สัปดาห์ที่ 5 ตารางธาตุ

หม่ VIIIA (Noble gas)็ระโยชน์ He ใชเ้ ป็นสารทา่ ความเปยน็ ใชบ้ รรจุบอลลน ใชเ้ ปช่อื มโลหะที่ถก ออกซไิ ดส์ง่าย Ne ใช้ท่าหลอดไฟใหแ้ สงสีสม้ แดง Ar ใช้ทา่ หลอดไฟให้แสงสีม่วง ใชต้ ดั เปชือ่ มโลหะ Xe ท่าหลอดไฟแฟลช Rn ใชร้ กั ษามะเปร็งMLuobgaon Chombueng Rajabhat University 56

ธาตุแทรนซิชัน (TRANSITION ELEMENTS)Logo 57

ธาตุแทรนซิชัน (TRANSITION ELEMENTS) 1. สมบตั ขิ องธาตุแทรนซิชัน 2. สารประกอบของธาตุแทรนซิชัน 3. สารประกอบเชิงซ้อนของธาตุแทรนซิชันMLuobgaon Chombueng Rajabhat University 58

ธาตุทรานซิชันLogo 59

d-block transition elementsIIIB IVB VB VIB VIIB VIIIB IB IIBSc Ti V Cr Mn Fe Co Ni Cu ZnY Zr Nb Mo Tc Ru Rh Pd Ag CdLa Hf Ta W Re Os Ir Pt Au HgMost have partially occupied d subshells in common oxidationstatesMLuobgaon Chombueng Rajabhat University 60

Element Electronic Configurations Fe Configuration Co Ni [Ar] 3d64s2 Cu [Ar] 3d74s2 Zn [Ar] 3d84s2 [Ar]3d104s1 [Ar]3d104s2 [Ar] = 1s22s22p63s23p6MLuobgaon Chombueng Rajabhat University 61

ความคลา้ ยคลงึ ตามคาบธาตุแทรนสิชันมสี มบตั ิทคี่ ล้ายคลงึ กนั ตามแนวด่ิง (หมู่) และยงั มีความ คล้ายคลงึ ตามแนวนอนด้วยอนุกรม ธาตุ มีอเิ ลก็ ตรอนไม่ครบในแทรนสิชนั ท่ี 1 Sc ถึง Cu 3d-orbitalแทรนสิชนั ที่ 2 Y ถึง Ag 4d-orbitalแทรนสิชนั ที่ 3 La ถึง Au 5d- orbitalแลนทาไนด์ Ce ถึง Lu 4f- orbitalแอกทิไนด์ Th ถึง Lr 5f- orbitalMLuobgaon Chombueng Rajabhat University 62

ลกั ษณะเด่นของธาตุแทรนสิชัน1. มีเลขออกซิเดชันได้หลายค่า (มกั มี +2) ยกเว้นหมู่ IIIB และ IIB ซ่ึงแสดงค่า +3 และ +2 ตามลาดบั2. สารประกอบหลายตัวเป็ นพาราแมกเนตกิ เพราะมี e เดยี่ วเหลือ ทาให้ถูกดูดในสนามแม่เหลก็3. สารประกอบส่วนใหญ่มสี ี (ยกเว้นหมู่ IIIB)4. เกดิ สารประกอบเชิงซ้อนได้ง่ายMLuobgaon Chombueng Rajabhat University 63

สมบตั ิของธาตุแทรนซิชิ ซัธาตุแทรนซิชันมสี มบตั ิแตกต่างจากโลหะทวั่ ๆ ไป ทาให้ต้องแยกออกเป็ นกลุ่มๆ ต่างหาก ลกั ษณะทสี่ าคญั ของธาตุแทรนซิชันเป็ นดงั นี้ 1. มีเลขออกซิเดชันมากกว่า 1 ค่า ยกเว้นหมู่ IIIB เช่น Sc เป็ น +3 ค่า เดยี ว และหมู่ IIB (Zn, Cd) เป็ น +2 ค่าเดียว 2. ธาตุแทรนซิชันเป็ นโลหะ จงึ ดงึ ดูดกบั แม่เหลก็ และมีบางธาตุ เช่น Fe, Co, และ Ni สามารถแสดงสมบตั เิ ป็ นแม่เหลก็ ได้เม่ือนาไปวางไว้ใน สนามแม่เหลก็ นาน ๆ นอกจากนีย้ งั มสี ารประกอบของธาตุแทรนซิชัน อกี หลายชนิดทสี่ ามารถดูดกบั แม่เหลก็ ได้MLuobgaon Chombueng Rajabhat University 64

สมบตั ขิ องธาตุแทรนซิชิ ซั 3. สารประกอบส่วนใหญ่ มีสี (ยกเว้นหมู่ IIIB) ซึ่งเป็ นสีของไอออนเชิงซ้อน ของธาตุแทรนซิชัน 4. ธาตุแทรนซิชันมแี นวโน้มทีจ่ ะเกดิ สารประกอบเชิงซ้อนได้ 5. มีเวเลนต์อเิ ลก็ ตรอนเท่ากบั 2 (ยกเว้นCr, และ Cu มเี วเลนต์ อเิ ลก็ ตรอนเท่ากบั 1) และอเิ ลก็ ตรอนถัดจากวงนอกสุดไม่ครบ 18 (ยกเว้น Cu และ Zn)MLuobgaon Chombueng Rajabhat University 65

สมบตั ิของธาตแุ ทรนซิชิ ซั6. รัศมีอะตอมมีแนวโน้มลดลงจากซ้ายไปขวาของคาบ (หรือเม่ือเลข 66 อะตอม เพมิ่ ขึน้ รัศมอี ะตอมจะเลก็ ลง) ซ่ึงเหมือนกบั ธาตุในคาบ เดียวกนั ทวั่ ๆ ไป)7. มจี ุดหลอมเหลวและจุดเดือดค่อนข้างสูง เพราะมีพนั ธะโลหะ8. หนาแน่นเพมิ่ ขึน้ เมื่อเลขอะตอมเพม่ิ ขึน้ เนื่องจากมวลเพม่ิ ขนึ้ ในขณะท่ี ขนาดเลก็ ลง9. ค่า IE1 , IE2 , และ IE3 มแี นวโน้มเพม่ิ ขนึ้ เมื่อเลขอะตอมเพม่ิ ขึน้ แต่ค่า ต่างกนั ไม่มากนัก เพราะขนาดใกล้เคยี งกนั10. อเิ ลก็ โทรเนกาติวติ ีมแี นวโน้มเพม่ิ ขนึ้ เม่ือเลขอะตอมเพมิ่ ขึน้11. เป็ นโลหะทนี่ าความร้อนและน าไฟฟ้าได้ดเี หมือนกบั โลหะทวั่ ๆ ไปLogoท้งั นี้ เพราะมพี นั ธะโลหะ

สมบตั ขิ องธาตุแทรนซิชิ ซัAtomic radiiMLuobgaon Chombueng Rajabhat University 67

สมบตั ิของธาตแุ ทรนซิชิ ซัTransition metaldensitiesMLuobgaon Chombueng Rajabhat University 68

First Transition Series Metals (3d) increased 69 increasedMLuobgaon Chombueng Rajabhat University