หินบะซอลต์

หนิ บะซอลต

บะซอลต (อังกฤษ: basalt) เปน หินอัคนีพุทพี่ บไดโดยทั่วไป มักพบมสี ีเทาถงึ สดี ํา มเี น้ือ ละเอียดเนอ่ื งจากเกิดจากการเย็นตัวของลาวาอยางรวดเร็วบนพื้นผิวโลก อาจพบมเี น้ือสอง ขนาดท่ีมผี ลกึ ขนาดโตกวาอยูในพน้ื เน้อื ละเอยี ด หรือมีเนือ้ เปน โพรงขา ย หรอื มีเนอื้ เปน ตะกรัน ภูเขาไฟ (สคอเรยี ) เนื้อหนิ บะซอลตสดๆจะมีสดี าํ หรอื สีเทา ปรกตหิ ินบะซอลตจ ะถกู นําไปใชเปนวสั ดกุ อ สรางถนน เทพ้นื รองหมอนและรางรถไฟ และ ทําเปน แผน ปูพน้ื หรอื ผนงั และยังใชเ ปนสว นผสมที่สาํ คญั ในการผลติ แอสฟล ต ในโลกของเรานหี้ ินหนดื (แมกมา) เปน วตั ถตุ น กาํ เนดิ ของหินบะซอลต เกิดจากการพองตวั ของวัตถหุ ลอมในชัน้ เน้ือโลก หนิ บะซอลตกเ็ กิดไดบนดวงจนั ทรข องโลกเรา รวมถึงบนดาว องั คาร ดาวศุกร และแมแ ตดาวเคราะหนอ ย 4 เวสตา หินตน กาํ เนิดเพอื่ การกงึ่ หลอมละลายอาจ จะเปนท้ังเพริโดไทตแ ละไพรอกซไี นต (เชน Sobolev et al., 2007) เปลือกโลกสวนของ มหาสมทุ รโดยสว นใหญแ ลว จะประกอบไปดว ยหนิ บะซอลตท่ีเกดิ จากการปะทุขึ้นมาจากชน้ั เนื้อ โลกที่อยูด านลา งตรงบรเิ วณเทอื กเขากลางสมุทร คาํ วา บะซอลตบางคร้งั ก็ถกู ใชเรียกหินอัคนีแทรกซอนในระดบั ตื้นๆที่มอี งคป ระกอบเปน แบบ หนิ บะซอลต แตหนิ ที่มอี งคประกอบดงั กลาวที่มีเนื้อหยาบโดยทว่ั ไปจะเรยี กวาโดเลอไรต (อาจ เรยี กเปนไดอะเบสหรอื แกบโบร)

ลักษณะสณั ฐานและเน้อื หนิ รูปรา ง โครงสราง และเน้ือหินของหินบะซอลตทําใหเราทราบไดวามันปะทุขึน้ มาอยางไรและ ที่ไหน รไู ดวามนั เกิดขึน้ ในทะเล ปะทุข้ึนมาเปนเถา ภูเขาไฟ หรือไหลบาแบบพาโฮโฮซ่งึ เปน ภาพลกั ษณของการเกิดหนิ บะซอลตใ นฮาวาย การปะทขุ นึ้ ไปในอากาศ[แก] หนิ บะซอลตที่ปะทขุ ึ้นไปในอากาศทาํ ใหเ กดิ การสะสมตวั 3 แบบ คือ ตะกรันภเู ขาไฟ เถา ภเู ขาไฟ และการไหลของลาวาปรกติแลว ดา นบนของลาวาบะซอลตแ ละกรวยเถา ภูเขาไฟจะมีโพรงขายอยู มากซึง่ ทําใหห นิ มเี น้ือเปนฟองและมนี าํ้ หนกั เบา เถา ภเู ขาไฟมักมีสแี ดงซึ่งเปน สขี องเหลก็ ออกไซด ท่ีเกดิ จากการผุพังของแรไพรอกซีนทีม่ ธี าตเุ หล็กเปนองคประกอบอยสู งู ลกั ษณะท่เี ปน กอนของ ลาวาเอเอที่เปน เถา ภเู ขาไฟ การไหลของกรวดเหลย่ี มภเู ขาไฟ และการไหลของลาวาบะซอลตเนื้อ แนน พบไดทั่วไปในฮาวาย ลาวาพาโฮโฮมีความหนดื สงู เปนลาวาบะซอลตท ี่รอนซง่ึ มีแนวโนม ท่จี ะ มีรูกลวงคลายทอ เกิดเปนชนั้ บางๆ รกู ลวงในลาวาเหลานเี้ ปน ลักษณะทั่วไปของการปะทแุ บบพาโฮ โฮ

หนิ บะซอลตท ีม่ ีแนวแตกเสาเหลย่ี ม ระหวา งทม่ี วลลาวาหนาๆ เกิดการเยน็ ตวั ลงอยนู ัน้ จะเกดิ การหดตัวเกดิ เปน รอยแตก ถาการเย็นตัวเกิดขึน้ คอนขางเรว็ กจ็ ะ ทําใหเกิดแรงหดตัวข้นึ เมื่อลาวาหดตวั ในแนวดิ่งจะไมส งผลใหเกดิ รอยแตก มนั จะไมม กี าร แตกออกถา ไมม ีการหดตัวในแนวดานขาง การเกดิ รอยแตกจะแผขยายออกไปอยางกวางขวาง ยงั ผลใหเกิดเปน แนวแตกเสาเหลี่ยมในแนวด่ิง การแตกเปนเสาเหลีย่ มในแนวด่งิ จะแผก ระจาย เชือ่ มโยงออกไปในแนวดา นขางมลี กั ษณะเปน รปู แบบคลายกบั เครือขายเซลลลู าร โครงสราง เหลา น้ถี ูกเขาใจผดิ ๆวาโดดเดน ไปดว ยแทง เสาหลายเหลยี่ ม แตทีแ่ ทจ รงิ แลว จํานวนดา นเฉลีย่ ของแทงเสาเหลีย่ มจะมีหกดาน แตแทงเสาหลายเหล่ยี มตั้งแต 3 ถงึ 12 ดา นหรือมากกวานกี้ ็ สังเกตเห็นได[3] ท้ังนสี้ ังเกตไดว าขนาดของแทง เสาเหลยี่ มจะข้นึ อยกู บั อตั ราการเย็นตัวลงของ ลาวากลาวคอื ถา ลาวาเยน็ ตวั ลงเร็วมากก็จะทําใหเ กิดเสาเหลี่ยมมขี นาดเลก็ มากดวย (นอยกวา 1 ซม.) ขณะที่ลาวาเยน็ ตัวลงอยางชา ๆจะทําใหเกดิ เสาเหลย่ี มขนาดใหญกวา