม่ี า: เมนูหมวดหมู่สินค้า: กระจกโฟลตใส, เข้าถึงเม่ือ 22 ธันวาคม 2559, เข้าถึงได้จาก http://www.pphomeglass.com/shoppingcart.php?tokenWeb=MTYwNzU=&shoppingcart_id =64605&detailID=78679

34 ความรเู้ กีย่ วกบั วัสดุจากพอลิเมอร์ (Polymer) รูปแบบการใช้งานพอลิเมอร์ พอลเิ มอรท์ เี่ รา มกี ารใช้งานในชวี ติ ประจาวนั นั้นจะสามารถแบง่ ตามลักษณะกายภาพได้ออกมากวา้ ง ๆ ได้ 4 แบบ กค็ อื เสน้ ใย เป็นพอลิเมอรก์ ลุ่มทแ่ี ข็งแรงท่สี ุด เนอื่ งจากพน้ื ท่ีหนา้ ตัดของเส้นใยนั้นมขี นาดที่เล็ก มากทส่ี ุดและตวั พอลเิ มอรเ์ องจึงจาเปน็ ตอ้ งรับแรงในแนวแกนเส้นใยให้ไดส้ ูงสดุ เส้นใยจงึ มีลักษณะทาง กายภาพท่ดี เู บาบาง แต่มคี วามแข็งแรงสงู (Editor, คุณสมบตั ขิ องโพลเิ มอร,์ 2556) พลาสตกิ มีความแข็งแรงรองจากเสน้ ใย แมว้ ่าการใชง้ านพลาสตกิ นั้น จะมีมติ คิ วามกว้าง ยาว สูง มากกวา่ เสน้ ใยหลายเท่า ทาใหด้ เู หมือนว่าแขง็ แรงกว่าเส้นใย แตถ่ า้ ลองนาพลาสติกไปฉดี ให้มีความบาง เท่าเส้นใย จะพบว่ามันแข็งแรงนอ้ ยกวา่ มาก (Editor, คุณสมบัติของโพลเิ มอร์, 2556) ยาง มีจดุ เด่นคอื ความยดื หย่นุ สูง เราจงึ ไม่เปรียบเทยี บเรอ่ื งความแขง็ แรง แตม่ กั จะคานงึ ถงึ ค่าเปอร์เซ็นตก์ ารยืดตัวก่อนขาด (elongation at break) และแรงดงึ ทจี่ ุดขาด (load at break) แทน นอกจากน้พี อลิเมอร์ในกลุม่ นี้จาเปน็ ต้องมีการคืนตวั กลับไดด้ ีดว้ ย (recovery property) จึงต้องมกี ารเพิ่ม แรงยดึ เหนี่ยวระหวา่ งโซ่โมเลกุลด้วยการเชือ่ มขวาง (crosslink) ซ่งึ จดุ ท่เี ช่อื มขวางนค้ี วรจะอยู่ห่างกันใน ระยะที่เหมาะสม เนื่องจากหากถเี่ กินไป ยางทไี่ ด้จะมีลักษณะแข็งไม่ยดื หยนุ่ ในขณะท่ีถา้ หา่ งเกินไป กจ็ ะ ได้ยางทม่ี ลี กั ษณะนิ่มเกินไป (Editor, คณุ สมบตั ขิ องโพลิเมอร,์ 2556) สารละลายและลาเทกซ์ ใชง้ านในรปู ของพอลเิ มอร์ทีก่ ระจายตัวในของเหลวอนื่ ๆ ไมว่ า่ จะ เปน็ ตวั ทาละลายของพอลิเมอรเ์ อง หรอื กระจายตัวเปน็ อิมัลชันในน้า ลกั ษณะการใช้งานคอื เปน็ กาว สีทา บ้าน เชลแลค็ หรือสารเคลอื บผิวอน่ื ๆ พอลิเมอร์ในกล่มุ น้คี วรจะกระจายตัวได้ดี และมคี วามสามารถเชือ่ ม ขวางในสภาวะท่มี ีแสงหรือแกส๊ ออกซเิ จนได้หรือไมก่ ส็ ามารถที่จะนาตัวเองไปเกี่ยวพนั (entanglement) กับวัสดุอืน่ ๆได้ (Editor, คุณสมบตั ิของโพลเิ มอร,์ 2556) โครงสร้างของพอลเิ มอร์ คณุ สมบตั ทิ างโครงสรา้ งของพอลิเมอรเ์ กีย่ วข้องกบั การจดั ตัวทางกายภาพของลาดับโมโน เมอร์ตลอดแกนหลักของสาย โครงสร้างมอี ิทธพิ ลต่อคณุ สมบตั ิอื่นๆ ของพอลเิ มอร์ ตวั อยา่ งเชน่ พอลเิ มอร์ สายตรงอาจจะละลายหรอื ไมล่ ะลายในนา้ ขึน้ กับว่าหน่วยย่อยน้ันมีขว้ั หรือไม่ แต่ในกรณีของยางธรรม ชาติ ยางธรรมชาติสองชนิดอาจจะแสดงความทนทานต่างกนั แมจ้ ะมหี น่วยยอ่ ยเหมือนกัน นกั วทิ ยา- ศาสตรพ์ อ ลเิ มอร์พยายามพฒั นาวิธีการเพ่อื อธิบายทง้ั ธรรมชาตขิ องหน่วยย่อยและการจัดเรียงตวั (Editor, คุณสมบัติ ของโพลเิ มอร,์ 2556)

35 คณุ สมบตั ิของพอลิเมอร์ ชนิดของคณุ สมบัติของพอลเิ มอร์แบ่งอยา่ งกวา้ งๆไดเ้ ปน็ หลายหมวดขนึ้ กับความละเอียด ใน ระดับนาโนหรือไมโครเป็นคณุ สมบตั ทิ ่อี ธิบายลกั ษณะของสายโดยตรงโดยเฉพาะโครงสร้างของพอลเิ มอร์ ในระดับกลาง เปน็ คุณสมบตั ทิ ่อี ธิบายสณั ฐานของพอลเิ มอรเ์ ม่ืออย่ใู นท่ีวา่ ง ในระดับกวา้ งเปน็ การอธบิ าย พฤตกิ รรมโดยรวมของพอลเิ มอร์ (Editor, คณุ สมบตั ิของโพลเิ มอร,์ 2556) คณุ สมบตั ใิ นการขนสง่ เปน็ คณุ สมบัตขิ องอัตราการแพร่หรือโมเลกลุ เคลอ่ื นไปไดเ้ รว็ เท่าใดใน สารละลายของพอลิเมอร์ มคี วามสาคัญมากในการนาพอลเิ มอรไ์ ปใชเ้ ปน็ เยื่อหุ้ม จดุ หลอมเหลว คาวา่ จดุ หลอมเหลวท่ใี ชก้ ับพอลเิ มอร์ไมใ่ ชก่ ารเปลย่ี นสถานะจากของแขง็ เป็น ของเหลวแต่เป็นการเปล่ียนจากรปู ผลกึ หรอื กึ่งผลกึ มาเปน็ รูปของแข็ง บางครงั้ เรยี กว่าจดุ หลอมเหลวผลกึ ในกลมุ่ ของพอลิเมอรส์ ังเคราะห์ จดุ หลอมเหลวผลกึ ยังเปน็ ทีถ่ กเถยี งในกรณขี องเทอร์โมพลาสตกิ เชน่ เทอร์ โมเซตพอลิเมอร์ท่ีสลายตัวในอุณหภมู สิ งู มากจะหลอมเหลว(Editor, คุณสมบัตขิ องโพลิเมอร,์ 2556) พฤติกรรมการผสม โดยทว่ั ไปส่วนผสมของพอลเิ มอร์มีการผสมกนั ไดน้ ้อยกวา่ การผสมของ โมเลกุลเล็กๆและผลกระทบน้ีเปน็ ผลจากขอ้ เทจ็ จรงิ ที่วา่ แรงขบั เคลอื่ นสาหรบั การผสมมักเปน็ แบบระบบ ปิด ซง่ึ ไม่ใชแ่ บบใชพ้ ลงั งานหรอื อกี อย่างหนงึ่ วสั ดทุ ีผ่ สมกนั ได้ทเ่ี กดิ เป็นสารละลายไมใ่ ชเ่ พราะปฏสิ ัมพันธ์ ระหวา่ งโมเลกลุ ที่ชอบทาปฏิกริ ิยากันแต่เปน็ เพราะการเพ่ิมค่าเอนโทรปแี ละพลังงานอสิ ระท่ีจะเกี่ยวข้อง กับการเพิ่มปริมาตรทใ่ี ช้งานไดข้ องแตล่ ะส่วนประกอบ การเพมิ่ ข้ึนในระดบั เอนโทรปีขึ้นกับจานวนของ อนุภาคที่นามาผสมกนั เพราะโมเลกลุ ของพอลเิ มอร์มีขนาดใหญ่กว่าและมีความจาเพาะกบั ปรมิ าตรเฉพาะ มากกวา่ โมเลกุลขนาดเล็ก(Editor, คณุ สมบตั ขิ องโพลเิ มอร์, 2556) จานวนของโมเลกุลที่เกยี่ วข้องในส่วนผสมของพอลิเมอร์มีค่าน้อยกวา่ จานวนในสว่ นผสมของ โมเลกุลขนาดเล็กท่ีปริมาตรเท่ากัน จะมีค่าพลังงานในการผสมเปรียบเทียบได้ต่อหน่วยปริมาตรสา หรับ ส่วนผสมของพอลิเมอร์และโมเลกุลขนาดเล็ก มีแนวโน้มเพ่ิมขึ้นของพลังงานอิสระในการผสมสารละ ลาย พอลิเมอร์และทาให้การละลายของพอลิเมอร์เกิดได้น้อย สารละลายพอลิเมอร์ท่ีเข้มข้นพบน้อยกว่าท่ีพบ ในสารละลายของโมเลกุลขนาดเล็ก ในสารละลายท่ีเจือจางคุณสมบตั ิของพอลิเมอร์จาแนกโดยปฏิกิริ ยา ระหว่างตัวทาละลายและพอลิเมอร์ ซึ่งในตัวทาละลายท่ีดีพอลิเมอร์จะพองและมีปริมาตรมากข้ึนทาให้ แรงระหว่างโมเลกุลของตัวทาละลายกับหน่วยย่อยจะสูงกวา่ แรงภายในโมเลกุล แต่ในตัวทาละลายที่ไม่ดี แรงภายในโมเลกุลสงู กวา่ และสายจะหดตวั ในตัวทาละลายแบบธีตาหรือสถานะท่ีสารละลายพอลเิ มอรซ์ ึ่ง

36 มีค่าของสัมประสิทธ์ิวิเรียลที่สองเป็นศูนย์ แรงผลักระหว่างโมเลกุลของพอลิเมอร์กับตัวทาละลายเท่ากับ แรงภายในโมเลกลุ ระหว่างหน่วยย่อย (Editor, คุณสมบัติของโพลเิ มอร์, 2556) การแตกก่งิ การแตกก่งิ ของสายพอลิเมอรน์ น้ั มผี ลกระทบต่อคณุ สมบัตทิ งั้ หมดของพอลิเมอร์ สายยาวทแี่ ตกก่งิ จะเพิ่มความเหนยี ว เน่อื งจากการเพม่ิ จานวนของความซบั ซอ้ นต่อสาย ความยาวอย่าง ส่มุ และสายสนั้ จะลดแรงภายในพอลิเมอร์เพราะการรบกวนการจดั ตัว โซข่ า้ งส้ันๆลดความเปน็ ผลกึ เพราะ รบกวนโครงสร้างผลึก การลดความเปน็ ผลกึ เกยี่ วขอ้ งและการเพิ่มลกั ษณะโปรง่ ใสแบบกระจกเพราะแสง ผา่ นบรเิ วณท่ีเปน็ ผลกึ ขนาดเลก็ ตัวอยา่ งท่ีดีของผลกระทบนี้จะเก่ียวขอ้ งกบั ขอบเขตของลกั ษณะทางกาย ภาพของพอลเิ อทิลนี พอลเิ อทลิ นี ความหนาแน่นสูงมรี ะดับการแตกกง่ิ ต่า มีความแขง็ และใชเ้ ปน็ เหยือกนม พอลิเอทิลนี ความหนาแน่นตา่ จะมกี ารแตกกิ่งขนาดสัน้ ๆจานวนมาก มคี วามยดื หย่นุ กวา่ และใชใ้ นการทา ฟลิ ์มพลาสตกิ ดัชนกี ารแตกกิง่ ของพอลเิ มอร์เปน็ คุณสมบัตทิ ่ีใชจ้ าแนกผลกระทบของการแตกกงิ่ สายยาว ตอ่ ขนาดของโมเลกุลทแ่ี ตกกง่ิ ในสารละลาย เดนไดรเมอร์เป็นกรณีพเิ ศษของพอลิเมอรท์ ่ีหนว่ ยยอ่ ยทุกตวั แตกกิ่ง พอลิเมอรแ์ บบเดนดรติ ิกไมไ่ ด้แตกกิ่งอยา่ งสมบรู ณ์แต่มีคุณสมบตั ิใกลเ้ คียงกับเดนไดรเมอร์เพราะมี การแตกก่ิงมากเหมือนกนั (Editor, คุณสมบัตขิ องโพลเิ มอร,์ 2556) การเติมพลาติไซเซอร์ การเตมิ พลาสติซิเซอรม์ แี นวโน้มทจี่ ะเพิม่ ความยืดหยุ่นของพอลเิ มอร์ พลาสตซิ เิ ซอร์โดยทว่ั ไปเป็นโมเลกุลขนาดเลก็ ทีม่ คี ุณสมบตั ทิ างเคมคี ล้ายกับพอลเิ มอรแ์ ละเข้าเตมิ ในชอ่ ง ว่างของพอลิเมอร์ท่เี คลอื่ นไหวไดด้ ีและลดปฏิกิริยาระหวา่ งสาย ตวั อย่างทีด่ ีของพลาสติซเิ ซอรเ์ กยี่ วขอ้ ง กับพอลไิ วนลิ คลอไรด์หรือพีวีซี พวี ซี ที ีไ่ ม่ได้เติมพลาสตซิ ิเซอรใ์ ชท้ าทอ่ ส่วนพีวซี ีทเ่ี ตมิ พลาสติซิเซอรใ์ ช้ทา ผ้าเพราะมีความยืดหยุ่นมากกวา่ (Editor, คณุ สมบตั ขิ องโพลิเมอร,์ 2556) ความรูเ้ ก่ียวกบั วสั ดอุ ะลูมเิ นียม (Aluminium) ชอ่ื อลูมเิ นียมมาจากคาวา่ อลูเมน ซง่ึ เปน็ ภาษาลาตินของคาว่า อลมั ซ่ึงเปน็ ชอื่ ของแร่อลูมเิ นยี มซัลเฟต ในประเทศอเมรกิ าจะนิยมเรยี กว่า อลมู ินัม ในขณะท่ีส่วนอนื่ ๆของโลกจะเรยี กอะลูมิเนียม อะลูมเิ นยี มเป็นโลหะทอ่ี ่อนและเบาท่มี ลี ักษณะไม่เปน็ เงา เนอ่ื งจากเกิดการออกซิเดชนั ช้นั บางๆทเ่ี กิดขึน้ เร็วเมอ่ื สัมผัสกับอากาศ โลหะอะลูมิเนียมไมเ่ ปน็ สารพิษ ไม่ เปน็ แมเ่ หล็กและไมเ่ กิดประกายไฟ ถา้ ทาเป็นโลหะผสมอะลมู ิเนยี มมีความหนาแนน่ เป็น 1/3 ของเหล็ก กล้าและทองแดง ออ่ น สามารถดดั ไดง้ ่าย สามารถกลึงและหล่อแบบได้ง่ายและมีความสามารถตอ่ ตา้ นการ กร่อนและความทนเนื่องจากชัน้ ออกไซด์ทีป่ อ้ งกัน พ้นื หน้ากระจกเงาท่เี ป็นอะลมู ิเนียมมกี ารสะทอ้ นแสง มากกว่าโลหะอ่นื ๆ โลหะเงนิ ทองค และทองแดง สะทอ้ นแสงไดด้ กี ว่า อะลมู ิเนยี มเป็นโลหะท่ดี ดั ได้งา่ ย

37 เปน็ อนั ดับ 2 (รองจากทองคา)และออ่ นเป็นอนั ดับท่ี 6 สามารถนาความรอ้ นได้ดี จงึ เหมาะสมที่จะทาหมอ้ หงุ ตม้ อาหาร(อาสาสมัครวกิ พิ ีเดีย, อะลูมเิ นียม, 2558) เมื่อวัดในทง้ั ปริมาณและมลู ค่า การใชอ้ ะลูมิเนียมมมี ากกว่าโลหะอ่ืน ๆ ยกเวน้ เหลก็ และมี ความสาคญั ในเศรษฐกิจโลกทกุ ดา้ น อะลูมิเนยี มบรสิ ทุ ธม์ิ ีแรงต้านการดึงต่า แตส่ ามารถนาไปผสมกบั ธาตุ ตา่ งๆไดง้ า่ ย เชน่ ทองแดง สังกะสี แมกนีเซยี ม แมงกานสี และซลิ กิ อน ในปจั จุบันวัสดเุ กอื บทง้ั หมดท่เี รียก วา่ อะลมู ิเนียมเป็นโลหะผสมของอะลมู ิเนยี ม อะลูมเิ นียมบรสิ ุทธ์พิ บเฉพาะเมือ่ ตอ้ งการความทนต่อการกัด กร่อนมากกว่าความแขง็ แรงและความแขง็ เม่ือรวมกบั กระบวนการทางความรอ้ นและกลการ โลหะผสม ของอะลมู ิเนยี มมีคุณสมบัตทิ างกลศาสตร์ท่ีดีขน้ึ โลหะผสมอะลูมิเนียมเป็นสว่ นสาคัญของเคร่ืองบินและ จรวดเนือ่ งจากมีอตั ราความแข็งแรงตอ่ นา้ หนกั สูง (อาสาสมัครวิกิพีเดีย, อะลูมเิ นียม, 2558) อะลูมิเนียมสามารถสะท้อนแสงท่ีมองเห็นได้ดีเย่ยี มและสามารถสะทอ้ นแสงอนิ ฟราเรดไดด้ ี อะลมู ิเนียมชน้ั บาง ๆ สามารถสรา้ งบนพน้ื ผวิ เรียบดว้ ยวธิ กี ารควบแนน่ ของไอสารเคมีหรอื วิธีการทางเคมี เพ่อื สรา้ งผวิ เคลือบออปตคิ ัลและกระจกเงา ผิวเคลอื บเหล่านี้จะเกดิ ชัน้ อะลมู ิเนยี มออกไซด์ทีบ่ างยง่ิ กวา่ ที่ ไมส่ กึ กรอ่ นเหมอื นผวิ เคลือบเงนิ กระจกเงาเกือบท้ังหมดสร้างโดยอะลมู ิเนียมชนั้ บางบนผวิ หลงั ของแผน่ กระจกลอย กระจก เงาในกลอ้ งโทรทรรศน์สรา้ งดว้ ยอะลมู ิเนยี มเช่นกนั แต่เคลอื บขา้ งหน้าเพอ่ื ป้องกันการ สะทอ้ นภายใน การหกั เหและการสญู เสียจากความใส (อาสาสมัครวิกพิ ีเดีย, อะลูมิเนยี ม, 2558) ภาพท่ี 30 แสดงภาพ อะลมู ิเนยี่ ม ท่ีมา: อลมู เิ นียมกล่องดา้ นเท่า, เข้าถงึ เมอื่ 22 ธนั วาคม 2559, เข้าถึงได้จาก http://www.wanawatstainless.com/ซือ้ สแตนเลสขอลมู ิเนยี มกลอ่ งดา้ นเทา่ (ALUMINIUMSQ-191)

38 ขอ้ มูลเกีย่ วกับแนวทางในการออกแบบอุปกรณ์เล้ียงปลากัด ความรูเ้ กยี่ วกบั อปุ กรณใ์ หอ้ อกซิเจนในนา้ ป๊มั ลมหรือแอร์ปม๊ั เปน็ อปุ กรณ์ไฟฟ้าเพื่อเพมิ่ ออกซเิ จนในนา้ ทางานโดยการปั๊มอากาศนน้ั จะลงไปในน้าผา่ นหวั ทรายหรือหวั ปลอ่ ยอากาศทีม่ รี พู รนุ ให้ ผดุ ข้ึนมาจนเป็นฟองเล็กๆ เพอื่ เพ่ิมพนื้ ท่ผี ิวน้าให้สมั ผสั กบั อากาศและแลกเปลยี่ นออกซเิ จนไดม้ ากข้นึ ทาให้ สามารถเลยี้ งปลาเป็นจานวนมากในตู้ทีม่ ีพน้ื ทจ่ี ากัดได้ อปุ กรณใ์ ช้ไฟฟา้ ในการทางาน มีทง้ั แบบใช้ไฟฟา้ กระแสสลบั และแบตเตอร่ี ความรูเ้ กีย่ วกบั วสั ดุทใี่ ชก้ รองตา่ งๆ ระบบกรอง ระบบบาบดั นา้ สาหรับตู้เลีย้ งปลา ไม่วา่ จะ ใหญ่ หรือเลก็ ขนาดไหน สงิ่ ทมี่ ักจะถกู พูดถงึ ควบคกู่ ัน น่นั ก็คอื วัสดกุ รอง วสั ดุกรองสามารถแบ่งออกได้ ตามคุณสมบตั กิ ารกรองของตัวมันเองเปน็ 3 ประเภทใหญ่ๆ คือ วสั ดุกรองทางกายภาพ, ทางเคมีและทาง ชีวภาพ ซงึ่ วสั ดุกรองแต่ละชนิดนน้ั อาจจะมีคณุ สมบัตใิ นการกรองไดเ้ พียงประเภทเดียวหรือมากกวา่ หน่ึง ประเภทกไ็ ด้ และถา้ จะพดู กนั ไปแล้วนนั้ วสั ดทุ ีส่ ามารถนามาใช้เปน็ วสั ดกุ รองไดน้ นั้ จะมีหลากหลายชนิด มาก มีท้ังเป็นวสั ดุทเ่ี กดิ ขน้ึ เองตามธรรมชาติอย่างเชน่ หนิ ภเู ขาไฟ, ปะการงั , เปลือกหอยหรอื เปน็ วสั ดทุ ี่ถูก สร้างขึน้ มาเพื่อเปน็ วัสดกุ รองน้าโดยเฉพาะ เชน่ ไบโอบอล, เซรามคิ รงิ คห์ รือจะเป็นวสั ดุทีถ่ ูกสรา้ งข้นึ มา แต่ไมไ่ ด้มวี ัตถุประสงค์หลกั เพ่ือเปน็ วสั ดกุ รอง วสั ดกุ รอง ที่นยิ มก็ไดแ้ ก่ หินพมั มีส , หนิ ซโี อไลท,์ ปะการงั , เซรามิค-รงิ ค,์ ไบโอบอล, แอคติเวท คาร์บอนและใยกรอง 1. หนิ พัมมสิ (Pumice stone) หนิ พัมมสี หรือบางคนรู้จกั กนั ในชอื่ หินพูไมส์ เปน็ หนิ ภเู ขาไฟชนิดหนงึ่ มีซลิ กิ า้ เป็นองคป์ ระ กอบหลัก หนิ พมั มิสเกดิ จากการหลอมละลายของลาวาและแมก๊ ม่า กอ่ นจับตวั เปน็ กอ้ นแข็งอย่างฉบั พลนั กับช้ันอากาศและฟองอากาศ ขณะท่ีลาวากาลังรอ้ นระอุเมื่อเจอเขา้ กบั ความเย็นจากอากาศและน้า จึงจบั ตัวแขง็ เป็นกอ้ น ภายในเน้ือหินเกิดโพรงอากาศและรพู รุนจานวนมหาศาลบวกกับน้าหนกั ที่เบามาก จึงทา ให้หินพัมมีสมคี ุณสมบตั ิทสี่ ามารถลอยนา้ ได้ รูปร่างลกั ษณะและคุณสมบตั ิของหินพมั มสี มที ัง้ ท่เี ปน็ สีขาว สเี ทาและสีนา้ ตาล (NinekaowStudio, วสั ดกุ รองชนิดต่างๆกบั ตู้ปลาสวยงาม)