วารสาร HALAL INSIGHT issue 36

1

สวัสดีค่ะผอู้ ่านทกุ ทา่ น กลับมาพบกันอีกคร้งั กบั วารสาร Halal Insight โดยฉบับประจำ� เดอื นกรกฎาคม – สิงหาคม เปน็ ฉบบั ที่ 36 สำ� หรับฉบับนจี้ ดั ทำ� เป็นฉบบั พิเศษเนอื่ งในโอกาสครบรอบ 17 ปี ศนู ยว์ ทิ ยาศาสตร์ฮาลาล จฬุ าลงกรณ์มหาวิทยาลัยของ เราคะ่ โดยเราจะพาผอู้ า่ นไปยอ้ นดกู ารเตบิ โตและการทำ� งานทผ่ี า่ นมาของศวฮ. รวมถงึ ทศิ ทางในอนาคต นบั ตง้ั แตไ่ ดร้ บั งบประมาณ ตามมตคิ รม.ในวนั ท่ี 13 สงิ หาคม 2546 เพอ่ื ทำ� แผนจดั ตง้ั ศนู ยข์ อ้ มลู และบรกิ ารทางวทิ ยาศาสตรแ์ ละหอ้ งปฏบิ ตั กิ ารเพอ่ื สง่ เสรมิ และ พฒั นาอาหารฮาลาล ทำ� ใหว้ นั ที่ 13 สงิ หาคมของทกุ ๆปเี ปน็ วนั คลา้ ยวนั สถาปนาศนู ยว์ ทิ ยาศาสตรฮ์ าลาล จฬุ าลงกรณม์ หาวทิ ยาลยั ในฉบับน้ีเราต้ังใจพาผู้อ่านมาย้อนดูภาพรวมของผลงานและการด�ำเนินงานตลอดช่วง 17 ปีที่ผ่านมาในหลายๆส่วน ไดแ้ ก่ งานบรกิ ารวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี หอ้ งปฏบิ ตั งิ านนติ วิ ทิ ยาศาสตรฮ์ าลาล ผลงานวจิ ยั งานตพี มิ พแ์ ละนวตั กรรม งานการ มาตรฐานฮาลาล HAL-Q ความร่วมมือทางวิชาการและความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ การเติบโตของการจัดงานประชุมวิชาการ นานาชาติ หลักสูตรการศกึ ษาวทิ ยาศาสตรฮ์ าลาล งานประชาสมั พันธ์ การมสี ่วนร่วมทางสงั คม รวมถึงความเคลอื่ นไหวการท�ำงาน ของส�ำนักงานปัตตานีและเชียงใหม่ โดยทางกองบรรณาธิการมีความตั้งใจและหวังเป็นอย่างย่ิงว่าผู้อ่านทุกท่านจะได้รู้จักบทบาท การท�ำงานของศูนยว์ ทิ ยาศาสตรฮ์ าลาล ขอใหผ้ ู้อ่านไดร้ ับประโยชนจ์ ากวารสาร Halal Insight ของเราชาวศนู ยว์ ิทยาศาสตรฮ์ าลาล จฬุ าฯ กนั นะคะ ชรี นี นภิ ารตั น์ บรรณาธิการ | EDITOR ประจ�ำฉบับ เดือนกรกฎาคม-สิงหาคม 2563 ทปี่ รกึ ษากองบรรณาธกิ าร รศ.ดร.วนิ ยั ดะหล์ ัน ผอ.ศูนย์วิทยาศาสตร์ฮาลาล จฬุ าฯ ผศ. ดร. วนดิ า นพพรพนั ธุ์ รอง ผอ.ศนู ยว์ ทิ ยาศาสตร์ฮาลาล จฬุ าฯ ผศ. นิฟารดิ ระเดน่ อาหมดั รอง ผอ.ศนู ย์วทิ ยาศาสตรฮ์ าลาล จุฬาฯ ส�ำนกั งานปัตตานี อ.ดร.ภราดร สุรยี ์พงษ์ ผู้ชว่ ยผ้อู �ำนวยการศูนย์วทิ ยาศาสตรฮ์ าลาล จุฬาฯ ส�ำนักงานเชียงใหม่ ดร.บรรจง ไวทยเมธา ทีป่ รึกษา ผอ.ศูนย์วทิ ยาศาสตร์ฮาลาล จุฬาฯ ส�ำนักงานปตั ตานี คณุ มนัส สืบสนั ติกลุ ทป่ี รึกษาผู้อำ� นวยการฯ ด้านบรหิ ารงานบคุ คล คุณสุลดิ า หวังจิ ท่ีปรกึ ษาผู้อำ� นวยการฯ ด้านความสมั พันธ์ระหวา่ งประเทศ ดา้ นงานคลังและพสั ดุ รศ.ดร.อดิศรา กาตบิ๊ ที่ปรึกษาผอู้ �ำนวยการฯ ด้านกจิ การต่างประเทศ คุณสมพล รตั นาภบิ าล ท่ปี รกึ ษาผอู้ �ำนวยการฯ ดา้ นบริการการศึกษาและอุตสาหกรรม คุณตอ่ ศักดิ์ สุทธชิ าต ิ ที่ปรกึ ษาผู้อ�ำนวยการฯ ด้านหน่วยบ่มเพาะวสิ าหกจิ ผลิตภณั ฑแ์ ละบริการ คุณมนฤด ี เขม็ ท�ำ ผู้อ�ำนวยการฝา่ ยบรหิ าร ศนู ยว์ ทิ ยาศาสตรฮ์ าลาล จฬุ าฯ บรรณาธกิ าร นางสาวชีรนี นภิ ารตั น์ กองบรรณาธิการ สแกน QR นางสาวอานีซะห์ ลาเตะ เพื่อแสดงความคดิ เหน็ นางสาววรัญญา รดิ มัด และขอ้ ตชิ ม นางสาวธัญพิชญ์ฌา หวังนุช นางสาวหทัยชนก โฉมมณี ออกแบบกราฟิก นายบากยี า บนิ ดอเลาะ พิสจู น์อกั ษร นางสาวมธุรดา กระเดอ่ื งเดช ส�ำนกั งานกองบรรณาธกิ าร ฉบบั ที่ 36 ประจำ� เดอื น กรกฎาคม-สงิ หาคม 2563 ศูนย์วทิ ยาศาสตรฮ์ าลาล จฬุ าลงกรณม์ หาวทิ ยาลัย 254 อาคารวจิ ยั จุฬาลงกรณ์มหาวทิ ยาลยั ช้นั 11-13 ถนนพญาไท แขวงวงั ใหม่ เขตปทุมวนั กรงุ เทพฯ 10330 โทร. 02-2181053 แฟกซ์ 02-2181105 2 วารสารฮาลาลอนิ ไซต์ ฉบับท่ี 36/2563

3

4 วารสารฮาลาลอนิ ไซต์ ฉบบั ที่ 36/2563

5

HALAL NEWS เขยี นโดย อาณฐั เด่นย่งิ โยชน์ หัวหนา้ กลมุ่ ภารกิจบริการวิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยี ในทศวรรษนี้ หากพูดถึงงานประชุมวิชาการด้าน “WHASIB 2008” วิทยาศาสตร์ฮาลาลนานาชาติท่ีนับว่าดีที่สุดคืองาน “Thailand Halal Assembly” หรืองาน THA ซึ่งศูนย์วิทยาศาสตร์ฮาลาล แนะนำ� ใหต้ ดั อกั ษร W ออกเปลยี่ นชอ่ื เปน็ HASIB ซง่ึ ใหค้ วาม จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย (ศวฮ.) ในฐานะเจ้าภาพหลักร่วมกับ หมายทเ่ี ปน็ มงคลเนอื่ งจากHASIBคอื หนง่ึ ใน99พระนามของ สำ� นกั งานคณะกรรมการกลางอสิ ลามแหง่ ประเทศไทย (สกอท.) อลั ลอฮฺ (ซ.บ.) เข้าปี 2012 ศวฮ.เปล่ยี นชื่องานเปน็ HASIB มิได้กล่าวอ้างแต่เป็นหลายฝ่ายโดยเฉพาะอย่างยิ่งสถาบัน ครั้งท่ี 5 จัดท่ี จ.สงขลา และครั้งท่ี 6 ได้ย้ายกลับมาจัดท่ี มาตรฐานและมาตรวิทยาเพื่อประเทศอิสลาม (Standard and กรุงเทพฯ จนถึง HASIB ครั้งท่ี 7 งานยกระดับข้ึนเป็นงาน Metrology Institute for Islamic Country) หรือ SMIIC ซงึ่ นาย Thailand Halal Assembly 2014 จัดขน้ึ ท่ีโรงแรมเซน็ ทารา Ihsan Ovut เลขาธกิ ารเคยกลา่ วไว้ เมื่อทุกฝา่ ยใหเ้ กียรติเช่นน้นั เซ็นทรัลเวิล์ด จ.กรุงเทพฯ มีนายกรัฐมนตรี พลเอกประยุทธ์ เราขอน้อมรับและพยายามพัฒนาต่อไปไม่สิ้นสุด และในวาระ จนั ทรโ์ อชา ใหเ้ กยี รตเิ ปน็ ประธานเปดิ งานโดยครอบคลมุ งาน ครบรอบ 17 ปีของศูนย์วิทยาศาสตร์ฮาลาล จุฬาลงกรณ์ Thailand International Halal Expo หรอื TIHEX พรอ้ มกัน มหาวิทยาลัย เราจะมาเล่าถึงความเป็นมาของงานประชุม ไปด้วย วิชาการฮาลาลและงานเอก็ ซโ์ ปกัน งาน “Thailand Halal Assembly” จัดขึ้นทุกปี มี “THA2014” วัตถุประสงค์ท่ีจะแสดงศักยภาพของกิจการฮาลาลประเทศไทย เพ่ือให้ประชาคมโลกได้รับรู้ถึงคุณลักษณะที่โดดเด่นในระบบ จากความส�ำเร็จของงาน THA 2014 ที่ผ่านมา และกระบวนการดำ� เนินงาน ภายใตห้ ลักการศาสนารบั รองและ น้ันซึ่งเป็นงานท่ีได้รวบรวมงานด้านกิจกาจฮาลาลของ วทิ ยาศาสตรร์ องรบั (ShariahCertifies-HalalScienceSupports) ประเทศไทยเข้าไว้ท้ังหมดไม่ว่าจะเป็นงานสัมมนาวิชาการ ส่งผลให้ผลิตภัณฑ์ฮาลาลของไทยเป็นที่เช่ือถือในระดับ ด้านวิทยาศาสตร์ฮาลาล งานนิทรรศการ งานแสดงสินค้า นานาชาติ ซ่ึงงาน THA น�ำเสนอหลักผ่านรูปแบบงานประชุม ฮาลาลและงานจับคู่ธุรกิจ จนท�ำให้ในปีต่อมาได้ขยาย วิชาการนานาชาติด้านวิทยาศาสตร์ฮาลาล อุตสาหกรรมและ ขอบเขตงานท่ีใหญ่ขึ้น จึงย้ายการจัดงานมาจัดท่ีศูนย์การ เทคโนโลยี (Halal Science Industry and Business (HASIB)) ประชุมแหง่ ชาติสริ ิกิติใ์ นปี 2015 และ 2016 และการจัดงานแสดงสินค้าฮาลาลระดับนานาชาติ (Thailand International Halal Expo (TIHEX)) ก่อนจะมาเป็นงาน THA ที่ย่ิงใหญ่เหมือนปัจจุบันนี้ ขอยอ้ นหลงั กลบั ไปในงาน World of Halal Science, Industry and Business หรอื “WHASIB 2008” ซ่ึงเปน็ งานวชิ าการดา้ น วิทยาศาสตร์ฮาลาลท่ี ศวฮ.จัดขึ้นเป็นคร้ังแรกท่ีจ.กระบี่ โดยมี ดร.สรุ ินทร์ พิศสุวรรณ เปน็ ประธานเปดิ งาน งาน WHASIB ครั้ง แรกไดร้ ับการตอบรบั เปน็ อยา่ งดี ได้จดั คร้งั ที่ 2 และ 3 ตอ่ เนือ่ ง ที่ จ.ภูเก็ต ตอ่ มาในงาน WHASIB ครงั้ ท่ี 4 ปี 2011 ซึ่งจัดขึน้ ที่ จ.สงขลา ดร.สรุ นิ ทร์ พศิ สวุ รรณ เปน็ ประธานเปดิ งานอกี ครง้ั ทา่ น 6 วารสารฮาลาลอินไซต์ ฉบับท่ี 36/2563

HALAL NEWS 2008 WHASIB โรงแรมกระบมี่ าริไทม์ปาร์คแอนด์สปารีสอร์ท จงั หวดั กระบี่ 2009 WHASIB โรงแรมฮิลตนั ภเู ก็ต อารเ์ คเดีย รสี อร์ท แอนด์ สปา จงั หวดั ภเู กต็ “THA2016” 2010 WHASIB การเจริญเติบโตของงานย่ิงใหญ่ข้ึนเร่ือยๆ ได้รับการยอมรับท้ังใน โรงแรม เจดับบลวิ แมรอิ อท ภเู กต็ รีสอรต์ ระดับประเทศและนานาชาติว่าเป็นงานด้านฮาลาลท่ีย่ิงใหญ่ที่สุด โดยในปี แอนด์ สปา จงั หวัดภเู ก็ต 2017 เป็นต้นมา ทางคณะท�ำงานได้มีมติย้ายการจัดงานไปท่ี ศูนย์นิทรรศการ และการประชุมไบเทค บางนา ต่อมาในปี 2018 นบั เปน็ คร้งั ท่ี 5 ของการจัดงาน 2011 WHASIB มงี าน HASIB คร้งั ที่ 11 และงาน TIHEX 2018 จัดขนึ้ ภายใตง้ านนี้ เปน็ อีกคร้งั 2012 ศนู ยป์ ระชมุ นานาชาตฉิ ลองสริ ริ าชสมบตั คิ รบ “THA2019” 60 ปี มหาวทิ ยาลัยสงขลานครนิ ทร์ หาดใหญ่ จังหวัดสงขลา ที่ศวฮ.ตง้ั ใจจะยกระดับงาน HASIB โดยยกข้ึนส่รู ะดบั งาน International Halal Science and Technology Conference (IHSATEC) เป็นการประกาศความ HASIB เป็นหน่ึงทางด้านการประชุมวิชาการวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีฮาลาลนานา ชาตใิ ห้สมกับท่ที ุกฝ่ายคาดหวงั จนปี 2019 ไดจ้ ัดงานประชุมวชิ าการนานาชาติ โรงแรมหรรษาเจบี หาดใหญ่ จงั หวัดสงขลา ทยี่ ่งิ ใหญ่ มีวทิ ยากรและผู้เข้าร่วมงานจากต่างชาติ จำ� นวนท้งั สิน้ 300 คน จาก 35 ประเทศ จ�ำนวนผลงานวิชาการท่นี �ำเสนอทง้ั สิน้ 65 ผลงาน จาก 6 ประเทศ 2013 HASIB สำ� หรบั งานแสดงสนิ คา้ ฮาลาลระดบั นานาชาติหรอื Thailand International Halal Expo (TIHEX) มผี ู้ประกอบการมารว่ มแสดงสินคา้ ทง้ั สิน้ 313 คูหา มคี ูหาจาก โรงแรมเดอะสุโกศล จงั หวัดกรงุ เทพฯ ประเทศไทย 283 คูหา และจากต่างประเทศ 30 คูหากว่า 10 ประเทศ นอกจาก นีม้ ภี ายในงานยังมีการประชมุ มาตรฐานฮาลาลนานาชาติ (International Halal THA Standard and Certification Convention) ครงั้ ที่ 6 ผเู้ ขา้ รว่ มประชมุ ทงั้ สน้ิ 83 คน 2014 โรงแรมแกรด์เซน็ ทารา เซน็ ทรัลเวลิ ์ด์ จาก 13 ประเทศ อีกด้วย โดยในปี 2020 น้ี ถือเป็นคร้ังท่ี 7 ของการจัดงาน Thailand Halal จงั หวัดกรุงเทพฯ Assembly คร้ังที่ 13 ของงานสัมมนาวิชาการ HASIB และครั้งท่ี 3 ของงาน IHSATEC แตอ่ ยา่ งไรกต็ ามจากวกิ ฤตกิ ารระบาดระดบั โลกของโรคโควดิ -19 ไดส้ ง่ 2015 THA ผลไปทกุ ภาคสว่ น แนวความคดิ ชวี ติ วถิ ใี หม่ (New Normal) ทางคณะผจู้ ดั งานจงึ เกดิ แนวคิดที่จะจดั งาน Thailand Halal Assembly ในรปู แบบสัมมนาออนไลน์ ศนู ย์การประชมุ แห่งชาตสิ ิริกิต์ิ กรุงเทพฯ หรอื Webinar และงานแสดงสนิ คา้ แบบ Expo online รปู แบบการจดั งานทแ่ี นช่ ดั จะเปน็ อยา่ งไร อยา่ ลืมตดิ ตามกันดว้ ยในช่วงเดอื นธนั วาคมนี้. 2016 THA ศูนยก์ ารประชุมแหง่ ชาติสริ ิกติ ์ิ กรงุ เทพฯ 2017 THA ศนู ยน์ ทิ รรศการและการประชุมไบเทค บางนา กรงุ เทพฯ 2018 THA ศนู ย์นทิ รรศการและการประชมุ ไบเทค บางนา กรงุ เทพฯ 2019 THA ศนู ย์นิทรรศการและการประชุมไบเทค บางนา กรุงเทพฯ 2020 Webinar และ Expo online ในเดอื นธันวาคม 2563 7

HALAL HIGHLIGHT เรยี บเรียงโดย ดร.พรพิมล มะหะหมดั หัวหน้าฝา่ ยบรกิ ารวิชาการและวจิ ัยนวตั กรรม (นกั วจิ ยั ) รวบรวมขอ้ มูลโดย นางสาวซไู นนี มาหะมะ หวั หนา้ สว่ นงานวิจัยและนวัตกรรม (เจา้ หน้าท่บี ริการวิทยาศาสตร)์ หวั ใจสำ� คญั ของการยกระดบั คณุ ภาพผลติ ภณั ฑแ์ ละบรกิ ารฮาลาลของประเทศไทยคอื การพฒั นาโครงสรา้ งพนื้ ฐานระดบั ชาติดา้ นวทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยีฮาลาล เช่น การพฒั นากำ� ลงั คน บุคลากรแนวหน้าวงการฮาลาล การถ่ายทอดเทคโนโลยีและ องคค์ วามรดู้ า้ นฮาลาล ตลอดจนการพฒั นาเทคโนโลยเี ชอ่ื มโยงเครอื ขา่ ยเพอื่ สนบั สนนุ กระบวนการรบั รองฮาลาล เปน็ ตน้ โดยความ มุ่งม่ันที่จะเป็นส่วนหนึ่งในการขับเคลื่อนเศรษฐกิจและสังคมของประเทศด้วยวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี และผลิตผลงานวิจัย ที่ตอบสนองโจทย์ความต้องการของประเทศอย่างแท้จริง ศูนย์วิทยาศาสตร์ฮาลาล จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย (ศวฮ.) มีวิสัยทัศน์ และพนั ธกจิ ในการช่วยรฐั บาลผลกั ดนั และพฒั นาโครงสร้างพืน้ ฐานฮาลาลไทยใหก้ า้ วขึ้นเปน็ ผู้นำ� สู่สากลตามแนวทาง “ศาสนา รับรอง วิทยาศาสตรร์ องรับ” เพ่อื มงุ่ ผลกั ดนั ฮาลาลประเทศไทยเปน็ ทีห่ นง่ึ ในโลก โดยผา่ นการด�ำเนินงานทเ่ี น้นการวจิ ยั และ พัฒนางานวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี และนวัตกรรมฮาลาล อีกทั้งสร้างเครือข่ายความร่วมมือกับหน่วยงานทั้งในภาครัฐ สถาบัน การศึกษา และเอกชน เพ่ือเสริมสร้างขีดความสามารถและส่งเสริมให้เกิดการน�ำวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีฮาลาลไปประยุกต์ ใช้ในการสร้างความเข้มแข็งแก่ภาคอุตสาหกรรมและบริการฮาลาล ตลอดจนปลุกและสร้างฝันเยาวชนให้หันมาสนใจและเรียนรู้ วทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยีฮาลาลใหม้ ากขน้ึ ผลงานวิชาการ งานวจิ ัยและนวตั กรรมภายใต้ศูนยว์ ทิ ยาศาสตรฮ์ าลาล จุฬาลงกรณม์ หาวิทยาลัย นบั ตงั้ แต่ปี พ.ศ. 2550 ถึง พ.ศ. 2563 มีท้งั สน้ิ จำ� นวน 92 ผลงาน ครอบคลุมงานวจิ ัย บทความวชิ าการท่ีตพี ิมพใ์ นวารสารวชิ าการทป่ี รากฏในฐานข้อมูล ระดบั นานาชาติ และผลงานวจิ ยั ตพี มิ พใ์ นรายงานการประชมุ วชิ าการ (Proceedings) ระดบั ชาตแิ ละระดบั นานาชาติ ทเี่ ปน็ การนำ� เสนอในรูปแบบ oral หรือ poster presentationจำ� นวน 84 ชนิ้ งาน รวมถงึ ผลงานนวตั กรรมที่ไดร้ ับการจดสิทธบิ ัตรการประดษิ ฐ/์ อนสุ ทิ ธิบัตรผลผลิตงานวิจยั และนวัตกรรม จ�ำนวน 8 ชน้ิ งาน 8 วารสารฮาลาลอินไซต์ ฉบบั ที่ 36/2563

HALAL HIGHLIGHT ตารางสรุปผลงานวจิ ยั ทไ่ี ด้รับการตีพิมพแ์ ละนำ�เสนอผลงานในการประชมุ วชิ าการระดบั นานาชาติ และระดับชาติ ตั้งแตป่ ี พ.ศ.2550-2563 ลำ� ดบั ชอ่ื ผลงาน ผนู้ ำ� เสนอผลงาน ชื่อวารสารวิชาการ/ ปีท่ีนำ� เสนอ ช่อื การประชุมวิชาการ บทความวิชาการ (Original Articles) 1 wtlAiaplertoeyeprkTarhotmiatoeoinidwnsesoormaaf tnaeedtnhesexereorrugcmeisnefiacttrtlayoiwnai-cndigdesninsaisfttyeedre1n2- VMWSaARnoaraaiinwmnyvhaaeioidnnipenauDdnigtkaiNaa,penhoTAuGlpinaSbpup,nieatlotysyiwnwaaptinacituarphdntoeeethr-nn,a, , AofsCialiPnaiccaiflicNuJotruitrionnal 2550 2 DIselavmeliocpcmleeanntsoinfgclaanydliqthueidsdtaebteilirtgyesntut dfoyr JNVWUoaibirnncaogahmnjiitirothDalAipapSnohuNgrlalnkiomnanS,tmgraikpvaoarnaonnsdiicet,hrt,, oInftCeronsamtioentiaclSJcoiuernncael 2552 3 DiTMMnhieaaTeasbyslaepLltSeteoeps2areadOctiinotbrgnos:meoTrfevheteerrdiycFtahTSfrIttoRuecdrSyiOeptesreacPlthHrooigsscpho-hFpoailcitpaidnsd TSSWSSVhuaiiarrineiiktncphrapihdoiatiaraHpDSnioiiNamArSrihnokdaalwpaintNshpnagagoo,nskannpuwmgpotahkuuntuakntgammot,hnt,e,a,, bJnouioutcrrinhtioeanlmoisf tcrylinaicnadl 2553 4 Trpoehrrsaoeiltsehitnoaigfmlnuhcee-efnaccothenmaonvefgeairenlyslsoluoianlwidnt-iyndpgee:nA2sitdpyiialloibpteostpteursodtyaefitner WTSPSVShuiaoruineilwnpkkapiiirdomtiitraHSDnoSaiNalmiSnrShoiaagklapantwvphpngaaowo,snnnnauipcgprtoohhkunbua,ngmmoth,l,,, RaPJonheudasrernmaaralccohef uCthiceaml ical 2554 5 MSHSeeAucaCltufioC-rAoiPtpyd-pCiEnronomtaecprhpliarMinsaet snaingeTmhaeinlatnfodr Halal BWTVSAiuarnpiinknaaaraintyditiDaaSDSneuiNaarnpihotkyaelwpianwApnaguor;nytinyphKapooupunt;ningtait;phkuonm; ; FoMfaaCmlaoiylnyssEiaucnmoJenorouamrnnicdasl 2562 9

HALAL HIGHLIGHT ตารางสรุปผลงานวิจยั ทไ่ี ด้รบั การตพี มิ พแ์ ละนำ�เสนอผลงานในการประชุมวชิ าการระดบั นานาชาติ และระดับชาติ ตัง้ แตป่ ี พ.ศ.2550-2563 (ตอ่ ) ล�ำดับ ชอ่ื ผลงาน ผู้นำ� เสนอผลงาน ชอ่ื วารสารวิชาการ/ ปีทน่ี �ำเสนอ ช่อื การประชมุ วิชาการ 7 CPFooersrbttimifdieaddrekFneotSoLudabsbsoitnaranTtchoearysilaSinnudHrvaeliallla-nce for rPUNVSAMCWWSSuauaaunahaaiienlkttnngarrarchdenraiiaslsdiaheeeaMtiiaanaaperyDSnmuNeyoaMiNaaKnraeursihnWaohakrnAPMliwrpeoagNyaneCmwpanaaulpgtohhocnarktaahlhaarhphreenmo,aymaeoe,phumrunn,aeu,tk,gs,,onMoa,ntthtoe,i,,n, - tJioonurnal of food protec- 2563 บทความวจิ ยั ตพี ิมพใ์ นรายงานการประชมุ วิชาการระดับนานาชาติ Proceedings of International Conference 8 VTGhiltureocIonSshtueibd-MiytoerdyiaEtfefedcLt iopfidThGylmycoaqtuioinno, nAenoInn MSnTSiaaupaitkrahDrisyiataaapShnoMilararinatknewr,NnAapgnraaipyemao,upnkgitoipteu,n, Wi- C1AonsCht AeJSmogICiriniscStturCyAltTu2CrS0aSy1l ma4AnpGdoFFsDoiuomd– 4-5 มนี าคม 2557 ณ กรงุ เทพฯ 9 TPAhrqoeuteeIionnuhGsibLliyteocarayftEioExnftfreIancctVt ooitnrfoGMlourcinogsea-IOndleuifceerda KSWSPSiuoairtinittrkcahnrahinaptiaapiDSmioiMaArorihnkdanlwkaiNsNynaagnu,nkaenpwmtnoha,unatktgnao,antwea,anich, AoC1nsCht AeSJmgoICriiinscStturCylAtTu2CrS0aSy1l ma4AnpGdoFFsoDiuomd– 4-5 มีนาคม 2557 ณ กรงุ เทพฯ 10 STFTShohuysreervteHAemipallpalaanllinnccdeaestHiasoannoldafolMTfFhHooeanreliFatnoolsroFiindcogoLPdarobSdoaurfacetttosyry KWVPNSSluaaaaoinnktsjyhwraiipndiataiaeapDSSieoliNairanrKihnoknAalwptaNwtdpnaegouonlaarlnphakmpoekhuunueakngnm,ot,,h,te, , 1oACnsCht AeSJmgoICriiinscStturCylAtTu2CrS0aSy1l ma4AnpGdoFFsoDiuomd– 4-5 มีนาคม 2557 ณ กรงุ เทพฯ 11 CGCScollayrsescmseeienrfiictinnicaegstiboTyno ooUlfsAPinplagpnlAitc-TaaRbn-ldeFTAFIoRnri:m AHaaRl-lBaapal sided SSKKWVuaaauinkntnshraiitndiahtieapiDSreoaiNarrKihSnoklaawpaNtlpnaaegonelaanp,kmpohuunankg,ot,hte, , IH(CnIMoatenlHarfnleAarLetAinoLcn2ea0l21M05a1)l5aysia 21มปณก-5ัวาร25ละเกล8เเารทมเงุลซศษัมยี าเปยอนร์ 12 tLpmhihpaeoirndklitpoeicimrdast-iciasosppnepsclcicirfeiacebnleinfgoroHf paloarlcfionoedpahuo-s- MWSKSuauainktnrhraitsiahtiapiDSroaMiarrihSnaklawraNnlnaapgneaap,emo,unkgo,te, e1n5tcheAs2i0a1n7F(oAoFdCC20o1n7fe)r- ป1พณ2เว45รฤีย6-ะเศ1ดม0เจท7นอื ิกศางาโมฮยจนมิ นิ 13 PDceCestRescetdiofnooodf HParoradmucatsniumsainlsgiRneparlo-T- ime AKPDMWlnieootintgnnyicasyprhiuaianDaeniglidaainyBehhAaAeloayndtnKu,juo,khlnhhegeemnet,hma,m, Anat oBTtehfiroentthae2etc9iohthTnnAhaoanllnioCugSoayonlcfMeaierneetdeyntciIfnnoeg-r ณ22พ35ฤ6-กศ20รจ5ุงกิ เทายพนฯ 10 วารสารฮาลาลอนิ ไซต์ ฉบบั ท่ี 36/2563

HALAL HIGHLIGHT ตารางสรปุ ผลงานวิจัยทไ่ี ด้รบั การตพี ิมพ์และนำ�เสนอผลงานในการประชุมวิชาการระดบั นานาชาติ และระดับชาติ ต้ังแต่ปี พ.ศ.2550-2563 (ต่อ) ลำ� ดบั ช่ือผลงาน ผู้นำ� เสนอผลงาน ชอื่ วารสารวิชาการ/ ปีท่นี ำ� เสนอ ชอื่ การประชมุ วิชาการ 14 bMtfcoeoyurcnbushtilsnadimiimdnqeguicnneoManatfuiosnolrutinmiamponaleefalsrxtlhypiHrnsreiRoshetMeainclAatliofonoind Thailand VMCWSAaunhoinwnainraitaidgmiDpakDoieopNanlnhhoVyKalpieantepsngPeaoyhrrnahraaptoticpeut,hipnbahtuhval,e,issat,rn, (ESoEncuCrieoSnpAceCea,n2A0Cr1to7&n)fCerueltnucree ณ1ส259า6-ธก20าร2รงุ ณปตรลุราฐัากคเชมก็ products 15 HFHoaigrlahDlReFteoesocodtliuotnioOnfMFeolrtbinidgdAennaAlynsiims a(HlsRInM) AKRMCWaenhoineabinrartuagaiDepktDisieoppaalnihbhkVyaluieKantlsnhgPa,uyhrSomraautt,tcewhhpoimahnvagoeil,ssat,rn, Bat2ion0iond1ta6eiltcs“ChBronieonofmiglnoreagersysyss”Ine(tnBeeIrCnrga)y- 20-23 กนั ยายน 2559 ณ กรงุ เทพฯ ผลงานด้านนวตั กรรมและทรพั ยส์ นิ ทางปญั ญา (สทิ ธบิ ตั รและอนุสทิ ธิบตั ร) การพฒั นาผลติ ภัณฑ์: สทิ ธบิ ตั รและอนสุ ทิ ธบิ ตั ร Product Development: Patents/Petty Patents ลำ� ดับ สปทิ รธะเบิ ภตั ทร ช่ือผลงาน ผู้ประดษิ ฐ์ เลอขนทสุ ีส่ ทิ ทิ ธธิบบิ ตั ัตรร/ ปี ผ้ทู รงสทิ ธิ 1 การประดิษฐ์ ผลิตภณั ฑ์สบ่ดู ินส�ำหรับชำ� ระล้างส่ิง รศ.ดร.วินยั ดะหล์ นั 0901000963 2555 จฬุ าลงกรณ์มหาวิทยาลยั สกปรกตามหลักศาสนาอสิ ลาม (นญสิ ) จุฬาลงกรณม์ หาวิทยาลัย 2 การประดษิ ฐ์ ครมี กันแดดผสมดนิ ขาว (คาโอลนิ ) รศ.ดร.วินยั ดะห์ลนั 1601005207 2558 จุฬาลงกรณม์ หาวิทยาลยั และน้�ำมันเมล็ดเทยี นด�ำ ผศ.ดร.สุกฤต ศิริขวัญพงศ์ นางสาวนัสรินทร์ พละมี นางสาว จฬุ าลงกรณ์มหาวทิ ยาลัย ซัมซัม อัรอรู รศ.ดร.วนิ ัย ดะห์ลนั 3 การประดิษฐ์ ผลติ ภัณฑ์ดแู ลรักษาสวิ ผสมแร่ดิน รศ.ดร.วนิ ยั ดะห์ลัน 1701002508 2558 จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลยั (คาโอลนิ , เบนโทไนท)์ และน้�ำมนั เมล็ด ผศ.ดร.สกุ ฤต ศิรขิ วญั พงศ์ จฬุ าลงกรณม์ หาวิทยาลัย เทยี นด�ำ นางสาวนัสรนิ ทร์ พละมี นางสาว จุฬาลงกรณม์ หาวทิ ยาลัย ซมั ซัม อัรอรู 4 อนุสทิ ธบิ ตั ร น�ำ้ มันบริโภคผสมจากน้ำ� มันปาลม์ โอ ผศ.ดร.สุกฤต ศริ ขิ วญั พงศ์ 1703000493 2559 เลอนิ และนำ้� มันงาข้มี ้อน รศ.ดร.วินยั ดะหล์ นั 5 ลิขสิทธ์ิ (หนังสือ) H numbers Ingredients List รศ.ดร.วินยั ดะหล์ ัน ISBN 978-616-413- 2559 นางสาวเกษิณี เกตุเลขา 336-5 นางสาวกุณฑริ า สาแล นางสาวนัสรีน โซ๊ะลี นางสาวนารญี า วาเลา๊ ะ นางสาวนรู ยี ะห์ อเุ ซง็ 6 อนสุ ิทธิบัตร เนยเทียมรสหวานสูตรสมดลุ อัตราสว่ น ผศ.ดร.สุกฤต ศิริขวญั พงศ์ 1803000950 2561 ไขมนั โอเมกา้ รศ.ดร.วินัย ดะห์ลนั 7 อนุสิทธบิ ตั ร ซอสปรับสมดลุ ไขมนั โอเมกา้ สำ� หรบั ผศ.ดร.สกุ ฤต ศิริขวัญพงศ์ 1903000473 2562 เมนูกะเพรา รศ.ดร.วนิ ยั ดะห์ลนั 8 อนุสิทธิบัตร สูตรลปิ บาล์มตา้ นอนมุ ลู อสิ ระจากสาร นางสาวบัดดารีหย๊ะ โส๊ะสันสะ 1903000647 2562 สกัดกากเมลด็ งาขี้ม้อนและกรรมวธิ ี นางสาวนารีญา วาเลา๊ ะ ผลิต ผศ.ดร.สกุ ฤต ศริ ิขวญั พงศ์ รศ.ดร.วนิ ัย ดะห์ลัน 11

12 วารสารฮาลาลอนิ ไซต์ ฉบบั ที่ 36/2563

13

HALAL SCIENCE 14 วารสารฮาลาลอนิ ไซต์ ฉบับที่ 36/2563

ปัจจุบันห้องปฏิบัติการ HALAL SCIENCE นิติวิทยาศาสตร์ฮาลาล มี พื้นที่ทำ�การอยู่ที่ชั้น 11, ห้องปฏิบัติการนิติวิทยาศาสตร์ฮาลาล ศูนย์วิทยาศาสตร์ฮาลาล จุฬาลงกรณ์ 12 และ 13 มพี น้ื ท่ีใช้สอย มหาวิทยาลัย เป็นหน่วยงานตรวจสอบคุณภาพทางห้องปฏิบัติการนิติวิทยาศาสตร์ฮาลาลของ กวา่ 2,700 ตารางเมตร มี ผลิตภัณฑ์ฮาลาลประเภทต่างๆ ให้มีคุณภาพสอดคล้องกับมาตรฐานอาหารฮาลาล ตามหลัก เคร่ืองมือท่ีใช้ในการวิเคราะห์ การของศาสนาอิสลาม จึงต้องสามารถแสดงข้อมูลผลการทดสอบทางห้องปฏิบัติการให้ผู้ใช้ รวมแลว้ ทง้ั สน้ิ มากกวา่ 200 ข้อมูลเกิดความม่ันใจได้ว่าผลการทดสอบหรือกระบวนการทดสอบทางห้องปฏิบัติการมีความ รายการ มีนักวิทยาศาสตร์ ถกู ตอ้ งสมบรู ณ์ตามหลักวชิ าการโดยปราศจากข้อสงสยั ใดๆ ห้องปฏิบัติการฯ มคี วามมุ่งมนั่ ทจี่ ะ ท่ีมีความเช่ียวชาญทางด้าน พัฒนาระบบบริหารงานคุณภาพของห้องปฏิบัติการให้บรรลุผลสัมฤทธ์ิและด�ำรงไว้อย่างยั่งยืน วิทยาศาสตร์ฮาลาลจำ�นวน จนไดร้ ับการขึ้นทะเบียนในปี พ.ศ. 2552 ใหเ้ ป็นหอ้ งปฏิบตั กิ ารทีผ่ า่ นการรบั รองความสามารถ 40 คน ตามมาตรฐาน ISO/IEC 17025:2005 และข้อก�ำหนดและเงื่อนไขการรับรองความสามารถ ห้องปฏิบัติการทดสอบด้านการแพทย์และสาธารณสุขของส�ำนักมาตรฐานห้องปฏิบัติการตาม รายการและวิธที ดสอบทก่ี �ำหนดในดา้ น “การวเิ คราะห์อาหาร” เป็นห้องปฏิบัติการแหง่ แรกที่ รบั รองทางด้านการปนเป้อื นสิง่ ตอ้ งห้ามตามหลักการศาสนาอสิ ลาม โดยวัตถุดิบหรอื ผลิตภณั ฑ์ทีผ่ า่ นการตรวจวิเคราะหท์ างหอ้ งปฏบิ ัติการ ตัง้ แต่ปี 2547- 2562 มีจ�ำนวนทั้งสิ้น 155,452 การวิเคราะห์ ประกอบไปด้วยการวิเคราะห์สัดส่วนกรดไขมัน (Fatty acid) 33.4% การวิเคราะห์เจลาติน (Gelatin) 24.6% การวิเคราะห์หาดีเอ็นเอสุกร ปนเป้ือน (DNA) 19.5% การวเิ คราะหป์ ริมาณแอลกอฮอล์(Alcohol) 19.3% และการวิเคราะห์ สารประกอบโพลาร์ (Polar) 3.2% แสดงดงั ภาพที่ 1 จำ� นวนวตั ถุดิบ/ผลิตภณั ฑท์ ผ่ี ่านการตรวจ วเิ คราะห์ทางห้องปฏบิ ัติการตัง้ แตป่ ี 2558 – 2562 (5 ปีย้อนหลงั ) มีจำ� นวนรวมท้งั สน้ิ 68,197 การวิเคราะห์ แสดงดังภาพที่ 2 ภาพที่ 1 แสดงจ�ำนวนวัตถุดบิ หรอื ผลิตภณั ฑท์ ่ผี า่ นการตรวจ ภาพท่ี 2 แสดงจ�ำนวนวัตถดุ ิบ/ผลิตภณั ฑท์ ่ผี า่ นการตรวจวิเคราะห์ วเิ คราะห์ทางหอ้ งปฏิบตั กิ าร ต้งั แตป่ ี 2547 – 2562 ทางห้องปฏิบตั ิการ ตงั้ แต่ปี 2558 – 2562 นอกจากนหี้ อ้ งปฏบิ ตั กิ ารยงั เปดิ โอกาสใหผ้ ทู้ ม่ี คี วามสนใจในงานทางดา้ นหอ้ งปฏบิ ตั กิ ารไดเ้ ขา้ เรยี นรศู้ กึ ษา ฝกึ อบรมและฝกึ ปฏบิ ตั กิ ารทาง ดา้ นวทิ ยาศาสตรฮ์ าลาลทส่ี นบั สนนุ การรบั รองฮาลาล โดยมจี ำ� นวนผสู้ นใจและกลมุ่ ประเทศมสุ ลมิ ทวั่ โลกไดส้ ง่ บคุ ลากรเขา้ เรยี นรงู้ านทางหอ้ งปฏบิ ตั ิ การตงั้ แตป่ ี 2558 – 2562 ท้งั ส้นิ จำ� นวน 495 คน โดยแบ่งเป็นนกั ศกึ ษาฝึกงานในประเทศจำ� นวน 105 คน นกั ศกึ ษาฝกึ งานต่างประเทศจำ� นวน 9 คน นักวิทยาศาสตร์ในประเทศ จ�ำนวน 14 คน นกั วทิ ยาศาสตร์ต่างประเทศจำ� นวน 16 คน ผนู้ �ำศาสนาและสัปบุรุษจ�ำนวน 54 คน อาจารย์และนักเรยี น ในประเทศ จ�ำนวน 375 คน 15

HAL-Q CORNER รวบรวมโดย งานบรกิ ารหนว่ ยงานภายนอก Halal Assurance and Liability Quality System หรอื HAL-Q คอื ระบบบริหารจัดการดา้ นคุณภาพเพอ่ื รับ ประกันและรับผิดชอบต่อสภาพฮาลาลของผลิตภัณฑ์และบริการ เป็นระบบที่น�ำไปประยุกต์ใช้เพื่อการจัดท�ำอาหารฮาลาลในโรงงาน อตุ สาหกรรมและสถานประกอบการใชเ้ วลาดำ� เนนิ การ 3-6 เดอื น มกี ารประยุกต์ใช้การตรวจวิเคราะหท์ างด้านนิตวิ ิทยาศาสตรฮ์ าลาล การใชส้ บดู่ นิ ชำ� ระลา้ งนญสิ ทศี่ นู ยว์ ทิ ยาศาสตรฮ์ าลาล จฬุ าลงกรณม์ หาวทิ ยาลยั พฒั นาขนึ้ และการปรกึ ษาหารอื กบั นกั วชิ าการศาสนา อิสลามในขัน้ ตอนรว่ มอยใู่ นระบบ 2541 : แนวคิดการแยกครัวหะรอมออกจากครัวฮาลาล เกิดเป็นการพัฒนา ระบบ Halal-HACCP เรมิ่ ขนึ้ โดย รศ.ดร.วนิ ยั ดะหล์ นั อาจารยค์ ณะสหเวชศาสตร์ จุฬาฯ รว่ มกบั ครัวการบินไทย จดั เตรยี มอาหารฮาลาลเพือ่ บรกิ ารในการแขง่ ขนั กีฬาเอเซียนเกมส์ คร้งั ท่ี 13 โดยสร้างแนวทางการควบคมุ สิง่ หะรอม (Haram) หรือสงิ่ ต้องห้ามตามบญั ญตั อิ ิสลาม 2542 : รศ.ดร.วนิ ยั ดะห์ลนั ร่วมกับสถาบนั อาหารจดั ทำ� หนังสือ “การวเิ คราะห์ อันตรายและจุดวิกฤตเพื่อจัดเตรียมอาหารฮาลาลในทางอุตสาหกรรมและ พาณชิ ย์ HALAL-HACCP” ถอื เปน็ ครง้ั แรกทมี่ กี ารประยกุ ตร์ ะบบ HACCP เพอื่ การผลติ อาหารฮาลาลอย่างเปน็ รูปธรรม 2544 : จฬุ าลงกรณม์ หาวทิ ยาลยั ลงนามในบนั ทกึ ขอ้ ตกลงกบั คณะกรรมการอสิ ลามประจำ� จงั หวดั เพอ่ื รว่ มพฒั นาระบบ HALAL-HACCP งานการรบั รองฮาลาลตามแนวทาง “ศาสนารบั รอง วิทยาศาสตร์รองรบั ” 2545 : เกดิ การจัดท�ำมาตรฐาน HALAL-GMP/HACCP จากการพฒั นาต่อยอดระบบ HALAL-HACCP 2547 : เริ่มงานวางระบบ HALAL-GMP/HACCP ให้กับโรงงานอุตสาหกรรมอาหาร 26 แห่ง โดยใช้เวลา 8 เดือน งานช้ินนีพ้ ัฒนามากขึน้ กระท่ังเกิดเป็นระบบ HAL-Q ซ่ึงกลายเป็นงานบรกิ ารส�ำคญั ของศวฮ. ในเวลาตอ่ มา 2548 : ระบบ HALAL-GMP/HACCP จัดท�ำเป็นคมู่ ือข้นึ 3 เล่มไดแ้ ก่ HALAL-GMP/HACCP 5000 : 1426, 5001 : 1426, 5004 : 1426 2549: ศวฮ. ร่วมกับสมาคมโภชนาการแห่งประเทศไทย เป็นเจ้า ภาพจัดการประชุมวิชาการ The First International Halal Science Symposium ซ่ึงในงานดังกล่าวมีการลงนามความร่วมมือกับฝ่าย โภชนาการ บริษทั การบินไทย จำ� กดั เพือ่ พัฒนาระบบ HALAL-GMP/ HACCP ใหก้ ับครัวการบนิ ไทย 16 วารสารฮาลาลอนิ ไซต์ ฉบบั ที่ 36/2563

HAL-Q CORNER 2552 : ในงาน HAL-Q Expo 2009 เปน็ การประชาสมั พนั ธใ์ หร้ บั รถู้ งึ ระบบการบรหิ ารจดั การในการผลติ อาหารฮาลาล ให้ได้มาตรฐานสากล ภายใตช้ ่อื HAL-Q สร้างความเชือ่ มัน่ ในเครอื ขา่ ยธรุ กิจฮาลาลระหวา่ งประเทศ นอกจากน้มี ี การมอบประกาศนยี บัตร HAL-Q ใหก้ ับ 13 บรษิ ัทต้นแบบ 2555 : ด�ำเนินงานตามแผนงานวิจัย “การพัฒนาระบบบูรณาการระหวา่ งระบบเทคโนโลยีสารสนเทศเพ่อื ควบคุม โลจสิ ตกิ สแ์ ละระบบ HAL-Q เพอ่ื การผลติ อาหารฮาลาลปลอดภยั เพอื่ เพม่ิ ความสามารถการแขง่ ขนั ของประเทศไทย ในตลาดอาหารฮาลาลภมู ภิ าค IMT-GT และอาเซยี น 2562 : มกี ารพฒั นาฐานขอ้ มลู ฮาลาลของประเทศไทยและเปน็ จดุ เรม่ิ ตน้ ในการเกบ็ รวบรวมและจดั ทำ� ระบบรวบรวม ฐานขอ้ มูลผลิตภณั ฑฮ์ าลาล เพื่อพัฒนาต่อยอดการวเิ คราะห์ขอ้ มูลและนำ� ไปตอ่ ยอดงานพฒั นา ด้านเทคโนโลยี สารสนเทศท่ีเกี่ยวข้องได้ ด้วยเหตุนี้จึงเกิดเป็นแอปพลิเคชันที่ชื่อว่า HAL+ (HAL Plus) ขึ้น เปิดตัวแอพลิเคช่ัน HAL+ ณ หอ้ งโถง อาคารสวนหลวงสแควร์ การระบบ HAL-Q เพอื่ เตรียมพร้อมสกู่ ารผลิตอาหารฮาลาลอย่างถกู ต้องในสถานประกอบการท่ไี ด้รบั การรับรองฮาลาล การจัดท�ำมาตรฐานฮาลาลสาขาต่างๆ ณ ศนู ยว์ ิทยาศาสตร์ฮาลาล จฬุ าลงกรณ์ มหาวิทยาลยั โครงการอบรมผปู้ ระกอบการฮาลาลท่วั ราชอาณาจักร ประจ�ำปี 2561 ขอ้ มลู โรงงานอุตสาหกรรมอาหารทเี่ ข้าร่วมวางระบบ HAL-Q (ระหว่างปีพ.ศ.2547 – พ.ศ.2563) ตัง้ แต่ปี พ.ศ.2547 ถึง พ.ศ. 2563 มีโรงงานอุตสาหกรรมอาหารเขา้ ร่วมท้ังสิ้น 291 โรงงาน เป็นโรงงานทต่ี ง้ั อยใู่ นทกุ ภูมิภาค ของประเทศ ซงึ่ มจี �ำนวนพนกั งานรวมกวา่ 142,618 คน มีพนกั งานระดบั บรหิ ารเขา้ รบั การอบรมมากกวา่ 300 คน 17

HALAL UPDATATE เขียนโดย ดร.อัซอารยี ์ สขุ สวุ รรณ นกั วิจัย การยกระดับคุณภาพผลิตภัณฑ์และบริการฮาลาลของประเทศไทย เลี่ยงไม่ได้ท่ีจะต้องการวางโครงสร้างพื้น ฐานและองคค์ วามรูฮ้ าลาลเอาไวใ้ หเ้ ข้มแขง็ โดยเฉพาะอยา่ งย่งิ การพฒั นาศักยภาพทรัพยากรมนุษย์และองค์ความรดู้ ้าน วทิ ยาศาสตร์และนวตั กรรมฮาลาลเพ่ือเขา้ สู่ยุคศตวรรษที่ 21 ดังนั้นศนู ยว์ ทิ ยาศาสตร์ฮาลาล จุฬาลงกรณม์ หาวทิ ยาลยั ซึ่ง ได้รับการจัดต้ังเป็นแห่งแรกของโลก มีประสบการณ์ด้านฮาลาลมาอย่างยาวนานน้ัน เล็งเห็นถึงความส�ำคัญการน�ำหลัก การทางวิทยาศาสตร์มาบูรณาการร่วมกับบทบัญญัติทางศาสนา พัฒนาทักษะการท�ำงานและการเรียนรู้ตลอดชีวิตเพื่อ การพัฒนาคุณภาพทรัพยากรมนุษย์ อันเป็นการช่วยเสริมสร้างภาพลักษณ์และความเช่ือมั่นให้เกิดกับผู้บริโภคทั้งในและ นอกประเทศ ท�ำใหเ้ กดิ ความมนั่ ใจในผลิตภณั ฑ์และบริการจนน�ำไปสู่การเพ่ิมความสามารถในการแข่งขัน จดั นทิ รรศการเปิดหลกั สตู รในงาน GenEd Fair กิจกรรมในหอ้ งเรียน กิจกรรมดงู านท่คี รวั การบนิ ไทย ฝึกปฏิบัตกิ ารนิติวิทยาศาสตร์ฮาลาล ดงู านที่บรษิ ทั ยาคูลท์ (ประเทศไทย) จํากัด ดูงานท่พี ิพิธภณั ฑ์ Haram Museum เรยี นรู้ภาคปฏบิ ตั กิ ารทำ� เบเกอร่ีฮาลาล 18 วารสารฮาลาลอินไซต์ ฉบับท่ี 36/2563

HALAL UPDATATE เปิดสอนครั้งแรกในหัวข้อ ”อาหารฮาลาลและมาตรฐานฮาลาล” รายวิชา วทิ ยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยกี ารผลติ และบรกิ ารอาหารฮาลาล หลกั สตู รภาควชิ า โภชนาการและการกำ� หนดอาหาร คณะสหเวชศาสตร์ จฬุ าลงกรณม์ หาวทิ ยาลยั เปิดสอนวิชาเลือกเสรีในหัวข้อ “อาหารกับจิตวิญญาณและความเช่ือทาง ศาสนา” ในรายวิชาอาหารมิติแห่งศาสตร์และศิลป์ ศูนย์การศึกษาทั่วไป จฬุ าลงกรณม์ หาวทิ ยาลัย พ.ศ. 2551 มีส่วนร่วมการเรียนการสอนในหัวข้อ “มาตรฐานสินค้าฮาลาล” ในรายวิชา กฎหมายและมาตรฐานอาหาร คณะวทิ ยาศาสตร์ จุฬาลงกรณม์ หาวิทยาลัย พ.ศ. 2560 ศูนย์วิทยาศาสตร์ฮาลาลเปิดรายวิชาเลือกเสรีด้วยตัวเองเป็นคร้ังแรกชื่อว่า “หลักการท่ัวไปในการผลิตอาหารฮาลาล” ภายใตศ้ นู ย์การศึกษาทวั่ ไป จฬุ าลงกรณ์มหาวิทยาลัย ปัจจุบันมจี ำ� นวนนิสิตทัง้ สน้ิ รวม 213 คน ศูนย์วิทยาศาสตร์ฮาลาลยกระดับพัฒนาการเรียนรู้บนแพลตฟอร์มออนไลน์ เรยี กวา่ HSC MOOC ชอ่ื หลกั สตู ร “หลกั สตู รอตุ สาหกรรมฮาลาลเบอื้ งตน้ ” เพือ่ การเรยี นร้ใู นศตวรรษที่ 21 มีผเู้ รยี นทง้ั สิ้นจำ� นวน 426 คน จาก เครอื ข่าย สถาบันการศึกษา และมีสถานประกอบการ เข้าร่วม 4 สถานประกอบการ เป็นจำ� นวนท้ังสิ้น 197 คน พ.ศ. 2561 ศนู ยว์ ทิ ยาศาสตรฮ์ าลาลเรมิ่ พฒั นาหลกั สตู รทสี่ องชอื่ วา่ “กระบวนการขอรบั รองเครื่องหมายฮาลาลและขอใช้เครื่องหมายฮาลาล” บนแพลตฟอร์ม HSC MOOC เหมาะส�ำหรับผู้ประกอบ SME กลุ่มท่ีปรึกษา ผู้ตรวจฮาลาล และนักศกึ ษาหรือผู้สนใจ ศนู ยว์ ทิ ยาศาสตรฮ์ าลาลรว่ มดำ� เนนิ กบั ศนู ยน์ วตั กรรมการศกึ ษา จฬุ าลงกรณ์ มหาวิทยาลัย พัฒนารายวิชาผ่านแพลตฟอร์ม CHULA MOOC ในเรื่อง “วิทยาศาสตร์ฮาลาลเบอ้ื งตน้ ส�ำหรบั อุตสาหกรรมอาหารฮาลาล” พ.ศ. 2562 ศูนย์วิทยาศาสตร์ฮาลาลร่วมกับศูนย์การศึกษาท่ัวไป จุฬาลงกรณ์ มหาวิทยาลัย ปรับรายวิชาหลักการท่ัวไปในการผลิตอาหารฮาลาล ให้อยู่ บนแพลตฟอร์ม SkillLane เพื่อปรบั การเรยี นการสอนทีท่ ันสมัยในยคุ หลงั Covid-19 พ.ศ. 2563 19

HALAL ล้านนา ศูนย์วทิ ยาศาสตรฮ์ าลาล จุฬาลงกรณ์มหาวทิ ยาลัย ส�ำนักงานเชยี งใหม่ เ พ่ื อ ก า ร เ ป็ น ศู น ย์ ร ว ม ดิ จิ ต อ ล ฮ า ล า ล (HABIDAH : Halal Big Data House) ศูนย์วิทยาศาสตร์ฮาลาล จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย นอกจากการพัฒนาผู้ประกอบการ SMEs แล้ว ใน ส�ำนักงานเชียงใหม่ ตั้งขึ้นโดยวิสัยทัศน์ของ รองศาสตราจารย์ ช่วงต่อมา ทางส�ำนักงานเชียงใหม่ก็ได้รับมอบหมายจาก ดร. วนิ ยั ดะหล์ นั ทจี่ ะผลกั ดนั ใหส้ ำ� นกั งานเชยี งใหมเ่ ปน็ ประตหู รอื รองศาสตราจารย์ ดร. วินัย ดะห์ลัน ให้เป็นศูนย์กลางที่ดูแล ว่า Gateway ในการเชื่อมโยงกับประเทศจีนตอนใต้ และยังเป็น เกี่ยวกับเร่ืองดิจิตอลฮาลาล หรือใช้ค�ำว่า HABIDAH ซ่ึงมา พ้ืนท่ีส�ำคัญภายใต้โครงการพัฒนาความร่วมมือทางเศรษฐกิจใน จากคำ� ว่า Halal Big Data House ซ่งึ ทางสำ� นกั งานเชียงใหม่ อนุภูมิภาคลุ่มแม่น�้ำโขง (GMS) เพื่อที่จะเช่ือมโยงเก่ียวกับเรื่อง ได้พัฒนาโครงการที่เกี่ยวกับเรื่องเทคโนโลยีสารสนเทศ เช่น ฮาลาลของประเทศไทยกบั กลมุ่ ประเทศเพอ่ื นบา้ นโดยใหเ้ ชยี งใหม่ เรื่องของ SPHERE (System Protocol for Halal Electronic เป็นฐาน โดยมีความร่วมมือกับคณะกรรมการอิสลามประจ�ำ Resources Exchange) เพ่ือการเก็บรวบรวมข้อมูลของ จังหวัดเชียงใหม่ อีกทั้ง ยังเล็งเห็นว่า ภาคเหนือเป็นภูมิภาคหน่ึง ผลิตภณั ฑฮ์ าลาลทไ่ี ดร้ บั การรบั รองฮาลาล ซึ่งชว่ ยใหส้ ามารถ ทีส่ �ำคัญ เนื่องดว้ ยมีจ�ำนวนประชากร และมสี ถานประกอบการที่ ขอรับรองฮาลาลได้รวดเร็วย่ิงขึ้น นอกเหนือจากน้ัน SPHERE มีการผลิตและส่งออกจ�ำนวนมาก ซ่ึงจะน�ำไปสู่การยกระดับและ ก็ยังมีส่วนช่วยผู้ประกอบการในการท�ำตลาดสินค้า ทั้งยังช่วย เสริมสร้างภาพลักษณ์ของผลิตภัณฑ์ท่ีอยู่ในเขตภาคเหนือ เพื่อ เพ่ิมช่องทางในการค้าขาย โดยใช้แพลตฟอรม์ E-Commerce ต้องการขยายตลาดไปสู่ตลาดฮาลาลโลก นอกจากน้ีเขตพื้นที่ จนทำ� ใหใ้ นปัจจบุ ันสำ� นกั งานเชยี งใหม่จงึ เปน็ ศูนยก์ ลางทชี่ ่วย ภาคเหนือประกอบไปด้วยจังหวัดที่มีกิจกรรมทางด้านฮาลาลทั้ง ในการพัฒนาเทคโนโลยีดิจิตอลให้กับส�ำนักงานอื่น ๆ อีกทั้ง ส่วนของโรงงานอุตสาหกรรมและพื้นท่ีทางการเกษตรตั้งอยู่มาก ยังช่วยเหลือส�ำนักงานคณะกรรมการอิสลามประจ�ำจังหวัด อีกทง้ั ยังมสี ถาบนั การศกึ ษาท่สี �ำคญั อกี หลายแหง่ เชยี งใหม่ ในดา้ นการใหค้ ำ� แนะนำ� ความรเู้ ชงิ ดา้ นวทิ ยาศาสตร์ ยอ้ นไปเมอื่ ปี พ.ศ. 2555 ในชว่ งกอ่ ตง้ั สำ� นกั งานเชยี งใหม่ และนอกเหนือจากนั้นก็ยังเป็นส่วนส�ำคัญในการผลักดัน ข้ึนนั้นมีเจ้าหน้าที่เพียง 3-4 คน และได้ด�ำเนินงานตามวิสัยทัศน์ ผูป้ ระกอบการ SMEs เพอื่ การเพ่มิ ช่องทางการขายไปยังตลาด ในช่วงแรกท่ีเรียกว่า “ศาสนารับรอง วิทยาศาสตร์รองรับ” โดยมี ตา่ งประเทศโดยเฉพาะตลาดจนี การตรวจการรับรองฮาลาลร่วมกับคณะกรรมการอิสลามประจ�ำ จังหวัดเชียงใหม่ หลังจากน้ันพันธกิจของส�ำนักงานเชียงใหม่ก็ เพ่มิ ขน้ึ โดยส�ำนกั งานเชียงใหมม่ หี นา้ ทีช่ ่วยสนบั สนนุ SMEs ท่ไี ด้ รับการรองฮาลาลและมีความประสงค์ท่ีจะขอรับรองฮาลาล เพ่ือ พัฒนาผู้ประกอบการ ท้ังในเรื่องของมาตรฐาน คุณภาพ และตัว ผลติ ภณั ฑ์ ตงั้ แตน่ น้ั เปน็ ตน้ มาสำ� นกั งานเชยี งใหมจ่ งึ ไดม้ โี ครงการ ทเ่ี กี่ยวกบั SMEs เกิดขน้ึ มากมาย 20 วารสารฮาลาลอนิ ไซต์ ฉบับท่ี 36/2563

HALAL ล้านนา นอกจากนศี้ นู ยว์ ทิ ยาศาสตรฮ์ าลาล จฬุ าฯ สำ� นกั งานเชยี งใหม่ ยงั สรา้ งความร่วมมอื กบั องค์กรศาสนาโดยเจ้าหนา้ ทบ่ี ริการวิทยาศาสตร์งาน บรกิ ารอตุ สาหกรรมภายนอกโดยไดร้ ว่ มกบั สำ� นกั งานคณะกรรมการอสิ ลาม ประจำ� จงั หวดั เชยี งใหมใ่ นการรว่ มตรวจสถานประกอบการทต่ี อ้ งการขอใช้ เครื่องหมายรับรองฮาลาล เพ่ือช่วยเพ่ิมความเข้มแข็งและแม่นย�ำให้แก่ กิจการฮาลาลในด้านกระบวนการขอรับรองฮาลาลและสร้างความเชื่อมั่น ใหแ้ กผ่ บู้ รโิ ภคภายใตห้ ลกั การ “ศาสนารบั รอง วทิ ยาศาตรร์ องรบั ”เนอื่ งจาก ปัจจุบันความเจริญก้าวหน้าทางด้านวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยีสมัยใหม่มี กระบวนการผลิตท่ีสลับซับซ้อน จนไม่สามารถเห็นร่องรอยของต้นก�ำเนิด ของวัตถุดิบต่าง ๆ ด้วยตาเปล่าได้ และในบางครั้งฉลากอาหารไม่ได้ระบุ ส่วนประกอบที่มีอยู่ทุกอย่างเพราะวัตถุดิบเหล่านั้นได้เปล่ียนสภาพไป ส้ินเชิงแล้ว นอกจากนี้ทางศูนย์ฯได้ร่วมกันพัฒนาแพลตฟอร์มAuditor Assistant ซึ่งเป็นระบบจัดการตรวจประเมินการรับรองฮาลาลเพ่ือช่วย อ�ำนวยความสะดวกให้แก่ทีมตรวจรับรองฮาลาล โดยรวบรวมแบบการ ประเมนิ ท้ังหมดไวใ้ นแอปพลเิ คชนั เดยี ว แทนการประเมนิ ผ่านเอกสาร ซง่ึ ท�ำให้รวดเร็ว เช่ือถือได้ และมีมาตรฐาน เพื่อการท�ำงานท่ีสอดคล้องกับ ยุคสมัย รวมทง้ั ทางศนู ยฯ์ ยังมีโครงการตรวจพิจารณาและชำ� ระลา้ งนญสิ ในสถานประกอบการในเขตพื้นที่ภาคเหนือ โดยเข้าตรวจสถานประกอบ การที่ต้องการขอรับรองและต่ออายุเคร่ืองหมายฮาลาลเพ่ือพิจารณาจุดที่ ทมี่ ผี ลติ ภณั ฑฮ์ าลาลไปออกบธู แสดงสนิ คา้ ทงั้ ในและตา่ งประเทศ มีความเสี่ยงในการปนเปื้อนจากส่ิงหะรอมพร้อมทั้งให้ค�ำแนะน�ำ การให้ ผลักดันให้ผู้ประกอบมีช่องทางในการขายผลิตภัณฑ์ท่ีได้รับการ ความรู้เกี่ยวกับนญิสและการช�ำระล้าง การน�ำสบู่ดินเพ่ือช�ำระล้างสถาน รับรองตามมาตรฐานได้มากขน้ึ ประกอบการเหล่านี้จะเป็นการสร้างความเช่ือมั่นทั้งผู้ผลิตและผู้บริโภคได้ ในปัจจุบันนี้ ทางส�ำนักงานเชียงใหม่ได้เน้นการน�ำเอา เปน็ อยา่ งดี โดยโครงการนี้ ทางศนู ยฯ์ ไดท้ ำ� รว่ มกบั สำ� นกั งานคณะกรรมการ เทคโนโลยีมาใช้เพื่อช่วยเหลือผู้ประกอบการ โดยเฉพาะอย่างย่ิง อิสลามประจ�ำจังหวัดเชียงใหม่ ส�ำนักงานคณะกรรมการอิสลามประจ�ำ ในช่วงวิกฤติการณ์ในลักษณะนี้ โดยการลดค่าใช้จ่ายของ จงั หวดั เชยี งราย สำ� นกั งานคณะกรรมการอสิ ลามประจำ� จงั หวดั แมฮ่ อ่ งสอน ผูป้ ระกอบการ และพยายามสนบั สนนุ กจิ กรรมเชิงการตลาด เพ่อื ช่วยผู้ประกอบการในการให้ค�ำปรึกษาการขอรับรองฮาลาลมาก ขน้ึ นอกเหนือจากนนั้ คือเรื่องของการเชื่อมโยงผ้ปู ระกอบการกับ ต่างประเทศ รวมไปถึงการจัดงานแสดงสินค้า ซึ่งทางส�ำนักงาน เชียงใหม่ก็พยายามท�ำให้ผู้ประกอบการสามารถอยู่ได้ในช่วง วกิ ฤตปจั จบุ ัน สำ� หรบั ในอนาคต เปน็ ทที่ ราบกนั ดอี ยแู่ ลว้ วา่ เทคโนโลยี ดิจิตอลจะถูกน�ำมาใช้มากข้ึนเรื่อย ๆ โดยเฉพาะ Disruptive Technology อาทิ เช่น FinTech หรือ Blockchain เรือ่ งของระบบ ส�ำหรับอีกหน่ึงบทบาทที่ศูนย์วิทยาศาสตร์ฮาลาล จุฬาลงกรณ์ ออนไลนต์ า่ ง ๆ ในเชงิ ดจิ ติ อล สำ� นกั งานเชยี งใหมก่ ม็ กี ารวางแผนท่ี มหาวิทยาลยั สำ� นกั งานเชียงใหม่ ไดเ้ ขา้ มามีส่วนร่วมในการทำ� งาน ก็คือ จะเปน็ ศนู ยใ์ นการทำ� ในเรอ่ื งDigitalBlockchain,HalalBlockchain การมีส่วนร่วมกับในการสนับสนุนหน่วยงานภาครัฐ และหน่วยงานภาค เพอื่ สรา้ งความมน่ั ใจหรอื วา่ Trust ใหผ้ บู้ รโิ ภค แลว้ กน็ อกเหนอื จาก เอกชน ยกตัวอย่างในการจัดงานในส่วนของพ้ืนที่ในจังหวัดเชียงใหม่ ไม่ นนั้ เรากจ็ ะตอ้ งพฒั นาบคุ ลากรทเ่ี ปน็ บคุ ลากรทางดา้ นศาสนาของ ว่าจะเป็นการร่วมงานกับส�ำนักงานคณะกรรมการอิสลามประจ�ำจังหวัด เราใหเ้ ข้าใจในเรือ่ งของเทคโนโลยีดิจติ อลมากขึ้น และการพัฒนา หอการค้าไทย และหอการค้าจังหวัดเชียงใหม่ ในการเข้าร่วมจัดงาน ผปู้ ระกอบการ โดยใหเ้ อาเทคโนโลยดี จิ ติ อลไปใชใ้ นการดำ� เนนิ งาน แสดงสนิ คา้ ตา่ งๆเพอื่ เปน็ ชอ่ งทางการทำ� การตลาดและการประชาสมั พนั ธ์ ทางธุรกจิ ใหม้ ากขนึ้ ผลติ ภณั ฑใ์ หแ้ กผ่ ปู้ ระกอบการ และยงั มกี ารเผยแพรข่ อ้ มลู เชงิ วทิ ยาศาสตร์ ฮาลาลผ่านการจัดนิทรรศการ หรือแม้แต่เป็นนิทรรศการเกี่ยวกับเรื่อง ผ้ใู ห้สัมภาษณ์ เรยี บเรยี งโดย หลักการทางศาสนาอิสลาม รวมถึงมาตรฐานต่าง ๆ ที่เก่ียวข้องกับ 1.ผศ. ดร. ภราดร สุรียพ์ งษ์ เรวัตร วงศ์เดอรี มาตรฐานฮาลาลอกี ดว้ ย ทางศนู ยฯ์ ยงั ไดม้ บี ทบาทในการนำ� ผปู้ ระกอบการ 2.มาลารนิ ศรมี ลู ค�ำ 3.สลุ ัยญา เป่ยี มชัยวฒั น์ 21

HALAL ปักษ์ใต้ ศูนย์วิทยาศาสตรฮ์ าลาล จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ส�ำนักงานปัตตานี เพื่อการค้มุ ครองผู้บรโิ ภคและพัฒนาชุมชน (HAFANA : Halal Food and Nutrition Alert) ศูนย์วิทยาศาสตร์ฮาลาล จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ส�ำนกั งานปตั ตานี เร่ิมงานในพืน้ ทจ่ี งั หวดั ชายแดนภาคใตต้ ้งั แตป่ ี 2547 เป็นต้นมา และเพ่ือให้การด�ำเนินงานอย่างมีประสิทธิภาพ จึงได้จัดต้ังส�ำนักงานศูนย์วิทยาศาสตร์ฮาลาล จุฬาลงกรณ์ มหาวิทยาลัย ส�ำนักงานปัตตานีข้ึน เม่ือปี 2552 ณ ส�ำนักงาน เลขที่ 300/80 ถนนหนองจิก ตำ� บลรสู ะมิแล อำ� เภอเมอื งปตั ตานี จังหวัดปตั ตานี เพ่ือเป็นหน่วยงานหลักในการร่วมพัฒนาพ้ืนทีก่ บั หน่วยงานอ่ืน ๆของจังหวัดชายแดนภาคใต้ ตามแผนงานความ ร่วมมือเศรษฐกิจสามฝ่าย อินโดนีเซีย มาเลเซียและประเทศไทย (IMT-GT) ซ่ึงประเทศไทยในขณะน้ันท�ำหน้าที่เป็นประธานคณะ ทำ� งาน 2 คณะ คอื คณะทำ� งานดา้ นการทอ่ งเทยี่ วและคณะทำ� งาน ดา้ นผลติ ภณั ฑแ์ ละบรกิ ารฮาลาล ทด่ี ำ� เนนิ งานผา่ นโครงการ “การ เพิ่มศักยภาพบุคลากรจากพื้นที่จังหวัดชายแดนภาคใต้ โดยศูนย์วทิ ยาศาสตร์ฮาลาล จฬุ าลงกรณ์มหาวทิ ยาลัย” เป็นโครงการที่เน้นการเพ่ิมศักยภาพบุคลากรจากพ้ืนท่ีจังหวัด ชายแดนภาคใต้ ในการเสรมิ ศกั ยภาพความรทู้ างดา้ นวทิ ยาศาสตร์ เทคโนโลยแี ละนวตั กรรมฮาลาล เพอ่ื พฒั นาศกั ยภาพบคุ ลากรทาง 1. งานการวางระบบมาตรฐานการผลิตอาหารฮาลาลด้วย ดา้ นการศกึ ษา นกั วชิ าการศาสนา กรรมการมสั ยดิ คณะกรรมการ ระบบ HAL-Q พัฒนาการประยุกต์ใช้ระบบ HAL-Q ในการพัฒนา อิสลามประจ�ำจังหวัด ผู้ประกอบการและวิสาหกิจชุมชนในการ กระบวนการผลิตอาหารฮาลาลปลอดภัย เพ่ือสร้างความเช่ือม่ันต่อ ยกระดับคุณภาพชีวิตของพื้นท่ีจังหวัดชายแดนภาคใต้ โดยใน ผลติ ภัณฑฮ์ าลาลของประเทศไทย ประกอบดว้ ยโรงงานอตุ สาหกรรม ปี 2558 ศูนย์วิทยาศาสตร์ฮาลาล จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย อาหาร โรงพยาบาล โรงเรียน และศูนย์พัฒนาเด็กเล็กในพ้ืนที่ 5 ส�ำนักงานปัตตานี ได้รับโล่ประกาศเกียรติคุณ “สถาบันการ จังหวัดชายแดนภาคใต้ มีสถานประกอบการผลิตอาหารฮาลาลท่ีเข้า ศึกษาดีเด่นด้านการพัฒนาทรัพยากรมนุษย์โดยใช้ ร่วมโครงการท้ังสิ้น 238 แห่ง จ�ำนวนบคุ ลากรทีเ่ กย่ี วขอ้ งกบั การผลติ วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีฮาลาล” จากผลการด�ำเนินงาน อาหารฮาลาลเขา้ รว่ มอบรม 4,874 คน และวางระบบ HAL-Q ในสถาน ที่ผ่านมาต้ังแต่ปี 2552 – 2563 มีผู้ได้รับการพัฒนาจ�ำนวน ประกอบการรวมทงั้ สนิ้ 116 แหง่ แบง่ เปน็ โรงงานอตุ สาหกรรมอาหาร 1,610 หนว่ ยงาน เป็นจ�ำนวนทัง้ สน้ิ 59,045 คน ผ่านกิจกรรม 26 แหง่ โรงพยาบาล 35 แหง่ โรงแรมและภตั ตาคาร 4 แหง่ โรงเรยี น ตา่ งๆ ดังนี้ 48 แหง่ เรอื นจำ� 2 แห่ง และโรงเชือด 1 แหง่ ครอบคลุมบคุ ลากรทั้ง สิ้นกว่า 20,000 คน 22 วารสารฮาลาลอินไซต์ ฉบบั ที่ 36/2563

HALAL ปักษใ์ ต้ 2. งานเพ่ิมศักยภาพผู้ประกอบการ นักธุรกิจขนาดกลางและขนาด 5. งานแสดงสินค้าฮาลาล งานแสดงสินค้าฮาลาลนานา ย่อม วิสาหกิจชุมชน พัฒนาอาชีพต่อยอดอาชีพ สร้างอาชีพใหม่ให้แก่ ชาติชายแดนใต้ ซ่ึงประกอบด้วยงานสัมนาฮาลาลนานา ประชาชนในพ้นื ทที่ ีส่ ง่ ผลให้ประชาชนมรี ายไดเ้ พ่ิม สร้างประโยชน์ต่องาน ชาติ การประชมุ คณะกรรมการกลางอสิ ลามแหง่ ประเทศไทย อุตสาหกรรมและเกษตรกรรมฮาลาล ให้สามารถแข่งขันในระดับประเทศ นิทรรศการด้านวิทยาศาสตร์และนวัตกรรมฮาลาลรวมไป และระดบั นานาชาติได้ จำ� นวน 147 สถานประกอบการ เปน็ จำ� นวนท้งั ส้นิ ถึงงานแสดงสินค้าฮาลาลนานาชาติชายแดนใต้ ท่ีผ่านมามี 3,942 คน ประกอบดว้ ย โครงการสรา้ งงาน สรา้ งอาชพี ส่ชู มุ ชน โครงการ 2 กิจกรรมใหญ่ที่เกิดขึ้นในพ้ืนท่ีจังหวัดชายแดนใต้คือ งาน พัฒนาผู้ประกอบการด้านการเชือดสัตว์ โครงการพัฒนาผู้ประกอบการ แสดงสินค้าฮาลาลนานาชาติชายแดนใต้หรือ Southern Halal Francine Border Halal International Fair : SHIF 2015 และงาน เบตงฮาลาลนานาชาติชายแดนใต้ หรือ Betong Halal International Fair : BHIF 2018 ซงึ่ มผี เู้ ขา้ รว่ มกวา่ 50,000 คน มีบธู แสดงสนิ คา้ กวา่ 500 บูธ 3. งานเพิ่มศักยภาพบุคลาการทางการศึกษาและนักวิชาการศาสนา 6. งานบรกิ ารสังคม (CSR) กับโครงการชว่ ยเหลือผู้ประสบ ใหม้ คี วามรู้ ความเขา้ ใจทางดา้ นวทิ ยาศาสตรฮ์ าลาลและเทคโนโลยฮี าลาล อทุ กภยั ในอำ� เภอหาดใหญ่ จงั หวดั สงขลาและจงั หวดั ปตั ตานี เพ่ือพัฒนาศักยภาพ เสริมประสบการณ์ให้มีการน�ำความรู้และประยุกต์ ในปี 2554 การช่วยเหลือผู้ประสบภัยน้�ำท่วมในจังหวัด ใช้ทางด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีฮาลาลผ่านกิจกรรมต่าง ๆในการ นครศรีธรรมราช ในปี 2559 และโครงการช่วยเหลือเจ้า เสริมศักยภาพบุคลากรด้านการศึกษา เพ่ือให้กับนักเรียน นักศึกษา ครู หน้าที่และผู้ประสบภัยจากสถานการณ์การแพร่ระบาดของ อาจารย์ นกั วทิ ยาศาสตร์ จำ� นวน 1,210 สถานศกึ ษา จำ� นวนทงั้ สน้ิ 11,442 เชื้อไวรสั โควิด19 ในปี 2563 เป็นตน้ คน ประกอบด้วย โครงการพัฒนานักวิชาการศาสนาและผู้ตรวจประเมิน ฮาลาลให้มีความรู้ทางด้านวิทยาศาสตร์ฮาลาล โครงการพัฒนาบุคลากร ด้านวิทยาศาสตร์ โครงการประกวดโครงงานวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ฮาลาล และโครงการ Halal Digital Innovation เพ่ือพัฒนานวัตกรรม ชายแดนใต้ 4. งานคุ้มครองผู้บริโภค เป็นงานบริการวิชาการเผยแพร่ข้อมูลด้าน เรยี บเรียงโดย วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีฮาลาล การเก็บตัวอย่างวิเคราะห์สภาพ ศูนย์วิทยาศาสตร์ฮาลาล จฬุ าฯ (ส�ำนักงานปตั ตานี) ฮาลาลของผลติ ภณั ฑ์ในพน้ื ท่จี ังหวดั ชายแดนใต้ ผลการดำ� เนินงานที่ผ่าน มามผี เู้ ขา้ รว่ มจำ� นวนทงั้ สน้ิ 38,787 คน ประกอบดว้ ย โครงการวทิ ยาศาสตร์ 23 ฮาลาลกบั การพฒั นาประเทศและงานคมุ้ ครองผบู้ รโิ ภคมสุ ลมิ อ.บนั นงั สตา จ.ยะลา (เตาปนู โมเดลกบั การนำ� แนวคดิ ฮาลาลเพอ่ื แกป้ ญั หาความรนุ แรง ในพน้ื ทจี่ งั หวดั ชายแดนภาคใต)้ โครงการขบั เคลอ่ื นแนวคดิ ใหม้ สั ยดิ เปน็ ที่ พึง่ ของชุมชนเพอ่ื การพัฒนาชุมชนพงึ่ ตนเองอยา่ งย่งั ยืน

รวบรวม/เขียนโดย นางสาวอานีซะห์ ลาเตะ เจา้ หน้าทีป่ ระชาสมั พนั ธ์ ความรบั ผดิ ชอบตอ่ สงั คมขององคก์ ร (Corporate Social Responsibility) หรอื CSR เปน็ ยทุ ธศาสตรห์ นงึ่ ทศี่ นู ยว์ ทิ ยาศาสตร์ ฮาลาล จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย โดยรองศาสตราจารย์ ดร.วินัย ดะห์ลัน ผู้อ�ำนวยการศูนย์วิทยาศาสตร์ฮาลาล จุฬาลงกรณ์ มหาวิทยาลัย ให้ความส�ำคัญอย่างย่ิง เพ่ือขับเคล่ือนให้เกิดการเติบโตของสังคมอย่างย่ังยืน โดยท่ีผ่านมาศูนย์วิทยาศาสตร์ฮาลาล ไดม้ ีการจัดกจิ กรรม CSR ต่าง ๆ มากมาย อาทเิ ชน่ กจิ กรรม งาน เดิน-ว่งิ ครบรอบศนู ยว์ ิทยาศาสตรฮ์ าลาล(Halal Run) ต้งั แตป่ ี 2559 – 2563 (5 ป)ี ซ่ึงน�ำรายไดส้ ่วนหน่ึงมอบให้ แก่สาธารณประโยชน์ กจิ กรรม มอบถุงยังชพี แดผ่ ้ปู ระสบภัยน�้ำท่วม จำ� นวน 300 ชดุ ใน อ.กระแสสินธ์ิ อ.ระโนด จ.สงขลา, ปี 2563 “มอบถงุ ยังชพี พร้อมชดุ ผลิตแอลกอฮอลส์ โู้ ควิด19” จำ� นวน 2,300 ชุด ทั่วประเทศ ไดแ้ ก่ กรงุ เทพฯ ปัตตานี ยะลา และนราธวิ าส แกผ่ ้ทู ีไ่ ดร้ บั ผลกระทบจากสถานการณ์การแพร่ระบาดของเชอื้ ไวรสั โควดิ -19 24 วารสารฮาลาลอินไซต์ ฉบบั ที่ 36/2563

HALAL PR กจิ กรรม จติ อาสาปลูกต้นไม้ ปี 2560 “นักวทิ ย์ จิตอาสา” น�ำคณะเจ้าหนา้ ทก่ี ว่า 80 คน ร่วมเก็บขยะบรเิ วณริมหาดชะอำ� จังหวัด เพชรบุรี และเวลาถัดมาได้น�ำคณะฯมาปลูกต้นไม้ (โกงกาง) บริเวณใกล้เคียง ณ สถานีพัฒนาทรัพยากรป่าชายเลนที่ 6 (เพชรบุรี) ทง้ั นค้ี ณะฯ ไดป้ ลกู ตน้ ไมท้ ง้ั สน้ิ 120 ตน้ “กจิ กรรมชาวจฬุ าฯ รว่ มใจปลกู ตน้ ไมเ้ พอื่ เฉลมิ พระเกยี รตพิ ระบาทสมเดจ็ พระเจา้ อยหู่ วั เน่อื งในโอกาสพระราชพธิ ีบรมราชาภิเษก พทุ ธศักราช 2562” โดยศวฮ. ได้สง่ บคุ ลากรดงั กลา่ วเขา้ รว่ มในกิจกรรมดังกลา่ ว กจิ กรรม จิตอาสาแจกอาหารฮาลาล ปี 2560 “ศวฮ.อาสาแจกอาหารฮาลาลและนำ้� ดื่ม” จำ� นวน 3,000 ชดุ ใหแ้ ก่ประชาชนท่มี า ถวายสกั การะพระบรมศพ ณ บรเิ วณท้องสนามหลวง , ปี 2563 “ร่วมกิจกรรมจติ อาสาแจกอาหารฮาลาล” ทม่ี ารอชน่ื ชมพระราช พธิ ีเสดจ็ พระราชด�ำเนินเลยี บพระนคร โดยขบวนพยุหยาตราทางชลมารค เน่ืองในพระราชพิธบี รมราชาภิเษก พุทธศกั ราช 2562 กิจกรรม จิตอาสาพระราชทาน ชาวศูนย์วิทยาศาสตร์ฮาลาล จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย น้อมดวงใจถวายความจงรักสมัครเข้าร่วม โครงการ “จิตอาสาพระราชทาน เราทำ� ความดดี ้วยหวั ใจ” ในวันท่ี 9 สงิ หาคม 2563 ณ อาคาร 606 สำ� นกั พระราชวงั สนามเสือป่า กรงุ เทพมหานคร 25

26 วารสารฮาลาลอนิ ไซต์ ฉบบั ที่ 36/2563

27

HALAL INTERNATIONAL ศนู ยว์ ิทยาศาสตร์ฮาลาล จุฬาลงกรณม์ หาวิทยาลยั กับบทบาทเเละการมีส่วนร่วมในความร่วมมือ IMT- GT 1.ความเป็นมาโดยสังเขปของ IMT-GT 1.1 Indonesia-Malaysia-Thailand Growth Triangle: IMT-GT หรอื โครงการพฒั นาเศรษฐกจิ สามฝา่ ยอนิ โดนเี ซยี -มาเลเซยี - ไทย จดั ตง้ั ขนึ้ ใน พ.ศ.2536 (ค.ศ.1993) พน้ื ทค่ี วามรว่ มมอื ประกอบดว้ ย 10 จงั หวดั ในเกาะสมุ าตราทงั้ หมดของอนิ โดนเี ซยี ไดแ้ ก่ จงั หวดั อาเจะห์ จงั หวดั สุมาตราเหนอื จังหวดั สุมาตราตะวนั ตก จังหวัดสุมาตราใต้ จงั หวดั บงั กา-เบลิตงุ จังหวัดเรียว จงั หวัดจมั บี จงั หวดั ลมั ปงุ จังหวัดเบงกลู ู และจงั หวัดเกาะเรยี ว) 8 รัฐของมาเลเซีย ได้แก่ รฐั เคดาห์ รัฐเปรัก รฐั ปนี ัง รฐั เปอร์ลิส รัฐเซลงั งอร์ รัฐกลนั ตนั รฐั มะละกา และรัฐเนกรี เซมบิลนั และพ้ืนที่ 14 จงั หวดั ในภาคใต้ของไทย ได้แก่ จังหวัดสงขลา จงั หวัดปัตตานี จงั หวัดนราธวิ าส จงั หวดั ยะลา จังหวัดสตลู จังหวัดตรงั จงั หวัดพทั ลงุ จังหวดั นครศรีธรรมราช จงั หวดั ภูเก็ต จังหวดั พงั งา จังหวัดกระบ่ี จังหวดั ระนอง จังหวัด ชุมพร และจังหวัดสุราษฎร์ธานี 1.2 คณะท�ำงาน (Working Groups: WG) ประกอบด้วย 6 สาขาความร่วมมอื 1) Agriculture and Agro-based Industry : เกษตรกรรม อตุ สาหกรรมการเกษตร 2) Tourism : การท่องเทย่ี ว 3) Halal Products & Services: ดา้ นผลิตภณั ฑ์และการบรกิ าร 4) Transport & ICT Connectivity: การเชื่อมโยงการคมนาคมขนสง่ และเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร 5) Trade & Investment Facilitation: การอำ� นวยความสะดวกทางการคา้ และการลงทนุ 6) HRD & Education & Culture: ทรพั ยากรมนษุ ย์ การศึกษา และวัฒนธรรม 28 วารสารฮาลาลอนิ ไซต์ ฉบบั ที่ 36/2563

HALAL INTERNATIONAL 2. ความร่วมมือภายใต้แผน IMT-GT ของศูนย์วิทยาศาสตร์ฮาลาล จฬุ าลงกรณ์มหาวทิ ยาลยั (ศวฮ.) 2.1. งานด้านฮาลาลภายใต้ IMT-GT เร่ิมต้นใน พ.ศ.2536 (ค.ศ.1993) ใน คณะท�ำงานด้านอาหารฮาลาล (Halal Foods) มีมาเลเซียเป็นประธาน อยู่ภายใต้ อนกุ รรมการการเกษตร (Agriculture) ท่มี อี นิ โดนเี ซยี เปน็ ประธาน ภายใต้ Develop- ment of the Hinterlands and Intra Trade 2.2. พ.ศ.2546 ดร.วินัย ดะห์ลัน คณบดีคณะสหเวชศาสตร์ จุฬาลงกรณ์ มหาวิทยาลัย ได้รับมอบหมายจากส�ำนักงานคณะกรรมการพัฒนาเศรษฐกิจและ สงั คมแหง่ ชาติ ให้เป็นหวั หน้าคณะผู้แทนฝ่ายไทยประจำ� กลมุ่ เทคนคิ ปฏบิ ัตกิ ารย่อย ด้านอาหารฮาลาล ภายใต้ Implementing Technical Group on Development of 2.8. ศูนย์ฯ ได้รับงบประมาณ พ.ศ. the Hinterlands and Intra Trade (ITG-DHIT) นำ� คณะเขา้ ร่วมประชมุ ท่ีเมือง Alor 2550-2552 จากส�ำนักงบประมาณโครงการ “การ Setar รฐั Kedah มาเลเซีย การร่วมงานกับ IMT-GT เรม่ิ ตั้งแต่บัดน้ัน ประยุกต์วิทยาศาสตร์ฮาลาลเพ่ือการส่งเสริมและ 2.3. พ.ศ.2547 - พ.ศ.2549 รศ.ดร.วินยั ดะห์ลนั คณบดีคณะสหเวชศาสตร์ พัฒนาอุตสาหกรรมและการส่งออกด้านอาหารฮาลาล จฬุ าลงกรณม์ หาวทิ ยาลยั เปน็ หวั หนา้ คณะผแู้ ทนฝา่ ยไทย ITG-DHIT เขา้ รว่ มประชมุ ของประเทศ พร้อมทั้งสร้างเครือข่ายห้องปฏิบัติการ ระดับรัฐมนตรี และการประชุมอื่นๆ ท่ีเก่ียวขอ้ ง ภายใตแ้ ผนงาน IMT-GT วทิ ยาศาสตร์ IMT-GT เพื่อสนบั สนุนการตรวจสอบและ 2.4. พ.ศ.2548 นับเป็นความส�ำเร็จของประเทศไทยภายใต้คณะท�ำงาน รับรองฮาลาล” ซ่ึงเสนอผ่านคณะกรรมการพฒั นาความ ด้านอาหารฮาลาล ITG-DHIT จัดตั้งเครือข่ายห้องปฏิบัติการด้านวิทยาศาสตร์ รว่ มมอื กบั ประเทศเพ่อื นบ้าน ฮาลาลระหว่างประเทศ 2.9. ปีงบประมาณ 2556 - 2558 ศนู ย์ฯ ไดร้ ับ สมาชิก มีการลงนามใน บนั ทกึ ความเขา้ ใจระหวา่ ง งบประมาณเพื่อด�ำเนินงานแผนงานวิจัย “การพัฒนา ระบบบรู ณาการระหวา่ งระบบเทคโนโลยสี ารสนเทศเพอื่ ศูนย์วิทยาศาสตร์ฮาลาล ควบคมุ โลจิสตกิ ส์ [Shariah-compliant ICT Logistics จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย (ศวฮ.) ร่วมกบั Universiti Kontrol (SILK)] และระบบ HAL-Q เพอื่ การผลติ อาหาร ฮาลาล ปลอดภัยเพื่อเพ่ิมความสามารถการแข่งขันของ Putra Malaysia (UPM) ประเทศไทยในตลาดอาหารฮาลาลภมู ภิ าค IMT-GT และ มาเลเซีย และ Institut Pertanian Bogor (IPB) อาเซียน (โครงการต่อเนื่องโครงการพัฒนาระบบบูรณา การวิทยาศาสตรแ์ ละเทคโนโลยีฮาลาลเชิงองคร์ วม)” อินโดนีเซีย นับจากการ 2.10. ปีงบประมาณ 2560 ศูนย์ฯ ได้รับงบ ประชมุ คร้ังนัน้ Prof.Dr.Anas Fauzi แห่ง IPB และ Prof.Dr.Yakoob Cheman แห่ง ประมาณเพื่อด�ำเนินงานโครงการการวิจัยและพัฒนา UPM กลายเปน็ พนั ธมติ รแนบแนน่ ของศนู ยฯ์ มกี จิ กรรมรว่ มกนั มากมายในเวลาตอ่ มา ระบบศูนย์ข้อมูลกลางการแลกเปล่ียนทรัพยากรอิเล็ค 2.5. ศนู ยว์ ทิ ยาศาสตรฮ์ าลาล จฬุ าลงกรณม์ หาวทิ ยาลยั ไดร้ บั การประกาศ ทรอนิคส์ด้านฮาลาล (System Protocol for Halal เกยี รตคิ ณุ วา่ เปน็ หอ้ งปฏบิ ตั กิ ารดา้ นวทิ ยาศาสตรฮ์ าลาลแหง่ แรกในโลกในงาน World Electronic Resource Exchange หรือ SPHERE) เชือ่ ม Halal Forum กรงุ กัวลาลมั เปอร์ ประเทศมาเลเซีย เมอื่ วนั ท่ี 8 พฤษภาคม ค.ศ.2006 โยงระบบเทคโนโลยสี ารสนเทศ SILK และการมาตรฐาน โดยได้รบั รางวัลจากนายกรัฐมนตรมี าเลเซยี ดาโตะ๊ สรี อบั ดุลลา บาดาวี ฮาลาล HAL-Q เพื่อเพิ่มความสามารถการแข่งขันของ 2.6. นบั จาก พ.ศ.2549 (ค.ศ.2006) เป็นตน้ มา IMT-GT ปรบั ความร่วมมอื ประเทศไทยในตลาดอาหารฮาลาลภูมิภาค IMT-GT, จาก ITG เปน็ Working Group (WG) หรือคณะท�ำงาน 6 สาขา ได้แก่ 1. Agriculture GMS และอาเซียน” จากยุทธศาสตร์การส่งเสริมและ and Agro-based Industry 2. Transport and ICT Connectivity 3. Tourism 4. พัฒนาศักยภาพธุรกิจสินค้าและบริการฮาลาล (พ.ศ. Environment 5. Human Resource Development, Education and Culture ขณะ 2559 - 2563) ทกี่ ลุม่ ท่ี 6 ไมไ่ ดข้ อ้ ยตุ ิ 2.11. ปจั จบุ นั ศนู ยฯ์ ไดส้ ง่ คณะทำ� งานเขา้ รว่ ม 2.7. ในเดือนมกราคม พ.ศ.2550 (ค.ศ.2007) การประชุมท่ีเมือง Cebu ประชมุ ต่างๆ ภายใตแ้ ผนงาน IMT-GT อย่างต่อเนือ่ ง ฟิลิปปินส์ ได้ข้อสรุปให้จัดต้ังคณะท�ำงานชุดที่ 6 คือ Working Group on Halal Products and Services (HAPAS) มกี ารประชุมระดับคณะทำ� งานครง้ั แรกขึ้นเม่ือ วนั ท่ี 2 – 3 กันยายน 2550 ณ จ.สงขลา โดยมปี ระเทศไทยเป็นประธานคณะท�ำงาน ตอ่ มาภายหลงั ไดข้ อ้ ตกลงรว่ มกนั เรอ่ื งการหมนุ เวยี นการเปน็ ประเทศนำ� ระหวา่ งสาม ข้อมูลจาก...รศ.ดร.วนิ ยั ดะหล์ ัน ประเทศโดยมวี าระครัง้ ละ 2 ปี รวบรวมโดย...นางสาวจสั มิน มณี 29

HALAL INTERNATIONAL เขยี นโดย ดร.อชั อารีย์ สขุ สุวรรณ นักวจิ ัย นับตั้งแต่วันท่ี 1 มกราคม 2560 ประเทศไทยในฐานะของรัฐ ผู้สังเกตการณ์ได้เข้าร่วมเป็นสมาชิกขององค์กร Standard and Metrology Institute of Islamic Countries (SMIIC) ซ่ึงท�ำหน้าท่ีด้านมาตรฐานและ มาตรวิทยาฮาลาลส�ำหรบั กล่มุ องคก์ รความรว่ มมือประเทศอสิ ลาม หรือ OIC ประเทศไทยหนึ่งในคณะท�ำงานจาก 41 ประเทศสมาชิก ได้รับเชิญอย่าง เป็นทางการจาก OIC/SMIIC เข้าร่วมประชุมคณะกรรมาธิการวิชาการด้าน มาตรฐานฮาลาลเพอ่ื พจิ ารณาปรบั ปรงุ รายละเอยี ดในการรา่ งมาตรฐานตา่ งๆ ที่ผ่านมาประเทศไทยได้รับมอบหมายเข้าร่วมเป็นคณะท�ำงานเฉพาะกิจใน เรื่องร่างมาตรฐานการตรวจวิเคราะห์ส่ิงปนเปื้อนฮะรอมทางห้องปฏิบัติการ ฮาลาลในมาตรฐานอาหารและเครื่องส�ำอาง รวมถึงวัตถุดิบเจือปนอาหาร ซึ่งเก่ียวขอ้ งกับฐานขอ้ มลู H number ท่ปี ระเทศไทยเปน็ ประเทศแรกท่ีจดั ท�ำ ขนึ้ รวมถงึ ได้รับความไวว้ างใจในการรา่ งมาตรฐานระบบการจดั การคณุ ภาพ ฮาลาลและระบบการจัดการห่วงโซ่อุปทานฮาลาลและการท่องเที่ยวฮาลาล ซึ่งเป็นจดุ แขง็ คอื ประเทศไทย นอกจากน้ีในปี พ.ศ. 2562 ประเทศไทยได้รับเชิญให้เข้าเป็นคณะ กรรมการของสภามาตรวทิ ยา (Metrology Council) เปน็ ครง้ั แรกอันเป็นงาน ส�ำคัญที่จ�ำเป็นต้องใช้องค์ความรู้ด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีฮาลาล เนื่องจากประเทศสมาชิกของ OIC/SMIIC ยอมรับและมองเห็นว่าฮาลาล ประเทศไทยเปน็ ตัวอยา่ งท่ีดีและเป็นประโยชน์ต่อประเทศอ่ืนๆ ในการพฒั นา งานดา้ นฮาลาลโดยเฉพาะอยา่ งยงิ่ กระบวนการใชว้ ทิ ยาศาสตรฮ์ าลาลและการ วางระบบมาตรฐานฮาลาลอย่างเป็นรูปธรรมตามแนวทาง “ศาสนารับรอง วิทยาศาสตร์รองรับ” ดังน้ันการเข้าเป็นคณะท�ำงานท้ังสองการประชุมดัง กล่าวจงึ เปน็ เกยี รติที่สูงย่งิ ของประเทศไทย ภาพรวมองค์ต่างๆ ที่เก่ียวข้องกับการพัฒนา มาตรฐานฮาลาล สแกนอ่านข้อมูลเพิ่มเติม 30 วารสารฮาลาลอินไซต์ ฉบับที่ 36/2563

31

32 วารสารฮาลาลอนิ ไซต์ ฉบบั ที่ 36/2563