ตารางธาตุ

หม่ VIIIA (Noble gas) ็ระโยชน์ He ใชเ้ ป็นสารทา่ ความเปยน็ ใชบ้ รรจุบอลลน ใชเ้ ปช่อื มโลหะที่ถก ออกซไิ ดส์ง่าย Ne ใช้ท่าหลอดไฟใหแ้ สงสีสม้ แดง Ar ใช้ทา่ หลอดไฟให้แสงสีม่วง ใชต้ ดั เปชือ่ มโลหะ Xe ท่าหลอดไฟแฟลช Rn ใชร้ กั ษามะเปร็ง MLuobgaon Chombueng Rajabhat University 56

ธาตุแทรนซิชัน (TRANSITION ELEMENTS) Logo 57

ธาตุแทรนซิชัน (TRANSITION ELEMENTS) 1. สมบตั ขิ องธาตุแทรนซิชัน 2. สารประกอบของธาตุแทรนซิชัน 3. สารประกอบเชิงซ้อนของธาตุแทรนซิชัน MLuobgaon Chombueng Rajabhat University 58

ธาตุทรานซิชัน Logo 59

d-block transition elements IIIB IVB VB VIB VIIB VIIIB IB IIB Sc Ti V Cr Mn Fe Co Ni Cu Zn Y Zr Nb Mo Tc Ru Rh Pd Ag Cd La Hf Ta W Re Os Ir Pt Au Hg Most have partially occupied d subshells in common oxidation states MLuobgaon Chombueng Rajabhat University 60

Element Electronic Configurations Fe Configuration Co Ni [Ar] 3d64s2 Cu [Ar] 3d74s2 Zn [Ar] 3d84s2 [Ar]3d104s1 [Ar]3d104s2 [Ar] = 1s22s22p63s23p6 MLuobgaon Chombueng Rajabhat University 61

ความคลา้ ยคลงึ ตามคาบ ธาตุแทรนสิชันมสี มบตั ิทคี่ ล้ายคลงึ กนั ตามแนวด่ิง (หมู่) และยงั มีความ คล้ายคลงึ ตามแนวนอนด้วย อนุกรม ธาตุ มีอเิ ลก็ ตรอนไม่ครบใน แทรนสิชนั ท่ี 1 Sc ถึง Cu 3d-orbital แทรนสิชนั ที่ 2 Y ถึง Ag 4d-orbital แทรนสิชนั ที่ 3 La ถึง Au 5d- orbital แลนทาไนด์ Ce ถึง Lu 4f- orbital แอกทิไนด์ Th ถึง Lr 5f- orbital MLuobgaon Chombueng Rajabhat University 62

ลกั ษณะเด่นของธาตุแทรนสิชัน 1. มีเลขออกซิเดชันได้หลายค่า (มกั มี +2) ยกเว้นหมู่ IIIB และ IIB ซ่ึงแสดงค่า +3 และ +2 ตามลาดบั 2. สารประกอบหลายตัวเป็ นพาราแมกเนตกิ เพราะมี e เดยี่ วเหลือ ทาให้ถูกดูดในสนามแม่เหลก็ 3. สารประกอบส่วนใหญ่มสี ี (ยกเว้นหมู่ IIIB) 4. เกดิ สารประกอบเชิงซ้อนได้ง่าย MLuobgaon Chombueng Rajabhat University 63

สมบตั ิของธาตุแทรนซิชิ ซั ธาตุแทรนซิชันมสี มบตั ิแตกต่างจากโลหะทวั่ ๆ ไป ทาให้ต้องแยกออกเป็ นกลุ่ม ๆ ต่างหาก ลกั ษณะทสี่ าคญั ของธาตุแทรนซิชันเป็ นดงั นี้ 1. มีเลขออกซิเดชันมากกว่า 1 ค่า ยกเว้นหมู่ IIIB เช่น Sc เป็ น +3 ค่า เดยี ว และหมู่ IIB (Zn, Cd) เป็ น +2 ค่าเดียว 2. ธาตุแทรนซิชันเป็ นโลหะ จงึ ดงึ ดูดกบั แม่เหลก็ และมีบางธาตุ เช่น Fe, Co, และ Ni สามารถแสดงสมบตั เิ ป็ นแม่เหลก็ ได้เม่ือนาไปวางไว้ใน สนามแม่เหลก็ นาน ๆ นอกจากนีย้ งั มสี ารประกอบของธาตุแทรนซิชัน อกี หลายชนิดทสี่ ามารถดูดกบั แม่เหลก็ ได้ MLuobgaon Chombueng Rajabhat University 64

สมบตั ขิ องธาตุแทรนซิชิ ซั 3. สารประกอบส่วนใหญ่ มีสี (ยกเว้นหมู่ IIIB) ซึ่งเป็ นสีของ ไอออนเชิงซ้อน ของธาตุแทรนซิชัน 4. ธาตุแทรนซิชันมแี นวโน้มทีจ่ ะเกดิ สารประกอบเชิงซ้อนได้ 5. มีเวเลนต์อเิ ลก็ ตรอนเท่ากบั 2 (ยกเว้นCr, และ Cu มเี วเลนต์ อเิ ลก็ ตรอนเท่ากบั 1) และอเิ ลก็ ตรอนถัดจากวงนอกสุดไม่ครบ 18 (ยกเว้น Cu และ Zn) MLuobgaon Chombueng Rajabhat University 65

สมบตั ิของธาตแุ ทรนซิชิ ซั 6. รัศมีอะตอมมีแนวโน้มลดลงจากซ้ายไปขวาของคาบ (หรือเม่ือเลข 66 อะตอม เพมิ่ ขึน้ รัศมอี ะตอมจะเลก็ ลง) ซ่ึงเหมือนกบั ธาตุในคาบ เดียวกนั ทวั่ ๆ ไป) 7. มจี ุดหลอมเหลวและจุดเดือดค่อนข้างสูง เพราะมีพนั ธะโลหะ 8. หนาแน่นเพมิ่ ขึน้ เมื่อเลขอะตอมเพม่ิ ขึน้ เนื่องจากมวลเพม่ิ ขนึ้ ในขณะท่ี ขนาดเลก็ ลง 9. ค่า IE1 , IE2 , และ IE3 มแี นวโน้มเพม่ิ ขนึ้ เมื่อเลขอะตอมเพม่ิ ขึน้ แต่ค่า ต่างกนั ไม่มากนัก เพราะขนาดใกล้เคยี งกนั 10. อเิ ลก็ โทรเนกาติวติ ีมแี นวโน้มเพม่ิ ขนึ้ เม่ือเลขอะตอมเพมิ่ ขึน้ 11. เป็ นโลหะทนี่ าความร้อนและน าไฟฟ้าได้ดเี หมือนกบั โลหะทวั่ ๆ ไป Logoท้งั นี้ เพราะมพี นั ธะโลหะ

สมบตั ขิ องธาตุแทรนซิชิ ซั Atomic radii MLuobgaon Chombueng Rajabhat University 67

สมบตั ิของธาตแุ ทรนซิชิ ซั Transition metaldensities MLuobgaon Chombueng Rajabhat University 68

First Transition Series Metals (3d) increased 69 increased MLuobgaon Chombueng Rajabhat University