คุณธรรมจริยธรรมสำหรับผู้บริหาร

รายงาน เรอื่ ง…การสรา้ งคุณธรรมจรยิ ธรรมสำหรับผู้บริหาร เสนอ ดร.นรา พงษ์พานิช จัดทำโดย นายภูวดล ปอลว้ น รหสั นักศกึ ษา 6207205001158 นายธนกร อินทองรกั ษ์ รหัสนกั ศึกษา 6207205001163 นายอทิ ธิพล เครอื หมาน รหสั นักศกึ ษา 6207205001179 นายจริ พนธ์ พทุ ธสิ ทุ โธ รหัสนักศึกษา 6207205001185 นายเขษมศักดิ์ กุลนริ ัตศิ ยั รหัสนกั ศกึ ษา 6207205001207 กลมุ่ เรียน 62021.074 สาขาพฒั นาชุมชน รายงานน้ีเปน็ สว่ นหนงึ่ ของรายวิชาคณุ ธรรมสำหรบั นกั พัฒนา (CDE0113) ภาคเรยี นท่ี 2 ปกี ารศึกษา 2564 คณะมนษุ ยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏสรุ าษฎรธ์ านี

ก คำนำ รายงานเล่มนี้จัดทำขึ้นเพื่อเป็นส่วนหนึ่งของรายวิชาคุณธรรมสำหรับนักพัฒนา เพื่อศึกษาการสร้าง คุณธรรมจริยธรรมสำหรับผู้บริหาร ผู้จัดทำได้ศึกษาเกี่ยวกับการศึกษาคุณธรรมจริยธรรมสำหรับผู้บริหาร ดัง รายละเอยี ดตามที่ปรากฏในรายงานแลว้ หวังเป็นอย่างยิ่งว่า รายงานนี้จะเป็นประโยชน์ต่อการเรียนการสอนในเรื่องดังกล่าวข้างต้นและแก่ ผู้สนใจได้เป็นอย่างมาก และหากมีข้อผิดพลาดประการใด ผู้จัดทำยินดีน้อมรับเพื่อนำไปปรับปรุงแก้ไขให้เกิด ความสมบรู ณ์ย่ิงขนึ้ ต่อไป จดั ทำโดย สมาชกิ ในกลุ่ม

สารบญั ข เรื่อง หนา้ คำนำ ก สารบญั ข 1 ความหมายของคณุ ธรรมจริยธรรมสำหรับผู้บริหาร 2 หลักการสำคญั ของคุณธรรมจริยธรรมสำหรบั ผู้บรหิ าร 3 แนวทางการสรา้ งคุณธรรมจรยิ ธรรมสำหรับผบู้ รหิ าร 4 ยกตัวอยา่ ง คณุ ธรรมจริยธรรมสำหรบั ผ้บู ริหารภายในชุมชนของฉัน 5 บทสรุป 6 อ้างอิง

1 ความหมายของคณุ ธรรมจริยธรรมสำหรบั ผ้บู รหิ าร คุณธรรมและจริยธรรมสำหรับนักบริหาร คือ การใช้หลักธรรมปฏิบัติในการบริหารราชการทุกระดับ ตั้งแต่ ระดับปฏิบัติการ และผู้บริหารระดับดัน ระดับกลาง หรือระดับสูง ให้ได้ผลดีมีประสิทธิภาพสูง โดยการปกครอง และบริหารท่ดี ี ผู้บริหารเป็นหัวใจสำคัญของหน่วยงานหรือองค์กร ทุกหน่วยงานย่อมปรารถนาและให้การยอมรับนับถือ ผบู้ รหิ ารทีม่ ีคณุ ภาพนั่นก็คือ เปน็ บุคคลที่มีความรคู้ วามสามารถมที ักษะคามชำนาญงานมีประสบการณ์ มีวิสัยทัศน์ กว้างไกล ฯลฯ แต่ทเี่ หนือสง่ิ อ่นื ใดคือ ตอ้ งเป็นผูม้ คี ณุ ธรรมในจติ ใจ และมีจริยธรรมท่ีนา่ เลื่อมใสศรทั ธา ผู้บริหารก็ คือคนที่มีความสามารถในหลายด้านที่เหนือกว่าคนทั่วไปดังนั้นผู้บริหารจึงต้องเป็นคนดีของสังคมและเกือบทุก สงั คมจะยึดหลกั การของศาสนามาเป็นพื้นฐานของความดีความงามในการอยรู่ ว่ มกนั คุณธรรมและจริยธรรมเป็นคุณสมบัติหรือคุณลักษณะที่ทำให้มนุษย์ต่างไปจากสัตว์ทั่วไป มนุษย์มีคุณธรรม และจริยธรรมทแี่ ตกต่างกนั มที ้ังดี เลวและไมด่ ไี ม่เลว ระดบั คณุ ธรรมและจรยิ ธรรมของมนษุ ย์แต่ละคนอาจมีติดตัว มาแต่เกิด หรือมาพัฒนาได้ในภายหลังจากสภาพแวดล้อม การอบรมเลี้ยงดู และกรอบประเพณี สังคม ทุกคนต่าง มุ่งหวังสภาวะแห่งความสมบูรณ์ที่สุดแห่งตน ซึ่งสภาวะแห่งความสมบูรณ์ที่สุดเป็นสิ่งที่อยู่ในความสามารถและ สติปัญญาของมนุษย์ที่จะสามารถดำเนินไปได้ด้วยตนเอง แต่เขาจะต้องรับผิดชอบต่อการเสริมสร้างชีวิตตนเองให้ พัฒนาสูงขึ้นสู่ระดับที่ดีกว่า สูงกว่า แต่มนุษย์ขาดคุณธรรมในตนเอง จึงทำให้ไม่สามารถพัฒนาตนเองขึ้นสู่ความ สมบูรณ์ของชีวิตได้ มนุษย์ขาดจิตสำนึกในความเป็นมนุษย์ที่สมบูรณ์ ปล่อยตัวเองเป็นทาสของอารมณ์ ความ อยาก กิเลสตณั หา ตลอดเวลา หากมนุษยส์ ร้างจิตสำนึกให้ม่นั คงและหนักแน่นได้แล้วก็จะเป็นบันไดก้าวไปสู่ความ สมบูรณ์ของมนุษย์ต่อไป ดังนั้นผู้บริหารที่ทรงไว้ซึ่งคุณธรรมและจริยธรรมควรต้องศึกษาข้อคิด คติธรรมและหลัก คำสอนทางศาสนา เพื่อทำความเข้าใจกับหลักธรรมนั้นๆเป็นเบื้องต้น แล้วนำไปคิดวิเคราะห์พิจารณาปรับใช้ให้ เหมาะกับภารกิจของผู้บริหาร เช่น ภารกิจในฐานะผู้นำองค์กร ผู้นำชุมชนหรือสังคม ภารกิจของผู้วางแผน กำหนดนโยบาย จัดองค์การ บริหารบุคคล ฯลฯ ล้วนต้องอาศัยหลักธรรมในการประกอบควบคู่ไปกับความรู้ ความสามารถทั้งสิ้น จึงควรศึกษา วิเคราะห์ รวบรวมหลักธรรมแล้วนำไปประพฤติปฏบิ ัติ เพื่อให้เกิดประโยชน์ต่อ ตนเอง ต่อองค์กรและสงั คมอย่างแท้จรงิ

2 หลกั การสำคัญของคุณธรรมจริยธรรมสำหรับผู้บริหาร หลกั ธรรมท่ีผู้บริหารควรยึดถือเปน็ หลักปฏบิ ตั ินั้น มีผู้กลา่ วไว้มากมายสามารถ แบง่ ได้ 3 ประเภทดงั น้ี 1) คณุ ธรรมของบคุ คลในสงั คม คอื ผ้บู ริหารเปน็ แบบอย่างท่ีดีของคนในสังคม และผู้บรหิ ารต้องเปน็ คนดีของสังคม ทางพุทธศาสนา คนดี คือ คนที่ละช่ัว ทำดี ทำใจให้ผอ่ งใส และตามพระบรมราโชวาท คนดีคอื รกั ษาสจั จะ รจู้ ักข่ม ใจ อดทน อดกล้นั ละชว่ั เสียสละ 2) คุณธรรมของผ้บู รหิ ารการศกึ ษา ซึ่งส่วนใหญ่กล่าวถึงหลกั ทคี่ วรถือปฏิบัติ และหลักทีไ่ มค่ วรถือปฏิบตั ิ ขอ้ แรกคุณธรรมท่ีเป็นหลักทค่ี วรถอื ปฏิบัติ ไดแ้ ก่ 1. สบั ปุรสิ ธรรม 7 หลกั ธรรมเกีย่ วกบั คณุ สมบัติผู้นำ 1. รู้หลกั 2. รูจ้ ุดหมาย 3. รูต้ น 4. ร้ปู ระมาณ 5. รกู้ าล 6. รชู้ มุ ชน 7. รบู้ คุ คล 2. ทศพธิ ราชธรรม 10 แนวปฏบิ ตั ติ นของผู้บรหิ าร 1. ทาน 2. ศลี 3. บริจาค 4. ซอ่ื ตรง 5. อ่อนโยน 6. เพียร 7. ไมโ่ กรธ 8. ไม่เบียดเบยี น 9. อดทน 10. ยตุ ธิ รรม 3. ธรรมโลกบาล (ธรรมคุ้มครองโลก) หิริ (ความละอายต่อบาป) โอตปั ปะ (ความเกรงกลวั ตอ่ บาป) 4. กัลยาณมิตรธรรม (การดำรงฐานะการเป็นเพื่อนที่ดี ซึ่งผู้บริหารควรมีลักษณะกัลยาณมิตรควบคู่ ผู้บังคับบัญชา) ปิโย ครุ น่าเคารพ ภาวะนีโย (แบบอย่างที่ดี) วัตตา (รู้กาลเทศะในการพูด) วจนักขโม (อดทนต่อถ้อยคำ) คมั ภรี ญั จะ กะถัง กัตต (พดู เร่อื งยากใหง้ ่าย) โน จฏั ฐาเน นโิ ยชะเน (ไม่ชักจูงไปในทาง เสื่อม) หลักธรรมอีก 3 การท่คี วรเป็นหลกั ธรรมพ้นื ฐานท่สี ำคญั ของผบู้ ริหาร 5. พรหมวหิ าร 4 (ครองตน) 1. เมตตา ปรารถนาดี 2. กรุณา ช่วยเหลอื 3. มุทติ า ยินดีกับผู้อน่ื 4. อเุ บกขาวางใจเปน็ กลาง 6. สงั คหวตั ถุ 4 (ครองคน หรือ ปกครองตน) 1. ทาน 2. ปยิ วาจา 3. อตั ถจริยา(บำเพญ็ ประโยชน)์ 4. สมานัตตา (เสมอตน้ เสมอปลาย) 7. อิทธบิ าท 4 (ครองงาน หรือ บรหิ ารงาน) 1. ฉนั ทะ (มีใจรัก) 2. วิริยะ (พากเพยี ร) 3. จิตตะ (เอาจติ ฝักใฝ)่ 4. วมิ ังสา (ใช้ปญั ญาพัฒนางาน) 3) อุดมคตใิ นวชิ าชพี

3 แนวทางการสรา้ งคณุ ธรรมจรยิ ธรรมสำหรบั ผบู้ ริหาร ศัพท์ในกระแสที่เป็นนักบริหารได้ยินได้ฟังอยู่บ่อยครั้งมากในปัจจุบันคือ คำว่า \"ธรรมาภิบาล\" ซึ่งหมายถึง การบริหารองค์การ หรือ ประเทศโดยตั้งมั่นอยูใ่ นความดงี าม ความโปร่งใสสามารถตรวจสอบได้ ประเมินคุณภาพ ได้ หลักการ \"ธรมาภบิ าล\" จงึ เป็นหลักการของการสร้างจรยิ ธรรมในองค์การ โดยการใช้ธรรมาธิปไตยในการบริหาร ซึ่งหมายถึง การยึดถือธรรมและความสำเร็จของงานเป็นที่ตั้ง ผู้บริหารลักษณะนี้จะยินดีรับฟังคำแนะนำจากทุก ฝ่าย ใช้คนทั้งที่เป็นมิตรและศัตรู ยอมรับความผิดพลาดของตนเองใช้ทั้งพระเดชและพระคุณในการบริหารคน เพื่อให้งานสำเร็จลุล่วงตามเป้าหมายบริหารแบบนี้จะแสดงบทบาทของผู้ให้บริการ (Stewardship) แก่ผู้อยู่ใต้ บงั คับบัญชา โดยสนับสนนุ แนวคดิ ท่วี า่ ผู้บริหารทดี่ ีตอ้ งรบั ผิดและชอบ (Accountability) ตอ่ ผอู้ น่ื และองค์การ ไม่ ปรารถนาจะควบคุมผู้อื่นในลักษณะของเผด็จการ รู้จักกำหนดบทบาทและเป้าหมายที่ขัดเจน และดูแลผู้อื่นด้วย ความใสใจ สง่ิ สำคัญทส่ี ดุ ของผบู้ ริหารประเภทนี้คอื ตอ้ งไม่มกี ารเลอื กปฏิบตั ิ (Double Standard) คอื คดิ อยา่ ง พูด อย่างแล้วทำอีกอย่าง ด่ังที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงมีพระราชดำรัสเดือนหมู่ข้าราชการ นักธุรกิจ และ ประชาชนชาวไทยทว่ั ประเทศ เนือ่ งในวโรกาสเฉลมิ พระชนม์พรรษา วนั ท่ี 4 ธันวาคม 2544 ผบู้ ริหารท่เี ปน็ ผู้นำท่ีดี จึงเป็นต้นแบบสำคัญในการสรา้ งจริยธรรมคุณธรรมใหก้ ับสมาชิกในองค์การ องค์การจะมี วัฒนธรรมที่มีจริยธรรม หรอื ไม่ ขึ้นอย่กู บั การมีจรยิ ธรรมคุณธรรมของผู้บรหิ าร

4 ยกตัวอยา่ ง คณุ ธรรมจรยิ ธรรมสำหรบั ผบู้ รหิ ารภายในชุมชนของฉัน (ใหเ้ ลอื กตัวอย่างมา 1 ชมุ ชน) ผู้บริหารเป็นหัวใจสำคัญของหน่วยงานหรือองค์กร ทุกหน่วยงานย่อมปรารถนาและให้การยอมรับนับถือ ผบู้ ริหารท่มี ีคณุ ภาพนัน่ ก็คือ เปน็ บคุ คลทีม่ คี วามรู้ความสามารถมที ักษะคามชำนาญงานมีประสบการณ์ มีวิสัยทัศน์ กว้างไกล ฯลฯ แต่ที่เหนอื สงิ่ อนื่ ใดคือ ตอ้ งเปน็ ผมู้ ีคณุ ธรรมในจติ ใจ และมีจริยธรรมที่น่าเล่อื มใสศรัทธา ผู้บริหารก็ คือคนที่มีความสามารถในหลายด้านที่เหนือกว่าคนทั่วไปดังนั้นผู้บริหารจึงต้องเป็นคนดีของสังคมและเกือบทุก สงั คมจะยึดหลกั การของศาสนามาเป็นพนื้ ฐานของความดคี วามงามในการอย่รู ่วมกัน ผู้บริหารในชุมชนต้องมี ความดีงามที่ปลูกฝังขึ้นในจิตใจจนเกิดจิตสำนึกที่ดี มีความกตัญญู มีการประพฤติ ปฏิบัติตามความดีงามแห่งคุณธรรมน้ัน และไม่ละเมิดต่อส่ิงท่ีจะเปน็ เหตุทำลายความดีงามแห่งคุณธรรมจริยธรรม ให้เสื่อมลง และผู้บริหารในชุมชนต้องมีความศรัทธาเชื่อมั่นและความจงรักภัคดีต่อองค์กรและชุมชน ผู้บริหารใน ชมุ ชน ต้องยึดถอื หลกั คณุ ธรรมจริยธรรมดงั น้ี • สับปุริสธรรม 7 หลักธรรมเกี่ยวกับคุณสมบัตผิ ู้นำ 1. รู้หลัก 2. รู้จุดหมาย 3. รู้ตน 4. รู้ประมาณ 5. รู้กาล 6. รชู้ ุมชน 7. รบู้ ุคคล • ทศพธิ ราชธรรม 10 แนวปฏิบัติตนของผู้บรหิ าร 1. ทาน 2. ศีล 3. บริจาค 4. ซอ่ื ตรง 5. อ่อนโยน 6. เพยี ร 7. ไม่โกรธ 8. ไมเ่ บยี ดเบียน 9. อดทน 10. ยุติธรรม • ธรรมโลกบาล (ธรรมคมุ้ ครองโลก) หิริ (ความละอายต่อบาป) โอตปั ปะ (ความเกรงกลัวต่อบาป) • กัลยาณมิตรธรรม (การดำรงฐานะการเป็นเพือ่ นที่ดี ซึ่งผู้บริหารควรมีลักษณะกัลยาณมิตรควบคู่ ผู้บังคับบัญชา) ปิโย ครุ น่าเคารพ ภาวะนีโย (แบบอย่างที่ดี) วัตตา (รู้กาลเทศะในการพูด) วจ นักขโม (อดทนต่อถ้อยคำ) คัมภีรัญจะ กะถัง กัตต (พูดเรื่องยากให้ง่าย) โน จัฏฐาเน นิโยชะเน (ไม่ชกั จงู ไปในทางเสือ่ ม) • พรหมวิหาร 4 (ครองตน) 1. เมตตา ปรารถนาดี 2. กรุณา ช่วยเหลือ 3. มุทิตา ยินดีกับผู้อื่น 4. อุเบกขาวางใจเป็นกลาง • สังคหวัตถุ 4 (ครองคน หรือ ปกครองตน) 1. ทาน 2. ปิยวาจา 3. อัตถจริยา(บำเพ็ญประโยชน์) 4. สมานตั ตา (เสมอตน้ เสมอปลาย) • อิทธิบาท 4 (ครองงาน หรือ บริหารงาน) 1. ฉันทะ (มีใจรัก) 2. วิริยะ (พากเพียร) 3. จิตตะ (เอา จิตฝักใฝ่) 4. วมิ งั สา (ใช้ปัญญาพฒั นางาน

5 บทสรุป (จากความคดิ ของนักศึกษาในกลมุ่ ) คุณธรรมของนักบริหารโดยเฉพาะผู้บริหารที่เป็นผู้นำเป็นสิ่งสำคัญสำหรับการทำธุรกิจในยุค โลกาภิวัฒน์ เพราะคุณธรรมของนักบริหารเป็นต้นแบบของการประพฤติปฏิบัติของคนในองค์การ หากนักบริหาร มีคุณธรรม องค์การก็จะมี วัฒนธรรมการทำงานที่มีคุณธรรม คนในองค์การก็จะถูกหล่อหลอมให้มีคุณธรรมไปด้วย และเมื่อ องค์การเป็นองค์การที่มีคุณธรรมและจริยธรรม ผู้เกี่ยวข้องกับองค์การ หรือ องค์การก็จะมีแต่ความศรัทธเชื่อม่ัน และความจงรกั ภักดตี อ่ องคก์ าร ใหก้ ารสนับสนนุ สมำ่ เสมอ ผลลัพธ์ท่ตี ามมา คอื ความย่งั ยนื ขององคก์ าร

6 อ้างอิง https://www.gotoknow.org/posts/548404 http://www.tpmconsulting.org/dwnld/article/oth/oth_merit.pdf