ชนิดของสายไฟ

ชนิดของสายไฟ เรียบเรียงโดย นาย พรพพิ ทั ฒ์ พ่งึ เพง็ 1สชฟ1 เลขท่ี8 สาขางานไฟฟ้ ากาลัง วทิ ยาลัยเทคนิคสุโขทยั

ชนดิ ของสายไฟ สายไฟจะแบ่งออกเป็ น 2 ประเภทใหญ่ๆคอื สายสาหรับไฟแรงดนั ต่าและสาหรับไฟแรงดนั สูง ใน บทความน้ีจะกล่าวถึงสายไฟท่ีใชต้ ามอาคารบา้ นเรือนซ่ึงจดั เป็นสายไฟแรงดนั ต่า สาหรับประเทศไทย สายไฟแรงดนั ต่าจะตอ้ งเป็นไปตามมาตรฐาน มอก.11-2531 หรือ TIS-11-2531ตามมาตรฐานแลว้ สายไฟแรงดนั ต่าจะมีหลายขนาด (พ้ืนท่ีหนา้ ตดั ) ต้งั แต่ขนาดเลก็ จนถึงขนาดใหญ่ ซ่ึงจะทนแรงดนั ไฟฟ้ าไดต้ ้งั แต่ 300 โวลต์ถึง 750 โวลต์ สายไฟตามมาตรฐาน มอก.11-2531 จะแบง่ เป็นประเภทตามขนาด ความทนแรงดนั ไฟและการใชง้ าน ไดด้ งั น้ี 1 สายไอวี (IV) สาย ชนิดน้ีเป็นสายเดียวหรือแกนเด่ียวชนิดทนแรงดนั ไฟ 300 โวลตใ์ ชเ้ ป็นสายเดินเขา้ อาคารสาหรับท่ีพกั อาศยั ที่ใช้ระบบ 1 เฟสและห้ามใชก้ บั ระบบ3เฟสท่ีมีแรงดนั 380 โวลต์ การใชง้ าน ถา้ เดินสายลอยตอ้ งยดึ ดว้ ยวสั ดุฉนวน หรือ เดินในช่องเดินสายสายในสถานที่แห้ง แตห่ า้ มร้อยทอ่ ฝังดินหรือฝังดินโดยตรง 2 สายวเี อเอฟ (VAF) เป็น สายชนิดทนแรงดนั 300 โวลตม์ ีท้งั ชนิดเป็ นสายเดี่ยวสายคู่และท่ีมีสายดินอยดู่ ว้ ย ถา้ เป็นสายเด่ียวจะเป็นสายกลมและถา้ เป็นชนิด 2 แกนหรือ 3 แกนจะเป็นสายแบน ตวั นานอกจากจะมีฉนวนหุม้ แลว้ ยงั มีเปลือกหุ้มอีกช้นั หน่ึงสายคูจ่ ะนิยมเดิน ตามฝาผนงัดว้ ยเขม็ ขดั รัดสาย (Clip) หรือเดินในช่องเดินสาย แต่ห้ามเดินฝังดินโดยตรง การจะเดินสายประเภทน้ีใตด้ ินจะตอ้ งเดินในทอ่ ฝังดินที่ปี กานป้ องกนั น้าซึม เขา้ ทอ่ ใชใ้ นบา้ นอยอู่ าศยั ทวั่ ไปสายชนิดน้ีห้ามใชใ้ นวงจร 3 เฟสที่มีแรงดนั 380 โวลตเ์ ช่นกนั (ในระบบ3เฟสแตแ่ ยกไปใชง้ านเป็นแบบ1 เฟสแรงดนั 220 โวลตจ์ ะใชไ้ ด)้ 3 สายเอชดบั เบิลยู (THW) เป็น สายไฟฟ้ า ชนิดทนแรงดนั 750โวลตเ์ ป็นสายเดี่ยวนิยมใชก้ นั อยา่ งกวา้ งขวางโดยเฉพาะในโรงงานอุตสาหกรรม เนื่องจากใชใ้ นวงจรไฟฟ้ าสามเฟสปกติ แกนของสายประเภทน้ีมีตวั นาทองแดงจะมีหลายสายร้อยเป็นสายใหญ่หน่ึงแกน การใช้งานคือใชเ้ ดินลอยดว้ ยตวั ยดึ ทาจากวสั ดุฉนวน เดินในช่องเดินสาย หรือเดินในท่อฝังดินท่ีมีการป้ องกนั น้าซึมเขา้ สู่ท่อ แต่ห้ามฝังดินโดยตรง 4 สายเอน็ วายวาย (NYY) มี ท้งั ชนิดแกน เดียวและหลายแกนสายหลายแกนกจ็ ะเป็นสายกลมเช่นกนั สายชนิดน้ีทนแรงดนั 750โวลต์นิยมใชอ้ ยา่ งกวา้ งขวางเช่นกนั เน่ืองจากถูกออกแบบใหม้ คี วามคงทนต่อ สภาพแวดลอ้ มเพราะมีเปลือกหุ้มอีกช้นั หน่ึงบางสาหรับสายเอน็ วายวายชนิดสาย เด่ียว สายชนิดน้ีจะมีฉนวนหุม้ แกนหน่ึงช้นั และมีเปลือกเพยี งช้นั เดียวทาหนา้ ที่ ป้ องกนั ความเสียหายทางกาย สาหรับสายเอน็ วายวายท่ีมีหลายแกนข้ึนไปอาจจะถูกเรียกวา่ สายฉนวน 3 ช้นั ความจริงแลว้ สายชนิดน้ีมีฉนวนช้นั เดียวอีกสองช้นั ที่เหลือเป็ นเปลือกช้นั ใน ทาหนา้ ท่ีเป็นแบบ (Form) ให้สายแตล่ ะแกนร้อยเกลียวเขา้ ดว้ ยกนั จนมีลกั ษณะกลม และมเี ปลือกนอกหุม้ แลว้ อีกช้นั หน่ึงทาหนา้ ท่ีป้ องกนั ความเสียหายทางกายภาพ สายเอน็ วายวายหลายแกนจะมีชนิด 2 แกนและ 4 แกนซ่ึงแลว้ แตค่ วามตอ้ งการใชง้ าน สายชนิดน้ีจะมีเปลือกสองช้นั ดงั กล่าวแลว้ขา้ งตน้ สายเอน็ วายวายชนิด 4 แกนมีสายนิวทรัลรวมอยดู่ ว้ ยเรียกว่าเป็ นสายเอ็นวายวาย-เอน็ (NYY-N) คือมีสายไฟอย3ู่ เสน้ และมีสายนิวทรัลอีกหน่ึงเส้นมีขนาดพ้ืนที่หนา้ ตดั ประมาณ คร่ึงหน่ึงของสายเส้นไฟจึงเหมาะที่จะใชใ้ นวงจร 3 เฟส4สาย อีกประเภทหน่ึงคือสายชนิดเอน็ วายวาย-กราวด์ (NYY-G) คือเป็นสายชนิด 2แกน 3แกน และ4แกนท่ีมีสายดิน (Groud) รวมอยดู่ ว้ ยอีกหน่ึงเส้นจึงเหมาะที่จะใชต้ ่อเขา้ อุปกรณ์ไฟฟ้ าท่ีตอ้ งตอ่ ลง ดิน สายเอน็ วายๆทกุ ชนิดสามารถเดินใตด้ ินไดโ้ ดยตรงเพราะมีเปลือกช้นั อกทาใหท้ นตอ่ สภาพแวดลอ้ ม

5 สายวซี ีที (VCT) เป็น สายกลมมีท้งั 1แกน 2 แกน 3 แกนและ 4 แกน สามารถทนแรงดนั 750 โวลตม์ ีฉนวนและเปลือกเช่นกนั กบั สายเอน็ วายวาย มีขอ้ พิเศษกวา่ ก็คือตวั นาจะประกอบดว้ ยทองแดงฝอยเสน้ เล็กๆร้อยรวมกนั เป็น หน่ึงแกน ทาให้มีขอ้ ดีคืออ่อนตวั และทนต่อสภาพการสน่ั สะเทือนไดด้ ี เหมาะที่จะใชเ้ ป็ นสายเดินเขา้ เคร่ืองจกั รท่ีมีการสนั่ สะเทือนขณะใชง้ านสาย ชนิดน้ีใชง้ านไดท้ วั่ ไปเหมือนสายชนิดเอน็ วายวาย นอกจากน้ียงั มีสายวซี ีทีเป็นชนิดวีซีที-กราวด์ (VCT-G) ซ่ึงมี2 แกน 3 แกน และ 4 แกน และมีสายดินเดินรวมไปดว้ ยอีกเสน้ หน่ึงเพอื่ ให้เหมาะสาหรับใชก้ บั เครื่อง อปุ กรณ์ไฟฟ้ าที่ตอ้ งตอ่ ลงดิน สายวีซีทีสามารถเดินแบบฝังดินโดยตรงได้สายไฟการส่งพลงั งานไฟฟ้ า โรงไฟฟ้ าส่งพลงั งานไฟฟ้ ามายงั บา้ นเรือนไดโ้ ดยใชส้ ายไฟ นาพลงั งานไฟฟ้ ามาตามสาย ไฟแรงสูง จากน้นั จึงผ่านหมอ้ แปลงไฟฟ้ าเพอ่ื ลดแรงเคลื่อนไฟฟ้ าให้ต่าลง แลว้ ใชส้ ายไฟต่อแยกเอาพลงั งานไฟฟ้ าเขา้ มาใชใ้ นบา้ น ท้งั น้ีตอ้ งตอ่ ผ่านมาตรวดั พลงั งานไฟฟ้ าก่อน สายไฟที่ต่อแยกเอาพลงั งานไฟฟ้ าเขา้ มาใชใ้ นบา้ น ตอ้ งนาไปตอ่ เขา้ กบั อปุ กรณ์และเครื่องใชไ้ ฟฟ้ าในบา้ นเป็นวงจรไฟฟ้ าเพอื่ ให้ เคร่ืองใชไ้ ฟฟ้ าเหล่าน้นั ทางานได้

ภาพท่ี 10 แผนภาพแสดงข้นั ตอนการส่งพลงั งานไฟฟ้ าที่มา : สมโภค สุขอนนั ต์ สามารถ พงษไ์ พบูลย.์ วิทยาศาสตร์ ม.3 เล่ม 6. ไม่ปรากฏปี ท่ีพิมพ.์ หนา้ 2.สายไฟ สายไฟเป็นอปุ กรณ์ที่ใชส้ ่งพลงั งานไฟฟ้ าจากท่ีหน่ึงไปยงั อีก ท่ีหน่ึงโดยกระแสไฟฟ้ าจะ เป็นตวั นาพลงั งานไฟฟ้ าผา่ นไปตามสายไฟจนถึงเครื่องใชไ้ ฟฟ้ า สายไฟทาดว้ ยสารท่ียอมให้กระแสไฟฟ้ าผา่ นได้ เรียกว่าตวั นาไฟฟ้ า และตวั นาไฟฟ้ าท่ีใชท้ าสายไฟเป็นโลหะที่ยอมให้กระแสไฟฟ้ าผ่านไดด้ ี ลวดตวั นาแตล่ ะชนิดยอมให้กระแสไฟฟ้ าผา่ นไดต้ า่ งกนั ตวั นาไฟฟ้ าที่ยอมใหก้ ระแสไฟฟ้ าผ่านไดม้ ากเรียกวา่ มีความนาไฟฟ้ ามากหรือมี ความตา้ นทานไฟฟ้ านอ้ ย ลวดตวั นาจะมีความตา้ นทานไฟฟ้ าอยดู่ ว้ ย โดยลวดตวั นาท่ีมีความตา้ นทานไฟฟ้ ามากจะยอม ให้กระแสไฟฟ้ าผ่านไดน้ อ้ ยความสัมพนั ธ์ระหว่างความนาไฟฟ้ า กบั ความต้านทานไฟฟ้ า ความนาไฟฟ้ า หมายถึงสมบตั ิในการยอมให้กระแสไฟฟ้ าไหลผา่ นในลวดตวั นาแต่ละชนิด ความต้านทานไฟฟ้ า หมายถึงสมบตั ิการตา้ นการไหลของกระแสไฟฟ้ า หน่วยของความ ตา้ นทานคือ โอห์ม (Ohm) ลวดตวั นาทีย่ อมให้กระแสไฟฟ้ าผ่านได้มาก เรียกวา่ มีความนาไฟฟ้ ามากหรือมีความตา้ น ทานไฟฟ้ านอ้ ย ลวดตัวนาทีย่ อมให้กระแสไฟฟ้ าผ่านได้น้อย เรียกวา่ มีความนาไฟฟ้ านอ้ ย หรือมีความตา้ น ทานไฟฟ้ ามาก ดงั น้นั ความนาไฟฟ้ าและความตา้ นทานไฟฟ้ าจึงเป็ นสดั ส่วนผกผนั ซ่ึงกนั และกนั กราฟแสดงความสมั พนั ธ์ระหวา่ งความนาไฟฟ้ ากบั ความตา้ นทานไฟฟ้ าของลวดตวั นาเป็ นดงั น้ี

กราฟแสดงความสมั พนั ธ์ระหวา่ งความนาไฟฟ้ ากบั ความตา้ นทานไฟฟ้ าของลวดตวั นาความนาไฟฟ้ าของลวดตัวนาขนึ้ อยู่กบั 1. ชนิดของลวดตวั นา โลหะเงินนาไฟฟ้ าไดด้ ีกว่าทองแดง อะลูมิเนียม ทงั สเตน เหล็ก และนิโครม ตามลาดบั ( ลวดนิโครมเป็นโลหะผสมระหวา่ งนิเกิลกบั โครเมียม ) 2. ความยาวของลวดตวั นา ลวดตวั นาชนิดเดียวกนั ขนาดเท่ากนั ลวดท่ีมีความ ยาวมากจะมีความนาไฟฟ้ าไดน้ อ้ ย ความตา้ นทานไฟฟ้ ามากกวา่ ลวดส้นั 3. พ้ืนที่หนา้ ตดั หรือขนาดของลวดตวั นา ลวด ตวั นาชนิดเดียวกนั ความยาวเท่ากนั ลวดที่มีพ้นื ที่หนา้ ตดั มากกวา่ ( ขนาดใหญก่ วา่ ) จะมีความนาไฟฟ้ ามากกวา่ ลวดท่ีมีพ้ืนท่ีหนา้ ตดั เลก็ เช่น ลวด เบอร์ 30 มีขนาดเล็กกวา่ ลวดเบอร์ 26 ถา้ ความยาวเท่ากนั ลวดเบอร์ 30 จะมีความนาไฟฟ้ านอ้ ยกวา่ ( ความตา้ นทานไฟฟ้ ามากกวา่ ) ลวดเบอร์ 26 4. อุณหภมู ิต่า ลวดตวั นาจะนาไฟฟ้ าไดด้ ีกวา่ ที่อุณหภูมิสูงความต้านทานไฟฟ้ าของลวดตวั นาขึน้ อย่กู บั ชนิด ความยาว พ้นื ที่หนา้ ตดั และอณุ หภมู ิของลวดตวั นาความต้านทานไฟฟ้ าจะเป็ นสัดส่วนโดยตรงกบั ความยาวและเป็ นสัดส่วนผกผนั กบั พนื้ ท่หี น้าตัดของตวั นาไฟฟ้ าตัวนายวดยงิ่ ตวั นายวดยง่ิ (super conductor) หมายถึง สารที่มีความตา้ นทานไฟฟ้ าเป็นศูนยท์ ี่อณุ หภูมิต่ามาก ๆ โดยความตา้ นทานไฟฟ้ าของตวั นาไฟฟ้ าจะลดลง เมื่ออณุ หภูมิลดลง และถา้ ลดอณุ หภมู ิลงถึงระดบั หน่ึง คือ ประมาณ 4 – 15 k หรือ -268.85 o C แลว้ ตวั นาไฟฟ้ า เช่น ปรอท จะหมดความตา้ นทานไฟฟ้ าหรือมีความตา้ นทานไฟฟ้ าเป็นศนู ย์ สายไฟที่ใชใ้ นบา้ นทาดว้ ยทองแดง ถึง แมว้ า่ ทองแดงมีความตา้ นทานไฟฟ้ ามากกวา่ เงิน แต่ราคาถูกกวา่ จึงนิยมใชท้ าสายไฟ บนสายไฟนอกจากจะพมิ พช์ ่ือบริษทั ผผู้ ลิตแลว้ ยงั มีตวั อกั ษร กากบั มาดว้ ยเช่น 250 V 60 o C P.V.C. 2 X 2.5 SQ.mm. หมายความวา่ สายไฟน้ีใชก้ บั ความต่างศกั ย์ สูงสุดไดไ้ ม่เกิน 250 โวลต์ ในที่ซ่ึงมีอุณหภมู ิสูงสุดไดไ้ มเ่ กิน 60 องศาเซลเซียล สายไฟน้ีใช้ พี วี ซี หุ้มเป็ นฉนวน ภายในเป็ นสายไฟ 2เสน้ คู่กนั โดยแตล่ ะเส้นมีพ้นื ท่ีหนา้ ตดั 2.5 ตารางมิลลิเมตร สายไฟแรงสูงทาดว้ ยอะลูมิเนียม ท้งั ๆ ที่อะลูมิเนียมมีความตา้ นทานสูงกวา่ ทองแดง แตร่ าคาถูก น้าหนกั เบากวา่ ทองแดง และเมื่อใชก้ บัไฟฟ้ าแรงสูง พลงั งานไฟฟ้ าที่สูญเสียไปในสายไฟ ท่ีทาดว้ ยอะลูมิเนียม จะไม่ต่างจากพลงั งานไฟฟ้ าที่สูญเสียไปในสายไฟที่ทาดว้ ยทองแดงมากนกั สาย ไฟขนาดต่างกนั นาไฟฟ้ าไดไ้ ม่เท่ากนั ในการเลือกใชส้ ายไฟท้งั ที่ต่อนอกบา้ น ภายใน บา้ น และท่ีใชก้ บั เคร่ืองใชไ้ ฟฟ้ าต่าง ๆ น้นั ตอ้ งเลือกใชส้ ายไฟที่มีขนาดพอเหมาะกบั ปริมาณกระแสไฟ ฟ้ าที่ไหลผา่ น ดงั ตารางต่อไปน้ี

ปริมาณกระแสไฟฟ้ าสูงสุดท่ีไหลผา่ นสายไฟมาตรฐานขนาดต่าง ๆ ท่ีอุณหภูมิไมเ่ กิน 40 ๐ C การเดนิ สายไฟภายในอาคาร คือ การเดินสายไฟฝังในผนงั อาคาร สายไฟท่ีเดินในทอ่ หรือภายในอาคาร ตอ้ งมีขนาดใหญก่ วา่ สายไฟที่เดินในอาคารและนอกอาคารเล็กนอ้ ย เพราะการระบายอากาศไม่ดี ขณะใชจ้ ะมีอณุ หภมู ิสูงกวา่ สาย ไฟท่ีใชใ้ นบา้ นท้งั หมด มีฉนวนไฟฟ้ าหุม้ อยู่ เช่น หุ้มดว้ ย พี วี ซี หรือยาง เพ่อื ไมใ่ ห้สายไฟแตะกนั นอกจากน้ียงั มีสายไฟบางชนิดอาบดว้ ยสารเคมีท่ีมีสมบตั ิเป็ นฉนวน สายไฟเหล่าน้ีมกั ใชใ้ นการทาหมอ้ แปลงไฟฟ้ า มอเตอร์ ไดนาโม หรือเป็นส่วนประกอบในเครื่องใชไ้ ฟฟ้ า ภาพท่ี 12 สายไฟตา่ ง ๆ ท่ีใชใ้ นวงจรไฟฟ้ าที่มา : รัตนาภรณ์ อิทธิไพสิฐพนั ธุ์ และคณะ. สมดุ เสริมความรู้ ทกั ษะปฏิบตั ิ และแบบทดสอบตามจุดประสงค์ วิทยาศาสตร์ ว 306 ช้นัมธั ยมศึกษาป่ี ที่ 3. 2543. หนา้ 6.ชนิดของสายไฟ เข้าถงึ ได้จาก : http://www.cnc.co.th/s0130/index.php?tpid=pro:10010วนั ท่ี 25 กรกฎาคม 2560