จะกี่ครั้ง...เราต้องผ่านไปได้

กินยาคุมกําเนดิ • สามารถฉีดวัคซีนป‡องกันโคว�ด-19 ไดŒ • ผŒทู ีใ่ ชŒว�ธีคมุ กําเนิดชนิดฮอรโมน เม่ือฉดี วคั ซีน พบวา‹ ไม‹มคี วามเส่ียง ในการเกดิ หลอดเลอื ดดําอุดตันเพ�มขน้� ผทŒู ี่ใชŒว�ธคี ุมกําเนดิ ชนดิ ฮอรโมน สามารถรบั การฉีดวคั ซนี ปอ‡ งกันโรคโคว�ด-19 ไดŒ โดยไม‹จําเปšนตอŒ งหยุดการใชŒ หากตŒองการหยดุ การใชŒว�ธี คมุ กาํ เนดิ ชนดิ ฮอรโมน ควรใชŒว�ธีการคมุ กาํ เนิดอน่ื ๆ มาทดแทนเพอ�่ ปอ‡ งกันการต้ังครรภ *ขอŒ มูลจากราชวท� ยาลัยสูตินารแ� พทยแ หง‹ ประเทศไทย ทางเลอื กในการคุมกําเนดิ ถุงยางอนามัย ยาเม็ดหร�อยาฉีด ยาฝ˜งคุมกําเนิด คุมกําเนิดชนิดที่มีฮอรโมน ห‹วงอนามัย โปรเจสโตเจนอย‹างเดียว 46

วัคซีนโควดิ -19 กับสตรี สตร�ต้งั ครรภฉ ีดวคั ซีนโคว�ด-19 ไดŒหรอ� ไม‹? ไดŒ หลงั อายุครรภ 12 สัปดาห คณุ แมห‹ ลังคลอดฉีดวคั ซีนโควด� -19 ไดเŒ ลยหร�อไม?‹ ฉดี ไดŒเลยครบั สตร�ที่ใหŒนมบตุ รฉีดวัคซีนโควด� -19 ไดŒไหม? ไดŒ และภมู คิ ุŒมกนั ทีเ่ กิดข�้นจะออก ในน้ํานมดŒวยไมต‹ ŒองงดใหนŒ มลูกหลงั ฉีด มีประจาํ เดอื นหร�อกาํ ลังมปี ระจาํ เดอื น ฉดี วัคซนี โควด� -19 ไดŒไหม? ฉดี ไดคŒ รับ 47

อยูร่ ว่ มกนั ในครอบครวั อย่างปลอดภัย ไม่ตดิ โควดิ -19 ประเมนิ ตนเอง ประเมนิ ตนเองและคน หากพบมีไขร ว มกบั ไอ รบั ประทานอาหาร ในครอบครัววาเปน มีน้ำมกู จมกู ไมไดกลน�ิ ปรุงสกุ ใหม กลุมเสีย่ งหรอ� ไม ลน�ิ ไมร บั รส ใหไปพบแพทย และใชชอ นกลางสว นตัว ไมใชสิ�งของสว นตวั รวมกัน ดแู ลสุขอนามยั เม่อื กลับถงึ บาน ลา งมือ เชน ผาเชด็ หนา ผา เช็ดตวั ดว ยการลางมอื บอย ๆ และอาบน้ำเปลี่ยนเส้อื ผา แกวน้ำ ดว ยสบแู ละนำ้ ชดุ ใหมทนั ที 48

เมอื ต้องแยกกักตวั ทีบา้ น Home Isolation จดั เตรย� มบาน การปฏิบัตติ ัว การจัดการขยะ แยกตัวออกจากครอบครวั สวมหนา กากตลอดเวลา แยกทำความสะอาด แยกของใชส วนตัว ลางมือดวยน้ำ และสบู ทำความสะอาดของ จัดหองใหโปรง อากาศ หรอ� เจลแอลกอฮอล ทส่ี มั ผัสบอ ย ๆ ถา ยเทดี เวนระยะหา ง 1-2 เมตร ใชห อ งน้ำเปน คนสดุ ทา ย แบงสัดสว นหองชดั เจน กบั คนในครอบครัว และทำความสะอาด หรอ� มฉี ากก้ัน ทกุ คร้ังที่ใช การทำความสะอาด มาตรการปอ งกัน ใชถ งั ขยะท่ีมีฝาปดมดิ ชิด D-M-H -T-T Distancing Mask Hand Testing Thai ฆา เชอ้ื ดว ยนำ้ ยาฟอกผา ขาว Wearing Washing Cha Na และผูกปากถุงใหแนน มกี ารแยกขยะติดเชอ้ื กบั ขยะ เวน ระยะหา ง สวมหนา กาก ลา งมอื ตรวจวดั ใชไทยชนะ ทว่ั ไปหรอ� ติดปา ยชัดเจน บอ ย ๆ อณุ หภมู ิ 49

ขอ้ ควรปฏบิ ตั ิ ขณะกกั ตวั ทบี า้ น 9 Home Isolation แงงแยยดดกกเเยยกกยยีี่่ ักักมมตตรรัววั ะะหหวว‹าา‹ งง หลีกเลยี่ งกินอาหาร ร‹วมกัน รงผแขดยักอูŒสกกษงงู ใาอหาชรราอŒ Œสสะยงว‹ยมันุแนะลผอหตะนสัา‹เัวดงกทก็กบั ี่นบั อผนอูŒ น่ื ลาŒ งมอื ดวŒ ยนำ้ สบ‹ู หร�อ รกั ษาระยะหา‹ ง เจลแอลกอฮอลท ุกครง้ั ท่ี งดการสัมผสั กบั สัมผัสกบั ผอูŒ ่ืนและหยบิ จับของ ผŒูสูงอายุและเด็ก แยกซกั เส้อื ผŒา ผŒาขนหนู สวมหนาŒ กากอนามยั และเคร่อ� งนอน ดŒวยนำ้ สบ‹ู หรอ� หนŒากากผาŒ ตลอด หรอ� ผงซกั ฟอก เวลาท่จี ะออกมา ควรใชŒหŒองน้ำแยกจากผูŒอื่น จากที่พัก หากเลย่ี งไม‹ไดŒใหŒใชคŒ นสดุ ทาŒ ย หม่ันทำความสะอาดอยูเ‹ สมอ เปดหนŒาตา‹ งใหอŒ ากาศถา‹ ยเท ไมค‹ วรนอนรว‹ มกันในหŒองปด ที่ใชเŒ ครอ�่ งปรับอากาศ 50

IsHoolamtioen การเตรยี มครอบครวั ทมี่ ผี ตู้ ดิ เชือ้ ตอ้ งแยกกกั ตวั อยู่ทบี่ ้าน แฟลต คอนโดฯ ทัง้ ทมี่ ีห้องแยกกกั และอาศัยอยู่รว่ มกนั 10 ขอŒ ปฏบิ ัติ ของคนที่พกั อาศยั รว มกับผูตองแยกกักตัว สวมหนาŒ กากอนามัย หลีกเลี่ยงการอยู‹ใกลชŒ ดิ ตลอดเวลา ลŒางมือบอ‹ ย ๆ กบั ผูŒแยกกักตวั แยกใชŒของส‹วนตัวและ เส้ือผาŒ ใชŒแลŒวใหแŒ ยกตะกรŒา แยกทำความสะอาด และแยกซัก แยกกันรบั ประทาน หากจิ กรรมผ‹อนคลาย อาหารและนำ้ ดม่ื เพอ�่ ลดความเคร�ยด ลŒางภาชนะดŒวยนำ้ ยา รวบรวมขยะ หนาŒ กากอนามยั ลาŒ งจาน ตากแดด ท่ีใชŒแลวŒ ไวŒในถงุ ใส‹น้ำยา ผง่ึ ใหแŒ หŒง ฟอกขาว 2 ฝา ใสถ‹ งุ อกี ช้ัน ผูŒแยกกกั ตวั ใชหŒ Œองน้ำ ปดปากถุงใหสŒ นทิ เปนš คนสดุ ทŒายและ สังเกตอาการตัวเอง ทำความสะอาดทุกครั้ง ถŒามีอาการผิดปกติ ใหรŒ บ� ไปพบแพทย 51

กรณีไมม‹ ีหŒองแยก แยกสวน/พ�้นที่ เวนระยะหาง หากมีพ�้นที่จัดทำฉากกั้นระหวาง ผูถูกกักตัวและคนอื่น ๆ ในครอบครัว จดั หองพกั ใหโปรง อากาศถายเทไดด ี เตรย� มถงั ขยะทฝ่ี าปด มดิ ชดิ และแยกของใช สวนตัวไวสำหรับผูปวยโดยเฉพาะทั้งใน บร�เวณท่นี อนและหองพกั เปด ประตู หนา ตา ง มกี ารระบายอากาศท่ดี ี กรณีมหี อŒ งแยก ควรแยกหองนอน หองน้ำ ใหชัดเจน หากทำได มีการระบายอากาศสูภายนอกเปนระยะ แยกของใชสวนตัว แยกทำความสะอาด ใชหองน้ำ หองสวมเปนคนสุดทาย กรณีที่ไมสามารถแยกหองได เตรย� มถงั ขยะทฝ่ี าปด มดิ ชดิ และแยกของใช สวนตัวไวสำหรับผูปวยโดยเฉพาะทั้งใน บรเ� วณที่นอนและหอ งพกั กรณีที่มีพ�้นที่ส‹วนกลาง ควรมีจ�ดบรก� ารเจลแอลกอฮอล 70% บร�เวณจด� เขา ออกตา ง ๆ เชน หนาลฟิ ตประตเู ขา -ออกอาคาร ทำความสะอาดพน้� ที่สว นกลาง เปนประจำทกุ วนั และเพ่ม� ความถี่ในจด� เสี่ยงโดยใชน ้ำยาฆา เชอื้ เชด็ ทำความสะอาดบรเ� วณทม่ี ีการสมั ผัสรวมกนั บอ ย ๆ 52

IsHoolamtioen การเตรยี มครอบครัวทมี่ ีผตู้ ดิ เชือ้ ต้องแยกกกั ตัว อยู่ทบี่ า้ น แฟลต คอนโดฯ ทัง้ ทมี่ ีหอ้ งแยกกักและอาศยั อยู่ร่วมกนั การเตรย� มพ�น้ ท่ี และการจดั การบาŒ น ควรแยกหŒองนอน หอŒ งน้ำใหŒชดั เจนหากทำไดŒ และใหแŒ ยกจาก ผูสŒ งู อายุ ผŒปู ว† ยดŒวยโรคเร�้อรังใหมŒ ากที่สุด เปดประตู หนŒาต‹าง เพ�่อใหŒมีการระบายอากาศสู‹ภายนอก เปšนระยะและปดประตูดŒานที่เชื่อมต‹อกับคนอื่นภายในบŒาน แยกของใชสŒ ว‹ นตวั แยกทำความสะอาด ใชหŒ Œองนำ้ หŒองสวŒ ม กรณที ่ีไมส‹ ามารถแยกหอŒ งไดŒ ใหŒผŒูอน่ื ใชŒ หŒองนำ้ กอ‹ นผแŒู ยกกักตวั หรอ� กักกนั ตัวใชŒเปนš คนสุดทาŒ ย พรŒอมทำความสะอาดใหเŒ รย� บรอŒ ย เตร�ยมถังขยะที่ฝาปดมิดชดิ และแยกของใชสŒ ‹วนตวั ไวสŒ ำหรับ ผŒปู †วยโดยเฉพาะทั้งในบรเ� วณทีน่ อนและหอŒ งพัก 53

IsHoolamtioen การเตรยี มครอบครัวทมี่ ผี ้ตู ดิ เชือ้ ตอ้ งแยกกักตวั อยู่ทบี่ า้ น แฟลต คอนโดฯ ทัง้ ทมี่ หี ้องแยกกักและอาศยั อยู่ร่วมกัน การปฏิบัติ ของเพ่�อนบาŒ นขาŒ งเคียง หŒองขŒางเคียง งดการเยี่ยมผูŒป†วย ไมต‹ ื่นตระหนก มีสติ ไมต‹ ำหนิหรอ� ตอ‹ ว‹าผŒูปว† ย รับมอื กบั สถานการณ หร�อผูŒแยกกัก งดการเยี่ยมผูŒป†วย จดั หาอาหาร ยา หรอ� พ�ดคุยระบายกับคนใกลŒชดิ ทำกิจกรรมต‹าง ๆ ส�ิงอำนวยความสะดวก เม่ือรสŒู กึ เครย� ดหรอ� กงั วล เพ่�อผ‹อนคลายความว�ตก แก‹ผูŒแยกกกั ตัว กงั วล และหลกี เลี่ยง การออกจากท่พี กั สงั เกตอาการของตนเอง และคนในครอบครัวหาก ผิดปกติใหŒรบ� พบแพทย 54

เตรยี มพรอ้ มรับกบั เหตุการณ์ ที่คนในบŒานติดเชื้อโคว�ด-19 พด� คยุ กับคนในบานในการตกลงเรอ่� งการใชหองสำหรบั ผูปวย ท่อี ยูในบา น “ควรใชห อ งท่มี ีหอ งน้ำในตวั ” (ถา ม)ี รวมไปถงึ วางแผนการสง อาหารใหผ ปู ว ยและงดการเผชญิ หนา กนั ใหมากทส่ี ุด การเตรย� มอุปกรณในหองนอน ควรมีชดุ ผาปทู นี่ อน ปอกหมอน สำหรับผูปวยไวในหองของผูปวยอีก 1 ชุด เพ�่อผลดั เปลย่ี นในชวงรกั ษาตวั ในเร�่องการกินควรเตร�ยมอาหารสำเร็จรปู น้ำดม่ื ใหเ พ�ยงพอ อุปกรณทำอาหารงาย ๆ เชน ไมโครเวฟ กระติกน้ำรอน มีด เขย� ง จาน ชอ นสอ ม และแกว นำ้ อปุ กรณส ำหรบั ทำความสะอาด นำ้ ยาลา งจาน กระดาษทชิ ชู และถุงขยะ กจิ กรรมระหวา งวันอาจจะเตร�ยม ทวี � ว�ทยุ หนังสอื สวดมนต นิตยสาร โนตบุค หนังสือการตูน เพ�่อใหผูปวยไดมีกิจกรรม คลายเครย� ดระหวา งวนั ทร่ี กั ษาตวั และอาจเตรย� มอปุ กรณอ น่ื ๆ เชน ทช่ี ารจ มอื ถอื พดั ลม ไมก วาด ทโ่ี กยผง ผา ถพู น้� แอลกอฮอล ทำความสะอาดกร�่งเร�ยกเผือ่ ฉกุ เฉิน หองน้ำควรเตร�ยมของใชสวนตัวไวใหพรอมไมวาจะเปน สบู ยาสฟี น� ยาสระผม ครม� บำรงุ ผวิ รวมไปถงึ อปุ กรณซ กั ผา ตา ง ๆ และควรเตร�ยมผาเชด็ ตวั ไวอยา งนอย 2 ชดุ เตร�ยมพรอมเรอ�่ งยาสามญั ประจำบา น และว�ตามินตาง ๆ เชน ฟา ทะลายโจร พาราเซตามอล ยาดม ยานวด นำ้ เกลอื แร หากมคี นในบา นตดิ เชอ้ื โควด� -19 เลกิ โทษกนั เอง และหาวา ใคร เปน ตน เหตุ เปลย่ี นเปน การใหก ำลงั ใจซง่ึ กนั และกนั ลดการเสพ ขาวในโซเชียล ในปจจบ� ันมขี าวปลอมมาจากทุกที่ ซึ่งจะทำให สถานการณในบา นแยลง 55

“กนิ บำรุงปอด” ข�ง ดีตอระบบทางเดินอาหาร ชวยตานการอักเสบ ฟ�กทอง ขมิ�นชัน มีสารอาหาร สงเสร�มสุขภาพ มีสารเคอรคูมินทำให ปอดหลายชนิด การทำงานของปอดดีข�้น แอปเป�ล ผลไมŒตระกูลเบอรร�่ พร�กหวาน มีว�ตามินซี สารตานอนุมูลอิสระ ชวยตานอนุมูลอิสระ ทำใหระบบภูมิคุมกันปกติ มะเข�อเทศ เปนสารตานอนุมูลอิสระ ที่มีประสิทธิภาพสูง ธัญพ�ชเต็มเมล็ด ชวยลดอาการอักเสบของทางเดินหายใจ ขาวกลอง ขาวบารเลย ขาวฟาง ในผูที่เปนโรคหอบหืด และชวยเร�่องการทำงาน มีเสนใยสูงอุดมไปดวยว�ตามินอี และกรดไขมันจำเปน ดีตอสุขภาพปอด ของปอดในผูที่เปนโรคปอดอุดกั้นเร�้อรัง น้ำมันมะกอก หอยนางรม โพลีฟ�นอลและว�ตามินอี ชวยปองกัน อุดมดวยแรธาตุตาง ๆ โรคเกี่ยวกับระบบทางเดินหายใจ ที่จำเปนตอสุขภาพปอด สังกะสี ซีลีเนียม ว�ตามินบีและทองแดง แนะนำ การกินผักและผลไมŒเปšนประจำใหŒไดŒอย‹างนŒอยวันละ 400 กรัมโดยแบ‹งเปšนผักสุก 3 มื้อ มื้อละ 2 ทัพพ� ผลไมŒตามฤดูกาลวันละ 3-5 ส‹วน จะช‹วยลดความเสี่ยงในการเกิดโรคปอด เนอ่ื งจากผักและผลไมŒอุดมไปดŒวยว�ตามนิ และแรธ‹ าตตุ า‹ ง ๆ เสรม� การทำงานของเมด็ เลอื ดขาว ใหŒสามารถกำจัดเชื้อโรคไดŒอย‹างมีประสิทธิภาพมากข�้น 56

ออกกำลังกาย 10 ขŒอ ในช‹วงที่โคว�ด-19 ระบาด ระวงั การใชŒมือสมั ผสั ลาŒ งมือดวŒ ยสบ‹ู หร�อ เชด็ ทำความสะอาด ใบหนาŒ จมูก ตา ปาก เจลแอลกอฮอลบ‹อย ๆ เครอ�่ งมือและอปุ กรณ เล่ยี งการสมั ผัสกับพ�น้ ผิว หลีกเล่ียงการพ�ดคุย ออกกำลงั กายใหเŒ หมาะสม สัมผสั ตา‹ ง ๆ ในทสี่ าธารณะ ระยะใกลชŒ ดิ ในแตล‹ ะบุคคล ออกกำลงั กายในทอ่ี ากาศ พักผ‹อนใหเŒ พย� งพอ และ รักษาระยะหา‹ งจากผอูŒ ่นื ไมว‹ า‹ ถา‹ ยเทสะดวกหลีกเลย่ี งคน รับประทานอาหารใหŒถูก จะอยใ‹ู นช‹วงออกกำลงั กาย จำนวนมาก สุขอนามยั หรอ� กจิ กรรมอ่ืน ๆ ควรเปลย่ี นเสอื้ ผŒาและอาบนำ้ ทนั ทหี ลังจากออกกำลังกาย 57

3 กลุ่มผู้สูงวัย ติดสังคม ติดบ้าน ติดเตียง • ปลอดภัยโควิด-19 • กลุ่มติดสังคม กลุ่มติดบ้าน กลุ่มติดเตียง ซ่ึงรอŒ ยละ 96 เปนผสู ูงอายุ มีรอŒ ยละ 3 สว นใหญเปน มรี Œอยละ 1 กลุม นี้เปน ท่สี ามารถชวยเหลือตนเองได ผสู ูงวัยที่ชวยเหลือตนเองได ผสู ูงอายุท่ีไมสามารถ สขุ ภาพดี ไมมีโรคเร�้อรัง หร�อ หรอ� ตองการความชว ยเหลอื ชว ยเหลอื ตนเอง ตอ งการ ความชว ยเหลือจากผูอ ่นื มโี รคเร�้อรงั แตค วบคมุ ได บางสว น ผดู แู ลใกลช ดิ หรอ� บตุ ร หลาน สามารถใชช ีว�ตในสังคมได ควรปฏบิ ตั ติ ามอยา งเครง ครดั โดยอสิ ระ เมอ่ื กลบั ถงึ ทพ่ี กั /บา นใหอ าบนำ้ สระผม เปลย่ี นเสอ้ื ผา ทนั ทแี ลว คอ ยทำกจิ กรรมอน่ื หากพบวา ตนเองเปนผูเสี่ยงตอการติดเชื้อ หร�อเดินทางกลับมาจากพ�้นที่ความเสี่ยงสูง ตองแยกตัวออกจากผูอื่น อยางเด็ดขาด หลีกเลี่ยงการกินรวมกัน ตองหมั่นลางมือบอย ๆ มีการจัดหองพักและของใชสวนตัวแยก กับผูอื่นหากแยกหองไมได ควรจัดที่นอนใหหางจากคนอื่นมากที่สุด และเปดหนาตางใหอากาศถายเท ทำความสะอาดพ�้นผิวที่สัมผัสรวมกันบอย ๆ เชน สว�ตซไฟ ลูกบิดหร�อมือจับประตู โตะ ร�โมท โทรศัพท์ ควรทำทั้ง 3 กลุ‹มผูŒสูงวัย ปฏิบัติตามมาตรการของกระทรวงสาธารณสุข ดวยการสวมหนากาก เวนระยะหางและลางมือบอย ๆ ทำความสะอาดพ�้นผิวที่สัมผัสรวมกันบอย ๆ หมั่นสังเกตอาการของผูสูงอายุ หากมีไข ไอ จาม จมูกไมไดกลิ�น ลิ�นไมรับรส ควรพบแพทยทันที 58

ขอ้ ควรรู้ การเลยี งลกู ดว้ ยนมแม่ ในสถานการณ์โรคโควดิ -19 ในช‹วงสถานการณการแพรร‹ ะบาดของโรคโควด� -19 ยังสามารถเลีย้ งลกู ดวŒ ยนมแม‹ไดŒหรอ� ไม‹ ? ควรเลี้ยงลูกดวยนมแมเปนอยางยิ�ง เพราะในน้ำนมแมมีสารภูมิคุมกันที่ ชว ยเสร�มสรา ง ภูมคิ ุมกนั ของลกู และปกปองลูกนอยจากเชื้อโรคตาง ๆ ได ซง่ึ อาจรวมถงึ โรคโควด� -19 โดยเราควรสนบั สนนุ ใหล กู กนิ นมแมอ ยา งเดยี ว ต้ังแตแ รกเกิดจนถงึ 6 เดือน หลงั จากน้นั กินนมแมควบคูกับอาหารตามวัย จนถึง 2 ปห ร�อนานกวานนั้ ถาŒ คณุ แม‹ป†วยเปนš โรคโคว�ด-19 หรอ� สงสัยวา‹ จะเปนš คุณแม‹ยงั ควรเลีย้ งลูกดŒวยนมแม‹หร�อไม‹ ? แม‹ควรเล�้ยงลูกดŒวยนมแม‹อยู‹ในทั้ง 2 กรณี แต‹ตŒองเพ�มความระมัดระวัง ในการเลี้ยงลูกดวยการสวมหนากากอนามัย ลางมือใหสะอาดดวยน้ำ และสบู หร�อลางมือดวยเจลแอลกอฮอล กอนการสัมผัสตัวลูก และทำ ความสะอาดฆาเชื้อบร�เวณพ�้นผิวตาง ๆ ที่คุณแมสัมผัส และคุณแมควร ลางทำความสะอาดหนาอกเมื่อมีการไอ หร�อจามรดบร�เวณหนาอก 59

เชอื้ โรคโคว�ด-19 สามารถผา‹ นไปสู‹ลกู นŒอย ทางน้ำนมแม‹ไดหŒ รอ� ไม‹ ? ปจ จบ� ันองคก รอนามัยโลกรายงานวา ยังไมม ขี อ มลู เพ�ยงพอที่จะยืนยนั วา มีการติดเชื้อผานทางน้ำนมแมได แตอาจติดเชื้อผานการสัมผัสมากกวา ซ่ึงตองระมัดระวงั เรอ่� งความสะอาดเปน อยา งยิ�ง ดงั นน้ั ลกู จงึ สามารถกนิ นมจากแมทีป่ ว ยเปนโรคโควด� -19 หร�อสงสัยวา อาจจะเปนได เมื่อคณุ แมป‹ ว† ยไม‹สามารถเล้ยี งลูกดวŒ ยนมแม‹ไดŒ ควรทำอย‹างไร ? หากคณุ แมไมส บายจนไมส ามารถอมุ ลกู เขา เตา ได คณุ แมอ าจตอ งปรบั วธ� กี าร ใหนม เชน การบีบ หรอ� ปมนม เนื่องจากการบีบหร�อปม นมเปนปจ จัยหลกั ที่ ทำใหร า งกายผลติ นมอยา งสมำ่ เสมอ เพอ่� ทเ่ี มอ่ื คณุ แมอ าการดขี น้� กส็ ามารถ กลบั มาเล้ียงลกู ไดท นั ที โดยหลังจากบีบ หร�อปม นมแลว ใหลกู กินดว ยแกว หร�อชอ นสะอาดตอไปหรอ� ปรก� ษาแพทยเพ่อ� รบั คำแนะนำทเี่ หมาะสม แม‹ใหŒนมลูกสามารถฉดี วคั ซีนไดŒหรอ� ไม‹ ? แมใหน มสามารถฉดี วคั ซนี ปอ งกนั โควด� -19 ไดท กุ ประเภท และหลงั ฉดี วคั ซนี สามารถใหน มลกู ตอ ไดเ ลยโดยไมต อ งงดนมแมห รอ� ปม ทง�ิ ขณะนย้ี งั ไมม ขี อ มลู ของวคั ซนี ทม่ี ผี ลกระทบตอ การใหน มแม ซง่ึ ภมู คิ มุ กนั บางสว นของวคั ซนี ยงั สามารถสง มาทางนำ้ นมแมด ว ย ดงั นน้ั การฉดี วคั ซนี ใหแ มใหน มบตุ ร สามารถ ทำได เนอ่ื งจากประโยชนท ่ีไดม มี ากกวา ความเสย่ี งทเ่ี กดิ ขน้� และเมอ่ื ฉดี แลว ไมจ ำเปน ตอ งงดนมแม 60

สงั อาหารออนไลน์ ปลอดภัยจากโควิด-19 เลือกส่งั อาหารจาก ราŒ นอาหารใกลŒบาŒ น เลอื กจ‹ายเงน� ผา‹ น สวมหนŒากากทกุ คร้ัง ระบบออนไลน เมอ่ื ออกไปรับอาหาร เวŒนระยะห‹างอย‹างนŒอย ลาŒ งมือหลงั รบั 1 เมตรระหวา‹ งผูŒสง‹ และผรูŒ บั อาหารจากผสูŒ ‹ง เปลยี่ นภาชนะอาหาร ก‹อนกินอาหาร มาใส‹ภาชนะส‹วนตัว ตอŒ งลาŒ งมือทกุ คร้งั 61

ตักบาตรปลอดภัย อย‹บู Œาน ลดความเสย่ี ง ติดเช้อื ติดโรค ตักบาตรอย‹ทู ่บี าŒ น ลŒางมือดวŒ ยน้ำและสบู‹ หร�อ มีอาการไอ จาม เปนš หวัด เตร�ยมอาหารปรงุ สกุ ใหม‹ เจลแอลกอฮอลทกุ ครงั้ มีไขŒ งดกจิ กรรม สะอาด จดั ใหŒเปšนชุด กอ‹ นและหลังใส‹บาตร งดใส‹บาตร พรอŒ มฉันภตั ตาหาร หากจำเปšนทจี่ ะตอŒ งออกนอกบาŒ น เตรย� มเจลแอลกอฮอล ไมเ‹ ขŒาไปสถานท่ีแออดั ลาŒ งมอื ดŒวยน้ำและสบ‹ู หร�อ สแกน “ไทยชนะ” และสวมหนาŒ กากทกุ คร้ัง หรอ� สถานที่ เจลแอลกอฮอลทุกครั้ง ท้งั เขาŒ และออก กอ‹ นและหลังใส‹บาตร ทุกสถานท่ี ท่ีออกจากบาŒ น ท่มี ีคนจำนวนมาก 62

รู้ไว้...ใช่ว่า ศพผูŒป†วยโคว�ด-19 สามารถแพร‹เชื้อไดŒหร�อไม‹ และญาติมีวธิ ีปฏิบตั ิอย่างไร ญาติสามารถจัดพ�ธีงานศพไดŒเพ�่อทำบุญอุทิศส‹วนกุศลแก‹ผูŒเสียชีว�ต โดยไม‹ตŒองกังวลว‹าจะเกิดการแพร‹เชื้อ ดŒวยเหตุผล คือ เพราะก‹อนออกจากโรงพยาบาลศพจะถูกบรรจ�ในถุงซิปกันน้ำ 3 ชั้น และทำความสะอาดดŒานนอกของถุงสารคัดหลั่งจ�งไม‹ปนเป„œอนออกมา เพราะเชื้อโคว�ด-19 อยู‹ในสารคัดหลั่งของผูŒป†วย เช‹น น้ำลาย น้ำมูก เสมหะ เขŒาสู‹ร‹างกายไดŒ 2 ช‹องทางคือ การสูดหายใจ และการสัมผัส เยื่อบุตา หร�อจมูก เชื้อโคว�ด-19 ไม‹แพร‹เชื้อผ‹านควันจากการเผาศพ และญาติสามารถ เกบ็ เถŒากระดกู ไดตŒ ามปกติ เพราะเชือ้ ถูกทำลายดวŒ ยอณุ หภมู ิท่สี งู ไปแลวŒ สำหรับศาสนาอน่ื ๆ เช‹นศาสนาคร�สต ศาสนาอิสลาม จัดพธ� ีกรรมตาม ความเชือ่ ทางศาสนา โดยฝง˜ ศพทงั้ ถุงในพน้� ท่ีท่จี ดั เตรย� มเฉพาะไม‹มีการ เปดถงุ บรรจ�ศพอย‹างเด็ดขาดและดำเนนิ การใหเŒ สรจ็ ภายใน 24 ชั่วโมง คำแนะนำญาติผู้เสียชีวิตและผู้ประกอบพิธีทางศาสนา หŒามเปดถุงบรรจ�ศพเพอ�่ ดูศพ รดน้ำศพ ทำความสะอาดศพ เปลีย่ นเสอ้ื ผŒา ฉดี นำ้ ยารักษาศพ และประกอบพธ� ที างศาสนาอื่น ๆ หากมาร‹วมในงานพ�ธตี Œองเคร‹งครัดการดแู ลตวั เอง สวมหนŒากาก เวŒนระยะห‹าง ลŒางมือ 63

• เรอื งควรรู้ • เมือประสบเหตใุ นสถานการณ์ ศพผเู้ สยี ชวี ิตจากโควดิ -19 ในโรงพยาบาล สำหรบั ศพผเูŒ สียชีวต� ในโรงพยาบาล เจŒาหนาŒ ที่จะดำเนินการตามข้นั ตอน อยา‹ งถูกวธ� ีใหศŒ พไม‹สามารถแพร‹เชือ้ ไดŒ นอกโรงพยาบาล ในกรณมี ผี Œูเสยี ชวี ต� ภายในบาŒ น ตอŒ งโทรแจงŒ เจŒาหนŒาท่ผี รŒู บั ผิดชอบ เขŒามาดำเนินการจดั การ 1669 สถาบันการแพทย์ฉุกเฉินแห่งชาติ 191 กองบังคับการสายตรวจ และปฏิบัติการพิเศษ หรือติดต่อ อาสาสมัคร/กู้ภัย/มูลนิธิ ห้าม ญาติหร�อผูŒที่ไม‹มีความเกี่ยวขŒองทุกคนเขŒาไปจัดการศพดŒวยตนเอง เพราะในสารคัดหลั่งและของเหลวจากร‹างผูŒตายสามารถแพร‹เชื้อไดŒ 64

5 วิธีปรับพฤติกรรม สร้างภูมิคุ้มกันร่างกาย ข้อท่ี 1 กนิ อาหารที่หลากหลาย เนนŒ กนิ ผัก ผลไมŒ ถั่ว ธัญพ�ช โปรตนี และไขมนั ดีใหพŒ อ Vitamin B6 : ไก‹ ปลา ทนู ‹า กลŒวย ผกั ใบเข�ยว มันฝรั่ง Vitamin C : ผลไมรŒ สเปรย�้ ว สมŒ สตรอวเ บอรร �่ มะเขอ� เทศ บลอ็ คโคลแี่ ละผกั โขม Vitamin E : อัลมอนด นํ้ามันดอกทานตะวันและดอกคําฝอย เมล็ดทานตะวัน เนยถั่วและผักโขม ข้อท่ี 2 ออกกําลงั กายสมํ่าเสมอ การออกกําลังกายช‹วยสรŒางภูมิตŒานทาน ปรับปรุงการทํางานของภูมิคุŒมกัน กระตุŒนระบบการไหลเว�ยนโลหิตกลŒามเน้ือหัวใจแข็งแรง และเสร�มความแข็งแรง ใหŒกับปอดว�ธีการออกกําลังกายง‹าย ๆ เช‹น เดินเร็ว ว�ง โยคะ เตŒนประกอบเพลง บอดี้เวท เปšนตŒน และควรออกกําลังกายใหŒไดŒอย‹างนŒอยสัปดาหละ 5 วันวันละ 30 นาที เพ่อ� สุขภาพทีด่ ี ข้อท่ี 3 ดื่มนํ้าสะอาดใหพŒ อ น้าํ คอื สว‹ นทีส่ ําคัญมากสําหรบั รา‹ งกาย หากเกิดภาวะขาดนาํ้ จะทาํ ใหŒนาํ้ เหลือง เคลอื่ นไหวชาŒ ลงอาจทาํ ใหภŒ มู คิ มŒุ กนั บกพรอ‹ งไดŒ จง� ควรดม่ื นา้ํ ใหŒไดวŒ นั ละ 8-10 แกวŒ ต‹อวัน หรอ� มากกว‹านใ้ี นผูŒที่ตอŒ งเสยี เหงอ่� มาก เพ่อ� สุขภาพทีด่ ี ข้อท่ี 4 นอนพักผ‹อนใหŒพอ นอนพกั ผอ‹ นใหเŒ พย� งพอ อยา‹ งนอŒ ย 7-8 ชวั่ โมง ระหวา‹ งทน่ี อนหลบั รา‹ งกายจะหลง่ั สารทเ่ี รย� กว‹า Growth Hormone หรอ� สารเคมีแห‹งความเปšนหนมุ‹ สาว ซึง่ จะถกู หลั่งออกมามากที่สุดในช‹วงเวลา 4 ทุ‹ม ถึงตี 2 เราจ�งเร�ยกช‹วงเวลานี้ว‹า “นาทีทองของการนอนหลับ” หากไดŒนอนหลับอย‹างมีคุณภาพในช‹วงเวลา ดงั กลา‹ วจะทําใหสŒ มองสามารถผลติ Growth Hormone ไดอŒ ยา‹ งเต็มท่ี ข้อท่ี 5 ลดความเคร�ยด ความเครย� ดสง‹ ผลตอ‹ สขุ ภาพโดยรวม ทงั้ ตอ‹ ระบบภมุ คิ มŒุ กนั ถาŒ เรามคี วามเครย� ด เร้�อรังท่ีเกิดบ‹อยครั้งยาวนาน ร‹างกายจะตอบสนองต‹อความเคร�ยดโดยจะกด ภมู คิ มŒุ กนั เรา เพม� โอกาสของการตดิ เชอ้ื หรอ� เจบ็ ปว† ยไดงŒ า‹ ย การลดความเครย� ด สามารถทาํ ไดŒ เชน‹ การฟง� เพลงหรอ� ดหู นงั ทชี่ อบ การออกกาํ ลงั กาย การทาํ สมาธิ และการลดการเสพขา‹ วสารที่อาจทาํ ใหเŒ กดิ ความเคร�ยดไดŒ 65

ดูแลตัวเอง เม่ือติดโควิด-19 เบ้ืองต้น อาการไอ อาการท้องเสียและอาเจียน หลีกเลี่ยงการนอนราบ ใหนŒ อนตะแคง ใหŒงดอาหารประเภทนม โยเกิรต ผลไมสŒ ด และ หร�อนอนหมอนสูง กินยาแกŒไอ หร�อ อาหารยอ‹ ยยาก ชงเกลอื แร‹ ORS ผสมนาํ้ ตมŒ สกุ ยาอมบรรเทา อาการไอ จบ� นา้ํ ผง้ึ ผสม น้าํ สะอาด สามารถจบ� ไดŒเร�่อย ๆ น้าํ อนุ‹ (ในผปŒู ว† ยทเ่ี ปนš โรคไตและโรคหวั ใจควรปรก� ษา (หาŒ มใหกŒ บั เด็กอายุตาํ่ กวา‹ 12 เดอื น แพทย) ถาŒ กนิ อาหารไม‹ไดŒ ใหกŒ นิ ครั้งละนŒอย ๆ เด็ดขาด) แต‹หากกนิ ไม‹ไดเŒ ลยควรพบแพทยโดยเรว็ อาการหายใจลําบาก ไข้ขึ้นมากกว่า 37.5 ํC อยา‹ เครย� ด ตน่ื ตกใจ เปด หนาŒ ตา‹ ง หรอ� • พักผ‹อนใหเŒ พย� งพอ 7-8 ชัว่ โมงตอ‹ วัน อยู‹ในหŒองที่อากาศถ‹ายเทไดŒสะดวก • ดมื่ นา้ํ มาก ๆ แนะนาํ วา‹ ควรด่มื นาํ้ เร่�อย ๆ หายใจชŒา ๆ ลึก ๆ ทางจมูกและปาก เหมือนกําลังจะเป†าเทียน น่ังตัวตรง ดมื่ นํ้าเพ�ยงพอเมอื่ สงั เกตสีปส˜ สาวะจะเปšน ไมน‹ งั่ หลงั คอ‹ ม ผอ‹ นคลายบรเ� วณหวั ไหล‹ สีเหลืองออ‹ น เอนตัวมาขŒางหนŒาเล็กนŒอย โดยใชŒมือ • กินยาพาราเซตามอลทกุ 4-6 ชวั่ โมง วางบนหนาŒ ขาทงั้ สองขŒาง และหายใจ คร้ังละ 1 เมด็ ลกึ ๆ ยาว ๆ จะชว‹ ยใหหŒ ายใจสะดวกขน้� • เช็ดตวั บร�เวณคอ หรอ� ขอŒ พบั ต‹าง ๆ เวลานอนใหนŒ อนตะแคง หร�อหมอนสูง เพอ�่ ลดความรอŒ น หากปฏิบัติตามคําแนะนําเบ้ืองตŒน แลŒวอาการหายใจลําบากไม‹ทุเลา ใหŒรบ� พบแพทย 66

รกู้ อ่ นมเี พศสมั พันธ์ ใชถุงยางอนามัย ถุงมือยาง แผนยางอนามัย (Dental Dams) ในสถานการณโ์ ควิด-19 ลดการสัมผัสกับน้ําลาย หร�อสารคัดหลั่งอื่น ๆ ตองอาบน้ําทําความสะอาด ใชนํ้ายาฆาเชื้อ เชน แอลกอฮอล รางกายกอนและหลัง 70% ผงซักฟอก นํ้ายาซกั ผา ขาว มีเพศสัมพันธ เช็ดหร�อทําความสะอาดบร�เวณ สวมหนากากผาทับหนากาก ท่ีนอนหร�อพ�้นท่ีท่ีมีกิจกรรม อนามัยปดจมูกและปาก ทางเพศ ระหวา งมีเพศสมั พนั ธป องกนั ทิ�งถุงยางอนามัย แผนยางอนามัย การแพรกระจายเช้ือผาน (Dental Dams) ถุงมือยาง การหายใจ ท่ีปนเปอ นสารคดั หลง่ั งดการจบ� ปาก ลงในถังขยะทม่ี ีฝาปด มิดชดิ หรอ� แลกนาํ้ ลาย งดการทําออรลั เซก็ ส งดการมเี พศสมั พนั ธ หรอ� มีเพศสมั พันธ แบบกลุมหรอ� สลับคูน อน ทางทวารหนัก หลีกเล่ียงการมีเพศสัมพันธ ในทาทางที่หันหนาเขาหากัน ปอ งกนั การสมั ผสั แบบใกลช ดิ บร�เวณใบหนาและใชเวลา อยรู ว มกันใหน อ ยทส่ี ดุ หากมคี วามเสยี่ งควรงดมเี พศสมั พันธใ์ นช่วงนี้ 67

ประเมนิ อาการ “ปว่ ยเป็นโควิด-19” ตอนนคี้ ณุ อยูร่ ะดับไหน ? กลมุ่ สี ลกั ษณะอาการทค่ี วรสังเกต สงิ่ ท่ีควรปฏบิ ัติ ผูป ว ยไมม ีอาการ มีอณุ หภมู ิเกนิ 37.5 Cํ รักษาท่ีโรงพยาบาลสนาม ตอ‹ เนือ่ งเกิน 24 ชัว่ โมง Hospital หร�อรักษาท่ีบาน (Home Isolation) ไอ มีนํ้ามูก เจ็บคอ จมูกไมไดกลิ�น หากตองการเขาสูระบบ ลิ�นไมรับรสตาแดง มีผื่นข�้น รักษาที่บานหร�อชุมชน มีอาการถา ยเหลว ตดิ ตอ : สปสช. 1330 ไมมีอาการหายใจเร็ว หายใจเหน่ือย หร�อทีมคอมโคว�ด หายใจลาํ บาก ไมมอี าการปอดอักเสบ แอดไลน @comcovid-19 ไมม ปี จจยั เสย่ี งตอ การเปนโรครุนแรง/ โรครว มสําคญั มอี าการ/ป˜จจยั เสี่ยงโรครุนแรง รักษาในโรงพยาบาล หาเตียง หร�อโรคร‹วมขอŒ ใดขอŒ หนึ่ง สายดวนกรมการแพทย สายดวนเฉพาะกิจ 1668 แนน หนา อก หายใจเรว็ เหน่ือย (08.00-22.00น. ทุกวัน) หาเตียงในพ�้นท่ีกทม. 1669 ลาํ บาก ขณะทาํ กิจกรรม (24 ช่ัวโมง ทุกวัน) ไอแลวเหนื่อย ออ นเพลีย เว�ยนศีรษะ ผูปวยมอี าการ ปอดอกั เสบ มอี าการถา ยเหลวมากกวา 3 ครงั้ ตอวัน ผŒูป†วยโควด� อาการหนัก รักษาในโรงพยาบาล หาเตยี ง แนนหนาอกตลอดเวลา เจ็บหนาอก สายดวนกรมการแพทย สายดวนเฉพาะกิจ 1668 เวลาหายใจ (08.00-22.00น. ทุกวัน) หอบเหนื่อย พ�ดลําบาก หาเตียงในพ้�นที่กทม. 1669 ซมึ ตอบสนองชา (24 ช่ัวโมง ทุกวัน) ผปู ว ยอาการรนุ แรง ปอดบวม มีภาวะลดลงของออกซิเจน SpO2 มากกวาหร�อเทา กบั 3% ผูปว ยที่ไดรับอนญุ าตใหอ อกจากโรงพยาบาลตามกรณีตอไปน้ี เปนผูป ว ยท่ีพนระยะแพรเ ช้ือแลว ไมจ ําเปนตอ งแยกตัวหรอ� กกั ตัวแตใหค งการปฏบิ ัตติ ามหลกั D M H T T เพ�อ่ ปองกันการตดิ เชือ้ 68

ทป่ี รก� ษา วฒั นายง�ิ เจรญ� ชยั อธบิ ดกี รมอนามยั บญุ สขุ รองอธบิ ดกี รมอนามยั นายแพทยส วุ รรณชยั โรมา ผอŒู ำนวยการกองสง‹ เสรม� ความรแŒู ละสอ่ื สารสขุ ภาพ นายแพทยส ราวฒุ รอดไทร นกั วช� าการสาธารณสขุ ชำนาญการพเ� ศษ นางวม� ล อสวุ พงษพ ฒั นา นกั วช� าการเผยแพรช‹ ำนาญการพเ� ศษ เทศนธ รรม นายชา‹ งศลิ ปชŠ ำนาญงาน บรรณาธกิ าร ปะพธ� สะโร นกั วช� าการคอมพว� เตอรป ฏบิ ตั กิ าร ทรพั ยะประภา นกั ประชาสมั พนั ธป ฏบิ ตั กิ าร นายวน� ยั กลำ่ พล� สวสั ด์ิ นายชา‹ งศลิ ปปŠ ฏบิ ตั งิ าน นางศภุ รตั น อนิ ทรท มิ นกั นเิ ทศศลิ ปŠ นายพงษศ กั ด์ิ พนั ธศุ าสตร นกั ประชาสมั พนั ธ นางสาวประภาพรรณ อสวุ พงษพ ฒั นา นกั วช� าการเผยแพรช‹ ำนาญการพเ� ศษ นางสาวเมธว ดี นางสาวสทุ ธฉิ นั ท นายนพรตั น นายณฐั พงศ เรย� บเรย� ง นางศภุ รตั น ISBN : 978-616-11-4688-7 พ�มพค ร้งั ท่ี 1 : ป‚ 2564 จำนวน 4,000 เล‹ม จัดทำโดย : กองส‹งเสร�มความรอบรูแŒ ละส่อื สารสขุ ภาพ กรมอนามยั 88/22 ถนนติวานนท ตำบลตลาดขวัญ อำเภอเมือง จังหวัดนนทบุร� โทรศัพท 0-2590-4053 ออกแบบและผลติ โดย : บรษ� ทั มนิ นี่ กรปุ จำกดั 189 หมู‹ 2 ตำบลลำไทร อำเภอลำลูกกา จังหวัดปทุมธานี โทรศัพท 097-289-6649