9.SINIF FİZİK SB-2024 DEMO

Fizik YKSYükKsuerkuömgrleatriımSınavıSINIF SORU BANKASI 9. ➘ Yeni Öğretim Programına Uygun ➘ Kazanım Testleri ➘ Sarmal ve Ünite Testleri ➘ Beceri Temelli Sorular ➘ Etkinlik ve Yazılıya Hazırlık Soruları ➘ Akıllı Kâğıtlar ve Sıcak Bölgeler VİDEO ÇÖZÜMLÜ Üm t AKCA Hasan İŞBİLİR Cenk ÇAYIRCIOĞLU

TEST-1 FİZİK BİLİMİNE GİRİŞ – 1 1. Fizik bilimi ile ilgili, 4. Aşağıdakilerden hangisi fizik biliminin uğraş alanları I. Madde ve maddenin hareketini inceler. içinde değildir? II. Doğanın analizini nasıl sorusuna cevap arayarak A) Uzun süre giden cep telefonu bataryası üretimi yapar. B) Tek kişilik uçaklar C) Denizaltılar III. Sınırları net bir şekilde çizilmiştir. D) Hastanın psikolojik sorunları E) Teleskobun yapısı verilenlerden hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I, II ve III 2. 5. I. Atomlar arasında oluşan çekim kuvveti II. Güneş’te meydana gelen füzyon reaksiyonu Gözlük camı III. Maddelerin elektrik iletkenliği Yukarıda verilen araçların çalışma prensipleri açıkla- Yukarıda verilen bilimsel problemlerden hangileri nük- nırken fiziğin hangi alt dallarından yararlanılmıştır? leer fiziğin ilgi alanına girer? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I, II ve III I II III B A) Elektrik Atom fiziği Mekanik İ B) Optik L C) Termodinamik Elektromanyetizma Termodinamik G D) Optik İ Elektromanyetizma Optik Termodinamik Elektromanyetik E) Mekanik Optik Termodinamik S A 9. SINIF SARMAL FİZİK R M A L 6. Standart birim sisteminde tanımlanmış temel büyüklükler ve bunlardan türetilmiş büyüklükler vardır. 3. I. Atom altı parçacıklar Buna göre, II. Madde ve yapısı I. Uzunluk temel büyüklüktür. III. Gezegenler ve hareketleri II. Enerji türetilmiş büyüklüktür. Yukarıdakilerden hangileri fizik biliminin uğraş alanla- III. Işık şiddeti türetilmiş büyüklüktür. rındandır? yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve III E) I, II ve III D) I ve II E) I ve III 10

TEST-8 BECERİ ODAKLI TEST (BOT) – 2 1. Şekil-I’de verilen dikdörtgenler prizması yarı yüksekliğine 3. Irmaklar, kimi zaman içlerinde altın parçacıkları taşır. Altın kadar su ile doludur. arayıcıları altını ayırt etmek için eleme kabı kullanırlar. Eleme kabında altın dibe çöker. 6 cm 4 cm 3 cm 4 cm 3 cm 6 cm Şekil-I Şekil-II Prizma Şekil-II’deki konuma getirilirse su yüksekliği Buna göre, altının ayırt edilmesinde hangi özelliğinin kaç cm olur? diğer maddelerden büyük olması etkili olmuştur? A) 0,5 B) 1 C) 1,5 D) 2 E) 2,5 A) Özkütle B) Özısı C) Sıcaklık D) Kütle E) Hacim B İ L G 2. Taşma seviyesi 100 cm3 çizgisinde olan K kabında 60 İ 4. Oda sıcaklığında bulunan X, Y ve Z maddelerinin sabit cm3 hacminde su vardır. 80 g kütleli X cismi kaba yavaşça S basınçtaki kütle ve hacim değerleri tabloda gösterilmiştir. bırakıldığında L kabında 10 cm3 su toplanıyor. A X, Y ve Z maddelerinin özkütleleri sırasıyla dx, dy ve dz dir. X R Madde Kütle (g) Hacim (cm3) M X 100 50A L 100 cm3 Y 100 100 60 cm3 Z 50 100 Buna göre; dx, dy ve dz nin büyüklük sıralaması seçe- 9. SINIF SARMAL FİZİK neklerin hangisinde doğru verilmiştir? K kabı L kabı A) dx > dy > dz B) dx = dy > dz C) dy > dz > dx X cismi K kabına tamamen battığına göre, X cisminin D) dz > dx = dy E) dz > dy > dx özkütlesi kaç g/cm3 tür? A) 1,4 B) 1,6 C) 1,8 D) 2,0 E) 8,0 41

SICAK BÖLGE B. KATILARDA BOYUTLAR ARASI İLİŞKİLER   VE DAYANIKLILIK Çevremizde bulunan canlıları ve yapıları incelediğimizde her birinin farklı maddelerden yapıldığını ve farklı boyutlarda ol- duğunu görürüz. Peki bu varlıkların herhangi bir boyutunu artırdığımızda Dayanıklılık cismin boyutlarıyla ters orantılıdır. Yani cismin tüm özellikleri de aynı oranda artar mı? Örneğin bir bilyenin ya- boyutları arttıkça dayanıklılık azalır. rıçapını 2 katına çıkardığımızda hacmi, kesit alanı, yüzey alanı, kütlesi, özkütlesi nasıl değişir? Ya da maket bir evi fotokopi çe- ker gibi büyüttüğümüzde yıkılmadan durabilir mi? İşte tüm bunlar katılarda boyutlar arası ilişkiler ve dayanık- ➡ EKSTRA BİLGİ lılık ile açıklanabilir. Katı bir cismin gerilme veya sıkıştırılma etkilerine karşı Bir cismin dış kuvvet altındaki dayanıklılığı; gösterdiği dirence dayanıklılık denir. Dayanıklılık a kesit alanı Dayanıklılık formülsel olarak ifade edilmek istendiğinde ile ifade edilir. ise cisme ait bir sabit ile cismin kesit alanının hacmine oranı ile Aynı maddeden yapılmış değişik kalınlıklardaki ipler belirli bir kuvvete kadar dayanabilirler, sınır aşıldığında ip doğru orantılıdır. Bir cismin kendi ağırlığı altındaki dayanıklılığı; kopar. Örneğin bir ip her defasında kesit alanını ikiye kat- layarak kalınlaştığında dayanıklılığı artar. Dayanıklılık Å Kesit Alan› şeklindedir. Hacim   12 F  Örneğin bir kenarı 1 cm olan küp şeklindeki jöle ile bir ke-   II   F   I narı 20 cm olan küp şeklindeki jöle masa üzerine bırakıldığında  III büyük jöle daha çabuk dağılır, bunun sebebi dayanıklılığının kü- 3  6F çük jöleye göre daha az olmasıdır. İpin kesit alanı I. ipte S iken II. ipte 12S, III. ipte ise 36S olduğundan dış kuvvet altındaki dayanıklılığı da aynı B oranlarda artmıştır. İ L G İ S A R M A L Dayanıklılığın azalmasının sebebi bir kenarın (a) 20 katına 9. SINIF SARMAL FİZİK çıkarılması durumunda kesit alanı (a2) 400 katına çıkarken, hac- Kesit Alan› 1 mi (a3) 8000 katına çıkar, bu durumda Hacim = 20 olur. Dayanıklılık 20 kat azalmış olur ve büyük jöle kendi ağırlığı Karıncanın kendinden çok daha ağır cisimleri kaldırabilme- altında ezilir. si, küp şekerin zor kırılması, bilyelerin kolay kolay kırılmaması dayanıklılık ilkesinden ileri gelir. Aynen jöle örneğinde olduğu gibi filmlerde ve romanlarda gördüğümüz dev insanların, gorillerin ve dev karıncaların yaşa- ✔ Ayrıca dayanıklılık maddenin cinsine ve sıcaklığına ması mümkün değildir. Çünkü kendi ağırlıkları altında ezilirler. bağlıdır. 43

7. 10. I. Karınca gibi hayvanların boyutları büyütülebilinseydi dayanıklılıkları artardı. II. Canlıların dayanıklılığı boyutları ile ters orantılıdır. III. Bir insanın boyutları aşırı büyütülürse hareket etmesi zorlaşır. Yukarıda verilen yargılarından hangileri doğrudur? Şekildeki silindirin, kendi ağırlığı altındaki dayanıklılığı A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III için, D) II ve III E) I, II ve III I. r artarsa artar. II. h artarsa azalır. III. Hacmi artarsa artar. yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur? 11. Aynı maddeden yapılmış K, L, M cisimlerinin kesit alanı- A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III hacim grafikleri şekillerdeki gibidir. D) I ve II E) I, II ve III Hacim AlaKnıesit Hacim AlaKnıesit Hacim AlaKnıesit K LM 8. S yüzeyinde tutulan dikdörtgenler prizmasının boyutları şe- Buna göre, K, L, M cisimlerinin ağırlıklarına oranla da- yanıklılıkları DK, DL ve DM arasındaki ilişki nedir? kilde verilmiştir. A) DK > DL > DM B) DK > DM > DL C) DK = DL = DM D) DL > DM > DK E) DM > DL = DK Buna göre a, b ve c kenarlarından hangileri artırıldı- B 12. a. İri yapılı hayvanların bacakları kalındır. ğında, prizmanın kendi ağırlığı altındaki dayanıklılığı İ b. Boyutları artırılan canlıların dayanıklılığı artar. azalır? L c. Boyutları artırılan canlının kesit alanı arttığı için daya- G A) Yalnız a B) Yalnız b C) Yalnız c nıklılığı da artar. İ Kesit alan D) a ve c E) a, b ve c d. Canlıların dayanıklılığı Hacim ile orantılıdır. S Yukarıda verilen ifadelerden hangileri doğrudur? A R A) a ve d B) a ve b C) b ve d M A D) b ve c E) a ve c L 9. Dayanıklılıkla ilgili, ➡ ŞİMDİDEN ÖĞREN 9. SINIF SARMAL FİZİK I. Madde cinsine bağlıdır. Karınca orantılı bir şekilde fil boyutuna büyütülürse II. Cismin boyutları ile ters orantılıdır. Kesit alan oranı yani dayanıklılığı azalır. III. Boyutları 2 katına çıkarılan cisimlerin dayanıklılıkları Hacim da 2 katına çıkar. yargılarından hangileri doğrudur? Bu durumda bacakları kendi ağırlığını taşımakta yetersiz kalır ve kırılır. A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I ve III 47

2021 / TYT 9. 6. Günlük hayatta karşılaşılabilecek; I II III I. yağmur damlasının küresel şekil alma eğilimi, I. Gazyağı lambasının fitilinin yanması II. bazı böceklerin göllerdeki suyun yüzeyinde rahatça yürüyebilmeleri, II. Peçetenin kahveyi çekmesi III. bir yüzeye pipetle bırakılan farklı cins sıvı damlaları- III. Suyun, havlu yardımıyla boş kaba aktarılması nın farklı şekiller alması Yukarıdaki olayların hangilerinde kılcallığın etkisi var- olaylarından hangileri yüzey geriliminin bir sonucu- dır? dur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I, II ve III D) I ve III E) I, II ve III 10. 7. Birbirinden farklı ve eşit hacimli K, L ve M sıvılarının cam Şekil-I’deki tel halkaya bağlanan ve gergin olmayan ip var- yüzeyde duruşları şekildeki gibidir. ken sabunlu suya batırılıp çıkarıldığında ipte bir gerginlik oluşmamaktadır. Buna göre eşit sıcaklıktaki saf sıvıların yüzey gerilimle- İpin bir tarafındaki sabun zarı delindiğinde ise ip şekil-II’deki ri TK, TL ve TM arasındaki ilişki nedir? gibi gerilmektedir. A) TK > TL> TM B) TM > TL > TK Buna göre ipin gergin hâle gelmesinin sebebi; I. Sabunlu suda oluşan yüzey gerilimi B C) TM > TK > TL D) TK > TM > TL İ II. Sabunlu su ile ip arasındaki adezyon kuvveti L III. Yer çekimi kuvveti E) TK = TL = TM G kavramlarından hangileri ile açıklanabilir? İ A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I, II ve III S A R ➡ML DİKKAT A 8. Yüzey gerilimi ile ilgili, 9. SINIF SARMAL FİZİK I. Sıcaklıkla ters orantılıdır. II. Yabancı madde her zaman yüzey gerilimini azaltır. III. Sıvı damlalarının küresel şekil almalarının sebebi yüzey Sıvının kılcal borudaki yükselme miktarı; sıvının türüne, gerilimidir. borunun yapıldığı maddenin cinsine, borunun kesit alanı- na ve yer çekim ivmesine bağlıdır. yargılarından hangileri doğrudur? Açık hava basıncına bağlı değildir. A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I ve III 50

TEST-14 ÜNİTE TESTİ - 1 1. 4. Bazı sıvıların özkütleleri Tablo-1’de, kütle-hacim değerleri 140 cm3 belirlenen sıvılar ise Tablo-2’de verilmiştir. Özkütle Kütle Hacim Sıvı (g/cm3) Sıvı (g) (cm3) r su Zeytinyağı 0,9 K 180 200 r = 2cm Su 1 L 70 100 Yarıçapı 2 cm olan demirden yapılmış küre su içine bı- Aseton 0,8 M 150 150 rakıldığında, su seviyesi 140 cm3 iken kaç cm3 e çıkar? Eter 0,7 Tablo - 2 (p = 3 alınız.) A) 142 B) 148 C) 160 D) 172 E) 178 Tablo - 1 Buna göre, K, L M sıvıları Tablo-1’de verilen sıvılardan hangileridir? K LM A) Zeytinyağı Su Aseton 2. B) Zeytinyağı Eter Su r C) Eter Zeytinyağı Su D) Aseton Zeytinyağı Su 80 cm E) Eter Aseton Zeytinyağı su r = 2cm A = 16 cm2 Yarıçapı 2 cm olan demirden yapılmış küre su içine bıra- kılıyor. Su seviyesi 80 cm ve kabın taban alanı 16 cm2 olduğu- B na göre, yeni su seviyesi kaç cm olur? İ L (p = 3 alınız.) G İ A) 112 B) 108 C) 100 D) 88 E) 82 3. S Bilezik Kütle (gram) Hacim (cm3) A 500 cm3 R 5. K 15 3 M L 6 2 400 cm3 A M 9 2 L N 10 1 h su 9. SINIF SARMAL FİZİK r Şekildeki taşırma kabında 400 cm3 su varken yarıçapı P8 4 r = 5 cm olan silindir şeklindeki katı cisim su içine bırakılın- ca batıyor ve kaptan 50 cm3 su taşıyor. Altın ve bakır alaşımından oluşan K, L, M, N ve P bilezik- lerinin kütle ve hacim değerleri şekildeki tabloda verilmiştir. Buna göre silindir şeklindeki cismin yüksekliği kaç cm dir? (p = 3) Buna göre hangi bileziğin ayarı en yüksektir? (Altının özkütlesi bakırın özkütlesinden büyüktür.) A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 A) K B) L C) M D) N E) P 55

ETKİNLİK 9. SINIF SARMAL FİZİK 1. Aşağıdaki ifadeleri değerlendirerek doğru ise \"D\" yanlış ise \"Y\" şeklinde işaretleyiniz. a. Maddenin birim kütlesinin hacmine özkütle denir. b. SI birim sisteminde özkütlenin birimi g/cm3 tür. c. Sabit sıcaklık ve basınçta bir maddenin kütlesi artsa da özkütlesi değişmez. d. Maddelerin özkütlesi sıcaklığa bağlı olarak değişebilir. e. Bir maddenin tüm boyutları aynı oranda azalırsa ağırlığına karşı dayanıklılığı da azalır. f. Dayanıklılık maddenin cinsine bağlıdır. g. Bir sıvıya yabancı madde karıştırılırsa yüzey gerilimi değişmeyebilir. h. Kâğıt peçetenin suyu çekmesi kılcallık ile ilgilidir. ı. Su damlalarının cama yapışması adezyon kuvvetlerinin varlığının göstergesidir. i. Bir cismi tüm boyutları aynı oranda artırıldığında hacim ve yüzey alanı da aynı oranda artar. j. Bir canlının bütün vücudu orantılı bir şekilde büyürse yüzey alanının hacmine oranı da büyür. k. Farklı sıcaklıklarda farklı sıvıların yüzey gerilimleri eşit olabilir. l. Adezyon ve kohezyon yalnızca çekim kuvvetleridir. m. Yüzey gerilimi arttıkça bir sıvının yayılma özelliği de artar. n. Silindirin yarıçapı 3 kat artarsa, ağırlığı altındaki dayanıklılığı 9 kat artar. 61

9. SINIF SARMAL FİZİK 2. Aşağıdaki cümlelerde bırakılan boşluklara uygun olan sözcükleri yazınız. a. Ortam koşullarına göre değişmeyen madde miktarına ........................................ denir. b. ........................................, bir cismin uzayda kapladığı yerdir. c. Hacim ölçüsü birimi uluslararası birim sistemine göre ....................................... dir. d. Bir maddenin birim hacminin kütlesine ........................................ denir. e. Farklı iki maddenin molekülleri arasındaki yapışmayı sağlayan kuvvet ........................................dir. f. Cam üzerinde Cıva'nın küresel hâl almasını sağlayan kuvvet ........................................ dir. g. Bazı böceklerin su üzerinde yürüyebilmeleri ........................................ örnektir. h. ........................................ adezyon ve kohezyon kuvvetleri sayesinde oluşur. ı. Bir cismin ebatları aynı oranda artılırısa kendi ağırlıklarına karşı dayanıklılıkları ...................................... i. Katı bir cismin özelliğini kaybetmeden gerilme ya da sıkışma gibi etkilere gösterdiği dirence .................................... .... denir. j. Katı cisimlerde yüzey alanı hacme oranlandığında bu oran en küçük ........................ k. Düzgün kesitli katı bir cismin boyutları hangi oranda değişirse kesit alanı bu oranın ……..........………kadar, hacmi bu oranın ……..........……… kadar, kütlesi ve ağırlığı da bu oranın ……..........……… kadar değişir. l. Aynı tür moleküller arasındaki çekme kuvvetine.................................. denir. m. Bir sıvının molekülleri ile bir katının teması sırasında, kohezyon kuvveti > adezyon kuvveti ise sıvı katıya …................……... ve katıyı ..............………........ . n. Eşit hacimli küçük buz kalıpları ile büyük buz kalıplarından; küçük olanların daha önce erimesi veya içine bırakıldığı içeceği erken soğutması ..............………........ oranının büyük olmasından kaynaklanmaktadır. 62

TEST-2 HAREKET İLE İLGİLİ KAVRAMLAR – 2 1. 4. Dairesel bir pistte bulunan K, L ve M araçlarının, pistin Şekildeki yolun K noktasından harekete başlayan çocuk L merkezindeki ağaca göre konum vektörlerinin büyük- noktasına ulaşıyor. lükleri XK, XL ve XM arasındaki ilişki nedir? Buna göre çocuğun aldığı yol ve yer değiştirmesi kaç A) XK = XL= XM B) XK > XL> XM m dir? (Yolun genişliği ihmal ediliyor.) C) XM > XL> XK D) XL > XK> XM E) XK > XM > XL Alınan Yol (m) Yer Değiştirme (m) A) 140 140 2. B) 140 50 C) 140 100 D) 100 140 E) 50 140 5. Dairesel bir pistin K noktasından harekete başlayan araç ilk defa L noktasına ulaşıyor. Şekildeki halı sahanın K, L ve M köşelerinde bulunan B oyuncuların O noktasına göre konum vektörlerinin bü- İ L yüklükleri XK, XL ve XM arasındaki ilişki nedir? G A) XK = XL= XM B) XL > XK> XM İ C) XL > XM> XK D) XM > XL> XK S A E) XK > XL > XM R Aracın aldığı yol 150 m olduğuna göre, pistin yarıçapı M kaç m dir? (π = 3) A L A) 25 B) 50 C) 75 D) 100 E) 125 3. Bir otomobilin gösterge tablosunda okunan değerler 6. 9. SINIF SARMAL FİZİK için, Düz bir yolda L noktasından harekete başlayan araç önce I. O anki hız büyüklüğünü gösterir. M noktasına oradan K noktasına gidiyor. Sonra tekrar L noktasına dönüyor. II. O anki sürat büyüklüğünü gösterir. Aracın aldığı yol 800 m olduğuna göre, KL mesafesi kaç m dir? III. O ana kadar yapılan toplam yer değiştirme büyüklüğü- A) 50 B) 100 C) 150 D) 200 E) 250 nü gösterir. yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I, II ve III 69

6. 9. Hız J 0 t 2t 3t 4t Zaman -J Doğrusal bir yolda ilerleyen aracın ivme-zaman grafiği şe- Doğrusal bir yolda ilerleyen araca ait hız-zaman grafiği şe- kildeki gibidir. kildeki gibidir. Buna göre aracın hız-zaman grafiği Buna göre araç hangi anlarda yön değiştirmiştir? ϑ(m/s) ϑ(m/s) ϑ(m/s) A) 2t ve 4t B) t ve 3t C) 3t ve 4t 02 6 4 4 t(s) D) 2t ve 3t E) t ve 4t 2 4 0 24 -2 t(s) 10. -4 2 I t(s) 0 24 II III grafiklerinden hangileri olabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III 0 D) I ve III E) I, II ve III Doğrusal bir yolda ilerleyen ve ilk hızı -10 m/s olan araca ait ivme-zaman grafiği şekildeki gibidir. Buna göre araç, hangi zaman aralıklarında hızlanmış- tır? 7. ϑ(m/s) A) (0 – 2)s B) (0 – 4)s C) (2 – 4)s 60 D) (4 – 6)s E) (2 – 6)s 30 0 t(s) B 11. Durgun hâlden harekete başlayan bir cisim 4 m/s2 ivme ile 10 İ en çok 5 saniye boyunca hızlandırılabiliyor. L Bu cisim 10 saniyede en çok kaç metre gidebilir? Doğrusal bir yolda sabit ivme ile yavaşlayan aracın hız- G A) 80 B) 50 C) 100 D) 150 E) 200 zaman grafiği şekildeki gibidir. İ Buna göre araç duruncaya kadar kaç m yer değiştir- miştir? S A) 150 B) 300 C) 450 D) 600 E) 750 A R M ➡ DİKKAT A L 9. SINIF SARMAL FİZİK 8. Düz bir yolda 30 m/s sabit hızla ilerleyen araç önündeki trafik - Hızlanma ivmeleri hareket yönü ile aynı yönlüdür. - Yavaşlama ivmeleri hareket yönü ile zıt yönlüdür. ışıklarını gördüğü anda frene basarak 3 m/s2 sabit ivme ile yavaşlayarak duruyor. Buna göre araç frene bastığı andan durana kadar kaç m yer değiştirmiştir? A) 100 B) 150 C) 200 D) 250 E) 300 82

TEST-9 SARMAL TEST – 3 1. Şekilde verilen A¶, B¶, C¶ ve D¶ vektörleri yatay düzlemdedir. 4. A B C Bir çocuk evinden çıkıp önce sinemaya gidiyor, dönüşte de markete uğruyor. D Çocuğun evi, sinema ve market aynı doğrultuda oldu- Bölmeler eşit aralıklı olduğuna göre, hangi vektörler ğuna göre çocuğun aldığı yol ve yer değiştirmesi kaç aynı yönlüdür? m dir? A) A ve B B) A ve D C) B ve C Aldığı yol (m) Yer değiştirme (m) D) A, B ve D E) B ve D A) 150 400 B) 650 150 C) 400 650 D) 250 150 E) 650 400 2. Bir kenarı 12 cm olan küp şeklindeki kutu yarıçapı 2 cm olan kürelerle tamamen dolduruluyor. B İ L G Buna göre kutu içinde kalan boşluk kaç cm3 dür? (π = 3) İ A) 164 B) 460 C) 864 D) 640 E) 584 S 3. A 5. Bir cismin konumunu, yer değiştirmesini tanımlamak için R M seçilen sabit noktaya referans noktası denir. A Buna göre, L I. Hareket hâlindeki aracın hızı her gözlemci için aynı- dır. II. Bir cismin konumunu belirlemek için referans noktası- 9. SINIF SARMAL FİZİK na ihtiyaç vardır. Düz bir yolda ilerleyen araç K – N arasını 18 m/s sabit hızla III. Bir cismin konumu seçilen birbirinden farklı tüm refe- N – R arasını 6 m/s sabit hızla alıyor. rans noktaları için aynıdır. Noktalar arası uzaklıklar eşit olduğuna göre, aracın K – yargılarından hangileri doğrudur? R yolu boyunca ortalama hızı kaç m/s’dir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III A) 8 B) 10 C) 12 D) 14 E) 15 D) I ve II E) I ve III 85

6. 8. X, Y, Z sıvılarının özdeş yüzeylerdeki adezyon ve kohez- yon kuvvetlerini gösteren sütun grafiği şekildeki gibidir. Kuvvet Doğrusal bir yolda hareket eden aracın konum-zaman gra- X Y Z Sıvı fiği şekildeki gibidir. ( : Adezyon kuvveti : Kohezyon kuvveti) Buna göre aracın 0 – 5 s aralığında ortalama hızı ve Buna göre, eşit hacimdeki sıvıların yüzeydeki görünü- ortalama sürati aşağıdaki seçeneklerden hangisinde doğru verilmiştir? mü verilenlerden hangisi gibi olabilir? XX Ortalama hız (m/s) Ortalama Sürat (m/s) Y Z A) Z B) Y A) 10    14 B) 6    14 C) X Y Y Z C) 14     6 D) 8    10 Z D) X E) 2    12 Z X Y E) B İ L 9. G İ S Doğrusal bir yolda ilerleyen ve konum-zaman grafiği A verilen araç hangi zaman aralıklarında pozitif yönde R hareket etmiştir? M 7. A A) (0 – 5)s L B) (15 – 20)s 9. SINIF SARMAL FİZİK Doğrusal bir yolda 20 m/s ve 15 m/s sabit hızlarla birbirle- rine doğru hareket eden X ve Y araçları arasındaki mesafe C) (10 – 20)s 45 m’dir. D) (0 – 5) ve (5 – 10)s Buna göre araçlar birbirini tamamen geçtiğinde X aracı kaç m yol almıştır? E) (0 – 5) ve (15 – 20)s A) 30 B) 35 C) 40 D) 45 E) 50 86

7. I. Ağaçtaki elmanın yere düşmesi 11. X gezegeni Y gezegeni II. İtilen masanın hareket etmesi 160N 320N K cismi 5 kg III. Mıknatısın demir parçalarını çekmesi L cismi Yukarıdaki olaylardan hangileri temas gerektirmeyen K ve L cisimlerinin X ve Y gezegenlerinde ölçülen, ağırlık kuvvetlerin etkisinde gerçekleşir? ve kütle değerleri tablodaki gibidir. A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III Buna göre, D) II ve III E) I, II ve III I. Y gezegeninin çekim ivmesi, X gezegeninin çekim 8. Aşağıdakilerden hangisi temel kuvvetlerden biri değil- ivmesinin 2 katıdır. dir? II. L cisminin X gezegenindeki ağırlığı 50 N olur. A) Sürtünme kuvveti III. L cisminin Y gezegenindeki kütlesi 10 kg olur. B) Kütle çekim kuvveti yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur? C) Zayıf nükleer kuvvetler D) Elektromanyetik kuvvet A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III E) Güçlü nükleer kuvvetler D) I ve III E) I, II ve III 12. L K d m F1 F2 F1 F2 100 m 9. Ay’ın çekim ivmesinin büyüklüğü Dünya’nın çekim ivmesi- Şekildeki K ve L cisimlerinin kütlesi sırasıyla m ve 100 m dir. nin büyüklüğünün 1/6’sı kadardır. Buna göre F1 kuvvetinin büyüklüğünün F2 kuvvetinin büyüklüğüne oranı kaçtır? A) 1 B) 1 C) 1 D) 10 E) 100 100 10 Ay yüzeyinde ağırlığı 120 N olan bir cismin Dünya’daki B ➡ DİKKAT kütlesi kaç kg’dır? İ (Dünyada yer çekim ivmesi 10 m/s2 dir.) L Gezegenin yüzeyinde ve dışında oluşan çekim ivmesi, G gezegenin kütlesi ile doğru, gezegenin merkezinden olan A) 2 B) 20 C) 12 D) 72 E) 720 İ uzaklığın karesi ile ters orantılıdır. Gezegenin merkezin- den yüzeyine ulaşılana kadar ise gezegenin çekim ivme- S si, gezegenin yarıçapı ile doğru orantılıdır. A R Dünya yüzeyinde çekim ivmesi g = 9,8 m/s2 dir, yaklaşık M 10 m/s2 alınır. A L 10. I. Cisme etki eden kütle çekim kuvvetine ağırlık denir. 9. SINIF SARMAL FİZİK II. Ağırlık birimi kg dır. III. Cismin kütlesi Dünya üzerinde her noktada aynı değerdedir. Yukarıda verilen yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve III E) I, II ve III 97

6. Hız (m/s) 9. 4m L 3F 20 4F 2m F K 15 Sürtünmesiz yatay düzlemde yola paralel kuvvetlerin etki- 10 sindeki 2m ve 4m kütleli K ve L cisimlerinin ivmeleri aK ve aL’dir. 0 1 2 Zaman (s) Buna göre aK oranı kaçtır? aL Sürtünmesiz düzlemde 10 m/s hızla giden 2 kg kütleli cis- A) 1 B) 3 C) 1 D) 3 E) 2 min (0-2)s aralığındaki hız - zaman grafiği şekildeki gibidir. 2 4 2 Buna göre cisim üzerine uygulanan net kuvvet kaç N’dur? A) 5 B) 10 C) 15 D) 20 E) 25 7. Kuvvet (N) K 3F 2F L F 0 İvme (m/s2) a 2a 3a Sürtünmesiz yatay zemindeki K ve L cisimlerine ait kuvvet- 2019 / MSÜ ivme grafiği verilmiştir. 10. Bir tenis topu, yatay zeminde sabit hızla hareket etmekte K cisminin kütlesi 6 kg olduğuna göre, L cisminin küt- olan bir kamyonetin kasasında şekildeki gibi durmaktadır. lesi kaç kg’dır? B A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 İ L G İ 8. F = 20N S Bir süre sonra tenis topu aniden, kamyonetin ilerleme 3 kg A yönüne zıt yönde yuvarlanmaya başladığına göre kam- R yonet, M 9. SINIF SARMAL FİZİK A I. Yatay zeminde yavaşlamaya başlamıştır. L II. Yatay zeminde hızlanmaya başlamıştır. III. Yokuş yukarı sabit hızla çıkmaya başlamıştır. IV. Yokuş aşağı sabit hızla inmeye başlamıştır. Bir masa üzerine 3 kg’lık bir cisim konularak cisme 20N luk kuvvet şekildeki gibi uygulanmıştır. Buna göre masanın tepki kuvveti kaç N’dur? yargılarından hangileri doğru olabilir? (g= 10 m/s2) A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III A) 20 B) 30 C) 40 D) 50 E) 60 D) I ve IV E) II ve III 105

Adı-Soyadı: ………… Lisesi 20../20.. Eğitim Öğretim Yılı Sınıfı ve Numarası: 9. Sınıf Fizik Dersi 1. Dönem 2. Ortak Sınavı Puan: 1. Günlük hayatta yaşanan bazı olaylar aşağıda verilmiştir. 4. Düz bir yolda ilerleyen araç K – M yolunun birinci yarısını 20 m/s’lik sabit hızla ikinci yarısını ise 60 m/s’lik sabit hızla alıyor. KM 20 m/s 60 m/s I. Yazı yazmak II. Yürümek Buna göre, aracın yol boyunca ortalama hızının büyüklü- ğü kaç m/s’dir? A) 40 B) 34 C) 30 D) 25 E) 50 III. Kibrit yakma Buna göre, verilen olaylardan hangilerinde sürtünme kuvvetinin etkisi vardır? A) Yalnız I B) I ve II C) II ve III 5. D) I ve III E) I, II ve III 2. I. denizlerin gemiyi kaldırması, 10m yarıçaplı dairesel pistin K noktasından gösterilen yön- II. mıknatısın demiri çekmesi, de harekete başlayan araç N noktasına ulaşıyor. III. havaya atılan taşın yere düşmesi Buna göre aracın yer değiştirmesi kaç m’dir? verilen olayların hangilerinde temas gerektirmeyen kuv- A) 0 B) 10 C) 10§2 D) 20 E) 20§2 vetin etkisi vardır? B İ A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II L G D) II ve III E) I, II ve III İ S 6. Konum 3. Bir aracın sürat göstergesi şekildeki gibidir. A R M0 Zaman A km L km/h Buna göre, Doğrusal bir yolda hareket eden K ve L araçlarının konum- 9. SINIF SARMAL FİZİK zaman grafiği şekildeki gibidir. I. Aracın anlık sürati 130 km/h’tir. Buna göre araçlar hangi aralıklarda aynı yönde hareket II. Aracın yer değiştirmesi 1203 km’dir. etmişlerdir? III. Araç bugüne kadar 1203 km yol almıştır. A) Yalnız (0 – t) B) (t – 2t) ve (3t – 4t) yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur? C) Yalnız (4t – 5t) D) (3t – 4t) ve (4t – 5t) A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III E) (0 – t), (2t – 3t) ve (4t – 5t) D) I ve III E) I ve II 121

7. 10. F Doğrusal bir yolda şekildeki konumlarda bulunan K ve L yatay araçlarından K aracı ilk hızsız 5 m/s2 ivme ile hızlanırken L aracı 10 m/s sabit hızla hareket ediyor. Kütlesi 2 kg olan cisim 3 m/s2’lik ivme ile hareket ederken cisme 4N büyüklüğünde kinetik sürtünme kuvveti etki edi- Araçlar 20 s sonra yan yana olduklarına göre, başlan- yor. gıçta araçlar arasındaki d mesafesi kaç m’dir? A) 200 B) 400 C) 600 D) 800 E) 1000 Buna göre cisme etki eden F kuvvetinin büyüklüğü kaç N’dur? A) 6 B) 8 C) 10 D) 12 E) 14 8. İvme 11. F(N) 0 Zaman 6 Doğrusal bir yolda duruştan harekete geçen bir cismin iv- 2 me-zaman grafiği şekildeki gibidir. 0 t(s) Buna göre cismin (0-t) aralığındaki yer değiştirmesi 24 Δabrüxa1yl,üığ(ktıln-ü2dkta) iklaiişryakeliısrğiıdnnedağasikışlidtiıryrm?eresdieΔğxi3ştiisrembeusinlΔaxr2arvaesı(n2dt-a3kt)i İki hızı sıfır olan 2 kg kütleli cisim sürtünmesiz yatay düz- A) ¢x1 = ¢x3 > ¢x2 lemde hareket ediyor. Cisim üzerine uygulanan kuvvetin B) ¢x3 > ¢x2 > ¢x1 zamanla değişimi grafikteki gibidir. C) ¢x2 > ¢x1 = ¢x3 Buna göre aracın 4 saniye sonunda hızı kaç m/s’dir? A) 2 B) 4 C) 6 D) 8 E) 10 D) ¢x1 > ¢x2 > ¢x3 E) ¢x3 > ¢x1 = ¢x2 B İ L G 12. İ S 9. A F R yatay M 0 A Yatay zeminde duran 5 kg kütleli cisim uygulanan F kuv- veti ile sabit hızla hareket edebiliyor. L Yatay zeminde durmakta olan 4 kg kütleli cisme uygula- nan F kuvvetinin, cisim ile zemin arasında oluşan sürtünme 9. SINIF SARMAL FİZİK Buna göre cisim ile zemin arasındaki sürtünme kuvveti kuvvetine bağlı grafiği şekildeki gibidir. kaç N dur? (g = 10 m/s2) Buna göre cisim ile zemin arasındaki maksimum statik A) 0 B) 5 C) 10 D) 20 E) 30 sürtünme kuvvetinin, kinetik sürtünme kuvvetine oranı kaçtır? (g = 10 m/s2) A) 1 B) 1 C) 5 D) 12 E) 10 2 6 11 11 1, 2, 3 ve 4. soruların doğru cevabı 5 puan, diğer soru- ların doğru cevabı 10 puandır. Başarılar. 122

TEST-4 MEKANİK ENERJİ – 1 1. 4. Efe Yiğit Büşra 1 Kütleleri 2 m ve m, hızları ϑ ve 3ϑ olan X ve Y otomobille- 2 3 rinin sahip oldukları kinetik enerjiler EX ve EY’dir. EX Yer Buna göre EY oranı kaçtır? Okuma yarışmasında Efe, Yiğit ve Büşra 1, 2 ve 3. oluyor- A) 2 B) 1 C) 1 D) 2 E) 4 lar. 2 3 9 9 Kürsüde şekildeki gibi duran boyları eşit öğrencilerin yere göre potansiyel enerjileri eşit olduğuna göre, küt- leleri mE, mY ve mB arasındaki ilişki nedir? A) mE > mY > mB B) mB > mY > mE 2. C) mE > mY = mB D) mY > mE > mB E) mY > mB = mE 0 Hız-zaman grafiği şekildeki gibi olan K ve L cisimlerinin ki- netik enerjileri eşittir. mK kaçtır? Buna göre cisimlerin kütleleri oranı mL A) 1 B) 1 C) 1 D) 2 E) 4 B 4 2 İ 5. L G İ S Eşit aralıklı raflarda duran X, Y ve Z kitaplarının yere göre 3. A potansiyel enerjileri arasındaki ilişki EY > EZ > Ex dir. Buna göre, R I. Y’nin kütlesi, X’ten büyüktür. M A II. Z’nin kütlesi, X’ten büyüktür. L III. Y’nin kütlesi, Z’ten büyüktür. 9. SINIF SARMAL FİZİK Şekildeki KLMN yolunda cisme daima yola paralel uygula- yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur? nan F kuvveti yer çekim kuvvetine karşı K – L arasında W1, L – M arasında W2 ve M – N arasında W3 işini yapmıştır. Buna göre W1, W2 ve W3 arasındaki ilişki nedir? (KL = LM = MN) A) W1 > W2 > W3 B) W1 = W2 > W3 A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II C) W1 = W3 > W2 D) W3 > W2 > W1 E) W1 = W2 = W3 D) II ve III E) I, II ve III 134

SICAK BÖLGE B. İÇ ENERJI VE ISI KAVRAMI c) Öz ısı a) İç Enerji ve Birimleri Isı alan veya veren maddenin sıcaklık değişimi maddenin mik- Bir maddeyi oluşturan atomlar ve moleküller sürekli hareket tarına bağlı olduğu gibi cinsine de bağlıdır. Örneğin eşit miktardaki hâlindedir. Bu hareketler dönme, öteleme ve titreşim hareketlerin- ve aynı sıcaklıktaki su ile sütü özdeş ısıtıcılarda eşit sürelerde ısıtır- den bir veya birkaçı olabilir. Aynı zamanda atom ve moleküller bir- sak son sıcaklıkları farklı olur. Öz ısı, bir gram maddenin sıcaklığını birini çekerek bir bağ (potansiyel) enerji meydana getirirler. Buna 1°C artırmak veya azaltmak için maddeye verilmesi ya da madde- göre hareketsiz görünen maddelerin atom ya da moleküllerinin den alınması gereken enerjiye denir. Öz ısı maddeler için ayırt edici enerjisi vardır. özelliktir. Bir maddenin atom ya da moleküllerinin sahip oldukları enerjilerinin toplamına iç enerji denir. Katılarda iç enerjilerin bü- d) Isı Sığası (Kapasitesi) yük oranı potansiyel enerji, gazlarda ise iç enerjilerin büyük oranı hareket enerjileridir. Bu duruma göre katılar en düzenli yapılar, Maddelerin öz ısılarına bağlı olarak tanımlanan diğer bir ni- gazlar ise en düzensiz yapılardır. celik de ısı sığasıdır. Isı sığası maddenin kütlesi ile öz ısısının çarpılması ile elde edilen bir büyüklüktür ve C ile gösterilir. Bütün bunlardan anlaşılacağı gibi iç enerjiyi etkileyen faktör- ler maddenin kütlesi, sıcaklık artışı ve aldığı ısı olabilir. Isı sığası b) Isı ve Birimleri C = m·c Sıcaklıkları farklı iki madde birbirine temas ettiğinde sıcak- lığı yüksek olan maddeden düşük olan maddeye enerji aktarımı şeklinde ifade edilir. olur. Bu aktarılan enerjiye ısı enerjisi denir. Isı enerjisi sıcaklık farkı ortadan kalkıncaya kadar yani maddelerin sıcaklıkları eşitle- Birimi Uluslararası SI birim sisteminde J/°C, yaygın olarak ninceye kadar devam eder. Isı enerjisi aktarımı olması için mad- kullanılan birimi cal/°C dir. Isı sığası denince bir maddenin de- delerin ilk sıcaklıkları kesinlikle farklı olmalıdır. polayacağı ısı miktarı kastedilmez. Zaten ısı depo edilebilen bir nicelik değildir. Isı sığası ile birim sıcaklık başına düşen ısı ener- jisi kastedilir. Isı alan ya da ısı veren maddelerin sıcaklıklarındaki değişme bu maddelerin ısı sığaları ile ters orantılıdır. Eşit mik- tardaki enerji, ısı sığaları farklı maddelere verildiğinde ısı sığası küçük olan maddenin sıcaklığı daha fazla artar. ISI SICAKLIK Bir maddenin sıcaklık değişimi ile ısı enerjisi arasındaki ba- • Enerji çeşididir. • Enerji çeşidi değildir. B ğıntı; İ Q = m·c·ΔT ile ifade edilir. (İç enerji değişimidir.) • Madde miktarına bağlı L değildir. G ΔT = Sıcaklık değişimi (TSon – T İlk) • Alınan ya da verilen ısı İ m = Maddenin kütlesi maddelerin miktarına bağ- • Maddenin cinsine bağlı lıdır. değildir. c = Öz ısı (Özgül ısı) S • Alınan ya da verilen ısı • Termometre ile ölçülür. A Q = Aktarılan ısı enerjisi maddenin cinsine bağlıdır. R İç enerji ya da ısı enerjisinin birimi joule veya yay- • Doğrudan ölçülür. M gın olarak kullanılan caloridir. Joule ve calori arasında • Kalorimetre kabı yardımıy- A 1 cal = 4,18 joule bağıntısı vardır. la ölçülür. L • Ölçüm sonucu yapılan he- saplamalarla bulunur. 9. SINIF SARMAL FİZİK ➡ ŞİMDİDEN ÖĞREN 60°C 20°C Isı: Sıcaklık farkından dolayı transfer edilen enerjidir. Maddeler arası ısı akışı daima sıcak olan maddeden soğuk Sıcaklık: Madde moleküllerinin ortalama kinetik enerjinin olan maddeye doğrudur. ölçüsüdür. İç enerji: Madde moleküllerinin sahip olduğu toplam kine- tik ve potansiyel enerjidir. 160

TEST-4 ISI – İÇ ENERJİ – ÖZISI – ISI SIĞASI – 2 1. I. Isı 4. II. Sıcaklık III. İç enerji Yukarıda verilen büyüklüklerden hangileri temel bü- yüklüktür? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I, II ve III K ve L sıvılarına ait sıcaklık-ısı grafiği şekildeki gibidir. Sıvıların kütleleri sırasıyla 2m ve 3m olduğuna göre, öz ısıları cK ve cL oranı cK kaçtır? cL A) 1 B) 1 C) 1 D) 1 E) 2 4 3 2 2. Madde Özısı (cal/g °C) X 0,11 Y 0,20 Z 0,40 X, Y ve Z maddelerine ait öz ısı değerleri tabloda verilmiş- 5. I. Aynı sıcaklıktaki bir bardak suyu oluşturan molekül- tir. lerin ortalama kinetik enerjisi, bir varil suyu oluşturan Buna göre, parçacıkların ortalama kinetik enerjisinden azdır. I. Aynı kütleye sahip X ve Y’nin sıcaklıklarını eşit miktar- II. Aynı sıcaklıktaki 2m gram demirin ısısı, m gram demirin da artırmak için Y’ye daha fazla ısı vermek gerekir. ısısından fazladır. II. 2 kg Y maddesinin ısı sığası, 1 kg Z maddesinin ısı III. Aynı sıcaklıktaki 10g bakırın iç enerjisi, 50g bakırın iç en- sığasına eşittir. B erjisinden azdır. III. 1 g X’in sıcaklığını 1 °C artırmak için gerekli olan enerji, İ Yukarıda verilen bilgilerden hangileri doğrudur? L 1 g Z’nin sıcaklığını 1 °C artırmak için gerekli enerjiden G A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III fazladır. İ D) I ve III E) I, II ve III yargılardan hangileri doğrudur? S A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III A D) I ve II E) I, II ve III R M 6. KLM A L 3. I. Odanın ısısı çok yüksek İlk sıcaklıkları eşit olan K, L ve M cisimlerine eşit miktar- 9. SINIF SARMAL FİZİK da ısı enerjisi verildiğinde cisimlerin sıcaklık değişimleri II. Suyun sıcaklığı çok yüksek arasında ΔtK > ΔtL > ΔtM ilişkisi oluyor. III. Bugün Ankara’da ısı çok düşük olacak Buna göre cisimlerin ısı sığaları CK, CL ve CM’nin doğru Yukarıda verilen cümlelerden hangilerinde ısı ve sıcaklık sıralanışı aşağıdakilerden hangisinde verilmiştir? kavramları doğru kullanılmıştır? A) CM > CL > CK B) CK > CL > CM A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III C) CM > CK > CL D) CK > CM > CL D) I ve II E) I, II ve III E) CK = CL > CM 163

6. Farklı sıcaklıklardaki demir cisim ve su, ısıca izole edilmiş 9. Isı alışverişi ile ilgili, şekildeki kapta bir araya getiriliyor. I. İç enerjileri farklı olan cisimler arasında gerçekleşir. II. Isıları farklı cisimler arasında gerçekleşir. demir III. Sıcaklıkları farklı cisimler arasında gerçekleşir. yargılarından hangileri doğrudur? su A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III Isıl denge kurulana kadar geçen sürede; D) I ve II E) I, II ve III I. cisimlerin sıcaklık değişimleri, II. cisimlerin iç enerji değişimleri, III. cisimlerin özkütle değişimleri niceliklerinden hangileri kesinlikle eşit olur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) II ve III 7. Sıcaklık (°C) 10. X YZ T1 X 0 Zaman Y Sıcaklıkları farklı X, Y, Z cisimleri izole bir ortamda bir T2 araya getirildiğinde, cisimler arasında oluşan enerji akış yönleri şekildeki gibidir. Isıca yalıtılmış bir ortamda bir araya getirilen X ve Y cisim- Cisimlerin ilk sıcaklıkları TX, TY,TZ olduğuna göre, ci- lerine ait sıcaklık-zaman grafiği şekildeki gibidir. simlerin sıcaklıkları arasındaki ilişki nedir? Cisimlerin ısı sığaları eşit olduğuna göre, A) TY > TZ > TX B) TY > TX > TZ I. T1 = T2 dir. C) TX > TY > TZ D) TX > TZ > TY II. X ısı verir, Y ısı alır. E) TZ > TX > TY III. Cisimlerin öz ısıları eşittir. yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur? B A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III İ L D) I ve II E) I, II ve III G İ 8. S ➡ DİKKAT Isı alan cisimin A sıcaklığı yükselir. KL R ısının akış yönü M SICAK SOĞUK A Şekillerdeki K ve L cisimleri ısıca yalıtılmış ortamda bir L araya getirildiklerinde K’nin sıcaklık değişimi L’nin sıcaklık sıcaklık 9. SINIF SARMAL FİZİK değişiminden fazla oluyor. ısı ısı Buna göre, I. K’nin ısı sığası, L nin ısı sığasından azdır. ısı ısı II. K’nin öz ısısı L nin öz ısısından fazladır. sıcaklık III. K’nin ilk sıcaklığı, L nin ilk sıcaklığından fazladır. yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III Isı veren cisimde sıcaklık düşer. D) I ve II E) I, II ve III 169

8. 11. buz buz xy KL m 2m Isı yalıtımı yapmak için pencerelerdeki çift camların buz arasına yukarıda verilen I, II, III teki maddeler konuldu- z ğunda pencerelerin ısı yalıtımının iyiden kötüye sırala- nışı nasıl olur? M 3m A) I, II, III B) III, II, I C) II, I, III m, 2m ve 3m kütleli ve 0 °C’deki buz kalıplarına eşit uzun- luk, kalınlık ve sıcaklıktaki X, Y, Z çubukları şekildeki gibi batırılmıştır. D) II, III, I E) I, III, II Çubukların bir uçlarından özdeş ısıtıcılar ile ısıtılmaya başlandığında birim zamanda en fazla K, daha sonra L, en az M buzunda erime olduğuna göre, çubukların ısı iletim katsayıları kx, ky ve kz arasındaki ilişki nedir? A) kx > ky > kz B) kz > ky > kx C) kx = ky = kz D) kx > kz > ky E) kz > kx > ky 9. Aynı ortamda yeterince bekletilmiş tahta ve metal kapı ko- luna, yazın dokunulduğunda metal daha sıcak, kışın doku- nulduğunda ise metal daha soğuk hissedilir. Bunun nedeni aşağıdakilerden hangisidir? A) Metalin ısısı yazın daha yüksektir. B) Metalin sıcaklığı kışın tahtaya göre daha düşüktür. 2021 / TYT C) Tahtanın ısısı kışın daha yüksektir. 12. Aşağıdaki tabloda çeşitli maddelerin ısı iletim katsayıları D) Metalin ısı iletkenliği her zaman tahtaya göre daha yük- verilmektedir. sektir. E) Tahtanın sıcaklığı yazın metale göre daha düşüktür. Madde Isı iletim katsayısı (W / m0C) B Çelik 40 İ L Tahta 0,1 G Cam 0,8 İ Hava 0,023 S Poliüretan 0,024 A 10. X R M K L mum A Maddelerin ısı iletim katsayıları dikkate alınarak yapı- OM Y L lan; M K mum I. elimizin yanmaması için bir tencere sapının çelik Z yerine poliüretan malzemeden yapılması, L mum II. pencerelerin ısı yalıtımı için tek parça kalın bir cam yerine aynı kalınlıkta olacak şekilde arasında hava Eşit boy ve kalınlıkta K, L ve M metal çubukları şekildeki olan iki ince camdan imal edilmesi, 9. SINIF SARMAL FİZİK gibi KL, MK ve ML çiftleri oluşturacak biçimde birleştiriliyor. Çubuklar O uçlarından aynı anda ısıtılmaya başlandığında III. oturduğumuz yeri soğuk hissetmememiz için soğuk önce X, sonra Y en son da Z mumu düşüyor. coğrafyada açık havada yer alan bir bankın tahta yerine çelikten yapılması Buna göre çubukların ısı iletkenlikleri nasıl sıralanır? seçimlerinin hangileri amacına uygun olarak yapılmış- A) K > L > M B) M > L > K tır? C) L > K > M D) L > M > K A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II E) K > M > L D) II ve III E) I, II ve III 177

TEST-11 SARMAL TEST – 8 1. – + 4. I. Güneş Sürtünmesiz yatay düzlemdeki m kütleli cisme aynı yönde II. Akarsu F1 ve F2 kuvvetleri etki ediyor. III. Doğal gaz Buna göre cismin üzerindeki bileşke kuvvetin sıfır ol- ması için uygulanması gereken dengeleyici kuvvetin IV. Rüzgâr yönü ve büyüklüğü nedir? V. Petrol Yukarıdaki enerji kaynaklarından kaç tanesi yenilene- bilir enerji kaynaklarındandır? A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 A) + yönde 6 N B) – yönde 6 N C) – yönde 14 N D) + yönde 14 N E) – yönde 8 N 5. Bir ortamın sıcaklığını Kelvin termometresi 300 K gös- teriyorsa aynı ortamın sıcaklığını Celcius termometresi kaç °C gösterir? 2. ϑ=0 A) 27 B) 173 C) 273 F¶ = 30N E) 573 D) 323 Sürtünmesiz zeminde durmakta olan 5 kg kütleli cisme sa- bit F = 30 N’luk kuvvet etki ediyor. Buna göre cismin 10 s sonraki son hızı kaç m/s dir? A) 20 B) 30 C) 40 D) 50 E) 60 B 6. I. Bir cismi oluşturan parçacıkların sahip olduğu toplam İ enerjiye iç enerji denir. L II. Sıcaklık, ortalama kinetik enerjinin bir ölçüsüdür. G III. Isı, cismin iç enerjisindeki değişimdir. 3. Yerden 10 m yükseklikten serbest bırakılan 2 kg kütleli İ Yukarıda verilen bilgilerden hangileri doğrudur? cisim yere 5 m/s hızla çarpıyor. S A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III A D) II ve III E) I, II ve III R M A L 9. SINIF SARMAL FİZİK 7. 50 °C de 2 m gram su ile 20 °C de m gram su, ısıca yalıtıl- mış bir kapta karıştırılıyor. Buna göre denge sıcaklığı için aşağıdakilerden hangisi doğrudur? Buna göre hava sürtünmesinden dolayı harcanan enerji A) 50 °C dir. kaç joule dür? B) 20 °C dir. C) 35 °C dir. (g = 10 m/s2) A) 25 B) 100 C) 150 D) 175 E) 200 D) 35 °C den azdır. E) 35 °C den fazladır. 180

8. X, Y, Z maddelerinin donma ve kaynama noktaları şöyledir: 10 Donma Noktası (°C) Kaynama Noktası (°C) X –70 –10 Y0 90 Z +40 +150 Buna göre 20°C sıcaklıkta, Eşit uzunluktaki K, L, M metal çubukları ikişer ikişer eklene- I. X, gazdır. rek üç çubuk oluşturuluyor. II. Y, sıvıdır. III. Z, katıdır. Çubukların birer uçlarından özdeş ısıtıcılarla ısı verildiğin- yargılarından hangileri doğrudur? de diğer uçlarındaki mumların düşme süreleri I. mumun t1, II. mumun t2 ve III. mumun t3 oluyor. A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III t1 > t2 > t3 olduğuna göre, K, L, M metallerinin ısı ilet- kenlikleri arasındaki ilişki nedir? D) II ve III E) I, II ve III A) M > K > L B) L > K > M C) M > L > K D) L > M > K E) K > L > M 11. I. Otomobillerin iç kısımlarının ısıtıl- ması ------ yolu ile olur. 9. Sıcaklık (°C) B II. demir Kızıl ötesi ışınların şömineden or- İ su L mum tama yayılması ----- yoluyla olur. G 0 buz Zaman İ IsIıIIk.aynağı Bir ucundan ısıtılan demirin diğer ucundaki mumun erimesi ----- yo- S demir luyla olur. A t1 t2 R mum M Isıca yalıtılmış bir ortamda bir miktar su içerisine bir miktar A Isı kaynağı buz atılıyor. L Yukarıda verilen cümlelerdeki boşluklar hangi ifadeler- Su ve buzun sıcaklık zaman grafiği şekildeki gibi oldu- le doldurulmaktadır? ğuna göre, I II III 9. SINIF SARMAL FİZİK I. Buzun tamamı erimemiştir. A) İletim B) Konveksiyon Konveksiyon Işıma II. Buzun tamamı erimiştir. C) Işıma D) İletim Işıma İletim III. Denge anında su + buz vardır. E) Konveksiyon Konveksiyon İletim yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III Işıma Konveksiyon D) II ve III E) I, II ve III İletim Işıma 181

TEST-2 KATILARDA GENLEŞME – 2 1. T1 T2 4. Şekilde gösterilen metal K silindiri, aynı metalden yapılmış Şekil-1 A A B Şekil-2 L halkasının içinden ancak geçebilmektedir. B A T3 KL B Halka Şekil-3 Birbirlerine perçinlenmiş A ve B metal çubuklar T1 sıcaklı- Silindir ğında Şekil-1’deki gibi eşit boydadır. T2 ve T3 sıcaklıklarında metal çiftler Şekil-2 ve Şekil-3’teki gibidir. Buna göre, A metalinin genleşme katsayısının B’den küçük oldu- I. K silindirini ısıtıp, L halkasını soğutmak ğu bilindiğine göre; T1, T2 ve T3 sıcaklıkları arasındaki ilişki nedir? II. K ve L ye eşit miktarda ısı vermek III. K ve L den eşit miktarda ısı almak A) T1 > T3 > T2 B) T2 > T1 > T3 C) T2 > T3 > T1 işlemlerinden hangileri tek başına yapıldığında silindir halkadan geçemez? D) T3 > T1 > T2 E) T3 > T2 > T1 A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III 2. Şekil – I deki gibi üst üste yapıştırılmış K, L ve M metal şe- D) II ve III E) I, II ve III ritleri, daha soğuk bir ortama alındığında Şekil – II deki gibi oluyor. 5. Özdeş A ve B tahta küreleri ile 2d uzunluğundaki çubuk K L şekildeki gibi yerleştirilmiştir. M dd Şekil-I K ML B A B İ Yalnızca çubuğun sıcaklığı artırılırsa, Şekil-II L I. Küreler aynı yönde döner. Buna göre metallerin boyca uzama katsayıları λK, λL ve İ G II. Kürelerin tur sayıları eşittir. λM arasındaki ilişki nedir? III. Küreler arası uzaklık değişmez. A) λK > λL > λM B) λK > λM > λL C) λL > λM > λK S yargılarından hangileri doğrudur? A A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) λL > λK > λM E) λM > λK > λL R D) II ve III E) I, II ve III M 3. Şekildeki tahta çubuğun boyu metal bir cetvel ile ortam A L sıcaklığı 10 °C, -10 °C ve 20 °C iken L1, L2 ve L3 olarak ölçülüyor. 6. Şekildeki metal çubuk, tahta bir cetvel ile ortam sıcaklığı 9. SINIF SARMAL FİZİK -10 °C, 20 °C ve 10 °C iken ölçüldüğünde boyu sırasıyla L1, L2 ve L3 olarak ölçülüyor. L L Buna göre L1, L2 ve L3’ün büyüklük sıralaması hangi Buna göre L1, L2 ve L3 arasındaki ilişki nedir? seçenekte doğru verilmiştir? A) L1 > L3 > L2 B) L1 > L2 > L3 A) L2 > L1 > L3 B) L3 > L2 > L1 C) L2 > L3 > L1 C) L2 > L1 > L3 D) L2 > L3 > L1 D) L3 > L1 > L2 E) L1 > L2 > L3 E) L3 > L2 > L1 186

SICAK BÖLGE B. SIVILARDA GENLEŞME Suyun donan kısmındaki kristallerin hacmi arttığı için yo- Sıvılı termometrelerin çalışma prensibinin içindeki sıvının ğunluğu azalır ve yüzeye çıkar. Suyun hacim-sıcaklık ve özküt- genleşmesine dayandığını daha önce öğrenmiştik. Demek ki sı- le–sıcaklık grafiğini çizersek; vılar da katılar gibi ısıtıldığında hacimleri artarken soğutuldukla- rında hacimleri azalır. Ama sıvılar katılara göre daha çok genleşir Hacim bunu özellikle kışın donan su borularının çatlamasından anlaya- biliriz. Bir sıvının genleşme miktarı ilk hacmine, sıvının hacimce 0 4 8 Sıcaklık (°C) genleşme katsayısına ve sıcaklık değişime bağlıdır. Özkütle (g/cm3) ¢V 1 V0 V0 0 4 8 Sıcaklık (°C) DV = V0·a·DT Suyun hacminin 4 °C’de en küçük yoğunluğunun ise en bü- DV = Hacimce değişim miktarı yük olması yaşam dengesi açısından çok önemlidir. Örneğin bir V0 = İlk hacim gölde suyun sıcaklığının 4 °C olduğu yerler suyun dipleridir. Böy- a = Sıvının genleşme katsayısı lelikle hava sıcaklığı -20 °C olsa bile su üstten donar ve bir manto DT = Sıcaklık değişimi görevi görerek suyun dip sıcaklığı 4 °C olur ve suyun altındaki doğal yaşam devam eder. B İ L G İ S Farklı sıvıların aynı sıcaklıkta genleşme miktarları farklıdır. A Gazlarda Genleşme R Suyun Genleşmesi M Sabit basınç altındaki bir gaz ısıtıldığında genleşir, Soğu- Su da diğer sıvılar gibi ısıtıldığında hacimce genleşir. Ancak A tulduğunda ise hacmi azalır. Bu artış ya da azalış gazın cinsine suyun istisnai bir durumu vardır. Suyun sıcaklığı 0 °C den 4 °C L ye çıkarken önce hacmi azalır. 4 °C den sonra ise suyun hacmi bağlı değildir. Genleşme katsayısı gazlar için ayırt edici değildir. 9. SINIF SARMAL FİZİK Tüm gazların genleşme katsayısı 1 °C dir. 273 artar. Isıtıcı kullanarak yükselen gezi balonları, rüzgârın oluşması Su molekülleri kristal yapılı olmadığından moleküller arası gazların genleşmesi ile ilgilidir. rastgele bir dağılım vardı. Buz molekülleri ise kristal yapıdadır ve moleküller arası boşluk fazladır. Su donarken kristal yapı kazanır ✔ Gazların genleşme katsayısı sıvılarınkinden, sıvıların gen- ve bir taraftan da moleküller arasındaki boşluk artar. Bu neden- leşme katsayısı da katılarınkinden daha büyüktür. le su moleküllerinin hacmi buz hâldeyken sıvı hâle göre daha büyüktür. Bunun sonucunda da buzun yoğunluğu suyunkinden ✔ Kapalı ve esnek olmayan kaplardaki gazlara sıcaklığı art- daha küçüktür ve buz su ile beraber bulunurken buz daima üstte tığında gaz genleşmez ancak basıncı artar. bulunur. 188

TEST-4 BECERİ ODAKLI TEST (BOT) – 7 1. Soğuk bir kış günü Berna Hanım evdeki damacana suyun 3. Hava sıcaklığının –10°C olduğu bir yerde bir gölün kesiti bittiğini fark edip su siparişi veriyor. Öğlen saatlerinde eve şekildeki gibi verilmiştir. gelen damacana suyun, evin sıcaklığının 24°C olmasına K rağmen, akşam saatlerinde de soğuk olduğunu farkediyor. buz L Buna göre bu durumun temel nedeni aşağıdakilerden hangisidir? P su A) Suyun özkütlesinin büyük olması M B) Suyun ısı iletkenliğinin yüksek olması C) Suyun öz ısısının büyük olması Buna göre, D) Damacananın yüzey alanının büyük olması E) Suyun kaynama sıcaklığının yüksek olması I. K noktasının sıcaklığı –10°C’dir. II. L noktasının sıcaklığı 0°C’dir. III. M noktasının sıcaklığı P noktasının sıcaklığından büyük- tür. yukarıdaki yargılardan hangileri doğru olabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I, II ve III 2. 4. Bir ızgara tasarlamak isteyen öğrenciye ısı iletkenlik- A B B lerinin madde cinsine bağlı grafiği şekildeki gibi olan C D İ X, Y ve Z maddeleri veriliyor. L Isı iletkenliği ızgara G İ E S A, B, C, D ve E metalleri ısıca izole bir ortamda şekildeki A XY Z Madde sap gibi birleştirildiğinde ısının aktarım yönleri oklarla gös- R terildiği gibi olduğuna göre, metallerin ilk sıcaklıkları M Bu öğrenci etleri yerleştireceği kısım ile ızgaranın sapı- TA, TB, TC, TD ve TE için A nı yapacağı maddeleri seçerken grafiğe göre sırasıyla L hangi maddeleri kullanmalıdır? I. TA > TE II. TC > TD Izgara Sap 9. SINIF SARMAL FİZİK A) X Z III. TD > TB B) X Y C) Z X yargılarından hangileri doğrudur? D) Z Y E) X X A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) II ve III 191

TEST-1 ELEKTRİK YÜKLERİ 1. Bir cismin elektrikle yüklü olup olmadığı ile ilgili, 4. I. Elektron sayısı, nötron sayısından fazla ise (–) yüklü- ip ip ip ip dür. XY X Z II. Proton sayısı, elektron sayısına eşit ise nötrdür. III. Proton sayısı, nötron sayısından fazla ise (+) yüklü- Yalıtkan iplerle tavana bağlanmış X, Y ve Z küreleri şekil- lerdeki konumlarda dengede kalıyorlar. dür. Buna göre Y ile Z aşağıdakilerden hangisi gibi denge- yargılarından hangileri doğrudur? de kalabilir? A) B) A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III ip ip D) II ve III E) I, II ve III 2. X Z Y Y Z Y Z C) ip ip Şekildeki sistemde yüklü X ve Y küreleri Z teli ile birbirine D) bağlanmıştır. ip ip Buna göre, Y Z Y Z ip I. X ve Y iletken, Z yalıtkan ise küreler arasında yük E) akışı olmaz. ip II. X ve Z iletken, Y yalıtkan ise küreler arasında yük YZ akışı olmaz. III. Y ve Z yalıtkan, X iletken ise küreler arasında yük akışı olur. yargılarından hangileri doğrudur? (Bölgesel yüklenme- ler telin dokunma noktasında değildir.) A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III B İ D) I ve II E) I, II ve III L G İ 3. S 5. Yapılan bir deneyde aşağıdaki veriler elde ediliyor: A ip ip I. A cismi, B cismini itiyor. K K R II. B cismi, C cismini itiyor, D cismini çekiyor. XY M III. D cismi A cismini çekiyor. Şekil I Şekil II A A cismi (+) yüklü olduğuna göre, B, C ve D cisimlerinin L yük işareti aşağıdakilerden hangisidir? K cismi, X ve Y cisimlerine yaklaştırıldığında, şekillerdeki BC D gibi denge durumları oluşuyor. 9. SINIF SARMAL FİZİK Buna göre, A) + + – I. K ve X farklı cins yükle yüklüdür. B) + + + II. K ve Y aynı cins yükle yüklüdür. C) + – – III. X ve Y farklı cins yükle yüklüdür. D) – – + yargılarından hangileri kesinlikle doğrudur? E) – + + A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I, II ve III 205

TEST-4 ELEKTROSKOP – 1 1. Nötr elektroskoba “+” yüklü cisim + ++ 4. (+) yüklü elektroskoba (–) yüklü – – + ++ – – ++ yaklaştırılıyor. + Nötr cisim yaklaştırılıyor. ++ + –– ++ Buna göre, Buna göre elektroskobun –– yaprakları, I. Elektroskobun topuzu “–” ++ elektrik yüküyle yüklenir. I. Biraz kapanır. ++ ++ II. Elektroskobun yaprakları “+” II. Tamamen kapanır. elektrik yüküyle yüklenerek açılır. III. Önce tamamen kapanıp sonra tekrar açılır. III. Elektroskobun topuzu “–” yaprakları nötr olur. yargılarından hangileri doğru olabilir? yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I, II ve III D) I ve II E) I, II ve III 2. Nötr elektroskoba (–) yüklü cisim – –– 5. (–) yüklü elektroskoba (–) yüklü cisim –––– – –– –––––– – –– dokunduruluyor. – – dokunduruluyor. – – Buna göre, Buna göre elektroskobun yaprak- I. Elektroskobun topuzu (–) ları için, elektrik yüküyle yüklenir. II. Elektroskobun yaprakları (–) I. Yapraklarda değişiklik olmaz. ––––– ––––– elektrik yüküyle yüklenir. II. Yapraklar biraz daha açılır. III. Cisimden elektroskoba (–) III. Yapraklar biraz kapanır. yük geçişi olmuştur. B yargılarından hangileri doğru ola- yargılarından hangileri doğrudur? İ bilir? L G A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II İ A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III D) I ve III E) I, II ve III S A 9. SINIF SARMAL FİZİK 3. (–) yüklü elektroskoba (–) yüklü –––– –– – –––––– –––––– R ––– + – ––– M + + cisim yaklaştırılıyor. A 6. (+) yüklü elektroskoba (–) yüklü cisim L dokunduruluyor. + Buna göre elektroskobun + yapraklarının hareketi için ne Buna göre elektroskobun yaprak- söylenebilir? ları için, A) Biraz daha açılır. ––––– ––––– I. Yapraklar tamamen kapanır. + + B) Biraz kapanır. II. Yapraklar biraz kapanır. III. Yapraklar önce kapanıp, sonra tekrar açılır. C) Tamamen kapanır. yargılarından hangileri doğru olabilir? D) Önce tamamen kapanıp sonra biraz açılır. A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III E) Önce biraz açılır sonra tamamen kapanır. D) I ve II E) I, II ve III 212

TEST-11 ÜNİTE TESTİ 1. Yarıçapları eşit olan iletken K ve L kürelerinin ilk yükleri +q 4. Özdeş ve zıt yüklü K, L elektroskoplarından K’ye X cismi ve qL dir. Şekil-I’deki gibi yaklaştırıldığında yaprakların biraz kapan- dığı gözleniyor. qK = +q qL rr KL X X K L Küreler birbirine dokundurulduğunda K den L ye –q Şekil-I Şekil-II yükü geçtiğine göre K’nin dokundurulduktan sonraki yükü ne olur? A) –q B) 0 C) +q D) +2q E) +3q Buna göre, X cismi L elektroskobuna Şekil-II’deki gibi yaklaştırılırsa yapraklarının hareketi için, 2. Yükleri qK ve qL olan r ve 2r yarıçaplı iletken iki küre birbiri- I. Biraz daha açılır. ne dokundurulduktan sonra K’nin yükü +2q oluyor. II. Biraz kapanır. III. Tamamen kapanır. durumlarından hangileri gözlenebilir? K L A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III r 2r D) II ve III E) I, II ve III B İ Buna göre kürenin ilk yükleri toplamı qK + qL aşağıda- L kilerden hangisidir? G İ 5. İletken K küresi (+), iletken L küresi de (–) yüklüdür. A) –2q B) +3q C) +4q D) +5q E) +6q K L S rK rL A R 3. İletken K ve L kürelerinin yükleri qK = –q ve qL dir. Küreler M A birbirine dokundurulunca K küresi L’ye –q kadar yük veri- L yor. L Bu küreler birbirine dokundurulup ayrıldığında yeni 9. SINIF SARMAL FİZİK K elektrik yüklerinin işareti için; r 2r I. İkisininki de (+) dır. II. İkisininki de (–) dir. III. K(+) , L(–) dir. IV. K(–), L nötrüdür. Buna göre L’in ilk yükü nedir? yargılarından hangileri doğru olabilir? A) I ve II B) II ve III C) I ve III A) –q B) 0 C) +q D) –2q E) +2q D) II ve IV E) I, II, III ve IV 228