#EVDEKAL Koronavirüs (Covid-19) Salgın hastalık sürecinde hukuki uygulamalar Çin Halk Cumhuriyeti’nin Wuhan kentinde ortaya çıkan ve kısa zamanda tüm dünyaya yayılan, Dünya Sağlık Örgütü tarafından pandemi ilan edilen Covid-19 salgın hastalığının olumsuz etkilerinin ülkemizde de görülmeye başlaması üzerine bir kısım önlem ve tedbir kararları alınmış olup bu bildirim yazımızda hukuk alanı uygulamalarının ne şekilde etkilendiği ve düzenlendiği genel hatları ile incelenmiştir. AV. ASLI NİHAL ÖZTÜREN(LL.M) İlk olarak Türkiye dahilinde sınırlandırılmış; yasağa uymadıkları mik faaliyetlerini ne şekilde etkileyece- 10.03.2020 tarihinde tespit edilen has- halde dışarı çıkmakta ısrarcı olan kişi- ğine yönelik olarak hazırlanan bu yazı- talık neticesinde öncelikle insanların lere ceza yaptırımları uygulanmasına mızda öncelikle her geçen gün yeni toplu olarak bulunduğu mekanların ge- ve yasağa aykırı davranarak dışarı tedbir ve yasaklar açıklandığından ve çici süre ile faaliyetlerinin durdurulma- çıkan kişilerin de hukuki sonuç doğura- uygulamaların değiştiği tespit edildiğin- cak bankacılık işlemleri, noter işlemleri, den hukuki süreçlerle alakalı yapılacak sına karar verilmisţ ir. Alınan bu resmi kurum işlemleri gibi işlem talep- her türlü işlemde resmi mercilerce yapı- önlemlerin yeterli olmamasıyla lerinin geri çevirilmesine başlanmıştır. lacak resmi açıklamalara itibar edilmesi birlikte de 22.03.2020 tarihinde gerektiğini önemle ifade etmek isteriz. 65 yaş üzeri ve kronik ra- Yeni yapılan düzenleme ve değişiklik- hatsızlığı bulunan kişile- lerin iş hayatını ve işverenlerin ekono- İncelememizde ihtimal ve durum- rin sokağa çıkması lara göre özellikle işçi ve işverenlerin karşılaşacağı durumlar ile bireysel ola- rak karşılaşılabilecek hukuki süreçler sırasıyla ele alınmıştır. USULİ İŞLEMLER AÇISINDAN SÜRELER İŞLEMEKTE MİDİR? İlgili Kanunlarla düzenlendiği ve bi- lindiği üzere Özel Hukuk ve Kamu Hu- kuku alanlarında dava, icra ve bir kısım resmi başvuru süreleri ilgili kanunlarla sınırlandırılmış ve sürelere uyulmaması çoğu zaman hak kaybına neden olacak yaptırımlara bağlanmıştır. Covid-19 salgının ülkemizde de tes- pit edilmiş olmasının akabinde kade- meli sınırlandırma yolu ile öncelikle görülen davaların duruşmaları erte- lenmiş, mahkeme kalemleri ve icra müdürlükleri mevcut çalışma yer- lerini sınırlı alan kabul etmiş ve aciliyeti olmayan işlemlerin yapıl- ması gerek Adalet Bakanlığı ge- rekse de Türkiye Barolar Birliğiʼnin
4mevsimbahcesehir Dört Mevsim Bahçeşehir tavsiye niteliğindeki karar ve bildirimleri işçi hem de işveren bakımından iş söz- KİMDİR? ile durdurulmuştur. leşmesinin haklı nedenle feshedilmesi hakkını doğuracaktır. Bu noktada dikkat AV. ASLI NİHAL ÖZTÜREN(LL.M) Ancak devam eden süreçte Covid-19 edilmesi gereken husus ise yapılacak nedeni ile alınan önlemlerin arttırılması feshin zorlayıcı bir sebeple yapıldığı ve Saint Michel Fransız Lisesi’nde kapsamında 30.04.2020 tarihine kadar işçiye kıdem tazminatı ödenmesi gere- Fransızca ve İngilizce ağırlıklı tüm dava açma, icra takibi başlatma, keceğidir. Ayrıca zorlayıcı nedenin bir almış olduğu ilköğretim ve lise dava cevap süreleri ve diğer beyan ve haftadan fazla süreceğinin anlaşılması- eğitiminin ardından Bahçeşehir cevap süreleri ile şikayet, itiraz, ihtar, nın ardından feshin 6 günlük hak düşü- Üniversitesi Hukuk Fakültesinden bildirim, ibraz ve zamanaşımı süreleri, rücü süre içerisinde yapılması da kanun mezun olmuş ve Özel Hukuk hak düşürücü süreler ve başvuru süre- uyarınca zaruridir. Aksi halde hak düşü- alanında yüksek lisans eğitimini leri dahil olmak üzere bir hakkın do- rücü süre içerisinde yapılmayan fesih tamamlamıştır. Eğitim hayatı ve ğumu, kullanımı veya sona ermesine sonucunda bu hak sona erecek ve işve- iş hayatında tanınmış kurumsal ilişkin tüm süreler durdurulmuştur. Sa- ren ancak iş akdini geçerli bir nedene firmalar bünyesinde yaşadığı dece nafaka alacaklarına ilişkin takip ve dayanarak feshedebilecektir. Bu ihti- tecrübeler doğrultusunda farklı işlemler bu kapsam dışında tutulmuş ol- malde de haklı nedenle fesih sonuçları insanlarla birlikte çalışma, bir makla bahsi geçen sınırlamalar bu değil geçerli nedenle fesih sonuçları uy- takımda yer alma ve birlikte alanda geçerli olmayacaktır. gulama alanı bulacak ve ödenecek taz- üretebilmeyi öğrenme fırsatı minat bedelleri de değişecektir. olmuştur. 10 yılı aşkın süredir FAALİYETLERİ DURDURULAN ağırlıklı olarak Şirketler Hukuku, İŞVERENLERE İLİŞKİN Zorlayıcı nedene dayalı olarak faali- İş Hukuku, Girişim hukuku, UYGULAMALAR NELERDİR? yetleri resmi mercilerce durdurulan iş- Uluslararası Ortaklık verenlerin başvurabileceği diğer sözleşmelerinin Türk Hukukuna 4857 sayılı İş Kanunu kapsamında yollardan biri ise işçileri ücretsiz izne uyarlanması, Atipik sözleşme resmi mercilerce faaliyetlerinin durdu- göndermek olabilir. Ancak bu durumda düzenlemeleri, Şirketlerin rulmasına karar verilen işverenlerin zaruri olarak dikkat edilmesi gereken Sözleşme Yönetimleri, Hukuki karşı karşıya kaldığı durum zorlayıcı husus ücretsiz iznin sadece işveren bil- Uyuşmazlıklarını Çözümü, gerek sebep teşkil etmektedir. Kanunda zorla- dirimi ile uygulama alanı bulmasının im- ticaret hukuku, gerek borçlar yıcı sebep “İşverenin kendi sevk ve ida- kansız olduğu; ancak işçinin yazılı hukuku gerekse de yönetimsel resinden kaynaklanmayan, önceden onayı alındıktan sonra ücretsiz izin uy- uyuşmazlıklardan doğan kestirilemeyen, bunun sonucu olarak gulaması yapılabileceğidir. sorunların çözümünde ve dava bertaraf edilmesine olanak bulunma- aşamalarının takibinde etkin ve yan, dışsal etkilerden ileri gelen, geçici Kanunda kesin bir düzenleme olma- önemli görevler üstlenmiş olup olarak çalışma süresinin azaltılması makla birlikte ücretsiz izin sürelerinin 2017 yılından bu yana da veya faaliyetin tamamen veya kısmen makul süre olarak tespiti şartı aranmak- Bahçeşehir’de bulunan kendisine durdurulması ile sonuçlanan deprem, tadır. İşçinin işverenin ücretsiz izin tekli- ait hukuk bürosunda yangın, su baskını, salgın hastalık, se- fini kabul etmemesi ve işverenin zorla müvekkillerine hizmet ferberlik ve benzeri nedenler zorlayıcı işçiyi ücretsiz izne yollaması halinde ise vermektedir. sebepler olarak adlandırılır.” şeklinde rıza şartı gerçekleşmeyeceğinden işçi- tanımlanmıştır. nin haklı nedenle fesih hakkı doğacak ve işveren tazminat sorumluluğu ile Mevcut durumda ise, salgın hastalı- karşı karşıya kalacaktır. ğın zorlayıcı neden olarak değerlendiril- mesi ile işverenler tarafından istihdam İşverenin, işin resmi merci kararı ile edilen çalışanlar açısından işveren uy- durdurulması halinde başvurabileceği gulamaları değerlendirilmelidir. diğer bir yol ise işçilerin yıllık izinlerinin kullandırılmasıdır. İş Kanunuʼna göre iş- İşçinin çalışmasına engel olan ve en yerinde en az 1 yıllık kıdemi bulunan az bir hafta süren zorlayıcı sebebin her işçinin 14 gün yıllık ücretli izin hak- varlığı halinde, İş Kanunuʼnun 40. kının bulunduğu düzenlenmiş ve yıllık Maddesi uyarınca, bir hafta boyunca izin kullandırılması işverenin yönetim her gün için işveren işçiye yarım ücret hakları arasında sayılmıştır. İlk bakışta ödemek zorunluluğundadır. bu durum yönetim hakkı olarak tanım- lanmasından dolayı tamamen işverenin Zorlayıcı sebebin bir haftadan uzun yetkisinde gibi gözükse de bu hususta sürmesi halinde ise işverenler için bir- da işçiye bildirimde bulunulması ve yıl- den fazla seçenek düzenlenmiştir. Bun- lık ücretli izin defterinin imzalatılması lardan ilki iş sözleşmesini fesih hakkı gereği dir. Aksi halde yıllık izin defterle- olup İş Kanunuʼnun 24-25. Maddeleri rinin imzalanmaması halinde işçilerin gereğince, işçiyi işyerinde 1 haftadan ücretli izne çıktıkları kabul edilecek fazla süreyle çalışmaktan alıkoyan zor- layıcı bir sebebin ortaya çıkması hem
#EVDEKAL 4mevsimbahcesehir Dört Mevsim Bahçeşehir ve yıllık izinlerinin kullanıldığı hukuken 14. Maddesi kapsamında düzenlen- yetlerine devam eden işverenlerin işçi- ispatlanabilir bir husus olmaktan çıka- mekle işçinin iş görme edimini evinde lerinin sağlık kontrollerini düzenli olarak caktır. Öte yandan işveren yıllık izin veya teknolojik iletişim araçlarıyla işyeri yapmaları, virüsten korunma için tüm hakkı bulunmayan ve ücretsiz izni de dışında yerine getirmesi esasına da- tedbirleri almaları, Covid-19 teşhisi kabul etmeyen işçilere yıllık ücretli izin yanmaktadır. Evden çalışma durumu konan çalışanlarını derhal işyerinden verebilecektir. Ücretli izin verilen süreler da iş şartlarında esaslı değişiklik olarak ve diğer çalışanlardan uzaklaştırmaları için daha sonra telafi çalışması yaptırıl- nitelendirilebileceğinden yine işçilere ve diğer çalışanlara bu konuda bilgi ması da mümkün olup İş Kanunu gere- yapılacak yazılı bildirim ve alınacak vermeleri ve hatta diğer çalışanların da ğince telafi çalışması 2 ay içerisinde muvafakat ile bu sürece geçiş yapıl- tetkiklerinin yapılmasını sağlamaları yaptırılmak zorunda iken Covid-19 sal- ması hukuken önerilmektedir. önemle tavsiye edilmektedir. gın sürecinde bu süre yapılan yeni dü- zenlemeler ile 4 aya çıkarılmıştır. Telafi İŞÇİNİN ÇALIŞMASI DEVAM Virüsü taşıyan ve/veya taşıma çalışması, günde 11 saatlik çalışma sü- EDERKEN KENDİSİNE COVİD-19 riski olan işçilerin uzaklaştırılmaları resini aşmamak üzere en fazla 3 saat TEŞHİSİ KONULMASI halinde de iş sözleşmesi devam ede- yaptırılabilecektir. Telafi çalışması yapı- ceğinden yukarıda sayılan hukuki uy- lan süreler için işçilere ayrıca ücret 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği gulamalardan kabule bağlı olarak ödenmeyecek olup tatil günlerinde de Kanunuʼnun işverene yüklemiş olduğu seçilen ihtimaller doğrultusunda iş telafi çalışması yaptırılamayacaktır. en önemli sorumluluklardan biri işçile- ilişkisi devam edebilecektir. rinin işle ilgili sağlık ve güvenliklerinin İŞVERENLERİN KENDİ sağlanmasıdır. Aksi yönde davranan iş- Virüs taşıdığı tespit edilen çalışan- KARARLARI İLE ÇALIŞMAYA verenler çok ağır cezai ve hukuki yaptı- ların işverenin işyerinden uzaklaş- ARA VERMESİ HALİ rımlarla karşı karşıya kalmaktadır. tırma kararına direnmesi ve uymaması halinde ise iş akitleri işve- İş Kanunu ve Genel hükümler kap- Öncelikle bu dönemde faaliyetlerine renler tarafından haklı nedene daya- samında yukarıda sayılan hallerin ta- devam eden işverenler açısından yapıl- nılarak derhal feshedilebilecektir. mamının kendi kararı ile faaliyet ması gereken en önemli şey Covid-19 durduran işverenleri de kapsadığı salgınından işçilerinin etkilenmemesi KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİ NEDİR kabul edilmelidir. Bu noktada ayrık tu- için işyerinin dezenfekte edilmesi, işçi- VE NASIL YARARLANILIR? tulması gereken husus ise resmi lere koruyucu ekipman ve bu ekipman- merci kararı olmadığından işçilere 1 ların kullanılıp kullanılmadığının Kısa çalışma ödeneği, İşsizlik Sigor- haftalık yarım ücret ödeme mecburi- kontrolü ile medyada resmi mercilerce tası Fonu kapsamında düzenlenen bir yeti ve buna bağlı olarak fesih hakkı- açıkçılanan salgın hastalıktan korunma müessese olarak genel ekonomik, sek- nın kullanılmasının mümkün tedbirlerinin uygulanmasının sağlanma- törel, bölgesel kriz veya zorlayıcı se- olmayacağıdır. Diğer düzenleme ve sıdır. Aksi halde mevcut yargı kararla- beplerle işyerindeki haftalık çalışma uygulamalar ise tamamı ile geçerli rından, içtihatlardan işverenler sürelerinin geçici olarak en az üçte bir olacak ve uygulamalardaki hukuki tarafından bu tedbirlere uyulmadığını oranında azaltılması veya süreklilik ko- şartlar geçerlilik açısından birebir uy- ve işçinin virüsü çalışma esnasında iş- şulu aranmaksızın isy̧ erinde faaliyetin gulanma zorunluluğu doğuracaktır. yerinde kaptığının ispatı halinde işve- tamamen veya kısmen en az dört hafta renlerin maddi-manevi tazminat süreyle durdurulması hallerinde, işye- Tüm bu hak ve düzenlemelere ek davaları ile karşı karşıya kalabileceği rinde üç ayı asm̧ amak üzere sigortalı- olarak pandemi ilan edilen salgın süre- ve işçilerin iş akitlerini haklı nedenle lara çalışamadıkları dönem için gelir cinde bir çok özel kuruluşun ve hatta desteği sağlayan bir uygulamadır. bir kısım resmi kurumların çalışmalarını fesih hakları da doğacağından tazmi- uzaktan/evden çalışma sistemi ile nat ödeme yükümlülüğü altına İşçinin kısa çalışma ödeneğine hak devam ettirdikleri görülmektedir. Uzak- girme risklerinin ortaya çıkacağı kazanabilmesi için, işverence İşkurʼa tan çalışma kavramı İş Kanunuʼnun sonucu çıkarılmaktadır. başvuru yapılması gerekmekte olup ku- Dolayısıyla bu dönemde faali- ruma yapılan başvurunun uygun bulun- masının yanında, Covid-19 sürecinde
#EVDEKAL 4mevsimbahcesehir Dört Mevsim Bahçeşehir alınan kararlar kapsamında ödenekten sinde inceleme yapılmasında fayda ve sorumluluğun yerine getirilmesine yararlanmak için son 3 yıl içinde ara- vardır. Buna dayalı olarak işletmelerin engel teşkil edebilecek nitelikte bulu- nan 120 gün sözleşme süresi 60 güne, resmi merci kararı gereğince faaliyeti- nan ölüm, iflas, hastalık, tutukluluk, en az 600 gün prim ödeme şartı ise nin durdurulması veyahut sokağa deprem, sel, savaş, ayaklanma gibi 450 güne indirilmiştir. Getirilen düzen- çıkma yasağının getirilmesi halinde ki- kişilerin önceden ön görebilmelerine leme uyarınca 30/6/2020 tarihine kadar racıdan kaynaklanmayan bir sebeple olanak bulunmayan ve bu nedenle geçerli olmak üzere, yeni Koronavirüs kira sözleşmesi ile amaçlanan faaliye- önüne geçilmesi mümkün bulunma- (Covid-19) kaynaklı zorlayıcı sebep ge- tin gerçekleştirilemeyeceği ve borçların yan, dış etkiler sonucu meydana rekçesiyle yapılan kısa çalışma başvu- ifasının mümkün olmayacağı açıktır. gelen olayları ifade eder. ruları için, işçinin kısa çalışma Bu durumda ifa imkansızlığına dayalı ödeneğine hak kazanabilmesi için ön- olarak işletmenin faaliyet durdurma ka- Burada dikkat edilmesi gereken görülen hizmet akdinin feshi hariç işsiz- rarı sona erinceye veya uygulanır ise husus her sözleşmenin Covid-19 salgın lik sigortası hak etme koşullarını yerine sokağa çıkma yasağı kalkıncaya kadar hastalığına dayalı olarak ifa edilemez getirmesi hükmü, kısa çalışma baş- kira borcu ödemekle yükümlü olmaya- anlamına gelmeyeceğidir. Zira sözleş- lama tarihinden önceki son 60 gün hiz- cağını düşünmekteyiz. melerdeki yükümlülüklerin ifa edileme- met akdine tabi olanlardan son üç yıl mesi noktasında Covid-19ʼun mücbir içinde 450 gün sigortalı olarak çalışıp Kendi kararları doğrultusunda faali- sebep kabul edilmesi için ifa edilmeme işsizlik sigortası primi ödenmiş olması yetlerini durduran işletmeler açısın- nedeni ile Covid-19 arasında uygun ne- şeklinde uygulanacaktır. Bu koşulu ta- dan ise salgın nedeni ile ekonomik densellik bağının mevcudiyetinin ispat şımayanlar, kısa çalışma süresini geç- zarara uğradıklarının iddia edilmesi edilmesi gerekecektir. memek üzere son işsizlik ödeneği hak halinde, kira borcunun ödenmesinden sahipliğinden kalan süre kadar kısa ça- kurtulunması mümkün olmayacaktır. Dolayısıyla Covid-19ʼun her söz- lışma ödeneğinden yararlanmaya Bu durum işverenin kendi insiyatifinde leşme için mücbir sebep kabul edilip devam edecektir. Madde kapsamında olduğundan ifa imkansızlığına dayanı- edilemeyeceği sözleşmenin yürürlü- kısa çalışma uygulamasından yararla- larak kira ödeme yükümlülüğünden ğüne etkisi, ilgili Kanun hükümleri ile nabilmek için, işyerinde kısa çalışma sorumlu tutulmaması kabul edilmeye- her bir sözleşme içerisinde düzenlenen uygulanan dönemde 4857 sayılı cektir. Yine de buna ek olarak ifa güç- özel hükümlerin birlikte değerlendiril- Kanunun 25 inci maddesinin birinci lüğü kapsamında işletmeler ekonomik mesiyle anlaşılabilecektir. fıkrasının II numaralı bendinde yer zararlarının ispatı halinde Borçlar Ka- alan sebepler hariç olmak kaydıyla iş- nunuʼnda düzenlenen diğer hükümler- TAPU MÜDÜRLÜKLERİNDE veren tarafından işçi çıkarılmaması den faydalanabilecektir. İŞLEMLER DEVAM gerekmektedir. İşveren tarafından bu ETMEKTE MİDİR? madde kapsamında yapılan başvuru- COVID-19 SÖZLEŞMELER lar, başvuru tarihinden itibaren 60 gün AÇISINDAN MÜCBİR Tapu müdürlükleri açısından görev- içinde sonuçlandırılır. SEBEP OLARAK lerinde olan işlemlerin yapılmasının DEĞERLENDİRİLEBİLİR Mİ? durdurulmasına yönelik bir karar bulun- İŞLETMELERİN KİRA ÖDEME mamakla başvuruların internet siteleri YÜKÜMLÜLÜKLERİ COVID-19 salgın hastalığının üzerinden randevu alınarak yapılması 12.03.2020 tarihinde Dünya Sagl̆ ık Ör- ve gerekli evrakların elden teslimi ye- Faliyetleri resmi merci kararlarınca rine sistem üzerinden tapu müdürlükle- durdurulan işletmelerin kira ödeme yü- gütü tarafından “pandemi”olarak ilan rine iletilmesi ile işlemler devam kümlükleri açısından da bir kısım yeni edilmesiyle birlikte mücbir sebep etmektedir. Evrak asılları resmi satış, düzenlemeler yapılmaktadır. Ancak olarak kabul edilebileceği açıktır. ipotek, şerh vb gibi işlemlerin gerçek- henüz net bir uygulama alanı bulunma- Mücbir sebep bilindiği üzere leştirilmesi anında ilgili memurlarına hukukta bir görevin, taahhüdün teslim edilmektedir. Ancak burada da dığından genel hükümler çerçeve-
#EVDEKAL dikkat edilmesi gereken husus yukarıda da bahsi geçtiği üzere 65 yaş ve üzeri vatandaş- ların sokağa çıkma yasağına tabi tutulmaları nedeni ile tapu işlemlerini de yapamayacak olmasıdır. Bu kişilerin yapmış oldukları baş- vurular geçersiz sayılacak ve/veya işlem anında 65 yaş ve üzerinde olmalarının tespiti halinde işlemleri durdurulacaktır. ÖZEL HASTANELERİN COVİD-19 TEST UYGULAMALARI ÜCRETLİ MİDİR? Özel hastanelerin Covid-19 Testi yapa- cak olması herkes tarafından olumlu karşı- lanmış olmakla süreç içinde bazı özel hastanelerin krizi fırsata çevirip insanlardan yüksek fiyatlar istediği bilgisi alınmaktadır. Öncelikle şunu belirtmek isterim ki özel has- teneler normalde de Sağlık Uygulama Tebli- ğiʼnin 1.9.1.ve1.9.4. maddelerince tedavi ve otelcilik hizmetlerinde SGK tarafından belir- lenen tutarın maddede yazan üst limitinden fazlasını talep edemezler. Üst limitin üze- “Bu süreçte rinde bedel talep etmeleri halinde de 100,00 TL üzeri her işlem için hukuki süreçlerin ayrıntılı fatura vermeleri zaruridir. izlenmesi, Bu durumda kişilerin Alo 170 hat- yorumlanması ve tını arayarak şikayette bulunmala- uygulanması rını tavsiye ediyoruz. Özellikle bu açısından uzman görüş alınması, dönemde yapılan şikayetler açı- sından herkese birebir geribildirim sağlanmakta ve fazla ödenen üc- retlerin iadeleri gerçekleştirilmek- büyük zararlarla tedir. Ayrıca SGKʼnın internet karşılaşılmaması sitesinde de özel hastaneler tara- fından hangi işlemden ne kadar adına büyük bedel talep edilebileceği tek tek önem düzenlenmiş durumdadır. arzetmektedir.” Sonuç olarak; bu yazımızda dünya ülkelerinin tümünü etkile- miş olan ve maalesef ülkemizde de üzücü sonuçlara sebebiyet veren Covid-19 adı ile bilinen Koronavirüs salgınının hukuki süreç- lere etkisi incelenmiştir. Ancak sürecin belir- sizliği ve sürekli olarak yapılan düzenleme, değişiklik ve bilgilendirmeler kapsamında mevcut uygulamaların da değişebileceği göz ardı edilmemelidir. Ve ayrıca Covid-19 hastalığının bulaşıcı kuvveti ile yarattığı et- kiler açısından değinilen tedbir ve uygula- maların zaruri olarak devreye girdiği ve genel bir uygulama halini almaksızın geçici olduğu da unutulmamalıdır. Tüm bu neden- lerle bu süreçte hukuki süreçlerin izlenmesi, yorumlanması ve uygulanması açısından uzman görüş alınması, büyük zararlarla kar- şılaşılmaması adına büyük önem arzetmek- tedir. Öyle ki olağanüstü ve daha önce örneği olmayan bir durum ile karşı karşıya kalan hukuk sistemimiz açısından henüz uygulama örnekleri oluşmamıştır. I Av. Aslı Nihal ÖZTÜREN (LL.M) 58 I NİSAN 2020
RAMAZAN Ramazan ayının merkezi camiiler, Camilerin üstadı Bu yıl, Ramazan ayının başlangıcı ile mimari deha Mimar Sinan’ın anma günü (9 Nisan) Nisan ayına denk geldi. Biz de bunun üzerine her ne kadar Koronavirüs dolayısıyla camilere gidilemese de, üstadın çıraklık, kalfalık ve us- talık dönemi eserleriyle, âşık olduğu kadına atfettiği camileri inceledik. Arzu Erdoğan Osmanlı – Türk mimarlığının birleşim mayanlarla beraber, 350ʼyi aşkın yapı- sürecini tamamlaması oldu. Böylelikle nın baş mimarlığını üstlendi. Üç padişah ile çalışmış, dünyaca Osmanlı-Türk Mimarisi arayış aşama- ünlü eserler bırakmış, en büyük hedefi sından, klasik döneme geçti ve hem Yeniçeri ordusunda bir asker olarak olan Ayasofyaʼyı geçme amacını ger- Doğu, hem Batı ile ilişki içinde oldu. değil, istihkâm işlerinin idare ve tasarı- çekleştirmiş bir mimar o. Eserleri yüz- Anadolu ve Akdeniz kültürlerine sahip mından sorumlu olarak görev yapan yıllardır ayakta, eskiyen bölümlerin çıkan bir Osmanlı – Türk İslam mimar- Mimar Sinanʼın ilk yapıtı, 1536 – 1537 çaresini de geleceğe bıraktığı mesajla lık bileşimi ortaya çıkaran Mimar arasında yaptığı, Halepʼteki Hüsreviye yine o bulmuş bir deha. Hakkında pek Sinan, birçoğu İstanbulʼda olan, 84 çok şey biliyoruz kuşkusuz. Kayseriʼnin cami, 52 mescit, 57 medrese, 7 okul Ağırnas Köyüʼnde doğduğu (1490), ve darülkurra, 22 türbe, 17 imaret ve 3 Yavuz Sultan Selim zamanında başla- darüşşifa, 7 suyolu kemeri, 8 köprü, 20 tılan ve Rumeliʻde olduğu gibi Ana- kervansaray, 35 köşk ve doluʻdan da asker devşirmeyi öngören saray, 6 ambar ve yeni bir uygulama nedeniyle İstanbulʻa mahzen, 48 gelişinin ardından, orduya asker yetiş- hamam ve tiren Acemi Oğlanlar Ocağıʻna girdiği, kaydı ol- yapı işlerinde de görev alırken, çağın önde gelen mimarlarının yanında ça- lışma fırsatı bulduğu gibi… Ama asıl önemli olan, 50 yıla yakın süreyi kapsayan, Osmanlı Devletiʼnde yaptığı mimarlık görevi boyunca, yapı- larında gerçekleştirdiği deneyler ve ge- tirdiği yeniliklerle, zirveye taşıdığı 60 I NİSAN 2020
4mevsimbahcesehir Dört Mevsim Bahçeşehir Mimar Sinan Camisiʼdir. İstanbulʼdaki ilk eseri kitlesel etkisi azaltılan, İstanbulʼdaki edilmiş. Camiden çıkan isler ana giriş 1539ʼda inşa edilen Haseki Külliyesi Şehzade Mehmed Camisiʼdir. kapısının üzerindeki odada toplanmış olan Sinanʼın, mimarbaşı olduktan son- ve bu isler İstanbulʼun en ünlü hattatla- raki ilk büyük ve önemli yapıtı ise, SÜLEYMANİYE CAMİİ rının hizmetine sunulmuş. Mimar 1543 – 1548 seneleri arasında yapılan, Sinan, Süleymaniye Camiiʼni yapar- kendisinin çıraklık dönemi yapıtı olarak Kanuni Sultan Süleyman tarafından ken, avizelerde bulunan kandil çanak- tanımladığı dönemde inşa ettiği, dört 1551-1557 yılları arasında İstanbulʼda larının aralarına devekuşu yumurtaları ayağın taşıdığı ve dört yarım kubbenin Mimar Sinan tarafından inşa edilen koydurtmuş. Aradan 400 yıl geçtiği için desteklediği bir kubbe ile örtülü olan, camii, mimarın kendi ağzıdan “Kalfalık o yumurtaların çoğu kırılmış ya da ça- içerde daha aydınlık bir mekan yarat- dönem eserim” dediği, önemli bir tasa- lınmış. Sayıları 300ʼden 30ʼa düşmüş. manın amaçlandığı ve dış görünümün rımdır. Medreseler, kütüphane, has- Geriye kalan 30 yumurta da, zaman tane, sübyan mektebi, hamam, imaret, içinde bildiğimiz yumurta renginden, hazire ve dükkanlardan oluşan bir külli- karararak kahverengiye dönüşmüş. yenin içinde bulunan Süleymaniye Ama dikkatlice bakıldığında onların ko- Camii, klasik Osmanlı mimarisinin en caman yumurtalar olduğu anlaşılabili- önemli örneklerinden biridir. Yapımın- yor. O devekuşu yumurtalarının sırrı dan günümüze kadar 100ʼü aşkın dep- ise yüzyıllar sonra ortaya çıkıyor. Kuru- rem geçirmesine karşın, caminin muş devekuşu yumurtası insanın his- duvarlarından en ufak bir çatlak oluş- sedemediği ama akrep, örümcek gibi maması hala hayranlık uyandıran haşeratı uzak tutan bir koku yayıyor. önemli bir özelliktir. Bu sayede camide hele de kandiller arasında örümcek ağları görülmediği Dört fil ayağı üzerine oturan caminin gibi, akrep, çıyan gibi pek çok haşerat kubbesi, 53 metre yüksekliğinde ve da cami içine girmiyor. 27,5 metre çapındadır. Bu ana kubbe, Ayasofyaʼda görüldüğü gibi iki yarım 28 revakın çevrelediği cami avlusu- kubbe ile desteklenmiş. kasnağında 32 nun ortasında dikdörtgen şeklinde bir pencere, cami avlusunun dört köşe- şadırvan bulunuyor. Caminin kıble ta- sinde ise birer minare bulunuyor. rafında içinde Kanuni ile eşi Hürrem Sultanʼın hazireleri yer alıyor. Kanuni Dönemine göre pek çok yeni ve il- Sultan Süleyman'ın türbesinin kub- ginç özellikleri taşıyan cami, is odası besi, yıldızlarla donanmış gökyüzü iz- ve kullanılan devekuşu yumurtalarıyla lenimi vermesi için, içeriden metalik dikkat çekiyor. Hatta Süleymaniye plakalar arasına yerleştirilmiş elmas- Camii, is odası bulunan ilk ibadethane larla süslenmiş. Türbenin şaşaasına olma özelliğini taşıyor. Buna göre rağmen, cami süslemeleriyle tama- cami, kandillerden çıkan yağlı islerin men sadeliği yansıtıyor. tek bir noktada toplanmasını sağlayan bir hava akımı yaratacak şekilde inşa Süleymaniye Camii, klasik Osmanlı mimarisinin en önemli örneklerinden biridir. Yapımından günümüze kadar 100’ü aşkın deprem geçirmesine karşın, caminin duvarlarından en ufak bir çatlak oluşmaması hala hayranlık uyandıran önemli bir özelliktir. 61NİSAN 2020 I
RAMAZAN Mihrap duvarındaki pence- ması için yaptığı fil ayakla- avlusu ve cami kitlesi iki eş kare olma reler, dönemin en ünlü us- rının toprağa tamamen özelliğini taşıyor. Kubbeyi taşıyan dört tası Sarhoş İbrahimʼin yerleşmesi ve böylece ayağın çok fazla yer kaplamamasıyla elinden çıkma vitraylarla kubbede çatlaklara mekan bütünlüğü sağlanmaya çalışıl- süslenirken, Hattat neden olmamasıdır. mış ve kubbe büyüklüklerinin ve yük- Hasan Çelebiʼnin eser- Kubbenin beş yıldır sekliklerinin aynı olmasına özen leri olan mihrabın iki ta- oturtulmadığını gören gösterilmiş. Bu yüzden Şehzade Cami rafından yer alan çini ve bunun mali sıkıntı- avlusu Beyazıd Cami avlusu ile birlikte madalyonlardaki Fetih dan kaynaklandığını dü- Osmanlı mimarisinde bulunan en den- Suresi ve ana kubbede yer geli ve güzel avlularından biri sayılır. alan Nur Suresi, mekanın uhr- şünen İran Şahı Tahmasb Dışarıda, büyük orta kubbenin otur- evi dünyasına vurgu yapıyor. Han, Kanuni Sultan Süley- duğu kare kısmın dört köşesine ve man'a inşaatın devamı için elmas yarım kubbelerin yanlarına dört ağırlık Süleymaniye Camiiʼnin 4 minaresi ve değerli taşlar gönderir. Kanunu Sul- kubbesi konularak kemerlerin açılması var; bunun nedeni Kanuni'nin İstan- tan Süleyman ise kendisini öfkelendi- önlenmiş. Genç yaşta ölen şehzadenin bul'un fethinden sonraki dördüncü pa- ren bu hediyelere cevaben, caminin gençliği ve tazeliği ise türbenin içindeki dişah; bu dört minaredeki 10 şerefenin her taşının bu taşlardan çok daha de- rengarenk çinilerle vurgulanmış. de Osmanlının 10. padişahı olduğunu ğerli olduğunu söyleyerek taşları mi- ifade ediyor. marbaşına verir. Mimarbaşı Sinan da Üstat’tan geleceğe sesleniş bu mücevherleri, inşa ettiği cami mi- Bunlar caminin mimari özellikleri. Süleymaniye, İstanbulʼdaki akustiği naresinin taşlarının içine yerleştirir. Bu Ama öyle ilginç detayları var ki, bu de- en iyi camilerden biri. Çünkü Mimar olaydan sonra o minare \"Cevahir Mi- taylar Şehzade Camiiʼnin neden Sinan, camide verilen vaazın duyul- naresi\" olarak adlandırır. Mimar Sinanʼın saydığı üç önemli ması için akustik sistemi üzerinde özel camii arasında yer aldığı sorusunun olarak çalışıyor, sesin bir noktadan çı- ŞEHZADE MEHMED CAMİİ cevabını veriyor. Örneğin camiinin av- karak caminin her köşesine eşit şe- veya ŞEHZADEBAŞI CAMİİ lusunda bulunan yeşil sütun oraya kilde dağılması için çaba gösteriyor. rastgele yerleştirilmemiş. Mimar Usta mimar, Anadolu'da kullanılan Camii, Kanuni Sultan Süleyman'ın Sinan, tüm sur içini ölçerek yeşil sütu- turşu küplerinden içi boş 65 tanesini genç yaşta ölen oğlu Şehzade Meh- nun yerleştirildiği noktanın İstanbulʼun ağızları aşağıya bakar vaziyette ana med Saruhan için Mimar Sinan'a yap- tam ortası olduğunu hesaplamış ve kubbenin etrafındaki duvarlara yerleşti- tırdığı Şehzade Camii, 1543-48 Şehzade Camii, tarihi yarımadanın rip, küplerin aralarını da yumurtanın arasında inşa edildi. Sinanʼın “Çıraklık tam ortasına yapılmış. akıyla sıvıyor. Bu sayede verilen vaaz, eserim” dediği camii, kendisinin İstan- Caminin filmlere konu olabilecek bir caminin her noktasından mükemmel bulʼda tasarladığı ilk selâtin camii başka özelliği daha bulunuyor. Şeh- olarak duyulabiliyor. olma özelliğini de taşıyor. zade Camii 90ʼlı yıllarda zedelenen ke- merleri için restorasyon kararı alınıyor. Süleymaniye, Ayasofya ile ortaya Yarım kubbe problemini ilk defa ele Ancak toplanan mimari kurul, kemerle- çıkan strüktür sorununun, Sinan tara- aldığı bu camide Mimar Sinan, dört rin nasıl yenileneceği konusunda fikir fından ikinci kez ele alınışıdır. Darül- yarım kubbeli ideal bir merkezi yapı birliğine varamıyor. Mimarlardan biri kurrası, darüşşifası, hamamı, imareti, meydana getirip, Rönesans mimarları- kemerlerin arasında bir oyuk fark edi- altı medresesi, dükkânları ve Kanunî nın rüyasını gerçekleştirdi. Cami kare yor ve burada cam şişe içerisinde bir Süleyman ile Hürrem Sultanʻın türbele- planlı. Üstü yarım küre şeklinde bir mektup buluyor. Bir de bakıyorlar ki, riyle büyük bir alana yayılmış kentsel büyük kubbe ve bunun etrafında dört Mimar Sinan, yüzyıllar öncesinden ge- bir düzenleme ve Türklerʼin dinsel ya- yarım kubbeyle örtüldü. Bütün kubbe- pılara toplumsal hizmet yapısı içeriği ler, dört büyük fil ayağı üzerine oturu- katmalarının en önemli örneği kabul yor. Şehzade Camisiʼnde şadırvan edilen Süleymaniyeʼde, kubbe ve yarım kubbeler, yüklerini, uyumlu ge- Şehzade Camii avlusu, Beyazıd çişlerle bir sonrakine iletirler. Dönemin Camii avlusu ile birlikte önde gelen tüm sanatçılarının katkıda bulunduğu ve İstanbulʼun Haliçʻe Osmanlı mimarisinde bulunan bakan tepelerinden birinde yer alan bu en dengeli ve güzel yapı, her ayrıntısıyla bir bütün olarak avlulardandır. ele alındı ve yedi yıl gibi kısa bir sü- rede bitirilerek, Sinanʼın mimarlığının yanı sıra, organizasyon ve örgütleme- deki becerisini de açığa çıkardı. Cevahir Minaresi Süleymaniye Camii'nin mimarisin- deki bir diğer özellik de avlunun hemen solunda bulunan ve daha küçük boyutta olan \"Cevahir Mina- resi\". Rivayete göre cami inşa edilir- ken, büyük mimar kubbeyi oturtmak için beş yıl bekler. Amacı kubbeyi taşı- 62 I NİSAN 2020
4mevsimbahcesehir Dört Mevsim Bahçeşehir leceğe sesleniyor. “Bu notu bulduğu- 2000'de UNESCO tarafından nuza göre kemerlerden birinin kilit taşı Dünya Mirası Geçici Listesi’ne aşındı ve nasıl değiştireceğinizi bilmi- dahil edilen Selimiye Camii ve yorsunuz” diye başlayan mektup “Bu kemeri oluşturan taşların ömrü 400 Külliyesi, 2011'de ise Dünya sene. Bu süre zarfında taşlar çürümüş Mirası olarak tescil edildi. olacağından değiştirmek isteyeceksi- niz. Ama inşaat teknikleri değiştiğinden sine rağmen, Selimiye Camii 43,25 beye yakın olması, camiyi göğe doğru nasıl yapacağınızı bilemeyeceksiniz” metre yüksekliğinde, 31,25 metre ça- uzanıyormuş gibi gösteriyor. diye devam ediyor. Sonra büyük üstat, pında, tek bir kubbe ile örtülmüş. 2000 taşların nasıl değiştirilmesi gerektiğini, ton ağırlığındaki kubbe, sekiz sütuna Edirne'nin her tarafından görülen detaylarıyla geleceğin mimarlarına an- dayanan bir kasnak üzerine oturtul- Selimiye Camiiʼnin mermer, çini ve hat latıyor. Mektup halen Topkapı Sara- muş. Kasnak, fil ayaklarına altı metre işçilikleri de önemli. Yapının içi İznik yıʼnda muhafaza ediyor. genişliğinde kemerlerle bağlanmış. çinileriyle süslü. Büyük kubbenin tam Mimar Sinan, bu şekilde örttüğü iç altındaki hünkar mahfili, 12 mermer SELİMİYE CAMİİ mekana verdiği genişlik ve ferahlıkla sütunlu ve iki metre yüksekliğinde. Ne birlikte mekanın bir kerede kolayca yazık ki olağanüstü güzellikteki çinile- Büyük usta Mimar Sinanʼın, “ustalık anlaşılmasını sağlıyor. Kubbe aynı za- rin bir kısmı 1877-1878 Osmanlı-Rus dönemi eserim” dediği, Klasik dönem manda camiinin dış görünüşünün ana Savaşında, Rus generali Mihail Sko- Osmanlı-Türk mimarlık sentezinin dilini hatlarını da belirlerken, caminin dört belev tarafından sökülerek Mosko- ortaya koyan, kurallarını belirleyen çok köşesinde bulunan, her biri 70,89 va'ya götürülmüş. önemli bir başyapıttır. Sinan, Selimiye metre yüksekliğindeki minarelerin kub- Camisiʼnde 31 metreyi geçen çapıyla, Caminin müezzin mahfilinin mermer en büyük kubbesini inşa ederek, en ayaklarından birinin altında bulunan büyük rüyası olan Ayasofyaʼyı geçme hedefini de gerçekleştirdi. Mimarın, külliyenin öteki yapılarını camiye göre arka planda tuttuğu Selimiye, strüktür mekân oluşumu, oranları ve süsleme- leriyle Osmanlıʼnın en önemli mimari yapılarının başında gelir. Kapısındaki kitabeye göre yapımına 1568 yılında başlandı. 27 Kasım 1574 Cuma günü açılması planlanmışsa da, ancak II. Selim'in ölümünün ardından 14 Mart 1575'te ibadete açılabildi. 2000'de UNESCO tarafından Dünya Mirası Ge- çici Listesiʼne dahil edilen Selimiye Camii ve Külliyesi, 2011'de ise Dünya Mirası olarak tescil edildi. Sultanʼın caminin yapılacağı şehir olarak neden Edirne'yi seçtiği kesin olarak bilinmiyor.Evliya Çelebiʼnin Se- yahatnameʼsinde, padişahın rüyasında İslam peygamberi Hz. Muhammedʼi gördüğünü ve onun kendisinden Kıb- rısʼın fethi anısına bir cami yaptırma- sını istediğini yazsa da, caminin yapımına başlanmasından üç yıl sonra, 1571'de fethedildiği düşünüldü- ğünde, bir rivayetin gerçek olmadığı da görülebilir. Daha gerçekçi yorumda ise o dönemde İstanbulʼda yeni bir büyük camiye ihtiyaç duyulmadığı, Edirne'nin Rumeliʼndeki Osmanlı egemenliğinin merkezi konumunda olduğu ve Se- lim'in gençlik yıllarından beri şehre ayrı sevgi beslediği söylenir. Bir tepe üzerinde bulunan Selimi- ye'de daha önceki hiçbir camide ya da antik çağ mabedinde görülmemiş bir teknik kullanılmış. Daha önceki kub- beli yapılarda, asıl kubbe kademeli yarım kubbelerin üzerinde yükselme- 63NİSAN 2020 I
RAMAZAN 4mevsimbahcesehir Dört Mevsim Bahçeşehir tek ters lalenin de iki yüksekliği ve 32 metrelik ça- Mimar Sinan gönlünü padişahın biricik ayrı hikayesi var. İlk pıyla Ayasofyaʼnın kubbe- kızına kaptırır. Yaşı 50ʼyi geçen mimar rivayete göre, cami- sinden bile büyüktür. Bu bu aşkından padişaha söz edemez. Ne nin yapılacağı arsa kubbeyi, her biri 6 metre var ki bir süre sonra Mihrimah Sultan'a üzerinde bir lale genişliğinde kemerlerle Diyarbakır Beylerbeyi Rüstem Paşa bahçesi vardı. Bu desteklenen 8 paye talip olur. Bu haber, bir anda halk ara- arsanın sahibi, taşır. Caminin iç yüzöl- sında hızla yayılır ve kulaktan kulağa başlarda arsasının çümü 1620 metrekaredir dedikodular dolaşır. Zengin fakat cimri satılmasını isteme- ve en büyük camimizdir. olan Rüstem Paşa ayrıca Mihrimah miş, pek çok aksilik Mimar Sinan bu dev Sultan'a göre yaşlıdır. Dahası Rüstem çıkarmıştı. En sonunda, Paşa'da cüzzam hastalığı vardır. Kızını Mimar Sinan'dan camide bir yapıyı aydınlatmak için Rüstem Paşa ile evlendirmek isteyen lale motifi olmasını isteyerek arsasını kubbe kasnağına 32 adet büyük Kanunî'nin, yayılan bu dedikodulardan satmıştı. Mimar Sinan da, arsanın sa- pencere ve duvarlara yüzlerce küçük canı çok sıkılır. Paşa'nın cüzzamlı hibinin aksiliğini vurgulamak için, lale pencere yerleştirmiştir. Pencerelerin olup olmadığını öğrenmek için sarayın motifini ters olarak yapmıştı. Lale Diğer ustalıkla planlanmış konumları saye- başhekimini Diyarbakır'a gönderir. bir rivayet ise ters lalenin Mimar sinde cami mükemmel şekilde aydın- Beylerbeyi olan Rüstem Paşa'yı mua- Sinanʼın o günlerde hastalanan ve ölen latılır ve caminin en az mimari yene eden başhekim Paşa'nın kafta- torunu Fatmaʼyı temsil ettiğine dair... teknikleri kadar büyüleyici olan nında bir iki bit bulur. Cüzzamlılarda ahşap, sedef, mermer ve çini iç süs- bit olmayacağını belirten hekimin söy- Selimiye’deki ilginç detaylar lemeleri de keyifle seyredilir. ledikleri doğrultusunda Kanuni, Rüs- Selimiye Camii minareleri ile de tem Paşaʼyı Veziriazamlığa atar ve ünlü. Yapının 4 köşesine yerleştirilmiş EDİRNEKAPI VE Mihrimah ile evlendirir. minareler, üç şerefesi ile dünyada tek ÜSKÜDAR’DAKİ MİHRİMAH olmanın zarafetini yaşıyorlar. Bu mi- SULTAN CAMİİLERİ Kanunî, kızı Mihrimah'ı Rüstem'le nareler çok uzun olmasına rağmen evlendirince, Sinan'ın aşkını içine oldukça inceler. Burada camilerin özelliklerinden gömer ve en güzel eserlerini yarat- Camiye ilk girişte müezzinler mah- değil de, yaşattıklarından söz et- maya devam eder. Üsküdarʼdaki cami- feli dikkat çekiyor. Mermer sütunların mekte yarar var. Çünkü zaten her iki den 14 yıl sonra Mimar Sinan, üzerine yerleştirilmiş bu ahşap yapı, camii de Mimar Sinanʼın ustalığını Mihrimah Sultanʼdan ikinci bir cami si- üzerindeki işlemelerle en güzel ceviz yansıtan, çok iddialı olmayıp zarafe- parişi daha alır. Usta mimar, sevdiği ve ağacı örneklerinden. Kubbenin üze- tiyle dikkat çeken eserler. gönlünün sultanı kabul ettiği Mihri- rinde bulunan rengarenk işlemeler mah'ın, bu seferki siparişi için en mü- kalem işi. Mahfelin tavanında Bu- Kanuni Sultan Süleyman'ın Hürrem kemmel noktayı bulmak için çalışır ve dizmʼde sonsuzluğu temsil eden çark- Sultan'dan doğan kızına Farsça güneş İstanbul'un bir başka yüksek tepesini ı felek bulunuyor. Bu çark-ı felek, anlamına gelen Mihr ve ay anlamına seçer: Edirnekapı'da surun dibinde, caminin sonsuza kadar ayakta kal- gelen Mah adlarından oluşan Mihrimah adeta inzivada olan bir yerde karar ması dileğinin temsili. adı verilir. Büyüyüp de evlilik çağı yak- kılar. Gözlerden uzak, yalnız ve ıssız Selimiyeʼnin en ilgi çekici yanların- laşan Mihrimah Sultan, sarayın baş mi- bir semtte, Mihrimah Sultan için ölüm- dan biri heybetli olmasıdır zira Selimi- marı olan Sinan'a Üsküdar'da bir cami süz bir eser tasarlar. Camii'nin dört ta- yeʼnin kubbesi yaklaşık 49 metrelik yapmasını sipariş eder. Bunun üzerine raftan ışık alan yüksek kubbesi, bütün Sinan, Mihrimah Sultan adına İskele yapıya egemen bir konumdadır. Anıtsal Camii de denilen eseri inşa eder. kubbenin asaletli duruşu ve yalın gü- Ancak bu vesileyle sultanı gören zelliği Mihrimah Sultan'ı simgeler. Ya- nında sadece nöbet tutarcasına Gece ile gündüzün eşitlendiği 21 Mart’ta, bekleyen bir yalnız minare vardır. Eşi Edirnekapı Camii'nin siluetinin arkasında benzeri olmayan bu tasarımda Si- güneş batarken, Üsküdar'daki Cami'nin nan'ın, gönül sultanına karşı duyduğu minareleri arasından ayın aşkı dile getirdiği rivayet edilir. Bu aşkı doğuşu görülüyor. ayrıca camiin iç dekorasyonda da ifade eden Sinan, renkli kalem işi ve alçı be- zemelerde de Mihrimah yazdırarak sul- tanın adını ölümsüzleştirir. Ama rivayete göre her iki caminin de asıl dikkat çeken önemli özelliği, Mihrimah Sultanʼın doğum günü olan 21 Martʼta yaşanıyor. Gece ile gündü- zün eşitlendiği bu günde, Edirnekapı Camii'nin siluetinin arkasında güneş batarken, Üsküdar'daki Cami'nin mina- releri arasından ayın doğuşu görülü- yor. Güneş ve Ay, aynı anda gökyüzünde görünerek Mihrimah Sul- tanʼa selam gönderiyor… I 64 I NİSAN 2020
Virüse inat derslerimiz online olarak devam ediyor
EĞİTİM 4mevsimbahcesehir Dört Mevsim Bahçeşehir Karantina süresinde evde eğlenceli zaman geçirmek için öneriler... EĞBİATTİMUHUAZNMNAANRI İlk kez Aralık ayında görülen Özel Eğitim Konulu Bazı Filmler: ve \"2019-nCoV\" olarak adlandırılan virüs, Koronavirüs ya G Gifted G Yağmur Adam G Limit Yok da Corona Virüsü adıyla biliniyor. G Amadeus G Akıl Oyunları G Can Dostum Dünya Sağlık Örgütü (WHO) 11 G Küçük Adam Tate G Sınav (Exam) G Her Çocuk Özeldir Şubat'ta koronavirüs kaynaklı G Vitus G x+y G Üç İdiot hastalığa Covid-19 adını verdi. G Bay Turner G Sonsuzluk Teorisi G Benim Adım Khan G Sosyal AĞ G Şah Mat G Forrest Gump WHO Başkanı Tedros G Her şeyin Teorisi G Steve Jobs G Pi G 21 Adhanom Ghebreyesus, Covid- 19'un \"korona\"nın co'su, Bazı Zeka ve Akıl Oyunları: \"virüs\"ün vi'si ve hastalık kelimesinin İngilizcesi \"disease\" G Mangala G Go Oyunu G Çin Daması sözcüğünün d'sinden türetildiğini G Satranç G Sözcük Merdiveni G Nim söyledi. G T Puzzle G Tangram G Tactix G Abalone G Sudoku G Hex Çin'in Wuhan eyaletinde G Quoridor G Kara Bulmacalar ortaya çıkan corona virüsü, G Dokuz Taş G Kakuro G Kapsül Türkiye dahil 100'den fazla G Tetromino G Kendoku G Sihirli Piramit ülkeye yayılım göstererek G Reversi G Resfebe G Patika pandemik bir salgın haline G Surakarta G Türk Daması G Apartmanlar dönüştü. Son verilere göre G Pentomino G Üç Taş G Hanoi Kuleleri Dünya'da salgından ölenlerin G Kulami G Amerika Daması G MentalUP sayısı ise 50 bini geçti. G Hedef 5 G 4 x 4 Dama G Sos Oyunu G Mantık Karesi G Tic Tac Toc G Jenga Türkiye' de ise salgın nedeniyle okullar tatil edilerek Son Olarak Bazı Uzaktan Eğitim Platformları: öğrenciler için uzaktan eğitime başlandı. G Zoom G ClassDojo G Webex G Google G AnyDesk G Slack Peki bu süreçte sosyal Hangouts Meets G Microsoft Teams izolasyonda olan çocuklarımız ile ebeveynleri, evde hangi özel eğitim filmlerini izleyebilir veya hangi zeka-akıl oyunlarını oynayabilir? İşte sizler için derlediğim film ve oyunlar listesi... 66 I NİSAN 2020
GÜZELLİK 4mevsimbahcesehir Dört Mevsim Bahçeşehir GÜZEL FİKİRLER YASECMAİNNDYEUMRİRTMAN Yıkamaktan yıpranan ellerin bakımı Bu içinde yaşadığımız kaotik koronavirüs günlerinde en çok yıpranan yerimiz kuşkusuz ellerimiz. Kolonya, dezenfektan, sık yıkama derken kuruyup çöle dönen ellerinize bir gün değil, her gün bakım yapmalısınız. Kuru ellerin bir sorumlusu da suyun -Nail & Cuticle Oil tırnak & tırnak eti bakımının en profesyonel markası olan sıcaklık derecesidir. Çok sıcak su yerine yağı ile başlayın L’Occitane’dır. Shea Butter Intensive serisi ılık hatta soğuk suyla yıkamayı ile tanışmak; nemli, güzel bir cildin tek denemelisiniz. -One Minute Hand Scrub ile devam gerçek sırrı olabilir! Kuru ve çok kuru edin ciltlere özel seri Shea Butter Intensive’in Kokulu sabun veya vücut yıkama jeli Hand Balm’ı yüzde 25 Shea Yağı içeriği ve kullanıyorsanız, kokusuz ürünleri almayı -Ve son olarak da ellerinizin ihtiyacına zorlu mevsim koşullarına dayanıklı olması düşünebilirsiniz. Kokulu yıkamalar göre klasik shea butter el kremi ya da ile elleriniz için artık korkmanıza gerek cildinizi haddinden fazla kurutabilir. Yeni Intensive Hand balm ile bakımınızı yok mesajı veriyor. 32 gönüllü ile ortalama bir şeye geçmek istiyorsanız, nemlendirici sonlandırın. -12.5 derecede zorlu iklim koşullarında içeren el sabunlarını tercih edebilirsiniz. test edilen krem, 50 ml’lik formatıyla Bu bakımla kendinizi şımartarak, el çantanızda taşıyabilme imkanı da veriyor. Doğru Nemlendiriciyi Kullanın bakımını eğlenceli bir ritüele dönüştürüp, bakımlı ve yumuşacık ellere sahip Çatlamış eller için kurtarıcı bakım Her el yıkamadan sonra ellerinizi olabilirsiniz. Yapılan testler gösteriyor ki nemlendirme zamanı geldi. Bu noktada Shea içeren bir kremi düzenli kullanan bir Çok kuru ve çatlamış eller için önerimiz, değerli panthenol ile cildin nem kişi, bir ayın sonunda ellerinin gençliğini geliştirilmiş en iyi bakım kremlerinden biri tutma özelliğini geliştiren kremler. yüzde 94 oranında geri alır. de kuşkusuz Burt's Bees. İçeriğindeki zeytinyağı hücre yenilenmesine destek El ve ayaklarımız, suyu vücudumuzun Çok kuru ciltlere özel! içinde tutan bariyerlerdir. Hava kuru ve sağlıyor. Formülündeki tatlı soğuk olduğunda su ellerimizden Bu aralar belki de tanışmanız gereken el badem yağı, balmumu ayçiçek hızlıca buharlaşır, geriye derinleşen yağı ve biberiye yağı elleri minik çatlaklar kalır. Günde nemlendirerek besliyor. Bu sihirli fazladan iki bardak su içmek bile formül, nem kaybına karşı koruma durumu düzeltmek için iyi bir bariyeri oluşturarak, havadaki başlangıçtır. nemin cilde hapsedilmesine yardımcı oluyor. I Elleriniz için bir bakım ritüeline başlayacaksanız önerimiz; 68 I NİSAN 2020
ASTROLOJİK BAKIŞ 4mevsimbahcesehir Dört Mevsim Bahçeşehir URANYEN ASTROLOG Nisan ayınaFİLİZÜNAL astrolojik bakış Fırtına geçtikten sonra nasıl atlattığınızı hatırlamayacaksınız, nasıl hayatta kaldığınızı da.. Ancak bir şey kesindir; fırtınadan çıktıktan sonra fırtınaya girenle aynı insan olmayacaksınız... Haruki Murakami Nisan ayı 31 Mart Salı gecesi Kova burcunda kavu- 5 Nisan 2020 Pazar günü ise Jüpiter ve Pluton kavu- şum yapan Mars- Satürn gezegenlerinin et- şumu Oğlak burcunda gerçekleşiyor. Bu büyük kisi ile başlıyor. Kova burcu toplum ve kavuşum Nisan ayına adeta DAMGA VU- toplumsal konularla ilgilidir. Satürn RUYOR. Toplumsal olarak Değişim, engeller, kısıtlamalar, sıkıntılar, dönüşüm, yeniden yapılanmada sabır ve dayanıklılık, büyük büyük şans olabilir. Aslında yeni salgın hastalıklar…Mars ise hayat şeklimize uyumlanmak eylem, mücadele gücü, için mücadele ediyoruz. Yine motivasyon ve küçük sal- bu kavuşum vaka artışlarını gın hastalıklar v.s. da, daha fazla yardım ve iş- birliğini de gösteriyor. Hal böyle olunca mik- 8 Nisan 2020 Terazi Do- robik ve ateşli hastalık- lunayı gerilen sinirler buna larda artışı ve bu konu bağlı ilişkiler ve koşulları da ile ilgili daha sıkı tedbir- ortaya çıkarıyor. leri, yasakların uygula- 14 Nisan 2020 Salı maya konacağını günü Güneş-Pluton karesi.. görebiliriz. Aslında corona Ünlü kişiler, otorite figürün- virüsün pik yapacağı bir aya deki kişilerle ilgili haberler, zor- giriyoruz. Bildiğiniz gibi her lanmalar görülebilir. konuda başlangıç, gelişme ve 19 Nisan 2020 Pazar günü sonuç olur. İster dikkatli olalım, is- Güneş Boğa burcuna geçiyor. Huzur, tersek umursamayalım. Sonuçta bir sakinlik ve kendimizi güvende hissetmek etki ve tepki durumu yaşayacağız. Tabii ki biz elimizden geleni yapacağız, sonrası irademiz istiyoruz. Özellikle de finansal konuların ön plana dışındaysa… En çok da dengede ve kontrollü kalmaya çıkmaya başlayacağını söyleyebiliriz. ve sabırlı olmaya çalışacağız. Bu arada neredeyse bütün ay boyunca Venüs ve Gerçekten hızlı başladığımız bu ay, en çok ihtiyacımız Mars birbirlerini kovalayacaklar. Yani aralarında olumlu olan sabır, irade ve denge olacak. İçsel dengenizi sabit görünüm olacak. İlişkiler gezegeni Venüs Mayıs ayında tutmaya çalışın. retroya girmeden önce kesinlikle değerlendirmemiz ge- reken harika bir Gökyüzü görünümü. 3 Nisan 2020 Venüs yöneticisi olduğu Boğa burcun- dan İkizler burcuna geçiyor. İkizler burcu iletişim ve ha- Sevdiğinizi söylemekten korkmayın, sevgiyi, neşeyi, berleşmeyle ilgilidir. Venüs ilişkiler, sevgi, hoşluk, estetik mutluluğu bol bol paylaşın. Zira en çok ihtiyacımız ve finansal konuları gösterir. Her ne kadar yüz yüze gö- olan sevildiğimizi, değer verildiğimizi bilmek, sevgi yo- rüşemesek de teknolojinin tüm imkanlarını kullanarak luyla şifalanmak. Karantina günlüğümüzde bol bol (Skype, telefon, facetime v.s.) ruhsal motivasyonumuzu sevgi olsun…. arttırabilir, sevgi enerjisinin çoğalmasını sağlayabiliriz. Son olarak 23 Nisan 2020 de Boğa burcunda 4 Nisan 2020 Cumartesi günü Merkür ve Neptün ha- Uranüsyen bir Yeniay gerçekleşiyor. yallerin burcu Balıkʼta kavuşuyorlar. Bu kavuşum ya- nılma, yanılgılar, hayal kırıklıkları da getirebilir. Olumlu Ulusal Egemenlik Ve Çocuk Bayramına denk gelen bu anlamda ise Neptün ilaçlarla, Merkür ise fikirler, buluş- yeniay, farklı, değişik ve yeni olan bir şeylerin başlangıcı larla ilgilidir. Yeni bir aşı, yeni bir ilaç müjdesi de olabilir. olabilir. Belki de çocuklar için teknolojik ortamda gerçek- leştirilecek bir kutlama.. Benim görüşüm aşıdan ziyade yeni ilaç ve tedavi yö- nünde olacağı.. Sevgiyle, Filiz Ünal 70 I NİSAN 2020
ASTROLOJİ Bahçeşehir Vesta Gelişim’de eğitmen ve astrolog olarak hizmet veren Uranyen Astrolog Filiz Ünal aylık burç yorumlarıyla sizlerle... www.filizunal.net Kariyer ve gelecek hedeflerinizle ilgili Sosyal çevre, arkadaşlarla güçlü bir değişiklik ve dönüşüm söz ilişkiler artıyor. Yeni çevre ve konusu. Neredeyse Nisan ayı ortamlar içine girebilir. Arkadaş boyunca ana konunuz kariyerinizle ve dostlarınızdan fayda ilgili almanız gereken güç kararlar. sağlayabilirsiniz. Kariyer ve İşten gelen kazançlarla ilgili gelecek hedeflerinizle ilgili bu beklenmedik durumlar, sosyal KOÇ ay adeta parlayacaksınız. Yeni ASLAN çevreniz, arkadaşlarınızla ilgili iş teklifleri gelebilir. Yakın çevre değişiklikler. Kimin dost, kimin arkadaş ilişkilerinizde de hareketlenme olduğunu çok iyi anlayacaksınız. Bazılarını hayatınızdan var. Kısa seyahatler yapmanız gerekebilir. Fikirleriniz çıkarıp, bazıları ile sağlam temellerle devam edeceksiniz ve yaratıcılığınızla dikkat çekiyorsunuz bu yeni iş Nisan yeniayı sizi kendiniz hakkında, iş ortağı veya partner teklifleri de demek olabilir. Günlük iş rutininizle ilgili ilişkileriniz ile ilgili yepyeni kararlar almak için destekleyecektir. köklü değişimlere girişebilirsiniz. Hayata bakış açınız, vizyon ve Kariyer ve gelecek hedefleri için ha- felsefenizde köklü değişiklikler. rika bir dönem. Yöneticilerle aranız Yurtdışı veya yabancılarla çalışıyor çok iyi ve destekler de alabilirsiniz. iseniz değişiklikler, iş konularında Yeni kazanç kapıları açılabilir. Özel- dönüşümler. Eğitim, kişisel gelişim likle finansal konularla ilgili güzel ha- konularında yeniden yapılanma. berler alabilirsiniz. İş yükünüz BOĞA Bilinçaltında günlük iş koşulları ile BAŞAK artabilir, yeni sorumluluklar gelebilir.. düzenleyici plan ve programlar. Ortak iş yapanlar için kazançları ar- Finansal konularda sürpriz tırmanın yeni yolları keşfedilebilir. gelişmeler. Bu dönem içe dönüp kendinizi daha fazla Yurtdışı, yabancılarla ilgili konularda olumlu gelişmeler, yeni sorgulayabilirsiniz. İşiniz ve gelecek hedeflerinizle ilgili yeni bir eğitime başlamak, yurtiçi, yurtdışı seyahatler yapmak plan ve projeler hazırlamak isteyebilirsiniz Yolunda için fırsatlar. Aşk hayatınızla ilgili köklü değişimler için daha gitmeyenleri tespit edip yeniden yapılanmaya gideceksiniz. gerçekçi hareket edebileceğiniz bir dönem.. Alacak verecek işleri, borçlar, Yeni başlangıçlar, yeni kararlar ala- krediler, vergiler, faizler ön caksınız. Düşünmeden aldığınız bu planda. Devam eden bir miras kararlar partner ilişkilerinizde zor- davası sonuçlanabilir. lanma yaratabilir. Fazla zıtlaşma- Vizyonunuzu genişletecek yeni makta fayda var. Alacak-verecek ve bir eğitim veya yeni başkalarının kaynaklarından gelecek başlangıçlar yapabilirsiniz. İKİZLER güzel destekler finansal anlamda ra- TERAZİ Grup veya bireysel ilişkilerinizle hatlamanızı sağlayacak. Maddi an- ilgili zıtlaşma, güç çekişmeleri lamda rahat nefes alacaksınız. Eğitim, görülebilir. Çocuklarla ilgili sorunlar olabilir. Bu dönem seyahatler açısından da destekleyici. Fiziksel ve zihinsel ola- dış görüntünüzde değişiklikler yapmak isteyebilirsiniz. rak dikkat çekici bir dönemdesiniz. Ev değişikliği, ayrı eve çık- Yeni ilişkilere yelken açmak istediğiniz aşkı kendinize mak, evde tadilat yapmak isteyebilirsiniz. Her ne kadar daha çabuk çekebileceğiniz bir dönem. finansal destekleriniz olsa da kontrollü gitmekte fayda var. Ortaklık veya partner ilişkilerinizde Maddi anlamda daha güçleneceğiniz, büyük dönüşümler söz konusu. İlişkisi olanların özellikle eş veya ortağınız tarafından da kıskançlıkla ilgili konuları fazla büyütmemesinde yarar var. destekleneceğiniz bir dönem. Karşınızdaki insanlarla adeta sınava tabisiniz. Ev ve iş hayatı Günlük çalışma koşullarındaki YENGEÇ arasında gidip geliyorsunuz. Evinizi düzenlemeler, değişiklikler ve değiştirmek için bir fırsat yakalayabilirsiniz. Aile içinde geçmişle ilgili bazı konular yenilikler sizin kontrolünüzde tekrar irdelenebilir. İşle ilgili bazı anlaşmalar, sözleşmeler gündeme gelebilir. Bu dönem acele ve hızlı karar almadan AKREP olmayabilir. Sağlık konularına eksta önce bir kere daha düşünmenizi öneririm. özen göstermekte fayda var, özellikle 72 I NİSAN 2020 alerji ve baş bölgesi ile ilgili sorunlara.. İşinizle ilgili yeni teklifler, anlaşmalar ön plana çıkabilir. Hızlı karar almak bazı problemlere neden olabilir. Bekarlar için yeni karşılaşmalar söz konusu. İlişkilerde ve ortaklıklarda ani sürprizlere hazırlıklı olun.
4mevsimbahcesehir Dört Mevsim Bahçeşehir Bu dönem bekarlar için yeni evlilik teklifleri getirebilir. Veya yeni iş ortaklıkları. İlişkiler için olumlu destekleyici etkiler var. Sosyal çevrenizde hareketlenme, işten gelen kazançlarda bereket bekleyebilirsiniz. Yeni gruplara YAY katılabilir, kazançlarınızı arttırmak için destekler bulabilirsiniz. Özel hayatınız ve çocuklarla ilgili konular daha ön planda. Yeni bir hobi edinebilir, keyif ve eğlenceye meyledebilirsiniz. Sağlık konularında dikkatli olmak şartıyla. Özellikle boğazlarınıza… Bu arada yeni iş teklifleri, projeler gelebilir. İş arıyorsanız yeni olumlu gelişmeler söz konusu. Sağlıkla ilgili konuların üstünden rahatlıkla kalkacağınız güce sahipsiniz. Fiziksel görünümünüzde değişiklik yapmak, yaşamınızdaki sorunlarla ilgili konuları adeta yeniden düzenlemek istiyorsunuz. OĞLAK Finansal konularda da yeni düzenlemeler yapmak gerektiğinin farkındasınız. Günlük iş rutininizde rahatlama, özellikle gelecek hedeflerinizle ilgili yeni başlangıçları işaret ediyor. İş değiştirmek, terfi almak gibi destekleyici etkiler var. Daha çok toplum önünde olabilirsiniz. Çocuklarınızla ilgili olumlu gelişmeler veya çocuk sahibi olmak için girişimlerde bulunabilirsiniz. Çocuklarınız, aşk hayatınız ve ho- bileriniz ön planda. Hatta hobileri- nizden kazanç bile sağlayabilirsiniz. Aşk hayatınızla ilgili olumlu destek- ler var. Bekarsanız hayatınıza birisi- nin girmesi çok yüksek olasılık. Yurtdışı ve yabancılarla ilgili konu- KOVA lar, yabancı dil eğitimi almak veya yurtdışı seyahatine çıkmak günde- minizde olabilir. Bu konularla ilgili çalışmalar yapabilirsiniz. Bu dönem ruhsal sağlığınıza dikkat etmenizde fayda var. Zira kafanızın içi o kadar çok proje ve farklı konularla dolu ki.. Ani bir kararla yeni bir ev, araba almak, evinizi değiştir- mek, tadilat yapmak isteyebilirsiniz. Harekete geçmeden önce tekrar gözden geçirmenizde fayda var. Bu dönem ev, aile ve aile büyükleri ile ilgili konular gündeminizde. Finansal konularda ev ile ilgili harcamalar, yatırımlar, değişiklik için harcananlar bütçenizle ilgili yeni BALIK ayarlar yapmanızı gerektirebilir. Eş veya ortağınızdan destek alsanız bile gelir ve gider dengesinde zorlayıcı durumlar oluşabilir. Finansal kaynaklarınızın artırımı konusunda fikirler alabilir, yeni kaynaklar keşfedebilirsiniz. Karar alırken dikkatlice hareket etmekte fayda var. Yine bu dönem kardeşler ve onlarla ilgili iletişim konuları veya işleri ile ilgili konularda gündeminizde olacaktır. 73NİSAN 2020 I
Search
