เรื่องลาหู่ ณ หมู่บ้านปางกึด(2)

ลาหู่ ณ บ้านปางกดึ ความเรียบง่ายท่ยี งั ไม่ไร้ข้อจำากดั ผลงานโดย อจญั ชลี แก้วศรี - ศิริลกั ษณ์ แสงยอจด เร่ือจงราวขอจงชาตพิ นั ธ์ุลาหู่

หมู่บ้านปางกดึ ต.อินทขิล อ.แม่แตง จ.เชียงใหม่ เป็นหมู่บา้ นเลก็ ๆ บนดอยที่มีชนเผา่ ลาหู่ หรือเรียกอีกชื่อหน่ึงวา่ มูเซอ พวกเขา อาศยั อยทู่ ี่นี่ มีวถิ ีชีวติ การกินการอยทู่ ี่เรียบง่าย มีประเพณี วฒั นธรรมสืบทอดต่อกนั มายาวนาน หมู่บา้ นอยหู่ ่างจากตวั เมืองเชียงใหม่ ประมาณ 59 กิโลเมตร ใชเ้ วลาการเดินทาง 2 ชว่ั โมง เสน้ ทางการเดินทางเขา้ มายงั หมู่บา้ นแห่งน้ีเป็นถนนคอนกรีตท่ีคดเค้ียวไต่ ระดบั ข้ึนมาตามเขา สร้างความทา้ ทายใหก้ บั ผมู้ าเยอื นใหม่ไดเ้ ป็นอยา่ งดี

ชนเผา่ ลาหู่ส่วนมากจะอาศยั อยบู่ นดอยสูงและเป็นชนเผา่ ท่ีไม่ชอบความวนุ่ วาย มีวถิ ีชีวติ ความเป็นอยทู่ ี่เรียบง่าย เป็นชนเผา่ ท่ีสามารถ ปรับตวั เขา้ กบั ผคู้ นไดเ้ ป็นอยา่ งดี ชาวบา้ นท่ีนี่ฐานะอยใู่ นระดบั ปานกลาง พวกเขาอาศยั อยกู่ บั แบบพน่ี อ้ ง มีอะไรกช็ ่วยเหลือกนั ตลอด แต่ชีวติ ที่เรียบง่ายเหล่าน้ีของพวกเขากบั ถูกจากดั ดว้ ยเร่ืองสถานะบุคคล บางคนบางครอบครัวยงั ไม่มีบตั รประจาตวั ประชาชน พวกเขา ตอ้ งอยอู่ ยา่ งหวาดระแวง มีแค่เพยี งบางกลุ่มบางครอบครัวเท่าน้นั ที่ไดร้ ับการสารวจและมีสญั ชาติไทยแลว้ คนท่ียงั ไม่มีสถานะกจ็ ะลาบาก ในเร่ืองของการเดินทาง การทางาน การรักษาพยาบาล และสิทธิต่าง ๆ ภาพมมุ สงู ของหมบู่ ้านมภี เู ขาล้อมรอบ โรงเรียนมธั ยมต้นของหมู่บา้ นปางห้วยตาดเป็น โรงเรียนเดียวทีอ่ ย่บู นดอย เดก็ ๆจึงมาเรียนทีน่ ี่

สุขสันต์วนั ‘กนิ วอจ’ ประเพณีปี ใหม่ของชนเผา่ ลาหู่ท่ีน่ี ที่เรียกวา่ “กินวอ” (เขาะ เจา๊ เว) ซ่ึงชาวลาหู่จะจดั ข้ึนทุก ๆ ปี ในช่วงตน้ ปี ของเดือน มกราคม - มีนาคม ระยะเวลาในการจดั ประเพณีกินวอน้นั ประมาณ 7 - 10 วนั และเป็นวนั รวมญาติ เป็นการกลบั มา ร่วมงานกนั ท่ีบา้ นอยา่ งพร้อมเพรียง ซ่ึงปี ใหม่หรือการกินวอน้ีมีความสาคญั ต่อชาวลาหู่มาก เพราะเป็นประเพณีท่ี เกี่ยวกบั วถิ ีชีวติ ความเป็นอยขู่ องชนเผา่ และจะมีการละเล่นเฉพาะในช่วงที่มีประเพณีเท่าน้นั ชาวลาหู่ท้งั หญิงและชาย จะแต่งกายดว้ ยชุดประจาเผา่ เตม็ ยศ และมารวมตวั กนั เล่นการละเล่นท่ีลานกวา้ งของหมู่บา้ น ไดแ้ ก่ การเตน้ “จะคึ” การเล่นสะบา้ และการเล่นลูกข่าง การละเล่นสะบา้ ชดุ ประจาเผ่าลาหู่ การเต้นจะคึ การละเลน่ ลกู ขา่ ง

วถิ ีลาหู่ ในครอบครัวหน่ึงเป็นครอบครัวที่ มีสมาชิก 7 คน กค็ ือครอบครัวของ “อุดม” ที่อาศยั อยใู่ นหมู่บา้ นปางกึด พวกเขารับจา้ งทาไร่ ทาสวน เกบ็ ชา กาแฟ รายไดใ้ นแต่ละวนั กข็ ้ึนอยกู่ บั การเกบ็ ของพวกเขา พอหลงั จากเกบ็ เสร็จกต็ อ้ ง ขนกาแฟสองสามกระสอบลงมาดว้ ยรถมอ’ไซเครื่องแรงเพอื่ นาไปสู่ข้นั ตอนของการคดั แยกเปลือกกบั เมลด็ แลว้ ลา้ งน้า เอาเมลด็ ท่ีลอยออก เสร็จแลว้ นาไปตากและขายอีกที พวกเขาทาแบบน้ีทุกวนั ไม่ใช่แค่ครอบครัวน้ี แต่เป็นทุกครอบครัว หมู่บา้ นน้ีส่วนมากจะทาไร่ชาและไร่กาแฟ ทาใหช้ าวบา้ นมีรายไดจ้ ากตรงน้ี มนั จึงมีค่ามากสาหรับชาวลาหู่ คณุ พ่อของอดุ มกาลงั ร่อนเมลด็ กาแฟอาราบิกาเพือ่ นาเปลือกออก

ถ้าได้รับสัญชาติ เหมือนได้รับชีวติ ใหม่ ครอบครัวอุดมเป็นครอบครัวที่พ่อแม่ของเขาเกิดในไทยแต่ไม่ไดร้ ับการสารวจ ทาใหไ้ ม่มีบตั ร การใชช้ ีวติ มีความลาบาก การรักษาพยาบาลกข็ าดสิทธิหลาย ๆ อยา่ ง ต่อมามีมูลนิธิลาหู่และเครือข่ายสถานะเขา้ มาช่วยแกไ้ ขปัญหาในเร่ืองสถานะน้ี ซ่ึงหลงั จากที่ไดร้ ับสถานะทางทะเบียนแลว้ ชีวติ การเป็นอยขู่ องครอบครัวอุดมกด็ ีข้ึน ถึงแมว้ า่ มนั ยงั ไม่ใช่บตั รประชาชนจริง ๆ แต่อยา่ งนอ้ ยกท็ าใหค้ รอบครัวของอุดมอุ่นใจที่ไดม้ ีตวั ตนในสังคม ถึงแมว้ า่ สิทธ์ิจะยงั ไม่เท่าเทียมกบั ผทู้ ่ีมีบตั รประชาชนกต็ าม แต่มนั กม็ ีคุณค่ามากท่ีสุดสาหรับพวกเขา ครอบครวั ของอดุ ม

1. นางสาวำิรัฐิติกาล สมาชิก รหสั นักศึกษา 634110047 2. นางสาวมานิตา แก้วมณี รหัสนักศึกษา 634110058 3. นางสาววนิดา งามสม รหสั นักศึกษา 634110061 4. นางสาวอจรอจนงค์ สกลุ เตียว รหัสนักศึกษา 634110070 โกมลำนิ ดา ค.บ.2 หมู่2