แนวทางการปฏิบัติที่ดี (Best practice) ชมรมคนลำพูนรักการอ่าน Lamphun Reading Club

แนวทางการปฏิบตั ิทด่ี ี (Best Practice) ศูนย์การศึกษานอกระบบและการศกึ ษาตามอธั ยาศัยอำเภอลี้ จงั หวัดลำพนู 1. ชอ่ื /โครงการ/กิจกรรม : ชมรมคนลำพนู รักการอ่าน Lamphun Reading Club 2. จุดเด่น/ความสำเรจ็ ทป่ี รากฏ “การอ่าน” เป็นสิ่งที่ช่วยเสริมสร้างและพัฒนาความรู้ ความคิดของคนให้เพิ่มพูนทันต่อเหตุการณ์ สร้างความเพลิดเพลิน และระดับสติปัญญาให้สูงขึ้น ล้วนเป็นประโยชน์ต่อตนเอง ทั้งในการแก้ไขปัญหา ต่างๆ และการพัฒนาคุณภาพชีวิต การจัดกิจกรรมส่งเสริมการอ่านเป็นรูปแบบหนึ่งในการกระตุ้นความ สนใจในการอ่านให้ต่อเนื่อง และพัฒนาการอ่านให้ถึงระดับการอ่านเป็น และอ่านจนเป็นนิสัย อันเป็น ลักษณะของสังคมแห่งการอ่าน อนึ่ง “ชมรมรักการอ่าน” เป็นการรวมกลุ่มกันของสมาชิกเพื่ออ่านหนังสือ ในเรื่องเดียวกัน เนื้อหาเดียวกัน และนำความรู้ เนื้อหาจากหนังสือที่ได้อ่านมาสรุปความคิดรวบยอด แลกเปลี่ยนความรู้ที่ได้จากการอ่านร่วมกัน เพื่อเป็นการสังเคราะห์ความรู้จากการอ่านในแต่ละมุมมอง ของสมาชิกแต่ละคนมาจดบนั ทึกการอ่าน ตลอดจนนำความรู้ทีไ่ ด้รบั ไปปรบั ใช้ในชีวิตประจำวันของสมาชิก แต่ละคนตอ่ ไป ในการดำเนนิ งานชมรมคนลำพูนรกั การอา่ น Lamphun Reading Club ครงั้ น้ี ศูนยก์ ารศกึ ษานอก ระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยอำเภอลี้ มีการวางแผนการดำเนินงานร่วมกับ กศน.อำเภอทั้ง 7 อำเภอ โดยได้รับการประสานความร่วมมือจาก สำนักงาน กศน.จังหวัดลำพูน ในการอำนวยการจัดกิจกรรมตาม โครงการ และจัดประชุมคณะกรรมการดำเนนิ โครงการอย่างต่อเน่ือง จึงเกิดเป็นชมรมคนลำพนู รักการอ่าน Lamphun Reading Club ขึ้น เพื่อสร้างชมรมรักการอ่านของนักศึกษา กศน.ทั่วทั้งจังหวัดลำพูน ให้ได้ ฝึกฝนนิสัยรักการอ่าน การคิด วิเคราะห์ และจดบันทึกการอ่านอย่างสม่ำเสมอ ก่อให้เกิดการอ่านออก เขียนได้ อ่านคล่อง ฝึกการเขียน และฝึกการจดจำรายละเอียดโดยการจดบันทึกการอ่าน เกิดการเรียนรู้ แบบกลุ่มในการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ร่วมกันของสมาชิก และนำความรู้และทักษะที่ได้จากการอ่านไปใช้ ประโยชน์ในชวี ติ ประจำวันของสมาชิกชมรมท้งั ในด้านการเรียน การทำงาน การประกอบอาชีพ และทักษะ ชีวติ เป็นต้น ความสำเร็จทป่ี รากฏในเชิงประจักษ์ ศูนยก์ ารศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยอำเภอลี้ มีนักศึกษา กศน. เข้าร่วมสมัครเป็นสมาชิกชมรมคนลำพูนรักการอ่าน Lamphun Reading Club จำนวน 90 คน จากการดำเนินกิจกรรม พบว่าสมาชิกชมรมได้รับการปลูกฝังนิสัยรักการอ่าน ฝึกการคิดวิเคราะห์ และฝึกการจดบันทึกการอ่าน รวมถึงสามารถนำความรู้ที่ได้รับจากการอ่านไปประยุกต์ใช้ในชีวติ ประจำวัน ของตนเอง ตลอดจนมีพฤติกรรมการอ่านที่เปลี่ยนแปลงไป ซึ่งจากการสำรวจแบบประเมินพฤติกรรมการ อา่ น ท้งั ก่อนและหลงั เขา้ ร่วมกิจกรรม พบวา่ สมาชิกชมรมอา่ นหนังสอื บอ่ ยขึ้น จากที่ก่อนเข้าร่วมกิจกรรมมี การอ่านหนังสือมากที่สุด 1-2 ครั้งต่อสัปดาห์ เปลี่ยนไปเป็นอ่านหนังสือมากที่สุด 3-4 ครั้งต่อสัปดาห์ หลังจากเข้ารว่ มกิจกรรม และอา่ นมากขึ้นจำนวน 21-30 บรรทดั ตอ่ วัน จากเดิมท่ีอา่ นเพยี ง 11-20 บรรทัด ต่อวัน โดยสมาชิกชมรมอ่านหนังสือจากแหล่งสารสนเทศ ประเภทสื่อสังคมออนไลน์ ได้แก่ Facebook Twitter Line มากที่สุดทั้งก่อนและหลังเข้าร่วมกิจกรรม นอกจากนั้นยังพบว่าสมาชิกชมรมมีความจำ เกี่ยวกับเนื้อหาที่อ่านได้มากขึ้น จากเดิมที่จำได้บ้าง เปลี่ยนแปลงเป็นจำได้และสามารถเล่าเนื้อหาได้ หลังจากร่วมกิจกรรมรักการอ่าน และสมาชิกชมรมยังเริ่มมีการจดบันทึกหลังการอ่านมากขึ้น โดยมีการจด บนั ทึกการอ่านเป็นคร้ังคราว จากเดมิ ที่ไม่มีการจดบันทกึ เลย รวมถงึ มีความเข้าใจในเน้ือหาที่อ่านมากยิ่งข้ึน

และสามารถอธิบาย ถ่ายทอดให้แก่คนในครอบครัวได้ ในด้านประโยชน์ที่ได้รับจากการอ่านสู่การนำไปใช้ มากที่สุด ได้แก่ อ่านเพื่อความบันเทิงเริงใจ อ่านเพื่อนำไปประกอบอาชีพ อ่านเพื่อเพิ่มพูนความรู้ ทันต่อ เหตุการณ์ และอ่านเพื่อเตรียมสอบ ส่วนด้านปัจจัยที่ส่งผลกระทบต่อการอ่านของสมาชิกชมรมมากที่สุด ได้แก่ การไมม่ เี วลาว่างในการอ่าน อปุ กรณ/์ โทรศพั ท์มือถือไม่เอื้ออำนวย ไมม่ ีเงินซ้ือหนังสอื /ค่าเดินทางมา ห้องสมุด ไม่มีสมาธิ อ่านหนังสือไม่คล่อง และไม่มีหนังสือที่ตนเองสนใจ จากการสำรวจพฤติกรรมการอ่าน ทำให้ กศน.อำเภอลี้ มองเห็นความสำเร็จของชมรมรักการอ่านและรับรู้ถึงช่องโหว่ปัญหาของสมาชิกที่ต้อง ร่วมกันแก้ไข ปรับปรุง พัฒนา ต่อยอดชมรมคนลำพูนรักการอ่าน เพื่อสร้างสังคมแห่งการอ่าน และการ เรียนรใู้ หอ้ ยู่คูส่ ังคมไทยต่อไป 3. วิธีดำเนินการ การดำเนินกิจกรรมชมรมคนลำพูนรักการอ่าน Lamphun Reading Club ประจำปีงบประมาณ 2564 ศูนยก์ ารศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอธั ยาศัยอำเภอลี้ได้ดำเนนิ การตามวงจร PDCA ดังน้ี ➢ ขน้ั P (Plan) : วางแผนกำหนดแนวทางในการจัดตง้ั ชมรมรว่ มกนั 1. มีการประชุมวางแผนและออกแบบรูปแบบการจัดกิจกรรมโครงการชมรมคนลำพูนรักการอ่าน รว่ มกบั ผอู้ ำนวยการ สำนกั งาน กศน.จังหวดั ลำพนู ผู้อำนวยการ กศน.อำเภอ กลุม่ งานการจัดการศกึ ษาตาม อธั ยาศัย สำนักงาน กศน.จงั หวัดลำพูน และบรรณารักษห์ อ้ งสมดุ ประชาชนทั้ง 8 อำเภอ 2. กำหนดตัวชี้วัดแบบสำรวจพฤตกิ รรมการอา่ น ใบสมัครสมาชิก และรูปแบบสมดุ บนั ทึกการอา่ น 3. ช้แี จงกิจกรรมชมรมคนลำพนู รกั การอา่ นให้แก่ผู้ทเ่ี กยี่ วข้องในแตล่ ะอำเภอทราบ ➢ ข้นั D (Do) : จดั ตัง้ ชมรมคนลำพูนรักการอ่านและดำเนินการจัดกจิ กรรมตามโครงการ 1. ประชาสัมพันธ์รับสมัครสมาชิกชมรม และชี้แจงกิจกรรมชมรม Lamphun reading club แกน่ ักศกึ ษาในงานปฐมนเิ ทศนกั ศกึ ษา 2. จัดมุมความรู้และรวบรวมหนังสอื เกี่ยวกับ “ศาสตร์พระราชา” ณ ห้องสมุดประชาชน อำเภอล้ี จงั หวดั ลำพูน เพอ่ื เปน็ แหลง่ ค้นควา้ แกส่ มาชกิ ชมรมฯ และผสู้ นใจ 3. บรรณารักษ์ห้องสมุดประชาชนอำเภอลี้ จังหวัดลำพูน ร่วมกับครู กศน.ตำบล ดำเนินการจัด กิจกรรมชมรมคนลำพูนรักการอ่าน Lamphun Reading Club โดยมีสมาชิกชมรม จำนวน 90 คน ณ หอ้ งสมดุ ประชาชนอำเภอลี้ โดยมีข้ันตอน ดงั น้ี 3.1 ให้สมาชิกชมรมทำแบบประเมินพฤติกรรมการอ่านก่อนเข้าร่วมกิจกรรม และ บรรณารกั ษ์วเิ คราะห์ สงั เคราะห์ข้อมลู พฤติกรรมการอ่านของสมาชิกก่อนเข้ารว่ มกจิ กรรม 3.2 ให้สมาชิกชมรมอ่านหนังสือทั้งในรูปแบบสิ่งพิมพ์ และอิเล็กทรอนิกส์ (e-book) ในหัวขอ้ ศาสตร์พระราชา และโคก หนอง นา โมเดล 3.3 ให้สมาชิกชมรมแต่ละคนสรุปความรู้-ข้อคิดที่ได้ลงสมดุ บนั ทกึ การอ่าน ตามหลกั 5W1H ได้แก่ อ่านเรื่องอะไร (What) ใครแต่ง (Who) แต่งเมื่อไหร่ (When) จัดพิมพ์ที่ไหน (Where) ได้รับความรู้/ ข้อคิดอะไรบ้างจากการอ่าน ทำไมจึงคิดแบบนั้น (Why) และสามารถนำไปประยุกต์ใช้ในชีวิตประจำวันได้ อยา่ งไรบ้าง (How) 3.4 ให้สมาชกิ ชมรมรวมกลมุ่ เพื่อแลกเปล่ียน เรียนรเู้ ก่ยี วกับหนังสอื ท่ีอ่าน โดยเขียนแสดง ความคิดของตนเองหน้าชั้นเรียน และสรุปความรู้ที่ได้รับจากการอ่านในรูปแบบแผนภาพความรู้ (My Mapping)

➢ ขนั้ C (Check) : ตรวจสอบ ติดตาม และประเมินผลชมรมคนลำพูนรกั การอา่ น 1. ผู้อำนวยการ กศน.อำเภอลี้ ร่วมสังเกตการณ์ ในการจัดกิจกรรมตามโครงการชมรมรักการอ่าน ทุกครงั้ เพอื่ ตรวจสอบ ติดตาม ให้ขอ้ เสนอแนะ และแนวทางในการพฒั นารปู แบบการจดั กิจกรรมให้ดยี ิ่งข้นึ 2. สำนักงาน กศน.จังหวัดลำพูน จัดประชุมกลุ่มย่อยบรรณารักษ์ห้องสมุดประชาชนในจังหวัด ลำพูนเป็นประจำทุกเดือน เพื่อติดตามผลการการดำเนินกิจกรรมตามโครงการชมรมคนลำพูนรักการอ่าน และหาแนวทางในการแก้ไขปัญหาร่วมกัน 3. สมาชิกชมรมกรอกแบบประเมินความพึงพอใจต่อการจัดกิจกรรมของชมรม และทำแบบสำรวจ พฤติกรรมการอ่านหลังเข้าร่วมกิจกรรม บรรณารักษ์สังเคราะห์และวิเคราะห์ข้อมูลความพึงพอใจ และ พฤติกรรมการอา่ นของสมาชิกหลงั เขา้ ร่วมกจิ กรรม ➢ ขัน้ A (Action) : สรปุ ผลการดำเนินกิจกรรมชมรมคนลำพนู รักการอา่ น 1. กลุ่มงานการศึกษาตามอัธยาศัย กศน.อำเภอลี้ สรุปผลการดำเนินกิจกรรม ชมรมคนลำพูนรัก การอ่าน Lamphun Reading Club ทัง้ แบบรูปเล่มและเผยแพร่ผ่านส่อื ออนไลน์ 2. สำนักงาน กศน.จังหวัดลำพูน จัดประชุมสรุปผลการติดตามประเมินผล ชมรมคนลำพูน รักการอ่าน Lamphun Reading Club และถอดบทเรียนการดำเนินงาน เพื่อนำไปปรับปรุง แก้ไข และ นำคำแนะนำไปพฒั นา ต่อยอด การจัดกจิ กรรมในครงั้ ต่อไป 4. ปจั จัยปอ้ น ในการขับเคลื่อนชมรมคนลำพูนรักการอ่านให้ประสบความสำเร็จตามวัตถุประสงค์ที่วางไว้ จำเปน็ ต้องอาศัยปัจจัยป้อนตามหลัก 4M1E ดังน้ี ➢ คน (Man) : การบรหิ ารจดั การคน ผู้อำนวยการ สำนักงาน กศน.จังหวัด และผู้อำนวยการ กศน.อำเภอ ให้การสนับสนุนและ อำนวยการจดั ตัง้ ชมรมคนลำพูนรักการอ่าน ผรู้ ับผิดชอบโครงการมคี วามรู้ ทักษะ และประสบการณ์ในเรื่อง การจัดกิจกรรมส่งเสริมการอ่าน และได้รับความร่วมมือจาก ครูกศน.ตำบล ครู ศรช. ครู ปวช. และครู อาสาสมัคร ในการจัดกิจกรรมส่งเสริมการอ่านร่วมกัน ดูแล และช่วยเหลือนักศึกษา ตลอดจนได้รับความ ร่วมมอื ในการเขา้ รว่ มกจิ กรรมจากสมาชกิ ชมรมซึ่งมีความมุ่งม่ัน ตง้ั ใจ และมที ศั คตทิ ี่ดีตอ่ การอา่ น ➢ งบประมาณ (Money) : การบริหารงบประมาณ ในการจัดกิจกรรมชมรมคนลำพูนรักการอ่าน Lamphun Reading Club ได้รับการอนุมัติ งบประมาณงบบริหารหอ้ งสมุด จากศูนย์การศึกษานอกระบบและการศกึ ษาตามอธั ยาศัยอำเภอล้ี ในจัดซือ้ วัสดุ อุปกรณ์ ป้ายโครงการ และเอกสารที่ใช้สำหรับจัดกิจกรรม และได้รับการจัดสรรสมุดบันทึกการอ่าน และหนังสอื โคกหนองนาโมเดล จาก สำนักงาน กศน.จังหวดั ลำพูน ➢ สอื่ วัสดุ อุปกรณ์ (Material) : การบรหิ ารทรัพยากร การขับเคลื่อนชมรมคนลำพูนรักการอ่าน Lamphun Reading ให้บรรลุวัตถุประสงค์น้ัน จำเปน็ ต้องอาศัยความรว่ มมือและการสนับสนุนทรัพยากรจากหนว่ ยงานภาคเี ครือข่าย ไดแ้ ก่ การออกแบบ กิจกรรมส่งเสริมการอ่าน และการยืมทรัพยากรสารสนเทศระหว่างห้องสมุดประชาชนในจังหวัดลำพูน หนังสือเรื่องศาสตร์พระราชา และโคก หนอง นา โมเดล เพื่อใช้ในการจัดกิจกรรมบันทึกการอ่าน นอกจากนน้ั การใช้วสั ดุ อปุ กรณ์ในการจดั กจิ กรรมต้องใช้ใหเ้ กดิ ประสทิ ธิภาพและประสทิ ธิผลมากทส่ี ดุ โดย เนน้ ความพอเพยี งและเหมาะสมกับกจิ กรรมเป็นหลกั

➢ การบริหารจดั การ (Method) : การบรหิ ารจัดการดำเนนิ งาน กศน.อำเภอลี้ ได้นำหลักบริหารจัดการดำเนินงานตามวงจร PDCA เพื่อสร้างสังคมแห่งการอ่าน และการเรยี นร้ใู ห้เกดิ ข้ึนในอำเภอลี้ จังหวัดลำพนู ➢ สภาพแวดล้อม (Environment) : การบรหิ ารจัดการสง่ิ แวดล้อม บรรยากาศ อาคาร สถานท่ี สภาพแวดล้อมในการอ่านเป็นปัจจัยสำคัญที่ส่งผลกระทบต่อพฤติกรรมการอ่านของสมาชิกชมรม หากมีอาคาร สถานที่ บรรยากาศ สภาพแวดล้อมที่เอื้อต่อการอ่านย่อมส่งผลให้ผู้อ่านมีพฤติกรรมการอ่าน ที่ดีขึ้น ในการจัดกิจกรรมชมรมคนลำพูนรกั การอา่ น กศน.อำเภอลี้ ได้จัดมุมศาสตรพ์ ระราชา และศาลาฮัก เฮียน โดยรวบรวมหนังสือ สื่อทั้งรูปเล่มและสื่อออนไลน์ที่ต้องใช้ในการอ่าน และจัดสถานท่ีให้สวยงาม น่านั่งอ่านหนังสือ สร้างบรรยากาศที่เหมาะสมกับการอ่าน รวมไปถึงการช่วยเหลือ ดูแลอย่างใกล้ชิดของ ครผู ู้สอน ทำให้สมาชิกเกิดความรู้สึกผอ่ นคลายและพร้อมที่จะทำกิจกรรมมากยิ่งข้นึ 5. เง่ือนไข/ปจั จัยท่ีส่งผลตอ่ ความสำเร็จ (Key Success Factors) 5.1 ได้รับการสนับสนุนการจัดกิจกรรมจากผู้อำนวยการ กศน.จังหวัดลำพูน ในการจัดประชุม บรรณารกั ษห์ อ้ งสมุดเพอ่ื ออกแบบกจิ กรรมรว่ มกันเปน็ ประจำทุกเดอื น 5.2 ไดร้ บั ความร่วมมือจากผู้อำนวยการ กศน.อำเภอลีใ้ นการอนุมตั ิคะแนนกจิ กรรมพัฒนาคุณภาพ ชีวติ (กพช.) และรว่ มเป็นประธานในการเปิดโครงการ ตลอดจนรว่ มนเิ ทศการจดั กจิ กรรมทกุ คร้งั 5.3 ได้รับความร่วมมือจาก ครู กศน.ตำบล ในการร่วมเป็นวิทยากรให้ความรู้ ดูแล กำกับ ติดตาม นกั ศกึ ษา ตลอดจนประชาสัมพันธใ์ ห้นกั ศึกษาเข้ารว่ มกจิ กรรม 5.4 ได้รบั ความร่วมมือทด่ี ี จากนกั ศึกษา กศน. ในการเขา้ ร่วมกิจกรรมแลกเปลี่ยนเรยี นรู้ 5.5 ไดร้ ับความอนเุ คราะห์หนังสือ สอ่ื จากห้องสมดุ อ่นื ๆ 5.6 มมี มุ ชมรมรกั การอ่านที่พร้อมทัง้ ส่ือ และส่ิงอำนวยความสะดวก 5.7 ห้องสมุดมีบรรยากาศในการสง่ เสรมิ การอ่านทด่ี ี 5.8 มกี ารสำรวจพฤตกิ รรมการอ่านของสมาชกิ แต่ละราย 6. ปญั หา อุปสรรค หรอื ข้อจำกัดทีเ่ กิดข้นึ ในการปฏิบตั ิงาน และแนวทางแก้ไขให้ประสบความสำเรจ็ 6.1 ปัญหาการอ่านไม่ออก เขียนไม่ได้ของนักศึกษาบางคน ซึ่งในการจัดกิจกรรมต้องมีคณะครู บรรณารกั ษ์ คอยช่วยเหลือกำกบั ตดิ ตามในการอา่ นอยา่ งสม่ำเสมอ 6.2 ปัญหาดา้ นจำนวนหนงั สอื สื่อ ทใี่ ช้ในการจัดกจิ กรรมการอ่านมจี ำนวนำไม่เพียงพอต่อนักศึกษา ทำให้ตอ้ งขอความร่วมมือในการยืมหนังสือ สื่อ จากหอ้ งสมดุ ประชาชนอำเภออื่นๆดว้ ย 6.3 ปัญหาด้านสมาธิของนักศึกษา ซึ่งมีสมาธิสั้น จดจ่อไม่ได้นาน ดังนั้นจึงต้องมีการดึงดูดความ สนใจในการเขา้ รว่ มกิจกรรมอยู่เสมอ 7. ขอ้ เสนอแนะวธิ ปี ฏิบัติงานทจ่ี ะทำใหด้ ียิ่งข้นึ 7.1 จดั กิจกรรม “อ่าน-แลก-แต้ม” เพอื่ จูงใจใหน้ กั ศกึ ษาเข้าร่วมกจิ กรรมรักการอ่านมากยิง่ ขน้ึ 7.2 เรอ่ื งทใ่ี ช้ในกิจกรรมรักการอ่าน ควรเปน็ เร่ืองที่ผู้อ่านสนใจ เพราะจะสามารถเข้าใจเน้ือหาของ เรือ่ งน้ันๆได้ดยี งิ่ ข้นึ 7.3 ขยายผลโครงการชมรมคนลำพูนรักการอ่านไปยัง กลุ่มผู้ใช้บริการห้องสมุด และโรงเรียนใน เขตพืน้ ท่อี ำเภอล้ี ตลอดจนสรา้ งเครอื ข่ายชมรมรกั การอ่านทัง้ อำเภอล้ี “เลม่ เดยี วกนั อ่านทง้ั เมือง”

8. ภาพประกอบ ใบสมัครสมาชิกชมรม แบบประเมินพฤตกิ รรมการอ่าน สมุดบนั ทึกการอา่ น แผนภาพความรู้ทไ่ี ดจ้ ากการอา่ น แผนผงั แลกเปล่ยี นความรู้ ตราสัญลักษณช์ มรมคนลำพูนรกั การอา่ น กจิ กรรมบันทึกการอา่ น เร่อื ง ศาสตรพ์ ระราชา ณ หอ้ งศาสตร์พระราชา หอ้ งสมดุ ประชาชนอำเภอลี้ ตามหลัก 5W1H กิจกรรมบนั ทกึ การอา่ น เรื่อง โคก หนอง นา โมเดล ณ ศาลาฮกั เฮยี น หอ้ งสมุดประชาชนอำเภอล้ี ตามหลัก 5W1H สมาชิกชมรมรว่ มกันสรปุ ความร้ทู ไี่ ด้รบั จากการอ่านและแลกเปลยี่ นความรู้รว่ มกัน