รายงานประจำปีกรมโรงงาน-2564

3 ผลการดำ� เนนิ โครงการของกองวิจัยและเตือนภัยมลพิษโรงงาน กรมโรงงานอุตสาหกรรม ปีงบประมาณ 2564 1. ระบบเฝา้ ระวงั และเตอื นภยั มลพษิ ระยะไกล POMS (Pollution Online Monitoring System) กรมโรงงานอตุ สาหกรรม โดยกองวจิ ยั และเตอื นภยั มลพษิ โรงงาน ยกระดบั ศนู ยเ์ ฝา้ ระวงั มลพษิ สง่ิ แวดลอ้ ม อตุ สาหกรรม ในการเฝา้ ระวงั การระบายมลพษิ โรงงานอยา่ งตอ่ เนอ่ื ง 24 ชวั่ โมง ดว้ ยเทคโนโลยเี ครอื่ งมอื ตรวจวดั มลพิษขั้นสูงแบบ Real-time เพ่ิมประสิทธิภาพการเฝ้าระวังก�ำกับดูแลมลพิษโรงงานจากแหล่งก�ำเนิดโดยตรง ทง้ั มลพษิ จากนำ้� ทงิ้ โรงงาน (Water Pollution Monitoring System : WPMS/ BOD, COD Online) มลพษิ อากาศ จากปล่องระบาย (Continuous Emission Monitoring System : CEMS) การเฝ้าระวังเชิงพื้นท่ีแหล่งโรงงาน หนาแน่นและพ้ืนท่ีอ่อนไหวด้านสิ่งแวดล้อมด้วยสถานีตรวจวัดคุณภาพน้�ำและอากาศ การพิสูจน์ทราบ เฝ้าระวัง ตดิ ตามการระบายมลพษิ โรงงานในเหตรุ อ้ งเรยี นเดอื ดรอ้ น พรอ้ มการรายงานผลการตรวจวดั มลพษิ ใหผ้ รู้ อ้ งเรยี น ประชาชนรับทราบได้ทันที และการปฏิบัติงานตรวจวัดระดับมลพิษในภารกิจฉุกเฉินเร่งด่วน เหตุอุบัติภัยและ เหตสุ ภาวะมลพิษจากธรรมชาติ ระบบเฝ้าระวงั และเตือนภัยมลพษิ ระยะไกล POMS ได้มีการพฒั นาใหร้ องรับข้อมูลด้านส่งิ แวดล้อม มลพษิ โรงงานไดห้ ลายรปู แบบ รองรบั การประมวลผลขอ้ มลู ทม่ี คี วามถกู ตอ้ ง แมน่ ยำ� เปน็ ปจั จบุ นั พรอ้ มระบบการเขา้ ถงึ ขอ้ มูล การสบื คน้ ประมวลผลข้อมูลมลพษิ โรงงานได้อยา่ งสะดวกรวดเรว็ ตอ่ การใช้งานของเจ้าหน้าท่ี กรอ. และ สอจ. ต่างๆ เปน็ แหล่งรวบรวมขอ้ มูลพ้ืนฐานดา้ นมลพษิ โรงงาน ภูมิสารสนเทศ แผนทแี่ ละอุตนุ ิยมวทิ ยาทีใ่ ชใ้ นการ ตอบโตส้ ถานการณ์ฉุกเฉิน อุบตั ภิ ัย (War room) ตลอดจนเปน็ แหลง่ ขอ้ มูลด้านมลพิษโรงงานระดับประเทศให้กบั หนว่ ยงานราชการ เอกชน สถาบันการศกึ ษาและภาคประชาชน และภารกจิ ดา้ นการประชาสมั พนั ธ์เผยแพร่ข้อมูล การระบายมลพิษโรงงานแบบปจั จบุ นั สู่ภาคประชาชน ผ่านจอแสดงผล LED ขนาดใหญ่ ของ กรอ. ท่ตี ัง้ ในพ้นื ที่ แหลง่ อุตสาหกรรมหนาแน่นและพน้ื ทีช่ ุมชน จำ� นวน 11 จอ และท่มี ีการพัฒนาใหม่เพิ่มเติมรองรบั การสือ่ สารระบบ Digital Communications บนโปรแกรมบนระบบคอมพวิ เตอร์ POMS (http://poms.diw.go.th) และ Application (แอปพลิเคชนั ) บนโทรศัพทม์ อื ถือ (รองรับ iOS, Android) ท่ีระบุขอ้ มลู โรงงาน ชอ่ื ทีต่ งั้ ระยะหา่ งจากโรงงานถงึ จุดผู้ใช้งาน และข้อมูลการระบายมลพิษโรงงานรายโรง ณ ขณะน้ัน ระบบฯ ดังกล่าวจึงเสริมสร้างความเช่ือมั่น ด้านการก�ำกับดูแลส่ิงแวดลอ้ มมลพิษโรงงานของหน่วยก�ำกบั ดแู ล กรอ. และ สอจ. พร้อมการสร้างเครือขา่ ยภาค ประชาชนในการเฝา้ ระวงั ปญั หามลพษิ โรงงาน และการสรา้ งความรบั ผดิ ชอบดา้ นสง่ิ แวดลอ้ ม CSR จากภาคโรงงาน สภู่ าคประชาชนทตี่ รงเปา้ หมาย ทำ� ใหภ้ าคโรงงานอตุ สาหกรรมการผลติ อยรู่ ว่ มกบั ชมุ ชน ประชาชนไดอ้ ยา่ งยงั่ ยนื Application (แอปพลิเคชนั ) ดาวนโ์ หลดไดจ้ ากท้งั ระบบ iOS และ Android http://poms.diw.go.th DEPARTMENT OF INDUSTRIAL WORKS ANNUAL REPORT 2021 51

2. การเฝ้าระวังคุณภาพอากาศและคุณภาพน้�ำหลังจากเกิดเหตเุ พลงิ ไหม้ บริษทั หมงิ ต้ี เคมคี อล จำ� กัด กองวิจัยและเตือนภัยมลพิษโรงงาน ได้ด�ำเนินการเฝ้าระวังคุณภาพอากาศและคุณภาพน้�ำหลังเกิดเหตุ เพลิงไหม้เป็นระยะเวลากว่า 60 วัน ตั้งแต่เกิดเหตุวันที่ 5 กรกฎาคม 2564 เพ่ือสร้างความมั่นใจว่าสารมลพิษ ท่ีเกิดจากเหตุเพลิงไหม้ในพื้นท่ีใกล้เคียงท่ีส่งผลกระทบต่อประชาชนโดยรอบรัศมี 10 กิโลเมตร ตลอดระยะเวลา การเฝา้ ระวงั ปรมิ าณสารมลพษิ ในพนื้ ทโ่ี ดยรอบโรงงาน พบวา่ ผลการตรวจวดั เปน็ ไปตามคา่ มาตรฐานทก่ี ฎหมาย กำ� หนด โดยมีผลการด�ำเนนิ งานดงั น ้ี 1. กลุ่มปฏิบัติการเคลื่อนท่ีเร็ว (กปร.) ลงพ้ืนที่ตอบโต้ภาวะฉุกเฉินเพ่ือตรวจวัดสารมลพิษในอากาศ เบอื้ งตน้ โดยรศั มโี ดยรอบสถานทเี่ กดิ เหตตุ ามจดุ ตา่ งๆ จำ� นวน 11 จดุ ประกอบไปดว้ ย นคิ มอตุ สาหกรรมอญั ธานี (เจมโมโปลิส), Ware house ซอยกงิ่ แกว้ 25/2, ศูนยไ์ ปรษณีย์สุวรรณภมู ,ิ สถานยี ่อยไฟฟ้า 3, สนามปั่นจักรยาน เจรญิ สุขมงคลจิต, หมบู่ ้าน Casa Ville บางนา-สวุ รรณภูมิ, ซอยกิ่งแกว้ 56/3, ซอยก่งิ แกว้ 38 ด้านหน้า บรษิ ัท ไทยทราโฟแมนแู ฟคเจอริ่ง จ�ำกัด, วดั กระทุม่ เสอื ปลา และ บญุ ถาวร สาขาสวุ รรณภมู ิ ผลการตรวจวัดเป็นไปตาม คา่ มาตรฐานที่กฎหมายก�ำหนด 2. ศนู ยว์ จิ ัยและเตอื นภัยมลพิษโรงงานภาคตะวันตก (ศวภ.ตต.) ด�ำเนนิ การตรวจสอบคณุ ภาพน�ำ้ หลงั การเกดิ เหตพุ บวา่ นำ้� เสยี ภายในโรงงานทเ่ี กดิ จากการดบั เพลงิ และทขี่ งั อยใู่ นบรเิ วณพน้ื ทข่ี องโรงงานมกี ารปนเปอ้ื น ของสารสไตรนี (Styrene) และสารอนิ ทรยี อ์ นื่ ๆ ในปรมิ าณสงู ซงึ่ พจิ ารณาจากคา่ COD สงู ถงึ 422,000 มลิ ลกิ รมั ตอ่ ลติ ร สำ� หรบั ผลการตรวจวดั คณุ ภาพนำ้� ในนำ้� แหลง่ นำ้� สาธารณะในบรเิ วณใกลเ้ คยี งโรงงานภายในรศั มี 0.5 – 1.3 กิโลเมตร เชน่ คลองชวดลาดข้าว และคลองบวั ลอยใหญ่ เปน็ ต้น พบว่ามกี ล่ินสารเคมใี นน้�ำ ซึง่ เมื่อตรวจวัดด้วย เคร่ือง Raman Spectrometer พบการปนเปื้อนของสารสไตรีน (Styrene) ทั้งน้ีได้ก�ำชับโรงงานให้จ�ำกัดพื้นที่ การปนเปอ้ื นไมใ่ หส้ ง่ ผลกระทบตอ่ พนื้ ทใี่ กลเ้ คยี ง สว่ นสารสไตรนี โมโนเมอรท์ เ่ี หลอื อยู่ สง่ กำ� จดั ทบี่ รษิ ทั อคั คปี ราการ จำ� กดั (มหาชน) นคิ มอตุ สาหกรรมบางปู จงั หวดั สมทุ รปราการ ในโรงงาน และนำ้� ทป่ี นเปอ้ื นจากการดบั ไฟสง่ กำ� จดั ท่บี รษิ ัท เบตเตอร์ เวลิ ด์ กรีน จ�ำกดั (มหาชน) อย่างถูกตอ้ ง 3. ศูนย์วิจัยและเตือนภัยมลพิษโรงงานภาคตะวันออก (ศวภ.ตอ.) น�ำรถปฏิบัติการเคลื่อนท่ีตรวจวัด คณุ ภาพอากาศ จำ� นวน 2 จุด ณ โรงเรียนวัดกิง่ แกว้ (เทวะพฒั นาคาร) ต.ราชาเทวะ อ.บางพลี จ.สมทุ รปราการ ซ่ึงอยู่ทางทิศตะวันออกเฉียงเหนือของโรงงาน (ห่างจากพ้ืนท่ีเกิดเหตุ 850 เมตร) และบริเวณเซ็นทรัล วิลเลจ ต.บางโฉลง อ.บางพลี จ.สมุทรปราการ (หา่ งจากพื้นทีเ่ กดิ เหตุ 5 กิโลเมตร) 52 รายงานประจ�ำปี 2564 กรมโรงงานอุตสาหกรรม

4. กลุ่มปฏิบัติการเคล่ือนท่ีเร็ว (กปร.) และกลุ่มมาตรฐานวิธีการวิเคราะห์ทดสอบมลพิษและทะเบียน หอ้ งปฏบิ ตั กิ าร(กวท.)ตดิ ตง้ั รถตรวจวดั คณุ ภาพอากาศบรเิ วณหมบู่ า้ นศภุ าลยั วลิ ล์บางนา-วงแหวนดา้ นหลงั โรงงาน (ห่างจากพ้นื ท่ีเกิดเหตุ 100 เมตร) ซึ่งผลการเฝ้าระวังพบว่าเปน็ ไปตามคา่ มาตรฐานท่กี ฎหมายกำ� หนด 3. โครงการระบบเฝ้าระวังมลภาวะครบวงจรใหก้ บั เขตประกอบการอตุ สาหกรรม บรษิ ทั ไออารพ์ ซี ี จ�ำกดั (มหาชน) กองวิจัยและเตือนภัยมลพิษโรงงาน ได้ด�ำเนินการโครงการระบบการเฝ้าระวังมลภาวะครบวงจรให้กับ เขตประกอบการอตุ สาหกรรมบรษิ ทั ไออารพ์ ซี ี จำ� กดั (มหาชน) ภายใตโ้ ครงการพฒั นาและการใชน้ วตั กรรมลดมลพษิ ภาคอุตสาหกรรม เป็นการน�ำเอาเทคโนโลยีและนวัตกรรม การเฝ้าระวังมลพิษตลอด 24 ชั่วโมง ผลการด�ำเนิน โครงการเฝา้ ระวงั และตรวจวัดคุณภาพส่ิงแวดล้อมดา้ นต่างๆ ตัง้ แต่เดือนตุลาคม 2563 - กนั ยายน 2564 รวม จ�ำนวนทั้งสิ้น 115,846 รายการ โดยสถานการณ์มลพิษอุตสาหกรรมตลอดระยะเวลาการเฝ้าระวังมลภาวะ ครบวงจร ประจ�ำปีงบประมาณ 2564 ด้านตา่ งๆ ดงั นี้ 1. ผลการเฝ้าระวังคุณภาพอากาศจากปล่องระบายผ่านระบบตรวจสอบคุณภาพอากาศ จากปล่อง แบบอัตโนมัติอย่างต่อเนื่อง (CEMS) จ�ำนวน 5 โรงงาน 25 ปล่อง เป็นไปตามประกาศกระทรวงอุตสาหกรรม เร่ือง ก�ำหนดค่าปริมาณของสารเจือปนในอากาศที่ระบายออกจากโรงงาน พ.ศ. 2549 ยกเว้น ก๊าซซัลเฟอร์ ไดออกไซด์ (Sulfur dioxide) เชื้อเพลิงชวี มวลและเชือ้ เพลงิ อน่ื ๆ อย่ใู นชว่ ง 0-70 ppm (ส่วนในล้านสว่ น) ซงึ่ สูง เกินค่ามาตรฐาน 60 ppm (ส่วนในลา้ นส่วน) DEPARTMENT OF INDUSTRIAL WORKS ANNUAL REPORT 2021 53

2. ผลการเฝา้ ระวงั คณุ ภาพนำ�้ ตามระบบตรวจวดั มลพษิ ระยะไกล (OPMS) จำ� นวน 4 โรงงาน ตามประกาศ กระทรวงอตุ สาหกรรมเรอื่ งกาํ หนดมาตรฐานควบคมุ การระบายนำ�้ ทง้ิ จากโรงงานพ.ศ.2560โดยมผี ลการตรวจวดั ดงั น ้ี โรงงานปรบั คณุ ภาพของเสยี รวม จำ� นวน 2 โรงงาน มคี า่ ซโี อดี มคี า่ เฉลยี่ อยใู่ นชว่ ง 28-87 มลิ ลกิ รมั ตอ่ ลติ ร และโรงงานผลิตยางเรซินสังเคราะห์ มีคา่ ซีโอดี มีค่าเฉลีย่ อยู่ในช่วง 23-64 มลิ ลิกรมั ตอ่ ลิตร 3. ผลการเฝ้าระวังคุณภาพน้�ำระบายออกนอกเขตประกอบการอุตสาหกรรม จ�ำนวน 4 โรงงาน ผลการตรวจวัดเป็นไปตามประกาศกระทรวงอุตสาหกรรม เรื่อง กําหนดมาตรฐานควบคุมการระบายน�้ำทิ้งจาก โรงงาน พ.ศ. 2560 4. ผลการตรวจประเมินค่าความคลาดเคล่ือนเครื่องมือหรือเครื่องอุปกรณ์พิเศษ จ�ำนวน 4 โรงงาน เป็นไปตามประกาศกรมโรงงานอุตสาหกรรม เรื่อง หลักเกณฑ์การให้ความเห็นชอบให้โรงงานท่ีต้องมีระบบ บำ� บดั น�ำ้ เสยี ตอ้ งตดิ ตงั้ เคร่อื งมือหรือเครือ่ งอปุ กรณ์พิเศษและเครอ่ื งมือหรือเคร่อื งอุปกรณ์เพ่ิมเติม พ.ศ. 2550 ยกเวน้ โรงงานปรบั คณุ ภาพของเสยี รวม จำ� นวน 2 โรงงาน ไมเ่ ปน็ ไปตามประกาศฯ ซงึ่ ทางศนู ยว์ จิ ยั ฯ ภาคตะวนั ออก ไดด้ ำ� เนนิ การแจง้ ใหโ้ รงงานดำ� เนนิ การปรบั จนู เครอ่ื งตรวจวดั ดงั กลา่ ว และโรงงานไดด้ ำ� เนนิ การแกไ้ ขในเบอ้ื งตน้ แลว้ ซ่ึงอยู่ในระหว่างการลงพ้ืนที่เก็บน้�ำเพ่ือตรวจประเมินค่าความคลาดเคล่ือนอีกครั้ง โดยจะด�ำเนินการใน ปีงบประมาณ 2565 เนื่องจากช่วงเวลาดังกล่าวมีการแพร่ระบาดโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 (covid-19) จึงไม่สามารถด�ำเนินการเก็บตัวอย่างน้�ำได้ ทางศูนย์วิจัยฯ ภาคตะวันออก จึงได้ด�ำเนินการเฝ้าระวังคุณภาพน้�ำ ผา่ นระบบตรวจวัดมลพษิ ระยะไกล (OPMS) ตลอดระยะเวลา 24 ช่วั โมง 5. ผลการเฝา้ ระวงั สารอนิ ทรยี ร์ ะเหยงา่ ยในเขตประกอบการอตุ สาหกรรมฯ จำ� นวน 1 เขตประกอบการ อุตสาหกรรมเป็นไปตามประกาศกรมควบคุมมลพิษ เรื่อง ก�ำหนดค่าเฝ้าระวังส�ำหรับสารอินทรีย์ระเหยง่าย ในบรรยากาศโดยทว่ั ไปในเวลา 24 ชั่วโมง 6. ผลการเฝ้าระวังคุณภาพอากาศในบรรยากาศด้วยรถตรวจวัดคุณภาพอากาศแบบเคล่ือนท่ี ใช้รถตรวจวดั คณุ ภาพอากาศจ�ำนวน 2 คัน ประกอบด้วย รถตรวจวัดของกลมุ่ ปฏบิ ตั ิการเคล่ือนทเ่ี ร็ว ตรวจวดั จ�ำนวน 2 ชว่ ง ช่วงท่ี 1 เดือนตลุ าคม 2563 - มกราคม 2564 และชว่ งที่ 2 เดือนกรกฎาคม - กันยายน 2564 รถตรวจวดั ศนู ยว์ จิ ยั และเตอื นภยั มลพษิ โรงงานภาคตะวนั ออก ตรวจวดั ในชว่ งเดอื นกมุ ภาพนั ธ์ - มถิ นุ ายน 2564 ซ่งึ เปน็ ไปตามประกาศฉบบั ตา่ งๆ ดงั น้ ี ตามประกาศคณะกรรมการสงิ่ แวดลอ้ มแหง่ ชาติ ฉบบั ที่ 10 (พ.ศ. 2538) เรอื่ ง กำ� หนดมาตรฐานคณุ ภาพ อากาศในบรรยากาศโดยทัว่ ไป ประกาศคณะกรรมการสงิ่ แวดลอ้ มแห่งชาติ ฉบบั ท่ี 24 (พ.ศ. 2547) เร่ือง กำ� หนด มาตรฐานคณุ ภาพอากาศในบรรยากาศโดยทวั่ ไป ประกาศคณะกรรมการสงิ่ แวดลอ้ มแหง่ ชาติ ฉบบั ที่ 28 (พ.ศ. 2550) เรอื่ ง กำ� หนดมาตรฐานคณุ ภาพอากาศในบรรยากาศโดยทวั่ ไปประกาศคณะกรรมการสง่ิ แวดลอ้ มแหง่ ชาติฉบบั ที่ 33 (พ.ศ. 2552) เรอ่ื ง กำ� หนดมาตรฐานคา่ กา๊ ซไนโตรเจนไดออกไซดใ์ นบรรยากาศโดยทวั่ ไป และประกาศคณะกรรมการ ส่ิงแวดล้อมแห่งชาติ ฉบับท่ี 36 (พ.ศ. 2553) เรื่อง ก�ำหนดมาตรฐานฝุ่นละอองขนาดไม่เกิน 2.5 ไมครอน ในบรรยากาศโดยทวั่ ไป ออกตามความในพระราชบญั ญตั สิ ง่ เสรมิ และรกั ษาคณุ ภาพสงิ่ แวดลอ้ มแหง่ ชาติ พ.ศ. 2535 พบวา่ ผลตรวจวัดสาร 1, 3 - บิวทาไดอนี (1, 3 - Butadiene) ผลการตรวจวัดเฉล่ยี รายปีเทา่ กบั 1.4 ไมโครกรัม ต่อลูกบาศก์เมตร สูงกว่าค่ามาตรฐานเฉลี่ยรายปีเท่ากับ 0.33 ไมโครกรัมต่อลูกบาศก์เมตร สารคลอโรฟอร์ม (Chloroform) ผลการตรวจวดั เฉลย่ี รายปเี ทา่ กบั 1.9 ไมโครกรมั ตอ่ ลกู บาศกเ์ มตร สงู กวา่ คา่ มาตรฐานเฉลย่ี รายปี เท่ากบั 0.43 ไมโครกรมั ต่อลกู บาศก์เมตร สาร 1,2 - ไดคลอโรอเี ทน (1, 2-Dichloroethane) ผลการตรวจวัด เฉลี่ยรายปีเท่ากับ 1.9 ไมโครกรัมต่อลูกบาศก์เมตร สูงกว่าค่ามาตรฐานเฉล่ียรายปีเท่ากับ 0.4 ไมโครกรัม ตอ่ ลกู บาศกเ์ มตร 54 รายงานประจ�ำปี 2564 กรมโรงงานอุตสาหกรรม

รายงาน ผลการดำ� เนินงาน 4. โครงการตรวจประเมนิ และตรวจตดิ ตามคา่ ความคลาดเคลอื่ นเครอื่ งมอื หรอื เครอ่ื งอปุ กรณ์ พิเศษ บีโอดี ซโี อดี อยา่ งตอ่ เน่ือง การกำ� กบั ดแู ลผปู้ ระกอบการธรุ กจิ อตุ สาหกรรม ปจั จบุ นั มงุ่ เนน้ การปอ้ งกนั และแกป้ ญั หาดา้ นสง่ิ แวดลอ้ ม อนั เนอื่ งมาจากการประกอบกจิ การโรงงาน และใหผ้ ปู้ ระกอบการมสี ว่ นรว่ มในการรบั ผดิ ชอบตอ่ ปญั หาสงิ่ แวดลอ้ ม โรงงานที่มีระบบบ�ำบัดน้�ำเสียต้องติดตั้งเคร่ืองมือหรือเคร่ืองอุปกรณ์พิเศษและเคร่ืองมือหรือเคร่ืองอุปกรณ์ให้ เปน็ ไปตามประกาศกระทรวงอตุ สาหกรรม เรอื่ ง กำ� หนดใหโ้ รงงานทต่ี อ้ งมรี ะบบบำ� บดั นำ�้ เสยี ตอ้ งตดิ ตง้ั เครอ่ื งมอื หรอื เครอื่ งอปุ กรณพ์ เิ ศษและเครอ่ื งมอื หรอื เครอ่ื งอปุ กรณเ์ พมิ่ เตมิ พ.ศ. 2547 และประกาศกระทรวงอตุ สาหกรรม เรื่อง ก�ำหนดให้โรงงานท่ีต้องมีระบบบ�ำบัดน้ําเสียต้องติดตั้งเคร่ืองมือหรือเคร่ืองอุปกรณ์พิเศษและเคร่ืองมือ หรอื เครอื่ งอปุ กรณเ์ พม่ิ เตมิ (ฉบบั ที่ 2) พ.ศ. 2548 ใหโ้ รงงานบญั ชที า้ ยกฎกระทรวงกำ� หนดประเภท ชนดิ และขนาด ของโรงงาน พ.ศ. 2563 และกฎกระทรวงก�ำหนดประเภท ชนิด และขนาดของโรงงาน (ฉบับท่ี 2) พ.ศ. 2564 ออกตามพระราชบัญญัติโรงงาน พ.ศ. 2535 ซึ่งแก้ไขเพิม่ เตมิ โดยพระราชบญั ญัตโิ รงงาน (ฉบับท่ี 2) พ.ศ. 2562 ท่มี ีการระบายนาํ้ ทิ้งออกจากโรงงานดังต่อไปน้ี 1. โรงงานท่มี ีปริมาณน้าํ ทง้ิ เกนิ กว่า 10,000 ลูกบาศก์เมตรต่อวันข้นึ ไป 2. โรงงานทม่ี ปี รมิ าณนา้ํ ทง้ิ ตงั้ แต่ 3,000 ลกู บาศกเ์ มตรตอ่ วนั ขนึ้ ไปจนถงึ 10,000 ลกู บาศกเ์ มตรตอ่ วนั หรอื มปี รมิ าณความสกปรกในรปู ของปรมิ าณบโี อดชี ว่ งไหลเขา้ (Influent BOD Load) ตงั้ แต่ 4,000 กโิ ลกรมั ตอ่ วนั ขนึ้ ไป 3. โรงงานทม่ี ปี รมิ าณนาํ้ ทง้ิ ตง้ั แต่ 1,000 ลกู บาศกเ์ มตรตอ่ วนั ขน้ึ ไป แตไ่ มถ่ งึ 3,000 ลกู บาศกเ์ มตรตอ่ วนั DEPARTMENT OF INDUSTRIAL WORKS ANNUAL REPORT 2021 55

4. โรงงานท่มี ีปริมาณนา้ํ ทง้ิ ตัง้ แต่ 500 ลกู บาศกเ์ มตรตอ่ วนั ขึน้ ไป แตไ่ ม่ถงึ 1,000 ลกู บาศกเ์ มตรต่อวนั ต้องติดต้ังเคร่ืองมือหรือเคร่ืองอุปกรณ์พิเศษตรวจวัดค่าบีโอดี (BOD) และหรือเครื่องตรวจวัดค่าซีโอดี (COD) นา้ํ ทงิ้ ทร่ี ะบายออกนอกโรงงานและสามารถใหส้ ญั ญาณไฟฟา้ ไดอ้ ยา่ งตอ่ เนอื่ งเขา้ สรู่ ะบบคอมพวิ เตอรข์ องโรงงาน เพอื่ บนั ทกึ ขอ้ มลู และแสดงขอ้ มลู ยอ้ นหลงั ไดอ้ ยา่ งตอ่ เนอื่ งพรอ้ มเชอื่ มโยงขอ้ มลู ผลการตรวจวดั มายงั กรมโรงงาน อุตสาหกรรม กองวิจัยและเตือนภัยมลพิษโรงงาน จึงได้จัดท�ำโครงการตรวจประเมินและตรวจติดตามค่าความ คลาดเคลอ่ื นเครอ่ื งมอื หรอื เครอ่ื งอปุ กรณพ์ เิ ศษ บโี อดี ซโี อดี อยา่ งตอ่ เนอื่ ง ปงี บประมาณ 2564 เพอ่ื ใหก้ ารกำ� กบั ดูแลเป็นไปอยา่ งมีประสิทธภิ าพ มีความถูกตอ้ ง และน่าเช่ือถือ เปน็ ไปตามประกาศกรมโรงงานอุตสาหกรรม เรอ่ื ง หลักเกณฑ์การให้ความเห็นชอบให้โรงงานท่ีต้องมีระบบบ�ำบัดน�้ำเสียต้องติดตั้งเครื่องมือหรือเครื่องอุปกรณ์ พิเศษและเคร่ืองมือหรือเคร่ืองอุปกรณ์เพิ่มเติม พ.ศ. 2550 จ�ำนวนรวมท้ังสิ้น 60 โรงงาน แบ่งเป็นโรงงาน อตุ สาหกรรมในพื้นท่ีต่างๆ ทัว่ ประเทศ ประกอบไปด้วยพื้นที่กรุงเทพมหานครและภาคกลาง จ�ำนวน 12 โรงงาน ภาคเหนอื จำ� นวน 5 โรงงาน ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ จำ� นวน 3 โรงงาน ภาคตะวนั ออก จำ� นวน 35 โรงงาน และ ภาคตะวนั ตก จ�ำนวน 5 โรงงาน รายงาน ผลการด�ำเนินงาน 56 รายงานประจำ� ปี 2564 กรมโรงงานอตุ สาหกรรม

4 โครงการสง่ เสรมิ โรงงานอตุ สาหกรรมใหม้ คี วามรบั ผดิ ชอบตอ่ สงั คมและ อยรู่ ว่ มกบั ชมุ ชนอยา่ งยงั่ ยนื (CSR Beginner and CSR-DIW) ประจำ� ปี งบประมาณ พ.ศ. 2564 กรมโรงงานอุตสาหกรรม เป็นหน่วยงานหลัก นโยบาย SMEs 4.0 ของรัฐบาล และนโยบาย BCG ของ ที่รับผิดชอบการพัฒนาเมืองอุตสาหกรรมเชิงนิเวศ กระทรวงอุตสาหกรรมตอ่ ไป ของกระทรวงอุตสาหกรรม รวมทั้งการเสริมสร้างและ พฒั นาภาคอตุ สาหกรรมไปสคู่ วามเปน็ องคก์ รทม่ี สี ำ� นกึ โดยในปีงบประมาณ พ.ศ. 2564 ก�ำหนดกลุ่ม รับผิดชอบต่อสังคม ในการดูแลรักษาสิ่งแวดล้อมและ เปา้ หมายเปน็ โรงงานอตุ สาหกรรมขนาดใหญ่ ขนาดเลก็ ชมุ ชนทอี่ ยอู่ าศยั บรเิ วณโดยรอบ จงึ กำ� หนดใหม้ กี จิ กรรม และขนาดกลาง (SMEs) ทมี่ ศี กั ยภาพ ทงั้ ในและนอกพน้ื ท่ี ส่งเสริมให้ภาคอุตสาหกรรมแสดงความรับผิดชอบ เมอื งอตุ สาหกรรมเชิงนเิ วศ 15 จงั หวัด 18 พนื้ ท่ี ไดแ้ ก่ ตอ่ สงั คม ตามมาตรฐานความรบั ผดิ ชอบตอ่ สงั คมของ จงั หวดั ปราจนี บรุ ี จงั หวดั ระยอง (เขตควบคมุ มลพษิ และ ผู้ประกอบการ (Corporate Social Responsibility, เขตประกอบการไออาร์พีซี) จังหวัดสงขลา (ต�ำบลฉลงุ Department of Industrial Work : CSR-DIW) เพือ่ ให้ และอ�ำเภอสะเดา) จังหวัดราชบรุ ี จังหวัดสมทุ รปราการ การประกอบกจิ การภาคอตุ สาหกรรมเกดิ ความไวว้ างใจ จงั หวดั สมทุ รสาคร จงั หวดั สระบรุ ี จงั หวดั สรุ าษฎรธ์ านี จากภาคประชาชน พงึ่ พาอาศัย เก้อื กูลกัน สามารถอยู่ จังหวัดพระนครศรีอยุธยา จังหวัดขอนแก่น จังหวัด รว่ มกนั ไดอ้ ยา่ งปกตสิ ขุ เสรมิ สรา้ งภาพลกั ษณท์ ด่ี ี เพอ่ื ให้ ฉะเชิงเทรา จังหวัดชลบุรี จังหวัดนครปฐม จังหวัด ประเทศไทยในฐานะทเ่ี ปน็ ฐานการผลติ ภาคอตุ สาหกรรม นครราชสมี า จงั หวดั ปทมุ ธานี (ตำ� บลบางกะดี และอำ� เภอ ท่ีส�ำคัญมีการพัฒนาและเติบโตร่วมกันระหว่างภาค ลาดหลุมแก้ว) โดยมีผู้ประกอบการเข้าร่วม โครงการ เศรษฐกิจ สงั คม และส่งิ แวดลอ้ มอย่างสมดลุ และยั่งยนื CSR-DIW จ�ำนวน 63 โรงงาน ท�ำให้เกิดแผนชุมชน สนับสนุนนโยบายรัฐบาลในการสร้างวิสาหกิจชุมชน จ�ำนวน 63 แผน และมีผปู้ ระกอบการเขา้ ร่วม โครงการ ขนาดเลก็ (Small Social Enterprise) เพ่ือพัฒนาสู่ CSR-DIW continuous กว่า 300 โรงงาน ท�ำให้ เกิดแผนชุมชนกว่า 300 แผน เกิดการสร้างอาชีพ DEPARTMENT OF INDUSTRIAL WORKS ANNUAL REPORT 2021 57

และยกระดับรายได้ให้กับชุมชน รวมทั้งส่งเสริมด้าน โรงงาน โดยในปี พ.ศ. 2564 มกี ารขนึ้ ทะเบยี น ดังน้ี อาชวี อนามยั และความปลอดภยั เสริมสร้างสขุ ภาพทีด่ ี 1) บคุ ลากรเฉพาะดา้ นการบรหิ ารความรบั ผดิ ชอบ ให้กับชุมชน อีกท้ังเป็นการพัฒนาพื้นท่ีสีเขียวและ การอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติ นอกจากนี้ได้ด�ำเนิน ต่อสังคมระดบั ท่วั ไปจำ� นวน 14 ราย มาตรการจดั การขยะอยา่ งเปน็ ระบบและการนำ� ของเสยี 2) บคุ ลากรเฉพาะดา้ นการบรหิ ารความรบั ผดิ ชอบ กลบั มาใช้ใหมอ่ กี ด้วย ต่อสงั คมระดับอาวุโส 13 ราย ท้ังน้ี กระทรวงอุตสาหกรรมให้การสนับสนุน นบั จากปี 2559 จนถงึ ปจั จบุ นั มกี ารขนึ้ ทะเบยี น ผู้ประกอบกิจการโรงงานเพื่อให้มีการข้ึนทะเบียน บุคลากรเฉพาะด้านความรับผิดชอบต่อสังคมประจ�ำ บุคลากรเฉพาะด้านความรับผิดชอบประจ�ำโรงงาน ไปแล้วทั้งส้นิ 1,505 ราย 58 รายงานประจำ� ปี 2564 กรมโรงงานอตุ สาหกรรม

5 โครงการพฒั นาเครือข่ายอุตสาหกรรมเชิงนเิ วศ (Eco Network) โครงการพัฒนาเครือข่ายอุตสาหกรรมเชิง นครศรีธรรมราช รวมจ�ำนวนเครือข่ายท้ังหมด 19 นเิ วศ (Eco Network) (ภายใต้ คา่ ใชจ้ า่ ยในการพฒั นา เครอื ขา่ ย โดยขอ้ มลู เครอื ขา่ ยทง้ั หมดทร่ี วบรวมไดจ้ ดั ทำ� และยกระดับเมืองอุตสาหกรรมเชิงนิเวศ) ประจ�ำปี เป็นเล่มท�ำเนียบเครือข่ายในพื้นที่เมืองอุตสาหกรรม งบประมาณ พ.ศ. 2564 ซงึ่ ผลทไี่ ด้จากการด�ำเนินงาน เชงิ นิเวศ 20 จังหวัด ประจำ� ปีงบประมาณ พ.ศ. 2564 โครงการ มดี งั นี้ นอกจากนี้ยังได้ด�ำเนินการจัดฝึกอบรมฯ ด� ำ เ นิ น ก า ร ป รั บ ป รุ ง ฐ า น ข ้ อ มู ล เ ค รื อ ข ่ า ย เพื่อส่งเสริมองค์ความรู้ด้านการสร้างกระบวนการ อุตสาหกรรมเชิงนิเวศ 15 จังหวัด ให้มีความทันสมัย มีส่วนร่วมของเครือข่าย เทคนิคการตรวจประเมินและ และเป็นปัจจุบันมากท่ีสุด นอกจากน้ีได้รวบรวมข้อมูล การเป็นผู้ตรวจประเมินเบื้องต้น แนวทางการตรวจ เครือข่ายอ่ืนๆ ในพื้นท่ีเมืองอุตสาหกรรมเชิงนิเวศ ประเมินเมืองอุตสาหกรรมเชิงนิเวศ โดยประชาชน 15 จังหวัดเพิ่มเติม ที่เป็นเครือข่ายเชิงพ้ืนที่ในด้าน มีส่วนร่วม (Public Audit) และเทคนิคการเฝ้าระวัง สง่ิ แวดลอ้ มหรอื อตุ สาหกรรมในพนื้ ที่ ซง่ึ มจี ำ� นวนทงั้ สน้ิ คณุ ภาพสง่ิ แวดลอ้ มอยา่ งมสี ว่ นรว่ ม พรอ้ มทงั้ ไดจ้ ดั ทำ� 77 เครือข่าย และรวบรวมข้อมูลเครือข่ายเชิงพ้ืนท่ีใน ร่างหลักเกณฑ์การตรวจประเมินเมืองอุตสาหกรรม ด้านส่ิงแวดล้อมหรืออุตสาหกรรมในพ้ืนท่ีพัฒนาเมือง เชิงนิเวศโดยภาคประชาชน (Public Audit) เพ่ือใช้ อตุ สาหกรรมเชงิ นเิ วศเปา้ หมายระยะทส่ี อง 5 จงั หวดั ใหม่ ส�ำหรับเป็นแนวทางการตรวจประเมินภายในของพ้ืนที่ ได้แก่ จังหวัดมุกดาหาร สระแก้ว ตาก ตราด และ เมอื งอตุ สาหกรรมเชงิ นเิ วศ DEPARTMENT OF INDUSTRIAL WORKS ANNUAL REPORT 2021 59

6 โครงการยกระดับและพัฒนาโรงงานอุตสาหกรรมเชิงนิเวศในพื้นท่ี เปา้ หมาย 15 จงั หวัด (Eco Factory plus Social Value : Eco Factory +SV) ปีงบประมาณ 2564 โครงการยกระดบั และพฒั นาโรงงานอตุ สาหกรรม คุณค่าให้กับชุมชนได้อย่างย่ังยืน รวมไปถึงสร้าง เชงิ นเิ วศในพน้ื ทเ่ี ปา้ หมาย 15 จงั หวดั หรอื Eco Factory ความรบั รคู้ วามเขา้ ใจ ใหก้ ารพฒั นาเมอื งอตุ สาหกรรม plus Social Value : ECO Factory+SV มวี ัตถปุ ระสงค์ เชิงนเิ วศเป็นท่รี จู้ ักอย่างกวา้ งขวาง เพ่ือยกระดับและพัฒนาโรงงานตามตัวชี้วัดโรงงาน อตุ สาหกรรมเชงิ นเิ วศทม่ี คี ณุ คา่ ตอ่ สงั คม (Eco Factory โดยผลการด�ำเนินการในปัจจุบัน มีโรงงาน plus Social Value : ECO Factory+SV) ให้มคี วามรู้ อุตสาหกรรมในพ้ืนที่เป้าหมาย 15 จังหวัด ได้รับการ ความเข้าใจ เก่ียวกับเกณฑ์และตัวชี้วัดที่เก่ียวข้องกับ พฒั นาและยกระดบั เขา้ สู่ “โรงงานอตุ สาหกรรมเชงิ นเิ วศ โรงงานอุตสาหกรรม รวมท้ังส่งเสริมให้โรงงาน ท่ีมีคุณค่าต่อสังคม หรือ Eco Factory plus Social เกิดการรวมกลุ่มและพัฒนา เพื่อขับเคลื่อนแผนโมเดล Value : ECO Factory+SV” แล้ว จ�ำนวนท้ังส้ิน 62 ธรุ กิจ (Business Model) ของพ้ืนที่ และสร้างแรงจงู ใจ โรงงาน จากเป้าหมายท่ีคาดการณ์ไว้ 60 โรงงาน ให้แก่โรงงานอุตสาหกรรมที่เข้าร่วมโครงการ ได้รับ สามารถลดการปล่อยก๊าซเรอื นกระจกได้กว่า 16 ลา้ น สทิ ธปิ ระโยชนต์ ามประกาศกระทรวงอุตสาหกรรม เพื่อ กิโลกรัมคาร์บอนไดออกไซด์/ปี สามารถคิดเป็นผล ประโยชน์สูงสุดในการอยู่ร่วมกันและเกิดการสร้าง ประหยัดได้กว่า 375 ล้านบาท/ปี (ข้อมูล ณ วันที่ 19 ต.ค. 64) 60 รายงานประจำ� ปี 2564 กรมโรงงานอุตสาหกรรม

7 โครงการพฒั นาและเพมิ่ เตมิ ฐานขอ้ มลู ตวั ชว้ี ดั การเปน็ เมอื งอตุ สาหกรรม เชงิ นเิ วศสอู่ ตุ สาหกรรม 4.0 (ภายใตค้ า่ ใชจ้ า่ ยในการพฒั นาและยกระดบั เมืองอุตสาหกรรมเชิงนิเวศ) (ฉบับปรับปรุงแก้ไขคร้ังท่ี 1) ประจ�ำปี งบประมาณ พ.ศ. 2564 ปงี บประมาณ พ.ศ. 2563 กรมโรงงานอตุ สาหกรรม โดยกองพฒั นาอตุ สาหกรรมเชงิ นเิ วศ ไดจ้ ดั ทำ� ระบบ ฐานข้อมูลส�ำรวจสถานะตัวช้ีวัดการเป็นเมืองอุตสาหกรรมเชิงนิเวศ ในพ้ืนท่ีเป้าหมาย 15 จังหวัด 18 พ้ืนท่ี ทเี่ กย่ี วขอ้ งกบั กรมโรงงานอตุ สาหกรรม เพอ่ื สรา้ งระบบฐานขอ้ มลู ในการจดั เกบ็ ตวั ชวี้ ดั การเปน็ เมอื งอตุ สาหกรรม เชงิ นเิ วศรายโรงงาน และขอ้ มลู อนื่ ๆ ทเ่ี กยี่ วขอ้ ง ในระดบั การพฒั นาเมอื งอตุ สาหกรรมเชงิ นเิ วศ ระดบั ท่ี 1 ถงึ ระดบั ท่ี 5 อย่างไรก็ตาม เพื่อให้การพัฒนาบรรลุตามเป้าหมายในการยกระดับตามตัวชี้วัดระดับท่ี 5 ของการ พัฒนาเมืองอุตสาหกรรมเชิงนิเวศ กองพัฒนาอุตสาหกรรมเชิงนิเวศ จึงพัฒนาระบบฐานข้อมูลตัวช้ีวัดการ เป็นเมอื งอุตสาหกรรมเชิงนิเวศ ขึ้นในปี 2564 เพอ่ื รองรบั การน�ำเข้าขอ้ มูล ฐานข้อมลู โรงงาน การจัดเก็บข้อมูล และการประเมินตัวช้ีวัดที่เก่ียวข้องกับการเป็นเมืองอุตสาหกรรมเชิงนิเวศ ตั้งแต่การพัฒนาในระดับท่ี 1 ถึงการ พฒั นาระดบั ท่ี 5 รวมทงั้ เพมิ่ ขดี ความสามารถในการวเิ คราะหข์ อ้ มลู ตามตวั ชวี้ ดั ทง้ั 41 ตวั ชวี้ ดั และปรบั ปรงุ เวบ็ ไซต์ ศนู ยพ์ ฒั นาเมอื งอตุ สาหกรรมเชงิ นเิ วศ (Eco Center) ใหส้ อดคลอ้ งและรองรบั การปฏบิ ตั งิ านทร่ี วดเรว็ ในปจั จบุ นั โดยผลการด�ำเนินงานโครงการฯ มีดังนี้ 1. พฒั นาและเพม่ิ เติมระบบฐานข้อมลู • รองรับตัวชว้ี ดั การเปน็ เมืองอุตสาหกรรมเชิงนิเวศ จ�ำนวน 41 ตวั ช้วี ัด (เดมิ มี 33 ตวั ชี้วัด) • เพ่ิมตารางในฐานข้อมูลจาก 25 ตาราง เป็น 33 ตาราง เพื่อรองรับข้อมูลตัวชี้วัดระดับที่ 1 ถึง ระดับท่ี 5 2. พฒั นาระบบในสว่ นของผู้ใชง้ านเพมิ่ อีก 4 กลุ่ม (เดมิ มี 3 กลมุ่ ) รวมเปน็ 7 กลุม่ ไดแ้ ก่ • เจา้ หน้าทีต่ รวจสอบโรงงานอุตสาหกรรม (ใหม)่ • เจา้ หนา้ ทต่ี รวจสอบเมอื งอตุ สาหกรรมเชงิ นเิ วศ (ระดบั พน้ื ท่ี และเจา้ หนา้ ทต่ี รวจสอบเขตประกอบการ/ สวนอุตสาหกรรม (ใหม่) • เจ้าหนา้ ทจี่ ากหนว่ ยงานภายนอกที่ให้ขอ้ มลู ตัวชวี้ ดั (ใหม)่ • เจ้าหนา้ ทเ่ี ขตประกอบการอุตสาหกรรม/สวนอุตสาหกรรม (ใหม)่ • เจา้ หนา้ ที่อตุ สาหกรรม (เดิม) • เจา้ หน้าที่เฉพาะกจิ (เดิม) • เจ้าหนา้ ทด่ี ูแลระบบ (เดิม) 3. พฒั นาเวบ็ ไซตศ์ นู ยพ์ ฒั นาเมอื งอตุ สาหกรรมเชงิ นิเวศ (Eco Center) 4. มีผลการประเมินระดับตัวชี้วัดการเป็นเมืองอุตสาหกรรมเชิงนิเวศของโรงงานอุตสาหกรรม จ�ำนวน 18 พน้ื ท่ี 15 จังหวดั DEPARTMENT OF INDUSTRIAL WORKS ANNUAL REPORT 2021 61

5. มีฐานข้อมูลโรงงานอุตสาหกรรมตามตัวชี้วัดการเป็นเมืองอุตสาหกรรมเชิงนิเวศ ในพ้ืนที่เป้าหมาย 15 จังหวัด 18 พืน้ ที่ 6. มีระบบการจัดเก็บข้อมูลและการประเมินตัวช้ีวัดที่เกี่ยวกับโรงงานอุตสาหกรรม ในพื้นท่ีเป้าหมาย 15 จังหวัด 18 พื้นท่ี 7. มีคู่มือส�ำหรับผู้ใช้งาน (User Manual) คู่มือส�ำหรับผู้ดูแลระบบ (System Manual) และคู่มือการจัด ระบบงาน (Admin Manual) 62 รายงานประจ�ำปี 2564 กรมโรงงานอตุ สาหกรรม

8 โครงการถอดบทเรียนเมอื งอตุ สาหกรรมเชิงนเิ วศ ปงี บประมาณ พ.ศ. 2564 (ภายใตค้ า่ ใชจ้ า่ ยการพฒั นาและยกระดบั เมอื งอตุ สาหกรรม เชงิ นเิ วศ) การพฒั นาเมืองอตุ สาหกรรมเชิงนิเวศ ได้เร่ิมดำ� เนนิ การมาต้งั แตป่ ี พ.ศ. 2557 ซง่ึ ตลอดระยะเวลาการ ด�ำเนินงานท่ีผ่านมา พบว่า ในแต่ละพ้ืนท่ีมีบริบทที่แตกต่างกันออกไป เช่น ความแตกต่างทางด้านภูมิศาสตร์ วัฒนธรรมทอ้ งถน่ิ ประเภทและจำ� นวนโรงงาน หรอื แม้กระท่ังความตอ้ งการของคนในท้องถิ่น ซงึ่ ตัวชวี้ ัดทน่ี �ำมา ใชส้ ำ� หรบั การประเมนิ นนั้ เปน็ ตวั ชว้ี ดั ในภาพรวม จงึ สง่ ผลตอ่ การปรบั ปรงุ แกไ้ ขและพฒั นา อาจไมต่ รงตามลกั ษณะ สภาพพื้นท่ีและศักยภาพของเมือง ประกอบกับในปัจจุบัน การพัฒนาเมืองอุตสาหกรรมเชิงนิเวศมีหน่วยงาน รว่ มดำ� เนนิ การทเี่ กยี่ วขอ้ งเพม่ิ มากขน้ึ ทง้ั นี้ เพอ่ื ใหก้ ารพฒั นาเมอื งอตุ สาหกรรมเชงิ นเิ วศมคี วามเชอ่ื มโยงระหวา่ ง หน่วยงาน และระบบการประเมินท่ีมีความเป็นสากล สามารถแก้ไขปัญหาและพัฒนาพ้ืนท่ีเมืองอย่างเป็นรูปธรรม ส่งผลกระทบต่อผลผลิตและผลลัพธ์ ตามความเป็นเมืองเชิงนิเวศตามศักยภาพและบริบทของพื้นที่ รวมท้ังเป็น การสร้างความร่วมมือและบูรณาการการท�ำงานร่วมกันระหว่างหน่วยงานที่เก่ียวข้องในพื้นท่ีเมืองอุตสาหกรรม เชิงนิเวศ สร้างเศรษฐกิจอุตสาหกรรมและเศรษฐกิจชุมชนให้เติบโต ลดปัญหามลภาวะส่ิงแวดล้อมที่ส่งผล ต่อการด�ำเนินชีวิตในพ้ืนที่อุตสาหกรรมเชิงนิเวศ เพ่ือสร้างความย่ังยืนในการอยู่ร่วมกันระหว่างชุมชนและ โรงงานอตุ สาหกรรม กรมโรงงานอตุ สาหกรรมจงึ ไดด้ ำ� เนนิ โครงการถอดบทเรยี นเมอื งอตุ สาหกรรมเชงิ นเิ วศขนึ้ เพ่ือปรับปรุงเกณฑ์และตัวช้ีวัดการเป็นเมืองอุตสาหกรรมเชิงนิเวศ ถอดบทเรียนการพัฒนาตามบริบทของพื้นที่ วิเคราะห์ปญั หา อปุ สรรค รวมทงั้ หาแนวทางการแก้ไขปัญหา เพ่ือใหก้ ารตรวจรบั รองการเป็นเมืองอตุ สาหกรรม เชิงนเิ วศ มีระบบการประเมนิ ทีม่ ีความใกล้เคียงความเปน็ สากล ซง่ึ โครงการถอดบทเรยี นเมอื งอตุ สาหกรรมเชงิ นเิ วศ ปงี บประมาณ 2564 มกี ารดำ� เนนิ งาน 2 สว่ นหลกั ๆ ไดแ้ ก่ (1) การปรบั ปรงุ เกณฑแ์ ละตวั ชวี้ ดั การพฒั นาเมอื งอตุ สาหกรรมเชงิ นเิ วศ และระบบการตรวจประเมนิ รบั รอง ความเปน็ เมอื งอตุ สาหกรรมเชงิ นเิ วศ และ (2) การตรวจประเมนิ ความเปน็ เมอื งอตุ สาหกรรมเชงิ นเิ วศ และการตรวจ ประเมินต่ออายุการรับรองระดับการเป็นเขตประกอบการ/สวนอุตสาหกรรมเชิงนิเวศ โดยมีผลการด�ำเนินงาน ในปัจจุบนั ดังน้ี 1. การปรบั ปรงุ เกณฑแ์ ละตวั ชวี้ ดั การพฒั นาเมอื งอตุ สาหกรรมเชงิ นเิ วศ และระบบการตรวจประเมนิ รบั รอง ความเปน็ เมอื งอตุ สาหกรรมเชิงนิเวศ DEPARTMENT OF INDUSTRIAL WORKS ANNUAL REPORT 2021 63

1) (รา่ ง) เกณฑแ์ ละตวั ชวี้ ดั การพฒั นาเมอื งอตุ สาหกรรมเชงิ นเิ วศ ซง่ึ ประกอบดว้ ย ขอ้ กำ� หนดพนื้ ทฐ่ี าน ท่ีแสดงข้อมูลของพ้ืนท่ี ได้แก่ คณะกรรมการและคณะท�ำงานเมืองอุตสาหกรรมเชิงนิเวศระดับพื้นที่ การก�ำหนด นโยบายและการสื่อสาร ฐานข้อมูลโรงงาน รายชื่อโรงงานอุตสาหกรรม และฐานข้อมูลสถานประกอบการที่เป็น แหล่งก�ำเนิดน�้ำเสีย และข้อก�ำหนดท่ัวไป โดยแบ่งระดับการเป็นเมืองอุตสาหกรรมเชิงนิเวศ จ�ำนวน 5 ระดับ 64 รายงานประจำ� ปี 2564 กรมโรงงานอุตสาหกรรม

ประกอบดว้ ย การมสี ว่ นรว่ ม (Engagement) การสง่ เสรมิ (Encourage) ประสทิ ธภิ าพในการใชท้ รพั ยากร (Resource Efficiency) การพ่ึงพาอาศยั (Symbiosis) และเมืองน่าอยู่ คูอ่ ตุ สาหกรรม (Happiness) ซง่ึ พนื้ ท่ีตอ้ งดำ� เนนิ การ ครบทกุ ข้อกำ� หนด ไตร่ ะดบั จนถึงระดบั ที่ตอ้ งการขอรับการรบั รองระดบั การเป็นเมืองอุตสาหกรรมเชิงนเิ วศ 2) (ร่าง) ระบบการตรวจประเมินรับรองความเป็นเมืองอุตสาหกรรมเชิงนิเวศ ประกอบด้วยแนวทาง 3 รปู แบบ ไดแ้ ก่ การตรวจประเมินเพือ่ การรบั รองคร้งั แรก การตรวจติดตามผล และการตรวจประเมนิ เพื่อตอ่ อายุ การรบั รอง 2. การตรวจประเมนิ ความเป็นเมืองอุตสาหกรรมเชงิ นิเวศ และการตรวจประเมนิ ต่ออายกุ ารรับรองระดับ การเปน็ เขตประกอบการ/สวนอตุ สาหกรรมเชงิ นเิ วศ มผี ลการประเมนิ ดงั น้ี ระดบั 2 จำ� นวน 9 พน้ื ที่ ระดบั 3 จำ� นวน 5 พื้นที่ และระดับ 4 จ�ำนวน 4 พ้นื ที่ ดังน้ี ระดบั 4 จำ� นวน 4 พืน้ ที่ ได้แก่ • ระยอง พื้นที่เขตควบคุมมลพษิ มาบตาพดุ • ระยอง พนื้ ที่ 3 ตำ� บลรอบเขตประกอบการ IRPC • ปทุมธานี พ้นื ทีต่ �ำบลบางกะดี อ�ำเภอเมืองปทุมธานี • นครราชสีมา พื้นท่ี 5 ตำ� บล อ�ำเภอสีคว้ิ ระดับ 3 จ�ำนวน 5 พน้ื ที่ ไดแ้ ก่ • นครปฐม พ้ืนทีเ่ ขตผังเมอื งรวมอ้อมใหญ่ • สงขลา พน้ื ทต่ี �ำบลฉลุง อำ� เภอหาดใหญ่ • ราชบรุ ี พ้นื ท่ี 3 เทศบาล 1 ตำ� บล อำ� เภอบ้านโปง่ • สุราษฎร์ธานี พ้ืนท่ี 4 ตำ� บล อ�ำเภอพุนพนิ • ฉะเชิงเทรา พื้นท่ี 2 ต�ำบล อำ� เภอแปลงยาว ระดบั 2 จำ� นวน 9 พืน้ ท่ี ไดแ้ ก่ • พระนครศรีอยธุ ยา พืน้ ท่อี ำ� เภอนครหลวง • สงขลา พ้ืนที่ 6 ตำ� บล อ�ำเภอสะเดา และ 2 ต�ำบล อำ� เภอหาดใหญ่ • ปทุมธานี พื้นที่ 5 ต�ำบล อ�ำเภอลาดหลมุ แก้ว • ขอนแก่น พ้นื ท่ี 4 เทศบาล อำ� เภอน้�ำพอง • ปราจีนบรุ ี พื้นท่ี 4 ตำ� บล อำ� เภอกบินทร์บุรี • สระบุรี พนื้ ท่ีตำ� บลหนา้ พระลาน และตำ� บลเขาวง • สมทุ รปราการ พื้นท่ีเทศบาลตำ� บลบางปู • ชลบรุ ี พน้ื ที่เทศบาลนครเจา้ พระยาสุรศักดิ์ และเทศบาลนครแหลมฉบงั • สมุทรสาคร พื้นทเ่ี ทศบาลนครอ้อมน้อย และดำ� เนนิ การตรวจประเมนิ ตอ่ อายกุ ารรบั รองระดบั การเปน็ เขตประกอบการ/สวนอตุ สาหกรรมเชงิ นเิ วศ จ�ำนวน 4 พื้นที่ ตามเกณฑ์และตัวช้ีวัดการเป็นเขตประกอบการ/สวนอุตสาหกรรมเชิงนิเวศ โดยมีผลการตรวจ ประเมิน ดงั นี้ ระดบั เขตประกอบการอุตสาหกรรมเชิงนิเวศ ระดับ 5 จำ� นวน 1 เขตประกอบการอุตสาหกรรม • เขตประกอบการอุตสาหกรรม บรษิ ทั ไออารพ์ ีซี จำ� กัด (มหาชน) ระดบั สวนอุตสาหกรรมเชิงนิเวศ ระดับ 5 จ�ำนวน 3 สวนอุตสาหกรรม • สวนอตุ สาหกรรมบางกะดี จ.ปทมุ ธานี • สวนอตุ สาหกรรมเครอื สหพฒั น์ กบินทร์บุรี จ.ปราจนี บุรี • สวนอุตสาหกรรมเครอื สหพฒั น์ ศรรี าชา จ.ชลบรุ ี DEPARTMENT OF INDUSTRIAL WORKS ANNUAL REPORT 2021 65

9 กองบริหารจัดการวตั ถอุ ันตราย กรมโรงงานอุตสาหกรรม 1. ผลการดำ� เนนิ งานโครงการ ปงี บประมาณ พ.ศ. 2564 ในปีงบประมาณ พ.ศ. 2564 กองบริหารจัดการวัตถุอันตราย มีการด�ำเนินโครงการท่ีได้รับจัดสรรจาก งบประมาณประจำ� ปีภายใตห้ มวดงบรายจ่ายอ่นื จ�ำนวน 2 โครงการ ไดแ้ ก่ โครงการยกระดบั การบรหิ ารจัดการ วตั ถอุ ันตรายใหเ้ ป็นสากล (ภายใต้ค่าใชจ้ า่ ยในการบรหิ ารจัดการมลพิษและสิง่ แวดล้อม) และโครงการรายงานและ ตดิ ตามประเมนิ ผลการลดกา๊ ซเรอื นกระจกภาคอตุ สาหกรรม (ภายใตค้ า่ ใชจ้ า่ ยในการจดั การมลพษิ และสง่ิ แวดลอ้ ม) วงเงินงบประมาณรวม 5,539,550 บาท นอกจากน้ี กองบริหารจัดการวัตถุอันตราย มีการด�ำเนินโครงการ ลดและเลกิ ใชส้ ารไฮโดรคลอโรฟลอู อโรคารบ์ อน ระยะท่ี 2 (Thailand HCFC Phase-out Management Plan Stage II) โดยได้รับเงินสนับสนุนแบบให้เปล่าจากกองทุนพหุภาคีภายใต้พิธีสารมอนทรีออล ผ่านทางธนาคารโลก รวมถึง การเตรียมความพร้อมในการลดการใช้สาร HFCs ของประเทศไทย และการจัดกิจกรรมวันโอโซนสากลประจ�ำปี 2564 โดยสรุปผลการด�ำเนินงาน ดงั นี้ 1.1 โครงการยกระดับการบรหิ ารจัดการวัตถุอนั ตรายให้เปน็ สากล โครงการมวี ตั ถปุ ระสงคเ์ พอื่ ปรบั ปรงุ “คมู่ อื การเกบ็ รกั ษาสารเคมแี ละวตั ถอุ นั ตราย” ซง่ึ ใชม้ าเปน็ เวลานาน ท�ำให้กฎเกณฑ์ต่าง ๆ หลายอย่างไม่เป็นตามหลักสากลในปัจจุบัน และเป็นอุปสรรคต่อการแข่งขันในตลาดโลก และสถานทเ่ี กบ็ รกั ษาวตั ถอุ นั ตรายแตล่ ะแหง่ มรี ะบบการจดั การ มาตรการ และมาตรฐานความปลอดภยั ทแี่ ตกตา่ ง กันไป การปรับปรุงคู่มือฯ ฉบบั ใหมโ่ ดยศกึ ษาข้อก�ำหนดที่บังคบั ใช้ในหลายประเทศ และอา้ งอิงตามขอ้ กำ� หนดของ The Technical Rules for Hazardous Substances (TRGS) ประเทศเยอรมนี ซง่ึ เป็นขอ้ ก�ำหนดเดิมทใี่ ช้อ้างองิ ในคู่มือฯ ฉบับปัจจุบัน นอกจากน้ี ยังได้มีการเปรียบเทียบข้อก�ำหนดกับกฎหมายท่ีเกี่ยวข้องกับการเก็บรักษา สารเคมีและวัตถุอนั ตรายในประเทศไทยด้วย โดยมผี ลการดำ� เนินงาน ดังนี้ 1) จัดประชุมรับฟังความคิดเห็นจากผู้มีส่วนได้ส่วนเสียต่อแนวทางการปรับปรุงคู่มือการเก็บรักษา สารเคมแี ละวัตถอุ ันตรายจ�ำนวน 3 ครัง้ ทง้ั ภาครฐั และเอกชน จ�ำนวนรวมทั้งหมด 520 คน 2) ศึกษาการเก็บรักษาวัตถุอันตรายของสถานประกอบการปัจจุบันจ�ำนวน 30 แห่ง จากข้อมูลของ กรมโรงงานอตุ สาหกรรม และวเิ คราะหผ์ ลกระทบจากการปรบั ปรงุ รา่ งคมู่ อื การเกบ็ รกั ษาสารเคมแี ละวตั ถอุ นั ตราย พรอ้ มเลือก 5 สถานประกอบการจาก 30 แห่ง เพื่อจดั ทำ� กรณศี กึ ษาการปรับปรงุ สถานทเี่ กบ็ ใหเ้ ปน็ ไปตามคมู่ อื ฯ ฉบบั ใหม่ พรอ้ มขอ้ เสนอแนะเพอื่ บรรเทาผลกระทบตอ่ ผ้ปู ระกอบการ 66 รายงานประจ�ำปี 2564 กรมโรงงานอุตสาหกรรม

3) ศึกษาและเสนอแนวทางในการปรับปรุงการทดสอบวัดความรู้ พร้อมพัฒนาตัวอย่างแบบทดสอบ วดั ความรหู้ ลกั สตู รความปลอดภยั การเกบ็ รกั ษาวตั ถอุ นั ตรายสำ� หรบั บคุ ลากรเฉพาะฯ โดยเสนอใหม้ บี คุ ลากรเฉพาะ ประจำ� สถานท่เี กบ็ และทร่ี บั ฝากเกบ็ ซ่งึ แตกตา่ งกนั ทง้ั ในการอบรมและการสอบ 4) จัดอบรมให้ความรู้เก่ียวกับร่างคู่มือฉบับปรับปรุงให้กับเจ้าหน้าท่ีท่ีเกี่ยวข้อง จ�ำนวน 135 คน และ ผปู้ ระกอบการวตั ถอุ นั ตรายทเ่ี กย่ี วขอ้ ง จำ� นวน 445 คน พรอ้ มทงั้ จดั ทำ� สอื่ การเรยี นรหู้ ลกั การจดั เกบ็ สารเคมแี ละ วตั ถุอนั ตราย เพื่อเผยแพร่ความรคู้ วามเข้าใจให้กบั ผ้ปู ระกอบการแบบแอนิเมชัน (Animation Video Clip) จำ� นวน 6 เรอ่ื ง รวม 34 นาที ซึ่งจะได้เผยแพรป่ ระชาสัมพนั ธใ์ ห้ความร้แู กผ่ ปู้ ระกอบการวัตถุอนั ตรายและผูส้ นใจต่อไป 2. โครงการรายงานและติดตามประเมินผลการลดกา๊ ซเรือนกระจกภาคอตุ สาหกรรม โครงการมีวัตถุประสงค์เพ่ือขับเคลื่อนและติดตามประเมินผลการด�ำเนินงานตามแผนปฏิบัติการ ลดกา๊ ซเรอื นกระจกของประเทศ ปี พ.ศ. 2564 - 2573 สาขากระบวนการอตุ สาหกรรมและการใชผ้ ลติ ภณั ฑ์ รวมถงึ น้ำ� เสยี อตุ สาหกรรม รวมถงึ ประเมินผลตวั เลขการลดกา๊ ซเรือนกระจก (tracking report) รายปี (ปี พ.ศ. 2563) ส�ำหรับมาตรการทดแทนปูนเม็ด มาตรการทดแทน/ปรับเปลี่ยนสารท�ำความเย็น และมาตรการจัดการน้�ำเสีย อตุ สาหกรรม ภายใตแ้ ผนปฏบิ ตั กิ ารฯ เพอ่ื เสรมิ สรา้ งขดี ความสามารถของผปู้ ระกอบการและหนว่ ยงานทเี่ กยี่ วขอ้ ง ดา้ นการรายงานและการลดกา๊ ซเรอื นกระจกในสาขากระบวนการอตุ สาหกรรมและการใชผ้ ลติ ภณั ฑ์ รวมถงึ นำ�้ เสยี อตุ สาหกรรม และเปน็ การเตรยี มความพรอ้ มดา้ นขอ้ มลู ตา่ ง ๆ เพอ่ื รองรบั การรายงานตามพนั ธกรณคี วามตกลง ปารีสและกรอบอนุสัญญาสหประชาชาติว่าด้วยการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ (UNFCCC) โดยมีผลการ ด�ำเนนิ งาน ดงั นี้ 2.1) จัดประชุมสัมมนาเพ่ือเสริมสร้างขีดความสามารถด้านการรายงานและการลดก๊าซเรือนกระจก ในสาขากระบวนการอตุ สาหกรรมและการใชผ้ ลติ ภณั ฑ์ (IPPU) รวมถงึ นำ�้ เสยี อตุ สาหกรรม รวม 5 ครงั้ มผี เู้ ขา้ รว่ ม รวม 421 คน 2.2) พัฒนาแบบฟอรม์ การรายงาน และเก็บขอ้ มลู กจิ กรรมภาค IPPU รวมถงึ ประเมินปรมิ าณการปลอ่ ย กา๊ ซเรอื นกระจกจากหมวด 2D ผลติ ภณั ฑเ์ ชอื้ เพลงิ ทไ่ี มไ่ ดเ้ ปน็ พลงั งานและตวั ทาํ ละลาย, 2E อเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ และ 2G อปุ กรณไ์ ฟฟา้ /SF6/PFCs/N2O ตามคมู่ อื การจดั ทำ� บญั ชกี า๊ ซเรอื นกระจกแหง่ ชาติ ปี ค.ศ. 2006 โดยผลการศกึ ษา พบปรมิ าณการปลอ่ ยกา๊ ซเรอื นกระจกจากหมวดหมู่ย่อย 2D1 การใชน้ ำ้� มนั หล่อล่ืน มีค่าเฉลีย่ เท่ากับ 289.68 Gg CO2-eq และหมวดหมยู่ อ่ ย 2G1 อปุ กรณไ์ ฟฟา้ มคี า่ เฉลยี่ เทา่ กบั 9.34 Gg CO2-eq ทง้ั น้ี สำ� หรบั หมวดหมยู่ อ่ ยอน่ื ๆ ภายใต้หมวด 2D และหมวด 2G ส่วนใหญ่ยังไม่สามารถประเมินค่าการปล่อยก๊าซเรือนกระจก เน่ืองจากปัจจุบัน ยังไม่มีหน่วยงานในการรวบรวมและจัดเก็บข้อมูลในระดับประเทศ นอกจากน้ี พบว่าประเทศไทยไม่มีปริมาณการ ปลอ่ ยกา๊ ซเรอื นกระจกในหมวด 2E อตุ สาหกรรมอเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ เนอ่ื งจากขนั้ ตอนกระบวนการผลติ อเิ ลก็ ทรอนกิ ส์ ทกี่ อ่ ใหเ้ กดิ การปลอ่ ยกา๊ ซเรอื นกระจก มาจากกระบวนการผลติ ขนั้ ตน้ ซงึ่ ประเทศไทยเปน็ กระบวนการผลติ ขนั้ กลาง จากการน�ำเขา้ แผน่ เวเฟอรเ์ พอ่ื นำ� มาผลติ แผงวงจรรวม (Integrated Circuit: IC) และแผงวงจรพมิ พ์ (Printed Circuited Board: PCB) แล้วถูกน�ำไปใช้ต่อในกระบวนการผลิตขั้นปลายเพื่อประกอบเป็นอุปกรณ์ไฟฟ้าและ อิเล็กทรอนิกส์สำ� เร็จรูปเท่านั้น 2.3) ประเมินผลการลดก๊าซเรือนกระจกรายปี และติดตามความก้าวหน้าตามแผนปฏิบัติการลดก๊าซ เรอื นกระจกของประเทศ ปี พ.ศ. 2564 - 2573 สาขากระบวนการอตุ สาหกรรมและการใชผ้ ลติ ภณั ฑ์ รวมถงึ นำ้� เสยี อตุ สาหกรรม โดยพบปรมิ าณการลดกา๊ ซเรอื นกระจก ในปี พ.ศ. 2563 จาก (1) มาตรการทดแทนปนู เมด็ กลา่ วคอื จากการใชว้ สั ดทุ ดแทนปนู เมด็ ในกระบวนการผลติ ปนู ซเี มนตไ์ ฮดรอลกิ และการใชว้ สั ดทุ ดแทนปนู ซเี มนตใ์ นคอนกรตี ผสมเสร็จ มคี า่ เท่ากับ 200,805.48 ตนั คารบ์ อนไดออกไซดเ์ ทยี บเทา่ ซงึ่ คดิ เปน็ ร้อยละ 27 จากเป้าหมายท่กี ำ� หนด ไว้ 750,000 ตันคาร์บอนฯ ภายในปี พ.ศ. 2573 (2) มาตรการทดแทน/ปรับเปลี่ยนสารท�ำความเย็น จากการ ปรบั เปลยี่ นสารทำ� ความเยน็ ชนดิ R-410A เปน็ R-32 สำ� หรบั เครอื่ งปรบั อากาศ มคี า่ เทา่ กบั 4,185.43 ตนั คารบ์ อนฯ ซ่ึงคิดเป็นร้อยละ 1.40 จากเป้าหมายที่ก�ำหนดไว้ 300,000 ตันคาร์บอนฯ ภายในปี พ.ศ. 2573 และ DEPARTMENT OF INDUSTRIAL WORKS ANNUAL REPORT 2021 67

(3) มาตรการจัดการน้�ำเสียอุตสาหกรรมจากการเพ่ิมการผลิตก๊าซชีวภาพจากน้�ำเสียอุตสาหกรรมด้วยการน�ำ กา๊ ซมเี ทนกลบั มาใช้ประโยชน์ มคี ่าเท่ากบั 4,945,895 ตนั คาร์บอนฯ ซงึ่ เกินเปา้ หมายทก่ี ำ� หนดไว้ 1,000,000 ตนั คารบ์ อนฯ ภายในปี พ.ศ. 2573 2.4) ศึกษาและพัฒนาระบบการจัดการของเสียสารท�ำความเย็น รวมถึงประเมินศักยภาพในการลด ก๊าซเรือนกระจกจากมาตรการก�ำจัดท�ำลายของเสียและสารท�ำความเย็นท่ีเสื่อมสภาพอย่างถูกวิธี โดยได้มีการ คาดการณ์แนวโน้มค่าการปล่อยก๊าซเรือนกระจกจากปริมาณสารท�ำความเย็นประเภท R410A และ HFC-32 จากเครอื่ งปรบั อากาศ ที่ขอฉลากเบอร์ 5 ท่ถี ูกจำ� หนา่ ยในประเทศ ระหว่างปี พ.ศ 2558 - 2563 หลังการหมดอายุ การใชง้ านในอนาคต ปรมิ าณรวม 22.6 ลา้ นตนั คารบ์ อนฯ และประเมินคา่ การลดกา๊ ซเรือนกระจกจากการกำ� จัด สารทำ� ความเย็นอย่างถกู วธิ ี ระหวา่ งปี พ.ศ 2558 - 2563 ปรมิ าณรวม 533,784 ตันคาร์บอนฯ 2.5) ปรับปรุงระบบฐานข้อมูลก๊าซเรือนกระจกของกรมโรงงานอุตสาหกรรมให้เป็นปัจจุบัน โดยมีการ จัดท�ำเอกสารดาวนโ์ หลดประเภทอตุ สาหกรรมตามเลขท่ี TSIC สำ� หรบั ภาคกระบวนการทางอุตสาหกรรมและการ ใชอ้ ตุ สาหกรรม ตงั้ แตห่ มวดหมู่ 2A - 2H บนเวบ็ ไซต์ http://ghg.diw.go.th:8080/ghg/login.htm การนำ� ขอ้ มลู กิจกรรมจากผู้ประกอบการท่ีตอบกลับแบบส�ำรวจข้อมูลเข้าระบบฐานข้อมูลก๊าซเรือนกระจกของกรมโรงงาน อุตสาหกรรมเพ่ือประเมินค่าการปล่อยก๊าซเรือนกระจกรายโรงงานอุตสาหกรรม และการปรับปรุงจ�ำนวนข้อมูล โรงงานท่ีเข้าข่ายต้องรายงานก๊าซเรือนกระจกส�ำหรับภาคกระบวนการทางอุตสาหกรรมและการใช้ผลิตภัณฑ์ ต้งั แต่หมวดหมู่ 2A - 2H จำ� นวนทัง้ หมด 61,110 โรงงาน 68 รายงานประจำ� ปี 2564 กรมโรงงานอตุ สาหกรรม

3. โครงการลดและเลกิ ใชส้ ารไฮโดรคลอโรฟลอู อโรคารบ์ อน (HCFCs) ระยะท่ี 2 โครงการมวี ัตถปุ ระสงค์เพือ่ ดำ� เนินการลดและเลกิ ใชส้ าร HCFCs ในช่วงปี พ.ศ. 2563 - 2566 ซ่ึงมุ่งเนน้ ให้ความช่วยเหลือทางด้านการเงินและเทคนิควิชาการแก่ผู้ประกอบการในภาคอุตสาหกรรมผลิตโฟมแบบฉีดพ่น (Spray Foam) รวมถงึ ภาคอตุ สาหกรรมผลติ ตเู้ ย็นและตู้แช่เชงิ พาณิชย์ ในการปรบั เปลย่ี นกระบวนการผลิตไปใช้ สารทดแทนท่ีไม่ท�ำลายชั้นบรรยากาศโอโซนและมีค่าศักยภาพที่ท�ำให้โลกร้อนต่�ำ โดยมีเป้าหมายควบคุมปริมาณ การใช้สาร HCFCs ให้เท่ากับศูนย์ ภายในปี พ.ศ. 2583 โดยมีผลการด�ำเนินงาน ดังนี้ (1) จัดสรรสิทธิปริมาณ การน�ำเข้าสาร HCFCs ปี พ.ศ. 2563 (เพ่ิมเติม) และการจัดสรรสทิ ธปิ รมิ าณการน�ำเขา้ สาร HCFCs ปี พ.ศ. 2564 (2) ประชาสัมพันธ์เปิดตัวโครงการสัมมนาเชิงปฏิบัติการเปิดตัวโครงการลดและเลิกใช้สารไฮโดรคลอโรฟลูออโร คาร์บอนของประเทศไทย ระยะท่ี 2 (3) จัดประชุมหารอื วางแผนการจัดซอ้ื เคร่อื งมอื /อปุ กรณ์ส�ำหรับการฝึกอบรม ชา่ งเครอ่ื งปรบั อากาศ จำ� นวน 2 ครงั้ (4) จดั ทำ� ขอ้ มลู การนำ� เขา้ - สง่ ออกสาร HCFCs ประจำ� ปี พ.ศ. 2562 - 2563 เพ่ือประกอบการใช้เป็นข้อมูลการสอบทานปริมาณการใช้สาร HCFCs ระหว่างกรมโรงงานอุตสาหกรรมและ กรมศลุ กากร (5) จดั ทำ� ขอ้ มลู การนำ� เขา้ - สง่ ออกสาร HFCs ประจำ� ปี พ.ศ. 2562 – 2563 เพอื่ ใชเ้ ปน็ ขอ้ มลู ประกอบการ วางแผนการลดการใช้สาร HFCs ในอนาคต 4. การจดั กจิ กรรมวันโอโซนสากลประจำ� ปี 2564 กองบรหิ ารจดั การวตั ถอุ นั ตราย ไดจ้ ดั กจิ กรรมวนั โอโซนสากลในธมี สำ� นกั เลขาธกิ ารโอโซนภายใตโ้ ครงการ สิ่งแวดล้อมแห่งสหประชาชาติ และใช้สโลแกนว่า “โอโซนดี ชีวิตก็ดี” รวมพลังคนไทย ลดเลิกใช้สาร HCFCs เพ่ือ รณรงค์ให้ประชาชนท่ัวไปตระหนักถึงความส�ำคัญของช้ันบรรยากาศโอโซนท่ีท�ำหน้าที่ปกป้องโลก และสภาพ ภมู อิ ากาศโลก รวมถงึ การประชาสมั พนั ธร์ ณรงคก์ ารลดและเลกิ ใชส้ ารไฮโดรคลอโรฟลอู อโรคารบ์ อน และความสำ� คญั ของวันโอโซนสากลผา่ นส่อื สังคมออนไลน์ https://www.youtube.com/watch?v=8FxaaOcPS70&t=12s ผบู้ รหิ ารกรมโรงงานอตุ สาหกรรมรว่ มรณรงคใ์ นกจิ กรรมวนั โอโซน สากล ประจ�ำปี 2564 ในธีม “โอโซนดี ชีวติ กด็ ”ี ประชาสมั พันธ์ รณรงค์การลดและเลดิ ใชส้ ารท�ำลายชนั้ บรรยากาศ โอโซน ผ่านบุคคลท่ีมีช่ือเสียงร่วมรณรงค์ผ่านโครงการ “โอโซนดี ชีวิตก็ดี” เพ่ือให้สังคมเห็นความส�ำคัญของช้ันบรรยากาศโอโซน และหวงั ใหท้ กุ คนตระหนกั ถงึ ปญั หาสง่ิ แวดลอ้ มตา่ ง ๆ ใน Instagram โดยใช้ #โอโซนดี ชีวิตกด็ ี DEPARTMENT OF INDUSTRIAL WORKS ANNUAL REPORT 2021 69

10 โครงการระบบการรับรองตนเองของผู้ประกอบกิจการโรงงาน (Self - Declaration) และการข้ึนทะเบียน/ก�ำกับดูแลผู้ตรวจสอบเอกชน (Third Party) แขวงทุง่ พญาไท เขตราชเทวี กรุงเทพมหานคร 1 ระบบ ปงี บประมาณ พ.ศ. 2564 เนอ่ื งดว้ ย พ.ร.บ. โรงงาน (ฉบบั ที่ 2) พ.ศ. 2562 กำ� กบั ดแู ลผตู้ รวจสอบเอกชน (Third Party) มกี จิ กรรม ได้ก�ำหนดค�ำนิยามความหมายโรงงานใหม่จากเดิม ตามข้ันตอน/กระบวนการด�ำเนินงานโครงการตลอด 5 แรงมา้ หรอื 7 คน เป็น 50 คน หรอื 50 แรงม้า และ ระยะเวลา 9 เดือน สามารถสรุปรายละเอียดการ ไมต่ อ้ งมกี ารตอ่ อายใุ บอนญุ าตประกอบกจิ การโรงงาน ดำ� เนนิ งานทสี่ �ำคญั ไดด้ ังนี้ ดังนั้น เพื่อให้การควบคุมดูแลการประกอบกิจการ โรงงานด�ำเนินไปอย่างโปร่งใส มีประสิทธิภาพ และ 1. ศึกษาและวิเคราะห์กฎหมายว่าด้วยโรงงาน สอดคล้องตามท่ีกฎหมายก�ำหนด ในมาตรา 9 วรรค เพื่อจัดท�ำแนวทางและข้อเสนอแนะต่อ (ร่าง) ประกาศ หนึ่งและวรรคสอง บัญญัติว่าการตรวจสอบโรงงาน กรมโรงงานอตุ สาหกรรม ทอี่ อกตาม (รา่ ง) กฎกระทรวง หรือเคร่ืองจักร หรือด�ำเนินการอ่ืนใดที่เกี่ยวข้อง วา่ ดว้ ยการรายงาน กำ� หนดระยะเวลาการเสนอรายงาน อาจก�ำหนดให้ผู้ตรวจสอบเอกชนด�ำเนินการและจัดท�ำ และการให้ค�ำรับรองรายงาน ผลการปฏิบัติการตาม รายงานผลการตรวจสอบแทนการปฏิบัติหน้าท่ีของ กฎหมาย พ.ศ. .... พนกั งานเจา้ หนา้ ที่กไ็ ด้ และกำ� หนดใหผ้ ูป้ ระกอบกิจการ โรงงานมีหน้าท่ีต้องเสนอรายงานผลการปฏิบัติการ 1.1 จดั ทำ� แนวทางและขอ้ เสนอแนะตอ่ (รา่ ง) ที่ได้ต่อพนักงานเจ้าหน้าที่ และเพื่อให้สอดคล้องตาม แบบรายงานผลการปฏิบัตกิ ารตามกฎหมาย ที่ พ.ร.บ. โรงงาน (ฉบับท่ี 2) พ.ศ. 2562 ก�ำหนดใน ปีงบประมาณ พ.ศ. 2564 กองพัฒนามาตรฐานงาน 1.2 จัดท�ำแนวทางและข้อเสนอแนะต่อการ ก�ำกับโรงงาน จึงได้จัดท�ำโครงการระบบการรับรอง กำ� หนดประเภท ชนิด และเงื่อนไขของผปู้ ระกอบกิจการ ตนเองของผู้ประกอบกิจการโรงงาน (Self - Decla- โรงงานท่ีต้องเสนอรายงานผลการปฏิบัติการตาม ration) เพื่อให้ผู้ประกอบกิจการโรงงานที่ต้องเสนอ กฎหมาย รายงานผลการปฏิบัติการตามกฎหมายได้ด�ำเนินการ จดั ทำ� รายงาน ฯ และใหผ้ ปู้ ระกอบกจิ การโรงงานสง่ ทาง 1.3 จัดท�ำแนวทางและข้อเสนอแนะต่อ ระบบอิเล็กทรอนิกสต์ ามนโยบาย Industry 4.0 ขอ้ มูล การก�ำหนดระยะเวลา และวิธีการเสนอรายงานผลการ ในรายงานผลการปฏิบัติการตามกฎหมายดังกล่าว ปฏบิ ัติการตามกฎหมาย กรมโรงงานอุตสาหกรรมจะน�ำมาวิเคราะห์เพ่ือให้เกิด การพัฒนาในการก�ำกับดูแล เฝ้าระวังสิ่งแวดล้อมและ 2. จดั สมั มนารบั ฟงั ความคดิ เหน็ และขอ้ เสนอแนะ ความปลอดภยั ใหเ้ ปน็ ไปตามทกี่ ฎหมายกำ� หนด และจะนำ� เพอื่ เปน็ แนวทางในการจดั ทำ� และพฒั นาระบบการรบั รอง ข้อมูลมาแปรผลทางสถิติเพ่ือการคาดการณ์ ป้องกัน ตนเองของผู้ประกอบกิจการโรงงานจากผู้เกี่ยวข้อง และบรรเทาปญั หาสง่ิ แวดลอ้ มทอี่ าจจะเกดิ ขนึ้ ในอนาคต ทกุ ภาคส่วน โดยจัดการสัมมนา จ�ำนวน 2 ครัง้ ดังน้ี รวมถงึ เพอ่ื พฒั นายกระดบั การประกอบกจิ การโรงงาน ใหม้ ีขดี ความสามารถในการผลติ เทยี บเท่าสากล ครั้งท่ี 1 วนั ที่ 16 มีนาคม 2564 ณ โรงแรม โกลเด้น ทิวลปิ ซอฟเฟอริน พระราม 9 กรงุ เทพฯ โครงการระบบการรบั รองตนเองของผปู้ ระกอบ กจิ การโรงงาน (Self - Declaration) และการขนึ้ ทะเบยี น/ กลุ่มเป้าหมาย : หน่วยงานภายในกระทรวง อุตสาหกรรม และหน่วยงานที่เก่ยี วข้อง จ�ำนวน 39 คน ครง้ั ที่ 2 วันท่ี 19 มีนาคม 2564 ณ โรงแรม เซน็ จูร่ี พารค์ กรุงเทพฯ กลุ่มเป้าหมาย : ผู้ประกอบกิจการโรงงาน จำ� นวน 62 คน 70 รายงานประจ�ำปี 2564 กรมโรงงานอุตสาหกรรม

บรรยากาศภายในงานสัมมนารับฟังความคดิ เห็นและขอ้ เสนอแนะฯ 3. จดั ทำ� และพฒั นาระบบการรบั รองตนเองของ 1) ข อ้ มลู ทว่ั ไป 2 ) ข อ้ มลู การปฏบิ ตั ติ ามกฎหมาย ผ้ปู ระกอบกิจการโรงงาน วา่ ดว้ ยโรงงาน และ 3) ระบบประมวลผลข้อมลู ที่ไดจ้ าก ระบบการรับรองตนเองของผู้ประกอบกิจการโรงงาน 3.1 จดั ทำ� และพฒั นาระบบการรบั รองตนเอง (Self - Declaration) เพื่อประโยชน์ในการส่งเสริมและ ของผปู้ ระกอบกจิ การโรงงาน ประกอบด้วย กำ� กบั ดแู ลโรงงาน ระบบการรับรองตนเองของผปู้ ระกอบกจิ การโรงงาน DEPARTMENT OF INDUSTRIAL WORKS ANNUAL REPORT 2021 71

3.2 จัดฝึกอบรมเจ้าหน้าที่ผู้ใช้งาน (User) รบั รองตนเองของผปู้ ระกอบกจิ การโรงงาน โดยดำ� เนนิ การ ระบบการรับรองตนเองของผู้ประกอบกิจการโรงงาน ผ่านสอื่ อเิ ล็กทรอนิกส์ (Zoom Webinar) ดังน้ี เพ่ือเป็นการแนะน�ำข้ันตอน และวิธีการให้แก่เจ้าหน้าที่ ผู้ใช้งานที่เกี่ยวข้องกับระบบการรับรองตนเองของ คร้ังที่ 1 วันที่ 22 กันยายน 2564 เวลา ผู้ประกอบกิจการโรงงาน โดยด�ำเนินการผ่านส่ือ 09.00 – 16.00 น. อเิ ลก็ ทรอนิกส์ (Zoom Meeting) ดงั น้ี ผเู้ ขา้ รว่ ม : เจา้ หนา้ ทกี่ รมโรงงานอตุ สาหกรรม ครั้งท่ี 1 วันท่ี 16 กันยายน 2564 เวลา สำ� นกั งานอตุ สาหกรรมจงั หวดั และหนว่ ยงานทเ่ี กย่ี วขอ้ ง 09.00 – 12.00 น. จ�ำนวน 154 คน ผู้เข้าร่วม : เจ้าหน้าท่ีหน่วยงานต่าง ๆ ใน คร้ังที่ 2 วันที่ 23 กันยายน 2564 เวลา กรมโรงงานอตุ สาหกรรม จำ� นวน 28 คน 09.00 – 16.00 น. ครั้งที่ 2 วันที่ 16 กันยายน 2564 เวลา ผเู้ ขา้ รว่ ม : ผปู้ ระกอบกจิ การโรงงาน จำ� นวน 13.00 – 16.00 น. 320 คน ผู้เข้าร่วม : เจ้าหน้าท่ีหน่วยงานต่าง ๆ ใน ครั้งที่ 3 วันท่ี 27 กันยายน 2564 เวลา กรมโรงงานอุตสาหกรรม จ�ำนวน 11 คน 09.00 – 16.00 น. 3.3 จัดสัมมนาให้ความรู้เกย่ี วกบั ระบบการ ผเู้ ขา้ รว่ ม : ผปู้ ระกอบกจิ การโรงงาน จำ� นวน 248 คน จดั สัมมนาใหค้ วามรู้เกีย่ วกับระบบการรบั รองตนเองของผ้ปู ระกอบกจิ การโรงงาน 72 รายงานประจำ� ปี 2564 กรมโรงงานอุตสาหกรรม

4. จดั ท�ำและพัฒนาระบบการอนุญาตและก�ำกบั ดแู ลผ้ตู รวจสอบเอกชน (Third Party) 4.1 จดั ท�ำและพฒั นาระบบการอนุญาตและก�ำกับดแู ลผู้ตรวจสอบเอกชน (Third Party) ประกอบดว้ ย ระบบบรหิ ารจดั การการฝกึ อบรมและทดสอบ และระบบการอนญุ าตและกำ� กบั ดแู ลผตู้ รวจสอบเอกชน (Third Party) ระบบการอนุญาตและกากบั ดูแลผตู้ รวจสอบเอกชน (Third Party) 4.2 จัดฝึกอบรมเจ้าหน้าที่ผู้ใช้งาน (User) ระบบการอนุญาตและก�ำกับดูแลผู้ตรวจสอบเอกชน เพ่ือเป็นการแนะน�ำขั้นตอนและวิธีการให้แก่เจ้าหน้าที่ผู้ใช้งานที่เกี่ยวข้องกับระบบการอนุญาตและก�ำกับดูแล ผู้ตรวจสอบเอกชน โดยด�ำเนินการผ่านส่ืออิเล็กทรอนิกส์ (Zoom Meeting) เมื่อวันท่ี 17 กันยายน 2564 เวลา 09.00 – 16.00 น. มีเจ้าหน้าท่ีเขา้ ร่วมจ�ำนวน 15 คน 5. จัดฝึกอบรมเจา้ หนา้ ทผี่ ู้ดูแล (System administrator) ระบบการรบั รองตนเองของผปู้ ระกอบกิจการ โรงงาน และระบบการอนุญาตและก�ำกับดูแลผู้ตรวจสอบเอกชน โดยด�ำเนินการผ่านสื่ออิเล็กทรอนิกส์ (Zoom Meeting) จ�ำนวน 2 วนั ดงั นี้ วนั ทีห่ นงึ่ วันท่ี 20 กนั ยายน 2564 เวลา 09.00 – 16.00 น. มเี จา้ หนา้ ที่เข้ารว่ มจ�ำนวน 17 คน วนั ที่สอง วนั ท่ี 21 กนั ยายน 2564 เวลา 09.00 – 16.00 น. มเี จ้าหน้าท่เี ขา้ ร่วมจำ� นวน 13 คน 6. ศึกษา รวบรวม และวิเคราะห์ข้อมูลเพ่ือจัดท�ำ (ร่าง) หลักเกณฑ์การยกระดับโรงงานเข้าสู่เกณฑ์ มาตรฐานโรงงาน ผลส�ำเร็จการด�ำเนินงานโครงการ โครงการระบบการรับรองตนเองของผู้ประกอบกิจการโรงงาน (Self - Declaration) และการขน้ึ ทะเบียน/กำ� กับดูแลผตู้ รวจสอบเอกชน (Third Party) ปงี บประมาณ พ.ศ. 2564 มดี งั นี้ • ระบบการรบั รองตนเองของผปู้ ระกอบกจิ การโรงงาน (Self – Declaration) เพอ่ื ใหผ้ ปู้ ระกอบกจิ การ โรงงานเสนอรายงานผลการปฏิบัติการตามกฎหมายตอ่ พนกั งานเจา้ หนา้ ท่ผี ่านระบบอเิ ล็กทรอนกิ ส์ • ระบบการขึ้นทะเบียน/กำ� กับดูแลผู้ตรวจสอบเอกชน (Third Party) ประกอบด้วยระบบการอนุญาต และกำ� กบั ดแู ล ระบบการจัดสอบ และระบบการขึ้นทะเบียน DEPARTMENT OF INDUSTRIAL WORKS ANNUAL REPORT 2021 73

11 ผลการดำ� เนนิ งานโครงการเพม่ิ ศกั ยภาพบคุ ลากรเพอ่ื เปน็ ผตู้ รวจสอบ เอกชนด�ำเนินการแทนการปฏิบัติงานของพนักงานเจ้าหน้าท่ี ประจ�ำปี งบประมาณ พ.ศ. 2564 กรมโรงงานอตุ สาหกรรม (กรอ.) เปน็ หนว่ ยงาน ผู้ตรวจสอบเอกชน การติดตามประเมินผล รวมถึง ภาครัฐที่มีบทบาทส�ำคัญในการก�ำกับดูแลโรงงาน แผนการดำ� เนนิ งานระยะสนั้ และระยะยาวเพอ่ื เปน็ แนวทาง อุตสาหกรรมให้ปฏิบัติตามกฎหมายว่าด้วยโรงงาน ในการดำ� เนินการเกี่ยวกบั ผู้ตรวจสอบเอกชนตอ่ ไป อย่างถูกต้อง ครบถ้วน ซึ่งในปัจจุบันมีโรงงาน อตุ สาหกรรมทไี่ ดร้ บั ใบอนญุ าตประกอบกจิ การโรงงาน 1. ชว่ งกอ่ นการเป็นผูต้ รวจสอบเอกชน จ�ำนวนมาก ประกอบกับจ�ำนวนพนักงานเจ้าหน้าที่ที่มี อยอู่ ยา่ งจำ� กดั จงึ ไมเ่ พยี งพอตอ่ การกำ� กบั ดแู ลโรงงาน การด�ำเนินงานโครงการ ฯ ได้เสนอวิธีการ อยา่ งทว่ั ถงึ พระราชบญั ญตั โิ รงงาน พ.ศ. 2535 ซงึ่ แกไ้ ข ตรวจสอบคุณสมบัติและลักษณะต้องห้ามของบุคคล เพิ่มเติมโดยพระราชบัญญัติโรงงาน (ฉบับท่ี 2) พ.ศ. ท่ีจะมาขอรับใบอนุญาตตรวจสอบหรือรับรองเพื่อเป็น 2562 จึงได้ก�ำหนดบทบัญญัติเก่ียวกับผู้ตรวจสอบ ผู้ตรวจสอบเอกชน เช่น การตรวจสอบข้อมูลผู้ได้รับ เอกชนเพื่อก�ำหนดให้ตรวจสอบหรือรับรองโรงงาน ใบอนุญาตประกอบวิชาชีพวิศวกรรมควบคุมหรือ หรือเครื่องจักร หรือด�ำเนินการอ่ืนใดท่ีเก่ียวข้องแทน วิทยาศาสตร์สามารถตรวจสอบจากเว็บไซต์ของสภา การปฏิบัตหิ น้าทข่ี องพนกั งานเจา้ หน้าที่ ดังน้นั ให้เปน็ วิศวกรและเว็บไซต์ของสภาวิชาชีพวิทยาศาสตร์และ ไปตามเจตนารมณ์ของกฎหมายเกี่ยวกับผู้ตรวจสอบ เทคโนโลยี การตรวจสอบลักษณะต้องห้ามสามารถ เอกชนตามความในมาตรา 9 ถึงมาตรา 9/6 แห่ง กระทำ� ไดโ้ ดยการใหผ้ ้ยู นื่ คำ� ขอรบั ใบอนุญาตตรวจสอบ พระราชบัญญัติโรงงาน พ.ศ. 2535 ซึ่งแก้ไขเพ่ิมเติม ห รื อ รั บ ร อ ง เ ป ็ น ผู ้ รั บ ร อ ง ต น เ อ ง ต า ม รู ป แ บ บ ห รื อ โดยพระราชบัญญัติโรงงาน (ฉบับที่ 2) พ.ศ. 2562 แบบฟอร์มท่ี กรอ. ก�ำหนด เป็นต้น ซ่ึงสามารถ กรมโรงงานอุตสาหกรรมจึงได้ด�ำเนินงาน “โครงการ ตรวจสอบไดท้ งั้ ทเี่ ปน็ บคุ คลธรรมดาและทเี่ ปน็ นติ บิ คุ คล เพ่ิมศักยภาพบุคลากรเพ่ือเป็นผู้ตรวจสอบเอกชน ดำ� เนนิ การแทนการปฏบิ ตั งิ านของพนกั งานเจา้ หนา้ ท่ี นอกจากนี้ยังได้รวบรวมข้อมูลมาตรฐานท่ี ประจ�ำปีงบประมาณ พ.ศ. 2564” เพื่อสร้างความรู้ เกี่ยวข้องส�ำหรับหน่วยตรวจสอบหรือหน่วยรับรอง ความเข้าใจเกี่ยวกับผู้ตรวจสอบเอกชนให้แก่พนักงาน ได้แก่ ISO 17021 (มาตรฐานข้อก�ำหนดส�ำหรับ เจ้าหน้าท่ีและผู้ประสงค์จะเป็นผู้ตรวจสอบเอกชน หน่วยตรวจประเมินและรับรองระบบการจัดการ) ISO ตลอดจนก�ำหนดแนวทางบริหาร ก�ำกับดูแล ติดตาม 17020 (มาตรฐานข้อก�ำหนดส�ำหรับหน่วยตรวจ) และประเมินผลการปฏิบัติงานของผู้ตรวจสอบเอกชน และ ISO 17065 (มาตรฐานข้อก�ำหนดทั่วไปส�ำหรับ รวมท้ัง ก�ำหนดแนวทางการพัฒนาศักยภาพของ หน่วยรับรองผลิตภัณฑ์ กระบวนการและบริการ ผู้ตรวจสอบเอกชนตอ่ ไปในอนาคต โดยได้รวบรวมมาตรฐานจากหน่วยรับรองระบบงาน (Accreditation Body: AB) จำ� นวน 2 หน่วยงาน ไดแ้ ก่ ทง้ั นี้ การดำ� เนนิ งานโครงการฯ มวี ตั ถปุ ระสงค์ สำ� นกั งานมาตรฐานผลติ ภณั ฑอ์ ตุ สาหกรรม (สมอ.) และ เพื่อ 1) จัดท�ำแนวทาง (ร่าง) กฎกระทรวง ประกาศ ส�ำนักงานมาตรฐานสินค้าเกษตรและอาหารแห่งชาติ ระเบยี บและวธิ กี ารปฏบิ ตั งิ านทเี่ กยี่ วขอ้ งกบั ผตู้ รวจสอบ (มกอช.) โดยคัดเลือกมาตรฐานระบบการจัดการท่ีมี เอกชน 2) จัดท�ำแนวทางบริหาร ก�ำกับดูแล ติดตาม ขอบขา่ ยงานทางด้านส่งิ แวดลอ้ ม ด้านความปลอดภัย และประเมินผลการปฏิบัติงานของผู้ตรวจสอบเอกชน ด้านสารเคมี ด้านไฟฟ้า ด้านพลังงาน ด้านเคร่ืองกล รวมถึงแนวทางการพัฒนาศักยภาพของผู้ตรวจสอบ ด้านโยธา หรือด้านอื่นๆ ที่เกี่ยวข้องกับโรงงาน เอกชน และ 3) สร้างความรู้ ความเข้าใจในการเป็น อตุ สาหกรรม ไดแ้ ก่ ISO 9001 (Quality Management ผตู้ รวจสอบเอกชน Systems), ISO 14001 (Environmental Management Systems), ISO 45001 (Occupational Health and สรปุ ผลการดำ� เนนิ งานโครงการฯ จะมกี ารแบง่ Safety Management Systems), ISO 50001 (Energy เน้ือหาออกเป็น 4 ส่วน ได้แก่ ก่อน และระหว่างเป็น Management Systems), ISO 22000 (Food Safety 74 รายงานประจำ� ปี 2564 กรมโรงงานอตุ สาหกรรม

Management Systems), HACCP (Hazard Analysis เอกชน3.แนวทางการจดั การดา้ นสงิ่ แวดลอ้ มและของเสยี and Critical Control Point System : มาตรฐานระบบ 4. แนวทางการจัดการความปลอดภัยในการท�ำงาน การวเิ คราะหอ์ นั ตรายและจดุ วกิ ฤตทต่ี อ้ งควบคมุ ในการ 5. แนวทางการตรวจประเมินเคร่ืองจักร อุปกรณ์ และ ผลติ อาหาร), GMP (Good Manufacturing Practice : ระบบไฟฟา้ ในโรงงานอตุ สาหกรรม 6. การตรวจประเมนิ หลกั เกณฑว์ ธิ กี ารทดี่ ใี นการผลติ อาหาร) และ OHASAS จดั ท�ำรายงานตามแบบรายงานผลการปฏิบัติการตาม 18001/ TIS 18001 (ระบบการจดั การอาชวี อนามยั และ กฎหมาย และกำ� หนดหมวดหมกู่ ารออกขอ้ สอบ แบง่ เปน็ ความปลอดภัย) เมือ่ นำ� ขอ้ มลู มาวิเคราะห์ พบวา่ สมอ. 4 หมวดหมู่ ไดแ้ ก่ กฎหมายท่ีเก่ยี วขอ้ ง สง่ิ แวดล้อมและ และ มกอช. มีนิติบุคคลที่ได้รับการรับรองมาตรฐานที่ ของเสีย ความปลอดภัย และวัตถุอันตราย และจัดท�ำ เกย่ี วขอ้ งกบั การเปน็ หนว่ ยตรวจสอบหรอื หนว่ ยรบั รอง แนวทางการทดสอบความรู้โดยใช้คอมพิวเตอร์ในการ ในขอบข่ายงานทางด้านสิ่งแวดล้อม ด้านความ ทดสอบ (Computer Base) และเปน็ การออกขอ้ สอบแบบ ปลอดภัย ดา้ นสารเคมี ด้านไฟฟ้า ด้านพลงั งาน ด้าน ปรนัย จากการศึกษาต้นทุนการจัดสอบได้เสนออัตรา เครื่องกล ด้านโยธา หรือด้านอ่ืนๆ ท่ีเกี่ยวข้องกับ คา่ สอบจำ� นวน500บาทเพอื่ ใหค้ รอบคลมุ การดำ� เนนิ งาน โรงงานอตุ สาหกรรม รวมท้ังสน้ิ 54 แหง่ ในทุกภาคส่วน ส�ำหรับเกณฑ์ประเมินผลการผ่านการ ทดสอบความรู้อยู่ ร้อยละ 70 ซึ่งเม่ือเทียบกับตาราง ทั้งน้ี ยังได้รวบรวมองค์ความรู้ท่ีผู้ตรวจสอบ ม า ต ร ฐ า น วิ ช า ชี พ ข อ ง ส� ำ นั ก ง า น ค ณ ะ ก ร ร ม ก า ร เอกชนจ�ำเป็นต้องใช้ในการปฏิบัติหน้าที่แทนพนักงาน อาชวี ศกึ ษาจะอยใู่ นเกณฑป์ ระเมนิ ระดบั “ด”ี รวมถงึ เสนอให้ เจา้ หนา้ ทตี่ ามกฎหมายวา่ ดว้ ยโรงงาน เพอื่ นำ� มากำ� หนด กรอ. มกี ารกำ� หนดอายขุ องผลการทดสอบประกอบดว้ ย หลักสูตรการฝึกอบรมด้านการตรวจสอบโรงงาน เพ่ือให้เกิดการขอรับใบอนุญาตตรวจสอบหรือรับรอง หรือเคร่ืองจักรส�ำหรับผู้ท่ีประสงค์จะขอรับใบอนุญาต เปน็ ผตู้ รวจสอบเอกชนให้ไดภ้ ายในปี พ.ศ. 2566 ท้ังนี้ ตรวจสอบหรอื รบั รอง จากการรวบรวมขอ้ มลู ทางดา้ น เมอื่ ประเมนิ จำ� นวนผตู้ รวจสอบเอกชนทเี่ พยี งพอสำ� หรบั กฎหมายและข้อมูลทางด้านเทคนิค สามารถแบง่ หัวขอ้ การปฏิบัติงานหลังจากที่กฎหมายล�ำดับรองมีผล การฝึกอบรมออกเป็น 6 มิติ ได้แก่ 1. กฎหมายที่ บงั คบั ใช้ โดยเฉพาะการรบั รองรายงานผลการปฏบิ ตั กิ าร เกย่ี วขอ้ งกบั การตงั้ โรงงาน เรมิ่ ประกอบกจิ การ การขยาย ของผปู้ ระกอบกจิ การโรงงานตามประเภทหรอื ชนดิ ของ โรงงาน เริ่มประกอบกจิ การส่วนขยาย และเลิกประกอบ โรงงานที่จะก�ำหนดให้ส่งรายงานดังกล่าวในแต่ละ กจิ การโรงงาน 2. กฎหมายทเี่ กย่ี วข้องกับผตู้ รวจสอบ มีการรอ้ งเรยี น/กรอ. ตรวจพบ ฝา่ ฝนื /ไมป่ ฏบิ ตั ติ าม พ.ร.บ. รายงานผลการตรวจสอบหรอื รบั รองผดิ พลาด รายงานผลการตรวจสอบ นอกเหนืออำ� นาจหนา้ ท่ี กรอ. หรอื รับรองเป็นเทจ็ มีหนังสอื เตือนใหป้ ฏบิ ัตใิ ห้ มกี าร กรอ. ตรวจสอบข้อเทจ็ จรงิ เบ้ืองตน้ ถูกตอ้ งตามระยะเวลาทก่ี �ำหนด รอ้ งเรียน ตรวจพบ แจ้งความหรือด�ำเนนิ คดี ปฏิบัติ ปฏบิ ัติ ตรวจสอบ กระบวนการสบื สวนสอบสวน สง่ ให้หนว่ ยงานท่ีเกี่ยวข้อง ถกู ตอ้ งภายใน ไมถ่ ูกต้อง ข้อเทจ็ จรงิ เบ้ืองต้น ฟอ้ งศาล พจิ ารณาดำ� เนนิ การ ภายในระยะ ระยะเวลา เวลาทีก่ �ำหนด เปน็ จริง ศาลพจิ ารณาสง่ั พกั ใชใ้ บอนญุ าต ตดิ ตามผลการด�ำเนินการ ทีก่ ำ� หนด ตรวจสอบ ไมเ่ ปน็ จริง ยุติร้อง ไมถ่ ูกตอ้ ง สงั่ พักใช้ ศาลพพิ ากษาลงโทษ ถกู ตอ้ ง ใบอนุญาต เพิกถอนใบอนญุ าต ยตุ ิรอ้ ง เพิกถอนใบอนญุ าต พกั ใช้ใบอนญุ าต กรณขี าดคณุ สมบัติ เช่น กรณีทผ่ี ลการพจิ ารณามีความ พกั ใช้ ถูกเพกิ ถอนใบอนุญาตประกอบ ผดิ ไม่ร้ายแรง ให้ไปด�ำเนินการ ใบอนุญาต วชิ าชีพ เป็นตน้ อย่างใดอย่างหนง่ึ รปู ที่ 1 แนวทางการกำ� กบั ดแู ลผู้ตรวจสอบเอกชน DEPARTMENT OF INDUSTRIAL WORKS ANNUAL REPORT 2021 75

ช่วงปี โดยในช่วงปีแรกของการบังคับใช้กฎหมายเพ่ือ หน้าที่ในการเรียกผู้ตรวจสอบเอกชนรายนั้นเข้ามา การรับรองรายงานผลการปฏิบัติการของผู้ประกอบ นำ� เสนอข้อเท็จจริงหากมีข้อสงสยั ในรายงานฯ กิจการในกลุ่มโรงงานเปา้ หมายประมาณ 18,000 แห่ง ประเมนิ วา่ ตอ้ งมผี ตู้ รวจสอบเอกชนประมาณ 1,401 คน แนวทางท ี่ 3 จ ดั ทำ� แบบสอบถามหรอื แบบประเมนิ ความพึงพอใจของสถานประกอบการต่อผู้ตรวจสอบ 2. ช่วงระหวา่ งการเปน็ ผู้ตรวจสอบเอกชน เอกชนอยา่ งนอ้ ยจะตอ้ งระบชุ อ่ื -นามสกลุ และหมายเลข ใบอนญุ าต การด�ำเนนิ งานโครงการฯ ได้น�ำเสนอแนวทาง การบรหิ ารและกำ� กบั ดแู ลทเี่ กยี่ วขอ้ งกบั ใบอนญุ าตของ แนวทางท่ี 4 จากแนวทางท่ี 3 กรอ. สามารถ หนว่ ยงานอนื่ เพอ่ื ให้ กรอ. ใชเ้ ปน็ แนวทางในการบรหิ าร สุ่มตรวจผู้ตรวจสอบเอกชนได้จากแบบประเมินฯ ก็จะ และก�ำกับดูแลท่ีเกี่ยวข้องกับใบอนุญาตตรวจสอบหรือ สามารถแบ่งเกณฑ์คุณภาพของผู้ตรวจสอบเอกชน รับรอง โดยจัดท�ำข้อเสนอแนะเกี่ยวกับแนวทางการ ในแต่ละรายได้จากแบบประเมินฯ ร่วมกับผลงานที่ ก�ำกับดูแลผตู้ รวจสอบเอกชน ดงั แสดงในรปู ท่ี 1 ผตู้ รวจสอบเอกชนจดั สง่ ให้ กรอ. ทุกปี นอกจากน้ีมีการจัดท�ำ (ร่าง) คู่มือการขอรับ แนวทางท่ี 5 เพ่ิมแรงจูงใจให้แก่ผู้ตรวจสอบ ใบอนญุ าตตรวจสอบหรือรบั รอง ประกอบด้วย 7 สว่ น เอกชนที่มีความรู้ความสามารถและประสบการณ์ที่ ได้แก่ 1. สรปุ พระราชบญั ญตั โิ รงงานฯ 2. คณุ สมบตั แิ ละ ยาวนาน ในการใหค้ ำ� แนะนำ� การปฏบิ ตั ติ ามขอ้ กฎหมาย ลกั ษณะตอ้ งหา้ มของผขู้ อรบั ใบอนญุ าตตรวจสอบหรอื หรือการให้ค�ำปรึกษาในการปรับปรุงแก้ไขเพื่อให้ผ่าน รับรอง 3. เอกสารหลักฐานการยื่นขอรับใบอนุญาต ตามมาตรฐานทกี่ �ำหนด โดยอาจประเมนิ ศักยภาพของ ตรวจสอบหรอื รบั รอง 4. วธิ กี ารยน่ื และชอ่ งทางการขอ ผู้ตรวจสอบเอกชนใหเ้ ปน็ กรณีพิเศษ รบั ใบอนญุ าตตรวจสอบหรอื รบั รอง 5. ขน้ั ตอน เงอ่ื นไข และระยะเวลาในการพจิ ารณาออกใบอนญุ าต 6. การออก ส�ำหรับแนวทางการพัฒนาศักยภาพของ หนงั สอื เตอื น การสง่ั พกั ใชแ้ ละเพกิ ถอน 7. การอทุ ธรณ์ ผู้ตรวจสอบเอกชนในการตรวจสอบหรือรับรองนั้น ร้องเรียน แนะน�ำบริการ ไ ด ้ น� ำ เ ส น อ แ น ว ท า ง ส� ำ ห รั บ ก า ร พั ฒ น า ศั ก ย ภ า พ ผตู้ รวจสอบเอกชนในอนาคตโดยแบง่ ออกเปน็ 3แนวทาง 3.การตดิ ตามและประเมนิ ผลผตู้ รวจสอบเอกชน ได้แก่ การพัฒนาหลักสูตรอย่างต่อเนื่อง การอบรม และทดสอบความรู้ในรูปแบบออนไลน์ และการพัฒนา การด�ำเนินงานโครงการฯ ได้รวบรวมและ แพลตฟอร์มสำ� หรับเพมิ่ ศกั ยภาพผตู้ รวจสอบเอกชน วิเคราะห์ข้อมูลจากหน่วยงานอ่ืนๆ และเสนอแนวทาง การติดตามและประเมินผลผู้ตรวจสอบเอกชนออกเป็น 4. แผนการด�ำเนินงานระยะส้ันและระยะยาวท่ี 5 แนวทาง ได้แก่ เกยี่ วข้องกับผู้ตรวจสอบเอกชน แนวทางที่ 1 การสุ่มตรวจรายงานผลการ สำ� หรบั แผนการดำ� เนนิ งานระยะสนั้ และระยะยาว ตรวจสอบและ/หรือรายงานผลการปฏิบัติการตาม ของ กรอ. ทเ่ี ก่ยี วข้องกับผู้ตรวจสอบเอกชน โดยแบง่ กฎหมาย ออกเป็น 2 ระยะ คือแผนการด�ำเนินงานระยะสั้นและ แผนการด�ำเนนิ งานระยะยาว ดงั แสดงในรูปท่ี 2 แนวทางท่ี 2 กรมโรงงานอตุ สาหกรรมมอี ำ� นาจ 2564 2565 2566 การร่างกฎหมาย การออกกฎหมายและข้ึนทะเบียนผูต้ รวจสอบ การบังคับใช้ เปน็ ขัน้ ตอนของการร่างกฎหมาย เปน็ ขัน้ ตอนของการบังคบั ใช้กฎหมายและเร่มิ มีการ เปน็ ขัน้ ตอนทผ่ี ้ตู รวจสอบเอกชน ทเ่ี ก่ยี วข้องกับผตู้ รวจสอบเอกชน ขึ้นทะเบียนเป็นผตู้ รวจสอบเอกชน เริม่ ปฏบิ ตั ติ ามกฎหมาย 2566 2567 2568 การตดิ ตามประเมนิ ผล พัฒนาศกั ยภาพ พัฒนาแพลตฟอร์มออนไลน์ เปน็ ข้ันตอนของการติดตามและประเมินผล เป็นข้ันตอนของการทบทวนและเพิ่มทักษะ เปน็ ขนั้ ตอนของการพฒั นาแพลตฟอรม์ สำ� หรบั เพมิ่ ศกั ยภาพผตู้ รวจสอบ ผ้ตู รวจสอบเอกชนทข่ี น้ึ ทะเบยี นกับ กรอ. ใหแ้ กผ่ ูต้ รวจสอบเอกชน เอกชน และการพัฒนาแบบทดสอบ รวมถงึ รูปแบบการอบรมในอนาคต รูปที่ 2 แผนการดำ� เนนิ งานระยะสน้ั และระยะยาว 76 รายงานประจำ� ปี 2564 กรมโรงงานอตุ สาหกรรม

12 การเผยแพรผ่ ลการดำ� เนนิ งานโครงการเรง่ รดั การจดทะเบยี นเครอ่ื งจกั ร ของวสิ าหกจิ ขนาดกลางและขนาดยอ่ ม (ภายใตค้ า่ ใชจ้ า่ ยในการสง่ เสรมิ ปรบั เปลย่ี นเครอ่ื งจกั รเพอ่ื เพมิ่ ประสทิ ธภิ าพ) ปงี บประมาณ พ.ศ. 2564 กจิ กรรมท่ี 1 การจดั สัมมนาเชิญชวนสถานประกอบการ SMEs เพือ่ สมคั รเขา้ ร่วมโครงการจ�ำนวน 7 ครงั้ มผี เู้ ขา้ รว่ ม สัมมนารวมจ�ำนวน 608 คน กิจกรรมท่ี 2 ก า ร ต ร ว จ ส อ บ แ ล ะ ใ ห ้ ค� ำ ป รึ ก ษ า แ น ะ น� ำ การปรับปรุงเครื่องจักรเดิมหรือเปลี่ยนเครื่องจักรใหม่ เพือ่ เพมิ่ ประสทิ ธิภาพการผลติ ลดต้นทุนดา้ นพลังงาน ลดผลกระทบด้านส่ิงแวดล้อม การใช้พลังงานทดแทน รวมทง้ั สง่ เสรมิ การใชน้ วตั กรรม เพอื่ เสนอคณะกรรมการ พิจารณาฯ สนับสนุนการเข้าถึงแหล่งทุน มีสถาน ประกอบการ SMEs ไดร้ บั การตรวจสอบและใหค้ ำ� แนะนำ� ฯ จ�ำนวน 96 ราย จ�ำนวน 2,455 เคร่ืองจักร วงเงิน ลงทุนรวม 341,798,716 บาท มีผลตอบแทน การลงทุนท่ีสามารถประเมินเป็นมูลค่าทางเศรษฐกิจ ได ้ 1 87,127,378 บ าท โ ดยมรี ะยะเวลาคนื ทนุ เฉลยี่ 1 .83 ป ี และมีผลตอบแทนจากการปรับปรุงเคร่ืองจักรเดิม ให้มปี ระสิทธิภาพเพม่ิ ขนึ้ จ�ำนวน 9,197,217 บาท ตอ่ ปี DEPARTMENT OF INDUSTRIAL WORKS ANNUAL REPORT 2021 77

กจิ กรรมที่ 3 จัดประชุมคณะกรรมการส่งเสริมการเข้าถึงแหล่งทุนและปรับเปลี่ยนเคร่ืองจักรเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพ กลมุ่ อตุ สาหกรรมขนาดกลางและขนาดยอ่ ม (SMEs)จำ� นวน6ครงั้ เพอ่ื รว่ มกนั ใหข้ อ้ คดิ เหน็ และขอ้ เสนอแนะทเี่ ปน็ ประโยชน์ สำ� หรบั สถานประกอบการ SMEs ทตี่ อ้ งการปรบั ปรงุ หรอื เปลยี่ นเครอ่ื งจกั รใหม้ ปี ระสทิ ธภิ าพเพม่ิ ขนึ้ ซง่ึ ประกอบดว้ ย ผู้แทนจากกรมโรงงานอุตสาหกรรม, ผู้แทนจากส�ำนักงานคณะกรรมการส่งเสริมการลงทุน (BOI), ผู้แทนจาก กรมพฒั นาพลงั งานทดแทนและอนรุ กั ษพ์ ลงั งาน (พพ.) และผแู้ ทนจากสถาบนั การเงนิ จำ� นวน 5 แหง่ ประกอบดว้ ย ธนาคารออมสิน, ธนาคารน�ำเข้าและส่งออกแห่งประเทศไทย, ธนาคารเพ่ือการเกษตรและสหกรณ์การเกษตร, ธนาคารกรงุ เทพ และธนาคารไทยพาณิชย์ โดยมสี ถานประกอบการ SMEs สนใจแหลง่ เงินทนุ ของสถาบันการเงนิ จำ� นวน 34 ราย วงเงนิ ลงทนุ 162,297,669 บาท มผี ลตอบแทนการลงทนุ 86,697,506 บาท และมรี ะยะเวลาคนื ทนุ เฉลีย่ 1.87 ปี กจิ กรรมท่ี 4 ติดตามผลของการปรับปรุงเครื่องจักรเดิมให้มีประสิทธิภาพเพ่ิมข้ึน หรือเปล่ียนเคร่ืองจักรใหม่ตาม โครงการเร่งรัดการจดทะเบียนเคร่ืองจักรของวิสาหกิจขนาดกลางและขนาดย่อม ประจ�ำปีงบประมาณ 2563 จ�ำนวน 88 ราย มีสถานประกอบการ SMEs ปรับปรุงและเปลี่ยนเครื่องจักรแล้วจ�ำนวน 15 แห่ง วงเงินลงทุน รวม 55,895,000 บาท และมีแผนท่ีจะด�ำเนินการปรับปรุงหรือเปล่ียนเคร่ืองจักรจ�ำนวน 25 แห่ง วงเงินลงทุน รวม 135,200,000 บาท กิจกรรมทอ่ี ยูร่ ะหว่างด�ำเนนิ การ 1. การจัดฝึกอบรมเชิงลึกเก่ียวกับการปรับปรุงเคร่ืองจักรเดิม หรือเปลี่ยนเคร่ืองจักรใหม่เพ่ือเพิ่ม ประสิทธภิ าพ รปู แบบผา่ นส่อื อิเลก็ ทรอนกิ ส์ (ZOOM Meeting) ร่นุ ที่ 1 วันท่ี 6 ตุลาคม 2564 หลกั สูตร “เทคนคิ การเลอื กใชร้ ะบบผลิตไฟฟา้ พลังงานแสงอาทิตยส์ ำ� หรับ โรงงานอตุ สาหกรรม” มผี เู้ ขา้ อบรม 69 คน รนุ่ ที่ 2 วนั ที่ 8 ตลุ าคม 2564 หลกั สตู ร “การบรหิ ารตน้ ทนุ อยา่ งมปี ระสทิ ธผิ ล เพอื่ ลดตน้ ทนุ สำ� หรบั โรงงาน อตุ สาหกรรม” มผี ูส้ มคั รอบรมจำ� นวน 95 คน 2. การจัดสัมมนาเผยแพร่ผลการด�ำเนินงานโครงการฯ วันที่ 12 ตุลาคม 2564 รูปแบบผ่านส่ือ อิเล็กทรอนกิ ส์ (ZOOM Meeting) มีผู้สนใจเขา้ ร่วมสมั มนา 465 คน 78 รายงานประจำ� ปี 2564 กรมโรงงานอุตสาหกรรม

13 สรุปผลการด�ำเนินงานในส่วนของโครงการส่งเสริมการเพิ่มความ ส า ม า ร ถ ด ้ า น ก า ร ค ว บ คุ ม ค ว า ม ป ล อ ด ภั ย ใ น ร ะ บ บ ท� ำ ค ว า ม เ ย็ น ใช้แอมโมเนยี เปน็ สารท�ำความเย็น โครงการส่งเสริมการเพ่ิมความสามารถ โครงการ ท�ำให้เกิดผลส�ำเร็จศักยภาพการประหยัด ด้านการควบคุมความปลอดภัยในระบบท�ำความเย็น พลงั งานในระบบทำ� ความเยน็ คดิ เปน็ 2,398.87 toe หรอื ใช้แอมโมเนียเป็นสารท�ำความเย็น (ภายใต้ค่าใช้จ่ายใน 27,815,016.61 kWh ตอ่ โครงการตอ่ ปี หรอื คดิ เปน็ เงนิ การพัฒนาและเพิ่มประสิทธิภาพการใช้พลังงานและ หรอื 290,208,814.50 บาท ตอ่ โครงการตอ่ ปหี รอื ลด ความปลอดภยั (Smart Safety) ในโรงงานอตุ สาหกรรม) การปลดปลอ่ ยกา๊ ซเรอื นกระจก 15,754.43 tCO2eq มรี ะยะเวลาดำ� เนนิ การ 10 เดอื น 27 วนั ซงึ่ ไดด้ ำ� เนนิ การ โดยมีการประหยัดจากการด�ำเนินการจริง 358.56 พฒั นาศกั ยภาพการใชพ้ ลงั งาน บคุ ลากรและโรงงานที่ 87 toe หรือ 4,169,657.13 kWh ต่อโครงการตอ่ ปี มีระบบท�ำความเย็นท่ีใช้แอมโมเนียเป็นสารท�ำความเย็น หรอื คดิ เปน็ เงนิ หรอื 11,725,471.90 บาท ตอ่ โครงการ โดยเข้าด�ำเนินการส�ำรวจตรวจวัดเชิงลึกด้านความ ตอ่ ปี หรอื ลดการปลดปลอ่ ยกา๊ ซเรอื นกระจก 2,361.69 ปลอดภัย พลังงาน และสิ่งแวดล้อม พร้อมทั้งประเมิน tCO2eq ศักยภาพการประหยัดพลังงาน จ�ำนวน 25 โรงงาน การด�ำเนินงานโครงการส่งเสริมการเพ่ิม และด�ำเนินการเข้าตรวจให้ค�ำแนะน�ำเกี่ยวกับระบบ ท� ำ ค ว า ม เ ย็ น ที่ ใ ช ้ แ อ ม โ ม เ นี ย เ ป ็ น ส า ร ท� ำ ค ว า ม เ ย็ น ความสามารถด้านการควบคุมความปลอดภัยใน ประกอบด้วย กระบวนการอัดไอสารท�ำความเย็น ระบบท�ำความเย็น ใช้แอมโมเนียเป็นสารท�ำความเย็น ก ร ะ บ ว น ก า ร ค า ย ค ว า ม ร ้ อ น ส า ร ท� ำ ค ว า ม เ ย็ น แบง่ ออกเปน็ 2สว่ นประกอบดว้ ยสว่ นที่1วา่ จา้ งทปี่ รกึ ษา กระบวนการลดความดันให้สารท�ำความเย็น และ โครงการสง่ เสรมิ การเพมิ่ ความสามารถดา้ นการควบคมุ กระบวนการดูดซับความร้อน จ�ำนวน 20 โรงงาน ความปลอดภัยในระบบท�ำความเย็น ใช้แอมโมเนียเป็น โดยครอบคลุมท้ังด้านพลังงาน ความปลอดภัย สารทำ� ความเยน็ ในวงเงนิ งบประมาณ 5,400,000 บาท และสิ่งแวดล้อม โดยมีโรงงานกลุ่มเป้าหมายคือ (หา้ ล้านส่ีแสนบาทถ้วน) สว่ นท่ี 2 กปภ. ด�ำเนนิ การเอง โรงงานน�้ำแข็งหลอด โรงงานน้�ำแข็งซอง ห้องเย็น โครงการสง่ เสรมิ การเพม่ิ ความสามารถดา้ นการควบคมุ ท่ีใช้แอมโมเนียเป็นสารท�ำความเย็น จากการด�ำเนิน ความปลอดภัยในระบบท�ำความเย็น ใช้แอมโมเนีย เปน็ สารทำ� ความเยน็ ในวงเงนิ งบประมาณ 600,000 บาท (หกแสนบาทถ้วน) โดยผลการดำ� เนินงานดังตอ่ ไปน้ี ผลการดำเนนิ งานจรงิ ผลการดำเนินงานจรงิ 358.56 toe, 18% 2,361.69 tCO2, 18% ศักยภาพประหยดั ศกั ยภาพ พลังงานรวม การปลดปลอยกาซ 2,398.87 toe CO2 รวม 15,754.43 toe2 ศกั ยภาพประหยัดพลงั งาน ศักยภาพประหยดั พลงั งาน 1,609.56 toe, 18% 10,553.43 toe, tCO2, 82% รูปที่ 1 กราฟแสดงศกั ยภาพการประหยดั พลังงานรวม และศักยภาพการปลดปล่อยก๊าซเรอื นกระจกรวม DEPARTMENT OF INDUSTRIAL WORKS ANNUAL REPORT 2021 79

สว่ นที่ 1. ว่าจา้ งทป่ี รึกษาเพือ่ ด�ำเนนิ กิจกรรม และห้องเย็น จ�ำนวน 11 โรง รวมทั้งส้ิน 25 โรงงาน โครงการส่งเสริมการเพ่ิมความสามารถ มีศักยภาพการประหยัดพลังงาน 1,967.64 toe/ปี ด ้ า น ก า ร ค ว บ คุ ม ค ว า ม ป ล อ ด ภั ย ใ น ร ะ บ บ เฉลย่ี ท้ังโครงการต่อปี หรอื 22,802,049.53 kWh/ปี ทำ� ความเยน็ ใชแ้ อมโมเนยี เปน็ สารทำ� ความเยน็ หรือ 273,643,707.93 บาท/ปี หรือลดการปลดปล่อย ก๊าซเรือนกระจก 10,553.39 tCO2eq โดยมีการ มหาวทิ ยาลยั เกษตรศาสตรซ์ งึ่ ไดร้ บั การวา่ จา้ ง ประหยัดจากการด�ำเนินการจริง 249.97 toe หรือ เปน็ ทปี่ รกึ ษาดำ� เนนิ งานโครงการฯ โดยมผี ลการดำ� เนนิ งาน 2,907,304.77 kWh ต่อโครงการต่อปีหรือคดิ เปน็ เงิน ดังตอ่ ไปน้ี หรอื 7,400,594.31 บาทตอ่ โครงการตอ่ ปี หรอื ลดการ ปลดปลอ่ ยก๊าซเรือนกระจก 1,646.70 tCO2eq 1. การคดั เลอื กโรงงานนำ� รอ่ งเพอ่ื ดำ� เนนิ การ ขยายผลการตรวจวดั สำ� รวจเชงิ ลกึ ประเมนิ ศกั ยภาพ ภาพรวมโรงงานนำ้� แขง็ โรงงานนำ�้ แขง็ สว่ นใหญ่ การประหยัดพลังงาน ซ่ึงได้เชิญชวนประชาสัมพันธ์ หากเป็นเจ้าของบริหารโรงงาน จะมีการใช้งานและ ในโรงงานนำ�้ แขง็ หลอด โรงงานนำ้� แขง็ ซอง และหอ้ งเยน็ ดูแลระบบท�ำความเย็นท่ีค่อนข้างดี ท�ำให้ผลิตน้�ำแข็ง ทใี่ ชร้ ะบบทำ� ความเยน็ ทใ่ี ชแ้ อมโมเนยี เปน็ สารทำ� ความเยน็ ไดต้ ามความตอ้ งการ แตห่ ากเจา้ ของไมไ่ ดบ้ รหิ ารโรงงาน จำ� นวน 45 โรงงาน โดยมโี รงงานทสี่ นใจเขา้ รว่ มโครงการ น�้ำแข็งด้วยตนเอง ระบบท�ำความเย็นส่วนใหญ่จะอยู่ใน ดังนี้ โรงงานน�้ำแข็งหลอด 25 โรงงาน โรงงาน สภาพพอให้สามารถท�ำการผลิตได้ แต่อาจจะมีปัญหา นำ้� แข็งซอง 6 โรงงาน และห้องเยน็ 14 โรงงาน ด้านต่างๆ เช่น ค่าไฟฟ้าที่สูง ความสะอาดและ ความปลอดภัยของโรงงานอยู่ในระดับต่�ำ อุปกรณ์ 2. การเข้าด�ำเนินการส�ำรวจตรวจวัดเชิงลึก เครื่องจักรไม่ได้มาตรฐาน และมีการซ่อมบ�ำรุงสูง ด้านความปลอดภัย พลังงาน และส่ิงแวดล้อม แ ต ่ อ ย ่ า ง ไ ร ก็ ต า ม โ ร ง ง า น ส ่ ว น ใ ห ญ ่ เ น ้ น ก า ร ผ ลิ ต พร้อมท้ังประเมินศักยภาพการประหยัดพลังงาน เปน็ สง่ิ สำ� คญั ขาดองคค์ วามรดู้ า้ นการอนรุ กั ษพ์ ลงั งาน ไม่น้อยกว่า 2 คร้ังต่อโรงงาน รวมแล้วไม่น้อยกว่า ความปลอดภัย สิ่งแวดล้อม และกฎหมายท่ีเก่ียวข้อง 60 ครง้ั กบั ระบบทำ� ความเยน็ ทใ่ี ชแ้ อมโมเนยี เปน็ สารทำ� ความเยน็ รวมทง้ั ขาดเครอื่ งมอื ในการตรวจวดั ดา้ นพลงั งาน ทำ� ให้ การเข้าด�ำเนินการส�ำรวจเชิงลึกในโรงงาน ไมท่ ราบประสทิ ธภิ าพและศกั ยภาพการประหยดั พลงั งาน นำ้� แขง็ 2 ครงั้ ตอ่ โรงงาน และหอ้ งเยน็ 3 ครงั้ ตอ่ โรงงาน ของแต่ละเครอ่ื งจกั รอปุ กรณ์ จึงไม่มีความมัน่ ใจในการ รวมท้ังสิน้ 61 ครัง้ ประกอบดว้ ย โรงงานนำ�้ แขง็ หลอด ลงทุนปรบั เปลยี่ นเคร่อื งจกั รอุปกรณ์ จ�ำนวน 11 โรง โรงงานน�้ำแข็งซอง จ�ำนวน 3 โรง โรงงานน้ำแข็งซอง โรงงานนำ้ แข็งหลอด โรงงานนำ้ แข็งซอง หอ งเย็น 3 โรง 6% 11 โรง 44% 114.42 toe/ป, 1,495.42 toe/ป, 4.77% 62.34% จำนวนโรงงาน ศักยภาพ กลมุ A การประหยดั พลังงาน ท่ีเขารว มโครงการ 1,967.64 toe/ป 25 โรง 237,643,707.93/ป หองเยน็ 11 โรง โรงงานน้ำแขง็ หลอด 44% 357.80 toe/ป, 14.92% รปู ท่ี 2 จำ� นวนโรงงานทเ่ี ข้าร่วมโครงการกลุ่ม A และศักยภาพการประหยัดพลังงานในแตล่ ะกลุม่ 80 รายงานประจ�ำปี 2564 กรมโรงงานอตุ สาหกรรม

ภาพรวมของหอ้ งเยน็ สว่ นใหญโ่ รงงานหอ้ งเยน็ และหอ้ งเยน็ จำ� นวน 3 โรงงาน รวมท้ังส้ิน 20 โรงงาน จะเป็นโรงงานขนาดใหญ่ และเป็นโรงงานควบคุมตาม มีศักยภาพการประหยัดพลังงาน 431.23 toe/ปี กฎหมาย จะมวี ศิ วกรทด่ี แู ลเฉพาะดา้ นระบบทำ� ความเยน็ เฉล่ียทั้งโครงการต่อปี หรือ 5,012,967.08 kWh/ปี และมีองค์ความรู้เร่ืองการอนุรักษ์พลังงาน จึงมีการ หรือ 16,565,106.57 บาท/ปี หรอื ลดการปลดปล่อย ดำ� เนนิ มาตรการอยา่ งตอ่ เนอ่ื งมากกวา่ โรงงานนำ้� แขง็ ก๊าซเรือนกระจก 2,839.34 tCO2eq โดยมีการ โดยเฉพาะมาตรการ Housekeeping แต่การด�ำเนิน ประหยัดจากการด�ำเนินการจริง 108.59 toe หรือ มาตรการแบบลงทุนค่อนข้างช้า เนื่องจากต้องจัดท�ำ 1,262,352.36 kWh ต่อโครงการตอ่ ปหี รอื คดิ เป็นเงิน งบประมาณประจ�ำปีล่วงหน้า ประกอบกับการไม่มี หรือ 4,324,877.59 บาทต่อโครงการต่อปี หรือลด เคร่ืองมือตรวจวัดท่ีเหมาะสม ทำ� ใหไ้ ม่สามารถคำ� นวณ การปลดปล่อยกา๊ ซเรือนกระจก 715 tCO2eq ส�ำหรบั ผลประหยัดได้อย่างถูกต้อง ส่งผลให้ผู้บริหารไม่มั่นใจ ภาพรวมของโรงงานน�้ำแข็งและห้องเย็น ส่วนใหญ่ ในการปรับเปลี่ยนเคร่ืองจักรอุปกรณ์ ในส่วนด้าน ปญั หาท่ีพบคลา้ ยกับข้อ 2 ความปลอดภัย และสิ่งแวดล้อม ยังต้องปรับปรุง การด�ำเนินการยังไม่สอดคล้องกับกฎหมายระบบ 4. พัฒนาฟังก์ช่ันโปรแกรมสาธิตระบบ ทำ� ความเยน็ ท่ีประกาศใช้เป็นบางส่วน ท�ำความเย็น (Demonstration Program) ส�ำหรับ โรงงานน�้ำแข็งหลอด น�้ำแข็งซอง และห้องเย็น นอกจากน้ี ผคู้ วบคมุ ระบบทำ� ความเยน็ สว่ นใหญ่ ซ่ึงสามารถค�ำนวณประสิทธิภาพระบบท�ำความเย็น จะเน้นท�ำงานซ่อมบ�ำรุงให้เครื่องจักรอุปกรณ์สามารถ และค่าการใช้พลังงานจ�ำเพาะ (Specific Energy ทำ� การผลติ ไดก้ อ่ น สง่ ผลใหก้ ารบำ� รงุ รกั ษาเชงิ ปอ้ งกนั Consumption; SEC) ทำ� การออกแบบหลกั การทำ� งาน และการประหยัดพลังงานถกู ละเลย โครงสร้างการท�ำงาน และโครงสร้างของโปรแกรม สาธิตระบบทำ� ความเย็น (Demonstration Program) 3. ด�ำเนินการเข้าตรวจให้ค�ำแนะน�ำเก่ียวกับ ส�ำหรับโรงงานน�้ำแข็งหลอด น้�ำแข็งซอง และห้องเย็น ระบบทำ� ความเยน็ ทใี่ ชแ้ อมโมเนยี เปน็ สารทำ� ความเยน็ จำ� นวน 3 โมเดล ซงึ่ จะจำ� ลองลกั ษณะการทำ� งานฟงั กช์ นั่ ตา่ งๆ การแสดงผลแบบ Display ของระบบนำ้� แขง็ หลอด โ ด ย มี ผู ้ เ ช่ี ย ว ช า ญ ด� ำ เ นิ น ก า ร ใ ห ้ ค� ำ แ น ะ น� ำ น้�ำแข็งซอง และห้องเย็น รวมถึงตัวอย่างการ Pre- เก่ียวกับแนวทางและมาตรการ ไม่น้อยกว่า 1 ครั้ง calculation เบื้องต้น ซ่ึงจะท�ำให้ทราบประสิทธิภาพ ตอ่ โรงงาน ประกอบด้วย โรงงานนำ้� แข็งหลอด จ�ำนวน 14 โรงงาน โรงงานน้�ำแข็งซอง จ�ำนวน 3 โรงงาน หองเยน็ 3 โรง โรงงานนำ้ แข็งหลอด โรงงานนำ้ แข็งซอง โรงงานน้ำแขง็ หลอด 15% 14 โรง 70% 87.35 toe/ป, 204.26 toe/ป, 20.26% 47.45% จำนวนโรงงาน ศักยภาพ กลุม B การประหยดั พลังงาน ท่เี ขารว มโครงการ 432.23 toe/ป 20 โรง 15,565,106.57/ป หอ งเยน็ 139.26 toe/ป, โรงงานน้ำเเข็งซอง 32.29% 3 โรง 15% รปู ที่ 3 จำ� นวนโรงงานที่เขา้ ร่วมโครงการกลุ่ม B และศกั ยภาพการประหยัดพลังงานในแตล่ ะกลมุ่ DEPARTMENT OF INDUSTRIAL WORKS ANNUAL REPORT 2021 81

การท�ำงานของเครื่องจักรอุปกรณ์ได้ ท้ัง 8 ประเภท of Performance: COP) และค่าการใชพ้ ลังงานจ�ำเพาะ โรงงาน (Specific Energy Consumption; SEC) ตรวจสอบ ความปลอดภัยและส่ิงแวดล้อมด้วยตนเองเบ้ืองต้น 1) โรงงานน�้ำแข็งหลอดที่ระบายความร้อน และจัดพมิ พร์ ายงานได้ ดว้ ยหอผึง่ น้ำ� 5. ขอ้ เสนอพเิ ศษ จ ดั ทำ� ขอ้ สอบปรนยั ผตู้ รวจสอบ 2) โ ร ง ง า น น�้ ำ แ ข็ ง ซ อ ง ที่ ร ะ บ า ย ค ว า ม ร ้ อ น ระบบท�ำความเย็นท่ีใช้แอมโมเนียเป็นสารท�ำความเย็น ด้วยหอผงึ่ นำ้� จ�ำนวน 3 ชุด ชดุ ละ 100 ขอ้ ทเี่ นือ้ หาไมซ่ ้�ำกนั อ้างองิ คู่มือตรวจสอบระบบท�ำความเย็นที่ใช้แอมโมเนียเป็น 3) หอ้ งเยน็ แบบชนั้ เดยี ว(SingleStage)ทรี่ ะบาย สารทำ� ความเยน็ โดยผเู้ ชย่ี วชาญทงั้ ภายในและภายนอก ความรอ้ นดว้ ยหอผึ่งนำ�้ ในการจดั ท�ำขอ้ สอบ 4) โรงงานน้�ำแข็งหลอดท่ีระบายความร้อน มหาวทิ ยาลยั เกษตรศาสตร์ ได้ดำ� เนินกิจกรรม ด้วยคอนเดนเซอรแ์ บบระเหย ต่างๆ จนสามารถบรรลุวัตถุประสงค์ และได้ผลลัพธ์ และผลผลิตตามท่ีกรมโรงงานอุตสาหกรรมได้ตามท่ี 5) โ ร ง ง า น น�้ ำ แ ข็ ง ซ อ ง ที่ ร ะ บ า ย ค ว า ม ร ้ อ น ก�ำหนดขอบเขต TOR ไวเ้ ป็นที่เรยี บรอ้ ยแลว้ ด้วยคอนเดนเซอรแ์ บบระเหย สว่ นท่ี2.กปภ.ดำ� เนนิ การเองโครงการสง่ เสรมิ 6) หอ้ งเยน็ แบบชนั้ เดยี ว(SingleStage)ทร่ี ะบาย การเพม่ิ ความสามารถดา้ นการควบคมุ ความ ความร้อนด้วยคอนเดนเซอรแ์ บบระเหย ปลอดภัยในระบบท�ำความเย็น ใช้แอมโมเนีย เป็นสารทำ� ความเย็น 7) ห้องเย็นแบบสองชน้ั (Two Stage) ทีร่ ะบาย ความรอ้ นด้วยคอนเดนเซอร์แบบระเหย กองส่งเสริมเทคโนโลยีความปลอดภัยโรงงาน กรมโรงงานอตุ สาหกรรมดำ� เนินการเอง โดยมผี ลการ 8) ห้องเยน็ แบบสองชัน้ (Two Stage) ท่รี ะบาย ดำ� เนินงานดังตอ่ ไปน้ี ความรอ้ นด้วยหอผึ่งน�้ำ 1. จั ด ฝ ึ ก อ บ ร ม ห ลั ก สู ต ร ผู ้ ค ว บ คุ ม ร ะ บ บ หมายเหตุ : การพัฒนาฟังก์ช่ันการใช้งาน ท�ำความเย็นท่ีใช้แอมโมเนียเป็นสารท�ำความเย็น เปน็ ลกั ษณะอปุ กรณก์ ารใชง้ านในระบบทำ� ความเยน็ ทว่ั ไป การฝึกอบรมหลักสูตร ผู้ควบคุมระบบท�ำความเย็น ท่ีใช้แอมโมเนียเป็นสารท�ำความเย็น ผ่านส่ือ โดยท�ำการปรับรูปแบบการใช้งานโปรแกรม อิเล็กทรอนิกส์ด้วยโปรแกรม Zoom โดยมีจ�ำนวน สาธิตระบบทำ� ความเย็น (Demonstration Program) ผู้เข้าร่วมการฝึกอบรม จ�ำนวนโรงงาน และจ�ำนวน เป็นลักษณะระบบปฏิบัติการแบบเด่ียว ท่ีใช้กับเคร่ือง ผูผ้ ่านการสอบรบั รอง ดังตาราง คอมพิวเตอร์ส่วนบุคคล สามารถรองรับผู้ใช้งาน เพยี งคนเดยี ว โดยประยกุ ตร์ ปู แบบการใชง้ านผา่ น Web Application แบบ Local ซ่ึงสามารถออนไลน์ได้เพียง ภายในเครือข่ายขององค์กร พัฒนาฟังก์ชั่นในแต่ละ ประเภทโรงงาน ท่ีจะสามารถค�ำนวณประสิทธิภาพ ก า ร ท� ำ ง า น ข อ ง เ ค รื่ อ ง จั ก ร อุ ป ก ร ณ ์ วิ เ ค ร า ะ ห ์ ค ่ า สัมประสิทธิ์สมรรถนะการท�ำความเย็น (Coefficient รูปท่ี 4 จำ� นวนโรงงานทเ่ี ข้าร่วมโครงการกลุ่ม B และศกั ยภาพการประหยัดพลงั งานในแตล่ ะกลมุ่ 82 รายงานประจ�ำปี 2564 กรมโรงงานอุตสาหกรรม

ครงั้ ท ่ี วันที ่ จ�ำนวนผูเ้ ขา้ ฝึกอบรม จำ� นวนโรงงาน จ�ำนวนผผู้ ่านการสอบ* (คน) (โรง) (คน) 1 18-20 สงิ หาคม 2564 69 69 69 2 1-3 กันยายน 2564 69 69 69 3 15-17 กนั ยายน 2564 62 60 58 รวม 200 198 196 หมายเหตุ : *ผเู้ ขา้ รว่ มฝกึ ตอ้ งเขา้ อบรมไมน่ อ้ ยกวา่ รอ้ ยละ 80 ของเวลาทงั้ หมด และผา่ นการสอบรบั รอง โดยมีคะแนนไมน่ อ้ ยกว่าร้อยละ 60 โดยจำ� นวนน้รี วมท้ังผูเ้ ข้าสอบซ่อมที่ผ่านหลกั เกณฑ์ข้างต้น 2. การฝึกอบรมหลักสตู ร ระบบท�ำความเยน็ จะดำ� เนนิ การตามกฎหมายทเ่ี กย่ี วขอ้ งในการมอบหมาย ท่ีใช้แอมโมเนียเปน็ สารท�ำความเย็น สำ� หรบั เจา้ หนา้ ที่ ใ ห ้ ห น ่ ว ย ฝ ึ ก อ บ ร ม ที่ มี คุ ณ ส ม บั ติ ค ร บ ถ ้ ว น ต า ม ท่ี ภาครฐั ผ่านสือ่ อเิ ล็กทรอนกิ ส์ดว้ ยโปรแกรม ZOOM กรมโรงงานอุตสาหกรรมประกาศก�ำหนด ในการจัด ระหวา่ งวนั ที่ 23-24 สงิ หาคม 2564 โดยมผี ้เู ข้าร่วม ฝึกอบรมผู้ควบคุมระบบท�ำความเย็นที่ใช้แอมโมเนีย การฝึกอบรมจ�ำนวนทง้ั ส้ิน 25 คน จาก 7 หน่วยงาน เปน็ สารทำ� ความเย็นต่อไป ของกรมโรงงานอตุ สาหกรรม ส�ำหรับการอบรมหลักสูตรระบบท�ำความเย็น จากการด�ำเนินโครงการต้ังแต่ปีงบประมาณ ที่ใช้แอมโมเนียเป็นสารท�ำความเย็น ส�ำหรับเจ้าหน้าที่ พ.ศ. 2562 - ปจั จบุ นั มกี ารพฒั นาบคุ ลากรทเ่ี กยี่ วขอ้ ง ภาครัฐ กองส่งเสริมเทคโนโลยีความปลอดภัยโรงงาน อย่างตอ่ เน่ืองในทกุ ภาคส่วน โดยเฉพาะผูค้ วบคุมระบบ จะด�ำเนินการจัดฝึกอบรมให้แก่เจ้าหน้าที่ที่เกี่ยวข้อง ทำ� ความเยน็ ทใี่ ชแ้ อมโมเนยี เปน็ สารทำ� ความเยน็ มจี ำ� นวน ในกรมโรงงานอุตสาหกรรมท้ังหมด 7 หน่วยงาน ทงั้ สนิ้ 486 คน จาก 405 โรงงาน ทไ่ี ดร้ บั ประกาศนยี บตั ร จำ� นวน 25 คนเปน็ ท่เี รยี บร้อยแลว้ และในปีงบประมาณ ผู้ควบคุมระบบท�ำความเย็นท่ีใช้แอมโมเนียเป็นสาร พ.ศ.2564 จะจัดฝึกอบรมเจ้าหน้าท่ีท่ีเก่ียวข้องไม่น้อย ท�ำความเย็นเรียบร้อยแล้ว โดยหลังจากโครงการ กวา่ 50 คน ทว่ั ประเทศ แตอ่ ยา่ งไรกต็ ามอาจมกี ารอบรม ในปีงบประมาณ พ.ศ. 2564 ด�ำเนินการเสร็จสิ้น จำ� นวนเจา้ หนา้ ทท่ี เ่ี กยี่ วขอ้ งเพม่ิ เตมิ ตามความเหมาะสม ก อ ง ส ่ ง เ ส ริ ม เ ท ค โ น โ ล ยี ค ว า ม ปลอดภัยโรงงาน และความตอ้ งการของผเู้ กี่ยวข้อง DEPARTMENT OF INDUSTRIAL WORKS ANNUAL REPORT 2021 83

14 โครงการรายงานและติดตามประเมินผลการลดก๊าซเรือนกระจก ภาคอตุ สาหกรรม โครงการรายงานและตดิ ตามประเมนิ ผลการลดกา๊ ซเรอื นกระจกภาคอตุ สาหกรรม (ภายใต้คา่ ใชจ้ ่ายในการจัดการมลพษิ และสิ่งแวดล้อม) 84 รายงานประจ�ำปี 2564 กรมโรงงานอุตสาหกรรม

DEPARTMENT OF INDUSTRIAL WORKS ANNUAL REPORT 2021 85

โครงการรายงานและตดิ ตามประเมนิ ผลการลดก๊าซเรือนกระจกภาคอุตสาหกรรม (ภายใต้คา่ ใช้จ่ายในการจดั การมลพิษและส่ิงแวดล้อม) กองบรหิ ารจัดการวตั ถอุ นั ตราย กรมโรงงานอุตสาหกรรม : สิงหาคม 2564 มาตรการทดแทนปนู เมด็ มาตรฐานผลติ ภณั ฑอ์ ุตสาหกรรม (มอก.) สาหรับปูนซีเมนตท์ ม่ี ีสัดสว่ นปรมิ าณปูนเมด็ ตา่ ลงดาเนนิ การแล้วเสร็จ จานวน 20 มอก. และอย่รู ะหวา่ งการพจิ ารณาจานวน 27 มอก. มาตรฐานงานก่อสรา้ งของภาครัฐทีค่ รอบคลุมการใชง้ านปนู ซเี มนตไ์ ฮดรอลกิ ซงึ่ กาหนดใช้ในงานโครงสรา้ งอาคาร เลขที่ มยผ. 1101: มาตรฐานงานคอนกรตี และคอนกรตี เสรมิ เหล็ก การปรับปรุงมาตรฐานวสั ดุและการกอ่ สร้างสาหรับโครงสร้างคอนกรีต มาตรฐาน วสท. 011014-149 กระทรวงพาณชิ ยด์ าเนินการเผยแพรร่ าคาสินคา้ วัสดุก่อสร้าง ประเภทปูนซีเมนต์ทล่ี ดการปลอ่ ยกา๊ ซเรอื นกระจก เรยี บร้อยแลว้ เพือ่ ให้หน่วยงานภาครฐั ใช้อา้ งอิงในการกาหนดราคากลางและการตรวจรบั งาน ปนู ซเี มนต์ไฮดรอลกิ ผ่านการขน้ึ ทะเบยี นสินคา้ ที่เปน็ มิตรตอ่ ส่งิ แวดลอ้ ม สนบั สนนุ ใหผ้ ู้ประกอบการวิจยั และพฒั นาการผลติ ปูนซเี มนต์ที่ลดการปลอ่ ยกา๊ ซเรือนกระจก โรงไฟฟ้าถา่ นหนิ จาหนา่ ยเถา้ ลอยใหก้ บั อตุ สาหกรรมผลิตปูนซเี มนตเ์ พอื่ นาไปทดแทนปูนเม็ดมีแนวโนม้ ลดลง เนอ่ื งจากคุณภาพไม่ผ่านขอ้ กาหนดของผู้ผลติ ปนู ซีเมนตแ์ ละคอนกรตี ผสมเสรจ็ ประสทิ ธิภาพของระบบผลติ ไฟฟ้าลดลง ทาให้หยดุ เดนิ เครือ่ งทางาน การปรับเปลย่ี นสัญญาการซอ้ื ขาย และสภาวะเศรษฐกิจ มาตรการปรับเปล่ยี นสารทาความเย็น การสนบั สนนุ ผู้ผลติ ตู้เย็น ตแู้ ช่เชิงพาณชิ ย์ในการปรบั เปลย่ี นกระบวนการผลติ ไปใช้สารทาความเยน็ ทไ่ี มท่ าลาย ชนั้ บรรยากาศโอโซน และมคี า่ ศกั ยภาพในการทาให้โลกรอ้ นต่า การจดั ทาแผนการลดการใช้สาร HFCs ใหเ้ ป็นไปตามข้อกาหนดการควบคมุ ปริมาณการใชส้ าร HFCs ภายใต้ พธิ สี ารมอนทรอี อล การเตรียมความพรอ้ มในการดาเนินการดา้ นลดกา๊ ซเรอื นกระจกจากกิจกรรมการกาจัดทาลายของเสยี และสารทาความเย็นที่เส่อื มสภาพอยา่ งถกู วธิ ี 86 รายงานประจ�ำปี 2564 กรมโรงงานอุตสาหกรรม

โครงการรายงานและติดตามประเมนิ ผลการลดกา๊ ซเรือนกระจกภาคอุตสาหกรรม (ภายใตค้ ่าใชจ้ า่ ยในการจดั การมลพิษและส่งิ แวดลอ้ ม) กองบรหิ ารจดั การวตั ถุอันตราย กรมโรงงานอตุ สาหกรรม : สิงหาคม 2564 มาตรการจดั การนา้ เสยี อตุ สาหกรรม การสนับสนนุ เงนิ ลงทุนให้กบั ภาคอตุ สาหกรรมในการผลิตก๊าซชวี ภาพจากน้าเสยี อตุ สาหกรรม การจัดทาฐานขอ้ มูลและค่าการปล่อยก๊าซเรือนกระจกจากระบบบาบดั น้าเสยี อุตสาหกรรม การพัฒนาระบบการตรวจวัด รายงาน และทวนสอบ (MRV) การจัดทาระบบ MRV และวธิ กี ารคานวณสาหรับมาตรการลดก๊าซเรอื นกระจก จากมาตรการทดแทนปูนเมด็ มาตรการปรบั เปลยี่ นสารทาความเย็น และมาตรการจัดการน้าเสยี อตุ สาหกรรม โดยได้มีการจดั ประชุมรบั ฟงั ความคิดเห็น และอยใู่ นระหว่างการรับรองอยา่ งเป็นทางการ การจดั ทาระบบ MRV ในการตดิ ตามการลดก๊าซเรือนกระจกมาตรการปรับเปล่ียนสารทาความเย็น ภายใต้โครงการ RAC NAMA การจัดทาระบบฐานขอ้ มลู และตดิ ตามประเมินผลการลดกา๊ ซเรือนกระจก รวมถึงการประเมินผลการลด ก๊าซเรือนกระจกยอ้ นหลัง 2 ปี การเสริมสรา้ งขดี ความสามารถ ความตระหนกั และการมีสว่ นรว่ ม ในการดาเนนิ การลดก๊าซเรือนกระจก การจดั ประชุมเชิงปฏบิ ัตกิ ารทางวชิ าการ (Technical Workshop) จานวน 1 คร้ัง ใหแ้ ก่หน่วยงานหลกั ที่เกย่ี วขอ้ งกับ มาตรการลดกา๊ ซเรือนกระจก การจดั อบรมเผยแพรข่ ้อมลู ทางวชิ าการ การใช้งาน และประโยชนข์ องผลติ ภัณฑป์ นู ซเี มนต์ และผลิตภัณฑ์คอนกรตี ที่ลดการปลอ่ ยกา๊ ซเรือนกระจก โครงการส่งเสริมมาตรการทดแทนปูนเม็ดเพ่ือลดการปลอ่ ยกา๊ ซเรอื นกระจก การประชาสัมพนั ธม์ าตรฐานการก่อสร้างท่เี กีย่ วข้องกบั การลดกา๊ ซเรือนกระจกทม่ี ีประกาศใช้งาน DEPARTMENT OF INDUSTRIAL WORKS ANNUAL REPORT 2021 87

โครงการรายงานและตดิ ตามประเมนิ ผลการลดกา๊ ซเรือนกระจกภาคอตุ สาหกรรม (ภายใตค้ า่ ใช้จา่ ยในการจดั การมลพิษและส่ิงแวดลอ้ ม) กองบริหารจดั การวตั ถอุ ันตราย กรมโรงงานอตุ สาหกรรม : สิงหาคม 2564 มาตรการทดแทนปนู เม็ด 01 การใชว้ ัสดุทดแทนปนู เม็ดในกระบวนการผลติ ปนู ซีเมนต์ไฮดรอลกิ ค่าการลดกา๊ ซเรือนกระจกปี พ.ศ. 2563 มีค่าเทา่ กับ 200,805.48 ตัน CO2eq ซ่งึ คิดเป็นรอ้ ยละ 27 จากเปา้ หมายทีก่ าหนดไว้ 750,000 ตนั CO2eq ภายในปี พ.ศ. 2573 215,000 ปริมาณก๊าซเรือนกระจก ่ทีลดลง210,000 (ตัน CO2eq) 210,755.82205,000 205,975.47200,000 199,244.70 199,390.22 203,964.74 200,805.48 195,000 190,000 2563 ปี พ.ศ. 2558 2559 2560 2561 2562 ที่มาของข้อมูล : ปรมิ าณปนู ซเี มนตไ์ ฮดรอลิกจากแบบรายงาน รง.8 สานกั งานเศรษฐกจิ อตุ สาหกรรม (สศอ.) หมายเหตุ : ให้สมมตฐิ านปูนซีเมนตไ์ ฮดรอลิก = 10% ของปูนซีเมนต์ปอร์ตแลนด์รวมกับปูนซเี มนต์ผสม 02 การใชว้ ัสดุทดแทนปนู ซเี มนตใ์ นคอนกรีตผสมเสรจ็ คา่ การลดก๊าซเรอื นกระจกปี พ.ศ. 2563 พบว่า ข้อมลู ปรมิ าณเถา้ ลอยชุดท่ี 1 จากโรงงานไฟฟ้า มีคา่ เทา่ กบั 720,138 ตนั CO2eq และขอ้ มูลปริมาณเถา้ ลอยชุดท่ี 2 จากแบบ สก.3 และแบบ วอ./อก. 6 ของ กรอ. มีค่าเท่ากบั 586,798 ตัน CO2eq ซ่งึ เกินจากเป้าหมายที่กาหนดไว้ 100,000 ตัน CO2eq ภายในปี พ.ศ. 2573 1,100,000 ปริมาณ ๊กาซเ ืรอนกระจก ่ีทลดลง 850,000(ตัน CO2eq) 899,592 600,000 913,832 863,924 350,000 850,764 847,840 816,997 633,974 548,474 720,138 586,798 100,000 12558 22559 25360 25641 25652 2563 ปี พ.ศ. ปริมาณก๊าซเรอื นกระจกทล่ี ดลงข้อมลู ชดุ ที่ 1 (ตนั CO2eq) ปริมาณกา๊ ซเรอื นกระจกที่ลดลงขอ้ มลู ชดุ ที่ 2 (ตนั CO2eq) 88 รายงานประจำ� ปี 2564 กรมโรงงานอตุ สาหกรรม

โครงการรายงานและตดิ ตามประเมินผลการลดก๊าซเรือนกระจกภาคอุตสาหกรรม (ภายใต้ค่าใช้จา่ ยในการจัดการมลพิษและส่งิ แวดลอ้ ม) กองบรหิ ารจดั การวัตถุอนั ตราย กรมโรงงานอตุ สาหกรรม : สิงหาคม 2564 มาตรการทดแทน/ปรับเปลยี่ นสารทาความเย็น ค่าการลดกา๊ ซเรือนกระจกปี พ.ศ. 2563 มคี า่ เท่ากับ 4,185.44 ตนั CO2eq ซงึ่ คิดเป็นร้อยละ 1.40 จากเป้าหมายทีก่ าหนดไว้ 300,000 ตัน CO2eq ภายในปี พ.ศ. 2573 7,000 ปฐี าน ค่าการปล่อย ๊กาซเ ืรอนกระจก (ตัน CO2eq) 4,058.25 5,815.70 6,385.74 3,024.09 3,070.29 2,200.30 6,000 ก๊าซเรือนกระจกลดลง ก๊าซเรอื นกระจกลดลง กา๊ ซเรอื นกระจกลดลง ปี 2561 เทา่ กับ ปี 2562 เท่ากบั ปี 2563 เท่ากับ 5,000 3,361.65 3,315.45 4,185.44 4,000 ตัน CO2eq ตัน CO2eq ตนั CO2eq 3,000 2,000 1,000 0 2558 2559 2560 2561 2562 2563 ปี พ.ศ. ค่าการปลอ่ ยกา๊ ซเรอื นกระจก แนวโน้มคา่ การลดก๊าซเรอื นกระจกเทยี บจากปีฐาน ทม่ี าของข้อมลู : เครอ่ื งปรับอากาศทข่ี อฉลากเบอร์ 5 กบั การไฟฟ้าฝา่ ยผลติ แหง่ ประเทศไทย (กฟผ.) หมายเหตุ: ปรมิ าณกา๊ ซเรอื นกระจกลดลง = ปริมาณการปล่อยกา๊ ซเรอื นกระจกปีฐาน (2560) – ปรมิ าณการปลอ่ ยก๊าซเรอื นกระจกปีทดี่ าเนนิ การลด (2561 - 2563) มาตรการจดั การน้าเสยี อตุ สาหกรรม 5,000,000 คา่ การลดก๊าซเรอื นกระจกปี พ.ศ. 2563 มีค่าเท่ากับ 4,945,895 ตัน CO2eq ซงึ่ เกินเปา้ หมายทก่ี าหนดไว้ 1,000,000 ตัน CO2eq ภายในปี พ.ศ. 2573 4,500,000ปริมาณ ๊กาซเรือนกระจก ีท่ลดลง (ตัน CO2eq) 4,000,000 2,398,205 3,500,000 4,078,755 4,499,103 3,000,000 4,786,677 4,945,895 2,500,000 2,000,000 1,500,000 1,000,000 2561 2559 2560 2562 2563 ปี พ.ศ. ทม่ี าของขอ้ มลู : แบบรายงาน รว.1 และ รว.2 กรมโรงงานอตุ สาหกรรม (กรอ.) DEPARTMENT OF INDUSTRIAL WORKS ANNUAL REPORT 2021 89

่คาการลดก๊าซเรือนกระจก (ตัน CO2eq)โครงการรายงานและติดตามประเมนิ ผลการลดกา๊ ซเรือนกระจกภาคอตุ สาหกรรม 22,780.35(ภายใตค้ ่าใชจ้ ่ายในการจัดการมลพษิ และส่ิงแวดล้อม) 25,817.73 49,924.26กองบริหารจดั การวัตถอุ นั ตราย กรมโรงงานอุตสาหกรรม : สงิ หาคม 2564 91,008.11 101,752.7010,000,000 242,501.711,000,000 2,317,407.50 4,007,331.72100,000 4,793,597.1110,000 3,246,411.27 3,866,207.072558 2559 2560 2561 2562 2563 2568 2569 2570 2571 2572 2573 ปี พ.ศ. 4,425,634.90ค่าการลดก๊าซเรอื นกระจกจากขอ้ มูลผ้รู ับกาจดั ค่าการลดก๊าซเรือนกระจกจากการคาดการณ์ปรมิ าณสารทาความเยน็ ที่เกิดขึ้นในอีก 10 ปีขา้ งหน้า หากมกี ารจดั การสารทาความเย็นอย่างถูกวธิ ี 90 รายงานประจ�ำปี 2564 กรมโรงงานอุตสาหกรรม

โครงการรายงานและตดิ ตามประเมนิ ผลการลดก๊าซเรือนกระจกภาคอุตสาหกรรม (ภายใต้ค่าใชจ้ า่ ยในการจัดการมลพษิ และสงิ่ แวดล้อม) กองบรหิ ารจดั การวตั ถอุ นั ตราย กรมโรงงานอุตสาหกรรม : สิงหาคม 2564 ดา้ นการเงนิ การทาส่วนลดราคาผลิตภัณฑจ์ ากการนาผลติ ภัณฑ์เกา่ แลกผลติ ภณั ฑ์ใหม่ ดา้ นความร่วมมอื การสนับสนุนเงินจากภาครฐั ในการดาเนินการรวบรวมสารทาความเยน็ การแลกเปลยี่ นคาร์บอนเครดิต การสง่ เสริมการลงทุน BOI และกองทนุ ทเ่ี กีย่ วขอ้ ง ดา้ นกฎหมาย กับการจดั การสารทาความเยน็ ทเี่ สือ่ มสภาพ ด้านการส่งเสรมิ เทคโนโลยี การรว่ มมือกบั หน่วยงานภาครัฐในประเทศจัดทาโครงการนาร่องการจดั การ สารทาความเย็นอย่างถูกวธิ ี การกาหนดมาตรฐานจัดซ้ือ-จดั จา้ งอปุ กรณ์ ดา้ นการสง่ เสรมิ ระบบปรบั อากาศหรอื ทาความเยน็ ท่ีมีการใช้สารทาความเยน็ ของอาคาร ความรคู้ วามสามารถ ภาครัฐทผี่ ูด้ าเนินการติดตั้ง ซอ่ มบารงุ ร้อื ถอนตอ้ งรายงานขอ้ มูลการจัดการ สารทาความเย็น การกาหนดมาตรฐานการกาจัดสารทาความเย็นอย่างถูกวธิ ี กับสถาบนั อาคารเขยี วเพอื่ ขอรับรองมาตรฐานอาคารเขยี ว (TREES) และ การร่วมมอื กบั ต่างประเทศในการสนบั สนนุ การจัดการสารทาความเยน็ ทเี่ สอื่ มสภาพอยา่ งถูกวธิ ี การบังคับให้ปฏบิ ัตติ ามกฎหมายและประกาศกระทรวงอตุ สาหกรรมในเรื่องอปุ กรณ์ และการขนส่ง การเพม่ิ ขอบเขตการรายงานการใชส้ ารทาความเยน็ การเพมิ่ หลักสูตร การอบรมมาตรฐานฝีมอื แรงงานสาหรับชา่ งเทคนิคในเรอ่ื งแนวทางปฏิบตั กิ ารจดั การ สารทาความเยน็ ทเ่ี ส่ือมสภาพอยา่ งถูกวิธี การกาหนดใหช้ ่างเทคนคิ รายงานข้อมูล การจัดการสารทาความเย็นให้กบั ผวู้ ่าจ้างทกุ ครง้ั การออกกฎหมายควบคุมการใช้ สารทาความเยน็ ท่มี คี า่ GWP สูง และการออกกฎหมายขยายความรับผดิ ชอบไปยัง ผู้ผลิต (EPR) การศกึ ษาเทคโนโลยีการกาจัดและฟ้ืนฟสู ภาพสารทาความเย็นทีเ่ สื่อมสภาพ นากลับมาใช้ใหม่ การศึกษาความแตกต่างของเทคโนโลยีและมลพษิ ทาง สง่ิ แวดลอ้ มท่เี กิดขึน้ จากการจัดการสารทาความเย็น การสร้างความรู้ ความเขา้ ใจ และสร้างแรงจงู ใจในการจัดการสารทาความเยน็ ทเ่ี ส่ือมสภาพอย่างถูกวิธี การฝึกอบรมและจดั ทาค่มู อื แนวทางการปฏบิ ตั ิทดี่ ี DEPARTMENT OF INDUSTRIAL WORKS ANNUAL REPORT 2021 91

คณะทำ� งานจดั ท�ำหนงั สอื รายงานประจำ� ปี 2564 ท่ีปรกึ ษากติ ติมศกั ด์ิ พนมชัย อธบิ ดกี รมโรงงานอตุ สาหกรรม บญุ ศริ ิ รองอธบิ ดกี รมโรงงานอุตสาหกรรม นายวันชยั โสภา รองอธบิ ดกี รมโรงงานอุตสาหกรรม นายศุภกจิ กลนั่ กรอง รองอธิบดกี รมโรงงานอตุ สาหกรรม นายสหวัฒน์ นายพรยศ ที่ปรกึ ษาการจัดทำ� กลมุ่ ผู้เช่ยี วชาญกรมโรงงานอุตสาหกรรม ผู้อำ� นวยการกลุม่ ตรวจสอบภายใน ผอู้ ำ� นวยการศนู ย์บรหิ ารและพฒั นาทรัพยากรบคุ คล เลขนุการกรม ผู้อ�ำนวยการกองกฎหมาย ผู้อำ� นวยการกองบรกิ ารงานอนุญาตโรงงาน 1 ผอู้ �ำนวยการกองบรกิ ารงานอนญุ าตโรงงาน 2 ผู้อำ� นวยการกองบริหารจดั การกากอุตสาหกรรม ผอู้ ำ� นวยการกองบรหิ ารจัดการวตั ถุอนั ตราย ผอู้ �ำนวยการกองพฒั นาระบบมาตรฐานงานกำ� กับโรงงาน ผอู้ ำ� นวยการกองพัฒนาอุตสาหกรรมเชิงนเิ วศ ผอู้ ำ� นวยการกองยุทธศาสตร์และแผนงาน ผู้อ�ำนวยการกองวจิ ัยและเตอื นภัยมลพษิ โรงงาน ผู้อ�ำนวยการกองส่งเสริมเทคโนโลยกี ารผลิตและพนื้ ที่อตุ สาหกรรม ผู้อ�ำนวยการกองส่งเสริมเทคโนโลยคี วามปลอดภัยโรงงาน ผู้อำ� นวยการกองส่งเสรมิ เทคโนโลยีสิง่ แวดล้อมโรงงาน ผู้อ�ำนวยการศนู ยเ์ ทคโนโลยสี ารสนเทศและการสือ่ สาร ผู้อ�ำนวยการสำ� นกั งานทะเบยี นเครือ่ งจักรกลาง จดั ท�ำโดย กลุม่ ประชาสัมพนั ธ์ ส�ำนกั งานเลขานุการกรม กรมโรงงานอุตสาหกรรม 92 รายงานประจ�ำปี 2564 กรมโรงงานอุตสาหกรรม