เอกสารประกอบการสอนเรื่อง_merged

เอกสารประกอบการสอน เรื่อง ดนิ ในท้อง ถินของเรา นางสาวเบญญทพิ ย์ พรมหา 62040111121 สาขาวิทยาศาสตรท์ วั ไปและชวี วิทยา

เอกสารประกอบการสอน เรื่อง ดินในทอ้ งถิ่นของเรา วชิ าวิทยาศาสตร์ ช้นั ประถมศึกษาปที ี่ 2 ความหมายของดิน ดิน (Soil) คือ วตั ถทุ เี่ กิดขนึ้ ตามธรรมชาตจิ ากการสลายตวั ทางกายภาพ และทางเคมขี องหนิ และแร่ รวมกับ สารอินทรยี ์ ที่เกิดจากการสลายตัวของซากพืชซากสตั ว์เปน็ ผวิ ชั้นบนทห่ี ุ้มหอ่ โลก ซ่งึ ดนิ จะมีลักษณะและ คณุ สมบัติต่างกันไปในที่ต่างๆ ตามสภาพภูมอิ ากาศ ภมู ปิ ระเทศ วัตถตุ ้นกาเนิดสิง่ มีชวี ติ และระยะเวลาการ สรา้ งตัวของดิน การเกดิ ดิน 1.พ้นื โลกของเรา ท้งั บนบกและใตด้ ินมีหินปกคลุมอยู่ 2.ความรอ้ นจากดวงอาทติ ย์และรากของตน้ ไม้ ทาให้เกดิ รอยแตกในหิน 3.ในสถานท่ีที่อากาศหนาว นา้ ที่ขังตัวอยู่ในรอยแตกของหินจะแขง็ ตัวและดันหนิ ให้แตกออกเปน็ ชนิ้ เล็กๆ 4.ลม ฝน และน้ากม็ สี ่วนทาใหห้ นิ สกึ กร่อน พังทลายและถูกพัดพาไปตามท่ีต่างๆ 5.เศษหนิ และผงหนิ เล็กๆ น้ีไมใ่ ชด่ ิน 6.พืชเลก็ ๆ เจรญิ เตบิ โตบนเศษหินมสี ตั วต์ า่ งๆ มากินพืช 7.มลู ของสตั ว์ รวมทงั้ ซากพืชและซากสัตว์ที่ตายจะเนา่ เป่อื ยผพุ ังกลายเป็นสารสดี า เรยี กว่า ฮิวมัส 8.เศษหนิ และผงหินเล็กๆ ทมี่ ีฮิวมสั ปนอยู่ เรียกว่า ดนิ

องคป์ ระกอบของดิน (Soil Component) สามารถจาแนกออกเปน็ 4 สว่ น ไดแ้ ก่ 1. อนนิ ทรียวัตถุ (Mineral Matter) คือ ส่วนประกอบของแร่ธาตุต่าง ๆ ภายในดิน ซง่ึ เกดิ จากการผุพังหรอื การสึกกร่อนทง้ั ทาง กายภาพ ทางเคมี และทางชีวภาพของหิน จากปัจจยั ทัง้ หลายในธรรมชาติ โดยอนินท รยี วัตถหุ รือแร่ธาตใุ นดนิ นับเป็น องคป์ ระกอบสาคัญที่สามารถกาหนด ลกั ษณะของเน้ือดิน (Soil Texture) รวมถึง คุณสมบตั ใิ นการเปน็ แหล่งกาเนดิ ของธาตุ อาหารต่าง ๆ ของพชื 2. อนิ ทรยี วัตถุ (Organic Matter) คือ อนิ ทรยี วตั ถุทถี่ บั ถมอยู่บนพืน้ ดิน สว่ นประกอบทเ่ี กดิ จากการเน่าเปื่อยหรอื การ ยอ่ ยสลายซากพชื ซากสตั วท์ ี่ทับถมกัน หรือ “ฮวิ มสั ” (Humus) รวมถึงสง่ิ มชี วี ติ ขนาดเล็ก เช่น ไสเ้ ดือน แมลง จุลนิ ทรีย์ต่าง ๆ ภายใน ดนิ ดังนนั้ อนิ ทรยี วตั ถจุ ึงมีผลตอ่ การกาหนด คุณสมบัตแิ ละลักษณะตา่ ง ๆ ของดนิ เช่น โครงสร้างดิน ความร่วนซุย การระบายนา้ และการถา่ ยเทอากาศ ซง่ึ ส่งผลตอ่ ระดบั ความอุดมสมบูรณ์ของดนิ และความสามารถ ในการใหผ้ ลผลิตทางการเกษตรอกี ดว้ ย เนอ่ื งจากอินทรยี วัตถุส่วนใหญ่เกดิ จากการย่อยสลายซากสิ่งมีชีวิต แร่ธาตหุ ลกั ของอินทรียวัตถใุ นดินจึง ประกอบด้วย คาร์บอน (Carbon) ไฮโดรเจน (Hydrogen) ออกซเิ จน (Oxygen) ไนโตรเจน (Nitrogen) ฟอสฟอรสั (Phosphorus) และกามะถนั (Sulfur) 3. นา้ (Water) คอื ส่วนของสารละลายทีแ่ ทรกตวั อยตู่ าม ชอ่ งวา่ งระหวา่ งเม็ดดินหรืออนภุ าคดิน ซงึ่ นา้ ในดินมีบทบาท สาคัญตอ่ การเจริญเตบิ โตของพืช จากความสามารถในการ ละลายแรธ่ าตุตา่ ง ๆ ภายในดินและมสี ว่ นชว่ ยในการ เคล่อื นย้ายสารอาหารจากรากไปสู่เนื้อเยื่อสว่ นตา่ ง ๆ ของพชื

อีกทั้ง ยังเป็นตัวการที่ทาหน้าที่ควบคุมอุณหภูมิของดนิ ไม่ให้เกดิ การเปล่ียนแปลงอย่างฉับพลันจนก่อใหเ้ กดิ ผลกระทบทร่ี ุนแรงตอ่ การเจริญเตบิ โตของพืช 4. อากาศ (Air) คอื ส่วนของกา๊ ซตา่ ง ๆ ที่แทรกตัวอยู่ตามชอ่ งว่างระหว่างเม็ดดินหรืออนุภาคดนิ ในส่วนที่ไม่มี น้า ดงั น้ัน ปริมาณของอากาศในดนิ จึงแปรผันโดยตรงกบั ปริมาณนา้ ในดนิ ก๊าซสว่ นใหญ่ที่พบท่ัวไปในดิน ไดแ้ ก่ กา๊ ซไนโตรเจน (N2) ออกซิเจน (O2) และคาร์บอนไดออกไซด์ (CO2) โดยดนิ ทมี่ ีลักษณะค่อนข้างโปร่งหรือมรี ู พรุนจานวนมาก มักจะมกี ารระบายอากาศไดด้ ี ซึ่งเป็นคุณสมบตั ทิ ่ีจาเป็นต่อการสรา้ งพลงั งาน การเจริญเติบโต และการหายใจของส่งิ มีชีวติ ภายในดนิ สมบตั ิทัว่ ไป 1. ลักษณะเน้ือดิน คือ คุณสมบัตทิ างกายภาพของเนื้อดนิ ท่ีสามารถสังเกตไดด้ ้วยตาเปล่า บางชนิดเน้ือละเอียด บางชนดิ เนื้อหยาบ ช้ินสว่ นเลก็ ๆ ของดนิ ประกอบด้วยกรวด ทราย ดนิ ตะกอน ดินเหนียวและฮิวมสั 2.สขี องดนิ คือ สที ี่เกดิ จากสารประกอบในดนิ ทาใหเ้ ดนิ มสี ี ต่างกัน เชน่ ดนิ ทีม่ ี ฮิวมัสปนอยมู่ าก จะมีสคี ลา้ ย ดนิ ทมี่ ีเหล็กปนอย่มู ากจะมสี ีน้าตาลแดง 3. ความพรนุ คือ ชอ่ งวา่ งระหว่างเม็ดดิน เปน็ ที่สาหรับให้นา้ และอากาศผ่านเขา้ ไปในเน้ือดนิ ดินช้ันบนมีความ พรุนมากกว่าดินช้ันล่าง 4. ความเปน็ กรดเป็นเบสของดิน คอื ปริมาณของไฮโดรเจนที่มอี ยู่ในดนิ ทาให้ดนิ มสี ภาพเป็นกรดหรอื เบส ซึ่งมี ผลตอ่ การเจรญิ เตบิ โตของพืช สมบัติทางกายภาพ ดนิ แต่ละแหง่ มีสมบตั แิ ตกต่างกัน ดนิ บางแหง่ มี ฮิวมัสหรอื ซากพืชและซากสัตวเ์ น่าเป่ือยทับถมกนั อยูใ่ นดินมาก ทาให้ดินมสี ีด า ร่วนซยุ มีนา้ และอากาศในดนิ พอเหมาะ สามารถนามาใชใ้ นการปลูกพืชได้ ดนิ บางแหง่ เน้ือ ละเอยี ด มีอากาศในดินนอ้ ยมีนา้ อยูใ่ นชอ่ งวา่ งระหว่างเม็ดดินมาก สามารถนามาปั้นให้เป็นรปู ต่างๆ ได้ ดนิ บาง แหง่ ประกอบดว้ ยหนิ ขนาดเลก็ มีอากาศแทรกอยใู่ นดนิ มาก แตม่ ีนา้ ในดนิ น้อย จึงไม่เหมาะท่จี ะนามาใช้ในการ ปลูกพืช

ชนิดและประเภทของดนิ ดินตามลกั ษณะของเนอื้ ดนิ แบง่ ได้ 3 ชนดิ 1.ดินทราย เป็นที่ประกอบดว้ ยทรายต้ังแต่ร้อยละ 70 ขน้ึ ไป โดย น้าหนักมีสมบตั ิเหมือนทราย น้าซมึ ผา่ นไดง้ ่ายมาก 2.ดนิ รว่ น เปน็ ดนิ ทป่ี ระกอบด้วย ทราย โคลนตม และดินเหนยี ว โดยมี ปริมาณดนิ ทรายและดินเหนียวไม่มากนัก ดังนน้ั นา้ และอากาศจึงไหล ผ่านดนิ ร่วนได้ดีกว่าดินเหนยี ว 3.ดินเหนยี ว เปน็ ดินที่มีเนอ้ื ละเอียดแน่น อุ้มน้าได้ดี และไม่ยอมให้ นา้ ซมึ ผา่ นไดง้ ่าย ไม่เหมาะสมในการเพาะปลูกพชื ประเภทของดนิ โดยทั่วไปแบง่ ดนิ ออกเป็น 2 ประเภทงา่ ยๆ คือ ดนิ ชนั้ บนและดนิ ชั้นล่าง 1.ดินชัน้ บน เปน็ ดินที่มีความอดุ มสมบรู ณ์ มแี รธ่ าตุหลายชดิ และมซี ากพชื ซากสัตว์เน่าเป่ือย (ฮิวมัส)ท่ีพืช ต้องการทับถมกันอยู่มาก ลกั ษณะของเนอื้ ดนิ เปน็ สดี าคลา้ ยเม็ด ดินหยาบ หรอื เมด็ ดนิ มีขนาดใหญร่ ว่ นซยุ เป็นดนิ ทีเ่ หมาะต่อการ เจริญเตบิ โตของพชื 2.ดินชั้นล่าง อยู่ถดั จากดนิ ช้ันบนลงไป มีความอดุ มสมบรู ณ์ น้อยมาก เนอื้ ดินแนน่ เมด็ ละเอยี ด สีจางเป็นดนิ ท่ีไมเ่ หมาะตอ่ การเจริญเติบโตของพืช