ภูมิปัญญา สวนผึ้งเดือน พฤศจิกายน

1

2 คำนำ ภูมิปัญญาท้องถ่ินเป็นส่ิงท่ีบรรพบุรุษของไทยสร้างสมมาเป็นระยะเวลายาวนาน และเป็นสิ่งมีคุณค่ายิ่ง ท่ีชมุ ชนรนุ่ หลังควรอนุรักษ์และสืบสานตอ่ ไป ภูมปิ ัญญาส่วนใหญ่จะเชื่อมโยงสกู่ ารใช้ประโยชน์ทรพั ยากรธรรมชาติ ทีม่ ีอยู่ในท้องถ่ิน เช่น การจักสารไม่ไผ่ การท้อผ้า ปักผ้า กะเหร่ียง เป็นต้น ซงึ่ เป็นภูมิปัญญาท้องถ่ินอาเภอสวนผึ้ง และเป็นภูมิปัญญาที่ทรงคุณค่าแก่การจดบันทึกไว้เป็นการสืบสานและอนุรักษ์ภูมิปัญญาท้องถ่ินท่ีสาคัญและมี ประโยชน์ไวไ้ ม่ใหส้ ูญหาย กศน.อาเภอสวนผึ้ง ได้ดาเนินการสารวจและจัดทาเอกสารทาเนียบภูมิปัญญาในท้องถ่ินในพ้ืนท่ีอาเภอ สวนผึ้ง โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อให้ทราบถึงแหล่งเรียนรู้ภูมิปัญญาท้องถิ่นในพ้ืนท่ี และจัดทาเป็นทาเนียบเพ่ือ เผยแพร่ ประชาสัมพันธ์ ความรู้ทักษะในภูมิปัญญาต่าง พร้อมทั้งเป็นข้อมูลในการวางแผนการพัฒนาต่อยอดให้ เป็นอาชีพเสริมของประชาชนในพื้นที่ต่อไป กศน.อาเภอสวนผึ้ง จึงได้จัดทาเนียบภูมิปัญญาท้องถ่ิน ประจาเดือน พฤศจิกายน 2562 จานวน 9 แห่ง ซึง่ มีความหลากหลายตามบรบิ ทของชุมชน ศูนย์การศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัยอาเภอสวนผึ้ง ต้องขอขอบพระคุณผู้ให้ข้อมูล ภูมิปัญญาท้องท้องถ่ินทุกคน รวมถึงคณะกรรมการดาเนินการสารวจและจัดทาเอกสารฉบับน้ี หวังเป็นอย่างยิ่งว่า เอกสารฉบับนีค้ งมีประโยชนต์ อ่ ผู้อา่ นหรอื ผู้สนใจในเร่อื งภมู ปิ ญั ญาน้ี กศน.อาเภอสวนผ้ึง

สำรบัญ 3 คำนำ หนำ้ สำรบัญ 4 6 กศน.ตำบลสวนผ้ึง 7 - คลงั ปัญญา เกษตรผสมผสาน : นางสาวศิริรัตน์ แตแ่ ดงเพชร 10 13 - คลงั ปญั ญา การปกั ผา้ กะเหรย่ี ง : นางสาวสขุ ใจ คังพุ 17 - คลงั ปญั ญา การปั้น : นายดารง บญุ เลศิ 20 22 กศน.ตำบลทำ่ เคย 24 - คลงั ปญั ญา ตุ๊กตาปนั่ ถา่ นดูดกลิ่น : นางสาวพมิ พช์ นก ห้วยหงสท์ อง 26 27 - คลังปัญญา การปลกู หม่อน เลยี้ งไหม : นางสมพร แก้วคนตรง 29 - คลงั ปญั ญา ผลติ ภัณฑ์เคร่อื งจักสานจากไม้ไผ่ : นางพรลภสั ห้วยหงสท์ อง กศน.ตำบลตะนำวศรี - คลงั ปัญญา การทอย่ามกะเหรย่ี ง : นายประจักร อรณุ วัฒนะ - คลงั ปญั ญา ครนื ดกั ไก่ : นายนาศักด์ิ บุญทิน - คลงั ปญั ญา การสานไม้ไผ่ : นายหมอก บญุ ทิน กศน.ตำบลป่ำหวำย - คลงั ปญั ญา การจกั สานสมุ่ จบั ปลา : นายมานพ พานทอง - คลงั ปัญญา การสานกระโล้ :นางสายยนต์ แดงเมือง - คลังปัญญา การถนอมอาหาร (การแปรรูปมะมว่ ง) : นางสมจิต เจรญิ รักษา บรรณำนุกรม คณะผูจ้ ดั ทำ

4 แบบบนั ทึกชุดขอ้ มลู คลงั ปญั ญำ-ภูมปิ ญั ญำทอ้ งถนิ่ ตำบล สวนผึง้ อำเภอสวนผึง้ จังหวัด รำชบรุ ี ช่ือภูมิปัญญำ เกษตรผสมผสาน ข้อมูลพืน้ ฐำน รำยบุคคล เจ้ำของภูมิปญั ญำท้องถน่ิ /บุคคลคลงั ปญั ญำ ชือ่ นางสาวศิรริ ตั น์ แตแ่ ดงเพชร วัน เดอื น ปีเกดิ 20 มถิ ุนายน 2513 อายุ 49 ปี ทอ่ี ยปู่ ัจจุบนั บา้ นเลขท่ี 1/1 หมู่ 8 ตาบลสวนผงึ้ อาเภอสวนผ้ึง จงั หวดั ราชบรุ ี รหสั ไปรษณยี ์ 70180 โทรศัพท์ 0876494264 Facebook : ศิริรตั น์ แต่แดงเพชร ควำมเป็นมำของภูมิปัญญำ นางสาวศิริรัตน์ แต่แดงเพชร เกษตรกรเรียนจบ การศึกษา ระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย ประกอบอาชีพ เกษตรกร ตามบรรพบุรุษ ซ่ึงมีอาชพี การปลูกผักเป็นอาชีพหลกั จงึ ไดเ้ ริม่ กลบั มาทาเกษตรในพื้นท่ีของตนเอง ปลูก พืชผัก หมุนเวียนตามฤดูกาล ปู๋ยเคมีราคาแพง และเป็นอันตรายต่อสุขภาพ และทาให้สิ่งแวดล้อมเป็นมลพิษ ทา เกษตรผสมผสาน โดยการเรียนรู้นอกชุมชนและเรียนรู้กับ กศน. นากลับมาพัฒนาพื้นที่ตนเอง ด้วยความมีจิต สาธารณะจึงได้ใช้ความรู้ความสามารถ และใช้พ้ืนที่ดาเนนิ กิจกรรมการเกษตรของตนเองเป็นศูนย์เรียนรู้เศรษฐกิจ พอเพียงการเกษตรการทาสารไล่แมลงชนิดต่างๆ ปุ๋ยธรรมชาติไว้ใช้เอง และขายให้คนนอกชุมชน ศูนย์เรียนรู้ด้าน การเกษตรของหมบู่ ้าน เพือ่ ถ่ายทอดความรู้ ใหค้ าปรึกษา แก้ไขปญั หา ใหก้ บั พีน่ ้องเกษตรกรทั้งในและนอกพนื้ ท่ี จุดเดน่ ของภูมปิ ัญญำ นางสาวศริ ริ ัตน์ แต่แดงเพชร เปน็ คนท่ใี ห้ความสนใจด้านการทาเกษตรพัฒนาพื้นท่ีของตนเองจนเปน็ ศูนย์ เรียนรู้เศรษฐกิจพอเพียง การทาปุ๋ยไส้เดือนขน้ึ เพื่อใช้กบั ผลผลิตของตนเอง และยังสามารถนาไปจาหน่ายให้กับคน ในชุมชน และนอกพ้ืนที่ และยังสามารถถ่ายทอดความรู้ ให้คาปรึกษา แก้ไขปัญหา ให้กับพี่น้องเกษตรกรทั้งใน และนอกพืน้ ทอี่ ีกด้วย

5 วัตถดุ ิบทใ่ี ช้ประโยชนใ์ นผลิตภัณฑ์ท่เี กิดจำกภูมปิ ญั ญำ ซง่ึ พ้ืนทอ่ี ื่นไม่มี ได้แก่ - ตน้ กลว้ ย มลู ววั และรา รำยละเอียดของภมู ปิ ัญญำท้องถิ่น ปัจจุบัน กระแสเร่ืองส่ิงแวดล้อมและการบริโภคเพื่อสุขภาพมีการต่ืนตัวกันเพ่ิมมากขึ้น ผู้คนทั่วโลกต่าง เสาะแสวงหาส่ิงดารงชีพที่ปราศจากการปนเป้ือนของสารเคมีและสารพิษต่างๆ ท้ังๆ ท่ีมนุษย์รู้จักการใช้สมุนไพร ป้องกันกาจัดศัตรูพืชมานานแล้ว จึงเปน็ สาเหตุให้บรรดาเกษตรกรเรม่ิ หันมาให้ความสนใจกับการปลูกพืชผกั ผลไม้ ปลอดสารพิษ และหาวธิ กี ารต่างๆ เพื่อทจ่ี ะนามาใช้ทดแทนสารเคมี พชื สมนุ ไพรจึงเป็นทางเลือกทนี า่ สนใจที่สดุ ซึ่ง ปัจจุบนั ภาคธรุ กิจไดห้ ันมาผลิตสารสกัดจากสมุนไพรเพอ่ื ใช้สาหรบั กาจดั ศตั รพู ืชออกมาจาหน่ายกนั อย่างแพรห่ ลาย สมุนไพรป้องกันกาจัดศัตรูพืช ยังมีข้อดีหลายอย่างคือ มีราคาถูก ปลอดภัยต่อเกษตรกรผู้ใช้ ไม่มีสารพิษตกค้างใน ผลผลิต จึงปลอดภยั ต่อผู้บรโิ ภค รวมท้ังไม่เป็นอันตรายต่อส่ิงมีชีวิตอ่ืนๆ ท่ีเป็นประโยชน์ในแปลงพืชผัก ไม่ตกค้าง ในดินและสภาพแวดล้อม นางสาวศริ ริ ัตน์ แต่แดงเพชร ผลติ ภัณฑ์ ภมู ปิ ัญญา

6 แบบบันทึกชุดขอ้ มลู คลงั ปญั ญำ-ภมู ปิ ญั ญำท้องถน่ิ ตำบลสวนผึ้ง อำเภอสวนผ้งึ จงั หวัดรำชบรุ ี ชอ่ื ภูมิปัญญำ การปักผา้ กะเหรยี่ ง ขอ้ มูลพืน้ ฐำน รำยบุคคล เจ้ำของภูมิปญั ญำท้องถิ่น/บุคคลคลังปัญญำ ช่อื นางสาวสขุ ใจ นามสกุล คงั พุ วัน เดอื น ปเี กดิ 20 กันยายน 2518 อายุ 44 ปี ทอ่ี ยูป่ จั จบุ นั (ทส่ี ามารถตดิ ต่อได้) บา้ นเลขที่ 200 หมู่ 1 ตาบลสวนผง้ึ อาเภอสวนผ้งึ จังหวดั ราชบรุ ี รหสั ไปรษณีย์ 70180 โทรศพั ท์ 085 2198294 Facebook : Sukjai Kungpu พิกดั ทางภูมศิ าสตร์ ค่า X: 13.539820 ค่า Y: 99.338104 ควำมเป็นมำของภมู ิปัญญำ เม่อื ปี พ.ศ.2560 ผู้ใหญ่บ้าน ได้เห็นความสาคัญถงึ การอนรุ ักษ์วัฒนธรรม ประเพณขี องกะเหร่ียง แตย่ ัง ขาดการสบื ทอด อนรุ ักษล์ วดลายทีย่ ังเป็นเอกลักษณ์ของชาวกะเหรยี่ งท่ีแท้จริง จึงขอความร่วมมอื จากศนู ย์ชาวไทย ภูเขาบา้ นห้วยน้าหนัก เขา้ มาให้ความรเู้ ก่ียวกับการปกั ผา้ ลวดลายดง้ั เดมิ จดุ เด่นของภมู ิปัญญำ - เปน็ งานฝมี ือท่ีมคี วามละเอยี ดมาก เพราะมีลวดหลายหลากหลาย และแต่ละลายมคี วามสาคญั วัตถุดิบท่ใี ชป้ ระโยชนใ์ นผลติ ภณั ฑท์ ี่เกดิ จำกภูมปิ ญั ญำ ซ่งึ พ้นื ที่อนื่ ไมม่ ี ไดแ้ ก่ - ดา้ ยดิบ รำยละเอียดของภมู ปิ ัญญำท้องถน่ิ - การเตรยี มดา้ ยท่ีนามาเยบ็ ลวดลายจะตอ้ งเปน็ ดา้ ยดบิ โดยเฉพาะ ทเี่ หมาะแกก่ ารเยบ็ ลวดลาย - ลายทนี่ ามาเย็บบนผา้ ใชภ้ มู ปิ ัญญาสืบทอดต่อ ๆ กนั มา นางสาวสุขใจ คงั พุ ผลิตภัณฑ์การปกั ผ้ากะเหรี่ยง

7 แบบบนั ทกึ ชดุ ขอ้ มูลคลังปญั ญำ-ภมู ิปญั ญำท้องถนิ่ ตำบลสวนผึง้ อำเภอสวนผึ้ง จังหวดั รำชบรุ ี ชื่อภูมปิ ัญญำ การปนั้ ขอ้ มูลพนื้ ฐำน รำยบคุ คล เจำ้ ของภมู ิปัญญำท้องถิ่น/บุคคลคลงั ปญั ญำ ชอื่ นายดารง นามสกลุ บุญเลิศ วัน เดือน ปีเกิด 10 เมษายน 2501 อายุ 61 ปี ท่ีอยูป่ จั จุบัน (ทสี่ ามารถตดิ ต่อได้) บา้ นเลขที่ 398 หมู่ 1 ตาบลสวนผ้งึ อาเภอสวนผงึ้ จังหวัดราชบุรี รหัสไปรษณีย์ 70180 โทรศัพท์ : 082 2937349 Line ID : 087 1583209 ควำมเป็นมำของภูมิปญั ญำ นายดารงค์ บุญเลิศ จบปริญญาตรี ช่างเขียนแบบก่อสร้าง จากมหาวิทยาลัยราชภัฏหมู่บ้านจอมบึง ปจั จุบันเกษียณอายรุ าชการ ใจรักงานศิลป์ เลยเอาศิลป์มารวมเขา้ กบั งานกอ่ สร้าง เปน็ งานป้ันในรูปแบบต่าง ๆ ไม่ ว่าจะเป็นรูป คน สัตว์ ผลงานแต่ละช้ิน เกิดจากการนั่งดูงานปั้นตามวัด สถานท่ีต่าง ๆ มารวม ผสมผสานกัน ปัจจุบัน ได้โชว์ผลงานไว้ จุดเด่นของภูมิปัญญำ - การปั้นน้ันเป็นงานฝีมืออย่างหนึ่ง แต่ละข้ันตอนจะต้องมีความละเอียด เพราะเป็นฝีมือท่ีสามารถขาย สร้างรายได้ ทง้ั น้ีข้ึนอยู่กับรูปร่าง ขนาด และความต้องการของผู้ที่จะนาไปใช้ประโยชน์ นอกจากจะสามารถนาไป จาหน่ายได้แล้ว ยังสามารถเขา้ ไปเรียนรู้ และฝกึ ทาไดภ้ ายในไดศ้ นู ย์การเรยี นรู้ได้โดยไมค่ ิดคา่ ใช้จา่ ย วตั ถุดบิ ทใ่ี ช้ประโยชนใ์ นผลติ ภณั ฑ์ทเ่ี กดิ จำกภมู ปิ ญั ญำ ซง่ึ พนื้ ทอี่ ่นื ไม่มี ไดแ้ ก่ - ปนู เหลก็ หนิ ทราย วสั ดุกอ่ สร้างทว่ั ไป รำยละเอยี ดของภูมิปัญญำท้องถิน่ - อย่างไรก็ตามการเรียนรู้ ทจ่ี ะทาใหเ้ กิดประโยชน์นนั้ คือการั้เราเปิดสมองรบั ร้สู ่งิ ใหม่ ๆ หาข้อมูล ความรู้ ส่งใหม่ ๆ และเป็นประโยชน์แก่ตัว การที่มีความรู้น้ันเป็นส่ิงท่ีดี เม่ือเราเร่ิมเรียนรู้ เร่ิมจากพ้ืนฐาน ทาจนชานาญ จนทาแล้วเป็นมืออาชีพ เช่นเดียวกับงานป้ัน ถ้าฝึกทาบ่อย ๆ พัฒนาฝีมือไปเร่ือย ๆ ผลงานออกมาดี ก็สามรารถ นาไปจาหน่ายได้

8 นำยดำรง บุญเลศิ ผลิตภณั ฑ์ งำนปนั้

9 แบบบันทึกชุดข้อมูลคลังปัญญำ-ภมู ปิ ญั ญำทอ้ งถน่ิ ตำบลท่ำเคย อำเภอสวนผงึ้ จังหวัดรำชบรุ ี ชอ่ื ภมู ิปัญญำ ตกุ๊ ตาป่ันถา่ นดูดกลน่ิ ข้อมูลพ้นื ฐำน รำยบคุ คล เจำ้ ของภมู ิปัญญำทอ้ งถนิ่ /บุคคลคลงั ปัญญำ ชื่อนางสาวพมิ พ์ชนก นามสกุล ห้วยหงส์ทอง วันเดอื นปีเกิด 10 มถิ ุนายน พ.ศ. 2519 ท่อี ยปู่ ัจจุบัน (ทีส่ ามารถติดต่อได้) บา้ นเลขท่ี 129/1 หมทู่ ี่ 6 ตาบล/แขวง ทา่ เคย อาเภอ สวนผึ้ง จงั หวัด ราชบรุ ี รหสั ไปรณยี ์ 70180 โทรศพั ท์ 065-6626459 E-mail address : [email protected] Facebook………แอน พิมพ์ชนก ห้วยหงษ์ทอง……… ควำมเป็นมำของภูมิปัญญำ คนในชุมชนก็มีความสามารถในการปั้นตุ๊กตากันทุกคน เป็นประเพณีหมู่บ้านท่าเคย หมู่ ๖ และทุก เดือน ๖ ข้ึน ๑๔ ค่า ของทุกปี ชาวบ้านในชุมชนจะนาเครื่องไหว้ มีข้าวสาร อาหาร ตุ๊กตาดินเหนียว (ตุ๊กตาเปล่ียนชีวิต) รปู คน รปู สัตว์ เพ่ือความเป็นสิรมิ งคล เพ่ือให้คนในครอบครัวอยู่เย็นเป็นสุข มีการสวนมนต์เย็นกลางหมู่บ้าน ทา มาตั้งแต่บรรพบุรุษกลายเปน็ งานทาบุญประจาปีของหมู่บ้าน ตั้งแต่ข้าพเจ้าได้นาภูมิปัญญานมี้ า พฒั นาเป็นอาชีพก็ ทาให้มี นักศึกษามหาวิทยาลัยราชภัฏหมู่บ้านจอมบึงและประชาชนท่ัวไปเข้ามาศึกษาหา ความรู้ และ มี นักท่องเท่ียวสนใจเข้ามาไหว้ศาลพ่อปู่คาไป๋มากข้ึน มีบริษัทน้าผลไม้ทิปโก้ ก็ให้พนักงานเข้ามาไหว้ศาลพ่อปู่คาไป๋ และมาทากิจกรรมปั้นตุ๊กตาเป็นแนวทางในการพัฒนาอาชีพให้คนในชุมชนมีรายได้และเป็นการสืบสานภูมิปัญญา ตุ๊กตาเปล่ียนชีวิต นอกจากเคร่ืองเซ่น และตุ๊กตารูปคน ยังมีหุ่นสัตว์เล้ียงอยู่ด้วย ในอดีตนิยมป้ันวัวควายที่ใช้ ประกอบอาชีพเป้าหมายคือ ไหว้ศาลพ่อปู่คาไป๋และมีงานบุญกลางบ้านของชุมชนจะป้ันรูปคน หมา แมว จึง กลายเป็นสมาชิกร่วมชะตากรรมในครอบครัว ความรู้ทีข้าพเจ้านามาใช้กับโครงงานเพ่ิมมูลค่าตุ๊กตาถ่านดูดกลิ่นซึ่ง เร่ิมจากส่วนหน่ึงเป็นความรู้ท่ีได้มาจากประสบการณ์ท่ีเติบโตมากับครอบครัวปั้นตุ๊กตาด้วยดิน ต่อมาได้มีการ ประยุกต์และพัฒนาสินค้าตกุ๊ ตาถ่านมากขึ้น ภูมิปัญญาชุมชนด้านการปั้นตุ๊กตาดินเหนียว ชุมชน ตาบลท่าเคย หมู่ ๖ ได้สอนการปั้นตุ๊กตาดินเหนียว เป็น รูปคน ช้าง ม้า วัว ควาย ไหว้ศาลพ่อปู่คาไป๋ ข้าพเจ้ามีการมาต่อยอด ดัดแปลงจากดินเหนียว เปน็ ดินไทยประดษิ ฐ์มาปนั้ ตุ๊กตาจาหนา่ ย ทาใหค้ นในชุมชนและคนท่ัวไปมรี ายไดเ้ ปน็ ชุมชน

10 เข้มแข็งพึ่งตนเองได้ และเป็นชุมชนตัวอย่างทาให้บุคคลท่ัวไปมาศึกษาดูงาน และสานต่อให้เป็นแหล่งท่องเที่ยว ชุมชน พอข้าพเจ้าได้มาศึกษาที่สถาบันการเรียนรู้เพ่ือปวงชน จึงมีความรู้สึกอยากจะอนุรักษ์ภูมิปัญญาท้องถ่ิน อนุรักษ์ประเพณีชุมชนและสานต่อภูมปิ ัญญาให้เกิดรายได้ และสานต่ออาชีพเดิมของข้าพเจ้าท่ีปั้นตุ๊กตาดินไทยอยู่ แล้วก่อน น้ีได้มีการรวมกลมุ่ เด็กสตรีในชุมชน ปั้นดินไทยประดิษฐ์ก็ป้ันตุ๊กตาดินไทยจาหน่ายตามร้านของฝากของ จังหวัดราชบุรี ได้ส่งจดทะเบียนสินค้าโอท๊อปกับกรมพัฒนาชุมในชื่อ ตุ๊กตาแกะได้รับมาตารฐาน ๓ ดาว เป็น ผลิตภัณฑ์สินค้า โอท๊อป อาเภอสวนผ้ึงจังหวัดราชบุรี ได้สง่ จดทะเบียนสินคา้ โอท๊อปกบั กรมพัฒนาชุมในชื่อ ตุ๊กตา แกะได้รับมาตารฐาน ๓ ดาว เปน็ ผลติ ภณั ฑส์ ินค้า โอทอ๊ ป อาเภอสวนผึ้งจงั หวัดราชบรุ ี การรวมกลุ่มจดั ทาปั้นดินไทยประดษิ ฐ์ และได้มีการพฒั นาศักยภาพของกลุ่มให้มคี วามหลากหลายรูปแบบ ของสินค้า เช่น ต่างหู สร้อยข้อมือ ปากกาหัวแกะ ตุ๊กตาดับถ่านดับกล่ิน เป็นต้น โดยป้ันเป็นตัวแกะซ่ึงเป็น สญั ลักษณ์ของอาเภอสวนผึง้ เพ่อื แสดงให้เห็นถึงอัตลักษณข์ องสินค้า และยังมีนวัตกรรมการสร้างสรรค์ผลงานโดย การนาส่วนผสมของผลิตภัณฑ์ เพ่ือต่อยอดสินค้าในรูปแบบผลิตภัณฑ์และมีประโยชน์ใช้สอยด้วย ซึ่งกลุ่มได้รับคัด สรรเปน็ สุดยอดหนึ่งตาบล หนึ่งผลิตภัณฑไ์ ทย ประจาปี 2559 และได้รับการคดั สรรผลิตภัณฑใ์ นระดับ 3 ดาว ของ จังหวัด มีสมาชิกจานวน 10 คน โดยจดั ส่งผลิตภัณฑไ์ ปขายท่ีตลาดชุมชน อ.สวนผึ้ง และส่งไปรษณีย์ 8 สาขา ใน 8 จังหวัด สรา้ งรายไดเ้ สรมิ ให้สมาชิกเดอื นละ 5,000 -6,000 บาทตอ่ คน จดุ เดน่ ของภูมิปัญญำ ซึ่งคุณสมบัตินั้นจะใช้ดับกล่ินอับช้ืนในตู้เย็น ตู้เสื้อผ้า ห้องน้า ในรถ รวมถึงเป็นของฝากของที่ระลึกได้ รูปร่างดูน่ารักและสวยงาม โดยทดลองนาไปวางขายตามแหล่งท่องเท่ียวในอ.สวนผ้ึง และมีผู้สนใจจานวนมาก นอกจากนี้ในพื้นที่อ.สวนผึ้งก็มีเด็กและเยาวชนต่างเช้ือชาติอยู่จานวนมาก จึงอยากสร้างรายได้เสริมให้ ด้วยการ นาวัสดุในท้องถิ่น โดยเฉพาะเศษผงถ่านท่ีเหลือใช้จากครัวเรือนมาเพ่ิมมูลค่า ซ่ึงแต่ละบ้านจะเผาถ่านใช้ใน ครัวเรือนอยู่แล้ว ต่อมาจงึ กลายมาเป็นวทิ ยากรสอนให้แก่น้อง ๆ นักเรียนและเยาวชน ที่สนใจ มเี วลาวา่ งอยู่มา ทาเป็นอาชีพ โดยประโยชน์จากตุ๊กตาผงถ่าน จะช่วยดับกลิ่นเหม็นในที่อับๆได้ผลดีมาก ซ่ึงจะแนะนาให้ลูกค้าใช้ นาไปวางในจุดอับๆประมาณ 2 เดือนจากน้ันจึงนาออกตากแดด สามารถนากลับมาใช้ได้ใหม่อีก หรือใช้จนกว่าสี ของตกุ๊ ตาถ่านจะมีลักษณะซดี กท็ ิง้ ไป ลา่ สุดตอนมีผู้สงู อายุเข้ามารว่ มเรียนรูด้ ้วย จากท่เี คยทางานอยู่นอกบา้ น แต่ ดว้ ยอายุมากแล้วไมร่ ู้จะทางานอะไรดี กจ็ ะมาน่ังเรียนปนั้ ตุ๊กตาถา่ นเพ่ิมรายได้ ส่วนตุ๊กตาที่ผลิตได้นนั้ จะส่งไปขาย ตามแหล่งท่องเที่ยวและรีสอร์ท ในอาเภอสวนผ้งึ บางสว่ นก็จะนาไปฝากขายตามร้านขายของฝากของ จ.ราชบุรี

11 บริเวณริมถนนเพชรเกษม และมีลูกค้าจะส่ังจองผ่านทางอินเตอรเ์ น็ตบ้างกม็ ี โดยขายในราคาตัวละ 20 - 25 บาท ถือเป็นความรู้ท่ีได้รับการสืบทอดมาจากบรรพบุรุษที่มีการป้ันตุ๊กตาท่ีทาจากดินเหนียว ซึ่งสามารถนามาต่อยอด ช่วยเพ่มิ มลู ค่ากอ่ ให้เกิดเป็นเปน็ รายได้ของชมุ ชน ในแนวคิดน้ี ทาให้ภาครัฐเห็นความสาคัญจึงให้การสนับสนุนช่วยเหลือสร้างความเข้มแข็งให้ชุมชนโดย ธนาคารออมสิน ร่วมกับมหาวิทยาลัย และสถาบันอุดมศึกษา จึงได้จัด กิจกรรมฝึกอบรมโครงการมหาวิทยาลัย ประชาชน เพือ่ พัฒนาคุณภาพชวี ิตและส่งเสรมิ เพ่ิมรายได้ให้กับคนในชุมชนมากข้ึน ภำพถ่ำยบคุ คล และอปุ กรณ/์ เคร่อื งมือ/สิ่งทปี่ ระดษิ ฐ์ (ชิ้นงำนหรอื ผลงำน) นางสาวพมิ พ์ชนก ห้วยหงส์ทอง

12 รปู ภำพภูมิปญั ญำ

13 แบบบนั ทกึ ชุดข้อมูลคลงั ปญั ญำ-ภมู ปิ ญั ญำท้องถนิ่ ตำบล ท่ำเคย อำเภอสวนผึง้ จังหวดั รำชบุรี ช่อื ภมู ิปัญญำ การปลูกหมอ่ น เลย้ี งไหม ข้อมูลพื้นฐำน รำยบุคคล เจ้ำของภูมิปญั ญำท้องถนิ่ /บุคคลคลงั ปญั ญำ ชอื่ นางสมพร นามสกลุ แก้วคนตรง วันเดือนปเี กดิ 21 พฤษภาคม พ.ศ. 2510 ท่ีอย่ปู จั จุบัน บา้ นเลขที่ 34/1 หมทู่ ่ี 9 ตาบล ท่าเคย อาเภอ สวนผ้งึ จงั หวัด ราชบรุ ี รหัสไปรณยี ์ 70180 โทรศพั ท์ 062-5318924 Facebook สมพร ไหมไทย ควำมเป็นมำของภมู ิปัญญำ เกษตรกรใน ต.ท่าเคย อ.สวนผึ้ง จ.ราชบุรี ต้ังกลุ่มวิสาหกิจชุมชนปลูกหม่อนเล้ียงไหม ส่งเข้าสา นัก พระราชวัง อีกทงั้ จัดกิจกรรมทอ่ งเทีย่ วเชิงเกษตร ชมการแปรรูปน้าหม่อน หม่อนหยี สาคไู สห้ ม่อน ชิมตัวไหมทอด และผลิตภัณฑ์แปรรูปอ่ืนๆเสริมรายได้ให้ชุมชนเกิดความเข้มแขง็ วันที่ 9 ต.ค. 61) กลุ่มวิสาหกิจชุมชนปลูกหม่อน เลี้ยงไหม บ้านหนองมะค่า หมู่ท่ี 9 ต.ท่าเคย อ.สวนผึ้ง จ.ราชบุรี ที่เกิดจากการรวมกลุ่มของเกษตรกรในโครงการ ศิลปาชีพ สวนป่าเฉลิมพระเกียรติ ของสมเดจ็ พระนางเจ้าสิริกิติ์พระบรมราชินนี าถ ในรัชกาลท่ี 9 ท่ีทรงมีพระราช ปณิธาน ฟ้ืนฟูพื้นที่ป่าเส่ือมโทรมในการรวบรวมพรรณไม้ป่าของไทย เพ่ือให้เยาวชนและประชาชนนาไปใช้ ประโยชน์ เปน็ แหลง่ ศึกษาพรรณไมไ้ ว้ จึงทรงมพี ระราชดาริทีจ่ ะฟนื้ ฟผู ืนป่าและส่งเสริมอาชพี แก่ราษฎร โดยอาชีพ ปลูกหม่อนเลี้ยงไหมเป็นอาชีพหน่ึงที่ได้ส่งเสริมเพื่อให้ราษฎรมีรายได้ มีอาชีพมั่นคง เกิดความเข้มแข็ง มีความ เป็นอยู่ดี และยังช่วยลดการตัดไม้ทาลายป่าอีกทางหนึ่ง ทาให้พ้ืนที่แห่งนี้ได้มีการสร้างงาน สร้างอาชีพให้แก่ เกษตรกรในการปลูกหม่อนเล้ียงไหมมานานกว่า 20 ปีมาแล้วทุกเดือนจะมีการนาเส้นไหม และผลิตภัณฑ์แปรรูป ตา่ ง ๆ ส่งไปทพี่ ระตาหนกั จิตลดารโหฐานในพระราชวังดุสิต กรุงเทพมหานคร และจะมกี ารปันผลเงินใหแ้ ก่สมาชิก ทกุ เดือน สมาชิกจะเล้ียงไหมอยู่กบั บ้าน และปลูกตน้ หม่อนไว้เพ่ือเกบ็ ใบมาเล้ียงตัวไหมทกุ วัน จนได้เวลาท่ีกาหนด กจ็ ะนารังไหมมาทาเสน้ ไหม ทง้ั นี้นางสมพร แก้วคนตรง ประธานกลุ่มปลูกหม่อนเล้ียงไหมในโครงการสวนป่าเฉลิมพระเกยี รติ เปิดเผย ว่า “ กลุ่มจัดตั้งขึ้นเมื่อปี พ.ศ. 2536 มีสมาชิกรวม 37 ราย ปลูกหม่อน สาวเส้นไหมเป็นอาชีพหลัก ส่งเข้าพระ ตาหนักสวนจิตลดาทั้งหมด ทุกวันที่ 1 ของเดอื น จะมีเจ้าหนา้ ที่จากศูนยห์ ม่อนไหมกาญจนบุรีมาส่งไข่ไหมให้กลมุ่ ฯ

14 จากนั้นสมาชิกจะนาไปเลี้ยงดูแลที่บ้านประมาณ 24 วัน ก็จะเริ่มเข้าสู่กระบวนการสาวไหม และรวบรวมเส้นไหม จากสมาชกิ ทุกคนที่ได้นามาไว้ทีก่ ลุ่ม จากน้นั ส่งเข้าพระตาหนักสวนจิตรลดาผ่านหน่วยงานทหารของกองพลพัฒนา ท่ี 1 คา่ ยศรสี ุรยิ วงศ์ อ.เมอื ง จ.ราชบรุ ี ที่ดูแลรบั ผดิ ชอบเพ่อื นาผลติ ภณั ฑส์ ่งเข้ากรงุ เทพฯ จดุ เด่นของภูมปิ ัญญำ ปัจจุบันมีสมาชิกปลูกหม่อน 30 ราย ทุกแปลงจะปลอดสาร มีใบรับรองมาตรฐานจากกรมหม่อนไหม ได้ สนับสนุนต้นพันธุ์หม่อนให้เกษตรกรคนละ 100 ต้น ปุ๋ยคอก พืชตระกูลถั่ว และต้นกล้วยปลูกล้อม เพ่ือป้องกัน สารพิษ หากแปลงไหนไม่มีการทาระบบปลอดสาร ก็จะไม่รับซ้ือผลผลิตลูกหม่อน ทุกวันจะมีออเดอร์รับซ้ือวันละ 100 กิโลกรัม โดยสมาชิกจะนาผลหม่อนมาส่งให้ท่ีกลุ่มทุกวัน บางรายประมาณ 10 – 40 กิโลกรัมขึ้นไป กลุ่มจะ รับซื้อราคากิโลกรัมละ 50 บาท แต่จะต้องนามาคัดเลือกเกรด ใช้ผลท่ีมีลักษณะไม่แดงมากนัก ส่วนท่ีเหลือคัดจะ เป็นหม่อนดาแตกหัก จะนามาแปรรูป น้าลูกหม่อนบรรจขุ วดเพ่ือสุขภาพ หม่อนหยี สาคูไส้หมอ่ น และแยมหม่อน มีตลาดรองรับที่โรงพยาบาลสวนผ้ึง อบต.สวนผ้ึง นอกจากนี้ส่งเข้ากรุงเทพฯสัปดาห์ละ 400 ขวดอีกด้วยสาหรับ ประโยชน์ของผลหม่อน หรือ มัลเบอร์รี่ จะมีรสเปร้ียวหวานเย็นมีสรรพคุณช่วยดับร้อน ช่วยขับลม ทาให้ร่างกาย สดช่ืน ช่วยบารุงหัวใจ ทาให้เส้นประสาทตาดี ทาให้สายตาแจ่มใส ช่วยแก้อาการท้องผูก ช่วยลดระดับน้าตาลใน เลือด บารุงผลให้ดกดา ป้องกันผมหงอกก่อนวัย ในประเทศจีนจะใช้ผล ก่ิงอ่อน เปลือก ราก และใบเป็นยาบารุง กาลัง และยังอุดมไปด้วยมีวิตามินเอ วิตามินซี กรดโฟลิค พร้อมท้ังแร่ธาตุต่าง ๆ และยังให้ความหวานโดย ธรรมชาติ ปัจจุบันกลุ่มปลูกหม่อนเลี้ยงไหมในโครงการสวนป่าเฉลิมพระเกียรติแห่งนี้ ได้กลายเป็นแหล่งเรียนรู้ให้ นักท่องเท่ียวและผู้สนใจได้เข้ามาศึกษาดูงาน เป็นแหล่งท่องเที่ยวเชิงเกษตร ทาให้กลุ่มมีรายได้จากการจาหน่าย ผลิตภณั ฑไ์ วห้ ลากหลาย เชน่ สบู่รังไหมผสมนา้ ผึ้งป่ากอ้ นละ 20 บาท ไหมขดั หนา้ มีสีขาว และสีเหลืองขายเพียงถุง ละ 20 บาท นามาใส่น้ิวแล้วค่อย ๆ ถูเบาบรเิ วณใบหน้า มปี ระโยชน์ช่วยทาให้หน้าชุ่มชื้น ลดการอักเสบของสิว ทา ใหห้ น้าเตง่ ตงึ ลบรอยเหย่ี วยน่ และยังมี สาคูไสห้ มอ่ นขายกระทงละ 20 บาท หม่อนหยี ถงุ ละ 30 บาท และยังมีน้า หม่อนเพ่ือสุขภาพ หม่อนผลสด มีให้นักท่องเท่ียวได้เลือกชิม ผลจากการรวมกลุ่มทาให้ นางสมพร แก้วคนตรง ประธานกลุ่มปลูกหม่อนเล้ียงไหมในโครงการสวนป่าเฉลิมพระเกียรติ มีโอกาสไปแข่งขันงานเส้นไหมสืบสานมือ (ระดบั บุคคลท่ัวไป) ในงานตรานกยูงพระราชทาน สืบสานตานานไหมไทย คร้ังท่ี 13 ประจาปี 2561 ระหว่างวันท่ี 31 กรกฎาคม – 4 สิงหาคม 2561 จัดโดยกรมหม่อนไหม กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ณ ศูนย์แสดงสินค้าและ การประชุม อิมแพ็ค เมืองทองธานี ได้รับรางวัลชนะเลิศเข้ารับรางวัลพระราชทานจากสมเด็จพร ะเทพ รตั นราชสุดาฯสยามบรมราชกุมารีเมื่อวนั ท่ี 31 กรกฎาคมที่ผา่ นมา ถือเป็นรางวัลแห่งความภาคภูมิใจของกลุ่มฯ ที่ ได้สรา้ งความเข้มแข็งใหก้ บั ชมุ ชนได้อยา่ งยั่งยืนตามแนวทางพระราชดาริ

15 ถำ่ ยภำพบุคคล และอุปกรณ/์ เครื่องมือ/สิง่ ทปี่ ระดิษฐ์ (ช้ินงำนหรอื ผลงำน) นางสมพร แกว้ คนตรง

16 รปู ภำพภูมิปญั ญำ

17 แบบบนั ทึกชุดขอ้ มูลคลงั ปัญญำ-ภมู ปิ ญั ญำทอ้ งถน่ิ ตำบลท่ำเคย อำเภอสวนผึ้ง จังหวดั รำชบรุ ี ชื่อภูมปิ ัญญำ ผลิตภัณฑ์เคร่ืองจักสานจากไม้ไผ่ ข้อมูลพนื้ ฐำน รำยบุคคล เจำ้ ของภูมิปัญญำท้องถน่ิ /บุคคลคลงั ปัญญำ ชอ่ื นางพรลภัส นามสกลุ หว้ ยหงสท์ อง วนั เดือนปเี กดิ กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2500 ท่อี ยปู่ ัจจบุ นั (ทีส่ ามารถตดิ ตอ่ ได)้ บา้ นเลขที่ 129/1 หมทู่ ี่ 6 ตาบล ทา่ เคย อาเภอสวนผ้ึง จงั หวดั ราชบรุ ี รหสั ไปรษณีย์ 70180 โทรศพั ท์ 081-8275863 Facebook พรลภสั อาด หว้ ยหงสท์ อง ควำมเปน็ มำของภูมิปญั ญำ วิธีการจักสานของใช้ด้วยไม้ไผ่ เปน็ ลักษณะลายขดั สองเสน้ หลักฐานน้ีได้ค้นพบที่จังหวัดกาญจนบุรี ซงึ่ ถือ เป็นดินแดนท่ีสาคัญในทางประวตั ิศาสตร์ของประเทศไทย หลกั ฐานการคน้ พบเครอื่ งจักสานน้ีนอกจากประเทศไทย แล้ว ยังได้พบที่แอฟริกาและในทวีปเอเชียบางแห่ง บริเวณแหลมมลายู (ในยุคหิน) ได้ค้นพบหลักฐานเกี่ยวกับ เคร่ืองจักสานที่ทาด้วยไม้กองรวมอยู่กับของใช้ของผู้ตาย จึงสันนิษฐานว่าเคร่ืองจักสานได้เข้าไปมีส่วนเก่ียวกับ พิธีกรรมความเชื่อบางอย่างของมนุษย์ในยุคน้ันบ้างแล้ว ต่อมาเมื่อมนุษย์ได้มีการดาเนินชีวิตด้วยการเพาะปลูก เลี้ยงสัตว์ จึงเป็นท่ีเชื่อได้ว่ามนุษย์ได้รู้จักพัฒนาการเครื่องจักสานให้เหมาะสมกับการใช้สอยข้ึนมาเร่ือยๆ ทั้งนี้ เพราะการขยายตัวออกมาดาเนินชีวิตในทร่ี าบลมุ่ มแี ม่น้าลาธารไหลผ่าน เพียบพร้อมไปด้วยทรพั ยากรธรรมชาติท่ี มีให้อย่างเหลือเฟือ ส่ิงจาเป็นสาหรับมนุษย์ก็คือ การหาเคร่ืองมือบางชนิดไว้ใช้สอยในชีวิตประจาวัน ซ่ึงส่วนใหญ่ จะได้แก่เครื่องจับสัตว์ เครื่องจักสานเป็นเคร่ืองมือที่มนุษย์สามารถจะนาไปใช้ในการดาเนินชีวิตประจาวันได้เป็น อย่างดี ไม่เพียงแต่ด้านประโยชน์ใช้สอยเท่านั้นท่ีมนุษย์พัฒนาข้ึน ความสวยงาม และ ความทนทานถาวร ก็เป็น ปัจจัยท่ีมนุษย์ให้ความสาคัญ จากการท่ีมนุษย์รู้จักการใช้ยางพืชบางชนิดมาทา หรือยา เพื่อมิให้เกิดรอยร่ัว ซ่ึงทา ให้มผี ลสองอย่าง คอื ความคงทนถาวรและประโยชน์ใช้สอยเพ่ิมเตมิ คอื การไปใส่นา้ การใชภ้ ูมปิ ัญญาดงั กล่าว มีมา แต่คร้ังสุโขทัย หรืออาจจะก่อนหน้านั้น ปัจจุบันเคร่ืองจักสานได้พัฒนาการไปมาก มีการประดิษฐ์คิดค้นทาให้ได้ รูปแบบต่างๆ เครอ่ื งจกั สานเปน็ สิง่ ท่อี ยูค่ วบคู่มากับสังคมกสกิ รรมรับใช้ชีวติ มนษุ ย์ เปน็ มรดกตกทอดมาจนทกุ วนั น้ี

18 จดุ เด่นของภูมิปัญญำ การจกั สานข้าวของเครือ่ งใชต้ ่างๆจากไมไ้ ผ่ของ นางพรลภสั ห้วยหงส์ทอง นั้น เป็นภูมปิ ญั ญาทส่ี บื ทอดกัน มา จากรุ่นสู้รุ่น ซ่ึงเดิมที่แล้วเป็นการใช้ประโยชน์จากไม้ไผ่ท่ีปลูกเป็นแนวเขตของบ้าน นามาแปรรูปเป็น ผลิตภัณฑ์รูปแบบที่หลากหลาย เช่น เปล (มขี นาดท่ีคนสามารถนอนได้และขนาดเล็กสาหรับตั้งโชว์หรือวางของใช้ ช้นิ เลก็ ๆ) ชะลอม ข้อง ฝาชี เป็นต้น โดยนางพรลภสั ห้วยหงส์ทอง ได้จันต้ังเปน็ กลมุ่ งานจกั สานท่ีบา้ นของตน โดย นาผลิตภัณฑ์ที่ได้จัดวางจาหน่ายที่ ตลาดโอ๊ะป่อย ตลาดเช้ารมิ ธาร ซึ่งเป็นสถานท่ีท่องเท่ียวทมี่ ีชื่อเสียงของอาเภอ สวนผง้ึ ในปจั จบุ นั และต้งั ขายทีบ่ ้านของตนเอง ณ บ้านเลขท่ี 129/1 ม.6 ตาบลท่าเคย อาเภอสวนผงึ้ จังหวดั ราชบุรี โดยสินค้าท้ังหมดลว้ นทาด้วยมือทุกขน้ั ตอนตั้งแต่การตดั ไม้ไผ่ การจักตอกและการสาน มีความแข็งแรง คงทนและ สวยงาม นางพรลภสั ห้วยหงส์ทอง

19 รปู ภำพภูมิปญั ญำ

20 แบบบนั ทึกชดุ ข้อมลู คลงั ปัญญำ-ภูมปิ ญั ญำท้องถนิ่ ตำบล ตะนำวศรี อำเภอ สวนผง้ึ จงั หวดั รำชบรุ ี ช่ือภมู ิปัญญำ การทอย่ามกะเหรยี่ ง ขอ้ มูลพน้ื ฐำน รำยบคุ คล เจำ้ ของภมู ิปญั ญำท้องถ่นิ /บุคคลคลังปญั ญำ ช่ือ นายประจักร อรณุ วฒั นะ วัน เดอื น ปเี กิด 7 สงิ หาคม 2514 อายุ 48 ปี ท่ีอยปู่ ัจจุบนั บ้านเลขที่ 96 หมู่ 1 ตาบลตะนาวศรี อาเภอสวนผ้งึ จังหวัดราชบุรี รหัสไปรษณีย์ 70180 ควำมเปน็ มำของภูมิปัญญำ นายประจักร อรุณวัฒนะ คือผู้ท่ีเรียนรู้การทอย่ามกะเหรี่ยงจากบรรพบุรุษ สืบทอดต่อมาจาก พ่อ แม่ เน่ืองจากเป็นอาชีพของครอบครัว ตั้งแต่เด็กพอโตมาจึงทอย่ามขายเพื่อสร้างรายได้ในครอบครัว เพ่ือขายภายใน ชุมชนและมีคนสนใจส่ังซ้ือ เพราะย่ามมีลายที่เป็นเอกลักษณ์และมีราคาแพง จึงนิยมใช้ภายในหมู่บ้าน และคน ทั่วไปใหค้ วามสนใจเปน็ อยา่ งมาก ราคาใบละประมาณ 600-700 / ใบ จุดเดน่ ของภูมปิ ัญญำท้องถ่ิน นายประจกั ร อรุณวัฒนะ เปน็ คนทมี่ คี วามสนใจในการทอย่ามกะเหร่ียงซงึ่ มีลวดลายเป็นเอกลกั ษณ์เฉพาะ ทอ้ งถ่ิน วัตถุดบิ ท่ีใช้ประโยชนใ์ นผลติ ภัณฑ์ท่เี กิดจากภมู ิปัญญา ซึง่ พื้นทีอ่ นื่ ไม่มี ได้แก่ - ก่ีเอว เพราะต้องส่ังทาสนใหญ่จะมเี ฉพาะภายในชุมชน , น๋ึยบะ หรือแปลงตดี ้าย - การทอย่ามต้องใชเ้ ทา้ ยนั ให้ตงึ ยง่ิ ตงึ ผา้ ย่ิงแน่และสวยงาม - การเตรียมดา้ ยท่นี ามาเยบ็ ลวดลายจะต้องเป็นดา้ ยดิบโดยเฉพาะ ทเี่ หมาะแก่การเยบ็ ลวดลาย - ลายที่นามาเยบ็ บนผา้ ใชภ้ มู ปิ ญั ญาสบื ทอดต่อ ๆ กันมา

21 นายประจกั ร อรุณวัฒนะ รปู ภำพภมู ิปัญญำ

22 แบบบนั ทึกชดุ ข้อมูลคลงั ปัญญำ-ภมู ปิ ัญญำทอ้ งถ่ิน ตำบล ตะนาวศรี อำเภอ สวนผ้งึ จงั หวัด ราชบุรี ช่ือภมู ปิ ัญญำ ครืนดักไก่ ข้อมูลพ้นื ฐำน รำยบคุ คล เจ้ำของภมู ิปญั ญำท้องถนิ่ /บุคคลคลังปัญญำ ชอ่ื นายนาศกั ด์ิ บุญทิน วนั เดอื น ปเี กิด 26 มกราคม 2524 อายุ 38 ปี ทอี่ ยูป่ จั จบุ ัน (ท่สี ามารถตดิ ต่อได้) บ้านเลขท่ี 127/1 หมู่ 1 ตาบลตะนาวศรี อาเภอสวนผงึ้ จงั หวัดราชบรุ ี รหสั ไปรษณยี ์ 70180 ควำมเป็นมำของภมู ิปัญญำ นายนาศักดิ์ บญุ ทนิ คอื ผเู้ รียนรกู้ ารทาครืนดักไก่ เป็นภูมปิ ัญญาและวถิ ชี ีวติ ของคนในชุมชนและนามา ประยุกต์ใชใ้ นครอบครัวเพื่อหารายได้ และใช้เองในครอบครวั จุดเด่นของภูมปิ ัญญำท้องถ่ิน นายนาศักด์ิ บุญทนิ เป็นคนที่มีความสนใจในการทาครืนดักไก่ ซ่งึ เป็นเอกลักษณ์ในชุมชนมีเฉพาะใน หมู่บา้ นในการการเตรียมวสั ดุ การเหลา่ ไม้ให้ได้ขนาดและอุปกรณท์ ่เี หมาะสม กบั การทาครนื ดักไก่ นายนาศักดิ์ บุญทิน

23 รปู ภำพภูมิปญั ญำ

24 แบบบันทกึ ชดุ ขอ้ มูลคลงั ปญั ญำ-ภูมิปญั ญำท้องถนิ่ ตำบล ตะนาวศรี อำเภอ สวนผึ้ง จงั หวดั ราชบุรี ชอ่ื ภูมปิ ัญญำ การสานไม้ไผ่ ขอ้ มูลพืน้ ฐำน รำยบุคคล เจำ้ ของภูมิปญั ญำทอ้ งถน่ิ /บุคคลคลงั ปญั ญำ ช่ือ นายหมอก บญุ ทิน วัน เดือน ปเี กิด 2483 อายุ 79 ปี ท่ีอยปู่ จั จุบัน (ทส่ี ามารถติดตอ่ ได)้ บา้ นเลขที่ 22 หมู่ 1 ตาบลตะนาวศรี อาเภอสวนผึ้ง จงั หวดั ราชบรุ ี รหัสไปรษณีย์ 70180 ควำมเป็นมำของภมู ิปญั ญำ นายหมอก บุญทนิ คือผทู้ เ่ี รียนรกู้ ารสานไม้ไผ่จากบรรพบรุ ุษ สบื ทอดต่อมาจาก พ่อ แม่ เน่อื งจากเปน็ อาชพี ของครอบครวั และสามารถนามาใชใ้ นชวี ิตประจาวันได้ ลอบดกั ปลา ไซดกั ปลา ตุ้มดักปลา จุดเดน่ ของภมู ิปัญญำท้องถ่ิน นายหมอก บุญทิน เปน็ คนท่มี ีความสนใจในการสานไม้ไผน่ าวัสดทุ มี่ มี าประยุกต์ใชใ้ ห้เกดิ ประโยชน์ วตั ถุดบิ ที่ใชป้ ระโยชน์ในผลิตภัณฑ์ที่เกดิ จำกภมู ปิ ัญญำ ซ่ึงพ้นื ทอ่ี ื่นไมม่ ี ไดแ้ ก่ - ไม้ไผ่ , หวาย รำยละเอียดของภมู ิปัญญำท้องถ่ิน - การนาไม้ไผ่ทจี่ กั ตอกไว้ไปลนไฟเพอ่ื ป้องกันไมใ่ ห้ มอด หรอื ปลวกกิน - การนาตอกแช่นา้ เพ่ือให้ถักงา่ ยขนึ้ นำยหมอก บญุ ทิน

25 รปู ภำพภูมิปญั ญำ

26 แบบบนั ทกึ ชุดขอ้ มูลคลังปญั ญำ-ภมู ปิ ญั ญำท้องถนิ่ ตำบล ปำ่ หวำย อำเภอ สวนผ้ึง จงั หวดั รำชบุรี ช่ือภมู ิปัญญำ การจักสารสุม่ จับปลา ขอ้ มูลพ้นื ฐำน รำยบุคคล เจ้ำของภมู ิปัญญำท้องถ่ิน/บุคคลคลังปญั ญำ ช่อื นายมานพ พานทอง วนั เดือน ปีเกิด 15 กมุ ภาพันธ์ ๒๕๐๖ อำยุ 53 ปี ที่อยู่ปจั จุบัน (ทสี่ ำมำรถตดิ ต่อได้) บ้านเลขที่ ๒ หมทู่ ี่ ๔ ตาบลป่าหวาย อาเภอสวนผ้งึ จังหวัดราชบุรี รหัสไปรษณยี ์ ๗๐๑๘๐ โทรศพั ท์ ๐๙๘-๙๔๐๓๐๔๘๘ Facebook : มานพ พานทอง ควำมเปน็ มำของภูมิปญั ญำ การจักสานไมไ้ ผ่เป็นภมู ิปัญญาที่บรรพบุรุษ ได้ถ่ายทอดใหร้ ่นุ สู่รนุ่ โดยแต่เดมิ ครอบครัวมอี าชีพหลกั ในการ ทาไร่ ทานา เวลาว่างจากการทาไร่ทานา ต่างก็มาทาเครื่องมือเครื่องใช้เพื่อใช้ในการดารงชีวิต เช่น การทาสุ่มจับปลา การจักสารเข่ง การสานตะกร้า การสานกระดง้ อุปกรณ์เคร่ืองใช้ในครัวเรือน โดยการใช้วัสดุที่มี อยู่ในธรรมชาติ คือ ไม้ไผ่ โดยมีการปรับปรุงผีมือความละเอียด ในการใช้ภูมิปัญญาที่ส่ังสมมา การลองผิดลองถูก เพ่ือใหไ้ ดผ้ ลผลติ ที่มคี วามสวยงาม คงทน สามารถใชใ้ นชวี ิตประจาวัน จดุ เด่นของภูมิปัญญำท้องถ่ิน การจักสารท่ีนาวัสดุธรรมชาติมาผสมผสานการภูมิปัญญา สามารถผลิตผลงานนามาใช้ชีวิตประจาวันได้ จริง โดยผลิตแต่ละชิ้นมีความแข็งแรง ใช้วัสดุที่คัดเลือกเป็นอย่างดี เพื่อคงไว้ซึ่งคุณภาพของผลงานท่ีได้ออกตาม แบบฉบับดั้งเดิมท่ีบรรพบุรุษเคยทามาแต่อดีต เช่น ลวดลายของงานจักสาน ความคงทนแข็งแรง ความละเอียด ประณตี และความสวยงาม

27 แบบบันทึกชดุ ข้อมูลคลังปัญญำ-ภมู ิปญั ญำทอ้ งถน่ิ ตำบลป่ำหวำย อำเภอสวนผงึ้ จงั หวดั รำชบุรี ชอื่ ภมู ิปัญญำ การสานกระโล้ ขอ้ มูลพ้นื ฐำน รำยบคุ คล เจ้ำของภูมิปัญญำท้องถิ่น/บุคคลคลงั ปัญญำ ชื่อ นางสายยนต์ แดงเมอื ง วัน เดอื น ปีเกิด 22 ธนั วาคม 2488 อำยุ 74 ปี ทอ่ี ยู่ปจั จุบัน บา้ นเลขท่ี 84 หมูท่ ่ี 2 ตาบลปา่ หวาย อาเภอสวนผ้ึง จังหวดั ราชบุรี รหัสไปรษณยี ์ ๗๐๑๘๐ โทรศัพท์ 087-1704672 ควำมเป็นมำของภมู ิปญั ญำ การจักสานไม้ไผ่เป็นภมู ปิ ัญญาทบ่ี รรพบุรุษ ได้ถ่ายทอดให้รนุ่ สู่รุน่ โดยแตเ่ ดมิ ครอบครัวมีอาชพี หลักในการ ทาไร่ ทานา เวลาว่างจากการทาไร่ทานา ต่างก็มาทาเคร่ืองมือเครื่องใช้เพื่อใช้ในการดารงชีวิต เช่น การทาสุ่มจับ ปลา การจักสารเข่ง การสานตะกร้า การสานกระด้ง อุปกรณ์เครื่องใช้ในครัวเรือน โดยการใช้วัสดุท่ีมีอยู่ใน ธรรมชาติ คือ ไม้ไผ่ โดยมีการปรับปรงุ ผมี อื ความละเอยี ด ในการใชภ้ ูมปิ ญั ญาทส่ี ั่งสมมา การลองผดิ ลองถูก เพื่อให้ ได้ผลผลิตท่ีมีความสวยงาม คงทน สามารถใชใ้ นชวี ิตประจาวันไดอ้ ยา่ งคงทน จุดเด่นของภมู ปิ ัญญำท้องถิ่น การจักสารที่นาวัสดุธรรมชาติมาผสมผสานการภูมิปัญญา สามารถผลิตผลงานนามาใช้ชีวิตประจาวันได้ จริง โดยผลิตแต่ละชิ้นมีความแข็งแรง ใช้วัสดุท่ีคัดเลือกเป็นอย่างดี เพ่ือคงไว้ซึ่งคุณภาพของผลงานที่ได้ออกตาม แบบฉบับด้ังเดิมที่บรรพบุรุษเคยทามาแต่อดีต เช่น ลวดลายของงานจักสาน ความคงทนแข็งแรง ความละเอียด ประณีต และความสวยงาม

28

29 แบบบันทึกชุดข้อมูลคลงั ปัญญำ-ภมู ปิ ญั ญำทอ้ งถน่ิ ตำบลปำ่ หวำย อำเภอสวนผึง้ จงั หวัดรำชบรุ ี ช่อื ภูมปิ ัญญำ การถนอมอาหาร (การแปรรปู มะม่วง) ข้อมูลพน้ื ฐำน รำยบคุ คล เจ้ำของภูมิปญั ญำทอ้ งถนิ่ /บุคคลคลงั ปัญญำ ช่อื นางสมจิต เจรญิ รักษา วัน เดือน ปีเกดิ อำยุ 69 ปี ทอ่ี ยู่ปจั จบุ นั (ที่สำมำรถตดิ ต่อได้) บา้ นเลขที่ หมทู่ ่ี 1/2 ม.7 ตาบลป่าหวาย อาเภอสวนผง้ึ จงั หวดั ราชบุรี รหัสไปรษณยี ์ ๗๐๑๘๐ ควำมเปน็ มำของภูมิปัญญำ การถนอมอาหารเป็นการเก็บรักษาอาหาร ผัก ผลไม้ เพื่อให้สามารถเก็บรักษาไว้บริโภคได้อย่างยาวนาน แต่เดมิ บ้านนางสมจิต เจริญรักษา มอี าชีพทาให้ มีการปลูกมะมว่ งเพือ่ บริโภคในครัวเรอื น แตเ่ มอื่ ระยะเวลาผ่านไป มะม่วงออกผลผลติ มาก จ้ึงต้องมาหาวิธกี ารเกบ็ รกั ษาทีส่ ามารถรกั ษาอายขุ องมะมว่ งให้ไดน้ านที่สุด โดยการคดิ สตู ร การแช่อิ่มมะม่วง และการทามะม่วงกวนขึน้ โดยมคี วามสะอาดและรสชาติท่ีอรอ่ ยคงคงความกรอบของมะม่วงไวไ้ ด้ ปัจจบุ นั สามารถจาหน่ายมะม่วงดอกและมะมว่ งกวน สรา้ งเป็นอาชพี เสรมิ ให้กับครอบครัวได้ จดุ เดน่ ของภมู ิปัญญำท้องถ่ิน สามารถคงความกรอบ ความหวาน ของมะม่วงไว้ได้นาน การผลติ ไม่ใช้สารเคมีสารเคมีต่างๆ เลือกวัตถดุ ิบ ทมี่ ีคุณภาพ เชน่ มะมว่ งสด น้าผึ้ง นางสมจติ เจริญรกั ษา

30 บรรณำนกุ รม ดารง บุญเลศิ .สมั ภาษณ์, 30 พฤศจกิ ายน 2562 นาศักดิ์ บุญทิน.สมั ภาษณ์, 29 พฤศจิกายน 2562 ประจักร อรุณวัฒนะ.สัมภาษณ์, 29 พฤศจกิ ายน 2562 พรลภสั ห้วยหงสท์ อง.สัมภาษณ์, 29 พฤศจิกายน 2562 พิมพ์ชนก หว้ ยหงส์ทอง.สัมภาษณ์, 29 พฤศจิกายน 2562 มานพ พานทอง. สมั ภาษณ์, 30 พฤศจกิ ายน 2562 ศิรริ ตั น์ แตแ่ ดงเพชร.สมั ภาษณ์, 30 พฤศจิกายน 2562 สมจิต เจริญรักษา.สมั ภาษณ์, 30 พฤศจกิ ายน 2562 สมพร แก้วคนตรง.สมั ภาษณ์, 29 พฤศจิกายน 2562 สายยนต์ แดงเมือง. สมั ภาษณ์, 30 พฤศจกิ ายน 2562 สขุ ใจ คังพุ.สัมภาษณ์, 30 พฤศจิกายน 2562 หมอก บญุ ทนิ .สมั ภาษณ์, 29 พฤศจิกายน 2562

31 คณะผ้จู ัดทำ ทป่ี รกึ ษำ ผ้อู านวยการ สานกั งาน กศน.จังหวดั ราชบรุ ี นางสาวดารัตน์ กาญจนาภา ผ้อู านวยการ กศน.อาเภอสวนผึง้ นางสาวชนากานต์ สายหมี งานภาคเี ครือขา่ ย สานักงาน กศน.จงั หวดั ราชบุรี นางมยุรา เจรญิ พร ครู กศน.ตาบลสวนผ้งึ คณะผสู้ ำรวจข้อมูล ครู กศน.ตาบลปา่ หวาย นางสาวกรรณกิ า เณยา ครู กศน.ตาบลทา่ เคย นางสาววันวิสาข์ เฉลิมพล ครู กศน.ตาบลตะนาวศรี นายกฤษทร สงิ หพ์ ิทักษ์ ครู ศรช.ตาบลสวนผึ้ง นางสาวนชุ ดา โป่งประดษิ ฐ์ นายอานาจ อนิ โต ครูผ้ชู ว่ ย ผรู้ วบรวม ครู กศน.ตาบลทา่ เคย นายบญั ญตั ิ รกั ษา ออกแบบปก/เล่ม นายกฤษทร สงิ หพ์ ทิ ักษ์