หลักการเกษตร หน่วยที่ 5

บทท่ี 5 เรื่อง การตดั สินใจวางแผนดาเนินงานเกษตร

ความหมาย ความสาคญั ของการวางแผน เพ่ือลดความไมแ่ น่นอนลงหรือลดความเส่ียงใหเ้ หลือนอ้ ยท่ีสุด การวางแผน เป็นกระบวนการท่ีองคก์ ารหรื อหน่วยงานดาเนินการเพ่ือใหไ้ ดผ้ ลท่ีตอ้ งการใน อนาคต โดยการตดั สินใจลว่ งหนา้ ในการเลือกวิธีทางานท่ีดีท่ีสุดมีประสิทธิภาพ มากท่ีสุด ใหบ้ รรลุผลตามท่ีตอ้ งการภายในเวลาท่ีกาหนด และเป็นกระบวนการท่ี ตอ้ งดาเนินการอยา่ งตอ่ เน่ือง ตลอดจนสามารถปรับปรุงแกไ้ ขไดอ้ ยูเ่ สมอ

วตั ถปุ ระสงคใ์ นการวางแผน 1. การวางแผนทาใหร้ ู้ทิศทางในการดาเนิ นงาน เม่ือผูป้ ฏิบตั ิงานรู้ทิศ ทางการทางานสามารถประสานงานกนั จะไดผ้ ลตามเป้าหมายท่ีกาหนดไว้ หากไมม่ ีการวางแผน นอกจากไมร่ ูว้ า่ จุดหมายปลายทางอยูท่ ่ีไหนแลว้ ก็ยงั กอ่ ใหเ้ กิดการสูญเสียหรือส้ินเปลืองทรัพยากร 2. การวางแผนทาใหล้ ดความไมแ่ น่นอนลง เพราะผูบ้ ริหารจะมุง่ ม่ันไปสู่ จุดหมายปลายทางอยา่ งแน่วแน่ สามารถคาดคะเนการเปล่ียนแปลงอนั อาจ เกิดข้ึนไดด้ ีย่ิงข้ึน สามารถปรับเปล่ียนใหส้ อดคลอ้ งกบั การเปล่ียนแปลง ขณะเดียวกนั ก็เตรียมพรอ้ มรบั การเปล่ียนแปลงอยา่ งเหมาะสม

3. การวางแผนทาใหล้ ดความเสียหาย การซา้ ซอ้ นกนั ของงาน ท่ีทา เน่ื องจากการวางแผนทาใหร้ ูท้ งั้ วิธีการและเป้าหมายของงาน จึงทาใหม้ ีความชดั เจนในการทางาน รู้ว่ากิจการรมใดควรทา กอ่ นหลงั การซา้ ซอ้ นและการส้ินเปลืองจึงไมเ่ กิดข้ึน 4. การวางแผนทาใหร้ ูม้ าตรฐานในการควบคุม เพ่ือใหเ้ ป็ นไป ตามเป้าหมายท่ ีกาหนด

กระบวนการวางแผน แผนท่ีเป็นทางการ (format plan) ไดจ้ ดั ทาข้ึนอยา่ งมีเป้าหมาย มี ทิศทางชดั เจน ผูบ้ ริหารสามารถควบคุมได้ ขณะเดียวกนั จะสอดคลอ้ งกบั ความรู้ ความสามารถและประสบการณ์ของผูป้ ฏิบตั ิงาน ขนั้ ตอนการวางแผนจึงมี ความสาคญั ตอ่ ความสาเร็จของงาน ซ่ึงมีขน้ั ตอนดงั ตอ่ ไปน้ี 1. การวิเคราะหส์ ถานการณ์ ไดแ้ ก่ การหาขอ้ มูลตา่ งๆ ท่ีเก่ียวขอ้ งกบั การ วางแผน และการสรุปผลเก่ียวกบั ขอ้ มูลทง้ั หมดสาหรับนามาใชใ้ นการตัดสินใจ กาหนดเป็ นแผนข้ึนมา การวิเคราะห์จะตอ้ งรวมถึงสถานการณ์ในอดีต สภาพแวดลอ้ มในปัจจุบนั และรวมถึงการคาดคะเนเหตุการณท์ ่ีจะเกิดข้ึนในอนาคต

2. การกาหนดวตั ถุประสงคข์ องแผน ผูท้ าแผนจะตอ้ งกาหนดวตั ถุประสงคไ์ ว้ หลาย ๆ วตั ถุประสงคแ์ ละกาหนดแผนไวห้ ลายๆ แผน ขน้ั ตอนน้ีตอ้ งอาศยั ความคิด ริเร่ิมและการสรา้ งสรรคโ์ ดยตอ้ งอาศยั การมีสว่ นร่วมจากคนหลายๆ คน ไมว่ ่าจะเป็น ระดบั บริหารหรือระดบั ปฏิบตั ิ และใชเ้ วลามาก กวา่ จะไดว้ ตั ถุประสงคแ์ ละแผน 3. การประเมินวตั ถุประสงคแ์ ละแผน การประเมินก็คือ การหาคุณค่าของ วตั ถุประสงคแ์ ตล่ ะอยา่ งและแผนแตล่ ะแผน แตล่ ะวตั ถุประสงคแ์ ละแตล่ ะแผนยอ่ มมีทง้ั ผลดีผลเสีย หากสามารถรูข้ อ้ ดีขอ้ เสียอยา่ งชดั เจนก็ยอ่ มไมม่ ีปัญหาในการตดั สินใจ เลือก

4. การเลือกวตั ถุประสงคแ์ ละแผน หากในชนั้ การประเมินไดด้ าเนินการอยา่ งถูกตอ้ งเหมาะสม การ เลือกก็ไมย่ ากเพราะมีขอ้ มูลตา่ ง ๆ พรอ้ มอยูแ่ ลว้ แตถ่ า้ ขนั้ การประเมินไมช่ ดั เจนก็อาจยากท่ีจะตดั สินใจ เลื อกทางใดทางเลื อกหน่ ึ ง 5. การนาไปใช้ เม่ือเลือกวตั ถุประสงคแ์ ละแผนแลว้ ผูบ้ ริหารจะตอ้ งนาไปใช้ การเลือกแผนท่ีดีท่ีสุด ผูใ้ ชแ้ ผนจะตอ้ งเขา้ ใจอยา่ งชดั เจนและตอ้ งมีทรัพยากรอยา่ งเพียงพอและขณะเดียวกนั ทุกคนควรมีสว่ น ร่วมในการวางแผนตงั้ แตต่ น้ การนาแผนไปใชจ้ ึงจะประสบผลตามตอ้ งการ 6. การตรวจสอบและควบคุม การนาแผนไปใชม้ กั จะเกิดข้ึนอยา่ งตอ่ เน่ือง มีกระบวนการท่ีแน่นอน และเกิดข้ึนเป็ นประจาหากไม่มีการตรวจสอบและควบคุมผลงานท่ีเกิดข้ึนจริงอาจไม่เป็ นไปตาม เป้าหมาย การตรวจสอบและควบคุมทาใหร้ ูว้ า่ จะตอ้ งมีการแกไ้ ขอะไรบา้ ง หรื อตอ้ งมีการปรับเปล่ียน อยา่ งไร หากสถานการณจ์ ริงท่ีเกิดข้ึนเปล่ียนแปลงไปจากท่ีคาดคะเนลว่ งหนา้

วธิ กี าร SWOT ความหมาย S = Strengths หมายถึง การคน้ หาจุดแข็ง W = Weaknesses หมายถึง การคน้ หาจุดออ่ น O = Opportunity หมายถึง การพิจารณาโอกาสและความเป็นไปได้ T = Threats หมายถึง การคน้ หาอปุ สรรคท่ีมีผลกระทบตอ่ องคก์ ร

ขอ้ ควรศกึ ษาและปฏบิ ตั กิ อ่ นตดั สนิ ใจวางแผนดาเนินงานเกษตร 1 ศึกษาในเร่ืองพืชท่ีจะปลูก 2 ศึกษาตลาด 3 ศึกษาระยะเวลาปลูกท่ีเหมาะสม 4 ศึกษาเทคโนโลยีใหมๆ่ เพ่ือการประหยดั น้าและรกั ษาส่ิงแวดลอ้ ม 5 ศึกษาการติดตงั้ บริษทั 6 ศึกษาเร่ืองการปรับปรุงดิน 7 ศึกษาเร่ืองแหลง่ ของเงินทุน 8 ศึกษาเร่ืองเคร่ืองมืออปุ กรณท์ ่ีจาเป็น

การเขยี นแผนดาเนินงาน กาหนดแบบฟอรม์ ท่ีสาคญั 1. ช่ือโครงการ 2. ผูร้ บั ผิดชอบโครงการ 3. ระยะเวลาดาเนินการ 4. หลกั การเหตุผล / ความสาคญั ของโครงการ 5. วตั ถุประสงค์ 6. วิธีการดาเนินงาน 7. งบประมาณ 8. การติดตามประเมินผล 9. ผลท่ีคาดวา่ จะไดร้ ับ

ใบงาน ทา้ ยบทท่ี 5 ใหน้ ักเรียนแบง่ กลุม่ กลุม่ ละ 4-5 คน และใหท้ ารายงาน เร่ืองโครงการเก่ียวกบั การเกษตร หรือโครงการในพระราชดาริของ ร.9 สง่ คาบถดั ไป