พระราชประวัติ-รูปเล่ม

พระราชประวัติ สมเด็จพระกนิษฐาธริ าชเจ้า กรมสมเดจ็ พระเทพรัตนราชสดุ า เจา้ ฟา้ มหาจกั รีสิรินธร มหาวชริ าลงกรณวรราชภักดี สิริกจิ การณิ ีพีรยพฒั น รัฐสมี าคุณากรปยิ ชาติ สยามบรมราชกมุ ารี จดั ทาโดย ห้องสมดุ ประชาชน “เฉลมิ ราชกมุ ารี” อาเภอบางแพ จังหวัดราชบรุ ี ขอบคณุ ข้อมลู : กองงานในพระองค์สมเดจ็ พระกนษิ ฐาธิราชเจ้า กรมสมเดจ็ พระเทพ รตั นราชสุดาฯ สยามบรมราชกมุ ารี

พระราชประวตั ิ สมเดจ็ พระกนษิ ฐาธริ าชเจา้ กรมสมเดจ็ พระเทพรตั นราชสดุ าฯ สยามบรมราชกมุ ารี สมเดจ็ พระกนษิ ฐาธิราชเจา้ กรมสมเด็จพระเทพรตั นราชสุดา เจ้าฟ้ามหาจักรี สริ นิ ธร มหาวชริ าลงกรณวรราชภักดี สริ ิกิจการิณพี รี ยพฒั น รัฐสีมาคณุ ากรปิยชาติ สยามบรมราชกุมารี เป็นสมเด็จพระเจา้ ลกู เธอพระองคท์ ี่ ๓ ในพระบาทสมเด็จ พระชนกาธเิ บศร มหาภูมพิ ลอดลุ ยเดชมหาราช บรมนาถบพติ ร และสมเด็จพระนางเจ้า สิรกิ ิติ์ พระบรมราชนิ นี าถ พระบรมราชชนนพี นั ปีหลวง ทรงพระราชสมภพเม่ือวนั เสาร์ ที่ ๒ เมษายน พุทธศกั ราช ๒๔๙๘ ณ พระที่นง่ั อัมพรสถาน พระราชวังดุสิต ได้รับ พระราชทานพระนามว่า สมเดจ็ พระเจ้าลูกเธอ เจา้ ฟ้าสริ นิ ธรเทพรตั นสุดา กิติวฒั นาดุล โสภาคย์

ดว้ ยเหตุทีท่ รงบาเพ็ญพระราชกิจจานุกจิ นานัปการอนั เปน็ ประโยชน์แก่แผ่นดนิ และ ราษฎร พระบาทสมเดจ็ พระชนกาธิเบศร มหาภูมิพลอดลุ ยเดชมหาราช บรมนาถบพติ ร จงึ มพี ระบรมราชโองการโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้สถาปนาพระราชอิสรยิ ยศเปน็ สมเดจ็ พระเทพรัตนราชสุดา เจ้าฟ้ามหาจักรสี ิรนิ ธร รัฐสีมาคุณากรปิยชาติ สยามบรมราชกมุ ารี ในการพระราชพิธีเฉลิมพระชนมพรรษา ๕ ธันวาคม ๒๕๒๐ เม่อื พระบาทสมเดจ็ พระปรเมนทรรามาธิบดศี รสี ินทรมหาวชริ าลงกรณ มหิศรภมู ิพลราชวรางกูร กิติสริ ิสมบรู ณอดุลยเดช สยามินทราธเิ บศรราชวโรดม บรมนาถ บพติ ร พระวชิรเกล้าเจ้าอย่หู ัว เสดจ็ เถลิงถวลั ยราชสมบัติบรมราชาภิเษกในวันท่ี ๔ พฤษภาคม ๒๕๖๒ ทรงพระราชดาริว่า สมเดจ็ พระเทพรตั นราชสุดา เจา้ ฟา้ มหาจักรี สิรนิ ธร รัฐสมี าคณุ ากรปิยชาติ สยามบรมราชกุมารี เปน็ พระโสทรกนิษฐภคนิ ีทไี่ ดท้ รงร่วม สขุ ร่วมทกุ ขม์ าแตท่ รงพระเยาว์ เม่อื ทรงเจริญพระชนมายุ ได้ทรงปฏิบัตพิ ระราชกรณยี กจิ สนองพระเดชพระคณุ ด้วยพระวิริยอุตสาหะ เป็นคณุ ปู การแกป่ ระเทศชาตแิ ละอาณา ประชาราษฎร์ ครนั้ ในรัชกาลปัจจุบัน กไ็ ดท้ รงปฏบิ ัตพิ ระราชกรณียกจิ แทนพระองค์ และชว่ ยแบง่ เบา พระราชภารกิจนอ้ ยใหญ่ให้ดาเนินลุล่วงไปดว้ ยความเรียบรอ้ ย เปน็ ทีไ่ ว้ วางพระราชหฤทัย สมควรจะยกย่องพระเกยี รตยิ ศตามฐานะแหง่ พระบรมราชวงศ์ จึงมพี ระบรมราชโองการโปรดเกล้าโปรดกระหมอ่ มใหส้ ถาปนาพระราชอิสริยยศเป็น สมเดจ็ พระกนิษฐาธริ าชเจ้า กรมสมเดจ็ พระเทพรตั นราชสุดา เจา้ ฟ้ามหาจกั รีสริ นิ ธร มหาวชิราลงกรณวรราชภกั ดี สริ ิกจิ การณิ ีพรี ยพัฒน รัฐสีมาคณุ ากรปิยชาติ สยามบรมราช กุมารี สมเดจ็ พระกนษิ ฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรตั นราชสดุ า ฯ สยามบรมราช กมุ ารี ทรงเร่มิ ตน้ การศกึ ษาในระดับประถมศกึ ษาจนทรงสาเรจ็ การศกึ ษาระดับ

มธั ยมศึกษาตอนปลายจากโรงเรยี นจิตรลดา ในเขตพระราชฐานพระตาหนักจิตรลดา รโหฐาน พระราชวังดสุ ิต จากนัน้ ทรงสอบเข้าศึกษาตอ่ ในระดับอดุ มศึกษาทีจ่ ฬุ าลงกรณ์ มหาวทิ ยาลัย ได้รบั พระราชทานปรญิ ญาอกั ษรศาสตรบณั ฑิต เกยี รตนิ ิยมอันดบั ๑ เหรยี ญ ทอง สาขาวิชาประวัตศิ าสตร์ ต่อมา ทรงศึกษาตอ่ ทม่ี หาวิทยาลัยศิลปากรและจฬุ าลงกรณ์ มหาวทิ ยาลยั จนได้รับพระราชทานปรญิ ญาศิลปศาสตรมหาบณั ฑิต สาขาวิชาจารึกภาษา ตะวันออก และปริญญาอักษรศาสตรมหาบณั ฑติ สาขาวิชาบาลี-สนั สกฤตตามลาดบั ดว้ ยความสนพระทยั ในการศกึ ษาและการพฒั นา ทรงศกึ ษาตอ่ ในระดับดษุ ฎบี ัณฑิตท่ี มหาวิทยาลยั ศรีนครินทรวิโรฒ และไดร้ บั พระราชทานปริญญาดุษฎีบณั ฑติ สาขาวชิ าพัฒน ศกึ ษาศาสตร์ ในด้านการทรงรบั ราชการ ทรงเข้าปฏบิ ตั ิหนา้ ทอี่ าจารย์สอนวิชาประวตั ศิ าสตร์และ สังคมวทิ ยาที่โรงเรียนนายรอ้ ยพระจลุ จอมเกล้าต้ังแต่พทุ ธศักราช ๒๕๒๓ ทรงดารงพระยศ พลเอก ตาแหนง่ ผอู้ านวยการกองวชิ าประวัติศาสตร์ และทรงเกษียณอายรุ าชการใน พทุ ธศักราช ๒๕๕๘

สมเดจ็ พระกนษิ ฐาธริ าชเจา้ กรมสมเดจ็ พระเทพรัตนราชสดุ า ฯ สยามบรมราช กมุ ารี ทรงเป็นผใู้ ฝ่พระราชหฤทัยในการศึกษาอยา่ งยงิ่ ทรงศึกษาอยู่ตลอดเวลา นอกจาก วชิ าการดา้ นอักษรศาสตร์ดงั กลา่ วแลว้ ยังทรงเลือกศึกษาวชิ าการด้านอ่นื ๆ อีกหลายด้านที่ ทรงเหน็ วา่ จะเป็นประโยชน์ เชน่ ภูมศิ าสตรก์ ายภาพ สงั คมและเศรษฐกิจ พฤกษศาสตร์ การจัดการทรพั ยากรดินและนา้ รีโมตเซนซิ่ง แผนที่ โภชนาการ เปน็ ต้น และทรงนา ความรจู้ ากวิชาการเหล่านีไ้ ปประยกุ ตใ์ ช้ในการพฒั นาชุมชนและความเปน็ อย่ขู องราษฎร นอกเหนือจากพระราชภารกิจในหนา้ ที่ราชการ สมเดจ็ พระกนษิ ฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงปฏบิ ัติพระราชกรณียกิจดา้ น ตา่ งๆ ครอบคลมุ งานสาคัญๆ อนั เปน็ ประโยชนห์ ลกั ของบา้ นเมืองเกอื บทุกดา้ น ทรงปฏบิ ตั ิ พระราชกรณยี กิจทที่ รงสบื สานต่อจากพระบาทสมเดจ็ พระชนกาธเิ บศร มหาภมู พิ ล อดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร และสมเด็จพระนางเจา้ สริ ิกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง ตามท่ที รงพระกรุณาโปรดเกลา้ ฯ มอบหมาย ในรชั กาล ปัจจบุ ันเมอ่ื พระบาทสมเด็จพระปรเมนทรรามาธบิ ดีศรสี ินทรมหาวชิราลงกรณ มหศิ รภูมิ พลราชวรางกูร กิตสิ ิริสมบรู ณอดุลยเดช สยามินทราธเิ บศรราชวโรดม บรมนาถบพติ ร พระวชิรเกล้าเจ้าอยู่หัว เสดจ็ ขึ้นครองราชย์ ทรงช่วยแบ่งเบาพระราชภารกจิ ในการปฏบิ ัติ พระราชกรณยี กจิ แทนพระองคต์ ามทที่ รงได้รับมอบหมาย เชน่ การพระราชทานพระราช วโรกาสใหค้ ณะบุคคลเฝา้ ฯ การพระราชทานปรญิ ญาบตั ร การถวายผา้ พระกฐิน การเสดจ็ พระราชดาเนินแทนพระองค์ในโอกาสวันสาคัญทางศาสนา เปน็ ต้น สมเด็จพระกนิษฐาธริ าชเจ้า กรมสมเดจ็ พระเทพรตั นราชสดุ า ฯ สยามบรมราช กุมารี ทรงจดั ต้งั โครงการตา่ งๆ เพื่อพัฒนาคุณภาพชวี ิตเดก็ และเยาวชนผู้ยากไร้ในชนบท โดยเฉพาะการสง่ เสริมสขุ ภาพอนามยั และแก้ไขปญั หาภาวะทพุ โภชนาการ ทรงเห็นว่าเด็ก

จะเรียนหนังสอื ไมไ่ ด้ถา้ ท้องหิวหรอื เจ็บป่วย จึงทรงรเิ รม่ิ โครงการเกษตรเพ่อื อาหาร กลางวนั ในโรงเรียนตารวจตระเวนชายแดน ตั้งแต่พทุ ธศกั ราช ๒๕๒๓ ทรงเห็น ความสาคัญของการศกึ ษาข้ันพ้ืนฐาน จงึ พระราชทานพระราชทรพั ย์ให้กอ่ สรา้ งโรงเรียนใน ถ่นิ ทุรกันดาร ศูนยก์ ารเรียนชุมชนสาหรับชาวไทยภูเขา ห้องเรียนเคลอื่ นท่ี ทัง้ พระราชทานพระราชทรัพย์เป็นค่าตอบแทนครผู ู้สอน และทรงจดั หาอปุ กรณก์ ารเรียน การสอนพระราชทาน เพอ่ื ใหเ้ ยาวชนมีโอกาสได้รบั การศึกษาท่เี หมาะสม จะไดม้ ี ความสามารถในการพงึ่ ตนเอง และเปน็ ที่พ่ึงของครอบครวั ได้ในอนาคต ทรงติดตามการ ดาเนนิ งานโครงการตามพระราชดาริอย่างใกลช้ ดิ และเสด็จพระราชดาเนินไปทรงเย่ยี ม ราษฎรในโครงการด้วยพระองค์เองเสมอ จากการท่ีมีประชาชนและหน่วยงานตา่ งๆ ทูลเกล้าฯ ถวายเงนิ โดยเสดจ็ พระราช กศุ ล หรือสมทบทนุ ดาเนนิ งานโครงการพฒั นาต่างๆ จึงทรงพระกรณุ าโปรดเกลา้ ฯ ใหน้ า เงินท่มี ผี ้ทู ลู เกล้าฯ ถวายดังกลา่ วมาจัดตงั้ เปน็ กองทนุ “ทุนการกศุ ลสมเดจ็ พระเทพฯ ” เพ่อื ใหก้ ารสงเคราะห์ชว่ ยเหลอื ประชาชนผู้ทุกข์ยากเดือดร้อน หรอื เพ่อื การ สาธารณประโยชนอ์ ่ืนๆ

นอกเหนือจากงานพฒั นา สมเดจ็ พระกนิษฐาธริ าชเจา้ กรมสมเดจ็ พระเทพ รัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงสนพระทัยในงานศลิ ปวฒั นธรรมไทยเปน็ อยา่ งยิ่ง มพี ระราชดารวิ ่า ควรจะมีการถา่ ยทอดงานดา้ นวัฒนธรรมไปส่เู ด็กและเยาวชนรุ่นใหม่ผา่ น กระบวนการจดั การศึกษาอบรม ทงั้ การศกึ ษาในระบบ การศึกษานอกระบบ และ การศกึ ษาตามอธั ยาศัย เพื่อให้คนรนุ่ ใหม่เหล่านไี้ ด้เรยี นรู้ ตระหนกั ความสาคัญ รกั และ ผกู พนั ในศิลปวัฒนธรรมของชาติ สามารถสบื ทอดเพอื่ การอนุรกั ษ์และอาจพัฒนาเป็น อาชีพได้ ทรงสนับสนนุ การดาเนินกิจกรรมเพ่อื อนุรกั ษ์และสบื ทอดมรดกทาง ศลิ ปวฒั นธรรมของไทย พระราชจรยิ าวัตรท่ีประชาชนท่วั ไปไดเ้ ห็นประจักษ์ คือ พระเมตตาและความเอา พระทัยใส่ในชีวิตความเปน็ อยู่ของประชาชน สมเด็จพระกนิษฐาธริ าชเจ้า กรมสมเด็จ พระเทพรัตนราชสดุ า ฯ สยามบรมราชกุมารี มีพระราชปณิธานท่ีจะช่วยเหลอื ผทู้ ่ที ุกขย์ าก

เดือดรอ้ นโดยไมเ่ ลอื กชั้นวรรณะ เผา่ พนั ธุ์ เชือ้ ชาติ ศาสนา พสกนกิ รตา่ งยกย่อง และ ช่นื ชมในพระบารมี ดงั นนั้ เพือ่ เปน็ การเทดิ พระเกยี รตทิ ่ีทรงมคี ณุ ูปการต่อชาติบา้ นเมอื ง ในดา้ นต่างๆ มาโดยตลอด จงึ มบี ุคคล หน่วยงาน สมาคม และองค์กรตา่ งๆ ทงั้ ใน ราชอาณาจักรและในตา่ งประเทศ ขอพระราชทานอญั เชญิ พระนามาภิไธย และขอ พระราชทานนามไปเป็นชือ่ พรรณพืชและสัตวท์ คี่ น้ พบใหมใ่ นโลก รวมทัง้ สถานท่แี ละ สิ่งต่างๆ เปน็ จานวนมาก เพอื่ เป็นการเฉลมิ พระเกยี รตแิ ละเป็นสิรมิ งคลสบื ไป นอกจากน้ี ยังไดท้ รงพระกรุณารบั สมาคม สถาบัน และองค์กรต่างๆ ทจ่ี ัดตง้ั ขึน้ ตามแนวพระราชดาริ หรือท่ีมีวัตถปุ ระสงค์ดาเนนิ การในเรื่องต่างๆ ที่ทรงใหก้ ารสนับสนนุ ซึ่งลว้ นเป็นไปเพอื่ ชว่ ยเหลอื ผดู้ อ้ ยโอกาส ผขู้ าดแคลน หรือเพือ่ การสาธารณประโยชน์ไว้ในพระราชปู ถัมภ์ ทงั้ ยังทรงพระกรณุ าเสดจ็ พระราชดาเนินไปทรงรว่ มการประชมุ สาคัญๆ อยู่เสมอ ยามที่ทรงวา่ งจากพระราชกจิ สมเด็จพระกนษิ ฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพ รตั นราชสุดา ฯ สยามบรมราชกมุ ารี ทรงพกั ผ่อนพระอริ ยิ าบถโดยทรงมีงานอดิเรกทท่ี รง สนพระทัยหลายประเภท เชน่ ดนตรี งานศิลป์ กฬี า งานสะสม การทศั นศกึ ษา การอา่ น และสะสมหนังสือ ทรงมหี อสมุดสว่ นพระองค์ท่ีจัดเกบ็ หนังสือหลากหลายประเภท ท้งั ที่ ทรงเลือกซ้ือด้วยพระองคเ์ องและทม่ี ผี ้ทู ลู เกลา้ ฯ ถวาย และดงั เชน่ เป็นท่ที ราบกนั ทวั่ ไปวา่ ทรงมีพระอัจฉริยภาพในการเรียงร้อยอกั ษร จึงทรงพระราชนพิ นธ์รอ้ ยแก้วและรอ้ ยกรอง

ไว้เป็นจานวนมาก มีทัง้ ประเภทบทความ เร่ืองสน้ั ความเรียง คานา บทกวี บทเพลง เรอ่ื ง แปล และสารคดี เปน็ ตน้ รวมทง้ั พระราชนิพนธ์ชดุ เสด็จพระราชดาเนนิ เยอื นต่างประเทศ ซึ่งเปรียบเสมือน “บนั ทึกการเดินทาง” ที่ให้ทั้งความรู้และความเพลดิ เพลนิ แกผ่ อู้ ่าน ในปัจจุบัน สมเดจ็ พระกนิษฐาธริ าชเจา้ กรมสมเด็จพระเทพรตั นราชสดุ า ฯ สยามบรมราชกุมารี ทรงสนพระทัยศึกษาและฝกึ ฝนเรียนรทู้ กั ษะภาษาและวชิ าการตา่ งๆ อยมู่ ไิ ดข้ าด เช่น ภาษาฝรง่ั เศส ภาษาเยอรมัน ภาษาจีน เทคโนโลยีสารสนเทศ ดาราศาสตร์ เทคโนโลยีชีวภาพ เป็นต้น พระปรชี าสามารถด้านภาษาเป็นทีป่ ระจักษโ์ ดย ท่วั หน้า นอกจากนี้ ยงั ทรงสนพระทัยเขา้ ร่วมการประชมุ แลกเปล่ียนขอ้ คิดเหน็ ทรงศึกษา ดงู าน และทรงพบปะสนทนากบั ปราชญ์ดา้ นตา่ ง ๆ อยู่เปน็ ประจา เพอ่ื ทรงรับความรู้ ใหม่ๆ และทนั สมัยอยเู่ สมอ