พระเจ้าตากสินมหาราช

สมเดจ็ พระเจา้ ตากสนิ มหาราช นายชัชวาล เลศิ ฤทธ์ิ 6421126053 D2 คณะมนษุ ยศาสตรแ์ ละสงั คมศาสตร์ สาขาสังคมศึกษา ค.บ.

ก คานา หนังสือ E-book เล่มน้ีเป็นส่วนหนึ่งของรายวิชา ประวัติศาสตร์ โดยมีจุดประสงค์ในการท่ีจะศึกษาเก่ียวกับ สมเดจ็ พระเจ้าตากสินมหาราช ผู้จัดทาหวังเป็นอย่างย่ิงว่า E-book เล่มน้ีจะเป็น ประโยชน์ต่อผู้ที่สนใจในเรื่องของสมเด็จพระเจ้าตากสิน มหาราชและหากมจี ุดบกพร่อง ผดิ พลาดประการใดต้องขอ อภัยมา ณ ที่น้ดี ้วย ผูจ้ ดั ทา ชชั วาล เลิศฤทธ์ิ

สารบญั ข เร่ือง หนา้ คานา ก สารบัญ ข พระราชประวตั ิ 1 พระราชกรณยี กจิ กอบกู้เอกราช 4 พระราชกรณยี กจิ ดา้ นการทหาร 5 พระราชกรณยี กิจด้านเศรษฐกจิ 6 พระราชกรณยี กจิ คมนาคม 7 พระราชกรณยี กจิ ศลิ ปกรรม 8 พระราชกรณยี กิจศาสนา 9 สถาปนากรุงธนบรุ ี 10 การปกครองในสมัยกรุงธนบรุ ี 12 สังคมในสมัยกรงุ ธนบุรี 14 การศกึ ษาในสมัยกรงุ ธนบรุ ี 15 คาถาบชู า 16 อา้ งอิง 17

1 พระราชประวัติ สมเด็จพระเจ้าตากสนิ มหาราช พระราชสมภพ เมื่อวันอาทิตย์ เดือน ๕ ขึ้น ๑๕ ค่า ปีขาล ฉศก จุลศักราช ๑๐๙๖ ตรงกับวันที่ ๑๗ เมษายน พ.ศ.๒๒๗๗ ในแผ่นดินสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศพระมหากษัตริย์แห่ง กรุงศรอี ยธุ ยา มพี ระนามเดมิ ว่า สิน พระราชบดิ าเป็นชาวจีนชอ่ื นาย ไหฮอง หรือ หยง แซ่แต้ เป็นนายอากรบ่อนเบี้ย มีบรรดาศักดิ์ เป็น ขุนพัฒน์ พระราชชนนีช่ือนางนกเอ้ียง (ภายหลังได้รับการสถาปนาเป็น กรมพระเทพามาตย์) ตงั้ บ้านเรอื นอยูใ่ กลก้ บั จวนเจ้าพระยาจักรที ่ี สมุหนายก เม่ือยังทรง พระเยาว์เจ้าพระยาจักรีได้ขอสมเด็จพระเจ้าตาก สินมหาราชไปเลย้ี งเป็น บุตรบุญธรรม และไดต้ ง้ั ช่อื พระองค์ทา่ นว่า สิน พอนายสินอายุได้ ๙ ขวบ เจ้าพระยาจกั รกี ็นา ไปฝากใหเ้ ลา่ เรยี นหนังสอื อย่ใู นสานักของ พระอาจารย์ทองดี วัดโกษาวาส ครัน้ อายุได้ ๑๓ ปี เจา้ พระยาจักรี ได้นานายสินเขา้ ถวายตวั รบั ราชการ เป็นมหาดเลก็ ในสมเด็จพระเจ้าอยหู่ ัว- บรมโกศ ตามประเพณีของการรบั ราชการ ในสมยั น้นั

2 ในระหว่างรับราชการเป็นมหาดเล็กนายสินได้พยายามศึกษาหาความรู้ ทางด้านภาษาต่าง ประเทศหลายภาษา มีภาษาจีน ภาษาญวน และภาษาแขก จนสามารถพูดได้สามภาษาอย่างชานิชานาญ คร้ันนายสินอายุได้ ๒๑ ปี เจา้ พระยาจักรีได้ประกอบการอุปสมบทนายสินเป็นพระภิกษุสงฆ์อยู่ในสานัก อาจารยท์ องดี ณ วัดโกษาวาส(ปัจจุบันคือวัดเชงิ ทา่ ) นายสินอุปสมบทอยู่ ๓ พรรษา แล้วก็ลาสิกขาบทกลับมาเข้ารับราชการตามเดิม เน่ืองจากนายสิน เป็นผู้ฉลาดรอบรู้ขนบธรรมเนียมราชกิจต่าง ๆ โดยมาก จึงได้รับพระกรุณา โปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้นายสินเป็นมหาดเล็กรายงานด้วยราชการ ทั้งหลายในกรมมหาดไทย และกรมวังศาลหลวง พ.ศ. ๒๓๐๑ สมเด็จพระ เจ้าอยู่หัวบรมโกศเสด็จสวรรคต สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวอุทุมพรเสด็จเสวยราช สมบตั ไิ ด้ ๓ เดอื นเศษ ก็ถวายสริ ริ าชสมบัติแกส่ มเด็จพระบรมราชาที่ ๓ และได้ ทรงพระกรุณาโปรดเกล้า ฯ ใหน้ ายสนิ มหาดเลก็ รายงานเป็นข้าหลวงเชญิ ท้อง ตราพระราชสีห์ขน้ึ ไปชาระความหวั เมอื งฝ่ายเหนอื ซ่ึงนายสนิ ได้ปฏบิ ัติราชการ ดว้ ยความวิริยะอุตสาหะและมีความดีความชอบมาก จึงได้รับพระกรุณาโปรด เกลา้ ฯ ให้เป็นหลวงยกกระบัตรเมืองตาก ช่วยราชการอยู่กับพระยาตาก คร้ัน เม่ือพระยาตากถึงแก่กรรมลง ก็ทรงโปรดเกล้าฯ ให้เล่ือนหลวงยกกระบัตร (สิน) เป็นพระยาตาก ปกครองเมืองตากแทน พ.ศ. ๒๓๐๘ พระยาตาก (สิน) ได้รับพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้เข้ามาช่วยราชการสงครามเพื่อป้องกันพม่าใน กรุงศรีอยุธยา พระยาตาก (สิน) มีฝีมือการรบป้องกัน พระนครอย่าง เข้มแข็งมีความดีความชอบมาก จึงได้รับพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้เล่ือน ตาแหน่งขึ้นเป็นพระยาวชิรปราการ (สิน) สาเร็จราชการเมืองกาแพงเพชร แทนเจ้าเมอื งเดมิ ท่ถี งึ แก่กรรม พ.ศ. ๒๓๑๐

3 กรุงศรอี ยุธยาเสยี แก่พมา่ ในเดอื นเมษายน พระยาตาก ก็สามารถกอบ ก้กู รงุ ศรีอยธุ ยากลบั คืนได้ แลว้ ก็คิดจะปฏิสงั ขรณก์ รุงศรีอยธุ ยาขึ้นเป็นราช ธานีใหม่ แต่เมอื่ ไดต้ รวจความเสียหายแล้วเห็นว่ากรุงศรีอยุธยาได้รับความ เสียหายเป็นอันมาก ยากที่จะบูรณะให้เหมือนดังเดิมได้ และประกอบกับรี้ พลของเจา้ ตากมีไม่พอที่จะรกั ษากรงุ ศรีอยธุ ยาท่ีเป็นเมือง ใหญไ่ ด้ จงึ เลือก เมืองธนบุรีเป็นราชธานี และได้อพยพผู้คนลงมาต้ังมั่นที่เมืองธนบุรี เจ้า ตากทรงทาพธิ ีปราบดาภิเษกเป็นกษัตริย์ครองกรุงธนบุรี เมื่อวันพุธ เดือน อ้าย แรม ๔ ค่า จุลศักราช ๑๑๓๐ ปีชวด สัมฤทธิศก ตรงกับวันท่ี ๒๘ เดือนธันวาคม พ.ศ. ๒๓๑๑ ขณะมีพระชนมายุได้ ๓๔ พรรษา ทรงนามว่า สมเด็จพระศรีสรรเพชญ์ หรอื สมเด็จพระบรมราชาท่ี ๔ แต่ประชาชนทั่วไป ยังนิยมขนานพระนามพระองค์ว่า สมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรี หรือสมเด็จ พระเจา้ ตากสนิ มหาราช สมเดจ็ พระเจ้าตากสนิ มหาราช ทรงมพี ระราชโอรสและพระราชธิดากับ สมเดจ็ พระอคั รมเหษี กรมหลวงบาทบริจา และกรมบริจาภักดีศรีสุดารักษ์ รวมท้งั พระสนมต่าง ๆ รวมทั้งสนิ ๒๙ พระองค์สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช เสด็จสวรรคต เมื่อวันเสาร์ เดือน ๕ แรม ๙ ค่า จ.ศ. ๑๑๔๔ ปีขาล ตรงกับวันท่ี ๖ เมษายน ๒๓๒๕ พระชนมายุ ๔๘ พรรษา รวมสิริราชสมบัติ ๑๕ ปี

4 พระราชกรณยี กจิ กอบกเู้ อกราช สมเดจ็ พระเจ้าตากสนิ มหาราช ได้รวบรวมกาลังอยูท่ เ่ี มอื งจนั ทบุรี แล้วยกทัพ กลบั ไปตีพมา่ ท่กี รุงศรอี ยุธยา หลังจากทกี่ ่อนหน้านี้พม่ายกทัพมาตีกรุงศรี อยุธยาในสมัยพระเจา้ เอกทัศ และได้เสียกรงุ แก่พมา่ เปน็ ครัง้ ท่ี 2 ใน พ.ศ. 2310 โดยพระยาตากสามารถตพี มา่ จนแตกพา่ ยไป และรวบรวมผู้คนกอบก้กู รงุ ศรอี ยุธยากลบั คนื มาจากพมา่ ไดภ้ ายในเวลา 7 เดอื น

5 พระราชกรณยี กจิ ดา้ นการทหาร ทรงรวบรวมคนไทยที่แบง่ เปน็ ก๊กเปน็ เหลา่ ๕ ก๊กคอื กก๊ ที่ ๑ เจา้ พระยาพษิ ณโุ ลก (เรือง) ต้ังตวั เปน็ เจา้ ทเี่ มอื งพิษณโุ ลก กก๊ ท่ี ๒ เจ้าพระฝาง (เรือน) อยทู่ ่ี วัดพระฝาง เมืองสวางคบุรี ต้ังตวั เป็นเจา้ ท้งั ท่ยี งั เปน็ พระ กก๊ ท่ี ๓ เจา้ นคร (หนู) เดิมเป็นปลดั ผรู้ ั้งเมอื งนครศรธี รรมราช กก๊ ท่ี ๔ กรมหมน่ื เทพพิพิธ ต้ังตวั เป็นใหญท่ ่ีเมอื งพมิ าย ก๊กที่ ๕ คอื กก๊ พระยาตาก ตง้ั ตัวเป็น ใหญ่ท่ีเมอื งจนั ทบรุ ี รวมถงึ ทาสงครามกับพม่า ขยายพระราช อาณาเขตไปยังหลวงพระบาง เวียงจนั ทน์ และกัมพชู า

6 พระราชกรณยี กจิ ดา้ นเศรษฐกจิ เนื่องในสมยั กรุงธนบุรี เป็นระยะเวลาท่ีสร้างบ้านเมืองกันใหม่ การค้า เจริญรุ่งเรืองทั้งของหลวงและของราษฎร สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช ทรงทานุบารุงการค้าขายทางเรืออย่างเต็มที่ ทรงแต่งสาเภาหลวงออกไป ค้าขายทางด้านตะวันออกไปถึงเมืองจีน ทางด้านตะวันตกเฉียงเหนือถึง อินเดียตอนใต้ ผลประโยชน์ท่ีได้รับจากการค้าของหลวงช่วยบรรเทาภาระ ภาษีของราษฎรไปได้มาก สมเด็จพระเจ้าตากสิน ฯ ทรงส่งเสริมการนา สินค้าพื้นเมืองไปขายทางเรือ ซ่ึงอานวยผลประโยชน์อย่างใหญ่หลวงต่อ งานสรา้ งชาติ ทาใหร้ าษฎรมีงานทา มรี ายได้ ทั้งยังฝึกให้คนไทยเช่ียวชาญ การคา้ ขาย ปอ้ งกนั มิให้การค้าตกไปอยู่ในมือต่างชาติ

7 พระราชกรณยี กจิ ด้านคมนาคม ในยามว่างจากศึกสงครามจะโปรดให้ตัดถนนและขุดคลองมากข้ึน เพ่ือประโยชน์ในทางค้าขาย ทรงยกเลิกความคิดแนวเก่าที่ว่าหากถนน หนทาง การคมนาคมมีมากแล้ว จะเป็นการอานวยความสะดวกให้ข้าศึก ศัตรู และพวกก่อการจลาจล แต่กลับทรงเห็นประโยชน์ในทางค้าขาย มากกว่า ดังน้ันในฤดูหนาวหากว่างจากศึกสงคราม ก็จะโปรดให้ตัดถนน และขุดคลอง จะเห็นได้จากแนวถนนเก่า ๆ ในเขตธนบุรี ซึ่งมีอยู่มากสาย ส่วนการขุดชาระคลองมักมีวัตถุประสงค์เบื้องต้นเพ่ือประโยชน์ทาง ยุทธศาสตร์ เช่น คลองทา่ ขามจากนครศรีธรรมราชไปออกทะเล เปน็ ตน้

8 พระราชกรณยี กจิ ด้านศลิ ปกรรม ในสมัยนแ้ี ม้สมเด็จพระเจา้ ตากสินกรงุ ธนบุรีจะมกี ารงานศึกสงครามแทบ จะมิได้ว่างเว้นก็ ตาม แต่ก็ทรงหาโอกาสฟื้นฟู และบารุงศิลปกรรมไทย โดยเฉพาะอย่างย่ิง ทางด้านนาฏดุริยางค์ และวรรณกรรม ด้านนาฏดุริยางค์ โปรดให้ฟื้นฟูอย่างเต็มท่ี เพ่ือสร้างบรรยากาศท่ีร่ืนเริงครึกครื้นเหมือนคร้ัง กรุงเก่านับเป็นวิธี บารุงขวัญที่ใกล้ตัวราษฎรที่สุด พระราชทานโอกาสให้ ประชาชนทั่วไป เปิดการสอนและออกโรงเล่นได้โดยอิสระ เคร่ืองแต่งกายไม่ว่า จะเป็นเคร่ืองต้นเครื่องทรงก็แต่งกันได้ตามลักษณะเร่ือง แม้สมเด็จพระเจ้า กรุงธนบุรีเองก็คงจะทรงสนพระทัยในกิจการด้านนี้มิใช่น้อย ด้วยมักจะโปรด ให้มีละครและการละเล่นอยา่ งมโหฬารในงานสมโภชอยู่เนอื ง ๆ

9 พระราชกรณยี กจิ ดา้ นศาสนา โปรดให้ปฏสิ ังขรณ์วัดวาอารามต่าง ๆ ที่รกร้างปรักหักพังต้ังแต่ครั้ง พม่าเข้าเผาผลาญทาลายและกวาดต้อนทรัพย์สิน ไปพม่า แล้วโปรดให้ อาราธนาพระภิกษุสงฆ์เข้าจาวัดต่าง ๆ ส่วนพระไตรปิฎกยังเหลือตกค้าง อยู่ที่ใด ก็โปรดให้คัดลอกสร้างเป็นฉบับหลวง แล้วส่งคืนกลับไปท่ีเดิม เร่อื งสังฆมณฑล โปรดให้ดาเนนิ ตามธรรมเนียมการปกครองคณะสงฆ์ที่มี มาแต่ก่อน โดยแยกเป็นฝ่ายคันถธุระและฝ่ายวิปัสสนาธุระ ฝ่ายคันถธุระ ดาเนินการศกึ ษาพระปรยิ ัตธิ รรมใหเ้ จรญิ ส่งเสริมการสอนภาษาบาลี เพอ่ื ช่วยการอ่านพระไตรปฎิ ก ฝ่ายวิปัสนาธุระ โปรดให้กวดขันการปฏิบัติพระ ธรรมวินยั เปน็ ขั้น ๆ ไปตามภมู ปิ ฏบิ ตั สิ ่วน ลทั ธิอ่ืน ๆ ในชั้นต้นสมเด็จพระ เจา้ ตากสนิ กรุงธนบุรี พระราชทานเสรีภาพในการนับถือศาสนา แต่ต่อมา ข้าหลวงทเี่ ขา้ รีต ได้พยายามห้ามปรามชาวไทยปฏิบัติพิธีการทางศาสนา เช่น พิธีถือน้าพระพิพัฒน์สัตยา ความขัดแย้งมีมากข้ึนเรื่อย ถึงกับจับ พวกบาทหลวงกุมขังก็มี ในท่ีสุดพระองค์จาต้องขอให้บาทหลวงไปจาก พระราชอาณาเขต แล้วห้ามชาวไทยนับถือศาสนาคริสต์ ตั้งแต่วันท่ี ๑ ธันวาคม พ.ศ.๒๓๒๒

10 สถาปนากรงุ ธนบรุ ี พระเจ้าตากจึงอพยพผู้คนลงมาทางชลมารค เพ่ือต้ังราชธานีท่ีเมือง ธนบุรี พร้อมทั้งต้ังสัตยาธิษฐานว่ารุ่งแจ้งที่ใดจะสร้างวัดท่ีน่ัน และมารุ่ง อรุณทีว่ ดั มะกอก ซ่งึ เป็นวดั เดมิ ที่มีอยู่แล้ว พระเจ้าตากจึงเปล่ียนช่ือจากวัด มะกอกเป็นวัดแจ้ง (รัชกาลท่ี 2 เปล่ียนชื่อเป็นวัดอรุณราชธาราราม ถึง รัชกาลที่ 4 เปลี่ยนเป็น วัดอรุณราชวราราม จนถึงปัจจุบัน) ส่วนเหตุผลท่ี เลือกเมอื งธนบรุ ี ไมเ่ ลอื กอยธุ ยา ก็เน่ืองจาก 1. ธนบรุ ีมขี นาดเหมาะแก่กาลังของพระองค์ในเวลาน้ัน เพราะแวดล้อม ด้วยทรี่ าบรื่นซง่ึ เป็นเลนและโคลนตม ทาใหป้ อ้ งกนั ขา้ ศึกได้ดี ท้งั อยู่ใกลท้ ะเล มีทางหนีทีไลท่ ีด่ ีกว่าเมอื งอนื่ ๆ พร้อมท้ังอุดมสมบูรณ์ไปด้วยน้าและพืชพันุธ์ ธญั ญาหาร เปน็ ทด่ี อนนา้ ท่วมถงึ ได้ยาก

11 2. เน่อื งจากกรงุ ศรีอยธุ ยาเป็นเมืองใหญ่ กาลงั พลท่ีอยู่ในขณะน้ันไม่ เพียงพอทจ่ี ะรกั ษาเมืองใหอ้ ยไู่ ด้ 3. ไปมาคา้ ขายกบั นานาประเทศไม่วา่ ใกลห้ รือไกลไดส้ ะดวกกวา่ 4. ยามหัวเมืองฝ่ายเหนือก่อการกบฏสามารถปิดปากน้าได้ง่ายทั้ง ทางบกและทางเรือ ป้องกนั มใิ หก้ บฏซ้ือหาอาวธุ และสินค้า จาเปน็ ได้ 5. กรุงธนบุรีมีป้อมวิชัยประสิทธ์ิ ที่ม่ันคง แข็งแรงและยังคงใช้ได้ พร้อมสรรพ พระเจ้าตากทรงสถาปนากรุงธนบุรีขึ้นเป็นเมืองหลวง และ พระราชทานนามว่า \"กรงุ ธนบรุ ีศรมี หาสมุทร\" กรุงธนบุรี มีอายุเพียง 15 ปี เมอื่ มกี รุงรตั นโกสนิ ทรข์ น้ึ มาแทน ในวันท่ี 6 เม.ย. 2325

12 การปกครอง ในสมยั กรงุ ธนบรุ ี การปกครองส่วนกลาง กรงุ ธนบรุ ีเปน็ ศูนย์กลาง มีอคั รมหาเสนาบดีตาแหน่ง \" เจ้าพระยา \" จานวน 2 ทา่ น ไดแ้ ก่ • สมุหนายก เป็นอัครมหาเสนาบดฝี ่ายพลเรือน เปน็ ผ้ดู แู ลหวั เมอื งฝา่ ย เหนือ ทง้ั ในราชการฝา่ ยทหารและพลเรอื น ในฐานะเจ้าเสนาบดกี รม มหาดไทย ผ้เู ป็นจะมียศเปน็ \"เจา้ พระยาจกั รีศรอี งครกั ษ์\" หรือท่เี รยี กว่า \"ออกญาจักรี\" • สมหุ พระกลาโหม เป็นอคั รมหาเสนาบดฝี า่ ยทหาร เปน็ ผ้ดู ูแลหัวเมือง ฝา่ ยใต้ท้ังปวง ยศน้นั กจ็ ะมี \"เจา้ พระยามหาเสนา\" หรอื ทเ่ี รียกวา่ \"ออกญากลาโหม\"

13 ส่วนจตสุ ดมภ์นั้นยังมไี วเ้ หมือนเดิม มีเสนาบดีตาแหนง่ \" พระยา \" จานวน 4 ท่าน ไดแ้ ก่ • กรมเวยี ง หรอื นครบาล มพี ระยายมราชทาหน้าทด่ี แู ล และ รักษา ความสงบเรยี บรอ้ ยภายในพระนคร • กรมวงั หรือ ธรรมาธกิ รณ์ มพี ระยาธรรมาธิกรณ์ ทาหนา้ ทีด่ แู ล ความสงบเรยี บร้อยในเขตพระราชฐาน • กรมคลงั หรือ โกษาธบิ ดี มีพระยาโกษาธบิ ดี ทาหนา้ ท่ดี แู ลการซอ้ื ขายสนิ คา้ ภายหลงั ไดร้ บั การแตง่ ต้งั ใหด้ ูแลหัวเมอื งฝ่ายตะวนั ออก ด้วย • กรมนา หรือ เกษตราธกิ าร มีพระยาพลเทพ ทาหนา้ ท่ดี แู ลการ เกษตรกรรม หรอื การประกอบอาชีพของประชากร การปกครองส่วนภมู ภิ าค • หัวเมอื งชั้นใน จะมผี รู้ ง้ั เมือง เป็นผปู้ กครอง จะอยรู่ อบๆไม่ไกลจาก ราชธานี • เมอื งพระยามหานคร จะแบง่ ออกได้เป็น เมอื งเอก โท ตรี จตั วา มี เจ้าเมืองเปน็ ผู้ปกครอง • เมอื งประเทศราช คอื เมอื งทจ่ี ะตอ้ งสง่ เครือ่ งราชบรรณาการมาให้ กรงุ ธนบรุ ี ซึ่งในขณะนน้ั จะมี นครศรีธรรมราช เชยี งแสน เชียงใหม่ ลาปาง ลาพนู พะเยา แพร่ นา่ น ปตั ตานี ไทรบรุ ี ตรง กานู มะรดิ ตะนาวศรี พทุ ไธมาศ พนมเปญ จาปาศักด์ิ หลวงพระ บาง และ เวยี งจันทน์ ฯลฯ

14 สังคม ในสมยั กรงุ ธนบรุ ี ชนชนั้ ทางสงั คม สภาพสงั คมไทยสมัยกรุงธนบรุ ี มีลกั ษณะคล้ายคลงึ กับสมัยอยธุ ยา คอื มกี ารแบง่ ชนชั้นออกเป็น 1. พระมหากษตั ริย์ 2.พระบรมวงศานุวงศ์ 3. ขนุ นาง 4. ไพร่ เป็นชนชัน้ ที่มีมากทส่ี ุดในสงั คม 5. ทาส หลังจากบา้ นเมืองแตกแยก เพราะการลม่ สลายของอาณาจักรอยธุ ยา แล้ว เมอ่ื พระเจ้ากรุงธนบรุ ไี ด้รวบรวมอาณาจกั รเป็นปกึ แผน่ พม่าจึง เล็งเห็นวา่ ไม่ตอ้ งการใหอ้ าณาจกั รสยามเจริญไดอ้ ีก จงึ ต้องมกี ารรบรากัน อย่บู ่อย การเรยี กกาลงั พลจึงเป็นส่ิงสาคัญอยา่ งยิ่ง เพ่อื ป้องกนั การ หลบหนี พระเจา้ กรงุ ธนบรุ ีจงึ ตรากฎหมายการสกั เลกขน้ึ โดยไพรช่ ายใด อายถุ ึงกาหนด ต้องสักเลก เพอื่ ให้สามารถตรวจสอบจานวนคนได้ และถ้า หากมีการหลบหนเี มื่อใด อาจจะมีโทษถงึ ประหารชีวติ โดยพระเจ้ากรงุ ธนบุรี จะเปน็ ผู้ตัดสนิ คดดี ว้ ยตัวของพระองค์เอง สว่ นชนชัน้ อื่น ๆ ท่ีเหลือนนั้ ก็มี โครงสร้างทคี่ ลา้ ยคลึงกบั อยธุ ยา

15 การศกึ ษา ในสมัยกรุงธนบรุ ี สมัยกรุงธนบุรีเป็นระยะเวลาทบี่ า้ น เมืองยังไม่สงบเรียบร้อย การฟื้นฟู การศึกษาจึงทาได้ไม่มากนัก แต่วัดก็ ยังเป็นแหล่งท่ีให้การศึกษาอยู่ โดยมี แต่เด็กผู้ชายเท่านั้นท่ีมีโอกาสศึกษา เพราะต้องอยู่กับพระท่ีวัดเรียหนังสือ และได้รับการอบรมความประพฤติ เรียนพระธรรม ภาษาบาลีสันสกฤต และศัพท์เขมรเพื่อประโยชน์ในการอ่าน คัมภรี พ์ ระพุทธศาสนา นอกจากนี้มีวิชาเลข เน้นมาตรา ช่ัง ตวง วัด มาตรา เงนิ ไทย และการคดิ หน้าไม้ ซึ่งจะตอ้ งนาไปใช้ในชีวิตประจาวัน มีวิชาช่างฝีมือ สาหรับเด็กโต ส่วนใหญ่เก่ียวกับงานช่างก่อสร้าง เพ่ือประโยชน์ในการบูรณะ ซ่อมแซมเสนาสนะ และสิง่ กอ่ สร้างภายในวัด สาหรบั การเรยี นวิชาชีพโดยตรง น้ันเป็นหน้าท่ีของพ่อแม่ ใครมีอาชีพอะไรก็ถ่ายทอดวิชาน้ันๆ ให้แก่ลูกหลาน ของตนตามสายตระกูล เช่น วิชาแพทยแ์ ผนโบราณ วิชาช่างป้ัน ช่างถม ช่าง แกะสลัก ช่างปูนป้ัน ช่างเหล็ก ช่างเงิน ช่างทอง ส่วนการศึกษาสาหรับ เดก็ หญงิ จะถือตามประเพณีโบราณคือ เรียนเย็บปักถักร้อย ทากับข้าว การ จัดบ้านเรือน การฝึกอบรมมารยาทของกุลสตรี สังคมสมัยนั้นไม่นิยมให้ ผหู้ ญงิ เรียนหนังสอื จึงมีนอ้ ยคนท่อี า่ นออกเขยี นได้

16 คาถาบชู า คนไทยส่วนหน่งึ มีความเชื่อว่าหากสักการบชู าพระเจา้ ตากสนิ จะส่งผลเรอื่ ง การค้าขาย การเรียน การงาน ปลดหนีส้ นิ ดงั นั้นจงึ มีผคู้ นแวะเวียนไปสกั การะ ท่ีอนุสาวรยี ์พระเจ้าตากสิน ณ ที่ต่างๆ ปตู่ าก ตะกุ อิตัล ตากสนิ ราชะ โยตงั อิ (3 จบ) …คาถาอาราธนา อัญเชิญดวงพระวญิ ญาณ “สมเด็จพระเจา้ ตากสินมหาราช” จุดธูปบูชา 9 ดอก ตง้ั นะโม 3 จบ แลว้ กล่าวคาบูชา “ โอม สโิ น ราชาเทวะ ชะยะตุภะวัง สัพพะศตั รู วินาสสันติ ”

17 อา้ งองิ ____.(2565). 22 ม.ี ค. วนั พระราชสมภพพระเจา้ ตากสนิ มหาราช มปี ระวตั ิและผลงานสาคัญอย่างไร.สบื คน้ เมอ่ื 22 เมษายน 2565.จาก https://www.thairath.co.th/lifestyle/culture/2347556 ____.(2560).การสถาปนา กรงุ ธนบรุ ีเป็นราชธานี.สบื ค้นเมอื่ 22 เมษายน 2565.จากhttps://www.posttoday.com/life/healthy/533022 ____.(2563).พระราชประวตั ิ วนั สมเดจ็ พระเจ้าตากสินมหาราช “๒๘ ธนั วาคม”.สบื ค้นเมอ่ื 22 เมษายน 2565.จาก http://www2.nac2.navy.mi.th/index.php/main/detail/content_id/1087 ____.(2564.). ‘สมเด็จพระเจา้ ตากสินมหาราช’ วรี บุรุษผยู้ ่ิงใหญ่ กอบกูช้ าตไิ ทย.สืบค้นเมอ่ื 22 เมษายน 2565.จากhttps://www.samyan- mitrtown.com/