การสอนความรู้คู่ธรรม; แนวทางสู่การปฏิบัติ

44 ครูผู้เป็นกัลยาณมิตรน้ัน เป็นคุณสมบัติของครูผู้ท่ีจะพัฒนาคุณธรรมให้ เกิดขึ้นในตัวลูกศิษย์ แต่การท่ีครูจะรักษาความเป็นกัลยาณมิตรได้ตลอดไปนั้น ครู จะต้องสมาทาน (การถือเอา รับเอาเป็นข้อปฏิบัติ) “คุณธรรมการทางาน” 3 ประการ3 ไดแ้ ก่ 1. พรหมวิหาร 4: เมตตา กรณุ า มุทติ า อุเบกขา 2. อิทธิบาท 4: ฉนั ทะ วริ ยิ ะ จิตตะ วิมงั สา 3. สงั คหวัตถุ 4: ทาน ปิยะวาจา อัตถจริยา สมานัตตา การมีคุณธรรมท้ัง 3 ประการ จะเป็นการสร้างมนุษยสัมพันธ์ให้เกิดข้ึนใน ตัวครู ทาใหค้ รูผูเ้ ป็นกัลยาณมิตรได้ตลอดไป อีกมุมมองหนึง่ ทีอ่ าจจะเขา้ ใจได้ง่าย นามาเปน็ ข้อคิดเตือนใจ หรอื เป็นหลัก คิด (mindset) ประจาตน คือ การสร้างความสัมพันธ์ระหว่าง “งาน”กับ “อาชีพ” นั่นก็คอื ทาอยา่ งไรจงึ จะทาให้ทางานไดผ้ ลดว้ ย...แล้วกม็ คี วามสขุ ดว้ ย คาตอบ คอื ทางานใหเ้ หมือนทาบุญ “คนไมม่ คี ุณธรรม ย่อม วนิ าศ” ทางานให้เหมอื นทาบญุ เน้ือหาของ “ทางานให้เหมือนทาบุญ”นี้ ผู้เขียนได้คัดลอกมาจากหนังสือ ถอดรหัส อศ.กช. ในหัวข้อ “งานกับอาชีพ” โดย ดร.โสภณ ธนะมัย (2562) ดังต่อไปน้ี คาว่า “อาชีพ” ตามศัพท์ไทยแปลว่า “การเล้ียงชีวติ ” ภาษาอังกฤษตรงกบั คาว่า vocation แปลว่า “เรียก” ทางคริสต์ศาสนา เชื่อว่า การประกอบอาชีพนั้น เปน็ การ “เรียก” เรียกออกจากโลกของปัจเจกบุคคลมาสูส่ ังคมโลก ออกมาสัมพันธ์ กับคนอ่ืน เพื่อสนองความต้องการของกันและกัน บางคนจะถูก “เรียก” ออกมา เป็น หมอ พยาบาล ทหาร ตารวจ ครู เกษตรกร ฯลฯ คนทั้งหลายจะสารวจตัวเอง ว่า มีความสามารถหรือถนัดทางใด ก็จะยึดเอางานที่ตรงกับความถนัดเป็น “งาน ของชีวิต” โดยจะถือว่าเป็นการรับใช้พระเจ้าและเพื่อนมนุษย์ จะทางานด้วยความ ตั้งใจ จริงจังกับงานและมีความสุขกับงานน้ันๆ มีความภาคภูมิใจ และไม่นึกว่างาน ใด อาชีพใด จะดีจะเลวไปกว่ากัน…. แต่ถือว่างานทุกอย่างเป็นตามพรสวรรค์ท่ีเขา 3 ศึกษารายละเอียดได้จากหนังสอื ถอดรหัส อศ.กช.(โสภณ ธนะมัย, 2562 ) การ วางโครงการสง่ เสรมิ สิ่งแวดล้อมศึกษาชุมชน: แนวทางสกู่ ารปฏบิ ตั (ิ ลาวัณย์ วจิ ารณ,์ 2564)

45 ไดร้ ับ ไม่ใชว่ า่ คอยแต่เลือกงานทสี่ บาย มีหนา้ มตี า มคี วามรา่ รวย มั่งคง่ั หรอื จะเอา ความยิ่งใหญ่ และเกียรติประวตั มิ าประดับวงศ์ตระกูล คนไทยเราประกอบอาชีพโดยเชื่อไปอีกแบบหน่ึง คือ เพ่ือแสวงหา ความสุขสบายสาหรับตัวเอง และหาเกียรติยศ ช่ือเสียง...จะสร้างความคิดให้แก่ ลูกหลานให้มีความทะเยอทะยาน มักใหญ่ใฝ่สูง เช่น การให้ศีลให้พรว่า....ขอให้มี ยศถาบรรดาศักดิ์ มีอานาจวาสนา ได้เป็นใหญ่เป็นโต เป็นเจ้าคนนายคน.... นอกจากนั้น ถ้าตัวเองก้าวหน้าเล่ือนขั้นเล่ือนตาแหน่งช้า ก็น้อยเน้ือต่าใจ อิจฉา ริษยา ไมใ่ หค้ วามรว่ มมือกบั ผูอ้ ่ืน ฯลฯ ….นี่เป็นส่ิงหนึ่งท่ีแสดงถึง แนวความคดิ และความเชื่อท่แี ตกต่างกัน...ทา ให้การดาเนินชีวิตของคนเราแตกต่างกันไป...สัมมาชีพทั้งหลายย่อมมีคุณค่า คุณประโยชน์ในตวั เอง ไม่มอี ะไรสงู อะไรต่า.... งาน: งานเป็นกิจกรรมหลักของมนุษย์ งานเป็นเครื่องมอื หาเล้ียงชีพ (งาน คือ เงิน เงิน คือ งาน บันดาลสุข) นอกจากน้ีบางคนมองว่า งานจะนาชีวิตไปสกู่ าร มีตาแหน่ง มีฐานะ ความนิยมนับถือต่างๆ คนในโลกจานวนมากมองงานในแง่นี้ แต่สาหรับบางคนมองว่า งานเป็นส่ิงท่ีทาให้ชีวิตมีคุณค่า (ค่าของคนอยู่ที่ผลของ งาน) ความหมายของงานตามท่ีบุคคลเข้าใจ ก็มีผลต่อพฤติกรรมของบุคคลน้ัน ในการทางาน.... ในการทางานน้ันมีกาลังใจเป็นเร่ืองสาคัญ คนท่ีมองว่า งานจะให้ได้ ผลตอบแทนหรือผลประโยชน์ เมื่อไดแ้ ลว้ เขาก็มีกาลงั ใจ ถ้าไม่ได้ก็ไม่มกี าลังใจ ส่วน คนท่ีมองงานว่าเป็นการได้พัฒนาตนหรือเป็นประโยชน์แก่สังคม เมื่อเห็นสังคม เจรญิ งานสาเรจ็ ก็มีกาลงั ใจ ทาอย่างไรจงึ จะทาให้ ทางานได้ผลด้วย แลว้ มีความสขุ ดว้ ย? คาตอบ: จะต้องมีความพอใจในงาน รกั งานนั้น ทาอย่างไรจงึ จะมีใจรกั งาน พอใจทางาน? คาตอบ: จะตอ้ งเหน็ คุณค่าของงาน ก็คอื ความมุ่งหมายของงานนนั้ เม่ือเราทางาน ตัวเราก็พัฒนา งานจะเป็นส่ิงท่ีจะทาให้ชีวิตของเราเป็น ประโยชน์ อานาจบารมีไม่ได้อยูก่ ับตาแหน่ง แต่อยู่ในความทรงจา ความราลกึ นึกถึง ของเพ่ือนร่วมงาน เพ่ือนพ้องน้องพี่.....ทางานให้เหมือนทาบุญ....สาธุค่ะ...ศิษย์ น้อมรบั ปฏิบตั ิ

46 บรรณานุกรม กรมการวฒั นธรรม. 2496 แนวการศึกษาวฒั นธรรมโดยภาคปฏบิ ัติ. พระนคร: โรงพิมพ์ภักดีประดิษฐ์. ปะภาศรี สหี อาไพ. 2540. พนื้ ฐานการศกึ ษาทางศาสนาและจริยธรรม.(พมิ พ์ ครัง้ ที่ 2 ). กรุงเทพฯ: สานักพิมพจ์ ฬุ าลงกรณม์ หาวทิ ยาลยั ปน่ิ มทุ ุกณั ฑ.์ 2526. บันทึกธรรม. (พมิ พ์ครั้งที่ 6).กรงุ เทพฯ: อมรการพิมพ์. พรรณทพิ ย์ ศริ ิวรรณบศุ ย์. 2534.การพัฒนาจริยธรรมตามแนวคดิ ของโคล เบิร์ก ในไพฑรู ย์ สินลารตั น์ และประนอม รอดคาดี (บรรณาธิการ). ความรู้ ค่คู ุณธรรม. กรุงเทพฯ: สานกั พิมพ์จุฬาลงกรณม์ หาวทิ ยาลยั . ราชบัณฑิตยสถาน. 2534. พจนานุกรมฉบับเฉลมิ พระเกียรติ พ.ศ.2530. กรุงเทพฯ: โรงพิมพว์ ัฒนาพานชิ . สมใจ ใจดีและยรรยง ศรวี ริ ิยาภรณ.์ 2538. ประเพณแี ละวัฒนธรรมไทย. (พมิ พ์ ครัง้ ท่ี 8). กรุงเทพฯ: โรงพิมพไ์ ทยวฒั นาพานิช. สมสุดา ผู้พฒั น์ และโสภณ ธนะมัย. 2534. การพฒั นาหลกั สูตรการศกึ ษา เกษตร.(พิมพค์ ร้งั ที่ 2) กรงุ เทพฯ: โรงพมิ พค์ ุรุสภาลาดพรา้ ว. สาโรช บัวศร.ี 2552. รากแกว้ การศึกษา. กรงุ เทพฯ: ศูนย์สานกั พิมพ์ มหาวิทยาลยั ศรีนครนิ ทรวโิ รฒ. สพุ ตั รา สุภาพ. 2535. การขัดเกลาทางสังคม.ในภาควิชาสงั คมวทิ ยาและ มานษุ ยวิทยา คณะรฐั ศาสตร์ จฬุ าลงกรณ์มหาวทิ ยาลัย. สงั คมและ วฒั นธรรม(พิมพค์ รั้งที่ 3) กรุงเทพฯ: สานกั พมิ พจ์ ุฬาลงกรณม์ หาวทิ ยาลยั . สมุ น อมรววิ ัฒน.์ 2530. การสอนโดยศรัทธาและโยโสมนสกิ าร. โครงการตารา คณะครุศาสตร์ จุฬาลงกรณม์ หาวทิ ยาลัยร่วมกับสานกั พมิ พโ์ อเดียนสโตร์. กรงุ เทพฯ: สานักพมิ พ์โอเดยี นสโตร์. ___________ 2535. สมบัติทิพยข์ องการศกึ ษาไทย (พิมพ์ครง้ั ที่ 2) กรุงเทพฯ: โรงพมิ พ์จุฬาลงกรณม์ หาวทิ ยาลัย. โสภณ ธนะมัย. 2550. เอกสารประกอบการบรรยายวชิ าปรชั ญาสิง่ แวดลอ้ ม (01591681) และวชิ าระเบียบวิธวี จิ ัยขั้นสูงทางสิง่ แวดลอ้ ม (01591691) สาหรบั นิสติ ปริญญาเอก สาขาวทิ ยาศาสตร์ส่ิงแวดลอ้ ม วทิ ยาลัยสิง่ แวดลอ้ ม มหาวิทยาลยั เกษตรศาสตร.์

47 อนชุ ิต จติ นกุ ูล. 2550. วเิ คราะห์คุณธรรมจากนิทานชาดก ฉบบั กรมวิชาการ. วทิ ยานิพนธ์หลักสูตรปรญิ ญามหาบณั ฑติ สาขาวิชาภาษาไทย. มหาวิทยาลยั ทักษณิ . อาไพ สจุ ริตกลุ . 2534. คณุ ธรรมครไู ทย. ในไพฑรู ย์ สินลารตั น์ และประนอม รอดคาดี (บรรณาธกิ าร). ความร้คู ่คู ุณธรรม. กรุงเทพฯ: สานักพิมพ์ จฬุ าลงกรณ์มหาวิทยาลัย.